hét magazine voor de overheid
‘ M i jn S G i s n i e t o k é !’ A m b t e n a re n i n a c t i e Zie pagina 31
1 februari 2007
nr
2
derde jaargang
Grondbezitters willen geld zien pagina 12
CDA’er Kathleen Ferrier interviewt Edwin de Vries pagina 28 Schuwer over het reilen en zeilen binnen de Navo pagina 16
Steeds meer illegale verslaafden pagina 11
De Geus verdedigt zijn emancipatiebeleid pagina 20
Assessment en Development
073-5039320 I.M.
Internet blaast omroepbestel op pagina 10
w w w . p o s e r . n l
In gesprek:
X bZadY^Zh DPNQPTFECZDFOUSJD
X bZadY^Zh DPNQPTFECZDFOUSJD
CENTRIC MELODIES HET NIEUWE GELUID VAN CENTRIC Tegelijk met de nieuwe Centric Melodies architectuur en de roadmap is een innovatief onderhoudsmodel geïntroduceerd, dat inspeelt op uw budgetproblematiek: Melodies Software Assurance. Dit zonder concessies te doen aan de door u gewenste en noodzakelijke functionaliteit. De basis is de onderhoudsvorm Melodies Classic Assurance. Deze kan uitgebreid worden met de Melodies Upgrade Protection en die vervolgens met de Melodies Suite Assurance. Centric Melodies is een innovatieve overheidsMet dit onderhoudsmodel kunt u zich verzekearchitectuur, waarmee gemeenten de komende ren tegen aanvullende investeringen in bijvoorjaren invulling kunnen geven aan hun beleid. beeld nieuwe versies, additionele functionaliteit De architectuur kent drie lagen, passend binnen XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZad XZcig^X bZad het referentiemodel van binnen deY^Zhen nieuwe services. Y^ZhEGEM en OUSJD DPNQPTFECZDFNORA (Nederlandse Overheid Referentie Architectuur): frontoffice, en bZad back- ^ZhMet Centric Melodies dirigeert u uw organisatie XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh midoffice XZcig^X Y en ICT in het door u gewenste tempo de office. Door bestaande producten van OUSJD ZDF EC DPNQPTF toekomst in. gestandaardiseerde koppelvlakken te voorzien, XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZad ^Zh XZcig^X bZad ^Zh Y de drie lagen en metY kunnen gegevens tussen OUSJD DPNQPTFECZDFketenpartners worden Binnen deY^ZhCentric Melodies XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadYuitgewisseld. ^Zh XZcig^X bZad OUSJD een architectuur ZDF EC midoffice zal de Centric conductor gaan zorgen QPTF DPN Als overheidsorganisatie heeft u voor uw ICT een harmonieuze samenklank nodig. De juiste ICT-instrumenten, die samenwerken in het tempo en op die manier die u op dat moment wenst. Centric Melodies is hiervoor dé oplossing. Centric Melodies staat voor een toekomstgerichte en open architectuur, de bijbehorende roadmap en een flexibel budgetteringsmodel.
DPNQPTFEC DPNQPTFECZDFOUSJD FOUSJD D CZ E TF QP N DP XZcig^X bZadY^Zh DPNQPTFEC DPNQPTFDPENCZQPDTFFOEUSCZJDDFOUSJD DPNQPTFEC DPNQPQPTFTFEECC DPNQPQPTFTFEECZCZDDFOFOUSUSJDJD XZcig^X bZadY^Zh N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh JD ^Zh DPNQPTFEC TFECZDFOFOUSUSY DPNQPbZad XZcig^X XZcig^X bZadY^Zh QPTFEC QPTFECZD JD N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh DPNQPTFTFDPENCZCZQPDDTFFOFOEUSUSCZJDJDDFOUSJD DPNQPTFTFECC XZcig^X bZadY^Zh QP E QP E N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh TFEC TFECZDFOUSUSJDJD QP QP N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh TFECZDFO ^Zh DPNQPTFEC QP N DP XZcig^X bZad XZcig^X bZadY^Zh JD C CZDFOUSY E E TF TF QP QP N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh QPTFDPENCZQPDTFFOEUSUSCZJDJDDFOUSJD DPNQPTFEC N DP XZcig^X bZadY^Zh TFEC TFECZDFOUSJD QP QP N N DP DP XZcig^X bZadY^Zh DPNQPTFEC DPNQPTFECZDFO XZcig^X bZadY^Zh
X bZadY^Zh DPNQPTFECZDFOUSJD X bZadY^Zh OUSJD DPNQPTFECZDF^Zh X bZad XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh Y OUSJD een correcte doorverwijzing van berichten ZDFOUSJD ZDFvoor een roadmap EC EC QPTF QPTF DPN DPN X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh en continue, actuele statusinformatie. De uitOUSJD OUSJD ECZDF^Zh een budgetteringsmodel DPNQPTFCentric DPNQPTFECZDF^Zh X bZad XZcig^X bZad XZcig^X bZadY^Zh Y Y gestippelde roadmap van Centric Melodies ECZDFOUSJD DPNQPTFGentseweg DPNQPTFECZDFOUSJD 5-11 Wilt u meer weten over Centric Melodies, kijk voorziet in een bZad geleidelijke groei naar een X bZad XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X Y^Zh Y^Zh Box OUSJD 35 OUSJD ECZDF^Zh DPNQPTFP.O. DPNQPTFECZDF^Zh dan op www.centricmelodies.nl. service oriented architectuur. X bZad XZcig^X bZad XZcig^X bZad ^Zh Y AA Gouda Y Y 2800 DPNQPTFECZDFOUSJD DPNQPTFECZDFOUSJD TheY^Zh NetherlandsXZcig^X bZadY^Zh X bZad XZcig^X bZadY^Zh ZDFOUSJD+31 182 55 58 50 DPNQPTFECZDFOUSJD EC Phone QPTF DPN X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh Fax ZDFOUSJD+31 182 55 57 09 DPNQPTFECZDFOUSJD EC QPTF DPN X bZad XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh Y^Zh
[email protected] OUSJD OUSJD DPNQPTFECZDF^Zh DPNQPTFECZDF^Zh X bZad XZcig^X bZad XZcig^X bZadY^Zh www.centricmelodies.nl Y Y DPNQPTFECZDFOUSJD DPNQPTFECZDFOUSJD X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh ZDFOUSJD ZDFOUSJD EC EC QPTF QPTF DPN DPN X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh XZcig^X bZadY^Zh consultancy | it solutions | software engineering | e-business | systems integration | managed ict services | training DPNQPTFECZDFOUSJD DPNQPTFECZDFOUSJD
inhoud
PM n ummer 2 1 februa ri 2007
12 Grondbezitters willen geld zien
Particuliere eigenaren dienen algemeen belang
16 ‘De Navo heeft een geografische limiet’
Kabinetschef van De Hoop Scheffer aan het woord
20 ‘Nederland is zijn voortrekkersrol kwijt’
16
De Geus verdedigt emancipatiebeleid in New York
24 Beroep: indicatiesteller
De WMO verandert weinig aan de bureaucratie in de zorg
28 ‘We zijn te paternalistisch geweest’
Kathleen Ferrier (CDA) interviewt acteur Edwin de Vries
39 Verkiezingsstrijd in De Nieuwe Kerk
Marije Bierlaagh is de Jonge Ambtenaar van het Jaar 2006
NIEUWS 6 t/m 11
31
6 Overheid moet meer participeren 7 Wie is er ministeriabel bij de ChristenUnie? 8 Het eigen geluid van Aranka Goijert (CDA) 10 Internet blaast omroepbestel op 11 Steeds meer drugsverslaafde illegalen SPELERS 31 t/m 35
1 Ambtenaren staken voor CAO 3 33 ‘Hoger salaris voor docenten in grote steden’ 34 Notadokter VWS wegbezuinigd 35 Voorlichter Tweede Kamer naar Vrom
MENINGEN
7 Column Guikje Roethof: Spirituele politiek 23 Column Jorrit de Jong: Functioneel kwaad
39
SERVICE
6 Et cetera 3 38 Kameragenda
Omslagfoto: Danielle van der Schans
PM 1 / 2
3
lopende zaken > Algemene Zaken BESTUURSKUNDE • Voor de premier nemen de verplichtingen die hij in
deze ambtsperiode nog moet vervullen drastisch af. Het is nu alles kabinetsformatie wat de klok slaat. Hoewel, op donderdag 1 februari moet hij wel acte de présence geven aan de lunchtafel wanneer secretarisgeneraal van de VN, Ban Ki-moon, te gast is. Ook een optreden op het Festival der Bestuurskunde in Eindhoven op 8 februari kan premier Balkenende niet laten schieten, omdat daar voorzitter Barroso van de Europese Commissie te gast is. Net als de andere onderhandelaars zal de premier op enig moment meedoen met de campagne voor de verkiezingen van de Provinciale Staten, maar waar en wanneer staat nog te bezien.
BZK
DRAMADEMOCRATIE • Minister Remkes trekt het land in om te discussi-
de observatieposten in Uruzgan extra beschermen tegen de onder de Talibanstrijders populaire RPG7-granaat. Het verdedigingsmiddel, een vinding van TNO, kost ruim duizend euro. gedrag • Defensie trekt veertig miljoen uit om ongewenst gedrag onder het personeel te voorkomen. Dit bedrag is niet voorzien in de Defensiebegroting van 2007. Over de exacte kosten zal pas na de zomer duidelijkheid bestaan.
Economische Zaken INNOVATIE • Het zijn drukke tijden voor staatssecretaris Van Gennip. Op 1 februari spreekt ze in de Efteling op het derde Wegener arbeidsmarktseminar Weg met de overbodige regelgeving van de overheid. Haar Belgische collega Vincent van den Quickenborne, staatssecretaris voor administratieve vereenvoudiging, zal toelichten hoe onze zuiderburen hierover denken. Vijf dagen later opent de staatssecretaris in het Duitse Essen E-world, de grootste beurs op het gebied van water en energie in Europa. Dinsdag 13 februari spreekt Van Gennip op het KP7congres in Den Haag. Het zevende Europese Kaderprogramma, dat ondersteuning moet bieden aan internationale samenwerking op het gebied van onderzoek en innovatie, staat op deze bijeenkomst centraal. Ook minister Wijn hecht belang aan technische ontwikkeling. Hij spreekt op 7 februari over de samenwerking tussen de drie Nederlandse technische universiteiten op een bijeenkomst van de TU Delft.
Financiën
ëren over de toekomst van de democratie. Nadat hij tijdens een Amsterdams debat de stadsdeelraden afserveerde, discussieert hij op 5 februari in Leeuwarden over de relatie tussen politiek en media onder de titel De dramademocratie. Dit debat is onderdeel van een reeks bijeenkomsten naar aanleiding van het rapport De staat van de democratie dat vorig jaar verscheen. Op 8 februari is hij samen met minister Nicolaï present op het congres Dromen over democratie in het Evoluon in Eindhoven. Tussendoor heeft Remkes op 6 februari een uitgesteld AO over nationale veiligheid. Op 7 februari komt hij naar het Kamergebouw voor AO’s over achtereenvolgens de openbaarmaking topinkomens en, samen met de minister van VenW, de waterveiligheid.
ANTILLEN • Minister Zalm brengt op 4, 5 en 6 februari een bezoek aan zijn collega-ministers op Aruba en Curaçao. Zo staat er een onderonsje met de Antiliaanse minister van Financiën, Ersilia de Lannooy, gepland. De twee ministers zullen de financiële kwesties van het eilandenrijk bespreken. Lannooy heeft al laten weten dat het programma van de Nederlandse bewindsman een feestelijk tintje krijgt. Het is de laatste keer dat Zalm in functie de eilanden bezoekt. De Lannooy liet zich eerder al zeer lovend uit over de manier waarop haar Nederlandse collega zich jarenlang zowel voor als achter de schermen heeft ingezet om een oplossing voor de financiële problemen van de Antillen te vinden.
Buitenlandse Zaken
Justitie
EU-TRENDRAPPORT • Op donderdagavond 1 februari is het grote Afgha-
nistan-debat in de Tweede Kamer, waar zowel Ben Bot als Agnes van Ardenne bij aanwezig is. Voordat Bot op 6 februari in Europees verband vergadert met zijn collega’s van de Razeb, neemt hij op maandag 5 februari het EU-trendrapport in ontvangst. Dit is een halfjaarlijkse analyse van de Algemene Rekenkamer van het financieel management van EUgeldstromen. Normaal gesproken is dit de taak van de staatssecretaris voor Europese Zaken, maar die hebben we al een tijd niet meer. Diezelfde week, op 8 februari, is Bot voor een bilateraal bezoek in Noorwegen. Op 12 februari is het weer tijd voor een nieuwe Razeb, waar ditmaal de EU-politietaken in Afghanistan en het Midden-Oosten op de agenda staan. sPORT • Agnes van Ardenne heeft, na de lunch en het gesprek met Ban Ki-moon op 1 februari, gevolgd door eerdergenoemd Afghanistan-debat, geen belangrijke zaken in haar agenda staan. In week 6 zal zij een ontmoeting hebben met de deelnemers aan een jongerenproject Sport en ontwikkeling in Marokko. Op 15 februari opent de minister voor Ontwikkelingssamenwerking een hernieuwde wereldwinkel in Beverwijk.
Defensie granaatwurger • Uiteraard is ook minister Kamp aanwezig bij het
Kamerdebat over Afghanistan. Voor onze troepen ter plekke heeft Defensie tweehonderd granaatwurgers besteld. Deze ‘visnetten’ moeten
4
PM 1 / 2
JEUGDCRIMINALITEIT • Minister Hirsch Ballin houdt 1 februari een toe-
spraak op de conferentie Vier jaar Jeugd terecht en nu?. Deze dag wordt teruggeblikt op het actieprogramma tegen jeugdcriminaliteit van de afgelopen vier jaar. In het programma werkten onder meer politie, het OM, de Raad voor de Kinderbescherming, Halt, justitiële jeugdinrichtingen en gemeenten samen. JEUGDZORG • Ter vermindering van de werklast van de gezinsvoogden heeft minister Verdonk samen met de provincies en de jeugdzorgbureaus een convenant gesloten. Verdonk heeft vier miljoen euro uit de begroting voor 2008 naar voren gehaald, zodat nu al begonnen kan worden met de werving van extra voogden. Eind 2007 moet het aantal pupillen die een gezinsvoogd onder zich heeft zijn teruggebracht tot 17,5. Voor het jaar daarop staat een gemiddelde van 15 in de planning.
lopende zaken < LNV
het wanbeleid van minister De Geus uit te voeren,’ stelt het Kamerlid.
Verkeer en Waterstaat
GESLOTEN KAS • Minister Veerman opent op 2 februari een teeltbedrijf dat volgens het geslotenkasprincipe gebouwd is. In ’s-Gravenzande woont de minister de ingebruikneming van dit nieuwe type kas bij, waarvan de luchtramen permanent gesloten zijn, opdat het verbruik van fossiele brandstoffen met 15 procent kan worden teruggebracht. Het geslotenkasprincipe is een van de vele maatregelen die voor meer energiebesparing in de stroomvretende tuinbouw moet zorgen. Op 7 en 8 februari is Veerman in Berlijn, waar hij als eregast de beurs Fruit Logistica opent. Nederland is partnerland bij de organisatie van deze beurs, die de stand van zaken in de internationale fruithandel tentoonstelt.
AQUATERRA • Op 7 februari zal staatssecretaris Melanie Schultz van Haegen spreken op het internationale forum Aquaterra in de Amsterdamse Rai, waar ook prins Willem-Alexander een toespraak zal houden. Het forum staat in het teken van delta- en kustontwikkeling en de problemen die klimaatverandering en de rijzende zeespiegel daarbij veroorzaken. Organisaties uit alle windstreken (onder andere uit Rotterdam, Singapore en New Orleans) zullen vertegenwoordigd zijn. Op 8 februari reist de staatssecretaris af naar Arnhem om daar de DuitsNederlandse conferentie Bescherming tegen hoogwater bij te wonen. Hier zal ze samen met vertegenwoordigers van onder meer de provincie Gelderland, Noordrijnland-Westfalen en Verkeer en Waterstaat een actieplan voor de komende twee jaar opstellen.
Vrom
OCW REKENFOUT • Minister Van der Hoeven maakt zich op haar weblog druk
over de ‘rekenfout’ die de Raad van Economisch Adviseurs heeft gemaakt in zijn studie naar de effectiviteit van de overheid. In 2001 heeft de raad, zo stelt de bewindsvrouw, het aantal ambtenaren van een OCW-zbo meegeteld, namelijk de IB-Groep, en in 2005 de bezetting van zeven zbo’s. ‘Dank je de koekoek dat er dan een stijging uitkomt van het aantal ambtenaren,’ aldus Van der Hoeven. ADVIES • Donderdag 1 februari neemt staatssecretaris Bruins een advies in ontvangst over Associate degrees, nieuwe tweejarige opleidingen in het hoger onderwijs die mbo-studenten na afloop van hun studie kunnen gaan volgen. Op dit moment loopt een aantal experimenten met deze tweejarige programma’s. Op donderdag 8 februari maakt staatssecretaris Bruins op de radio bekend welke middelbare school de Radio 538 School Award in ontvangst mag nemen. In de race zijn de openbare regionale scholengemeentschap Lek en Linge (Culemborg), het Jac P. Thijsse College (Castricum), het Adelbert College (Wassenaar) en de openbare scholengemeenschap De Amersfoortse Berg (Amersfoort).
SZW
RUIMTELIJKE ORDENING • De Europese Unie wil dat de ruimte in de Euro-
pese landen zich ‘harmonieus en duurzaam’ ontwikkelt. Via het programma Interreg geeft de EU in dit kader subsidie aan innovatieve samenwerkingsprojecten op het terrein van ruimtelijke ordening door partners uit minstens twee landen. Op 14 februari blikt minister Winsemius in het Evoluon in Eindhoven terug op projecten van de afgelopen jaren. Ook kijkt hij vooruit naar nieuwe programma’s die deze zomer van start gaan. KLIMAAT • Staatssecretaris Van Geel bezoekt op 2 en 3 februari de VNklimaatconferentie in Parijs. Daar presenteert de VN een rapport over wereldwijde temperatuurstijgingen. Afhankelijk van de loop van de formatie woont Van Geel ook in het Keniaanse Nairobi de conferentie van het Unep, het milieuprogramma van de VN, bij. Onlangs zegde de staatssecretaris, na lang aandringen van het Unep en de Tweede Kamer, financiële hulp toe aan het Afrikaanse Ivoorkust, waar het uit Amsterdam vertrokken gifschip Probo Koala in augustus vorig jaar tonnen chemisch afval dumpte, met tien doden en tienduizenden zieken als gevolg.
VWS WMO • Staatssecretaris Clémence Ross-van Dorp opent woensdag 31
UWV • Minister De Geus en staatssecretaris Van Hoof zijn op 1 februari in
de Kamer voor een algemeen overleg over de twaalfde voortgangsrapportage van de Wet uitvoering structuur en inkomen. Het beleid van uitkeringsinstantie UWV staat onder druk, zo bleek onlangs nog uit een Zembla-documentaire, waarin aandacht was voor de protesterende keuringsartsen. Volgens SP’er Paul Ulenbelt is een parlementair onderzoek naar de herkeuringen van arbeidsongeschikten noodzakelijk. ‘De UWV-leiding voert een onderdrukkend beleid om de verzekeringsartsen te dwingen
januari een groot WMO-congres in het Rotterdamse Ahoy. Het congres is bedoeld voor alle mensen die met de nieuwe wet te maken krijgen: gemeenten, welzijnsorganisaties, kinderorganisaties en woningcorporaties. Er wordt zo’n 1.500 man verwacht. MEDISCHE KWALITEITSSITE • Met ingang van deze maand maakt de overheid de resultaten van ziekenhuizen openbaar op de overheidssite Kiesbeter.nl. Zo kunnen burgers de kwaliteit van operaties en ingrepen als staar, borstkanker en liesbreuken in de verschillende ziekenhuizen online vergelijken. Vanaf 1 februari komen daar ook knie- en heupoperaties, diabetes en andere medische behandelingen bij. Het is de bedoeling dat 80 procent van de ingrepen in alle ziekenhuizen in 2010 vergeleken kunnen worden. Minister Hoogervorst hoopt zo medische instellingen aan te zetten tot betere prestaties.
PM 1 / 2
5
nieuws >
Overheid moet meer participeren Ten tijde van de kabinetsformatie regent het rapporten en manifesten. Ook denktank Public Space laat zich niet onbetuigd. Het manifest Naar een intelligente en verbonden overheid heeft een prangende bood schap: de overheid moet meer participeren. Maar daarvoor zal de overheid zich moeten aanpassen en zich flexibeler moeten opstellen. In de praktijk blijkt dat niet zo makkelijk te gaan. DENKTANK • Voorzitter Steven de Waal van denktank Public Space, waar-
De cultuuromslag die De Waal graag zou willen bereiken, blijkt in praktijk lastig te bewerkstelligen. Zo heeft de overheid vaak moeite om op korte termijn aanpassingen te doen. In het rapport Rijk in beweging dat adviesbureau Rijksadvies in opdracht van de Interdepartementale Contactvergadering Personeel Rijk (ICPR) heeft gepubliceerd, wordt bekeken hoe de overheid op korte termijn efficiënter interdepartementaal kan werken. Organisatieadviseur en medeopsteller van het rapport Marc van der Varst legt uit waarom. ‘De aanlooptijd voor het opzetten van een interdepartementale organisatie bleek vijf tot acht maanden te zijn. We hebben het dan over een kleine beleidsorganisatie van dertig tot vijftig man. Uit ons rapport blijkt dat het idealiter in zes weken zou moeten gebeuren, maar dat is misschien erg snel. Maar acht tot tien weken moet zeker kunnen.’
in onder meer informateur Herman Wijffels en Eerste Kamerlid Ed van Thijn zitten, vindt dat veel problemen om een oplossing schreeuwen. ‘Maar, die oplossingen kunnen alleen tot stand komen door een beter samenspel van overheid en private partijen.’ Als voorbeeld noemt De Waal het fileprobleem. ‘Waarom wordt er zo weinig gebouwd aan wegen? Het is probleem is evident en de private sector wil aan een oplossing bijdragen, maar de overheid trekt zich dan terug en gaat het zelf Tijdwinst proberen.’ Zo is ook de nieuwe zorgwet, de WMO, een verkeerde keuze De conclusie van Rijk in beweging is volgens Van der Varst kort samen te vatten: bereid je goed voor. ‘Het volgens De Waal. ‘Er wordt een ‘de overheid moet minder stukje uit de zorgsector gelicht en klinkt voor de hand liggend, maar van binnenuit opereren’ geprivatiseerd zonder dat de overer kan echt tijdwinst worden heid om zich heen kijkt. De overheid geboekt. Grote departementen zijn zou meer betrokken moeten zijn en minder van binnenuit opereren.’ ook niet gewend om snel een nieuwe organisatie op te zetten. Maar het De Waal voelt zich gesteund door een breed maatschappelijk draagvlak KLPD weet bijvoorbeeld als geen ander hoe het een rechercheteam snel voor de ideeën van de denktank. ‘Het lijkt ook het juiste moment. De moet samenstellen.’ De truc is, meent Van der Varst, om het voorwaarden scheppende werk te doen, voordat er sprake is van het oprichten grote privatiseringsgolf is nu wel over. De overheid heeft door dat niet alles te privatiseren is. De vraag is nu: wat dan?’ Het antwoord is, zegt van een organisatie. ‘Er kan al een inventarisatie zijn gemaakt voor De Waal, dat de overheid niet alles alleen moet willen doen. ‘Dat betehuisvesting. Er kunnen al afspraken worden gemaakt voor de voorwaarkent vooral een cultuuromslag binnen de overheid. Bestuurders moeten den voor het personeel. Ook kan er een pool worden samengesteld ook de ruimte krijgen om het spel met de private sector te spelen. Ze waaruit de juiste mensen aangetrokken kunnen worden en er kunnen al budgettaire afspraken worden gemaakt.’ In het rapport wordt in dit moeten de deals kunnen sluiten en zullen dus ook op deze eigenschap kader gesproken over de eerste fase van het driefasenmodel. De tweegeselecteerd worden.’ Het manifest doet aanbevelingen voor structurele veranderingen. De de fase bestaat uit een kerngroep die binnen een paar dagen aan de Waal: ‘We hebben kunnen zien dat deregulering, ofwel rationeel snijden slag kan met het opbouwen van de organisatie. ‘In de derde fase kan men dan echt aan de slag,’ aldus Van der Varst. ‘Zo kun je veel efficiënin beleid, weinig succes heeft.’ Zo zou beleidsadvies, naar Amerikaans ter werken.’ Dit model is, zo meent Van der Varst, de toekomst voor de voorbeeld, ook kunnen komen van allerlei private partijen zoals denkrijksoverheid. ‘Alles moet veel flexibeler, ook in het bedrijfsleven.’ tanks en politieke partijen. Op die manier kan de ambtelijke organisatie zich meer richten op implementatie. Ambtelijke managers met eindverTerloops hebben de onderzoekers ook gekeken naar de langere antwoordelijkheid voor uitvoering termijn. Van der Varst, enthousiast: ‘Je zou alle departementen kunnen zouden ook rechtstreeks ter verant‘We hebben kunnen zien dat deregulering opheffen en van het rijk een groot woording moeten kunnen worden weinig succes heeft’ geroepen en bij de inhuldiging van concern maken waarbij per kabiieder nieuw kabinet zou 10 procent van het ambtelijk management om netsperiode wordt beslist welke mensen waar ingezet worden.’ Dat gaat beleidsredenen gewisseld moeten kunnen worden. Dan ontstaat er een echter voor velen toch een stap te ver, denkt Van der Varst. ‘Als tusevaluatiemoment aan het begin van een nieuwe regeringsperiode. De senstap zou je het “concern Rijk” alleen voor groepen mensen kunnen gebruiken die je flexibel rijksbreed wil inzetten. Het is een idee dat we Waal: ‘Zo moeten we toe naar een intelligente en verbonden overonze opdrachtgevers niet wilden onthouden.’ < [Vincent Smits] heid.’
6
PM 1 / 2
nieuws >
CU bereidt zich voor op de toekomst Spirituele politiek FORMATIE • De ChristenUnie (CU) verkeert in een
Yvonne Kroese
weinig ruimte zal zijn om wetgevend ijzer met luxepositie: kandidaat-bewindspersonen genoeg. christelijke handen te breken. Althans, niet op Directeur Henk van Rhee van het partijbureau korte termijn.’ kan putten uit een achterban met talenten. ‘Het Zowel Van Middelkoop (1999) als Rouvoet zal eerder zo zijn dat we met twee ministerspos- (2004) werd gekozen tot Politicus van het Jaar. ten 98 partijgenoten moeten teleurstellen.’ Jon- Zover is Tineke Huizinga nog niet. In 2002 zorggerenvoorman Harmjan Vedder van Perpectief: de haar entree in de Kamer voor veel commotie. ‘Er zijn er zo veel. Roel Kuiper, die zie ik zeker Ze streefde met voorkeurstemmen Van Middelals kandidaat.’ koop voorbij, die daarmee uit het parlement werd Tussen de gedoodverfde kandidaat-ministers gestoten. Daaraan dankt ze de naam ‘femme favalt opvallend vaak de naam van Roel Kuiper, tale van de CU’. En dan is er nog Arie Slob, die Rouvoet vergebijzonder hoogleraar reformatorische wijsbezelt aan de onderhandelingstafel. Slob volgde in geerte aan de Rotterdamse Erasmus Universiteit. de Kamer de alom geprezen Gert Schutte op, die Gekend en geliefd bij de achterban. Een zwaargewicht in de CU, die gezag uitstraalt, weet Van ook wel het ‘staatsrechtelijk geweten van de Rhee. Kamer’ werd genoemd. Op zijn weblog zegt Slob Sinds door de achter‘met verbazing te zien ’Met twee ministersposten ban stevige druk wordt moeten we 98 partijgenoten dat er in het land wordt uitgeoefend op Rouvoet g ewaarschuwd voor teleurstellen’ om in de Tweede Karegeringsdeelname van mer te blijven, valt zijn naam minder. Toch wist de CU’. Natuurlijk hebben hij en zijn partijgenoDe Telegraaf deze week te melden dat hij getipt ten eigen opvattingen en daar hoeft niemand het wordt als minister voor Jeugd en Gezin. In de mee eens te zijn, vindt hij. ‘Maar het getuigt van Kamer zou hij echter het geluid van de Christen- weinig respect om ons als een partij van infanUnie zonder belemmering kunnen uitdragen. In tiele en enge mensen neer te zetten.’ een kabinet moet hij rekening houden met de De CU bereidt zich ondertussen voor op de coalitiepartners. Als Rouvoet toch in het parle- toekomst. Voor tijden dat er zich niet zomaar ment blijft, nemen de kansen voor Eimert van talent aandient. Van Rhee: ‘We zijn politiek talent Middelkoop toe. Hij was van 1989 tot 2002 een aan het scouten. Ieder partijlid krijgt een eigen gerespecteerd Kamerlid. Van Middelkoop leeft profiel in ons ledenbestand. Er komen masterzich al in. In het Nederlands Dagblad schreef hij classes. We gaan naar permanent human redat de CU een ‘partij is die zich realiseert dat er source management’. < [Louis Cornelisse]
Het was Wouter Bos en niet Jan Peter Balkenende, zoals sommige kranten hebben geschreven, die vroeg om Herman Wijffels als informateur. Dit weet PM uit betrouwbare bron en het geeft te denken over de koers van de PvdA. Bos mag dan net als Balkenende en Rouvoet gestudeerd hebben aan de VU, in zijn achterban is het christelijke en zeker het gereformeerde geluid niet zwaar vertegenwoordigd. Dat de VPRO tegenwoordig radioprogramma’s maakt met de EO, lijkt me voor politiek Den Haag geen reden dezelfde mystificerende combinatie uit te proberen. Behalve Haagse, zichzelf geselende shiïeten, schijnt iedereen in Nederland tegenwoordig over zijn geloof heen te kunnen stappen. Voor een ongelovige is dat moeilijk te begrijpen. Laat ik er eerlijk over zijn. Persoonlijk heb ik weinig met spiritualiteit en ik koester een gezonde achterdocht wanneer het onderwerp ‘coaching’ aan de orde komt. Dan zie ik vage figuren voor me die een serene rust uitstralen, omdat ze superieur zijn aan al die mindere goden zoals ik, die hun timemanagement niet op orde hebben. Herman Wijffels is zo’n spirituele coach. Samen met Irene van Lippe-Biesterveld heeft hij zich aangesloten bij de Club van Boedapest. Een elitair gezelschap ‘van creatieve mensen op het gebied van kunst, literatuur en de spirituele facetten van de cultuur’, aldus oprichter Ervin Laszlo. Wijffels motivatie in een interview: ‘Wij mensen zijn de verbinding met de natuur en dus ook met de natuur in onszelf kwijtgeraakt.’ Net als Wouter Bos is Herman Wijffels vegetariër. Hoeveel spiritualiteit schuilt er in Wouter? Hij moet geweten hebben dat bij het afscheid van Wijffels als Ser-voorzitter de manifestatie ‘Klaar om te wenden?’ is georganiseerd met drie sprekers uit de wereld van ‘spiral dynamics’. Wist hij ook van het lovende voorwoord dat de informateur schreef voor het boek Evolutionair Leiderschap van bedrijfsadviseur Peter Merry? Een citaat: ‘Chakra’s sluiten ons op het universum aan. Zij zijn onze sleutel tot overleven en evolutie.’ Merry is een adept van de omstreden Amerikaanse goeroe Andrew Cohen. In zijn boek presenteert hij een ‘nieuw leiderschapsmodel dat tegemoetkomt aan de huidige vraag naar een holistische visie op een complexer wordende samenleving’. Het voorwoord van Wijffels is getiteld: ‘Tijd om te ontwaken’. Wouter, word eens wakker, lijkt mij een goede vertaling. Guikje Roethof
[email protected] PM 1 / 2
7
nieuws >
‘Een eigen geluid vind ik erg belangrijk’
Begin deze week maakte het CDA zijn kandidatenlijst voor de Eerste Kamer bekend. Aranka Goijert (1941), volgens de Elite Group een van de 100 machtig ste vrouwen in Nederland, staat op plaats 17. CDA • Zal Goijert in de voetsporen treden
van Hannie van Leeuwen, die na deze verkiezingen vertrekt? ‘Ik heb veel respect voor deze vrouw. Zij is een unicum binnen de politiek. Ik vind het jammer dat ze de politiek gaat verlaten.’
U bent van 1991 tot 2002 lid van Provinciale en Gedeputeerde Staten geweest in NoordHolland. Wat is u uit die tijd vooral bijgebleven? ‘Over mijn tijd als gedeputeerde staat me vooral de veelzijdigheid aan onderwerpen bij. Ik hield me bezig met onderwijs en arbeidsmarkt, maar ook met recreatieschappen en het belang daarvan voor de Randstad. Ik combineerde de onderwerpen werk en ontspanning, beide zeer belangrijke zaken.’
In 2000 werd u door Elite Group genoemd in de top 100 van machtigste Nederlandse vrouYvonne Timmerman-Buck staat, ondanks wen. Waaraan verdiende u dit? haar functie als voorzitter van de Eerste Kamer, op de kandidatenlijst op nummer ‘Ik was in mijn tijd de eerste vrouwelijke twee. Is zij gepasseerd? directeur van een arbeidsbureau. Daarnaast heb ‘Mevrouw Timmerman-Buck heeft voor de ik verschrikkelijk veel andere dingen gedaan. positie van lijsttrekker bedankt. Ze vindt dat Bovendien was ik ook kerkelijk actief. Ik denk dat al deze zaken hebeen voorzitter boven ‘Ik vind het belangrijk dat ben meegewerkt.’ de partijen moet wetgeving uitvoerbaar is staan.’ naar de menselijke maat’ Welke van uw bezigheden wilt u, naast Van de 37 kandidaten het lidmaatschap van de Eerste Kamer, nog zijn er slechts 10 vrouw. Wat vindt u hiervan? ‘Ik vind het jammer dat er zo weinig vrouwen graag blijven doen? op de lijst staan. Als lid van het CDA Vrouwen- ‘Ik ben eigenlijk gepensioneerd, maar ik houd beraad ben ik natuurlijk voor meer vrouwen op mij nog met veel zaken bezig. Zo ben ik voorzitde kandidatenlijst.’ ter van de Stichting Regenboog, een dak- en
8
thuislozenorganisatie, ik ben lid van het CDA Vrouwenberaad, ik ben actief voor de Protestants Christelijke Ouderen Bond (PCOB) en ik zet mij in voor een organisatie van blijf-van-mijn-lijfhuizen. Als ik in de Eerste Kamer word gekozen, zal ik dat allemaal op een lager pitje moeten zetten. Dan wil ik mij voor de volle 100 procent inzetten voor de werkzaamheden van de senaat.’ U bent al gepensioneerd, waarom begint u hier eigenlijk nog aan? ‘Mijn fascinatie voor de politiek is al vroeg begonnen. Mijn moeder was Hongaarse. Haar familie heeft veel geleden onder het communistische bewind. Dat was een dramatische tijd waarbij een deel van de familie is gedeporteerd en het gezin uit elkaar werd gehaald. Politiek doet iets met je, dat had ik al vroeg begrepen. Ik heb grote belangstelling voor wat er in de maatschappij gebeurt. Een eigen geluid vind ik erg belangrijk.’ Verheugt u zich op een coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie? ‘Ik zie mijzelf in de politiek niet als links of rechts. Alleen mijn christelijke kant kenmerkt mijn politieke opvattingen. Ik zie het belang van een sterke economische ontwikkeling in, maar tegelijkertijd vind ik dat armere groepen ontzien moeten worden. Goede sociale wetgeving is
Gemeenten te laks
Besparingsideeën welkom
CBP opent website
LOKAAL • Gemeenten zijn veel te laks in
FINANCIEN • Iedereen die een goed idee
JUSTITIE • Het College Bescherming Per-
hun communicatie met de burger. Dat stelt althans Alex Brenninkmeijer, de Nationale Ombudsman. Uit onderzoek onder een derde van de gemeenten blijkt dat burgers vaak lang moeten wachten op een reactie, of zelfs helemaal geen antwoord krijgen. In 2005 ontving de ombudsman hierover bijna 300 klachten. Daarop besloot Brenninkmeijer zelf maar eens een brief naar de gemeenten te schrijven. Maar liefst 124 stadsbesturen namen niet eens de moeite te reageren, zelfs niet nadat hij een herinneringsbrief had gestuurd.
heeft waarmee de overheid geld kan besparen, kan sinds deze week terecht op www.bezuinigenkunjezelf.nl. Ex-Kamerlid Gonny van Oudenallen diende vorig jaar oktober samen met Ferd Crone van de PvdA een motie in, waarin zij de overheid aanmoedigden om ambtenaren besparingsideeën te laten spuien. Zij had geconstateerd dat er ‘meer dan 20.000 ambtenaren in Den Haag werken die vast heel goede ideeën hebben’. Minister Zalm wil nu alle Nederlanders de kans geven hun besparingstips te melden. De beste ideeën zullen worden opgenomen in de Miljoenennota.
soonsgegevens (CBP) heeft de website Mijnprivacy.nl geopend. Burgers kunnen hier terecht voor informatie over gebruik van persoonsgegevens door overheden, bedrijven en andere organisaties. In 2003 bleek uit onderzoek dat maar liefst 70 procent van de Europese burgers slecht op de hoogte is van zijn rechten met betrekking tot privacy en de bescherming daarvan. In de toekomst wordt de site uitgebreid met de mogelijkheid om signalen van burgers te verzamelen over privacyproblemen. Het CBP wil die gaan gebruiken bij het bepalen van het toezichtsbeleid.
PM 1 / 2
nieuws >
belangrijk, ik ben daarom tegen de versoepe- De formatie is in volle gang. Welk punt mag ling van het ontslagrecht via de arbeidsbureaus, het CDA in elk geval niet opgeven? tegenwoordig CWI’s. Ik vind het belangrijk dat ‘Ik kijk niet met een slecht gevoel terug op wat wetgeving niet alleen er bereikt is. Ik hoop juridisch juist is, maar ‘Ik hoop dat het beleid dat de dat het beleid, dat de ook uitvoerbaar is naar afgelopen jaren is afgelopen jaren opgezet is, de menselijke maat. In opgezet, overeind zal overeind zal blijven’ de Eerste Kamer krijg blijven.’ ik nu de kans daaraan te werken. Dat trekt mij.’ Wat wilt u graag in portefeuille hebben? ‘Er is een aantal zaken, waar ik mij de Het CDA heeft in de huidige coalitie een afgelopen tijd druk over heb gemaakt. Bijvoorrechts beleid gevoerd. Heeft de partij op het beeld over het ontslagrecht. Bij sociale wetsociale vlak geen kansen laten liggen? geving wil ik kijken naar de uitvoerbaarheid ‘Daar waar het nodig was de economie te ver- daarvan. Ook vind ik ruimtelijke ordening een sterken, zijn hervormingen doorgevoerd. Daar belangrijk thema. De Randstad raakt in sta ik volledig achter. Toch moet je constateren toenemende mate overbelast.’ dat er groepen zijn, onder wie de ouderen, waarvan we de lastenverzwaring niet kunnen Bent u voor één Randstadprovincie? ontkennen. Maar ik hoop dat, nu het econo- ‘Als je kijkt naar het Europa van de regio’s, misch beter gaat, deze groepen als eersten de dan zijn de Nederlandse provincies te klein. vruchten kunnen plukken.’ Maar het blijft een lastige vraag hoe deze provincies moeten worden ingedeeld. Want Voelt u zich binnen uw partij verwant met neem je alleen Noord- en Zuid-Holland, of Hannie van Leeuwen? reken je er ook Utrecht bij en Flevoland? Daar‘Ik heb veel respect voor deze vrouw. Zij is een naast zijn kleine regio’s, zoals de kop van unicum in de politiek. Haar kracht schuilt in de Noord-Holland, zeer samenhangende gebietypisch nuchtere manier waarop zij te werk den. Door deze onderdeel te maken van een gaat. Ik vind het jammer dat ze de politiek gaat groter geheel, wordt de afstand tussen de verlaten.’ gemeente en provincie erg groot. Dat blijft lastig.’ < [Sandra Verdel]
Aranka Goijert (1941) was Statenlid voor de provincie Noord-Holland van 1991 tot 2002, waarvan drie jaar voorzitter van de CDA-fractie. In 1999 trad ze toe tot het College van Gedeputeerde Staten, met de portefeuilles Openluchtrecreatie, Onderwijs, Personeel en Organisatie, Veelzijdige Arbeidsmarktprojecten en Onderzoek. Daarnaast was ze voorzitter van de zes Noord-Hollandse recreatieschappen, de Stuurgroep Haarlemmermeer Groen en de Stichting Mainport en Groen. Ook was zij president-commissaris van NV Afvalzorg. Eerder was Goijert onder meer regionaal directeur Arbeidsvoorziening. Momenteel is zij voorzitter van het bestuur van Stichting De Regenboog, een hulporganisatie voor daklozen en drugsverslaafden, lid van het CDA Vrouwenberaad en actief voor de Protestants Christelijke Ouderen Bond (PCOB).
Subsidieprogramma gelanceerd
Ambtenaren actief op Geen Stijl
Mensen moeten geloven in werk
EUROPA • Op1 februari wordt het Europese subsidieprogramma Youth in Action gelanceerd in Nieuwspoort. Europarlementariër Kathalijne Buitenweg zal, gewapend met helm en beitel, het logo uit een ijssculptuur onthullen. Het subsidieprogramma moet de betrokkenheid van jongeren bij de maatschappij en Europa vergroten. De Europese Commissie stelt de komende zeven jaar 885 miljoen euro beschikbaar voor internationale buitenschoolse projecten en initiatieven. Voor de Nederlandse aanvragers is er een subsidiepot van twintig miljoen euro vrijgemaakt. Voorwaarde voor is wel ‘dat de jongeren er iets van kunnen leren’.
LNV/DEFENSIE • Uit onderzoek blijkt dat
WRR • Werkzekerheid, dat is het tover-
87 ambtenaren van LNV actief zijn op weblog Geen Stijl. Dit zegt oprichter Dominique Weesie afgelopen zaterdag in de Volkskrant. ‘We worden erg goed gelezen op kantoren,’ antwoordt Weesie op de vraag wie er bij Geen Stijl staan ingeschreven en regelmatig reageren op berichten. ‘Het is bizar: de toeloop begint ’s ochtends om halfnegen en om vijf uur stopt het weer.’ Na LNV volgt het ministerie van Defensie met 50 actieve bezoekers. Weesie kan er maar een ding uit concluderen: op de departementen ‘hebben ze echt niks te doen’.
woord waarmee de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) het arbeidsmarktbeleid probeert om te turnen. Het advies, naar voren gehaald in verband met de kabinetsformatie, dringt aan op employability van werknemers met het oog op naderende vergrijzing en technologische ontwikkeling. ‘Onze arbeidsmarktinstituties moeten flexibiliteit ondersteunen,’ vindt WRR-voorzitter Van de Donk. Werknemers moeten erop leren vertrouwen dat er altijd werk is. Eind maart organiseert de WRR met de RWI en de SER een conferentie over het onderwerp.
PM 1 / 2
9
nieuws >
Internet blaast omroepbestel op Televisiekijker spoelt in de toekomst reclame gewoon door
Intussen veroveren websites als Youtube en Google Video een wereldwijd publiek door gratis online filmpjes. Onlangs ging het spraakmakende Joost van start, dat een televisiekanalenwebsite opzet. De personen achter dit in MEDIA • Nederlanders kijken steeds minder teleLeiden gevestigde bedrijf startten visie en zitten langer achter de computer, bleek eerder Kazaa, een website voor vorig jaar uit onderzoek van het Sociaal en Culhet gratis uitwisselen van muziek, tureel Planbureau. De papieren media verloren al en Skype, waarmee je gratis via in de jaren negentig hun monopolie op het geschreven woord gedeelinternet kan bellen. Volgens internettelijk aan het web. De muziekindustrie gooide onlangs de handdoek in deskundige Eddie Westbroek ligt bij dergelijke projecten de toekomst. Westbroek is de drijvende kracht van innovatieve internetprojecten bij de ring bij de bestrijding van het illegaal downloaden van muziek. onder andere de Zweedse publieke omroep. ‘Ik merk zelf dat de leiding Deskundigen verschillen alleen nog van mening over de termijn waarop de traditionele televisie tegen internet het onderspit delft. van veel Europese publieke omroepen in de praktijk ontkent dat er Dick van Smirren van TNO ICT geeft leiding aan een groep onderzoeveranderingen plaatsvinden.’ Ze zijn, vindt Westbroek, vooral bezig met kers die, in samenwerking met onder andere KPN en Philips, de mogehet vasthouden van hun machtspositie. ‘De nadruk die zij en ook kabellijkheden op het terrein van internet en televisie verkent. ‘De rol van exploitanten leggen op de introductie van bijvoorbeeld digitale televisie zowel publieke omroepen als commerciële zenders zal binnen tien jaar en high definition televisie moet je ook in dat kader plaatsen. Steeds ingrijpend veranderen. Een belangrijke taak is daarbij weggelegd voor benadrukken ze dat internet niet op kan tegen de scherpe beeldkwaliteit de digitale videorecorder waarmee time shifting mogelijk is.’ Deze van hd-tv. Dat is een achterhoedegevecht. Als een programma inhoudelijk recorder kan al beginnen met afspelen voordat een programma is afgegoed is, heeft de consument er geen bezwaar tegen dat de kwaliteit iets lopen. De consument kan een speelfilm zo bijvoorbeeld een halfuur minder is. Bovendien neemt de kwaliteit van televisie op internet in snel later bekijken en de reclameblokken doorspoelen. Met grote gevolgen tempo toe,’ zegt Westbroek met verwijzing naar de internetactiveiten voor de reclame-inkomsten. ‘Commerciële zenders in de huidige vorm van bijvoorbeeld de BBC. ‘Daar hebben ze wél begrepen dat 9- tot zijn er, mede daardoor, over tien jaar niet meer,’ voorspelt Van Smirren. 18-jarigen nu al weinig naar de traditionele televisie kijken. Televisie ‘Niet voor niets zijn vooral commeren internet zijn bij de BBC al in verciële zenders heel huiverig voor gaande mate met elkaar verweven. ‘Niet voor niets heeft Bill Gates Jongeren zitten nu al voornamelijk nieuwe technische ontwikkelingen. de traditionele televisie Dat komt doordat ze zelf bijna geen op het internet en in de videogames. officieel doodverklaard’ programma’s maken. Ze kopen Die kijken nog maar heel weinig televisie. Niet voor niets heeft Bill Gates van Microsoft onlangs de vooral in.’ Maar ook publieke omroepen zullen binnen nu en vijf jaar een ‘significant deel’ van de reclame-inkomsten verliezen, denkt Van Smirtraditionele televisie officieel doodverklaard.’ ren. ‘Toch geldt daar een ander verhaal. Publieke omroepen zullen op termijn veranderen in leveranciers van kwaliteitsprogramma’s zoals het Voorhoede Huizer erkent dat er ook bij Nederlandse omroepen soms huiver bestaat journaal en culturele programma’s, in belangrijke mate gefinancierd door de overheid.’ De macht verschuift daarmee, volgens Van Smirren, van voor nieuwe technische ontwikkelingen. ‘Toch doen we het in Nederland de klassieke publieke en commerciële televisiekanalen naar de programin internationaal perspectief lang niet slecht. Tot drie jaar geleden vormmaproducenten en de eigenaars van kabel en satellieten, die direct de de Nederlandse publieke omroep zelfs de voorhoede en kregen we toegang hebben tot de consument. internationale prijzen zoals voor de VPRO-website. Tegenwoordig zijn we helaas een middenmoter. Dat komt door de bezuinigingen van de afgelopen jaren, waardoor er nu minder geld is voor projecten rondom bijvoorReclame mag verdwijnen beeld time shifting. Bovendien is internet nog altijd officieel een nevenErik Huizer, directeur innovatie van het NOB, denkt dat er ‘binnen nu en vijf jaar nog niet veel zal veranderen’ aan de manier waarop we televiactiviteit van de publieke omroep, wat allerlei praktische beperkingen siekijken. ‘Het duurt nog een jaar of tien voordat er écht grote verandeoplevert. Dat moet een nieuw kabinet echt veranderen,’ zegt Huizer. Hij ringen optreden.’ Wat Huizer betreft mag, zoals ook verschillende poliis het roerend eens met de raad van bestuur van de publieke omroep, die tieke partijen bepleiten, de reclame nu al verdwijnen bij de publieke in december aan de kabinetsonderhandelaars 125 miljoen euro extra omroep. ‘Maar dat zeg ik als consument. Als NOB-directeur vind ik dat vroeg. Huizer: ‘Dat geld is broodnodig om te voorkomen dat we als publieke we reclame voorlopig nog moeten houden. Het is nu nog te belangrijk omroep straks achter de feiten aanhollen. Wat mij betreft lopen we voor de publieke omroep en de bedrijven eromheen.’ binnenkort weer voorop.’ < [Maurice Swirc] Traditionele zenders bepalen in de toekomst steeds minder waar de consument naar kijkt. Door de nieuwe generatie digitale videorecor ders en de opkomst van internettelevisie, kan de kijker zelf bepalen waar en wanneer hij af stemt op een programma.
10
PM 1 / 2
nieuws <
Deze maand verscheen in het kader van het onderzoeksprogramma Politie en Wetenschap een driedelige studie naar criminaliteit onder asielzoekers. Naarmate de verblijfsstatus van asielzoekers zwakker wordt, neemt de betrok kenheid bij criminaliteit toe, zo luidt de con clusie. Vooral identiteitsfraude, diefstal en drugsgerelateerde criminaliteit nemen toe. Gepleit wordt daarom voor een snelle en zorg vuldige asielprocedure met een effectiever terugkeerbeleid. JUSTITIE • Het aantal illegalen met een asiel-
achtergrond dat met de politie in aanraking komt is hoog. Van de geschatte 24.000 illegalen met een asielverleden die in 2004 hier verbleven, waren er 2.400 betrokken bij een misdrijf, wat neerkomt op tien procent. ‘Het merendeel van hen heeft geen criminele voorgeschiedenis. De criminele activiteiten lijken pas te beginnen in Nederland,’ meent Arjen Leerkes, die als socioloog van de Universiteit van Amsterdam meewerkte aan de studie naar criminaliteit onder asielzoekers. Doorgaans gaat het om delicten die haast inherent zijn aan een illegaal verblijf: ‘Ze willen maatschappelijk meekomen en gaan dan op zoek naar creatieve oplossingen. Ze schrijven zich met valse papieren in bij een uitzendbureau of plegen vermogensdelicten zoals winkeldiefstalletjes. Soms zitten ze achter het stuur zonder rijbewijs.’ Zo op het eerste gezicht lijkt het om vrij onschuldige, door de situatie verklaarbare delicten te gaan. Zorgelijker is de bevinding van de onderzoekers dat het aantal drugsverslaafden onder de uitgeprocedeerde asielzoekers, in vergelijking met de groep die nog in de procedure zit, twee keer zo hoog ligt. ‘Relatief gezien komt het veel voor dat uitgeprocedeerde asielzoekers hun toevlucht nemen tot het drugscircuit. Ze worden verleid om in de steden aan de slag te gaan als drugsventer. Geregeld raken ze van lieverlede zelf ook verslaafd,’ aldus Leerkes. Ook zijn er gevallen van asielzoekers die al tijdens de asielprocedure, een langdurige periode van hoop en vrees, een verslavingsprobleem ontwikkelen. Anton van Kalmthout, hoogleraar vreemdelingenrecht aan de Universiteit van Tilburg, heeft daar wel een verklaring voor: ‘De onzekerheid in deze periode is moordend. Gemiddeld moet een asielzoeker bijna twee jaar wachten op uitsluitsel. In combinatie met de problemen die er vaak al zijn, ontstaat er zo een voedingsbodem voor criminaliteit of een labiele psychische toestand.’
De aan drugs verslaafde illegalen vormen, zegt Leerkes, een risicogroep die de tijden van de heroïnegolf van de jaren tachtig en negentig kan doen herleven. ‘Vanuit de verslavingszorg zijn er aanwijzingen dat het aantal drugsverslaafde illegalen stijgt. Daarbij komt dat het aantal migranten dat in Nederland asiel aanvraagt sinds 2005 toeneemt.’ Marjan Mensinga, al jaren GGZ-hulpverlener en tevens trainer en adviseur bij Pharos, het landelijk kenniscentrum voor vluchtelingen en gezondheid, bevestigt de verontrustende ontwikkeling. ‘Steeds meer asielzoekers raken verzeild in drugs- en drankproblemen.’ Geconfronteerd met de problematiek drong Hans Spekman, nu Kamerlid voor de PvdA, als wethouder van Utrecht al diverse keren aan op een oplossing voor het probleem van de verslaafde illegalen. Van de
‘Mensen met traumatische ervaringen, bijvoorbeeld als kindsoldaat, worden gewoon weggeredeneerd’ driehonderd drugsverslaafden die rondom Hoog Catharijne over straat zwerven, hebben er zeventig tot tachtig een verleden als asielzoeker. Door het ontbreken van een geldige verblijfsstatus kunnen zij niet aankloppen bij gebruikersruimten of woonhostels. Ook zijn ze uitgesloten van hulp bij afkicken, ze worden immers geacht hier niet te zijn. ‘Ongelofelijk bot,’ zegt Spekman. ‘Mensen met traumatische ervaringen, die bijvoorbeeld hebben gediend als kindsoldaat, worden gewoon weggeredeneerd.’ De Nederlandse overheid verwacht van uitgeprocedeerde asielzoekers een vergaande eigen verantwoordelijkheid. Wie hier uit eigen beweging naartoe komt, kan ook zelf weer vertrekken, zo is de gedachte. In de praktijk blijkt
Foto Botswana Alcohol Aids Project
‘Steeds meer asielzoekers raken verzeild in drugs- en drankproblemen’
die redenering te eenvoudig. In lang niet alle gevallen kunnen uitgeprocedeerde asielzoekers, ook al zouden ze dat willen, terugkeren naar het land van herkomst. Dikwijls liggen daar de autoriteiten dwars en vallen ze zo tussen kaai en schip. Van Kalmthout: ‘Niet alle landen staan te springen om hun onderdanen terug te nemen. De hoeveelheid geld die immigranten overmaken naar hun familie in het moederland is vele malen groter dan de ontwikkelingshulp. Bovendien hebben veel landen gebrekkige bevolkingsregisters of, in het uiterste geval, houden ze helemaal geen administratie bij.’ Om de problemen het hoofd te bieden, pleiten de onderzoekers voor een snelle en zorgvuldige asielprocedure met een effectiever terugkeerbeleid. ‘Het overheidsbeleid dat nu wordt gevoerd criminaliseert asielzoekers,’ aldus Leerkes. Of deze kritiek op Justitie ter harte wordt genomen, is nog maar de vraag. Met eerdere oproepen, zoals die van Spekman, is tot op heden niets gedaan. De Kamer vroeg Hirsch Ballin afgelopen week te reageren op de resultaten van het onderzoek. Maar de minister verontschuldigde zich dat hij de studie nog niet had gelezen. Wel zegde hij toe op korte termijn alsnog met een reactie te zullen komen. < [Jan Sanders]
PM 1 / 2
11
coverstory >
Particuliere landeigenaar wil
Het leeuwendeel van onze landbouw-, bos- en natuurgronden wordt onderhouden door particuliere eigenaren. Zij dienen daarmee steeds vaker het algemene belang. Maar volgens de Federatie Particulier Grondbezit worden particuliere landeigenaren daar nog niet evenredig voor gecompenseerd. Het ontbreekt veelal aan ontwikkelingsruimte. ‘Als wij iets in het algemeen belang willen ondernemen, lopen we nog altijd tegen allerlei regelingen, wetgeving, ellenlange procedures en lastige overheden op.’
12
PM 1 / 2
Tekst klaas deknatel Foto’s Danielle van der Schans
loon naar werken Het nut van particulier grondbezit wordt in Nederland steeds meer naar waarde geschat. In toenemende mate dringt het besef door, dat particuliere grondeigenaren niet alleen zorgen voor onze voedselproductie, maar een veel breder gemeenschappelijk belang dienen. Met actief landschaps- en natuurbeheer leveren particuliere grondbezitters bijvoorbeeld ook een duurzame bijdrage aan de biodiversiteit, schoon drinkwater en de luchtkwaliteit. Door openstelling profiteren recreanten bovendien van de ecologische en cultuurhistorische kwaliteiten van landgoederen. Het is dan ook niet zo gek dat de rijksoverheid particulieren de helpende hand reikt. Om hun bedrijfsvoering rendabel te houden, kunnen landgoedeigenaren in aanmerking komen voor allerlei voorzieningen en fiscale constructies, zeker in geval van openstelling van beheerde natuurgebieden. Toch riep de Federatie Particulier Grondbezit (FPG) het komende kabinet onlangs via een brief aan de informateur op om opnieuw een financiële injectie te geven aan particulier landschapsbeheer en landgoedeigenaren vooral meer ondernemingsruimte te bieden. ‘We moeten voorkomen dat historisch cultuurlandschap en natuur op landgoederen verdwijnen, zoals in delen van de vorige eeuw gebeurde omdat de overheid onvoldoende maatregelen nam,’ zegt FPG-voorzitter Jan Helder. ‘Het kan geen kwaad om de politiek herhaaldelijk op de bijdrage van het landelijk gebied aan ons welzijn en onze welvaart te wijzen. Er is nu te weinig zekerheid over de continuïteit in de particuliere bedrijfsvoering. Subsidies, fiscaliteiten en de geboden ontwikkelingsruimte zijn niet altijd toereikend, waardoor landgoederen soms onder grote druk staan.’ De Federatie Particulier Grondbezit behartigt de belangen van ongeveer 2.000 leden die gezamenlijk zo’n 200.000 hectare aan landwaarmee de overheid in 2018 deze ecologigoederen, bos- en natuurterreinen en landsche hoofdstructuur wil realiseren. Zo wordt bouwgronden beheren. ernaar gestreefd in Helder schat dat zeker deze structuur van ‘Er is nu te weinig zekerheid twee derde van het aaneengesloten naover de continuïteit in de totale Nederlandse are- particuliere bedrijfsvoering’ tuurgebieden 728.550 aal door particulieren hectare door particubeheerd wordt. Van de lieren te laten beheren. natuurgronden in de Ecologische Hoofd StrucOm de EHS te verwezenlijken moeten er boventuur (EHS) is dat ongeveer 27 procent. Particulier dien nieuwe natuurgebieden bij komen, waarnatuurbeheer is dan ook een van de manieren van veertig procent op particuliere grond.
Sluitende exploitatie Om particuliere grondbezitters te enthousiasmeren, is bijvoorbeeld de Subsidieregeling Natuurbeheer 2000 in het leven geroepen. De regeling biedt financiële ondersteuning bij de ontwikkeling en instandhouding van bos- en natuurterreinen, met name wanneer particulieren landbouwgrond permanent tot natuurgebied transformeren. De waardedaling van de grond wordt in dergelijke gevallen met een eenmalige uitkering gecompenseerd. Niet
PM 1 / 2
13
alleen agrariërs zijn volgens Helder geïnteresseerd in deze regeling, maar vooral ook landgoedeigenaren. Hij wijst in dit verband onder meer op Landgoed De Eese, waar binnen vijf jaar 255 hectare akkerbouwgrond in natuur zal worden omgezet, een van de grootste ‘nieuwe natuur’-projecten in Nederland. ‘We hebben heel recentelijk met het ministerie van Landbouw afgesproken deze stap te maken,’ vertelt Emilie van Karnebeek, die namens haar familie het landgoed bij Steenwijk beheert. ‘Maar er moeten nog wel wat knelpunten worden weggenomen. Zo zijn de subsidies duidelijk te laag. We willen erg graag op natuur overgaan, maar doen dat pas als er zicht is op een sluitende exploitatie. Als natuurbeheerder heb je met enorme kosten te maken, zoals ook na de recente stormschade weer bleek. De subsidies wegen daar niet tegenop.’ Van Karnebeek onderzoekt op dit moment mogelijkheden voor bouw aan de rand van het landgoed om huur- of pachtinkomsten te kunnen genereren. ‘Maar zodra wij zoiets willen, lopen we keer op keer tegen allerlei wetgeving, regelingen, ellenlange procedures en zeer kritische gemeenten en provincies aan. Mensen denken soms dat het geld uit de bomen komt vallen. Het is soms erg beklemmend. Iedereen waardeert het landgoed, maar als je geld wilt verdienen om je kop boven water te houden, kun je vaak geen kant op. Er zou mijns inziens dan ook meer ontwikkelingsruimte moeten komen. Anders zou een apart bestemmingsplan voor landgoederen een oplossing kunnen zijn.’ Ondernemend Ook Tjalling van Eysinga, rentmeester en landgoedeigenaar te Friesland, heeft wel eens moeite met de overheid, bijvoorbeeld met het gebrek aan consistent beleid. ‘De overheid verwacht dat grondbezitters zich aan de afspraken houden. Maar andersom is het voor grondbezitters altijd de vraag wat er over vijf jaar gebeurt met regels en wetten. Dat is fnuikend voor natuurbeheer, dat typisch een langetermijnbeleid vereist.’ Van Eysinga roept de komende regering dan ook op om eens niet aan de bestaande faciliteiten te tornen. ‘Met de Natuurschoonwet, de bestaande fiscaliteiten en subsidieregelingen is het nu in Nederland heel redelijk geregeld. Die bieden eigenaren volop mogelijkheden. Maar het is wel aan de landeigenaar zelf hoe creatief en ondernemend hij daarmee omgaat.’ Ook Van Eysinga onderschrijft dat je als eigenaar van een landgoed wel ruimte moet krijgen om te ondernemen. Op het landgoed van zijn familie verrezen er met behoud van natuurkwaliteit een golfbaan en een bungalowpark. ‘Zo’n functieverandering biedt sim-
14
PM 1/2 1/2
‘Met actief natuurbeheer leveren particuliere grondbezitters een duurzame bijdrage aan biodiversiteit, schoon drinkwater en luchtkwaliteit’
coverstory < pelweg uitkomst om het rendabel te houden. Daarbij is het vooral zaak dat je het niet alleen doet, maar zo veel mogelijk de omgeving erbij betrekt. Goed contact met gemeenten is bijvoorbeeld essentieel.’ De grondeigenaren ontmoeten overigens steeds meer begrip voor hun situatie bij overheden. Langzaam dringt ook daar het besef door dat particuliere landeigenaren oplossingen kunnen bieden voor algemene maatschappelijke problematiek. Des te vreemder is het, volgens Helder, dat de rijksoverheid op een paar essentiële punten verstek laat gaan. Zo is het hem een doorn in het oog dat er nog altijd geen Europese goedkeuring is voor de vijf jaar geleden toegezegde vrijstelling van inkomstenbelasting voor landeigenaren die van de Subsidieregeling Natuurbeheer gebruikmaken. ‘Dat dossier ligt nu in Brussel onder op een stapel omdat het Ministerie van LNV te laat was met het aanleveren van de juiste informatie.’ Ook ziet Helder met lede ogen aan hoe de staat soms voor veel geld grond opkoopt om die vervolgens door te schuiven naar terreinbeherende organisaties als Staatsbosbeheer. ‘Dan kun je beter voor veel minder gemeenschapsgeld particulieren stimuleren om hun grond tot natuur om te vormen. Je zorgt daarmee direct voor meer variatie in het landschap. Landgoederen bieden doorgaans veel meer verrassende cultuurhistorische en natuurlijke elementen en dus meer beleving voor de bezoeker. Vergeleken daarmee zijn de bossen van grote terreinbeherende organisaties toch vaak meer een eenheidsworst.’
voor de natuur betekenen. Soms is het te gek voor woorden hoeveel geld de overheid uittrekt voor het aanleggen van minutieuze natuurgebiedjes. Dan kun je het beter overlaten aan particuliere landgoedeigenaren die al generaties lang een bijdrage leveren aan natuurontwikkeling en kenmerkende cultuurlandschappen tot stand brengen. Alleen moet de overheid dan wel accepteren dat de particuliere eigenaar natuurbeheer in samenhang met andere maatschappelijke gebruiksfuncties ziet en hun daar ook de ruimte voor bieden. ’ De grondeigenaren zien overigens wel de samenwerking met de overheid en de grote terreinbeherende organisatie de goede kant op gaan, ook ten aanzien van de ecologische hoofdstructuur. Helder denkt zelfs dat met een gezamenlijke inspanning van overheid, terreinbeherende organisaties en particulieren de EHS versneld kan worden gerealiseerd. ‘Functieverandering op particuliere grond, met name op landgoederen, kan daarbij een zeer belangrijke rol spelen. Maar dat vergt wel duidelijke en praktische regelgeving, loyale bereidheid tot doorlevering van gronden, duidelijkheid over contracten, medewerking van gemeenten bij functieverandering en ontwikkeling van economische dragers, rechtvaardige taxaties en een betrouwbare overheid, die continuïteit van regelingen, haalbare doelen, fiscale duidelijkheid en reële functiebeloning nastreeft. Alle politieke partijen staan inmiddels gelukkig positief tegenover financiële ondersteuning van natuuren landschapsbeheer ‘Grondeigenaren ontmoeten en zien in dat particuFundamentalistisch steeds meer begrip voor hun Emilie van Karnelieren op een effectieve situatie bij overheden’ beek kan het verschil en efficiënte manier wel verklaren: ‘Partibijdragen aan de kwaculiere eigenaren hebben door de jaren heen liteit, vitaliteit en diversiteit van de natuur. natuurlijk op hun eigen wijze geprobeerd het Dat moet onzes inziens dan ook in het regeerlandschap mooi te maken, in behoeften van akkoord tot uiting komen.’ < mensen te voorzien en het te behouden voor de lange termijn. Dat doen ze al jaren met gevoel voor en verwantschap met het landschap en de cultuurhistorische ontwikkeling. Ondanks diverse verzoeken aan en Dat gevoel ontbreekt natuurlijk wel eens bij toezeggingen van de afdeling bosbeherende ambtenaren. Ik denk dat wij voorlichting, bleek het ministerie het al met al minstens zo goed kunnen.’ Van van Landbouw, Natuur en Voedsel Eysinga stoort zich soms aan terreinbehekwaliteit niet in staat te reageren op rende organisaties en overheden die denken vragen naar aanleiding van de brief de wijsheid in pacht te hebben bij natuurbevan de FPG. Zo blijft bijvoorbeeld in heer, maar vaak veel te fundamentalistisch het ongewisse hoe het staat met de te werk gaan. ‘Neem het streven om terug te Europese goedkeuring voor de keren naar oerbossen in ons land waar alle vrijstellingen van de inkomsten natuur allang op een of andere wijze is belasting inzake de Subsidieregeling gecultiveerd. Ga dan naar Polen of Rusland. Natuurbeheer. Daar kun je voor veel minder geld veel meer
PM PM11// 2
15
TEKST guikje roethof FOTO’S wiebe kiestra
Kabinetschef van de SG van de Navo Henne Schuwer:
‘De Navo heeft een geografisch
16
PM 1 / 2
interview > Als nieuwe rechterhand van secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer kijkt Henne Schuwer open naar het reilen en zeilen binnen de organisatie. Als kabinetschef is Schuwer adviseur, poortwachter en bedrijfsmanager. Een interview over de grenzen van het operatiegebied, Kosovo, peace building en Irak, dat de Navo in twee kampen heeft verdeeld.
he limiet’ Henne Schuwer kent Brussel als geen ander. Vijfentwintig jaar was hij actief in de Europese diplomatie, waarvan de laatste jaren als plaatsvervanger van onze ambassadeur bij de EU, de Permanente Vertegenwoordiger. Met zijn kennis van de wandelgangen had Schuwer eenvoudig aan de slag gekund als lobbyist of belangenbehartiger, maar het werd de Navo. Secretaris-generaal Jaap de Hoop Scheffer, een oude bekende van Schuwer, zocht een kabinetschef en de zaak was snel beklonken. Voor Schuwer een verrassende nieuwe uitdaging. De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (Navo) en de Europese Unie (EU) zijn, om in de woorden van Schuwer te spreken, ‘heel andere werelden’. Even in Nederland vertelt Schuwer enthousiast over zijn nieuwe werkterrein: ‘Er ging een boek voor me open.’ Wat houdt uw huidige functie nu precies in? ‘Officieel heet het directeur van het private office van de secretaris-generaal, chef van het kabinet lijkt me de juiste vertaling. De Hoop Scheffer heeft een klein kabinet van zes man, naast een policy planning unit en een secretariaat.’
Hoe groot wordt de Navo uiteindelijk? ‘Ik denk dat de Navo, net als de EU, een bepaalde geografische limiet heeft. Het gaat toch om de trans-Atlantische regio: Canada, de VS en het vasteland van Europa. De groei zal in Europa plaatsvinden. Het is de bedoeling dat er op de volgende top in 2008 echt besluiten over genomen zullen worden. We hebben een aantal landen op de wachtlijst staan. Net als de EU kijkt de Navo naar de vorderingen die er in een bepaald land zijn gemaakt.’ Hoe staat het met de strategisch belangrijke Oeral? ‘Daar zijn Oekraïne en Georgië de belangrijkste landen. In het eerste land is de Navo – en dan druk ik me voorzichtig uit – niet onomstreden. Georgië is een heel andere zaak. Dat land heeft veel meer belangstelling, maar men is daar pas aan het begin van de rit om in aanmerking te komen voor toetreding, dus het zal zijn tijd vergen.’
Gaat de Navo, wanneer die zich langs deze lijnen uitbreidt en ontwikkelt, niet dubbelen met de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking (OVSE)? ‘Nee dat denk ik niet. De Navo heeft een ander handvest dan de OVSE. Artikel 5 van het VerBent u een regelneef of is het een inhou drag van Washington, waarin het principe van delijke functie? wederzijdse bijstand is vastgelegd, kent de ‘Beide, ik ben in vele OVSE niet. Als je tot de gevallen ten principale Navo toetreedt, word je adviseur van Jaap de ‘De secretaris-generaal wil lid van een organisatie Hoop Scheffer. Daarniet dat de Navo de politie van landen die voor elnaast fungeer ik ook, agent van de wereld wordt’ kaars veiligheid opkoomdat de Navo toch een men.’ wat ouderwetse, piramidale organisatie is, als poortwachter. De SG Maar u kent toch ook dat grapje wel. De heeft bij de Navo alles onder zich, van de zogeheten interlocking institutions die door grote strategische beleidsvragen tot en met alle betrokkenen interblocking institutions kleine managementvragen, zoals het ontslag worden genoemd... van een chauffeur. Van het laatste, het mana‘Jawel, je ziet dat er meerdere instituties zijn gerswerk, probeer ik zo veel mogelijk voor hem die elkaar in lidmaatschap zeer gaan overlapaf te vangen.’ pen. De Europese Unie, de Raad van Europa en de OVSE zijn allemaal voor een deel op elkaars speelveld bezig. Jaap de Hoop Scheffer Laten we dan vooral over de inhoud praten. heeft als secretaris-generaal veel belangstelHet huidige debat gaat over de uitbreiding ling voor de vraag, in hoeverre deze organivan de Navo. In de VS gaan stemmen op om van de Navo een global player te maken. saties in de praktijk het beste kunnen samen-
werken. En dan is het heel opmerkelijk dat dit uitermate moeilijk gaat. Laten we daar eerlijk over zijn.’ In hoeverre speelt dat tussen de Navo en de EU? ‘Naarmate de EU een duidelijker gemeenschappelijk buitenland- en veiligheidsbeleid gaat voeren, begeeft zij zich heel duidelijk op het Navo-terrein. Wat de Navo overigens helemaal niet erg vindt, omdat de Navo de VS in haar gelederen heeft met militaire mogelijkheden die wij in Europa niet hebben en ook niet willen hebben, want dat kost heel veel geld. Maar we dragen nu bijvoorbeeld wel de missie in Kosovo stapsgewijs over aan de EU.’ Doen zij dan hetzelfde in Kosovo? ‘De EU heeft een ander profiel dan de Navo, meer politieachtig. Daar moeten we goed over kunnen praten, want er is een grijze zone tussen het militaire optreden en de politietaken: crowd control bijvoorbeeld. De vraag is, onder welke omstandigheden kunnen wij daar weg? Het is heel lastig om daarover op politiek niveau met elkaar in gesprek te komen.’ Zijn er bij de overgang van de Navo-missie naar de EU-missie in Kosovo problemen? ‘Ambtelijk hier in Brussel gaat het prima en in het veld gaat het ook prima. Kijk, die generaals ter plekke praten natuurlijk best met elkaar. Die jongens die daar in Pristina zitten, drinken een biertje in het café op de hoek en maken wat afspraken. Maar om dat in een politiek besluit te vatten blijkt razend lastig.’ Vroeger deed de Navo helemaal geen out of area operaties, nu zit het bondgenootschap in Afghanistan. Wat zegt dat over de Navostrategie? ‘In Afghanistan kan de Navo-militair niet verslagen worden. Maar dat betekent niet dat we de oorlog alleen met militaire middelen kunnen winnen. Er is een verschil tussen niet verslagen worden en winnen. En voor het winnen heb je meer nodig dan militaire macht. Daar heb je ontwikkelingssamenwerking voor nodig en democratische opbouw enzovoort. Dus wij wil-
PM 1 / 2
17
len met andere organisaties zoals de EU, de VN en de Wereldbank een strategie ontwikkelen, waarbij wij de veiligheidscomponent leveren en zij de rest. Dat is de comprehensive approach, waar we echt mee aan de slag moeten.’
eiligheid realiseren, hoe u het provinciale v reconstructieteam verder wilt invullen, is aan u.”’
Is er niet een groot verschil tussen oorlog voeren en de strijd tegen het terrorisme? Zit je bij het laatste niet dichter bij politietaken? ‘Die war on terror is niet alleen de focus van de Navo. Na 11 september hebben we een artikel 5-actie ondernomen: een marineactie in de Middellandse Zee. Als er aanleiding is om te denken dat vaartuigen terroristisch materieel bij zich hebben, dan kunnen we ze – overigens met toestemming van de vlaggenstaat van het land – boarden om te kijken wat ze in het ruim hebben liggen.’
Wat vinden jullie van dat 3 D-concept waar Ben Bot mee is gekomen? ‘Het concept waarmee de Nederlanders naar Afghanistan zijn gegaan is de Nederlandse invulling van de comprehensive approach. Ieder land dat onder de Navo-vlag meedoet, geeft binnen zijn eigen regio op eigen wijze invulling aan die comprehensive approach. In Uruzgan gaat het goed. Het zou best kunnen zijn dat anderen die approach overnemen. De Britten en de Canadezen zijn meteen breder in hun hele provincie gaan zitten. Dat geeft meer risico. Dan werk je in kleinere eenheden en ben je een makkelijker target. Wij hebben onze activiteiten geconcentreerd en ze daarna uitgebouwd tot een grotere cirkel. Omdat we geclusterd zijn, hebben we meer stabiliteit en kunnen we als we het kamp uitgaan ook een wat vriendelijker gezicht aannemen.’
Doet de Navo ook operaties met special forces? ‘De Isaf-operatie in Afghanistan wordt door de Navo geleid en ge beurt onder mandaat van de VN. Daarnaast is er de operatie Enduring Freedom, geleid door de Amerikanen, die gericht is op het verslaan van de Taliban. Daar zitten ook special forces bij.’
Praat u nou als Nederlander of als Navoman? ‘Ik ben natuurlijk wel een beetje trots op wat wij doen als Nederland, want ook binnen de Navo wordt gezien dat het een concept is dat goed loopt. Wij gaan niet als Navo voorschrijven dat iedereen het voorbeeld van land X moet volgen. Dat kunnen wij niet doen. Wij zeggen: “Minimaal moet u dit niveau van
Is de toekomst van de Navo nu echt verbonden met deze missie, of niet? ‘Dat ervaren wij niet in die mate. Alle grote internationale organisaties, zoals de VN, de EU en de Navo, die geboren zijn in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, denken na over hun bestaansrecht. De Navo iets eerder, dat begon met de val van de Muur. Het klassieke vechten zoals we voorzagen tijdens de Koude Oorlog is
‘Afgelopen september, operatie Medusa in Kandahar, die win je militair, maar wat dan? Dan heb je de Taliban verslagen, en wat dan? Dan moet je er als een speer in komen met: “We gaan hier een brug bouwen en daar een school opzetten, enzovoort.” Daar lopen we toch wel een beetje tegenop. Militair lukt het wel. We hebben ook best een budgetje voor wederopbouw. Als we bij een militaire actie een gebouw in puin hebben geschoten, kunnen we wel zeggen: “Sorry, dat bouwen we weer op.” Maar daarna moet de rest komen en het is heel lastig om dat te organiseren.’
18
PM 1 / 2
Bert Koenders hield laatst een speech op de Navo-top in Riga, waarin hij stelde dat het heel moeilijk is om gewapenderhand de hearts and minds te winnen. Vond hij veel weerklank? ‘Ach, wat zal ik zeggen. Hij kreeg er niet onmiddellijk reacties op. Ook omdat iedereen dat wel met hem eens is. Het punt in Afghanistan is – en daarom heb ik wel een zeker optimisme – dat een meerderheid van de bevolking de Taliban niet terug wil, omdat het een vreselijk regime is geweest. Dat betekent niet dat iedereen op dit moment happy is, maar de acceptatiegraad van de ISAF-missie is vrij hoog.’
interview < er niet meer bij. We doen ook humanitaire operaties zoals de hulpoperatie na de aardbeving in Pakistan. Daar hebben we duizend man ingezet.’ Wanneer gaat de Navo een operatie in Afrika doen? ‘We vliegen nu Afrikaanse troepen heen en weer in Darfur en helpen daar ook met training en onderricht. Dat doen we samen met de EU. De unie heeft het voortouw, maar in het logistieke vlak hebben wij meer te bieden. Of we ooit een grote peace building operatie in Afrika gaan doen, hangt erg van de VN af. In het algemeen is er de neiging om in dit soort gevallen naar de Afrikaanse Unie te kijken, die dit zelf ook graag wil.’ Er ligt ook een noodzaak tot peace building in Somalië... ‘Voor de Amerikanen is Somalië een beladen woord. We hebben daar geen verzoek voor gekregen. En wat de secretaris-generaal niet wil, is dat wij de politieagent van de wereld worden. Ik denk dat er goed met andere partners, zoals de VN, gepraat zal moeten worden over een taakverdeling. Wij beschikken over mogelijkheden die anderen niet hebben. Hoe kunnen we die inzetten?’ Heeft Bush voor Irak ooit de steun van de Navo ingeroepen? ‘De Navo opereert in Irak. We doen een vrij kleine trainingsmissie voor officieren vlak buiten Bagdad. Er zijn, zoals bekend, in 2003 reusachtige conflicten geweest binnen de Navo, waarbij er echt een split is geweest tussen enerzijds Frankrijk en Duitsland en anderzijds de VS. Behalve voor deze zeer beperkte missie is er in elk geval geen materiële Navosteun voor het ingrijpen in Irak.’ Heeft Jaap de Hoop Scheffer een rol gespeeld in het overwinnen van die scheiding der geesten binnen de Navo? ‘Het was voor mijn tijd. Omdat de kampen zo duidelijk waren, heeft het meningsverschil een tijdlang een verlammende werking gehad op de Navo. Daar merk ik nu relatief weinig meer van. De Fransen hebben natuurlijk een speciale positie binnen de Navo omdat ze geen onderdeel van het militair commando uitmaken en omdat ze zeer hangen aan wat je zou kunnen noemen het Europese model. Aan de andere kant, de Fransen doen mee in Afghanistan en vooral in Kosovo. En daarover hoor ik van de militairen dat ze fantastisch werk doen. Stuur mij maar met een Fransman op patrouille, zeggen ze daar, want dan zit ik safe.’
Geeft De Hoop Scheffer een Nederlandse touch aan de Navo? ‘Ja ik denk het wel, om twee redenen. Jaap heeft oog voor de kleine landen. Het is heel makkelijk om als SG te zeggen, ik let op de vier grote en als ik daarmee een akkoord heb, dan jas ik het door de raad. Jaap geeft Estland en Portugal ook een stem. En uiteindelijk is Jaap een Europeaan die heel bewust Frans en Engels spreekt in de raad. Zijn mandaat is net met anderhalf jaar verlengd, wat heel uitzonderlijk is, want op grond van de ‘Luns’-regel had hij er na vier jaar slechts een jaar bij mogen hebben.’ Wat is zijn visie op de Navo? ‘Hij is reusachtig gefocust op het positioneren van de Navo in het brede multilaterale kader. De nieuwe SG van de VN, Ban Ki-moon, was onlangs op bezoek. Jaap doet zijn best voor goede contacten met de EU. Verder heeft hij contact gezocht met landen van buiten Europa die onze waarden delen. Laatst was premier Abe van Japan bij ons om de Navo-raad toe te spreken.’ Kernwapens, is dat in de Navo een moeilijk punt? ‘Nee, dat is een tijdlang niet echt een debat geweest. Het komt nu op, maar dan meer als externe dreiging: Iran, Noord-Korea. Het feit dat bepaalde lidstaten van de Navo kernwapens hebben is een gegeven en daar wordt niet over gepraat. De dreiging en alles wat daaronder zit, zoals kernwapens in handen van terroristen, staat wel op de agenda. We hebben een missile defense policy en dat zegt het precies: verdediging tegen inkomende wapens.’ Moderne oorlogsvoering leunt zwaar op ICT. Is dat de moderne wapenwedloop? ‘We hebben twee grote militaire commands. Europa in Bergen en command transformation in Norfolk. Daar houdt men zich bezig met het karakter van de oorlogsvoering over twintig jaar. Wat ik van die mensen daar begrijp, is dat er een hoop dingen zijn die relatief eenvoudig aangeschaft en gemaakt kunnen worden. Een van de grootste bedreigingen in Afghanistan zijn de roadside bombs, die met telefoontjes tot ontploffing worden gebracht. Wat moet je daartegen doen? Hoe moet je de telefoontjes jammen? Tegen de dreiging van zelfmoordenaars is heel moeilijk op te treden. Dus er is geen technische wedloop. In die terroristische organisaties zitten wel veel computerfreaks, maar dat is een heel ander niveau, dat zijn juist shoestring operations.’ <
Henne Schuwer Hendrik Jan-Jurriaan Schuwer (1953) begon in 1979 als derde ambas sadesecretaris op de Nederlandse ambassade in Hanoi en verhuisde in 1981 naar New Delhi, waar hij werd bevorderd tot tweede ambassade– secretaris. Van 1984 tot 1988 was Schuwer eerste ambassadesecretaris op de Permanente Vertegenwoordig ing van Nederland bij de Europese Gemeenschap in Brussel. Daarna verbleef hij drie jaar als consul economie en handel in Los Angeles en was hij van 1991 tot 1997 in diverse functies actief op het minis terie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. Na een vierjarige periode als plaatsvervangend chef de poste in Washington, wordt hij in 2002 plaatsvervanger van de Permanente Vertegenwoordiger in Brussel. Vorig jaar maakte Schuwer de overstap naar de Navo om daar de rechterhand te worden van secretarisgeneraal Jaap de Hoop Scheffer.
PM 1 / 2
19
achtergrond > De Geus wordt aangesproken op stagnerende emancipatie
‘Nederland is zijn voort Aart Jan De Geus verdedigde afgelopen week in New York de vierde Nederlandse voortgangsrapportage over de naleving van het VN-Vrouwenverdrag. Het CEDAW-comité voelde hem aan de tand over zaken als het Nederlandse emancipatiebeleid, de bestrijding van geweld tegen vrouwen, de Nederlandse asielprocedure, vrouwenhandel en het geringe aantal vrouwen in topposities.
Is er in Nederland wel sprake van een samenhangend emancipatiebeleid? Kunnen de Nederlandse vrouwen zorg en arbeid combineren? Wordt het verdrag wel serieus genomen? De leden van het CEDAW-comité (Committee on the Elimination of Discrimination Against Women) onderwierpen de Nederlandse delegatie aan een reeks kritische vragen. Twee dagen nadat Nederlandse ngo’s voor het comité hun schaduwrapportage hadden toegelicht, was het nu de beurt aan demissionair minister De Geus om verantwoording af te leggen. Tijdens de zitting bleek dat Nederland zijn voortrekkersrol op het terrein van emancipatie niet meer kan waarmaken. Zo moest De Geus toegeven dat Nederland achterloopt wanneer het gaat om vrouwen in topposities. ‘De percentages liggen zowel bij de overheid als in het bedrijfsleven lager dan de streefcijfers uit het Meerjarenbeleidsplan Emancipatie 2006-2010,’ aldus De Geus. Hij weerspreekt echter dat het aantal vrouwen aan de top bij de overheid lager zou liggen dan in het bedrijfsleven. ‘Uit een vergelijking van de Emancipatiemonitor tussen de overheid en de 250 grootste bedrijven in Nederland blijkt dat bij de overheid meer vrouwen in de top zitten dan in het bedrijfsleven,’ aldus de minister. De Emancipatiemonitor signaleerde eind vorig jaar een stagnatie in de emancipatie van vrouwen. Volgens De Geus is deze deels te wijten aan de econo- langrijkste wapenfeiten. Hoewel het aantal mische recessie waarvan in de jaren 2003 tot werkende vrouwen toeneemt, blijkt dit vooral te gaan om parttimebanen. En wat betreft de 2005 sprake was. Volgens De Geus is er kloof tussen het uurDe Geus: ‘Het kabinet de afgelopen jaren veel loon van mannen en neemt het vrouwenverdrag vrouwen is er de laatgedaan om de combizeer serieus’ natie van arbeid en ste jaren geen vooruitzorg te vergemakkelijgang geboekt: in 2004 ken. De introductie van de levensloopregeling verdienden vrouwen 19% minder per uur dan en de Wet kinderopvang noemt hij als zijn be- mannen. Met instrumenten als het Diversiteits-
20
PM 1 / 2
beleid Rijk, het ambassadeursnetwerk GlazenPlafond en de Glazenplafondindex tracht het kabinet het aantal vrouwen in topfuncties op te krikken. Gebrekkig cijfermateriaal De leden van het comité maken zich ook zorgen om het gebrekkige cijfermateriaal over de positie van vrouwen. Volgens de regering zijn deze cijfers wel aanwezig, maar zijn deze vaak ‘te
Tekst Rianne waterval Foto Pim ras/hollandse hoogte
trekkersrol kwijt’
gedetailleerd’. Bovendien vraagt het comité zich af waarom de verschillende ministeries hun eigen verantwoordelijkheid hebben voor het emancipatiebeleid in plaats van dat er een structureel toezichtmechanisme bestaat. Hoewel de Nederlandse delegatie volhield dat er al sprake is van een samenhangend beleid, omdat het vormen van doelstellingen en een uitgebreide opsomming van de verschillende initiatieven en projecten een extra mechanisme
overbodig maakt, betwijfelt een lid van het ‘vrouwen uit etnische minderheden in een comité of dit voldoende is en merkt op dat hier kansarme en kwetsbare positie maatschappelijk sprake lijkt van ‘een erg hoog gehalte van wish- activeren’. full thinking’. Ook over het Nederlandse migratiebeleid en Controversieel de asielprocedure had De Geus nog flink wat uit De opheffing van het bordeelverbod, dat op 1 te leggen. ‘Het vreemoktober 2000 in wer‘Nederlands vreemdelingen- king trad, blijft binnen delingenbeleid staat op beleid staat soms haaks een aantal punten eide internationale geop de bescherming van genlijk haaks op de meenschap eveneens vrouwen tegen geweld’ bescherming van vroueen controversieel wen tegen geweld’, punt. ‘Je realiseert je vindt Marjan Wijers, die samen met Margreet de dat op internationaal niveau vaak heel anders Boer de Nederlandse ngo’s vertegenwoordigt in tegen Nederland en Nederlands beleid wordt New York. Wijers: ‘Zo moeten vrouwelijke mi- aangekeken dan dat we dat zelf doen. Het is in granten, die slachtoffer zijn van huiselijk die context dat je verantwoording aflegt,’ aldus geweld, aangifte doen tegen hun man om in De Geus. aanmerking te komen voor een onafhankelijke ‘Nederland heeft de aanpak van prostitutie, verblijfsvergunning.’ Uit de statistieken blijkt dat uitbuiting van vrouwen en mensenhandel ook slechts vijf procent van de slachtoffers van voor de komende jaren tot prioriteit benoemd,’ huiselijk geweld een officiële eis indient. Er zou verklaart de minister. ‘De overheid kan door het daarom sprake zijn van een onrealistische opheffen van het bordeelverbod effectiever barrière. optreden tegen onterende situaties in de prosWijers benadrukt dat illegale vrouwen, vrou- titutiesector en de verdachten ervan bestraffen.’ welijke asielzoekers en migranten met een Maar hij erkent dat de misstanden in deze secafhankelijke verblijfsvergunning extra gevoelig tor niet van de ene op de andere dag kunnen zijn voor geweld. ‘Zo is het voor vrouwen van worden uitgebannen. Hoewel de Amerikaanse Coalition Against buiten de EU onmogelijk een werkvergunning voor de prostitutie te krijgen. Dit maakt dat deze Trafficking in Women de opheffing van het vervrouwen de illegaliteit in gaan, wat hun positie bod bij het comité aankaartte als een schending nog kwetsbaarder maakt,’ legt Wijers uit. Het van het verdrag, zijn de meeste Nederlandse laat volgens haar zien dat het restrictieve vreem- ngo’s van mening dat het liberale prostitutiedelingenbeleid op gespannen voet staat met het beleid met een arbeidsrechtelijke invalshoek de beleid tegen vrouwenhandel. positie van deze vrouwen ten goede komt. WijHet kabinet heeft onderkend dat de positie ers benadrukt dat er in Nederland een redelijke van vrouwen uit etnische minderheden zodanig consensus bestaat daar waar het gaat om de is, dat extra ondersteuning van het rijk noodza- legalisering van de seksindustrie. ‘Onze kelijk blijkt. Met het Plan van aanpak emanci- kritiek is dat de overheid sinds de opheffing patie en integratie wil De Geus samen met de vooral bezig is met de controle en regulering, minister voor Vreemdelingenzaken en Integratie terwijl ze juist moet investeren in de verbetering
PM 1 / 2
21
achtergrond < van de positie van de prostituees.’ van deze rapportages is om, voorafgaand aan gender mainstreaming bij de rijksoverheid te Ook was er aandacht voor de ontwikkelingen substantiële beleidswijzigingen, vast te stellen onderzoeken, spreekt in haar tussenrapportage omtrent de SGP. Het VN-comité constateerde in hoe wet- en regelgeving in werkelijkheid uitvan een ‘zorgelijke situatie’. Vaak ontbreekt er 2001 dat Nederland het verdrag schond door de pakt voor mannen en vrouwen. Volgens Wijers een adequate interne infrastructuur om de genSGP te subsidiëren. Deze politieke partij discriis dit eveneens een indicatie dat Nederland het derdimensie in het beleid te integreren. Er verdrag niet serieus neemt: ‘Deze rapportages wordt zelfs betwijfeld of emancipatie nog enige mineerde vrouwen door hen uit te sluiten van lidmaatschap. De uitspraak van het comité werd prioriteit heeft op de ministeries. Dit blijkt onder worden nauwelijks uitgevoerd en als dit al gedoor de Nederlandse beurt, worden de aanmeer uit de tijd en de moeite die het deze com‘Er ontbreekt een regering genegeerd. bevelingen vaak niet missie kostte om binnen de departementen samenhangende visie met Annelies Verstand, overgenomen.’ mensen te vinden, die de benodigde informatie doelen en resultaten’ de toenmalige staatsDe ngo’s wijzen over het emancipatiebeleid konden leveren. secretaris van Emancierop dat het bindende Ook de ngo’s klagen over een gebrek aan een patiezaken, weigerde de wet hiervoor aan te integrale aanpak. ‘Er zijn verschillende projeckarakter van het VN-Verdrag in het parlemenpassen. De rechtbank van Den Haag besliste ten en plannen, maar dit blijven te veel losse taire debat meer dan eens ontkend is door de echter dat de Nederlandse overheid wel degelijk Nederlandse regering. ‘Dit is onzin. Het flodders. Er ontbreekt een samenhangende visie het VN-Vrouwenverdrag schendt door de SGP VN-Vrouwenverdrag is een van de mensenmet doelen en resultaten,’ verklaart Wijers. ‘Het subsidie te verlenen. Hoewel vrouwen inmidrechtenverdragen en deze zijn bindend voor de emancipatiebeleid blijft zo steken in goede bedels lid kunnen worden van de SGP, mogen zij lidstaten,’ benadrukt Wijers. Tegenover het doelingen en leuke projecten.’ Het onderbrennog steeds geen politieke functies bekleden. De comité stelde minister De Geus dat het verdrag gen van het emancipatiebeleid onder de verpartij ontvangt sinds 1 januari 2006 geen sub‘natuurlijk’ bindend is. De Nederlandse regering schillende ministeries met De Geus als coördisidie meer. In het hoger beroep, dat door minisis echter van mening dat vrouwen er niet rechtnerende minister heeft volgens de ngo’s vooral ter Remkes is ingesteld, wordt aan het eind van streeks rechten aan kunnen ontlenen. gewerkt als ‘de grote verdwijntruc’. Het definidit jaar een uitspraak verwacht. tieve eindoordeel van de visitatiecommissie zal komende week openbaar worden gemaakt. Grote verdwijntruc Sinds 2001 vormt gender mainstreaming het Maar De Geus vindt het aan een volgend Verplichtingen Hiermee rijst de vraag in hoeverre de Nederuitgangspunt van het kabinet. Dit houdt in dat kabinet om hier een reactie op te geven: ‘Ik ben, landse regering het VN-Verdrag serieus neemt. emancipatie duurzaam als demissionair minisNederland heeft in 1991 het VN-Vrouwenvermoet worden veran‘het emancipatiebeleid blijft ter, niet in de positie drag geratificeerd. Dit verplicht Nederland kerd in het overheids- steken in goede bedoelingen om vragen te beanten leuke projecten’ iedere vier jaar verslag uit te brengen aan het woorden over toekombeleid. De politieke en VN-comité over de naleving van dit verdrag. ambtelijke verantwoorstig beleid.’ Zo’n vijftien landen, waaronder Nederland, zijn delijkheid voor de concrete invulling ligt primair Morgen zal het comité de aanbevelingen voor de bij de departementen zelf. Minister De Geus Nederlandse regering bekendmaken. Op 8 februin de zevenendertigste sessie aan de beurt om het comité op de hoogte te brengen over de treedt op als coördinerend bewindspersoon en ari is De Geus in de Kamer om verslag uitbrengen vrouwenrechtensituatie in hun land. ‘Het kabiheeft een verbindende en ondersteunende rol. van zijn trip naar New York. Volgens Wijers is er net neemt het vrouwenverdrag zeer serieus,’ Deze strategie is echter weinig succesvol gevoor het volgende kabinet nog genoeg werk aan verklaart De Geus. Dit wordt volgens hem onder bleken. de winkel: ‘Nederland heeft niet meer die voormeer aangetoond door het feit dat hij hoogstDe Visitatiecommissie Emancipatie, die in trekkersrol. De emancipatie van de vrouw staat persoonlijk afreist naar New York om de stand 2004 werd ingesteld om de toepassing van stil en we moeten weer vooruit.’ < van zaken te bespreken. Toch laat de Nederlandse regering het op verschillende terreinen afweten, zo blijkt ook uit de schaduwrapportage van de Nederlandse Aandeel vrouwen op besluitvormende posities in percentages vrouwenorganisaties en het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten. ‘Het comité Stand van zaken Streefcijfers vroeg de vorige keer bijvoorbeeld al om cijfers, 2000 2004 2006 2010 uitgesplitst naar sekse en etnische achtergrond, maar die worden niet gegeven,’ aldus Wijers. Eerste Kamer 28 33 29 50 Ook zijn de Nederlandse Antillen niet in de Tweede Kamer 34 39 39 50 rapportage meegenomen omdat hier geen inGemeenteraden 22 24 26 45 formatie over beschikbaar zou zijn. De statistiBurgemeesters 19 20 20 40 sche informatie die de Nederlandse overheid Commissarissen van de Koningin 0 8 8 30 verstrekt, is volgens Wijers onvolledig en niet Raad van State 21 21 25 40 à 45 up-to-date. ‘Die statistieken zijn noodzakelijk Voorzitters zbo’s 6 4 3 20 à 30 om emancipatiebeleid te maken. Als de data Topambtenaren ( > schaal 17) * 12 13 25 niet bekend zijn, kun je ook geen goed beleid Top bedrijfsleven ** 5 4,8 6 20 opstellen.’ * geen gegevens beschikbaar Ander punt van kritiek is het geringe aantal **RvB en RvC in 100 grootste bedrijven (cijfers uit 2001, 2003 en 2005) Emancipatie-effectrapportages dat door de Bron: Emancipatiemonitor 2006 Nederlandse overheid wordt uitgevoerd. Doel
22
PM 1 / 2
Colofon PM is een uitgave van Politieke Pers BV Korte Poten 9 2511 EB Den Haag tel 070 - 31 22 777 fax 070 - 34 56 925 www.pm.nl
[email protected] [email protected]
Functioneel kwaad We kennen het ambtelijk apparaat als een rustige, rationele wereld, die weerwoord biedt aan het opgefokte schouwspel dat politiek heet. Zelden valt er een onvertogen woord, zelden verliest iemand zijn beheersing. Sommigen beweren zelfs dat de ambtenarij emotieloos zou zijn, maar zij overdrijven. Toch vallen ambtenaren die hun emotie krachtig tot uiting brengen nogal op. Iedereen kent wel een DG, SG of IG die ongenadig en onredelijk kwaad kan worden. Die soms vloekt en tiert dat het niet mooi meer is. Mensen schrikken daarvan. Het boezemt angst in, onzekerheid, maar ook een merkwaardig soort respect. Want de baas mag en durft zich kennelijk te permitteren om uit zijn rol te vallen.
zeggen. De mondhoeken en de neusvleugels maken alles duidelijk. Als zij boos zijn vallen ze niet uit hun rol, ze zitten er in. Het zijn, met andere woorden, method actors.
De grootste method actor aller tijden is Robert de Niro. Een acteur die zich tot in de details verdiept in de karakters die hij speelt. Hij is groot geworden door zijn vertolkingen van gangsters, maffiabazen en psychopaten. Dat deed hij zo overtuigend, dat velen dachten dat die karakters dicht bij hemzelf lagen. Omdat hij zelden interviews gaf werd dat beeld nooit ontkracht. Totdat hij zelf opheldering gaf. Hij legde een journalist uit dat er verschil was tussen being a character en playing a character. De eerste variant beperkt je speel Voor sommigen geldt dat inderdaad: ze vallen mogelijkheden als acteur enorm: je bent altijd uit hun rol. Dat zijn niet de meest talentvolle hetzelfde typetje en naarmate mensen dat beter topmanagers. Het doorkrijgen neemt het betekent immers dat ze effect van je spel af. De iedereen kent wel een sg, normaal een rol spelen tweede variant is beter dg of ig die ongenadig en waarin ze emoties voor het toneelspel: onredelijk kwaad onderdrukken. Pas als acteurs die daadwerkan worden die te heftig worden, kelijk een andere slaan de stoppen door gedaante kunnen aanen komt alles naar nemen, een emotie buiten. Omstanders of ongelukkige lijdende overtuigend kunnen vertolken verrassen zich voorwerpen van hun woede verstijven. Iederzelf en anderen. Zij houden het publiek scherp een weet: hij heeft weer zo’n bui. Niets aan te en geboeid. Zij zijn effectieve acteurs. doen. Hij staat onder druk. Hij heeft het moeilijk thuis. Hij loopt op zijn tenen. Morgen is het De ambtelijke wereld is een menselijke wereld. weer over. Als dat zo is wordt er meestal met Emoties zijn aan de orde van de dag. De meest geen woord meer over gerept. Dit is niet het effectieve managers bij de overheid zijn daarom type dat sorry zegt. Dat past niet bij zijn rol. mensen die emoties kunnen leiden in plaats van mensen die door emoties geleid worden. Er zijn ook topmanagers waarmee precies het Topmanagers moeten topacteurs zijn. Maar dan omgekeerde aan de hand is. Zij zitten prima in wel van het type De Niro. Andersom zou ik het hun vel en in de materie. Zij beheersen zichzelf trouwens ook wel eens willen zien: De Niro als en het spel. Als zij boos worden, kiezen zij SG van een ministerie dat onder druk staat en daarvoor. Zij worden als het ware ‘functioneel zich bedreigd voelt door de buitenwereld. ‘You kwaad’. Het zijn de vrouwen en mannen die talkin’ to me?! You talkin’ to me?!’ precies op het juiste moment hun stem verheffen of van tafel opstaan. Ze weten precies hoe lang ze iemand aan moeten kijken om een Jorrit de Jong boodschap de juiste kracht mee te geven. Ze Directeur van het Centre for Government kunnen soms het meeste zeggen door niets te Studies, Universiteit Leiden, Campus Den Haag
Hoofdredactie Guikje Roethof, Cindy Castricum (adjunct) Redactie Arne Gielen, Jan Sanders, Vincent Smits, Maurice Swirc, Sandra Verdel, Rianne Waterval en Josien Hillen (stagiair) Eindredactie Johan Jansen en Nicoline Maarschalk Meijer Medewerkers aan dit nummer Louis Cornelisse, Klaas Deknatel, Yvonne Kroese, Annemiek Onstenk, Pim Oxener en Danielle van der Schans Artdirector Rob Jongbloed Opmaak Cindy Versteeg Uitgever Heleen Hupkens Directeur Willem Sijthoff Bladmanager Asha Narain Projectmanager Ivonne van Uden Abonnementenadministratie Chantal Siebert Drukkerij UnitedGraphics, Zoetermeer Advertenties Recent,
[email protected], 020 - 33 08 998 Verschijning PM komt 22 maal per jaar uit in een oplage van ruim 13.500 exemplaren Abonnementen, opzeggingen en adreswijzigingen Een jaarabonnement op PM kost € 135,- excl. 6% btw. Abonnementen kunnen uitsluitend schriftelijk tot uiterlijk drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode worden opgezegd. Na deze datum wordt het abonnement stilzwijgend verlengd. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen in welke vorm dan ook zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever kan op generlei wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het blad. © 2007, Politieke Pers BV
PM 1 / 2
23
achtergrond > Tekst annemiek onstenk Foto Wiebe Kiestra illustratie Cindy Versteeg
Beroep: indicatiesteller
Een woud van zorgregelingen
de WMO. Sinds 1 januari jongstleden, de datum dat de WMO van kracht werd, is daar de huishoudelijke verzorging bij gekomen. In de nabije toekomst verhuizen wellicht ook voorzieningen als dagbesteding van de AWBZ naar de WMO. Alarmering, maar bijvoorbeeld ook een rollator of blindengeleidehond, vallen onder een derde wet: de Zorgverzekeringswet, terwijl medische verzorging nog onder de AWBZ valt. Iedereen kan er vroeg of laat mee te maken De gemeente is verantwoordelijk voor de uitkrijgen: je oude vader, zieke buurvrouw of thuis- voering van de WMO. Zij beslist of iemand de wonende gehandicapte kind heeft een hulpmid- gewenste WMO-voorzieningen krijgt. Gemeendel, huishoudelijke hulp of medische verzorging ten kunnen zelf, aan het eigen loket, vaststellen nodig. Bijvoorbeeld alarmering, verpleegkun- waar mensen recht op hebben of de indicatiedige handelingen, ouderenvervoer, hulp bij het stelling uitbesteden. Vrijwel alle gemeenten wassen en aankleden, parkeren voor de deur doen dat als het gaat om complexe aanvragen en aanpassingen aan de woning. Die diensten of meerdere hulpvragen tegelijk. De oude vader en middelen zijn niet allemaal verkrijgbaar op die niet alleen huishoudelijke hulp en vervoer hetzelfde adres. Grote zorgwarenhuizen bestaan (WMO) nodig heeft, maar ook medische zorg aan niet. De genoemde vorhuis (AWBZ), is zo’n men van hulp en zorg ‘voor gemeenten is Vooruitzien complexe hulpvrager. De indicatiestelling vallen onder verschilbij de indicatiestelling voor AWBZ-zorg werd lende wetgeving. Ook op den duur goedkoper’ de financiering en de en wordt gedaan door het Centrum Indicaroute om ze te bemachtiestelling Zorg (CIZ), in opdracht van het mitigen verschillen. nisterie van VWS. Ook in indicatieland is spraVoorzieningen als lokaal ouderenvervoer, rolstoelen en woningaanpassingen vallen onder ke van marktwerking. AWBZ-zorg hoeft niet te Nu op 1 januari de Wet maatschappelijke on dersteuning (WMO) in werking is getreden, zijn gemeenten verantwoordelijk voor een aantal voorzieningen in de zorg. Het vaststel len van de zorg waarvoor iemand in aanmer king komt, is een taak van indicatiestellers. Hoe werkt dat in de praktijk? En heeft de WMO iets veranderd?
24
PM 1 / 2
worden aanbesteed, WMO-zorg wel. Omdat het CIZ een wettelijke, publieke taak uitvoert, gaat het AWBZ-deel naar het CIZ en komt de verhuisde huishoudelijke verzorging vaak mee. Maar een deel van de Nederlandse gemeenten laat de indicatiestelling WMO-zorg doen door Argonaut Advies, de grootste commerciële organisatie op dit terrein. Het CIZ doet voor 94 procent van de gemeenten de indicatiestelling WMO en is daarmee de grootste in de branche. Dat is evenwel geen automatisme. Gemeenten zijn vrij in hun keuze waar de indicatiestelling WMOzorg onder te brengen. Het eerste halfjaar van 2007 is een overgangsperiode waarin de meeste gemeenten doorwerken met de ‘oude’ indicatiestellers die ze goed vinden en aan wie ze gewend zijn. Na 1 juli kunnen de kaarten anders geschud zijn. Daarom ontplooit ook het CIZ commerciële activiteiten rond de WMO. Zo heeft men zogenoemde ‘beslisbomen’ (gestandaardiseerde vragenlijsten) ontwikkeld voor de indicatie huishoudelijke verzorging. Daarmee kunnen medewerkers van de gemeentelijke WMO-loketten zelf in kaart brengen of hulpvragers in aanmerking komen voor de gevraagde huishoudelijke verzorging. Al 200 gemeenten werken met de beslisbomen, zo laat Johan Hoogerbrug, directeur Maatschappelijke Ondersteuning op het
Roeland Braber, Bernadette Linssen en Petra Kalkman van Argonaut Advies
PM 1 / 2
25
hoofdkantoor van CIZ weten. Het CIZ stelde ook verschillende protocollen voor indicatiestelling voor gemeenten op.
CIZ-kantoor in Gouda wordt gesproken met indicatiesteller Hans Snoek. Indicatiestellers zijn meestal fysio- of ergotherapeuten, bewegingstechnologen of maatschappelijk werkers, allen hbo’ers. IndicatieScootmobiel Argonaut Advies en het CIZ komen elkaar tegen, stellend medisch onderzoek wordt gedaan door zowel in de uitvoering als op management artsen. Roeland Braber is verzekeringsarts van niveau. Soms werken ze samen bij een cliënt. Argonaut Advies. ‘Ik stel vast welke beperking iemand heeft. Zijn er belemmeringen in het Maar de marktwerking en het geschuif tussen AWBZ en WMO wakkeren onmiskenbaar ook functioneren? Kan hij of zij zich verplaatsen, concurrentie aan tussen de indicatiestellers. het eigen huishouden runnen? Ik kijk naar obWij gaan kijken op jectief vast te stellen Invoering van de Wmo twee regiokantoren. Bij zaken die de klachten verandert weinig aan de Argonaut Advies in kunnen verklaren. bureaucratie rond het Gaat het om een psyDordrecht praat PM verstrekken van hulpmiddelen chosomatische hulpmet verzekeringsarts vraag, dan is vaak een Roeland Braber en langer gesprek nodig. Soms vraagt iemand een ergonomisch adviseur Petra Kalkman. Ook commercieel manager Bernadette Linssen van hulpmiddel dat naar mijn mening de hulpvraag eerder vergroot dan verkleint.’ het Utrechtse hoofdkantoor schuift aan. Op het
26
PM 1 / 2
Een mevrouw komt bijvoorbeeld met pijnklachten bij de huisarts. Ze wil graag een scootmobiel. Braber: ‘De huisarts vindt geen lichamelijke oorzaken en zegt nee, om de persoon niet onnodig in het medische circuit te trekken. De mevrouw is echter vrij om de gemeente een scootmobiel te vragen. De gemeente verzoekt Argonaut de cliënt nog eens te onderzoeken. Ik neem in zo’n geval contact op met de huisarts. Om niet iets te adviseren dat invalideert. Ik probeer mensen te stimuleren, ze aan te spreken op hun herstelgedrag.’ Braber deed dat overigens ook al vóór de komst van de WMO. ‘In mijn praktijk als verzekeringsarts is wat dat betreft weinig veranderd.’ Braber brengt advies uit aan de gemeente, niet aan cliënten zelf. De gemeente beslist immers of zij de gevraagde hulp krijgen. Is een hulpvrager het niet eens met het indicatiebesluit, dan kan hij bezwaar maken bij de ge-
achtergrond <
meente. Met een klacht over het advies kan men zich tot Argonaut Advies wenden. Elke indicatiesteller moet zich aan wettelijke bepalingen houden, zoals aan de Wet op de privacy. Gemeenten houden bij indicatiebesluiten rekening met het beschikbare budget. Dat de overheid de uitdijende zorgkosten wenst te beperken speelt geen rol bij het vaststellen van wat iemand mankeert en nodig heeft, haast Braber zich te zeggen. ‘Wij oordelen onafhankelijk. Als medicus houd ik me niet met budgetten bezig. Als iemand iets vraagt van ‘maar’ 100 euro dat hij niet nodig heeft, adviseer ik negatief. Maar heeft iemand iets van 100.000 euro echt nodig, dan oordeel ik positief. Financiën zijn geen leidraad.’ Collega Petra Kalkman, van huis uit ergotherapeut, beaamt dat. Het gebeurt dat zij (en de verzekeringsarts) een advies geeft dat de gemeente onwelgevallig is. ‘Iemand is bijvoorbeeld geholpen met een mengkraan met een hendel. De gemeente zegt dat mensen die zelf moeten aanschaffen bij de Gamma. Als wij vinden dat iemand beter in staat is voor zichzelf te zorgen met zo’n kraan, adviseren we dat.’ Wel komt het voor dat bij de indicatiestelling al vooruit wordt gelopen op de toekomst. ‘Iemand met een progressieve ziekte zal snel achteruitgaan.
Dan indiceer je bijvoorbeeld geen stoeltjeslift, Hans Snoek, indicatiesteller van het CIZ in maar meteen een plateaulift waar je met rolstoel Gouda: ‘Wij hebben met de gemeente afgesproen al op kunt. Mensen moeten vaak eerst verken dat we bij hulpvragen over wonen, rolstoelen en vervoer standaard op huisbezoek gaan. werken dat ze in een rolstoel terechtkomen. Zij We bekijken dan de hele situatie in huis. Wij willen aanvankelijk niks weten van een elektrisch aangedreven rolstoel en plateaulift. Voorstellen niet alleen de noodzaak van bijvoorbeeld uitzien bij de indicatieeen woningaanpasstelling is voor gemeensing vast, maar ook ‘vooruitzien bij de ten op den duur goedwaar de voorziening, indicatiestelling is bijvoorbeeld een trapkoper.’ voor gemeenten lift of een beugel in de op den duur goedkoper’ badkamer, moet koZelfredzaamheid In acute situaties, zoals een ongeluk in huis, men. Ook doen wij telefonische intakes. Alleen gaat Kalkman binnen een of twee dagen op bij moeilijk objectiveerbare aandoeningen of huisbezoek. Er kunnen verschillende voorzieonduidelijkheid over de diagnose waarmee de ningen tegelijk nodig zijn, zowel uit de WMO klant zelf komt, schakelen we een arts in.’ als uit de AWBZ: een rollator, thuiszorg en zitEen andere handreiking naar de klant is de tend vervoer naar het ziekenhuis. Kalkman: korte lijn: ‘Mensen die ons ten onrechte bena‘Voor de hulpvrager kun je het best meteen die deren voor een WMO-voorziening verbinden we verschillende wegen tegelijk bewandelen.’ Het direct door naar het lokale WMO-loket. Neemt CIZ doet echter de indicatiestelling voor de niemand op, dan vragen wij de gemeente de AWBZ, Argonaut alleen voor de WMO, dat is een klant terug te bellen. Is de hulpvraag een comknelpunt. binatie van WMO- en AWBZ-zorg, dan nemen De overheid wil met de WMO de zelfredzaamwe deze zelf in behandeling.’ heid van mensen vergroten. Gemeenten richten Ook VWS bekommert zich om de bureaucratie laagdrempelige éénloketfuncties in, waar burrond de verstrekking van middelen. Argonaut Advies doet momenteel in opdracht van het gers met al hun hulpvragen op het gebied van wonen, zorg en welzijn terechtkunnen. Maar ministerie een proef ‘brede indicatiestelling’ leggen zij daar meerdere hulpvragen tegelijk rond het vervoer van ouderen en gehandicapneer, dan hebben ze vervolgens met verschilten. Dat is nu een lappendeken van regelingen. Linssen: ‘Het vervoer van ouderen, gehandicaplende indicatiestellers, wetten en budgetten te ten en leerlingenvervoer valt grotendeels onder maken. Invoering van de WMO verandert dan de WMO en dus onder de gemeente. Maar verweinig aan de bureaucratie rond het verstrekvoer naar bijvoorbeeld dagbesteding en ken van hulpmiddelen. (boven)regionaal vervoer vallen onder de AWBZ Volgens manager Linssen van Argonaut gaat het om een relatief kleine groep. ‘De grootste en daar is het ministerie voor verantwoordelijk. groep hulpvragers heeft aan de combinatie van VWS wil een brede indicatiestelling voor een huishoudelijke verzorging en andere WMOvervoerspakket introduceren, waarmee mensen voorzieningen voldoende. Voor hen volstaat dat zo nodig zowel een rolstoel, als een gehandiene WMO-loket. Zelfverzorging blijven mensen captenparkeerkaart, collectief vervoer en een zo lang mogelijk zelf doen, of het nu om oudekilometerbudget voor vervoer buiten de gemeente kunnen aanvragen.’ Argonaut wil hulpren of om mensen met een handicap gaat.’ Directeur Hoogerbrug van het CIZ denkt daar behoevende ouderen en gehandicapten goed anders over: ‘Zo’n 60 procent van de cliënten vervoer bieden. Het is zakelijk dan mooi meedie huishoudelijke verzorging nodig hebben, genomen dat de vervoersvraag van ouderen met vraagt ook persoonlijke of verpleegkundige verde vergrijzing een groeimarkt vanjewelste is. zorging.’ Daarbij gaat het om de combinatie van Linssen: ‘Onze voornaamste drijfveer is dat we AWBZ- en WMO-zorg. Hoogerbrug schat dat de een expertisebedrijf willen zijn, een kenniscenindicaties van 80 procent van de zorgvraag trum. Wij willen vooroplopen in indicatiestelgesteld kunnen worden aan de hand van geling.’ Dat wil (en doet) het CIZ, dat zich eveneens standaardiseerde protocollen en dat voor 20 in de markt zet als kenniscentrum, natuurlijk procent persoonlijk maatwerk is vereist. ook. Twee indicatiestellers in milde wedijver, de oude vader die zowel vervoer als medische en huishoudelijke verzorging nodig heeft. Als Bureaucratie de klant hier maar beter van wordt. < Het CIZ gaat iets anders te werk dan Argonaut.
PM 1 / 2
27
in gesprek >
Acteur en schrijver Edwin de Vries:
‘Ik denk dat we te paternalis
CDA-Kamerlid Kathleen Ferrier interviewt acteur en schrijver Edwin de Vries PM draait de rollen om. In de serie ‘in gesprek’ verplaatst een politicus of bestuurder zich in de rol van interviewer. De interne verhuizing van Tweede Kamerleden is nog in volle gang als CDA-Kamerlid Kathleen Ferrier in haar net ingerichte kamer acteur en schrijver Edwin de Vries ontvangt.
28
PM 1 / 2
TEKST sandra verdel foto’s ROB JONGBLOED
tisch zijn geweest’ Na een korte rondleiding door het zenuwcentrum van haar partij, onderwerpt Ferrier De Vries aan haar vragen. Een onvermijdelijk onderwerp voor hun gesprek is ontwikkelingssamenwerking. Ferrier is woordvoerder van dit onderwerp voor haar partij. De Vries is sterk betrokken bij het werk van Unicef door het ambassadeurschap van zijn vrouw, Monique van de Ven. Deze zomer reisden zij met hun twaalfjarige zoon Sammie naar Mozambique, voor een documentaire over aidsproblematiek. Kathleen Ferrier: ‘Je bent getrouwd met een bekende actrice, word je vaak gezien als “de man van”?’ Edwin de Vries: ‘Dat valt wel mee. Vreemd genoeg word ik zelfs vaker herkend dan Monique. Ik wist natuurlijk dat ik met een bekende actrice trouwde. Met de man van Linda de Mol heb ik wel eens bedacht een vereniging op te richten voor “de mannen van”, als hommage aan prins Claus. Als we voor Unicef in het buitenland zijn, en Monique de ambassadeur is, heb ik wel eens het idee achter hare majesteit aan te lopen. Maar dat stoort mij absoluut niet.’ Ferrier: ‘Jou is het ergste overkomen wat een mens kan overkomen, je kind verliezen. Je hebt het lef gehad er een boek over te schrijven waarin je je heel kwetsbaar opstelt. Het gaat over het afschuwelijke wat gebeurd is, maar ook over je eigen zwakheden, zoals je astma. Ik heb het boek, Helena, met respect
gelezen. Wat is de reden dat je zo’n persoonlijk verhaal hebt willen delen?’ De Vries: ‘Een Amerikaanse schrijfster, een vriendin van mij, adviseerde mij het verhaal op te schrijven, omdat ze vond dat maar weinig mensen het vermogen hebben te vertellen wat een dergelijke gebeurtenis met je doet. Lange tijd heb ik gedacht dat ik dat niet kon. Op een gegeven moment heb ik het toch opgeschreven. Ik bedacht dat ik, door de personen andere namen te geven, het minder persoonlijk kon maken. Ik heb mij van het bekende Nederlanderschap afgesloten en gedaan alsof ik het verhaal voor een buitenlands publiek schreef. Ik wilde het daarnaast als roman vertellen, zonder dat het direct mijn verhaal was. Dat is naïef gebleken. Door mijn bekendheid kenden mensen het verhaal zo goed dat ze het als een biografie lazen.’ Ferrier: ‘Dat geeft misschien ook aan hoezeer het iedereen geraakt heeft wat jullie is overkomen.’ De Vries: ‘Dat realiseerde ik me destijds niet. Er stonden zo veel verhalen in de roddelbladen. Met het boek heb ik willen vertellen wat er werkelijk door ons heen ging. Als men er nu naar vraagt verwijs ik naar het boek.’ Ferrier: ‘In een interview vertelde je over je astma het volgende: “Ik heb geleerd mijn eigen problemen op te lossen en tot mijn
bestemming te komen.” Wat bedoelde je daarmee?’ De Vries: ‘Ik ben als kind door de astma heel erg geconfronteerd met het denken over doodgaan. Het is een eenzame ziekte, je moet in je eentje uit een aanval zien te komen. Dat maakt je enorm sterk en zelfstandig.’ Ferrier: ‘Je bent iemand met zo veel talenten, wat is jouw bestemming?’ De Vries: ‘Door de diversiteit van mijn bezigheden, kan ik zelf heel goed kiezen wat ik wil. Op het ogenblik schrijf ik voornamelijk, maar volgend jaar rond deze tijd ga ik weer een aantal voorstellingen doen. Daar bereid ik mij nu al op voor. Hoewel ik mij had voorgenomen niet meer het toneel op te gaan, is het toch weer gebeurd. Het blijft trekken. Juist door de afwisseling is het allemaal erg leuk om te doen. Ik ben acteur en schrijver, niet een van beide. Ik vind schrijven heel leuk, maar acteren blijft voor mij de basis voor alles. In feite gebruik je dezelfde instrumenten voor het spelen als voor het schrijven. Het is dezelfde manier van inleven, alleen doe je dat bij het schrijven in meerdere karakters.’ Ferrier: ‘Ik kende je al als een heel veelzijdig iemand, en nu hoorde ik dat je ook met ontwikkelingssamenwerking bezig bent.’ De Vries: ‘Monique is tien jaar geleden gevraagd als ambassadeur van Unicef. Zij heeft eerst een aantal reizen alleen gemaakt. Ik ben er toen steeds meer bij betrokken geraakt.’
Kathleen ferrier Kathleen Ferrier (1957) is sinds 23 mei 2002 lid van de Tweede Kamerfractie van het CDA. Zij studeerde Spaanse taal- en letterkunde, Portugees en ontwikkelingssamenwerking aan de Universiteit Leiden. Zij was secretaris van Skin, de organisatie van migrantenkerken in Nederland. Daarvoor was zij tien jaar werkzaam in de ontwikkelingssamenwerking (onder andere in Latijns-Amerika). In de Tweede Kamer houdt zij zich onder meer bezig met ontwikkelingssamenwerking, defensie, interculturalisatie van de zorg, homo-emancipatie en speciaal onderwijs. Ferrier is ondervoorzitter van de vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Ferrier schreef twee boeken: Migrantenkerken (2002) en Armoede, de angel in onze rijkdom (2006).
PM 1 / 2
29
in gesprek < Ferrier: ‘Wat houdt zo’n ambassadeurschap in?’ De Vries: ‘Met het ambassadeurschap wordt gebruikgemaakt van de bekendheid van iemand. Als Monique op de televisie over Unicef vertelt, gaan de kijkcijfers omhoog en stijgt het aantal lidmaatschappen enorm. Maar het is veel meer dan dat. Je maakt die reizen om daadwerkelijk te zien wat er gebeurt. Het maakt enorm veel verschil of je ergens echt bent geweest, of dat je het in een documentaire gezien hebt. Ik ben Ferrier: ‘Heb jij een specifieke taak voor Unicef, naast wat Monique doet?’ op een gegeven moment met Monique meegeDe Vries: ‘Ik zit in een adviesraad van Unicef, gaan. De eerste reis, herinner ik mij, was naar Zimbabwe. We bezochten de projecten van Unimet onder anderen de twee ambassadeurs. cef. Ik vond het onthutsend. Het is van groot We zijn dat gaan doen, omdat we vonden dat belang hoe je dat op het publiek overbrengt. Als Unicef zich op een betere manier naar buiten je er niet geweest bent, mis je die betrokkenzou kunnen manifesteren. We zijn nu bezig heid. om een Unicef-avond op de televisie te krijgen. Afgelopen zomer zijn we naar Mozambique Het is met de nieuwe Omroepwet erg lastig geweest. Dat was in het kader van de actie tegen geworden om aandacht te krijgen van een van aids. Dit keer hebben de omroepen. Dit jaar ‘Het is belangrijk kinderen is dat helaas niet gewe onze twaalfjarige zoon Sammie meegeno- bewust te maken van wat er lukt. Nederland 1 heeft in de wereld speelt’ men. Hij wilde graag bijvoorbeeld besloten een keer mee en de doniet meer aan goede doelen te doen, omdat het niet binnen het cumentairemaker vond het een spannend idee om een westers kind mee te nemen naar een profiel past. Alles hangt tegenwoordig af van ontwikkelingsland. Dat heeft waanzinnig goed de kijkcijfers. Dat vind ik voor de publieke omroep wel problematisch.’ gewerkt. We bezochten twee zusjes van elf en acht jaar die alleen in een hutje woonden, omdat ze iedereen aan aids hadden verloren. Sammie Ferrier: ‘Je hebt gezien in wat voor omstandigheden mensen en met name kinderen opende die kinderen meer dan wij dat konden. verkeren. Als je kijkt wat er is gebeurd vanZe konden elkaar natuurlijk niet verstaan, maar uit ontwikkelingssamenwerking de afgedoor het contact dat ze hadden, merkte je dat de meisjes zich meer openstelden voor de interlopen vijftig jaar, wat vind je daar dan views en gesprekken met Monique. Dat was van?’ belangrijk, want aids is in Afrika moeilijk beDe Vries: ‘Ik denk dat we in het verleden te spreekbaar. Als mensen denken dat je besmet paternalistisch zijn geweest. We hebben goed bent, ben je als een lepralijder in de middeleeuwerk gedaan in die landen, maar we hadden wen: je wordt uit de gemeenschap verstoten. Die misschien meer gelegenheid moeten scheppen kinderen zijn er toen wel over gaan praten. om mensen zelf het goede werk te laten doen. Je merkt dat die mentaliteitsverandering op het Je merkte aan onze zoon dat hij erg onder de indruk was van zijn bezoek aan Mozambique. moment optreedt. Ik ben ook blij dat MuhamHij kwam leeftijdsgenoten tegen die geen kind med Yunus, die met zijn bank microfinanciekonden zijn door de verantwoordelijkheid die ze ringen introduceerde in Bangladesh, de Nobelmoesten dragen.’ prijs voor de Vrede heeft ontvangen. Dat bete-
kent dat men armoede direct lieert aan vrede.’ Ferrier: ‘Dat ben ik helemaal met je eens. Die paternalistische gedachte dat wij weten wat goede ontwikkeling behoort te zijn, is niet juist. Je moet niet andermans problemen oplossen, maar het probleemoplossend vermogen versterken.’ De Vries: ‘Dat zie je ook bij Unicef. Als je mij deze zomer diep in mijn hart had gekeken, had ik die meisjes mee willen nemen naar Nederland. Maar dat is onzin, Unicef is daar ook heel erg op tegen. Het is veel beter die meisjes in hun eigen omgeving te laten, maar hun wel de kans te geven om te overleven.’ Ferrier: ‘Reken jij het ook tot je taak om de mensen meer inzicht te geven over de complexe situatie in ontwikkelingslanden?’ De Vries: ‘Ik heb over mijn reis in Mozambique een weblog in de Volkskrant bijgehouden. Maar ik ben nu ook bezig met een kindermusical voor Unicef. In 2008 willen we deze aanbieden aan scholen voor leerlingen van groep acht. Ik weet uit ervaring dat er een enorme behoefte is aan goede kindermusicals. We hebben een groot potentieel bij Unicef. Trijntje Oosterhuis, Paul van Vliet, Edwin Evers, Jörgen Raymann en Monique en ik natuurlijk. Met al die mensen kun je heel makkelijk een mooie kindermusical maken. Ik denk dat het belangrijk is om juist kinderen bewust te maken van wat er in de wereld speelt. Zij moeten het over vijftien jaar gaan regelen. Met drama willen we het inleefbaar voor kinderen maken. <
edwin de vries Acteur en schrijver Edwin de Vries (1950) studeerde aan de toneelschool in Amsterdam. Hij speelde in diverse films zoals Een maand later (1987) en In de schaduw van de overwinning (1986). Daarnaast is hij bekend van de tv-series In de Vlaamsche Pot en Mijn dochter en ik en speelde hij in 2002 in het theaterstuk Wie is er bang voor Virginia Woolf? Hij bewerkte en regisseerde de verfilming van De ontdekking van de hemel en Left Luggage. De Vries is getrouwd met actrice Monique van de Ven en zij hebben een zoon Sammie. Over het verlies van hun eerste kindje schreef De Vries in 2005 het ontroerende boek Helena.
30
PM 1 / 2
spelers >
Eerste actiebijeenkomsten ambtenarenvakbonden ‘Remkes wij zijn het moe, zoek maar een andere melkkoe’. Met deze leus trekken de ambtenaren ten strijde. Het ultimatum aan minister Remkes (BZK) om aan de looneis van 2,5 procent en een volwaar dige dertiende maand te voldoen, is al lang en breed verstreken. Remkes gaat voor alsnog niet hoger dan 2 procent. In het hele land staan acties gepland. Ook op de departementen zijn de actiedebatten van start gegaan met als motto ‘Is onze SG wel of niet oké?’. ACTIES - De ministeries van LNV en OCW hebben de spits al afgebeten. De eerste actiedebatten maken meteen duidelijk dat Remkes vanuit zijn departement de touwtjes strak in handen heeft. Geen van de SG’s laat zich tot een uitgesproken standpunt verleiden. ‘Ook bij de aankomende debatten zal de regie van BZK merkbaar aanwezig zijn,’ verwacht Alfred Lohman, bestuurder van CNV Publieke Zaak, die dat erg kinderachtig vindt. ‘De SG’s hebben volgens hem een zwijgplicht opgelegd gekregen en zelfs de pers is niet welkom. Daartegenover staat wel dat, als je een SG er persoonlijk op aanspreekt, hij meteen achter de acties staat.’ Koos van der Steenhoven, die volgens
L ohman als SG achter de acties van zijn personeel bij OCW staat, komt op de actiebijeenkomst niet verder dan te zeggen dat alleen minister Remkes inhoudelijk op de eisen van de bonden kan reageren. Omdat Van der Steenhoven geen stelling wil nemen, krijgt hij een rode actieposter uitgereikt. Wie goed zoekt, kan aan de achterkant van het OCWgebouw een stuk of tien van zulke posters achter de ramen ontdekken. Dat de ambtelijke top geen standpunt inneemt, was te verwachten. De loyaliteit jegens de minister is hier in het geding. Ook de actievoerende ambtenaren worstelen met de loyaliteit en dat is tijdens het actiedebat op het ministerie van LNV duidelijk merkbaar. ‘De mensen luisteren natuurlijk graag naar wat de bonden te zeggen hebben. Het gaat immers over het loonstrookje. Maar als je ze vraagt een poster voor de ramen te plakken, krijg je steevast het antwoord: dat moet ik dan nog even navragen,’ zegt Lohman. Hij verwacht wel dat de ambtenaren van de departementen er tijdens de landelijke actiedag op 13 februari allemaal zullen staan. Grijze mannen Achter de ramen van het ministerie van LNV hangen maar twee posters. Groene, weltever-
staan. Geen rode. Het actiedebat in de recreatiezaal van het departement is met een opkomst van zestig mensen nog aardig bezocht, vooral door grijze mannen. Een van de weinige vrouwen in de zaal heeft daar wel een verklaring voor. De kwestie raakt mannen volgens haar toch meer in de portemonnee dan vrouwen: ‘2,5 procent van schaal 13 is toch altijd meer dan 2,5 procent van schaal 8.’ In de zaal zijn de verwachtingen hoog gespannen. Van Chris Kalden wordt als voormalig vakbondsman verwacht dat hij met een standpunt komt. Tevergeefs probeert Jan Willem Dieten van Abvakabo FNV het de SG flink moeilijk te maken. Over de magere inzet van minister Remkes zegt hij: ‘Hij lijkt in dit geval op de meester met zijn eigen zoontje in de klas. Het niet willen voortrekken is volledig doorgeslagen.’ Hij waarschuwt de ambtenaren dat de beoogde inhaalslag niet te realiseren is door de bonden alleen. Ook de ambtenaren zelf moeten in beweging komen. ‘Voor Remkes zijn jullie slechts anonieme ambtenaren, maar voor de SG zijn jullie een gezicht!’ Meer kan Kalden er niet aan toevoegen. ‘Ik heb het beste met jullie voor,’ houdt hij de ambtenaren voor. ‘Maar deze SG is niet oké. Ik onthoud mij van een uitspraak op dit gebied.’ Toch komt in zijn betoog zijn vakbondshart
PM 1 / 2
31
spelers > naar voren. ‘Ik draag de niet op gerekend. De uitgedeelde button niet stapel posters achter voor niets,’ aldus hen bestaat voor 90 Kalden, ‘er moet meer procent uit de kleur uiting worden gegerood. ‘Maar er zullen ven aan de waardenieuwe posters koring voor ambtenaren. men,’ belooft Dieten. Wij, en ik zeg bewust Kees Barrel, van de wij, en niet jullie. Wij vakbond CMHF, zegt te doen er toe.’ hopen dat de actie zich ‘Boeh, moeten jullie nu als een olievlek zal verspreiroepen,’ spoort Dieten zijn achden. ‘De bewustwording van terban aan. Maar Kalden heeft begrip het probleem is nog te klein, en de gekweekt. Zijn ambtenaren volgen hun vak- afstand tot de besprekingen te groot,’ meent bondsleider niet. ‘Ik heb in zijn verhaal hij. Hij blijft het jammer vinden dat de SG’s gehoord dat hij wel achter ons staat,’ meent hebben besloten tot een gezamenlijk standeen toehoorder. Het advies van Dieten om het punt te komen. ‘Van Chris Kalden hadden we ministerie te beplakken met rode posters toch zeker verwacht dat hij zich voor de acties wordt dan ook in de wind geslagen. Na stem- zou uitspreken. Datzelfde hadden we gehoopt ming kiest een grote van Koos van der SG Kalden: ‘Ik draag meerderheid voor Steenhoven en Roel de uitgedeelde button groene posters. ‘Rood Bekker [VWS, AG/SV]. niet voor niets’ is te gemakkelijk,’ De overwegend groevindt een van de actievoerders. ‘Als er groene ne uitslag op LNV vindt hij toch een leuk posters hangen valt er pas echt iets uit te leg- resultaat. < gen.’ Daar hadden de vakbondsbestuurders [Arne Gielen en Sandra Verdel]
Voor de komende weken staat er ook weer een aantal ambtenarenacties gepland: 1 februari Ministerie van Buitenlandse Zaken Actiedebat Zet de SG in het zonnetje 12.30 tot 14.00 uur 1 februari Belastingdienst Douane Rotterdam Maasvlakte Stiptheidsactie 2 februari Ministerie van VWS Actiedebat Zet de SG in het zonnetje 12.30 tot 14.00 uur 6 februari Belastingdienst Amsterdam Werkonderbreking 9.30 tot 11.30 uur 8 februari Belastingdienst Douane Rotterdam Actie Poortwachter 8.30 tot 21.00 uur 13 februari Landelijke actiedag
advertentie
How Washington Works
Universiteit Leiden Campus Den Haag en de Graduate School of Political Management van de George Washington University presenteren een exclusieve leergang voor professionals over het Amerikaanse politieke systeem en besluitvormingsproces.
19 en 20 april 2007 in Den Haag en 9 t/m 12 mei 2007 in Washington, D.C. Professionals in de publieke en private sector komen in Washington steeds vaker terecht in een wirwar van beleidsregels en procedures. Voor wie succesvol wil opereren in Washington is gedegen praktische kennis van de Amerikaanse politieke cultuur noodzakelijk. Daarom organiseert Campus Den Haag van Universiteit Leiden dit voorjaar een bijzondere, intensieve leergang voor professionals in de publieke en private sector. Deze leergang richt zich op de Amerikaanse politiek en haar besluitvormingsproces.
Deelnemers aan How Washington Works verkennen het complexe politieke systeem en krijgen handvatten voor het efficiënt doorlopen van procedures. Onder leiding van een team van Amerikaanse en Nederlandse deskundigen onderzoeken de deelnemers hoe het Amerikaanse systeem écht werkt en hoe zij hier optimale resultaten kunnen boeken.
Het aantal plaatsen is beperkt, dus schrijf u nu in! Kijk voor meer informatie over de leergang op www.campusdenhaag.nl/howwashingtonworks
Of neem contact op met: Marloes Stammen MA (programma manager) +31 (0)6 467 557 38
[email protected]
Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.
spelers > Dienst Terugkeer en Vertrek operationeel
Hanna Sevenster (43) is benoemd tot lid van de Raad van State. Sevenster is hoogleraar milieurecht aan de Universiteit van Amsterdam en hoofd van de afdeling Europees Recht bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hiervoor werkte zij als advocate bij De Brauw Blackstone Westbroek. De benoeming gaat in op 1 juni.
JUSTITIE • Rhodia Maas (45) is benoemd tot algemeen directeur van de Dienst Terugkeer en Vertrek bij het ministerie van Justitie. Deze nieuwe dienst gaat zich bezighouden met het vertrek van illegale vreemdelingen en uitgeprocedeerde asiel zoekers. De mogelijkheid om een nieuwe dienst vanaf het nulpunt op te zetten, beschouwt Maas, die eerder directeur Uitvoeringsbeleid van de IND was, als ‘een kans die je maar een keer in je leven krijgt’. Maas: ‘We gaan werken met mensen uit drie verschillende organisaties met ieder hun eigen specialisatie. Ik zie het als mijn taak om al deze mensen samen te laten werken en de organisatie zo snel mogelijk goed te laten lopen.’ De IND’ers zijn deze maand al aan de slag ‘Waar er een toelatingsdienst is, moet gegaan en de instroom van medewerkers er ook altijd een terugkeerbeleid zijn’ van de marechaussee en de vreemdelingenpolitie zal de komende weken plaatsvinden. Ook zijn er nog vele nieuwe functies te vervullen. Maas verwacht niet dat het immigratiebeleid van het nieuwe kabinet tot grote veranderingen zal leiden binnnen haar dienst. ‘Waar er een toelatingsdienst is, moet er ook altijd een terugkeerbeleid zijn.’ Een deel van haar medewerkers is nu nog bezig met het afronden van de terugkeer van 26.000 uitgeprocedeerde asielzoekers. ‘Het is af en toe lastig dat zij niet weten waar ze aan toe zijn. Wanneer vervallen oude regelingen en wanneer zijn er nieuwe regelingen van kracht?’ < [Josien Hillen]
Toon Heisterkamp (54) treedt op 1 februari aan als raadsheer van de Belastingkamer van de Hoge Raad. Tot op heden was hij werkzaam als vicepresident van het gerechtshof in Arnhem. Hiervoor was hij onder meer bijzonder hoogleraar agrarisch recht aan de Rijksuniversiteit van Groningen en werkte hij als rechter-plaatsvervanger bij de rechtbank Utrecht. Jeroen Kremers (48) verlaat per 1 mei het Internationaal Monetair Fonds. Hij behartigde ruim vier jaar lang de belangen van Nederland en elf andere landen binnen het IMF-bestuur. In zijn nieuwe functie bij ABN Amro, als adviseur van de raad van bestuur, gaat Kremers zich bezighouden met sociale, politieke en milieuvraagstukken. Saskia Voortman (49) is per 15 februari benoemd tot directeur Bestuurlijke en Juridische Zaken bij het ministerie van Financiën. Hiervoor was zij werkzaam bij het ministerie van SZW als plaatsvervangend directeur Uitvoeringsbeleid. Hanneke Schuiling treedt op 1 april aan als hoofddirecteur Financiën en Control bij het ministerie van Defensie. Medio april zal Agnes Miedema (53) als directeur Personeelsbeleid bij de Hoofd Directie Personeel worden aangesteld. Schuiling is nu directeur Uitvoeringsbeleid bij SZW. Miedema werkt momenteel bij het ministerie van BZK als hoofd Bureau Landelijk Management Development politie en brandweer.
Foto: Ilya van Warmer
WIE ZIT WAAR?
‘Hogere beloning voor docenten in grote steden’ PRAKTIJK • Voormalig hoofd communicatie van Operatie Jong Peter Lamers (38) heeft een nieuwe job. In januari is hij begonnen bij het Rotterdamse ROC Zadkine als secretaris van het college van bestuur. Door zijn ervaring bij Operatie Jong, een samenwerking van zeven departementen die inmiddels beëindigd is, is Lamers alert op de gevolgen van Haags beleid in de praktijk. Een goed voorbeeld is het dossier voortijdig schoolverlaten. ‘Politiek Den Haag wil het aantal jongeren dat zonder startkwalificatie van school gaat sterk terugbrengen, maar houdt er te weinig rekening mee dat niet iedereen dezelfde kansen heeft,’ zegt Lamers. Op een mboinstelling in een grote stad spelen andere en grotere problemen dan op een mbo op de Veluwe. ‘Wij hebben in Rotterdam te maken met taalachterstand. Maar ook op heel andere gebieden staan ‘Op een MBO-instelling in een grote we jongeren bij, zoals bij het zoeken naar stad spelen andere en grotere problemen woonruimte.’ Lamers hoopt dat het nieu- dan op een MBO op de Veluwe’ we kabinet meer geld gaat besteden aan onderwijs. ‘Dat is de beste investering voor de toekomst.’ Ook ziet hij graag dat de regering er rekening mee houdt dat het lesgeven op een grootstedelijk mbo meer kosten met zich meebrengt dan een mbo in een kleine stad. ‘De locatie alleen al is veel duurder. Ook is het lastiger om docenten te vinden voor mbo-onderwijs,’ benadrukt hij. ‘Docenten in grote steden mogen hier best extra voor betaald worden. Neem een voorbeeld aan de politie, waar ook is geconstateerd dat agenten in grote steden recht hebben op hogere beloningen.’ < [Josien Hillen] PM 1 / 2
33
spelers >
Notadokter mist centrale boodschap in rijksstukken
‘Er staan op internet nog steeds documenten van VWS die onleesbaar zijn’
VWS/SZW • Nu zijn functie als ‘notadokter’ op het ministerie van VWS is wegbezuinigd, gaat Gert Riphagen (50) aan de slag bij Sociale Zaken. Bij de directie Communicatie zal hij worden ingezet als eindredacteur van persberichten en speeches. Ook op SZW zal hij nog geregeld taaladviezen aan zijn collegaambtenaren geven, maar het zal niet meer de hoofdmoot van zijn werk zijn. De afgelopen vier jaar was Riphagen volledig vrijgesteld om de ambtenaren op VWS te adviseren bij het schrijven van Kamerbrieven en nota’s. ‘Daar hebben veel van hen daadwerkelijk iets aan gehad, maar er staan op internet nog steeds documenten van VWS die onleesbaar zijn.’ Riphagen vindt het dan ook jammer dat zijn functie verdwijnt. Is het zo slecht gesteld met het taalgebruik van ambtenaren? ‘Het grote manco van de rijksdienst is dat in stukken vaak een centrale boodschap ontbreekt,’ legt de notadokter uit.
‘Er zou op een veel journalistiekere manier geschreven moeten worden. Begin met wat je te melden hebt en gebruik daarbij zo weinig mogelijk jargon.’ Een voorbeeld van een woord dat op VWS te pas en te onpas wordt gebruikt is ‘screening’. ‘Daarmee bedoelen ambtenaren het met een hielprik testen van baby’s op bepaalde ziekten. Dat begrijpt toch niemand?’ Maar ook de diagnose-behandelcombinatie en de afkorting DBC is de oudjournalist van de Volkskrant een doorn in het oog. Het woord ‘steunkousenuittrekapparaat’ kwam hij laatst in een brief tegen. ‘Dat vond ik dan wel weer leuk, je begrijpt direct wat ermee wordt bedoeld.’ Is de taalbeheersing van SZW’ers eigenlijk beter? ‘Uit onderzoek is gebleken dat er op dit terrein ook op Sociale Zaken nog veel werk aan de winkel is,’ zegt Riphagen, die voor ambtenaren op het departement vanaf 1 februari te bereiken is via griphagen@ minszw.nl. < [Cindy Castricum]
MENSEN IN BEWEGING
advertentie
zoekt consultants: mobiliteit/loopbaancoaching werving & selectie detachering www.poser.nl
073 5039320
Den Haag Plein 17
Meppel Schoolstraat 7a
Tilburg Reitseplein 2
Wageningen Agro Business Park 65
Hedel Kronenburgpark 2
spelers <
‘Ik heb een zekere feeling voor politiek gekregen’
‘het beleidsterrein van de rijksgebouwendienst reikt veel verder dan de meeste mensen denken’
VROM • In februari begint Carolien Achterbosch (38) als senior communicatieadviseur bij de Rijksgebouwendienst. Hiervoor maakte zij deel uit van de Stafdienst Voorlichting van de Tweede Kamer. Achterbosch ziet haar overstap van een politieke omgeving naar die van de ambtenarij met veel plezier tegemoet. ‘Ik heb al eerder vijf jaar gewerkt als Vrom-ambtenaar bij de gemeente Losser in Twente,’ vertelt ze. ‘Als persvoorlichter bij de Tweede Kamer heb ik, naast Kamervoorzitter Weisglas, de Kamercommissie Vrom begeleid. Ik vind dit dus een heel interessant beleidsterrein.’ Achterbosch vindt het een uitdaging dat ze zich nu weer met die inhoudelijke kant mag bezighouden. ‘Door mijn functie bij de voorlichtingsdienst van de Tweede Kamer heb ik inzicht gekregen in hoe bepaalde lijnen lopen. Ik heb daardoor een zekere feeling voor de politiek gekregen. Deze ervaring kan ik goed gebruiken in mijn adviseursrol over communicatie bij Vrom.’
Het beleidsterrein van de Rijksgebouwendienst reikt veel verder dan de meeste mensen denken, zegt Achterbosch. ‘Het gaat niet alleen om het behoud en de renovatie van paleizen. De Rijksgebouwendienst houdt zich bijvoorbeeld ook bezig met de huisvesting van ministeries, internationale organisaties en musea.’ Vooral dat laatste is heel belangrijk voor Nederland, benadrukt Achterbosch. ‘Er zijn immers zo veel mensen die musea bezoeken.’ De interesse voor monumentaal erfgoed beperkt zich niet alleen tot haar werkzaamheden. Zo woont Achterbosch in Den Haag in een oude hofjeswoning die een beschermde status heeft. ‘Als ik op reis ben, bezoek ik graag paleizen en ander historisch erfgoed.’ Het is dan ook niet vreemd dat een bezoek aan paleis Soestdijk, dat binnenkort gedeeltelijk voor publiek wordt opengesteld, hoog op het verlanglijstje van Achterbosch staat. < [Josien Hillen]
MENSEN IN BEWEGING
advertentie
is per 1 januari verhuisd van Zaltbommel naar Hedel. P&O Services Groep Kronenburgpark 2 5321 JM Hedel Postbus 94 5320 AB Hedel Telefoon: 073 5039320 Fax: 073 5039329 Web: www.poser.nl Den Haag Plein 17
Meppel Schoolstraat 7a
Tilburg Reitseplein 2
Wageningen Agro Business Park 65
Hedel Kronenburgpark 2
advertentie
et cetera >
Verkiezing Overheidsmanager van het Jaar 2007 van start V
oor de tiende keer is de zoektocht naar
de Overheidsmanager van het Jaar gestart. De jury, onder leiding van oud-vice-premier Hans Dijkstal, roept een ieder op kandidaten voor de Overheidsmanager van het Jaar 2007 aan te melden. Met deze prestigieuze prijs worden de kwaliteiten van de manager bij de overheid zichtbaar gemaakt en wordt het imago van de overheidsmanager versterkt.
Kandidaten kunnen tot 1 juni 2007 worden aangemeld via www.overheidsmanager.nl
Martin van Rijn, Directeur-Generaal Gezondheidszorg, Overheidsmanager van het Jaar 2006
Uw mening Rea-onderzoekers mogen wel wat dieper gaan Hoewel de Raad van Economisch Adviseurs (Rea) in zijn studie Lof der Eenvoud over de effectiviteit van de overheid een aantal zinvolle aanbevelingen doet, is de analyse niet best. De aanbevelingen van de Rea zijn in belangrijke mate gebaseerd op een cijferopstelling over aantallen medewerkers bij ministeries en zbo’s. Deze aantallen zijn afkomstig van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het ministerie van Financiën heeft onlangs de zogeheten Foto van de Rijksdienst aangevuld met een Foto van de zbo’s. Deze cijfers zijn door de departementen en de zbo’s op juistheid gecontroleerd. Ik constateer dat er nogal wat verschillen zijn. Los daarvan vind ik dit een weinig zinvolle benadering. Door zich te concentreren op inputsturing gaat de Rea flink terug in de tijd. Gelukkig zijn we al een aantal jaren geleden overgegaan op sturing op output en input. Voor zover sprake zou zijn van groei bij zbo’s, lijkt deze bovendien goed verklaarbaar uit een forse toename van het aantal activiteiten. De werkzaamheden van de meeste zbo’s worden gestaag uitgebreid door de ontwikkeling van nieuw beleid en de komst van wet- en regelgeving uit Europa. Zo geeft de RDW sinds oktober vorig jaar een nieuw rijbewijsdocument uit op creditcardformaat. Daarmee voeren we een Europese richtlijn uit. Door de politieke wens om fraude en criminaliteit te bestrijden, zijn we in 2005 onder meer begonnen met het kentekenen van alle nieuwe brom- en snorfietsen. In 18 maanden tijd hebben we bovendien ruim 695.000 bestaande brom- en snorfietsen gekentekend. Ook wordt samen met de autobranche gewerkt aan de opzet van een sluitende registratie van kilometerstanden en is de RDW betrokken bij de uitwerking van pilots op het gebied van Anders Betalen voor Mobiliteit. Andere initiatieven die veel extra werk betekenen, zijn projecten als vermindering administratieve lasten en invoering e-government. Dit zijn slechts een paar voorbeelden van de initiatieven waarmee de uitvoerders die bij de RDW werkzaam zijn zich bezighouden. Vergelijkbare ontwikkelingen spelen ook bij de andere zbo’s. En dit leidt bovendien tot een aanzienlijk betere dienstverlening. Tot slot vind ik het een gemiste kans dat de Rea negatief is over de invoering van nieuwe managementtechnieken in de publieke sector. Natuurlijk kan de overheid nog veel leren van het bedrijfsleven, zoals het definiëren van targets, resultaatgericht sturen en beter samenwerken. Maar deze zaken worden bij de zbo’s zeker niet klakkeloos ingevoerd. De analyse van de Raad van Economisch Adviseurs had, wat mij betreft, een stuk dieper mogen gaan. Johan Hakkenberg Algemeen directeur RDW
DE VERKIEZING OVERHEIDSMANAGER VAN HET JAAR WORDT MEDE MOGELIJK GEMAAKT DOOR: MINISTERIE VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES BESTUUR & MANAGEMENT CONSULTANTS (BMC) GRAND HOTEL HUIS TER DUIN HET EXPERTISE CENTRUM PRICEWATERHOUSECOOPERS (PWC) HANDVESTGROEP PUBLIEK VERANTWOORDEN KRING VAN PROVINCIESECRETARISSEN VERENIGING VAN GEMEENTESECRETARISSEN (VGS) BINNENLANDS BESTUUR PM, HÉT MAGAZINE VOOR DE OVERHEID
Wilt u ook uw mening geven? Stuur dan een e-mail naar
[email protected]
36
PM 1 / 2
v_OMvhJ_06_PM kopie.indd 1
25-01-2007 12:17:32
et cetera < Beleid kweekt soms overlast Dat vliegtuigen geluidsoverlast produceren, kunnen de mensen die onder de aanvliegroutes van Schiphol wonen beamen. Of de mate van overlast niet alleen door het aantal decibellen te verklaren is, maar ook door het beleid wordt bepaald, zal hun verder een zorg zijn. Overlast is immers overlast en bij de klachtenlijn regent het dagelijks boze telefoontjes. Maar voor beleidsmakers bij Verkeer en Waterstaat en andere ministeries is de constatering die de socioloog Christian Bröer in zijn boek Beleid vormt overlast onderzoekt juist erg interessant. Kan het zijn, dat het overlastbeleid de geluidshinder niet zozeer vermindert, maar juist veroorzaakt? Bröer draait de algemene veronderstelling, dat een probleem door een beleidsmaker wordt opgepikt om het op te lossen, volledig om. Volgens de Amsterdamse socioloog is het beleid zélf juist voor veel problemen verantwoordelijk. Vanuit de constructivistische benadering, die stelt dat mensen hun eigen werkelijkheid creëren, redeneert Bröer dat ‘wanneer een situatie in het beleid als problematisch behandeld wordt, mensen deze situatie ook als problematisch gaan ervaren’. In zijn onderzoek vergelijkt Bröer de geluidshinder van twee Europese luchthavens. Het geluid dat de vliegtuigen op de luchthaven van het Zwitserse Zürich produceren, is gelijk aan het lawaai van de opstijgende en
overvliegende toestellen rond Schiphol. Toch blijken de inhoudelijke verschillen van de klachten van omwonenden van beide vliegvelden groot, zo stelt Broër in zijn analyse. Waar in Nederland geluidsoverlast als een ruimtelijk verschijnsel wordt gezien – de overheid stelt immers dat de geluidshinder door maatregelen beperkt kan worden en dus te plannen is – wordt in Zwitserland de geluidshinder als onoplosbaar ervaren. Dit verschil heeft belangrijke gevolgen voor de wijze waarop de burgers de geluidshinder beleven. Het heersende discours gaat in Zwitserland vooral over de verdeling van de hinder, terwijl de Nederlanders steeds over de planning klagen. Deze uitkomst toont aan dat de relatie tussen beleid en beleving niet te ontkennen valt. Beleid roept kennelijk wel degelijk problemen in het leven, in Zwitserland dus heel andere dan in Nederland. Op de vraag in welke mate het beleid de problemen veroorzaakt, geeft Bröer helaas geen antwoord. Dat is jammer, maar het maakt zijn betoog niet minder interessant. Wel laat de presentatie, met name door de zeer theoretische benadering, veel te wensen over. Voor sociologen is het theoretisch kader geschikte kost, maar anderen zullen het al snel als erg saai ervaren. Voor wie zich tot die laatste groep rekent is er een oplossing: sla de eerste vier hoofdstukken over. De hoofdstukken vijf tot en met negen bieden met name beleidsmakers genoeg stof tot nadenken. < [Arne Gielen]
Beleid vormt overlast. Hoe beleidsdiscoursen de beleving van geluid bepalen Christian Bröer 272 pagina’s Uitgeverij Aksant, € 29,95
advertentie
woensdag 21 februari
-
In het Nutshuis te Den H a a g
Een slimme overheid. Met ICT?! ‘Heb je een goed voorbeeld van de inzet van ICT door de overheid? Mail dit dan naar
[email protected]. Tijdens het REURING!Café van 21 februari presenteren we de inzendingen in de vorm van screenshots.’
REUR
ING!C
a
n luc fés zij
htige
talksh
ows
erie over s
uze za
ken, v
an,
n do voor e
or am
btena
ren
rk F
is gas
theer
TU nd, de IC mee r e en V g wen llem u i e W e L .a. an sten o rs v als ga e t d Doc Ban hur t r s AZA e f u o z rig ard Rod trum) Wiz e g (cen Tom a D a : H g n i en geleid t 5, D ale be smark i v r e i muzik iv is – R 0 uur utshu : 16.3 N n : e e i p t o al loca r | za nl 00 uu . 7 1 line. : ng m-on o aanva v . ww n: w elde m n aa door ehost
1230
m F A # ' . ) 2 2%5
Ma
uin req
PM 1 / 2
37
service > Kameragenda
1 t/m 14 februari
Plenaire vergaderingen In week 6 houdt de Kamer zich bezig met de Binnenvaartwet, de Wet basisregistraties kadaster en topografieën en de invoeringswet Wet kenbaarheid publiekrechtelijke beperkingen onroerende zaken. De week daarna staat onder meer de wijziging van de Wet op de Raad van State op de agenda. De herstructurering die minister Remkes (BZK) voor dit adviesorgaan voor ogen heeft behelst onder meer een concentratie van de wetgevingsadvisering bij een geringer aantal staatsraden en een betere inbedding van de bestuursrechtspraak in de hoofdstructuur van de Raad van State.
1 februari 10.00-12.00
Z, Defensie, Algemeen Overleg B Navo-top Riga
10.00-12.00 LNV, Algemeen Overleg Diervoeders 10.00-12.00 SZW, Algemeen Overleg Demografische toekomst van Europa 10.00-12.00 Financiën, Defensie, EZ, OCW, Vrom, VenW, VWS, Algemeen Overleg Voortgangsrapportage PPS 12.30-16.30 SZW, Algemeen Overleg 12e Voortgangsrapportage Suwi 14.00-16.00 BZK, Algemeen Overleg Jaarverslag AIVD 2005 14.30-16.30 Financiën, Algemeen Overleg Faillissement Van der Hoop Bankiers NV 16.00-18.00 BZK, Justitie, Algemeen Overleg Aanpak agressie en geweld tegen werknemers met publieke taken
6 februari
11.00-12.00 SZW, Algemeen Overleg
16.00-18.00 BZK, Justitie, Algemeen Overleg
Emancipatiezaken Vrom, EZ, Algemeen Overleg Allocatieplan, klimaaten energiebeleid 14.00-17.00 EZ, OCW, Vrom, VWS Kabinetsvisie Nanotechnologieën 14.00-16.00 Integratiebeleid, Justitie, VWS, Algemeen Overleg Eergerelateerd geweld 14.00-16.00 SZW, Financiën, Algemeen Overleg UWV en Walvis 15.00-17.00 BZK, Algemeen Overleg Verkiezingsproces en stemmachines
Nationale veiligheid 16.00-18.00 EU, BZ, Algemeen Overleg Europa-overleg: Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen
7 februari 10.00-12.00 OCW, VWS, Algemeen Overleg Europa-overleg 10.00-11.00 SZW, Algemeen Overleg Motie Bussemaker/De Vries over sociaal ondernemen 10.30-12.30 VenW, Algemeen Overleg Veiligheidssystemen op het spoor 11.00-12.00 EZ, Algemeen Overleg Europa-overleg Transport, Telecom en Energieraad 11.00-12.00 SZW, Algemeen Overleg Jaarverslagen product- en bedrijfschappen 2005 14.00-17.00 SZW, Algemeen Overleg Arbozaken 15.00-17.00 Vrom, Financiën, Algemeen Overleg Huurtoeslag 15.00-17.00 BZK, Algemeen Overleg Wet openbaarmaking topinkomens gefinancierd uit publieke middelen 17.15-19.15 VenW, BZK, Algemeen Overleg Kabinetsstandpunt rampenbeheersing en waterveiligheid 21e eeuw
8 februari 10.00-13.00 Financiën, Algemeen Overleg Kosten beleggingspolissen
evenementen
13 februari 16.30-18.30 EZ, Algemeen Overleg WTO
14 februari 10.00-12.00
Justitie, BZK, Algemeen Overleg JBZ-Raad VenW, LNV, Algemeen Overleg Overwegen en wandelwegen 13.00-15.00 Justitie, Algemeen Overleg Alleenstaande minderjarige vreemdelingen 13.00-15.00 Vrom, Algemeen Overleg Zwerfafval 15.00-17.30 Vrom, EZ, LNV, OCW, LNV, VWS, Algemeen Overleg Biotechnologie 18.00-20.00 LNV, Vrom, Algemeen Overleg Gewasschade tuinbouw Aalsmeer, gewasbeschermingsmiddelen en biociden
2 februari
14 en 15 februari
15 februari
8 maart
CactusCafé PM ’t Maliehuisje, Den Haag www.pm.nl
Nationaal E-learning congres Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid Nieuwegeins Business Center www.e-learningcongres.nl
14 februari
15 februari
Jaarcongres Hoe gaat Nederland verder na de MEP? Euroforum Radisson SAS Hotel, Amsterdam Airport www.euroforum.nl/energie.htm
Conferentie Bereikbaarheid Zuidvleugel Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid Hilton, Rotterdam www.sbo.nl/bereikbaarheidzuidvleugel.htm
Nationaal VMBO congres 2007 Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid Jaarbeurs, Utrecht www.nationaalvmbocongres.nl
Eindsymposia Werkgeversbenadering Blik in de Spiegel IPW-project Werkgeversbenadering Hotel Vught, Vught www.werkgeversbenadering.nl
1 maart
9 maart
Jonge Ambtenarendag 2007 Piazza Diverse locaties, Den Haag www.jongeambtenarendag.nl
Schriftelijke leergang medewerker P&O Euroforum www.euroforum-uitgeverij.nl/ medewerkerP&O
14 en 15 februari Marketing en communicatie in het onderwijs Studiecentrum voor Bedrijf en Overheid Meeting Plaza, Utrecht www.sbo.nl/marketing.htm
38
12.00-15.00
PM 1 / 2
15 februari
7 maart
Jaarcongres Financieel beleid gemeenten Elsevier Congressen Meeting Plaza, Utrecht www.elseviercongressen.nl
Nationale debatcyclus sociale zekerheid Blomberg Instituut WTC, Rotterdam www.debatcyclus.nl/socialezekerheid
14 en 15 maart Congres HRM nieuwe stijl Euroforum Figi, Zeist www.euroforum.nl/hrmnieuwestijl.htm
beau monde
De Nieuwe Kerk in Den Haag was vorige week het decor van de verkiezing van Jonge Ambtenaar van het Jaar 2006. Organisator Futur had bij deze lustrumeditie voor een andere aanpak gekozen, inclusief verkiezingsstrijd en dj. De drie kandidaten moesten zich dit keer echt presenteren.
Verkiezingsstrijd Wat: Waar: Wanneer:
Verkiezing Jonge Ambtenaar van het Jaar Nieuwe Kerk, Spui, Den Haag Donderdag 25 januari 2007, 16.30 - 21.00 uur
Fokke en Sukke, meegekomen met maker Bastiaan Geleijnse, geven na elke ronde direct commentaar op prestaties van de drie ambtenaren op het podium. ‘Het imago van de ambtenaar. Ja, daar moet heeeeel nodig iets aan gebeuren,’ aldus de twee zeer bekende vogeltjes.
Aan de jury de zware taak om een winnaar te kiezen. Voormalig Kamerlid en oprichter van Futur Joost Eerdmans zoekt ‘de A-factor in de kandidaat-ambtenaren’. Jouke de Vries (r), hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit Leiden, let vooral op ‘de danscapaciteiten.’
En de winnaar is Marije Bierlaagh! Trots en licht verrast houdt zij haar prijs omhoog. Bierlaagh, van huis uit neurologe, mag een week lang het Amsterdamse stadsdeel Bos en Lommer inruilen voor een stage bij de Verenigde Naties in New York. De drie kandidaten Pieter Jeroense van de gemeente Leiden, Nina Huygen van de IND te Den Bosch en Marije Bierlaagh van jongerenproject Capabel in Amsterdam moeten een ware verkiezingsstrijd voeren op het podium. In de eerste ronde krijgen ze om beurten een vraag die ze binnen dertig seconden moeten beantwoorden. Er hoeft niet gedanst te worden. De organisatoren van de avond namens Futur, Cecile Clappers (r) en Daniëlle Kolmer, zijn erg blij met de nieuwe opzet van de verkiezing. ‘Het is veel leuker om op de avond zelf de winnaar te kiezen.’
Het jongeambtenarennetwerk van de provincie Zuid-Holland wordt vanavond vertegenwoordigd door Caroline Wiemer (l), Myrna Stratégier en Sanderijn Poort (r). ‘Myrna zat bij de laatste zestien,’ vertellen haar collega’s trots.
Penningmeester Joost Koomen en voorzitter Eva Lebens-Zielstra van het jongeambtenarennetwerk Futur zijn absoluut tevreden over de verkiezing. ‘Al was het achter de schermen soms wel wat hectisch.’ De innige band lijkt er niet onder te hebben geleden.
Pieter Jeroense (midden) heeft de gemeente Leiden flink in de buidel laten tasten en zijn campagneteam in bijpassende T-shirts gestoken. Rechts van hem staat zijn vrouw Bettine, die de rol van campagneleider op zich heeft genomen. De campagneslogan: ‘Ontdek Leiden, ontdek Pieter!’
Aan de winnaar van vorig jaar, Mark Bressers, de taak om de kandidaten zijn ervaringen mee te geven. ‘Wees geen blije evangelist. Vertel ook dat werken bij de overheid soms lastig is.’
Nina Huygen wint met 411 stemmen de publieksprijs. Ambtenaar zijn blijkt ook privé soms een uitkomst. ‘Als ik van een date af wil, vertel ik hem dat ik ambtenaar bij de IND ben.’ Met deze vouwfiets en broodtrommel moet dat lukken.
In de tweede ronde moeten de drie kandidaten het publiek zo schikken dat er om en om ambtenaren met een groene kaart, en niet-ambtenaren met een rode kaart in de zaal zitten. De opdracht lukt niet helemaal. ‘Er zijn te veel ambtenaren,’ voeren de drie als reden op. Waar hebben we dat meer gehoord?
Pauline Flu (r) en Miniette Kits Nieuwenkamp van LNV bespreken na afloop van de verkiezing de uitslag. Ze kunnen zich helemaal vinden in het oordeel van de jury. ‘Van de drie kandidaten was Marije Bierlaagh het meest oprecht.’
PM 1 / 2
39
nrc handelsblad
Internationaal
10
“Heel de wereld is mijn vaderland” Erasmus
Maak nu vier weken lang kennis met de meest internationaal georiënteerde krant van Nederland voor € 13,-
Weinig landen deinen zo mee op de internationale golven als Nederland.
Neem nu een kennismakingsabonnement van vier weken voor slechts € 13,-.
Ruim 60% van wat we produceren, gaat naar het buitenland. Bijna 55% van
Vul de bon in, kijk voor meer informatie op www.nrc.nl/abonnementen of
wat we verbruiken, tot en met dit papier, komt uit het buitenland. En zelfs
bel 0800-0323.
van onze wet- en regelgeving is 60% niet langer afkomstig uit Den Haag maar uit Brussel. Nederland wordt elke dag kleiner. En groter.
Naam
Er is geen Nederlandse krant die zo internationaal georiënteerd is als
Straat
NRC Handelsblad. We hebben meer buitenlandse correspondenten dan
Postcode
andere kranten en het aantal artikelen dat we aan het buitenland besteden,
Telefoon
is aantoonbaar groter.
E-mail
“Heel de wereld is mijn vaderland” schreef Erasmus in 1500 in zijn Adagia.
Geboortedatum
Voorletters
m/v
Plaats (voor controle op bezorging)
Ingangsdatum
Van alle zes miljard mensen die dat vaderland inmiddels bevolken, woont slecht drie promille in Nederland. Heeft u ook belangstelling voor de
Handtekening
mensen in de rest van de wereld? Maak dan aan de vooravond van veel
Stuur de bon ongefrankeerd naar NRC Handelsblad Abonnementen, Antwoordnummer 92310, 3009 XD Rotterdam.
belangrijke internationale gebeurtenissen kennis met NRC Handelsblad.
B1017
NRC Handelsblad is bedrijfsonderdeel van PCM Uitgevers. PCM Uitgevers legt van abonnees gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements) overeenkomst. Ook kan PCM deze gegevens gebruiken om u te informeren over voor u relevante diensten en producten van de titels en werkmaatschappijen van PCM. Als u geen prijs stelt op deze informatie kunt u dit schriftelijk melden bij LezersService, Postbus 8530, 3009 AM Rotterdam.
Slijpsteen voor de geest
