goedele bijt zich vast in çava-enquête

Rub rieksnaam

HET MAGAZINE DAT DEUGD DOET

Dossier geheugen

Wat als je geheugen je in de steek laat? goedele bijt zich vast in çava-enquête Het voortbestaan van de aarde

een uitgave van CM regio mechelen – turnhout editie 2 • winter 2012

doemdenken of doendenken?

Like ons op ava /magazinec facebook.com op een exclusief ns ka k en maa ent van jaarabonnem e. GDL magazin

1

69

€

€

/kg

72

162

45

/kg

38

45

/kg

Spaghetti met griesmeel van harde tarwe

25

€

/kg

36

Tomaten oorsprong: Spanje

Nu:

171

€

/kg

Kaas blok jonge kaas

54

€

24

36

€

6 eieren

Bier goede hopsmaak

Basisproducten mo gen 29 niet te duur zijn. Een hospitalisatieverzekering ook nie t.

28

€

€

38

Wortelen oorsprong: Italië

Vanaf

39

€

Rietsuiker oorsprong: Costa Rica

18 Water 25cl

277 Salami Belgisch varkensvlees

39

58

/st

/st

Look oorsprong: Portugal

Confituur bevat 50% vruchten

39

€

/kg

Bananen

47

€

57

€

/kg

Paprika oorsprong: Spanje

45

/kg

Veldsla

Gisteren had ik een schitterend onderwerp voor dit voorwoord in mijn hoofd. Ik weet nog dat ik dacht: ‘Daar gaan de lezers steil van achterover vallen.’ Je kent dat wel: een vlot geschreven voorwoord met een goede mix van scherpte, een vleugje humor en een boodschap waar je iets aan hebt. En natuurlijk zou de pittige afsluiter niet ontbreken. Er is helaas één probleem: ik ben totaal vergeten wat het onderwerp was waar ik gisteren nog zo euforisch over was. Volgens experts heb ik moeite om bepaalde zaken op te roepen in mijn geheugen. Gelukkig is daar niets mis mee. Over hoe ons geheugen werkt, lees je alles in het uitgebreide dossier. Heel leerzaam, want er blijken meer mensen zoals ik te zijn die zich wel eens zorgen maken. Of ik niet dement aan het worden ben, of ik niet wat té veel vergeet de laatste tijd … Nu ja, dement of niet: het einde der tijden hoop ik nooit mee te maken. In het verleden zijn er heel wat malloten geweest die er ook een datum op plakten. Zelfs anno 2012 wordt er weer prietpraat verkocht, zoals rond de Maya-kalender. Maar dat het dringend tijd wordt om milieubewust te leven, wil het niet zover komen met onze planeet is wel duidelijk. Zeker als je het artikel leest over Grenzen aan de groei! Oh ja, nu weet ik het plotseling weer. Het onderwerp was ‘Maak je niet druk!’. En dat heb ik bij deze dus toch gedaan … Jim Jansen Bladmanager

/st

Brood gesneden boerengrijs

162

NIEUWS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-5,48-49 grenzen aan de groei . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 06 Dossier: het geheugen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 De conditie van Vitalski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 bijzondere vriendschappen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Sterilisatie bij de man. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 oproep angstenquête. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 radicale opvoedingsstijlen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 BEroep in de kijker: de apotheker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 zeg eens AAA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 column . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 seksueel overschrijdend gedrag: resultaten enquête. . . . . . 50 çava?-deals. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 CM-deals. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56-57 Agenda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

€

Melk volle melk

€

+ ENQUÊTE p.32

/st

/kg

€

40

Doe mee en win een bangelijke prijs!

€

Prei oorsprong: Spanje

€

50 hoe ga jij om met je angsten

€

/kg

34

/kg

an, voor minder da n 1 euro per dag. CM vin dt da t ied ereen recht heeft op be taalbare basis pro ducten. Een ho sp italis ati ev er zekering ho or daar oo k bij . t Daarom garandeert het CM-Hospit aalpl an je de beste bescherming tegen hoge hospitalisatie facturen, inclusief een ruime terugbe taling van genees middelen, voor- en nazorg. Je kunt aa nslui ten voor een aantrek kelijke prijs: tussen 0,12 euro en 0,7 0 euro per dag. CM-Hospitaalplan . Onmisbaar en be taalbaar. Hoeveel betaal jij voor het CM -Hospit aalplan? Bereken je premi e op ww w.cm .be/hosp italisatieverzekeri ng

10

€

Het CM-Hospitaalpl

Slechts

Euh ...

Slechts

29

/kg

INHOUD

Appel friszure smaak

€

Rijst voorgekookte langgraanrijst

€

/kg

Salade

€

Boter verse melkerijboter

€

/st

Gehakt gemengd rund + varken

€

39

€

/kg

Aardappelen oorsprong: België

€

28

€

67

€

/kg

Peer met zoet aroma

Benieuwd naar de making of van onze covershoot met Goedele? Bekijk dan zeker www.facebook.com/magazinecava Verantwoordelijke uitgever Tonnie Steeman, Korte Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout • Bladmanagement Jim Jansen • Redactie Peter Lambert, Jeroen Bruggeman, Katelijne Duerinck, Gert De Glas, Paul Van Roy, Sofie Segers, Dirk Ceulemans, Het Salon • Concept, fotografie en vormgeving Het Salon Advertenties Annick Moons 09 349 69 64, Jordi Daems 0471 11 03 57 • Contact CM regio Mechelen-Turnhout, Korte Begijnenstraat 22, 2300 Turnhout, 014 40 31 11, [email protected] • Çava? is een uitgave van CM regio Mechelen-Turnhout en verschijnt in een oplage van 305.000 ex. huis aan huis in de arrondissementen Mechelen en Turnhout. De CM-diensten en -voordelen die in çava? vermeld worden zijn informatief. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten en de huishoudelijke reglementen.

nieuws

Het gif van de zwarte mamba als pijnstiller Het gif van de zwarte mamba, de giftigste slang van Afrika, zou wel eens een belangrijke pijnstiller kunnen worden. Dat kwamen wetenschappers van het Moleculair en Cellulair Farmalogisch Instituut (IPMC) uit Valbonne, bij Cannes, te weten. De zwarte mamba produceert een stof die net zo krachtig is als morfine, maar dan zonder de dubieuze neveneffecten. ‘Mambalgine’ – zo doopten de onderzoekers de stof – werkt niet verslavend zoals bij morfine. Volgens de Nederlandse bioloog Freek Vonk, die al veel onderzoek deed naar de pijnstillende werking van slangengif, zijn wetenschappers al ver gevorderd met de ontwikkeling. Het kan wel nog enkele jaren duren voor het gif algemeen aanvaard wordt in de medische wereld.

Terug naar je jeugd met Speelgoedrages

Tamagotchi, flippo’s, scoubidou, … Wat was het hebbeding waar jij als kind niet kon aan weerstaan? Je komt het allemaal te weten in de tentoonstelling ‘Speelgoedrages’. Tot 6 januari 2013 kan jong en oud in het Speelgoedmuseum in Mechelen terecht voor een nostalgische trip door de leukste gadgets en rages. Bovendien mag je hier het kind in jezelf weer bovenhalen en zelf hoelahoepen, twister spelen of je uitleven op de Wii. De tentoonstelling loopt tot 6 januari 2013, Nekkerspoelstraat 21, 2800 Mechelen. Meer informatie vind je op www.speelgoedmuseum.be

Je eigen moestuin door ‘samentuinen’

© Stefan Jacobs voor VELT

Iedereen die een eigen moestuintje wil, maar er zelf de ruimte niet voor heeft, is welkom in een samentuin. Dat is een eigen perceeltje van 10 op 5 m2, voor 25 euro per jaar. Maar je kan ook tuinieren op een groter gemeenschappelijk oppervlak. Belangrijk is dat co-tuiniers ecologisch werken. Kunstmest is er uit den boze, wat goed is voor het natuurlijk evenwicht. Samentuinen heeft veel voordelen: je oogst lekkere zelfgekweekte groente en fruit, spaart er heel wat centen mee uit, je doet aan gezonde lichaamsbeweging in de buitenlucht en het bevordert de sociale cohesie … Het initiatief ‘samentuinen’ of co-gardening komt van Velt vzw. Er zijn samentuinen op ruim 40 locaties in België, zowel op het platteland, als in de stad. Locaties in jouw buurt vind je op www.samentuinen.org maar stap gerust spontaan naar jouw stad of gemeente. Waar een wil is, is een weg!

Iets opbiechten aan je partner? Maak een ritje!

plek te zijn Volgens Brits onderzoek blijkt de auto de beste n praten Britte n. snijde te aan en rwerp om moeilijke onde lijk of huwe ten daar r elkaa n vrage mst, er over hun toeko kwesties ciële finan nces, roma , ppen dscha bespreken er vrien de wagen ook en strubbelingen binnen het gezin. Verder is ren. Maar kinde aan geven te s advie om k de plaats bij uitste dochter of zoon hun geven a’s mam liefst 3 miljoen Britse weer aan hart ken gebro een er ren probe er relatieadvies en vierwieler? Het elkaar te lijmen. Vanwaar het succes van de r om gevoelige gebrekkige oogcontact maakt het makkelijke thema’s bespreekbaar te maken.

4

Gratis online professionele gewichtscoaching! De feestdagen komen eraan, en die zouden de wijzer van de weegschaal wel eens in de verkeerde richting kunnen doen uitslaan. CM heeft een website waar een online coach je helpt om die feestkilo’s te vermijden of weer kwijt te raken. Met deze gratis online coach krijg je een beeld van je eet- en beweeggedrag en van mogelijke barrières die je misschien tegenhouden om de stap van ‘willen’ naar ‘doen’ te zetten. Je kunt een dagboek bijhouden, vragen stellen aan experts en je ontvangt tips via e-mail. Meld je aan op www.kilootjeminder.be Of … je kan je ook inschrijven voor de Kilootje Minder-cursus die start op 15 januari in Grobbendonk. Meer informatie in de agenda achteraan dit blad.

5

gre n ze n aan d e gro e i

E

ven wat harde feiten: de mens is de wereld al honderden jaren aan het veranderen. Maar de snelheid waarmee dit de laatste 60 jaar gebeurt, is ongezien. Sinds de tweede wereldoorlog is het bevolkingstotaal verdrievoudigd en het economisch systeem aan het exploderen. Onze toenemende honger naar natuurlijke grondstoffen en de stijgende vervuiling verhoogt de druk op de ecosys-

Een vreemde zaak: nu andere landen in de wereld zich beginnen te ontwikkelen, maken we ons hier plotseling zorgen over onze levensstandaard. Zijn er dan toch grenzen aan de groei? Of is de aarde definitief om zeep zoals veel doemdenkers ons willen doen geloven? In dat geval is dit misschien wel de laatste çava? die je nu in handen hebt …

Het voortbestaan van de aarde

Doemdenken of doendenken? Tekst: Willem-jan Van Ekert, fotografie: shutterstock

6

“Het is geen ‘groenejongens-’ of ‘geitenwollensokkenverhaal’ meer” temen wereldwijd. En het ziet er niet naar uit dat daar verbetering in komt. We vangen nu al meer vis, cultiveren meer land en zijn verantwoordelijk voor de uitroeiing van meer planten- en dierensoorten dan ooit tevoren. We plegen - met andere woorden - voortdurend terroristische aanslagen op de veerkracht van onze planeet. Toch is er hoop. Peter Tom Jones is burgerlijk ingenieur Milieukunde, doctor in de Toegepaste Wetenschappen en werkzaam als onderzoeksmanager aan de KU Leuven. Hij is coauteur van Terra Reversa, een veelbesproken boek dat haalbare oplossingen aanreikt voor de milieu- en klimaatcrisis. Eindelijk! Hoeveel meer kan de aarde nog verdragen? “Niet veel meer, daar moeten we eerlijk in zijn. Op een aantal vlakken is het tipping point, het punt waarop terugkeer niet meer mogelijk is, al overschreden. Ik gebruik vaak een metafoor van een Boeing. Die zit zodanig vol met schroeven en bouten dat, als er daar een aantal uitvallen, er op het eerste gezicht niets gebeurt. Maar als je de cruciale schroef eruit haalt, heb

je een crash. Neem nu de opwarming van de aarde. Er zijn al heel wat klimaatconferenties geweest. Helaas hebben zij tot weinig concrete resultaten geleid. Het blijft een pijnlijke realiteit dat de uitstoot van gassen over de wereld sinds 1990 gewoon in ijltempo is blijven toenemen, ondanks het bestaan van het Kyoto-verdrag. Bovendien loopt dit verdrag af eind december 2012 en zal een nieuw wettelijk bindend wereldklimaatakkoord ten vroegste in 2020 in werking treden. Er ontstaat dus een gat van acht jaar. Een klimaatopwarming van 2 °C kunnen we sowieso niet meer tegenhouden. Gevaarlijke klimaatveranderingen zijn dus onvermijdbaar geworden. Ik wijt dat vooral aan het vrijbuitersgedrag van de afzonderlijke landen: niemand wil als eerste verplichtingen aangaan.” Zijn we dan echt zo dom of gewoon egoïstisch? “De westerse mens kent een vooruitgangsoptimisme dat geen grenzen kent. We denken het altijd te kunnen oplossen door vooruit te gaan, door te groeien. Terwijl het nu geen vijf voor twaalf meer is, maar vijf na twaalf. We moeten ons voorbereiden op turbulente tijden. In 2050 zijn we met 9 miljard, het huidige consumptie-patroon handhaven is onmogelijk. De enige oplossing die nog rest is die van de deeloplossingen. We moeten het heft in eigen handen nemen en niet wachten op internationale milieuakkoorden.” Hoe pakken we dat aan? “Het is geen ‘groenejongens-’ of ‘geitenwollensokken-verhaal’ meer: het gaat nu om de economie, nu beginnen we het te voelen in onze portemonnee. Schijnbaar worden we dan pas echt wakker. Daarom moeten we een nieuw concept uitdenken. ‘Bottom up’: steden nemen wereldwijd het voortouw. Waarom? Omdat de strijd tegen de klimaatveranderingen gewonnen of verloren zal worden in de stad. De meeste grote wereldsteden zullen als eerste de gevolgen dragen van de opwarming van de aarde. Zij staan in de frontlinie: ze krijgen als eerste te maken met grote temperatuur7

gre n z e n a a n d e gro ei

Zij hadden het mis Wat hebben die voorspellers toch allemaal met rampen en de ondergang van de aarde? In het verleden werd het einde van de wereld vaak gekoppeld aan de terugkeer van Christus op aarde. Alsof die daar nog snel even gebruik van wilde maken om een of andere rekening met de mensheid te vereffenen. Terwijl praten toch ook helpt, lijkt ons. Een overzichtje voorspellingen.



365 Hilary van Poitiers voorspelde dat het einde dat jaar zou plaatsvinden. Nooit meer iets van gehoord.

Peter Tom Jones met zijn vrouw Vicky De Meyere, coauteur van Terra Reversa.

stijgingen, hevige stormen en orkanen en, omdat de meeste wereldsteden aan zee liggen, ook met de stijging van de zeespiegel.” En hoe moet dat dan? Door minder te vervuilen? “Sowieso, de uitstoot van broeikasgassen moet omlaag. Maar we moeten ook onze systemen aanpassen om grotere klimaatschokken te kunnen opvangen. Een goed voorbeeld is de opgang van klimaatneutrale steden en gemeenten, ook hier in België. Uiteraard heeft wat wij hier doen op wereldvlak weinig invloed, zelfs als Europa daarin slaagt heeft dat relatief weinig resultaat als de rest niet meedoet. Daar gaat 8

het ook niet om. Ambitieus stedelijk klimaatbeleid zorgt voor lagere energiekosten, minder afhankelijkheid van grondstoffen uit de rest van de wereld, nieuwe jobs en lagere gezondheidskosten. Een slim klimaatbeleid verhoogt de veerkracht van steden, waardoor zij de komende klimaatschokken deels kunnen opvangen. Heel hoopgevend is de samenwerking tussen inmiddels 56 miljoenensteden (o.a. Rotterdam, Kopenhagen, Londen, New York …) die massaal aan het investeren zijn in een klimaatbeleid. En de burgemeesters van die steden zijn heus geen groene, linkse rakkers hé!” Dus die aanpak kan geld opbrengen? “Het goede nieuws is dat ambitieus klimaatbeleid rendabel kan zijn. Een voorbeeld: een stad als Leuven geeft elk jaar 250 miljoen euro uit aan energie. Door daarop te besparen en gebruik te maken van duurzame energiebronnen is heel het model niet alleen betaalbaar maar brengt het ook geld op. En dat kan een nieuwe economie opleveren, nieuwe jobs. Ik denk alleen al aan alternatieve vervoersmiddelen: de productie, verkoop en het inzetten daarvan kan een economie op zich worden. Je kan als stad ook de ambitie hebben om koploper in Europa te worden, dat geeft een goed signaal aan de bevolking. De overheid moet wel de juiste signalen geven, pas dan

Wat doet u na

21 december? Peter Tom Jones trekt terecht aan de alarmbel en baseert zich op wetenschappelijke feiten. En bovendien komt hij met bruikbare alternatieven om het tij - letterlijk en figuurlijk - te keren. Maar omdat rampspoed en ondergang er bij het grote publiek altijd goed ingaan, staan we ook even stil bij de hopen onzin die er de afgelopen eeuwen verkondigd werden. Neem nu de ‘glazenbol-pseudowetenschappers’ die beweren dat het op 21 december 2012 voorgoed gedaan is met ons. Op die datum eindigt namelijk de Grote Telling van de Mayakalender die 26.000 jaar geleden begon. Ze zien daar het einde van de wereld in en dan gaan we met zijn allen ten onder aan natuurrampen. Grote onzin: 21 december 2012 betekent inderdaad het einde van de Grote Telling. Maar dan gaan we vrolijk verder met de ‘periode van de vijfde zon’. De Mayatelling begint dan gewoon opnieuw vanaf het jaar nul. Toegegeven, die kalender van ons ziet er toch wat eenvoudiger uit. De meest geciteerde ‘ziener’ Nostradamus alias Michel de Nostredame - uit het Franse Salon-de-Provence was in de 16e eeuw apotheker. Wie zijn boek Les Prophéties gelezen heeft en daar al fantaserend een eigen interpretatie aan gaf, beweert dat hij zowat alle rampspoed die ons al overkwam juist voorspelde. De wereldoorlogen, het terrorisme in Europa en ga zo maar door. Naar het schijnt deed hij echter geen enkele uitspraak over de lottotrekking van zaterdag 1 december!

375-400 Martin van Tours schreef ‘Er is geen twijfel dat de

creëer je een draagvlak. Wat ik heel tegenstrijdig vind, zijn die boodschappen van algemeen nut. Je hebt nog maar net een milieuvriendelijk tv-spotje gezien en er wordt al een filmpje over de promotie van het Belgisch vlees voorgeschoteld. Dat klopt niet hé? Je mag zelf niet het tegenovergestelde doen van wat je beweert. Een gemiddelde Belg eet al te veel vlees, een product met een hoge milieukost.” “De keuze is simpel: ofwel veranderen we zelf op gecontroleerde wijze, ofwel worden we door rampspoed gedwongen tot crisismanagement, met grote sociale miserie. Dat wil niemand meemaken. Daarom hebben we nood aan geloofwaardig leiderschap: de juiste mensen op het juiste moment. Die zullen een positief beeld uitdragen. En dan kan verandering snel gaan!” Terra Reversa De transitie naar rechtvaardige duurzaamheid Peter Tom Jones en Vicky De Meyere Uitgeverij EPO & Jan Van Arkel Prijs: €14,95

Acteur Tom Van Dyck bracht onlangs op tv-zender VIER op een leuke manier in beeld hoe mensen op Facebook reageren op dit soort onheilstijdingen. Wat denk jij over het einde van de aarde? Laat het ons weten op www.facebook.com/magazinecava

Y2K

Antichrist al geboren is‘. Hij zal bij het bereiken van de volwassen leeftijd over buitengewone krachten beschikken nog voor het jaar 400.’ Vermoedelijk iets misgelopen tijdens zijn puberteit … 1000 Op 1 januari van dat jaar zou volgens Paus Sylvester II de wereld vergaan. De volgende dag zat de man gewoon aan zijn ontbijt en deed alsof er niets gebeurd was. En daar had hij wél gelijk in. 1346-51 De pest verspreidde zich over Europa en werd door velen geïnterpreteerd als het einde der tijden. Voor enkele tientallen miljoenen (!) Europeanen was dat helaas ook zo. 1534 Op 5 april van dat jaar zou volgens ene Jan Matthys de apocalyps zijn lang verwachte werk doen. Alleen de stad Münster zou gespaard blijven. Een fraai staaltje citymarketing als je het ons vraagt. 1648 Rabbi Sabbatai Zevi berekende op basis van de Kabbalah dat de Messias dat jaar zou komen. En oh ja, de wereld zou ‘en passant’ ook vergaan … 1666 Foutje! Sabbatai Zevi had zich misrekend: hij bedoelde eigenlijk 1666. 1844 Raad eens wat William Miller voorspelde? Inderdaad: de terugkeer van Christus met alle gevolgen van dien. Op 21 maart nog wel. 1844 22 oktober: William Miller geeft zijn fout toe en geeft een nieuwe datum, namelijk diezelfde dag nog! 1936 Herbert W. Armstrong, de stichter van de Worldwide Church of God vertelde zijn volgelingen dat iedereen eraan zou gaan, behalve zijzelf natuurlijk. Hij deed deze voorspelling in 1936, in 1943 en voor wie hem toen nog altijd geloofde, ook nog in 1972 en in 1975. 1954 Op 21 december van dat jaar zou volgens ene Dorothy Martin de wereld vernietigd worden door verschrikkelijke overstromingen. Martin was de leider van een schare UFOfans, de ‘Brotherhood of the Seven Rays’. Ze waren beter muziek gaan spelen met zo’n naam! 2000 Op 1 januari zou de Y2K computer bug zowat alle computers ter wereld doen crashen. Wat tot wereldwijde catastrofes zou leiden … Bijna iedereen geloofde het, software die bescherming kon bieden, vloog als zoete broodjes over de toonbank. Wie zou achter die kwakkel gezeten hebben, denk je? 9

D o ssi e r : He t G e h e u g en

Ons geheugen is iets

fenomenaals En dat merk je pas als het verkeerd loopt Tekst: Femke Coopmans, Illustratie: Pieter van Eenoge fotografie: Jelle Vermeersch

Dus. Jij slentert over straat, in gedachten verzonken. Je let op niets of niemand. Plots hoor je remmen gieren en dan een knal. Je kijkt op en ziet twee auto’s met geblutste neuzen tegen elkaar. Je hersenen tellen één plus één op en de kans is groot dat jij je nadien precies herinnert hoe je de botsing toch zag gebeuren.

10

11

D o ssi e r : He t G e h e u g en

“Hersenen plamuren gaten dicht”, zegt Michael Portzky, neuropsycholoog bij Psychiatrisch Centrum Sint-Jan de Deo Gent. “Ze willen logisch denken, want dat is makkelijker. Als wij daarvoor details aan een verhaal moeten toevoegen, dan doen we dat gewoon, soms nog met wat we achteraf hoorden vertellen. Zo vormt zich onze herinnering. Op de duur gaan we twijfelen: heb ik dat nu meegemaakt of heb ik dat horen vertellen? Dat is ook waarom getuigenverklaringen zo verschrikkelijk onbetrouwbaar kunnen zijn. We reconstrueren, vullen gaten en zijn er op de duur echt van overtuigd dat het zo gebeurd is.” En zo schrijft iedereen een eigen verhaal. Jeugdherinneringen Maar er zijn nog redenen waarom twee mensen eenzelfde verhaal verschillend navertellen. Michael Portzky: “Eén van de meest belangrijke hulpmiddelen om iets in het geheugen geprent te krijgen, is de emotie. Dat is niet zo verwonderlijk, want dat wordt gestuurd door de hippocampus in onze hersenen. Als wij emotioneel worden, positief of negatief, dan komen in de hippocampus stresshormonen vrij, waardoor de boel daar harder begint te draaien en ook de inprenting in het geheugen vanzelf gaat. Een tweede effect dat we zien, heeft vaak te maken met herinneringen uit de vroege jeugd: je hebt iets zo vaak horen vertellen door andere mensen dat die versie stilaan jouw herinnering wordt en niet meer wat je zelf destijds gezien hebt. Zo zijn op lange termijn onze herinneringen vaak een mengeling van wat we zelf nog weten en wat anderen vertellen.”

Veel geheugens “Om misverstanden te vermijden: als we het hebben over ‘het geheugen’, dan is dat een verzamelwoord voor een heleboel specifieke vormen van geheugen”, stelt de specialist duidelijk. “En het spectaculaire is dat je er één kunt kwijtraken zonder dat er aan de rest geraakt wordt. Ik had ooit een patiënt die door een CVA (cerebrovasculair accident, de medische term voor een beroerte, red.) geraakt werd in zijn langetermijngeheugen om gezichten op te slaan. Stel je maar eens voor wat dan je dagelijkse realiteit wordt. Zijn kinderen moesten thuis een T-shirt dragen waarop ‘zoon’ en ‘dochter’ stond, want als ze na een half uur in de keuken terug bij hun vader in de living binnenkwamen, herkende hij hen anders niet en voelde hij zich vreselijk bedreigd in zijn eigen huis. Diezelfde man kon nog wel perfect naar het werk rijden, lezen, schrijven en wat je maar wil.”

Inprenten en oproepen Ook typisch voor het geheugen is dat het niet altijd goed werkt. Of ook: we vergeten wel eens wat. Professionelen hebben het over twee soorten vergeten: “Je hebt de oproepingsstoornissen, die heel onschuldig kunnen zijn, en je hebt de inprentingsstoornissen. Stel dat ik jou vraag om mij een plezier te doen en mij een cola uit de automaat te halen. Je stapt weg en weet niet meer precies wat ik je vroeg. Vanaf een bepaalde leeftijd slaan nogal wat mensen dan in paniek: ‘Dat is toch erg, ik word zoals mijn grootmoeder vroeger.’ En hoe meer ze zich opjagen, hoe kleiner de kans dat ze het zich zullen herinneren. ’s Avonds wel, als ze rustig voor tv zitten en een reclame van CocaCola zien. Dan valt de frank. Dat is wat wij een oproepingsstoornis noemen: je komt er niet op. Vaak is dat omdat je bent afgeleid door spectaculairdere zaken, omdat het

je niet interesseert, omdat je aan het piekeren bent, vermoeid bent, depressief ... Veel zorgwekkender is het als iemand je wil helpen en vraagt wat je ging halen. Een banaan? Nee. Koffie? Nee, denk ik niet. Een cola? Dat geloof ik ook niet. Als je het niet herkent, is dat een teken dat het zelfs niet in de hersenen is geraakt en dat het deel dat ervoor moet zorgen dat een herinnering aangemaakt wordt niet meer werkt. Dan spreken we van een inprentingsstoornis. Dat zie je bijvoorbeeld bij Alzheimer- of Korsakovpatiënten.” De geheugenparadox Het gekke is dat wij niet erg straf zijn in het inschatten van hoe goed ons geheugen werkt. Zeker bij geheugenproblemen blijkt ons eigen oordeel erg onbetrouwbaar. “Dat zegt zowel buitenlands als eigen onderzoek. Hoe jij je geheugen inschat, wordt veel meer beïnvloed door hoe je je voelt dan door je werkelijke prestaties. Dat verklaart ook waarom depressieve mensen wel bij mij terechtkomen en dringendere gevallen niet altijd. Iemand die depressief is, klaagt: ik onthoud niets meer en het zal toch niet het begin zijn van ... Anderzijds zijn er mensen bij wie de frontale kwab al zo erg is aangetast dat ze niet meer beseffen dat ze ziek zijn. Wij noemen dat de geheugenparadox: men vergeet dat men vergeet. Ik maak het mee dat mensen zich laten testen omdat ze voelen dat het achteruit gaat, dat ik ze vijf jaar later opnieuw tegenkom, hen vraag hoe het met hun geheugen gaat en dan vinden zij ineens dat alles prima werkt. Achter de rug zie je dan de familie teken doen dat

je dat niet mag geloven. Dat heet in medische termen anosognosie, niet meer beseffen hoe ziek je bent.”

“Eén van de meest belangrijke hulpmiddelen om iets in het geheugen geprent te krijgen, is de emotie”

Testen Een huisarts of andere zorgverstrekker die zich enkel laat leiden door de mate waarin iemand klaagt, slaat volgens Michael Portzky dan ook regelmatig de bal mis. “Soms moet je zowel beeldvorming als neuropsychologische testen inzetten voor je weet wat er mis is. Neem nu een zwaar depressieve, maar relatief jonge persoon. Op de testen bij mij zal die niet goed scoren, terwijl de foto van zijn hersenen perfect normaal lijkt. Dan weten wij op dat moment wel dat het wellicht een omkeerbare oorzaak is, dat we er iets aan kunnen doen. Pas op, een oproepingsstoornis kan ook onomkeerbaar zijn, maar dan zien we dat meestal ook op de beeldvorming.”

De grote kuis Omdat wij hele dagen worden overspoeld met informatie, moet er ook een enorme opkuis zijn. Je kunt vannacht niet dromen over elk verkeersbord waar onderweg toevallig je blik even op viel of elke nummerplaat die je toevallig zag. Wat blijft dan hangen? Michael Portzky: “Dingen waar je emotioneel betrokken bij was of die voor jou belangrijk zijn. Veel van wat vandaag belangrijk is, zal dat op langere termijn niet meer zijn en dat zul je dan ook opnieuw loslaten. Dat is een normaal, natuurlijk proces. Zo heb je bijvoorbeeld een hele grote opkuis tijdens de puberteit. Bij de geboorte zijn de hersenen erg kneedbaar, ze passen zich aan degene aan die ze nodig heeft. Bij een kind in de rimboe zal het visuele deel zich heel sterk ontwikkelen, want om te overleven moet je daar meteen het verschil zien tussen een bewegende tak en een slang. Een kind bij ons kijkt tv, bladert samen door boekjes, leert liedjes, zit te chatten en ontwikkelt veel meer het taalgedeelte van de hersenen. Tijdens de puberteit worden alle cellen en verbindingen die niet getraind zijn opgeruimd.”

©Isabelle Pateer / Otherweyes 12

13

D o s s i e r : He t G e h e u g e n

Zij ging als een bobslee naar beneden en wij bleven ontredderd achter Op tijd erbij “Het trieste is dat mensen vaak naar mij doorgestuurd worden als ze al vergevorderd zijn”, vindt Michael Portzky. “Met een goed onderzoek van de hersenen en psychologische testen kan je 5 jaar voor de eerste uitwendige tekenen zichbaar worden, al merken dat iemand zich in de verdachte gevarenzone bevindt. Van de honderd mensen die wij vandaag in die verdacht scorende MCI-zone plaatsen – MCI staat voor Mild Cognitive Impairment – zal 85% binnen de acht jaar een volledig Alzheimerprofiel vertonen. Het is jammer om te wachten tot je zoveel capaciteiten kwijt bent, want die krijg je nooit meer terug.” De extra jaren Maar moet dat allemaal, als genezen toch niet kan? “Een enkele keer lukt genezen wel: mémé wordt naar mij gestuurd, want ze wordt precies dement. Twee nieuwe batterijen in haar hoorapparaat later is mémé weer kerngezond. Meegemaakt, maar meestal loopt het natuurlijk anders. Ik begrijp dat het soms moeilijk wordt om te zien wat je nog kunt doen, ook omdat de commercie zijn rol geslepen speelt. Maar zelfs als je de pech hebt dat je een erfelijk cadeautje meekreeg, helpen alle tips die wij kunnen geven. Geheugentraining, de medicatie die er nu is, je voedingspatroon op punt stellen, lerend bezig blijven, bewegen ... Dat kan een verschil van twee tot drie jaar langer zelfstandig thuis zijn. En reken maar dat die paar jaren tellen voor degene die op een dag met het koffertje in de hand klaar staat om huis, goudvis en hond achter te laten.”

Zijn boek is verbluffend mooi. Soms ook triestig, soms vertederend. Je voelt de twijfel, de ergernis, de liefde. Erwin Mortier bundelde in zijn Gestameld Liedboek dagboekfragmenten en brieven die hij schreef over zijn dementerende moeder. Eind dit jaar wordt ze 69. Sinds enkele maanden woont ze permanent in een zorgcentrum.

“Z ‘Kijk meneer, dat is mijn zoon’ Je kunt vergeten hoe een gezicht eruit ziet. Prosopagnosie heet dat. En als je autoprosopagnosie hebt, dan herken je zelfs je eigen gezicht niet meer. Hoe kan dat nu? Neuropsycholoog Michael Portzky: “Wij vergeten dat dat ook een aangeleerde vaardigheid is. Teken bij een heel klein kindje een bol op zijn neus, zet hem voor de spiegel en hij zal tetteren en zeveren met dat kindje alsof het een ander is. De hersenen hebben een zeker niveau van rijping nodig. Pas als er een ik-identiteit ontstaat, herkent een kind zichzelf. Maar je kunt die vaardigheid weer kwijtraken als het voorste deel van de hersenen aangetast wordt. Dat klinkt vreemd en het kan ook zeer emotioneel zijn. Er speelt nog iets anders als een moeder door een oud fotoalbum bladert en zegt ‘Kijk meneer, dat is mijn zoon’, tegen de man die haar zoon is. Op foto’s van vroeger herkent ze hem nog, nu niet meer. Soms is het voldoende dat hij een baard laat staan. En bij haar jonge kleinkinderen was de verwarring er wellicht al veel vroeger. Nieuwe gelaatstrekken gaan er niet meer in.”

e stond al een hele tijd op een wachtlijst en twee dagen voor de boekvoorstelling, in september vorig jaar, kwam het bericht dat er een plek vrij was voor haar”, vertelt schrijver Erwin Mortier. Haar uitnodigen op de voorstelling kon al langer niet meer. “Ze heeft in september 2008 nog de boekvoorstelling van Godenslaap meegemaakt en een dikke maand nadien begon haar toestand in een ontzettend snel tempo te verslechteren. Van een vrouw waar je nog min of meer een gesprek kon mee voeren, ging ze heel snel naar iemand die mentaal ... verdween.” Maar je kunt niet goed zeggen wanneer het precies begonnen is? “Dat kun je nooit. Je begint dingen op te merken, ja. Dat stapelt zich op en stilaan begin je je vragen te stellen. Bij mijn moeder is het ergens tussen haar 57ste en 58ste begonnen, enorm vroeg. En dat in een familie die voor de rest bestaat uit bijna eeuwelingen die helder blijven tot het eind.” Vraag je je dan af hoe het bij haar is kunnen gebeuren? “Ik denk dat het puur een slecht lot in de genetische loterij is. Je kunt ook een dementeringsproces in je hersenen hebben dat zich niet in die levensnoodzakelijke functies vooraan afspeelt en zo word je negentig zonder er iets van te merken.” Vind jij het een wrede ziekte? “Ik vind dat daar nog te veel rond verbloemd wordt. Het gaat altijd maar over de mooie momenten die er nog zijn. Nu, wij hebben met ons moeder ook nog mooie momenten gekend, maar je merkt toch snel dat de volheid van het bewustzijn weg is. Je wordt voortdurend met die realiteit geconfronteerd. Ik heb nog mensen gekend, twee beroemde kunstbroers zelfs. Gerard Reve is bijna klassiek volgens het boekje in trapjes dement geworden. Iedere keer viel een andere functie uit en hij werd daar alleen maar vrolijker

van. Dat was raar, want bij leven was hij een aanstekelijk kankeraar. Hij werd dan ineens een vrolijke demente die collega-schrijvers die hij levenslang lelijk had afgekat ineens geweldig vond. Dan kun je zeggen dat dat aangename momenten zijn, maar ik had niet het gevoel dat ik die persoon nog kende. Het is toch een soort inkrimping van iemand zijn ziel. Bij Hugo Claus ging het meer in clusters. Soms was er nog heel veel helderheid, dan weer hing er een mist en met die mist verschenen nieuwe symptomen. Hijzelf bleef beseffen wat er met hem aan het gebeuren was en toen ook dat stilaan verdween, heeft hij gezegd dat hij daar in schoonheid wou eindigen.” Had jij graag gewild dat dat bij jouw moeder ook zo gelukt was? “Neen. Dat hangt af van de wensen die iemand formuleert. Ik heb dat in mijn boek ook zo geschreven. Moest ik met een magische knop heel even mijn moeder haar bewustzijn kunnen herstellen en ik kon er haar naar vragen en zij zou antwoorden dat ze lijdt en dat niet wil, dan zou ik geen seconde twijfelen.” En je schrijft ook dat het een opluchting zou zijn als ze kon zeggen dat ze zo wel verder wou. “Er zou hoe dan ook duidelijkheid zijn. Misschien zou ze zeggen: nee, ik heb nog besef van de herfstzon op mijn gezicht en dat doet mij geweldig veel deugd.” Merk je dat ze bijvoorbeeld op die herfstzon reageert? “Dat is moeilijk te zeggen. Ze is de laatste tijd heel rustig. Als we bij haar op bezoek komen dan glimlacht ze vaak, of ze tast naar mijn hand.” Dan is ze rustiger dan in de periode dat je het boek schreef? “Dat is ze. Ook omdat ze echt in een goed tehuis zit, in een afdeling die erop is gebouwd om zwaar dementerenden 15

D o ssi e r : He t G e h e u g en

zoveel mogelijk beschutting en veiligheid te bieden. Want daar draait het vaak om, is mijn indruk, dat ze zich veilig kunnen voelen.” Jouw moeder is heel veel bang geweest, reageerde ontzettend angstig. “En ik denk dat ze voor een stuk ook de ongerustheid van mijn vader weerspiegelde. Zijn verdriet ook. Op momenten met de hele familie samen, gezellig en rustig, zag je dat ze dat ook op één of andere manier overnam. Dat deed ze niet altijd. Ik ben blij dat die angst nu weg is.” Is haar ziekte ook iets dat jouw leven gaat beheersen? Als je het in een boek gebundeld voor je krijgt, denk je haast van wel. Maar ben je er ook echt voortdurend mee bezig? “Toch dagelijks. Nu ook zakelijk omdat ik op voorstel van mijn broers, zussen en vader de bewindvoering over haar papieren op mij genomen heb. Maar ik ben er niet mee bezig op een manier die mij teneer drukt, toch sinds het boek niet meer. Het is heel moeilijk geweest door het specifieke verloop van de ziekte bij haar. Dat ging zo snel dat niemand kon volgen. Haar aftakeling ging als een bobslee naar beneden en wij bleven ontredderd achter. Op een symbolische manier heb ik wel het gevoel dat ik daar als kunstenaar iets zinvols mee heb gedaan. Het heeft mijn artistieke gevoeligheid weer op de juiste plaats gekregen. Mijn boek gaat nu de wereld in en zal ongetwijfeld veel lezers ontmoeten die in de herkenning steun zullen vinden. Door mijn moeder en ook anderen van zo nabij te hebben meegemaakt, is mijn denken over een aantal levenskwesties, zoals euthanasie, toch complexer en genuanceerder geworden. Ik heb de indruk dat ik door dat alles iets meer

mens ben geworden. En ik wil niet klinken als een manager die na een beroerte plots het licht ziet, maar ik ben ook iets bewuster gaan leven. Zo heb ik me voorgenomen om het te zeggen als ik geloof dat er talent in iemand zit, of dat nu een jochie is of iemand die wil schrijven en gelijk op welke manier ik hem in het leven tegenkom. Ik wil die zuurstof geven. Op alle mogelijke manieren wat leven creëren tegenover dat sterven. Het is een manier om mijn verzet op een vruchtbare manier te uiten.” Denk jij vaak terug aan vroeger? “Dat lukt nu beter. Er is een hele periode geweest waarin ik dat niet kon. Ik probeerde het wel, maar het ging niet. Nu keert dat terug, de toegang tot de herinneringen is er weer.” Op het einde van het boek was dat toch ook al een beetje? “Ja, dat begon. Misschien heeft het schrijven daar ook voor gezorgd. Eerst kleine herinneringen. Mijn moeder kon zeer van het leven genieten. Ze kon bijna dierlijk genieten van de eerste lentezon. Als ’s winters het ijs sterk genoeg was, stond ze direct op de schaatsen. Haar ziel kon opgaan in de lichte kant van het leven, maar ze kon ook heel intens de donkere kant beleven. Zo is ze er jarenlang mee bezig geweest dat ze er niet bij kon zijn toen haar zus stierf terwijl ze dat wel had beloofd. Ik kan het ondertussen ook al aan om foto’s van haar terug te zien zonder dat het mij te veel pijn doet. Eén ding kan ik nog niet: haar oude brieven lezen. Mijn vader is naar een kleinere woning verhuisd en toen we het huis leeg maakten, vond hij dat ik haar doos met brieven mee moest nemen. Mijn moeder schreef veel, aan goede vrienden, aan haar zus ook. Die doos blijft voorlopig dicht.”

“Door mijn moeder en ook anderen van zo nabij te hebben meegemaakt, is mijn denken over een aantal levenskwesties, zoals euthanasie, toch complexer en genuanceerder geworden”

16

Gestameld liedboek – Moedergetijden, door Erwin Mortier, Uitgeverij De Bezige Bij

Wat is

dementie? De definitie: dementie is een verworven achteruitgang van meerdere cognitieve functies door een niet-omkeerbare organische oorzaak die dermate erg is dat je dagelijks functioneren eronder lijdt. “Heel kenmerkend voor het echte demente vergeten, is wat wij de wet van Ribot noemen. Die zegt: alles wat er van vroeger in zit, blijft erin, maar er komt niets meer bij. Een Alzheimerpatiënt kun je betrouwbaar dingen van zestig jaar geleden vragen, maar je moet niet vragen wat hij vanmiddag gegeten heeft”, legt Michael Portzky uit. En of dat tot het einde blijft? “Het einde is een moeilijk begrip, maar in elk geval verrassend lang.” • Alzheimer is de bekendste vorm van dementie. Voor een deel omdat het de meest voorkomende vorm is: meer dan de helft van alle dementerenden hebben Alzheimer of een mengvorm (20%). Maar de literatuur en media hebben het er ook graag over omdat het een ‘makkelijk’ voorbeeld is, want alles wordt aangetast. • Korsakov is eerst een serie van ziekteverschijnselen en dan een dementie die op alcoholmisbruik volgt. Alcohol, ethyl, breekt vitamine B12 af, een vitamine die heel belangrijk is om in de regio van het geheugen alles goed te laten functioneren. Als mensen alleen maar drinken en die vitaminevoorraad niet meer aanvullen door bijvoorbeeld brood of vis te eten, dan krijgen ze geheugenstoornissen in uitgesproken proporties: het Korsakovsyndroom. Blijven ze drinken en worden nadien ook vaardigheden als lezen, rekenen en schrijven aangetast, dan hebben ze een alcoholdementie.

Het liefdevolle verhaal van een meedogenloze ziekte.‘Gestameld liedboek’ is het portret van Erwin Mortiers moeder, die aan Alzheimer lijdt. Ze heeft geen wilsbeschikking gemaakt en geleidelijk wordt ze door de ziekte overmeesterd. Haar man en kinderen moeten lijdzaam toezien hoe de vrouw die ze hebben gekend langzaam wegglijdt. Gestameld liedboek is een hartverscheurend verslag, geschreven door een zoon die de gave heeft dit relaas om te vormen tot een literair en universeel meesterstuk.

Kortingsbon Deze bon geeft recht op 2,50 euro korting bij aankoop van het boek ‘Gestameld liedboek’ van Erwin Mortier. In plaats van 12,50 euro WB: GESTAMELD LIEDBOEK betaal je 10 euro. Deze korting geldt in alle reguliere boekhandels.

9 826001 542506

CM helpt en informeert … Op 20 februari start in Geel een CM-cursus over geheugentraining. Meer info in de agenda op p. 61 Indien je vragen hebt omtrent thuiszorgdiensten en opvangmogelijkheden ter ondersteuning van een persoon met dementie, dan kan je terecht bij het Thuiszorgcentrum: 014 40 35 55 Samenleven met iemand met dementie vergt een goede planning en organisatie om het draagbaar te houden. Tijdens de infosessie ‘Vroegtijdige zorgplanning’ (Turnhout, 19 februari) kom je te weten hoe je je daar tijdig kan op voorbereiden. Meer info in de agenda op p. 63

17

D o ssi e r : He t G e h e u g en

18

Martine: “Geduld. Wij hebben veel geduld nodig. We kunnen niet ‘snel even’, maar moeten mensen de tijd geven om te doen wat zij graag willen. Slapen ze graag uit, dan laten wij hen een beetje langer liggen. En er zijn er die we eerst even moeten laten rondlopen. Als we hen meteen willen wassen en aankleden, raken ze in paniek en is hun hele dag verknoeid. We kennen hen door en door. Wij zien dikwijls aan hun houding wat ze willen. Omgekeerd worden wij voor hen vaak een herkenningspunt. Soms vinden ze sneller hun weg naar ons dan naar de familie en dat vindt die familie niet altijd makkelijk. Veel families hebben het moeilijk. Voor hen voelt het alsof ze heel traag afscheid aan het nemen zijn.” Karen: “De familie heeft hen ook gekend toen ze nog goed waren en dan komt er ineens een rolomkering. Moeder of vader zorgt niet meer, maar moet verzorgd worden. Wij staan juist in voor de zorg van ouderen. Elke dag, we hebben daarvoor gekozen. We proberen wel zoveel mogelijk open te staan voor de vragen van de familie, we betrekken hen bij alles en geven hen ook de kans om te vertellen hoe zij zich voelen. We vinden het heel fijn als er familie komt tijdens het eten. Als je daar onze professionele en vrijwillige maaltijdbegeleiding bij telt, kunnen we onze bewoners bijna individueel helpen.”

Martine: “De meesten eten dan ook goed. Het is een moment waarop ze aandacht krijgen en meer vragen ze vaak niet. Op deze afdeling zorgen we soms ook voor een uitgebreid ontbijtbuffet met eitjes en koffiekoeken, dan merk je ook dat ze extra veel eten. En elke voormiddag en namiddag is er animatie, de specialiteit van Karen.” Karen: “We proberen de activiteiten zoveel mogelijk te laten aansluiten bij hun leefwereld en iedereen moet op zijn niveau bereikt worden. We koken, zingen, luisteren samen naar muziek of we verwennen hen met een handverzorging, een voetbadje of een uitgebreid snoezelbad. Je ziet de dames glunderen als hun nagels gelakt worden. Ze blijven fier. Dat is zo mooi. Wij krijgen heel veel terug van de bewoners. Ook al kunnen ze het misschien niet meer hardop zeggen.” Martine: “Je merkt het aan hun reacties. Ze zijn blij als je binnenkomt. Onlangs was ik een tijdje thuis en toen ik terugkwam werd ik daarop aangesproken. Dat doet deugd als het van iemand met dementie komt. Het is mooi als we het voor hen zo aangenaam mogelijk kunnen maken, zelfs die laatste momenten. Al zijn ze moeilijk, ik vind ze vaak ook heel mooi. Maar het went niet, zelfs niet na 21 jaar. Het blijft voor ons ook afgeven. Sommigen hebben hier jaren gewoond. Dan blijft het nog een tijdlang moeilijk om diezelfde kamer binnen te gaan. Of ik zie hen nog tot lang daarna lopen in de gang.”

Test je geheugen! Vergeet jij ook wel eens waar je je sleutels gelaten hebt? Ben je benieuwd hoe goed je geheugen is? Doe dan snel deze test en ontdek hoe het met je brein gesteld is. Bekijk onderstaande woorden 2 minuten aandachtig en probeer er zoveel mogelijk te onthouden. Klaar? Ga dan snel naar p. 20

Frieten Knal Hoed Tuin Plan Klok Bloemen Bijl Doof Gift Mist Mayonaise Zand Strand

Niet overal zit sleet op ‘Amai, mijn geheugen is ook niet meer wat het geweest is’. Klinkt die zucht bekend? Vergeet het, want tenzij er iets ernstigs aan de hand is, verandert de capaciteit van ons geheugen – hoeveel we erin kunnen stoppen – nauwelijks. Steeds meer onderzoek bevestigt dat. “Als je in experimenten kijkt naar wat iemand van 65 of ouder kan onthouden van nieuwe informatie in vergelijking met een ongetrainde twintiger, dan is dat eigenlijk zo goed als gelijk”, zegt specialist Michael Portzky. “Wat echter heel snel achteruit gaat, is de verwerkingssnelheid. Je merkt dat al vanaf je dertigste. Je zal langer nodig hebben om dezelfde hoeveelheid te kunnen lezen, te verwerken.”

“Terug makkelijk de trap op en af. Dankzij m’n traplift van ThyssenKrupp Encasa.”

ThyssenK rupp heet voor Monolift taan

THYSSEN KRUPP E Uw partne

r voor

NCASA

wonen in comfortabel eige Een leven n huis. lang!

Onbezorgd blijven genieten van het comfort en de privacy van uw eigen huis? Daar staat geen leeftijd meer op. Een traplift van ThyssenKrupp Encasa brengt iedereen veilig en comfortabel naar boven. Over verschillende verdiepingen. Zelfs al is uw trap erg smal, steil of hebt u een wenteltrap. En dat allemaal dankzij onze unieke monorail. Die is niet alleen veilig en elegant, maar past ook in ieder interieur. Kortom, met een traplift van ThyssenKrupp Encasa blijft alles bij het oude. Behalve natuurlijk het gemak waarmee u voortaan de trap op en af gaat!

Eenvoudig te bedienen!

vend Vraag vrijblij maat. een offerte op i r m rt Vooomfo c

jn

Karen Van Weverberg en Martine Goossens zorgen dag in dag uit voor mensen met dementie. Karen is ergotherapeute, Martine zorgkundige, allebei in WoonZorgCentrum Ter Stelten in Merchtem, en ze spreken als uit één mond. Vijftien bewoners telt hun afdeling. Het mooiste aan hun job is dat ze zoveel terugkrijgen, zeggen ze. Opvallend, niet?

!

Het is mooi als we het voor hen zo aangenaam mogelijk kunnen maken

Bel gratis

0800 94 365

Ontvang nu uw gratis documentatiepakket!

www.tk-traplift.be 19

D o ssi e r : He t G e h e u g en

Test je geheugen!

“Ik kan niet leven zonder regelmaat”

Noteer hier de woorden die je hebt onthouden van de geheugentest op p.19 1. .............................................................................................

8. .............................................................................................

2. .............................................................................................

9. .............................................................................................

3. .............................................................................................

10. .............................................................................................

Blijven oefenen

4. .............................................................................................

11. .............................................................................................

5. .............................................................................................

12. .............................................................................................

6. .............................................................................................

13. .............................................................................................

Neuropsycholoog Michael Portzky zag zoveel voor- en nametingen dat hij in een warm pleidooi vraagt om bezig te blijven: “Zet je hersenen aan het werk. Lees die gazet, vul dat kruiswoordraadsel in, blijf hoofdrekenen.” • Wees divers. Als jij elke dag een kruiswoordraadsel invult, is de kans groot dat je daar tot je negentigste goed in blijft. Dus lees, reken, schrijf, ga petanquen en oefen zo je fijne motoriek. • Doe al die dingen regelmatig, zo worden alle regio’s van de hersenen een beetje onderhouden. Beter elke dag een half uurtje dan af en toe een paar uur aan een stuk. • Zorg voor een gezonde combinatie met fysieke bezigheden. En de beste resultaten haal je als je traint met gewichten. Als een spier getraind is, laat die aan de hersenen weten dat ze genoeg heeft afgezien en dan laten die een hormoon los dat het mogelijk maakt om te recupereren: het IGF1-hormoon. Dat groeihormoon zorgt ervoor dat nieuwe cellen kunnen herstellen, en dat doen ze blijkbaar zowel in de spieren als in de hersenen. Mooi meegenomen: vooral de regio in je hersenen die verantwoordelijk is voor het inprenten van nieuwe informatie reageert op die stof. Een geweldige tip voor studenten. • Speciale geheugentraining werkt en kan voor spectaculaire effecten zorgen bij iemand met een oproepingsstoornis. Als het daarentegen over een inprentingsstoornis gaat, dan is zo’n oefening eerder een erg pijnlijke confrontatie. In dat geval werken specialisten met reminiscentietraining, met herinneringen.

7. .............................................................................................

14. .............................................................................................

Ging het niet zo vlot als je dacht? Geen paniek, gemiddeld onthouden mensen zo’n 5 à 9 items. Woorden die je met elkaar kan associëren (bv. frieten en mayonaise) kan ons brein trouwens veel makkelijker onthouden. En woorden zoals plan en gift, waarvan we een minder visuele voorstelling hebben, kunnen we dan weer moeilijker onthouden. Soms komt het wel eens goed uit dat je iets totaal vergeten bent. Belachelijk stomme liedjes bijvoorbeeld. Kijk maar eens op onze Facebook pagina. Ken jij nog songs waarvan je ooit hoopte ze nooit meer te horen? Zet ze op www.facebook.com/magazinecava en deel ze met je vrienden en familie.

20

Voel je ook de nood aan een goede fysieke conditie? Lukt trainen en doorzetten maar met vallen en opstaan? Troost je: in die permanente strijd ben je niet alleen. Vitalski, nachtburgemeester van Antwerpen, kan je alvast moed geven. Hij probeert met een dochter op zijn schoot toch de boel te beredderen. Zijn verhaal kan je misschien inspireren en daarnaast heeft çava? nog enkele conditietips die kunnen helpen.

Nachtburgemeester Vitalski verrast met scherpe conditie 21

D e c o n d i t i e va n V i ta ls k i

en om twaalf uur op te staan. Ja, ook dat was regelmaat! En ik had die echt nodig.” Tijdens het gesprek blijkt Vitalski een verantwoordelijke vader, iemand die een voorbeeld voor zijn kinderen wil zijn. Het ouderschap doet mensen nadenken, allicht. “Ik ben met een vijftal pinten per dag nooit een overdreven drinker geweest, maar nu beperk ik me tot maximaal twee pinten. Ik moet op elk moment mijn dochter naar een ziekenhuis en dergelijke kunnen rijden”, zegt het geboren kroegendier. “Trouwens, dat lukt nog niet zo lang, want ik haalde pas op mijn veertigste, vorig jaar dus, mijn rijbewijs.” Of hoe een man in actie schiet, als hij zich verantwoordelijk voelt.

“Sinds ik een dochter heb, ga ik vroeger slapen en sta ik op tijd op. En ik drink ook minder”, zegt Vitalski. Wij associeerden deze nachtburgemeester met sloten bier en verderfelijke feestjes, maar dat blijkt behoorlijk mis. “Ik heb nood aan regelmaat of ik red het niet. Performen en acteren is pure topsport en ik moet dat kunnen volhouden tot mijn pensioen.” Het is nu niet dat hij niets drinkt of nooit iets gedronken heeft. Performer en podiumbeest Vitalski had geen boek kunnen schrijven over het Antwerpse nachtleven – een ‘gedetailleerd portret’, zoals hij het noemt – zonder zelf wat duivelse drank te nuttigen. “Maar ik ben bijna altijd nuchterder gebleven dan mijn eigen cafévrienden”, zegt de nachtburgemeester. Hij ziet er vaak verwaaid uit, maar is zelden écht in de wind. “Ik heb altijd mijn grenzen gekend en dat komt omdat ik de focus behield. Er is niets verkeerds met eens goed zot te doen, maar je moet op elk moment een creatief idee voor ogen hebben. Dat is nodig om gelukkig te zijn en om je niet compleet te laten gaan.” Voor Vitalski was dit het nachtleven zelf, of beter: de beschrijving 22

ervan. De poëzie die erin schuilgaat, de sfeer van de kleine uurtjes, de eerlijkheid van de mens in vol vertier. Dochterlief Precies omdat hij een doel voor ogen had, heeft Vitalski nergens spijt van. Het stelde hem in staat voortdurend aan zijn fysieke conditie te werken. “Vroeger ging ik iedere dag zwemmen en om de twee dagen lopen in het Rivierenhof ”, zegt de levensbewuste acteur. Die regelmaat heeft hij moeten opgeven sinds de geboorte van zijn dochter Molly, die nu twee jaar oud is. Een tweede kindje wordt in december verwacht. “Er zijn drie dingen moordend voor je fysieke conditie en dat zijn roken, drinken en kinderen krijgen”, grapt en zucht Vitalski. “Ik ben overdag gekluisterd aan het huis, dus sporten zit er nog weinig in. Ik ga nog wel veel wandelen. Het voordeel is wel dat ik me aanpas aan de slaapuren van Molly. Ik kruip vroeger in bed om ook vroeger te kunnen opstaan. Dat is een ongelofelijke verandering. Ik had de gewoonte om altijd om drie uur ’s nachts te gaan slapen

Vitalski in het kort In 1971 werd Vital Baeken geboren te Turnhout.  Hij schreef verhalen sinds zijn negende, geïnspireerd door zijn vader, romancier Robertus Baeken.  Vitalski debuteerde op zijn veertiende, met enkele gedichten in het tijdschrift Diogenes.  Van 1988 tot 1993 studeerde hij Germaanse aan de Universiteit Antwerpen.  Vanaf het jaar 1999 ontplooide Vitalski zich voornamelijk als vertolker van one man shows.  Hij publiceerde een tiental romans en een duizendtal columns.  In 2006 duikt Vitalski in de televisiewereld op met zijn eigen boekenprogramma op Vitaya, een deelname aan Stanley’s route, …  Vitalski behaalde begin 2011 nog net op de valreep als veertiger zijn rijbewijs.  Op 26 januari 2011 werd hij gehuldigd als Nachtburgemeester van Antwerpen. 

Wakker blijven Het ouderschap eist uiteraard zijn tol voor de fysieke conditie van Vitalski. Een man die van nachtshift op kindertijd moet omschakelen, moet dan ook manieren vinden om wakker te blijven. “Ik heb de zeer kwalijke gewoonte aangenomen om twee liter koffie per dag te drinken. Het vreemde is dat ik nu zelfs al koffie moet drinken om in slaap te vallen … Als ik ’s middags een dutje wil doen op het moment dat Molly in bed ligt, heb ik eerst nood aan een halve kop koffie. Het nare is dat ik dan droom dat ik aan het werk ben – waarschijnlijk toch het effect van die cafeïne? Ik ben dan in mijn dromen aan het stofzuigen en het ganse huis aan het poetsen. Het is geweldig deprimerend om dan wakker te worden en te beseffen dat alles nog vuil is en overhoop staat. En echt rustig slapen doe je dan ook al niet!” Vitalski voelt zich genoodzaakt die slechte gewoonte ook ’s avonds door te zetten. En eigenlijk wordt het dan alleen nog erger … “Ik bestel aan het begin van een optreden een koffie en een pint. Een koffie om wakker te worden en een pint om in de sfeer te komen.” Nuchter maar stoer De toon van Vitalski wordt ernstig wanneer hij het over drugs heeft. Hij ziet er soms wat slonzig en slaperig uit en die artiestenlook voedt allicht zijn geloofwaardigheid als geestig performer, als nachtburgemeester die de geneugten des levens kent. Maar een imago van dronkenlap of druggebruiker, dat is geheel anders. Daar dweept deze dichter lang niet

“Er zijn drie dingen nefast voor je fysieke conditie en dat zijn roken, drinken en kinderen krijgen” mee. “Ik ben tegen alle vormen van drugs. Ik hoef niet te zuipen en te snuiven om stoer te zijn. Ik ben zo al stoer genoeg. Al sinds mijn aanstelling als nachtburgemeester zweer ik drugs resoluut af. Die zijn alleen maar destructief. Ik wil poëtisch, creatief en nadenkend te werk gaan. Dat is mijn vak en daar houd ik mij aan.” Het is nog een belangrijke conditietip voor dochter Molly en haar ongeboren broer of zusje. Toch heeft hij er nog een laatste, en die is een pak vrolijker: “Dat ze maar net zo vaak verliefd wordt als ik. Daar krijg je zoveel vleugels van, dat je alles aankan.”

Tips voor een goede conditie Om je fysiek fit te voelen, kun je als een maniak beginnen sporten, maar dat levert op lange termijn weinig op. Je moet leren doseren en geleidelijk opbouwen. We geven enkele tips voor een optimale fysieke conditie. Sport traag Sport in het begin rustig aan. Je conditie verbetert tussen twee inspanningen door omdat je lichaam zich aanpast aan veranderde activiteit, via sterkere spieren en een hart dat groter wordt. Je moet het daar dan wel de tijd toe gunnen, anders beul je je lichaam af. Sport genoeg Beoefen minstens een half uur per dag en vijf dagen per week een uithoudingssport, aan matige intensiteit, of twintig minuten per dag en drie dagen per week aan hogere intensiteit. Die regelmaat is belangrijk, anders bouwt je lichaam geen krachten op. Doe daarnaast ook spierversterkende activiteiten, minstens twee dagen per week. Zorg voor regelmaat Bal je fysieke inspanning niet tot één intense training per week. Je put je lichaam uit en de gezondheidseffecten gaan verloren. Een sportinspanning vermindert bijvoorbeeld onze bloedsuikerspiegel, maar doet dat maar voor zo’n 48 uur. Voor een blijvend effect moet je dus doorzetten. Let op je hartslag Een maximale gezonde hartslag bereken je door je leeftijd af te trekken van 220. Als je aan meer dan 80 procent van die maximale hartslag traint, verbrand je vooral suikers en word je snel moe. Bij een lage intensiteit verbrand je lichaam vooral vetten. Die worden minder snel aangemaakt dan suikers. Trainen aan lage intensiteit zorgt dus voor meer gewichtsverlies.

23

b i j z o nd e r e v r i e n d s cha ppen

Je bent een vriend van mij … Tekst: Lies vermeesch fotografie: filip naudts

Voetbalrivalen en toch twee handen op één buik Paul Druyts (43) en Frank Oostvogels (33)

Echte vrienden zijn op de vingers van één hand te tellen, wordt vaak beweerd. Zelfs al kan je ze maar op één vinger tellen, zonder vriend is het toch maar behelpen. En meer dan in een vaste relatie of familie, van echte vrienden weet je alles en vergeef je veel. Onze huisfotograaf zoomt dieper in op vier bijzondere vriendschapsbanden.

24

“We leerden elkaar 7 jaar geleden kennen bij het competitiebowlen en sindsdien zien we elkaar twee tot drie keer per week. Dan gaan we samen bowlen, een pint pakken of uit eten”, vertelt Frank. “We zijn ook beide hevig voetbalsupporter. Ik ben aanhanger van de goede ploeg – Beerschot – en Frank is fan van Antwerp, de slechte ploeg”, treitert Paul. Voor de slechte verstaander: Beerschot en Antwerp zijn elkaars aartsrivaal. “We zitten elkaar vaak in de haren, maar dat plagen hoort bij de band die we opbouwden. Paul geeft graag steken onder water, maar die zijn altijd goed bedoeld”, lacht Frank. “We beleven keer op keer hilarische momenten. Paul is een opgewekte lachebek, ook bij tegenslagen.” “Frank heeft dan weer een rustig, maar intens karakter. Hij staat dag en nacht klaar voor zijn vrouw en kindje. Ik ben een stuk socialer maar heb tegelijk een groter je m’en fous-gehalte”, besluit Paul.

Allerbeste vrienden sinds de crèche Marie Geerts (11) en Ian Coucquyt (11)

“Marie en ik kennen elkaar van toen we 6 maand oud waren”, vangt Ian aan. “We zaten samen in de crèche en daarna gingen we toevallig naar dezelfde school. In de tweede en derde kleuterklas haalden ze ons uit elkaar omdat we te sterk aan elkaar hingen. In het eerste leerjaar waren we weer klasgenootjes”, gaat Marie verder. “Marie en ik hebben gelijke interesses, zo gaan we bijvoorbeeld allebei naar de muziekschool. Ze is iemand waarop je altijd kan rekenen, ze gaat nooit iemand in de

steek laten. We maken veel plezier samen en met Valentijn geven we elkaar altijd een cadeautje. Ik zou enkel zonder Marie kunnen, als ik haar nooit had gekend”, bloost Ian. “Ian is heel grappig, luid en wild. Dat vind ik zo leuk aan hem, met Ian verveel je je nooit! We zien elkaar elke weekdag omdat we samen in de klas zitten en op de speelplaats spelen we ook altijd samen. Af en toe zien we elkaar ook nog in het weekend. Dan gaan we naar de cinema of naar verjaardagsfeestjes.” 25

b i j z o n d e r e v r i e n d s cha ppen

“Zelfs ons toekomstbeeld ziet er hetzelfde uit.”

De ene is diepgelovig, de andere atheïst Ivan Adriaenssens (43) en Luc Vincent (44)

“Luc en ik leerden elkaar kennen in 1986 op de Academie van Schone Kunsten”, begint Ivan. “Het knetterde vanaf het eerste moment”, vult Luc aan. “Ik heb toen ook tegen Ivan gezegd dat wij ooit nog iets zouden samen doen, terwijl we elkaar van haar noch pluim kenden. Ivan vond dit erg grappig, maar ik heb dan toch maar gelijk gekregen”, lacht Luc. “Wij hebben heel gelijklopende interesses, zoals onze liefde voor het tekenen en geschiedenis. Ik spits mij toe op reënactment, dat is het uitbeelden en naspelen van historische gebeurtenissen, in mijn geval van de middeleeuwen”, vertelt Luc. “En ik ben enorm geïnteresseerd in de Eerste

Wereldoorlog”, valt Ivan bij. “Die gemeenschappelijke interesses zijn heel leuk, maar vormen zeker niet de basis van onze band. Het is vooral de vertrouwensrelatie die de vriendschap zo sterk maakt.” “Op geloofsvlak zijn we elkaars tegenpolen. Ik ben een christen en Ivan is atheïst. We hebben respect voor elkaars overtuiging, maar dat was in het begin wel anders. Toen was ik misschien iets te ‘vol’ van mijn geloof. Nu ben ik daar al veel rustiger in geworden”, zegt Luc. “Voor mij is Ivan als mijn broer. Ik kan hem best een hele tijd niet zien, maar zou hem niet meer kunnen missen.”

Benieuwd naar de historische strip ‘Afspraak in Nieuwpoort’? Bekijk dan het interview van Ivan met De Zevende Dag op www.facebook.com/magazinecava

Eeneiige tweelingen Karen (26) en Lies Mollet (26)

“We lijken niet alleen als twee druppels water op elkaar. Mijn tweelingzus is ook mijn allerbeste vriendin”, gaat Karen van start. Mijn zus en ik delen dezelfde interesses op sportvlak en qua ambitieniveau, we willen overal de beste in zijn. Ik doctoreer in de epilepsie en mijn zus in de organische chemie”, verklaart Lies. “Ons toekomstbeeld ziet er ook hetzelfde uit”, vult Karen aan. “We bouwen ons leven op volgens het huisje-boompje-beestje stramien.”

“Ik mis mijn zus voortdurend”, lacht Lies. “We wonen apart sinds 2011 en ik voel de drang om Karen dagelijks te horen, we proberen elkaar ook wekelijks te zien. Als tweeling besef je eigenlijk pas dat je elkaars beste vriendinnen bent als je niet meer samenwoont. Mijn zus brengt het beste in mij naar boven en pept mij op door er simpelweg te zijn voor mij. Dat typeert onze vriendschap; er altijd voor elkaar zijn.”

27

st e r i l i s at i e b i j d e ma n

“Met mijn verstand wist ik 100 procent zeker dat ik geen kinderen meer wilde”

Tekst: jan verstraete, Illustratie: frederic lie

“Mannen praten gemakkelijk over sterilisatie”, zegt uroloog Stefan Huybrechts van het SintVincentiusziekenhuis in Deinze. “Mannen die de ingreep ondergaan hebben, zijn vaak wandelende reclame. Om die reden komen mijn patiënten veelal in clusters: nadat iemand in de vriendenkring gesteriliseerd is, volgen vrienden en kennissen.”

H

oe aanstekelijk sterilisatie bij mannen ook mag zijn, toch zijn het in Vlaanderen nog meestal de dames die voor anticonceptie moeten zorgen. Sterilisatie bij de man of vasectomie is nochtans een vrij eenvoudige ingreep. In beide teelballen knipt de arts een stuk zaadleider van anderhalve tot drie centimeter weg; de uiteinden van de zaadleider worden afgesnoerd. Door de ‘knip’ zitten er bij ejaculatie geen zaadcellen meer in het sperma. Aan de potentie en de seksbeleving verandert er niks. Ook het volume van de ejaculatie blijft gelijk. Onomkeerbaar “Ik vind het heel belangrijk dat een man ervan uitgaat dat de ingreep eigenlijk onomkeerbaar is”, waarschuwt dr. Stefan Huybrechts, die jaarlijks ongeveer 100 sterilisaties uitvoert. “Het gaat niet om een kraantje dat je kunt open of dicht draaien als jou dat uitkomt. Daarom geef ik een patiënt altijd bedenktijd. Meestal neemt iemand die een vasectomie wil na een viertal weken opnieuw contact op. Ik heb wel al een patiënt gehad die er 6 jaar over gedaan heeft!” De meeste patiënten die de uroloog over de vloer krijgt zijn dertigers of veertigers met kinderen. Ze hebben in overleg met

28

hun vrouw beslist dat ze geen kinderen meer op de wereld willen zetten. Ze kiezen veelal voor vasectomie omdat ze vrouwlief niet langer willen opzadelen met de zorg voor anticonceptie, meestal de pil. “Toch kan het gebeuren dat een man zich later bedenkt, maar dat is zeldzaam”, aldus dr. Huybrechts. “Altijd gaat het dan om een vorige relatie die stuk liep. Met een jongere partner wil de man toch weer aan gezinsuitbreiding doen.” In dat geval worden de zaadleiders weer aan elkaar gezet, wat een slaagkans heeft van 80 tot 90 procent. Daarmee is de kous echter niet af. “Ik zeg altijd dat mannen de ingreep als definitief moeten beschouwen omdat de aanmaak van zaadcellen sterk begint te verminderen na sterilisatie. Na 5 jaar is de man maar half zo vruchtbaar meer, na 10 jaar zakt de vruchtbaarheid met 75 procent”, verduidelijkt dr. Huybrechts. Nieuw evenwicht Een vasectomie gebeurt meestal onder plaatselijke verdoving. Een op vijf mannen gaat echter voor volledige verdoving omdat hij de ingreep aan zijn edele delen liever niet bewust meemaakt. Na de ingreep moet de patiënt het een weekje rustig aan doen, zowel in bed als op het sportterrein. De patiënt merkt

Vrouw komt mee Vasectomie is niet alleen een mannenzaak, maar meestal een keuze die partners samen maken. Daarom willen sommige artsen dat mevrouw meekomt of ook het formulier ondertekent over de gevolgen van de procedure. Dr. Huybrechts: “Ik dring daar niet op aan, want volgens mij moet de man beslissen over zijn lichaam. Toch komen twee op de drie vrouwen mee op consultatie.”

Lastige zwangerschap De overgrote meerderheid van de mannen laat zich steriliseren zodat hun vrouw niet langer de pil zou moeten slikken. Soms vragen mannen een vasectomie omdat ze een kind hebben met genetische problemen. Of omdat hun vrouw een heel zware bevalling achter de rug heeft en niet weer zwanger mag worden.

eigenlijk zelf dat hij beter niks forceert omdat de hechtingen een vervelend gevoel veroorzaken. “Een mogelijke complicatie is een bloedklonter in het operatiegebied, wat echter niet zo vaak voorkomt. Na een vijftal weken kan er ook druk ontstaan op de teel- en bijballen omdat de geproduceerde zaadcellen niet kunnen afgevoerd worden”, aldus Stefan Huybrechts. “Sommige mannen ervaren dan pijn, alsof er constant in de balzak genepen wordt. Met de gepaste medicatie gaat de pijn na enkele dagen over. Dan is er ook een nieuw evenwicht ontstaan tussen de geproduceerde zaadcellen en de vertering ervan door het steunweefsel.” Veilig vrijen Voor zorgeloze seks zonder kans op nageslacht moet de man wel nog even wachten. 6 weken na de sterilisatie wordt een staal van zijn zaad gecontroleerd op vruchtbaarheid. Nog eens 6 weken later wordt de controle herhaald. “Voorzichtigheid is geboden omdat er nog zaadcellen in het systeem zitten”, aldus dr. Huybrechts. “In zeldzame gevallen bestaat ook de mogelijkheid dat de afgebonden zaadleiders opengaan en er weer nieuwe zaadcellen in het systeem komen.” 29

st e r i l i s at i e b i j d e ma n

“Veel vrouwen vinden het een mooi gebaar dat hun man zich laat steriliseren”

Sterilisatie bij de man is een van de zekerste vormen van contraceptie. Bij vasectomie worden de zaadleiders doorgeknipt, waardoor het verwekken van nakomelingen onmogelijk wordt. Toch staan veel mannen weigerachtig tegenover de ingreep. Vrouwen blijken daarentegen wel vaak de vragende partij.

Sterilisatie in België (2002-2011) In 2011 werden er in België 12.320 sterilisaties uitgevoerd, waarvan 40 % bij vrouwen en 60 % bij mannen. Op 10 jaar tijd is het aantal sterilisaties bij vrouwen bijna gehalveerd (van 8.512 naar 4.827). Bij mannen is het aantal sterilisaties eerst gestagneerd en ondertussen zelfs met een 10-tal procent gedaald (van 8.311 naar 7.493). Ziekteverzekering 2011 De uitgave voor sterilisatieverstrekkingen door de ziekteverzekering bedraagt 2.150.000 euro, ongeveer gelijkmatig verdeeld over mannen en vrouwen.

Thomas, een Brugse veertiger kan dat alleen maar bevestigen. “We hebben twee kinderen, en hadden een tiental jaar geleden niet langer nood aan een verdere gezinsuitbreiding. Contraceptie was dus een must. Mijn vrouw wou geen medicatie in haar lijf. De pil en het spiraaltje waren dan ook uitgesloten. De spreekwoordelijke bal lag dus in mijn kamp en ik werd gevraagd om de nodige inspanningen te leveren. Het geknoei met condooms was ik op de duur echter beu en daarom overwoog ik sterilisatie.” Moeilijk omkeerbaar Lang heeft Thomas niet getwijfeld. Hij informeerde zich grondig, waarbij een uroloog uit zijn kennissenkring hem over de streep haalde. Wat Thomas het meest afschrok? “Dat de ingreep moeilijk omkeerbaar is. Oké, je kunt de zaadleiders weer aan elkaar laten zetten, maar dat is een vrij ingewikkelde ingreep, waarvan 30

de slaagkans bovendien niet altijd zeker is. Die twijfel is eerder een psychologische factor, want met mijn verstand wist ik 100 procent zeker dat ik geen kinderen meer wilde.” Kijkoperatie De ingreep in het ziekenhuis verliep vlotjes. “Alleen was het gênant toen een groep stagiairs, die vooral uit jonge vrouwen bestond, een kijkje kwam nemen. Ik lag net klaar voor de ingreep, met geschoren geslachtsdelen. Verder was het toedienen van de plaatselijke verdoving het enige echt pijnlijke moment.” Na de ingreep had Thomas enkele dagen last van een vervelend gevoel, maar dat ging snel voorbij. Na de operatie mocht hij een poos geen zware zaken tillen, anders bestond het gevaar dat de hechtingen loskwamen. Wel moest Thomas nog opletten tijdens het vrijen. Thomas: “Je bent niet onmiddellijk onvruchtbaar en daarom moest ik de eerste

weken nog voorzorgen nemen. Enkele weken na de ingreep onderzocht de uroloog mijn sperma om er zeker van te zijn dat er geen levende spermacellen in te vinden zijn. Pas dan krijg je groen licht om zonder voorbehoedsmiddelen te vrijen.”

37 zonen Een tiental jaar geleden vond de 44-jarige Argentijn Cleto Ruiz Diaz dat het welletjes was. De man had maar liefst 37 zonen bij verschillende vrouwen. Hij vroeg toestemming aan de regering om zich te laten steriliseren. In het noorden van Argentinië, waar de meest vruchtbare man van het land woonde, was vasectomie verboden. De beroepsschilder moest toegeven dat hij zich niet alle namen en verjaardagen van zijn kroost herinnerde. Om dat aantal te halen werd de Argentijn al vanaf zijn negende seksueel actief. Hij woonde ook al geruime tijd samen met drie vrouwen. Condooms vond hij te duur: met het geld kocht hij liever eten voor de vele hongerige mondjes.

Scoren bij de vrouwen “Het nieuws van mijn ingreep deed snel de ronde in de vriendenkring”, lacht Thomas. “Binnen de week kwam een goede vriend inlichtingen inwinnen. Zijn vriendin

zette hem onder druk omdat ze het beu was om de pil te nemen.” Sterilisatie blijkt ook een gespreksonderwerp dat weleens opduikt tijdens etentjes en feestjes. “Dan merk ik dat de wens bij veel vrouwen leeft, maar dat manlief aarzelt. Sommige mannen zijn bang voor complicaties, en soms informeert een enkeling eens of de bedprestaties er niet onder leiden. Anderzijds scoor ik bij vrouwen die dat bewonderen. Ze vinden dat sterilisatie een mooi gebaar naar de vrouw is.”

Hersteloperaties 2011 In 2011 werden 480 hersteloperaties uitgevoerd en ook hier is de verhouding vrouwen-mannen 40-60. Op jaarbasis betekent dit een uitgave voor de ziekteverzekering van 208.000 euro. Bron sterilisatiecijfers: Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering

CM-Hospitaalplan Een hospitalisatie kan ook jou handenvol geld kosten, want het remgeld en de supplementen blijven ten laste van de patiënt. Een supplementaire hospitalisatieverzekering is dan een welkome financiële hulp. Bescherm jezelf tegen een gepeperde ziekenhuisfactuur door aan te sluiten bij het CM-hospitaalplan. Meer info: www.cm.be/hospitalisatieverzekering Zie ook advertentie op blz. 2

31

Ru b r i e k s na a m

t g r o z Wat be r e b i b b e d u o j ? f l ij t op he

Ru b r i e ks naam

Benieuwd welke ‘gevaren’ onze koene ridder nog tegenkwam op zijn tocht? Bekijk dan nog meer foto’s op www.facebook.com/ magazinecava

Wat bezorgt jou de bibber op het lijf? Doe mee aan de enquête en maak kans op een duizelingwekkende duosprong Angst helpt ons om gevaarlijke situaties te herkennen en is cruciaal om te overleven. Maar soms kan angst ons doen verstijven. Maak jij je soms zorgen over het einde van wereld? Ga je resoluut bij elk kwaaltje naar de dokter, omdat je schrik hebt om ziek te worden? Slaat de angst jou om het hart wanneer je denkt dat jouw naasten iets kan overkomen? Laat het ons weten door mee te doen aan onze grote angstenquête en wie weet win jij wel een unieke parachutesprong Deelnemen kan tot 7 januari 2013 op www.cava-enquete.be 32

Foto: © Studio Edelweiss

33

r ad i ci e ak ls ena o pavo Ru br m e d i n g s s tijlen

Opvoeden

hoe radicaal moet je zijn? Tekst: Lies Vermeesch, Illustraties: frederic lie

Een kind opvoeden gaat meestal niet vanzelf … Veel ouders willen een gelukkig kind dat uitstekende schoolresultaten haalt, de juiste vrienden kiest, voorbeeldig bijspringt in het huishouden … en eigenlijk voldoet aan alle verwachtingen. çava? bespreekt drie verschillende radicale opvoedingsstijlen. Voor alle duidelijkheid: flinke billenkoek en urenlang in de hoek staan, komen hier niet aan bod. Maak kennis met helikopterouders, luie ouders en tijgermoeders …

34

terouders zijn niet gedoemd om onzelfstandige eenzaten te worden. Veel hangt af van de ingesteldheid van het kind zelf. Het voordeel van deze opvoedingsstijl is dat de ontwikkeling van het kind op de voet gevolgd wordt. Wanneer een bepaald aspect binnen de opvoeding van het kind dreigt mis te lopen, sturen helikopterouders tijdig bij. Maar het grote nadeel blijft: het kind bespioneren gaat te ver waardoor het vertrouwen tussen ouder en kind zoekraakt.

Er bovenop zitten Een moeder die de spullen van haar puberend kind doorsnuffelt: de nachtmerrie van elke tienerzoon of -dochter! Dit soort nieuwsgierige ouders – of helikopterouders – bemoeien zich te vaak met het leven van hun kinderen en gaan daar ook mee door wanneer de kinderen het ouderlijke nest verlaten. Doordat helikopterouders hun kinderen overdreven begeleiden, stimuleren en beschermen, bereiken ze daarmee vaak het tegenovergestelde: minder zelfstandige kinderen met schrik voor sociaal contact. Bovendien staan ze minder open voor nieuwe ideeën en hebben ze een grotere neiging tot angstaanvallen. Vroeger dopten jongeren hun eigen boontjes, terwijl een helikopterouder dit voor hén gaat doen. Let op: kinderen van helikop-

Laat ze maar doen Lijnrecht tegenover helikopterouders staan de luie ouders. D.H. Lawrence introduceerde dit oudertype in 1918 en Tom Hodgkinson schreef er een boek over: ‘Luie ouders hebben gelijk’. De boodschap is: wees gerust lui en laat je kinderen vooral hun gang gaan. Terwijl de helikopterouders van de school naar de muziekschool rijden om daarna het kind af te zetten bij de voetbaltraining – en daar nog het liefst de hele tijd staan toe te kijken – doen luie ouders helemaal niets. Zij hebben liever dat hun kind zelf ontdekt wat 35

r ad i c a l e o p vo e d i n g s s tijlen

Getuigenis van een ‘luie ouder’

Gaby Cromheecke,

“Nooit zou ik mijn kinderen iets voorliegen of zaken verbloemen” hun directe omgeving te bieden heeft. Het allerliefst leggen luie ouders hun kinderen geen regels op, want ze zijn nog jong van geest. Problemen lossen de kinderen idealiter zelf op, want enkel zonder te bemoederen komen ze op hun pootjes terecht. In essentie geven luie ouders hun kinderen dus te veel vrijheid en dat al van op zeer jonge leeftijd. Er is echter een zeer dunne grens tussen je kinderen vrij laten en een nalatige ouder zijn! Positief aan ‘luie’ ouders is dat ze hun kinderen de nodige zuurstof geven om zich te ontplooien. Bij sommige kinderen werkt dat heel goed: ze zijn op jonge leeftijd plantrekkers, hebben veel vrienden en zijn bijzonder gelukkig. Andere kids hebben net dat extra duwtje in de rug nodig om zich te ontwikkelen op een bepaald gebied. Wanneer het fout loopt, kan een luie ouder nefaste gevolgen in de hand werken. Bijvoorbeeld wanneer het kind betrokken geraakt bij druggebruik of diefstal, moet er ingegrepen worden. De luie ouder schiet tekort in zijn ouderrol als deze niet ingrijpt wanneer nodig. Tijgermoeders De Amerikaans-Chinese hoogleraar Amy Chua zette de term ‘tijgermoeder’ op de kaart. In haar boek ‘Strijdlied van een tijgermoeder’ haalt ze aan dat Chinese ouders er vrijwel altijd in slagen om succesvolle kinderen op 36

te voeden. Deze kinderen blinken uit op school en zijn rasechte piano- of vioolvirtuozen. Voor tijgermoeders is het geluk van hun kinderen ondergeschikt aan hoe succesvol ze zijn. Amy Chua vindt dat westerse ouders te veel begaan zijn met het geluk van hun kind. Chinese ouders zouden meer ambitieus zijn en er blind op vertrouwen dat hun kinderen een kolossale berg aan leerstof aankunnen. Op het vlak van toewijding bestaat er dus een gigantisch contrast tussen tijgermoeders en luie ouders.

Amy werd zelf zeer streng opgevoed door haar Chinese immigrantenouders. Ze dwongen respect af en waren erg strikt voor Amy en haar zussen. Voor Amy Chua werkte die strategie. Haar ouders hebben altijd veel potentieel in haar gezien en dat is het grootste compliment dat ze kon krijgen. Daarom voedde Amy haar twee dochters ook op volgens dit Chinese principe. Haar dochters mochten niet met klasgenootjes

spelen, niet meedoen aan het schooltoneel, geen televisie kijken, maar moesten minimaal een 9 op 10 scoren op een examen of mochten geen ander instrument bespelen dan piano of viool. Bij haar oudste dochter was deze strategie een succes, bij haar jongste dochter liep het grondig fout. Door de te strenge opvoeding keerde de jongste dochter zich op 13-jarige leeftijd tegen alles waar haar moeder voor stond en begon te rebelleren. ‘Strijdlied van een tijgermoeder’ is geen opvoedingsboek, maar een memoire die illustreert hoe Amy Chua van een zeer radicale opvoedingsstijl naar een mildere soort opvoeding evolueerde bij het opvoeden van haar tweede dochter. Conclusie Helikopterouders, luie ouders en tijgermoeders … Ze hebben één ding met elkaar gemeen: ze voeden hun kind op met de allerbeste bedoelingen. Maar waar helikopterouders gerust een tikkeltje ‘zen’ van de luie ouders mogen overnemen, kunnen de luie ouders op hun beurt zeker iets leren van de gedrevenheid van tijgermoeders en de betrokkenheid van helikopterouders. Er zijn veel manieren om tot een goede opvoeding te komen. De kunst is om een gezonde en stabiele balans te vinden die het beste van elke stijl meeneemt.

“Ik begrijp dat – theoretisch gezien – ouders zoals ikzelf het stigma ‘luie ouder’ opgespeld krijgen, maar volgens mij is het niet uit luiheid dat zo’n opvoedingsstijl ontstaat”, begint Gaby. “Ik liet mijn kinderen hun gang gaan en hanteerde dus altijd een vrije opvoedingsstijl. Ik stelde snel vertrouwen in mijn kinderen, wat ervoor zorgde dat zij ook een vertrouwen hadden in mij. Het kernwoord van mijn opvoedingsstijl was ‘openheid’. Nooit zou ik mijn kinderen iets voorliegen of zaken verbloemen. Dat maakt hen soft en minder assertief.”

“Al die ouders die hun kinderen onnodig bang maken, dat was mijn stijl niet” “Zo vertelde ik mijn kinderen zonder blikken of blozen dat Sinterklaas en Zwarte Piet niet bestonden”, verklaart Gaby. “Ik legde hen uit dat mijn man en ik dat waren. Al die ouders die hun kinderen onnodig bang maken en beweren dat Sinterklaas hen zou straffen, dat was mijn stijl niet. Echtheid en openheid vind ik van levensbelang in een ouder-kindrelatie. Je moet je kinderen de nodige ruimte en zuurstof geven, kinderen moeten léven! Ook tijdens de puberteit. Puberen vind ik trouwens een zeer goede zaak. Kinderen die dat niet doen, worden anders triestige dertigers die pas op die latere leeftijd gaan puberen”, giechelt Gaby. “Op één vlak ben ik altijd streng geweest”, gaat Gaby verder. “Mijn kinderen moesten altijd eerlijk zijn tegen mij. Hadden ze iets misdaan? Dan werd daarover gepraat!”

“Ik heb altijd achter mijn opvoedingsstijl gestaan. In de loop der jaren heb ik mijn methode nooit aangepast, alleen steeds verbeterd. Mijn kleinkinderen heb ik nooit gedwongen om iets al dan niet te doen. Ik heb het opvoedingspatroon van bij mijn eigen kinderen doorgetrokken en ik ben ongelofelijk trots op de persoonlijkheid van mijn kleinkinderen. Ze hebben respect voor iedereen, we kunnen in alle openheid over alles praten … Ik, een luie ouder? Vooral in de zin dat ik genieten altijd belangrijk heb gevonden!”, glimlacht Gaby. advertentie

voor info: 03 480 98 01 37

r ad i c a l e o p vo e d i n g s s tijlen

“Vroeger wisten jonge moeders hoe ze kinderen moesten opvoeden doordat ze al een ‘stage’ hadden gelopen in het gezin”

“Lees goed de signalen van het kind en zoek hulp als je er niet wijs uit geraakt. Daarvoor hoef je niet meteen professionele hulp te zoeken. Vrienden kunnen bijvoorbeeld ook al een ander licht op de situatie werpen. Dan bekijk je als ouder het conflict door een andere bril.”

opvoeden in stijl

de visie van een expert Maurits Wysmans is opleidingshoofd ‘Sociale Readaptatiewetenschappen: kinderen, jongeren en welzijn’ aan de KH Leuven. Als deskundige in opvoedings- en gedragsproblemen geeft hij zijn kijk op de verschillende radicale opvoedingsstijlen. Historiek “Tot het midden van de vorige eeuw stelde zich niemand vragen over opvoeding. Iedereen hanteerde het klassieke opvoedingspatroon. Zijnde: jonge moeders wisten hoe ze kinderen moesten opvoeden doordat ze al een ‘stage’ hadden gelopen in het gezin. Als je de oudste dochter was, dan zorgde je voor de jongere broertjes of zusjes. Ouders neigden toen vooral naar het helikopterpatroon. Ze legden de klemtoon op structureren en disciplineren. Wanneer hun kind het niet zo goed deed op school, was dat geen ramp. De klemtoon lag minder 38

op presteren, want men ging er toch van uit dat iedereen wel ergens terechtkwam. Later volgde er een meer anti-autoritaire periode. Alternatieve scholen zoals Steiner en Freinet deden hun intrede.” De noden van het kind “Bij opvoeding staan de noden van het kind centraal. Een aanpak kan goed functioneren bij het ene kind en totaal geen effect hebben bij het andere. Kinderen zenden zelf signalen uit en gedijen beter of slechter in een bepaalde structuur. De opvoedingsstijl moet dus aansluiten bij de persoonlijkheid van het kind. Is dat niet het geval, dan kan het kind zich gaan verzetten. Dat kan zich uiten op verschillende manieren: agressie, rebellie, maar ook klachten zoals hoofdpijn, buikpijn en niets meer eten. Deze gedragsverandering bij het kind houdt in dat er ook een gedragswijziging noodzakelijk is bij de ouder”, verklaart Wysmans.

Infosessies over opvoeden CM organiseert enkele interessante infosessies over het opvoeden van kinderen. In de agenda achteraan dit blad, onder de rubrieken ‘Baby, kind en tiener’ en ‘Gezond in je hoofd’ vind je meer informatie: • “Ik lust dat niet!” over problematisch eetgedrag bij kinderen • “Help, ik heb een puber in huis!” over het opvoeden van tieners • “Gelukkige kinderen? Kies voor hun talent!” over hoe je kinderen helpt om gelukkiger en zelfverzekerder te worden. • “Familie duurt langer dan een mensenleven” over het creëren van een warm nest CM-leden genieten een voordeeltarief.

Kijk op stijlen “Bij de helikopterouder gaan veel verwachtingen gepaard met de opvoeding. Deze ouders zijn erg betrokken en altijd – tot in den treure – beschikbaar. Ze gaan overstructureren en stellen weinig vertrouwen in hun kind. Opnieuw hangt het af van de noden van het kind of dit al dan niet positief of negatief uitdraait. Bij een zelfstandig kind kan dit grote ergernis en conflicten in de hand werken. Van betekenis is dat de ouders de signalen van het kind goed gaan ontcijferen.” “Het tijgermodel kan gunstige gevolgen hebben bij een kind dat aanmoedigingen nodig heeft, maar kan een zeer slecht resultaat hebben bij een kind dat bang is om te falen. Bijvoorbeeld: een meisje van 14 jaar wordt gepusht om Latijn te volgen en komt wenend thuis wanneer ze een 8 op 10 heeft. Dan ligt de fout duidelijk bij de ouders en moeten ze komaf maken met presteren als doel op zich”, verklaart Maurits. “Luie ouders situeren zich dan weer uiterst links op de schaal van betrokkenheid en beschikbaarheid. Als het kind een plantrekker is, zal deze opvoedingsstijl geen schade

aanrichten. Maar wanneer het kind bijvoorbeeld een pester blijkt te zijn, kan te weinig interventie van de ouder nadelig zijn op lange termijn. Een luie ouder moet bijvoorbeeld ingrijpen als het kind aan cyberpesten doet. Als de ouder zich niet met de situatie wil moeien, is er een probleem. Een ander voorbeeld: twee kinderen van acht en twaalf jaar met een luie ouder zijn alleen thuis. Die

kinderen zijn in principe te jong om op elkaar te passen. Stel, er doet zich een risicosituatie voor waarbij de één de ander bij de keel grijpt, dan moet de luie ouder het gedrag bijsturen. Zijnde: daaruit leren en een volwassen oppas regelen.” Pushen we onze kinderen te hard om succesvol te zijn? Geef je mening op www.facebook.com/magazinecava

Waarom hanteren ouders een bepaalde opvoedingsstijl? Volgens Maurits Wysmans hangt het feit dat ouders een bepaalde opvoedingsstijl toepassen af van acht eigenschappen van de ouders: 1. De opvoedingsgeschiedenis van de ouder zelf. Elke ouder heeft zijn eigen opvatting over opvoeding. In theorie zet elke generatie zich af tegen de vorige, maar onbewust neem je ook een bepaalde aanpak over. 2. Uiteraard speelt de persoonlijkheid van de ouder ook een rol. Ben je zelf een tamelijk angstig persoon? Dan ga je het kind eerder opvoeden vanuit die angstreflex (helikopterouder). Mensen met een relaxte laat-maarwaaien houding die niet omkijken als hun kind struikelt, nemen het luie ouderpatroon aan. 3. Het inzicht dat de ouders hebben over opvoeding. 4. De waarden waar de ouders belang aan hechten.

5. De partnerrelatie tussen beide ouders heeft ook een invloed op de opvoedingsstijl. 6. Ouders hebben bepaalde verwachtingen van hun kind. Vanuit dat pedagogisch besef gaan ze bepaalde doelen nastreven. 7. Niet onbelangrijk: de genetische factoren. Vergeet niet dat 50 à 60 % van je karakter, waarden en normen via de genen worden doorgegeven. Zo gaan ouder en kind vaak eigenschappen bij elkaar herkennen: ‘dat heb ik van jou’. 8. De sociale omgeving kan het opvoedingspatroon bepalen. Groei je op in een risicowijk of in een residentiële villa? In functie daarvan gaat een ouder zijn methode aanpassen in het belang van het kind.”

“Bij de verschillende radicale opvoedingsstijlen kunnen we niet spreken van een goede of slechte opvoeding. Een goede opvoeding is een goede mix, een cocktail, van al deze types en afhankelijk van de acht oudereigenschappen. Opvoeden moet een interactie zijn, een samenspel tussen ouder en kind. De ouder moet luisteren naar de noden van het kind en daar gepast op reageren”, concludeert Maurits Wysmans.

39

B e ro e p i n d e ki j ke r : ap oth e ke r

Wijzer dan de bijsluiter Tekst: Jan verstraete, Fotografie: Jelle Vermeersch

Apothekers hadden vroeger dezelfde status als de plaatselijke dokter. Dat is intussen veranderd. Toch vervullen apothekers als laatste schakel in de zorgketen nog altijd een belangrijke medische en sociale rol. Drie apothekers over het wel en wee van hun job.

“Vanuit mijn apotheek sta ik in contact met 250 vakbroeders”

40

Sinds 1980 staat Lieven Maus, intussen een prille zestiger, elke werkdag met veel plezier in zijn sfeervolle oude apotheek. Het oude gedeelte van zijn werkstek in de Antwerpse Lange Leemstraat dateert van 1870. “Sinds die datum ben ik nog maar de vierde apotheker. Ik hoop dat ik het even lang kan volhouden als mijn voorgangers.” “Mijn vader was apotheker en de verscheidenheid van zijn job trok me wel aan”, aldus Lieven Maus. “Ik was ook gebeten door het computervirus en wou computers een plaats geven in de apotheek.” In het begin van de jaren ‘80 begon Lieven met enkele vakbroeders software te schrijven. Het bijhouden van stock, bestellingen en patiëntenhistoriek zouden zo efficiënter worden. Het programma lag aan de basis van wat nu Farmad is, dat momenteel door 1.500 apotheken gebruikt wordt. “Ik ben ook de bezieler van een gesloten Facebookgroep. Apothekers kunnen er kennis over ons vak delen. 250 collega’s uit heel Vlaanderen helpen elkaar, bijvoorbeeld rond magistrale bereidingen of generische medicijnen. Ik vind het fantastisch dat ik vanuit mijn apotheek in contact sta met 250 vakbroeders.”

Buurtapotheek De charmante buurtapotheek lokt een trouw cliënteel. “Ik ken 90 procent van mijn klanten bij naam en voornaam,” aldus Lieven. “Omdat ik de mensen goed ken, kan ik ze goed begeleiden. Ik kan erover waken dat ze trouw hun medicijnen nemen en ervoor zorgen dat patiënten geen medicijnen combineren die ze beter niet combineren. Mijn klanten appreciëren het eveneens dat ze niet in een koude, ongezellige omgeving terecht komen. Ze praten makkelijker omdat ze hier niet overdonderd worden door standjes met allerlei producten. Dat ik mijn job graag doe, heeft ook te maken met de sfeer van mijn oude apotheek.” Lieven heeft wel een modern luik aan zijn apotheek, uit noodzaak. “Vroeger volstond het oude deel omdat je alleen magistrale bereidingen had en een enkel doosje aspirine. Nu swingt het aantal merkmedicijnen de pan uit.” Lieven is voorstander van het voorschrijven op stofnaam en dat niet alleen omdat hij plaats wil besparen. “Als een arts acetylsalicylzuur voorschrijft, zou de apotheker kunnen beslissen wat het meest geschikt is voor de patiënt. Wordt het een gewone aspirine, een bruistablet of zetpil? Dat vind ik fijn. Toch is er nog veel werk voor het systeem op punt staat. De invloed van de farmalobby is nog te sterk.”

“De invloed van de farmalobby is nog te sterk”

41

B e ro e p i n d e k i j k e r : a poth ek er

Ru b r i e ks naam

Het juiste medicijn op de juiste plek “Een goede uitleg is nodig omdat veel klanten de bijsluiter niet lezen”

“Waarom weet een bepaald medicijn waar het moet zijn in het lichaam om effect te hebben? Ik wou het antwoord op die vraag kennen en daarom ben ik apotheker geworden”, zegt dertiger Christophe De Pauw, zelf afkomstig uit een apothekersnest. Zijn apotheek in Varsenare is een modern bedrijfje met vijf medewerkers.

Zijn job doet Christophe met hart en ziel. “Je moet een luisterend oor hebben, maar ook een blauwhelm zijn die bemiddelt. Bijvoorbeeld bij conflicten die kunnen ontstaan als een voorschrift niet klopt”, zegt Christophe lachend. Belevenis voor de klant Christophe De Pauw schoolt zichzelf voortdurend bij. Er is namelijk heel veel veranderd in het vak. Terwijl planten vroeger dienst deden als medicijnfabriekjes, ontwerpt men nu geneesmiddelen via computermodellen. De apotheek zelf maakte

eveneens een heuse make-over mee. “Een apotheek is niet langer een plek waar je komt omdat je ziek bent. Een bezoekje moet een belevenis zijn voor de patiënt, die hier kan rondneuzen tussen verzorgingsproducten en cosmetica. Wel blijft er steeds een link met gezondheid. Onze patiënten krijgen advies, bijvoorbeeld over welk product geschikt is voor zijn of haar type huid.” Geen doosjesschuivers Meteen schuift hij het geven van advies als één van zijn belangrijkste taken naar voor. “Ik begeleid patiënten

“Je moet een luisterend oor hebben en een blauwhelm zijn” 42

in hun zorg. Als een patiënt om een vrij verkrijgbaar medicijn komt, geef ik dat niet zomaar mee,” aldus Christophe De Pauw. “Voor wie is het medicijn? Als ze een pijnstiller vragen voor hun kind, is de dosering meteen anders. Neemt de patiënt al andere medicatie in? Weet de patiënt dat hij het medicijn voor het eten moet innemen of dat hij het moet schudden voor gebruik? Eigenlijk geven mijn medewerkers en ik een grondige uitleg omdat je er mag van uitgaan dat veel

klanten de bijsluiter niet lezen.” Die uitleg kan discreet gebeuren, want de apotheek heeft een intiem hoekje. Daar kunnen patiënten praten over heikele onderwerpen, zoals incontinentieluiers. Praten met pa Elke vrijdag werkt Christophe samen met zijn vader, die een apotheek heeft in de buurt. Ze groeperen hun aankopen en dat is een ideaal overlegmoment. “Mijn vader kent de

historiek. Als sommige fabrikanten een bepaalde molecule herlanceren, weet hij bijvoorbeeld dat het ‘nieuwe’ product niet interessant is omdat het nare bijwerkingen heeft.” Veiligheid Christophe kijkt uit naar de verdere evolutie van het vak. “Het elektronisch voorschrift komt eraan, net als het gedeeld farmaceutisch dossier. Die evoluties zorgen voor een opwaardering van ons beroep.

Uiteindelijk zijn we verantwoordelijk voor de laatste controlestap in een ganse keten. Als een arts een verkeerde dosering voorschrijft, dan delen we die verantwoordelijkheid. De hedendaagse apotheker waakt ook over de kwaliteit van de medicijnen die hij aflevert. Via Aegate kunnen we bijvoorbeeld elk medicijn scannen op echtheid. Is er reden tot bezorgdheid wegens namaak of slechte kwaliteit? Dan halen we het middel binnen de 24 uur van de markt.” 43

a p othek e r s

B e ro e p i n d e ki j ke r : ap oth e ke r

Het gaat vaak over aandacht

“Klanten zijn heel dankbaar voor kleine tips die op geen enkele bijsluiter staan”

Christiane Hendrickx van De Lindeboom in Brasschaat is een CM-apotheker. In tegenstelling tot zelfstandige apothekers werkt ze in loondienst. “Zorg voor de patiënt en advies staan centraal in mijn job”, zegt Christiane, die sinds 1985 in het vak zit. “Veel patiënten zoeken medische info op het internet, maar wat ze daar vinden is niet altijd even betrouwbaar. Ik vind het belangrijk om de juiste kennis mee te geven, gebaseerd op mijn wetenschappelijke opleiding of bijscholing. Het is fijn als ik extra tips kan geven, die je in geen enkele bijsluiter aantreft. Klanten met keelpijn raad ik bijvoorbeeld aan om water met een ijsblokje te drinken, in plaats van warme thee. Klanten zijn me daar heel dankbaar voor. Soms komen ze zelfs langs met pralines.” Aandacht De belangrijkste kwaliteit van een apotheker? Volgens Christiane Hendrickx is dat aandacht. “Bij medicijnen die verkrijgbaar zijn zonder voorschrift, vragen mensen vaak naar een product omdat ze het menen te kennen. Als ze hoesten, willen ze bijvoorbeeld de blauwe bronchosedal. Dan check ik altijd even of de klant wel last heeft van een droge hoest. Blijkt vaak dat mensen slijmen ophoesten en dus een andere soort siroop nodig hebben.” Haar waakzaamheid trekt Christiane over de hele lijn door. “We voeren

44

de dosering steeds in de computer in. We printen het af op een stickertje dat we op het medicijn kleven. We herhalen dat wanneer de patiënt opnieuw om het medicijn komt. Niet enkel als geheugensteuntje, maar ook als service. Stel dat de mensen naar het ziekenhuis of een rusthuis moeten en alles meenemen, dan weten verzorgers meteen hoe ze de medicijnen moeten toedienen.”

Jan Kuyps, Algemeen directeur van De Lindeboom apotheek nv vat de visie en missie van de CM-apotheken als volgt samen: • De juiste informatie en het persoonlijk advies staan garant voor een veilig geneesmiddelenverbruik dat beantwoordt aan alle normen van kwaliteit in zorg en dienstverlening. • Vakkundig opgeleide medewerkers verenigen vele expertises en zorgen voor de beste oplossing voor iedereen. • Toegankelijke apotheken met overzichtelijk aanbod, ruime openingsuren en dicht bij de mensen. • Als bewaker van prijs en kwaliteit hanteren CM-apotheken de juiste prijs voor het juiste product en belonen de getrouwheid met een Surpluskortingkaart. Meer info over dienstverlening, vestigingen en voordelen op www.delindeboomapotheek.be

45

c o lu mn

zeg eens aaa

De terreur van het

ochtendhumeur Laat mij met rust!

Begint je dag in mineur met gemopper en gemekker, gezucht en geklaag? En word je door iedereen uitgemaakt voor dikke zaag wanneer blijkt dat je weer eens met het verkeerde been uit bed bent gestapt? Goed nieuws: je bent niet gedoemd om je hele leven chagrijnig de dag te beginnen.

opstaan gaat dan in tegen je bioritme. Je gaat namelijk later slapen en je moet vroeg opstaan. Daardoor creëer je een slaaptekort. Wat velen niet weten, is dat rokers vaker last hebben van een ochtendhumeur dan niet-rokers. Stel dat je een pakje sigaretten per dag rookt, dan rook je om het half uur een sigaret. Na 8 uur slaap, miste je al 16 sigaretten. Je slaapt minder diep omdat

Enorm veel mensen hebben last van een ochtendhumeur. Maar waarom sta uitgerekend jij iedere ochtend slechtgezind op? “Het kan zijn dat je een slaapprobleem hebt”, legt klinisch psycholoog Bart De Saeger uit. “Je slaapt niet goed waardoor je niet uitgerust opstaat. Een avondmens, iemand die het beste ’s avonds functioneert, heeft ook vaker last van een ochtendhumeur dan een ochtendmens. Vroeg

Zo versla je je ochtendhumeur Volgens Bart De Saeger  Heb de juiste ingesteldheid. Je moet iets willen

doen aan je ochtendhumeur. Geloof niet dat een ochtendhumeur een aangeboren eigenschap is.  Zorg ervoor dat je voldoende nachtrust hebt. Ga op tijd slapen, want zo word je uitgerust wakker.  Maak ‘s morgens je spieren wakker: rek je uit en beweeg.  Laat licht binnen in je slaapkamer. Op die manier heb je echt het gevoel dat de dag begint.

46

je ontwenningsverschijnselen vertoont. En ontwenningsverschijnselen uiten zich onder andere in humeurigheid.” “Maar ook wanneer je te veel hooi op je vork neemt, kan je ’s morgens in een brompot veranderen. Teveel stress zorgt voor een slechte nachtrust en ’s morgens zie je er tegenop om aan je werkdag te beginnen. Slaaphygiëne heeft er dus enorm veel mee te maken.”

Mythes ontkracht Een ochtendhumeur hebben is niet erfelijk. Het is niet omdat jij ‘s morgens een zuurpruim bent, dat dochterlief dat ook zal zijn. Zowel mannen als vrouwen kunnen last hebben van een ochtendhumeur.

 Plan je dag. Als je iets leuks hebt om naar uit te

kijken, dan ga je veel meer zin hebben om op te staan.  Vermijd ochtendstress. Zorg dat ’s avonds alles klaarligt voor de volgende dag. Je kunt je outfit kiezen, je ontbijt voorbereiden en klusjes, zoals het vervangen van koffiepads, al uitvoeren.  Ontbijt! Het is ontzettend belangrijk dat je iedere ochtend iets eet. Het geeft je lichaam een gezonde stoot energie die je helpt de ochtend goed door te komen. Je bloedsuikerwaarden stijgen er ook door en dat heeft een positief effect.

Maak ik mezelf

iets wijs? U

wilt iets weten over opvoeden? Ik ben uw man. Ik ben uitermate geschikt, want ik ben zelf opgevoed én een jaar geleden ook maar eens aan een eigen project begonnen. We hebben haar Jaklien genoemd. De vraag om deze column te schrijven heeft me verplicht hier kortstondig doch zeer grondig over na te denken. Ik ben tot de vaststelling moeten komen dat de kans bestaat dat ik sinds de bevruchting geen enkele invloed meer heb op wie mijn dochter zal worden. Algemeen wordt onder opvoeding verstaan ‘elke invloed die mensen (in de eerste plaats de ouders) bewust of onbewust uitoefenen op hun kind’. Intuïtief zou je denken dat de invloed van mijn ouders op mij ontegensprekelijk is, maar zoals wel vaker zou onze intuïtie best bedrieglijk kunnen zijn. Ik verneem immers van de Amerikaanse ontwikkelingspsychologe Judith Harris dat wij ouders onze invloed overschatten tot in het belachelijke! Mocht dat niet zo zijn, dan zou immers het gedrag van kinderen die door dezelfde mensen worden opgevoed, veel meer op elkaar moeten lijken.  De mens is een primaat, zegt Harris, en primaten zijn niet geïnteresseerd in wat hun ouders vinden. Zij leven in groep en willen geaccepteerd worden door hun ‘peers’, hun gelijken, en zullen daar hun gedrag en hun meningen op afstemmen. Het zijn deze ‘peers’ die de meeste invloed hebben op het gedrag van de opgroeiende aapjes. En zowat alles wat niet door hun invloed wordt teweeg gebracht, was al in het genetisch materiaal aanwezig.  Dat klinkt een beetje triest. Ik kan immers niet ontkennen dat ik enige fierheid put uit het gevoel een klein meisje op te voeden, wat dat dan ook mag betekenen. Volgens Harris maak

ik mezelf iets wijs. Maar misschien kan ik haar nog wel ‘opvoeden’ tot ze in een groep met ‘peers’ terechtkomt? Of begint alles dan toch weer van nul? Dan moet ik haar voor altijd thuis opsluiten, in een torenkamertje met een piepklein raam, met zicht op de ondergaande zon! Rationeel als ik ben, neem ik inderdaad aan dat het de genen van het kind zijn die alles bepalen. Maar dan zou ik ook denken dat het aangeboren genetisch materiaal bepaalt wie het meest invloed zal hebben! Het ene kind vindt het belangrijker wat de ‘peers’ vinden, het andere meent meer redenen te hebben om in de voetsporen van de ouders te treden. En dan nog zal het van kind tot kind verschillen wie zij als ‘peers’ zien, toch? In elk geval ga ik voorlopig mijn tactiek niet wijzigen. Ofwel is mijn dochter ontvankelijk voor wat ik haar wil bijbrengen, ofwel vindt ze me maar een onbelangrijk individu en zal ze andere mensen vinden die ze interessanter vindt om te volgen. Zolang ik niet zeker weet of mijn dochter van mij niks wil leren, hou ik vol, en zoek ik naar een lichtend pad waarop ze geen bedorven scheet wordt, dat leidt naar een leuke plaats voor haar in onze alsmaar groeiende groep apen. En niet naar het torenkamertje met zicht op de ondergaande zon. Kristof Uittebroek is de frontman van de Belgische rockband Customs. Dit najaar brengt hij onder de naam ‘August Albert’ een soloalbum uit dat baadt in de sfeer van glamoureuze crooners en pop uit de jaren ‘60: ‘You Watch Too Many Films My Dear’.

Nog nooit van August Albert gehoord? Ga dan vliegensvlug naar www.facebook.com/ magazinecava en bekijk zijn retroclip.

47

nieuws

Schattige dieren verhogen de concentratie Druk op het werk? Concentratieproblemen tijdens het studeren? Zie je het bos door de bomen niet meer? Kijk dan naar prentjes van schattige dieren. Aan de universiteit van Hiroshima kwamen opmerkelijke resultaten aan het licht bij proefpersonen die werden blootgesteld aan beelden van babydiertjes. Zij bleken opvallend beter in taken die een hoge concentratie vereisen. Het positief effect was zowel merkbaar bij fijn handwerk als bij ingewikkeld denkwerk.

leven met een autistische kleuter Zoon met een gebruiksaanwijzing

De Gelukzoekers Te veel Vlaamse jongeren nemen antidepressiva! Bovendien neemt het gebruik van dergelijke middelen toe met de leeftijd. Daarom lanceert CM een educatief pakket voor leerkrachten om de geestelijke gezondheid van jongeren via het onderwijs te bevorderen. De overkoepelende term voor het ondersteunende pakket, dat bestaat uit een spel en een lessenreeks, is ‘De Gelukzoekers’. Het pakket stoelt op het CMgeluksplan en leert jongeren aan de hand van concrete tips dat geluk voor een deel maakbaar is. Ook in de directe omgeving van de jongere, binnen het gezin of in de vrije tijd, moet er nog meer aandacht zijn voor preventie, vindt CM.

Win!

Autisme is net zoals ADHD een etiket dat steeds meer kinderen wordt opgekleefd. Een modeverschijnsel dat ook wel weer overwaait? Neen. Autisme is een harde realiteit voor mensen die er dagelijks mee geconfronteerd worden. En neen, het waait niet over. Het is er voor het leven. Eva Van der Linden heeft een vijfjarige zoon met autisme. Al komt hij vaak heel normaal over, toch kwam deze diagnose voor zijn naaste omgeving niet onverwacht. Zijn sterke voorkeur voor structuur en vaste rituelen, zijn grote drang naar controle, zijn sociale onbeholpenheid en zijn onvermogen om eenvoudige situaties helemaal correct in te schatten maken hem deels tot wie hij is. Maar verder is hij ook heel lief, nieuwsgierig, verstandig, grappig en kan hij o zo creatief uit de hoek komen.

Çava? geeft 5 exemplaren weg van het boek van Eva Van der Linden (uitgeverij Houtekiet).

‘Zoon met een gebruiksaanwijzing’ laat je aan de hand van een greep treffende anekdotes uit het dagelijkse leven begrijpen wat een gewoon autistisch kind zo buitengewoon maakt. Met een lach en een traan ervaar je van heel dichtbij dat autisme meer is dan een modegril.

Wil je kans maken op een van de exemplaren, bezorg dan je naam en je adresgegevens voor 31 december 2012 aan [email protected] Als je bij de gelukkige winnaars bent, sturen we het boek naar je op!

Je kan het leven van Eva Van der Linden en haar zoon verder volgen via haar blog (zie www.houtekiet.com onder rubriek ‘lifestyle en gezondheid’)

Surf voor meer info naar facebook.com/magazinecava

48

De beha die levens redt

rie, de puntbeha van De wonderbra, de sportbeha, sexy linge ten en maten, ze onderMadonna … Beha’s heb je in alle soor t er een revolutionaire beha steunen de vrouwelijke trots. Nu kom in een op de proppen waardoor borstkanker De erd. nale gesig t word vroeg stadium beha – met ingebouwde sensoren die elke verandering rondom de borsten opmerkt – zou doeltreffender zijn dan mammografie. Een tumor groeit namelijk vaak jaren voordat mammografie deze ontdekt. Onderzoekers testen momenteel volop de sensoren die verwerkt zitten in de beha, die in de loop van 2013 op de markt komt.

is Vreemdgaan ok? Uit een monogamie-enquête blijkt dat 66 % van de Nederlandse vrouwen het slippertje van haar geliefde zou vergeven. 43 % van de ondervraagden is zelf ooit vreemdgegaan en maar liefst 27 % reed meer dan eens een scheve schaats. Ondanks dat we er geen probleem mee hebben, blijft het wel een onderwerp waar we moeilijk over kunnen praten. Slechts 9 % van de vrouwen praat met een vriendin over haar ontrouw. En indien ze dit wel doen, keurt 53 % van hen het af en gaat 5 % het resoluut aan de bedrogen partner gaan vertellen. Opletten geblazen voor wie je kan vertrouwen!

Zorg mee voor een ‘warme buurt’ Het leven in de stad bruist: er zijn talloze activiteiten die maken dat er elke dag wat te beleven valt. Maar is dit ook zo voor zorgbehoevende personen? Door hun ziekte raken sommigen geïsoleerd van hun buurt en vereenzamen daardoor. “Warme Buurt”, een project dat huisbezoek organiseert bij zorgbehoevende personen, wil een oplossing bieden! Door een simpel bezoekje af en toe kunnen deze mensen helemaal opfleuren. Ben jij enkele uren per maand vrij om een huisbezoek te brengen bij iemand met een langdurige ziekte? Ben je op zoek naar een zinvolle tijdsbesteding? Heb je het hart op de juiste plaats? Dan ben jij de ideale vrijwilliger voor ‘de Warme Buurt’!

Welkomcursus Om de kandidaat-vrijwilligers wegwijs te maken in ‘de Warme Buurt’ organiseert Ziekenzorg CM een welkomcursus. Je krijgt eerst – vrijblijvend – een welkomborrel en maakt kennis met Ziekenzorg CM. Er is ook tijd voor kennismaking met andere nieuwe vrijwilligers. Als je de smaak te pakken hebt gekregen, gaan we tijdens een tweede bijeenkomst dieper in op wat er bij een huisbezoek komt kijken en op de belevingswereld van chronisch zieke mensen. Wanneer: welkomborrel op 20 februari om 19.30u en welkomcursus 23 maart 2012 vanaf 10.00 uur Waar: Campus CM Mechelen, Antwerpsesteenweg 261, 2800 Mechelen Info en inschrijvingen: Ziekenzorg CM regio Mechelen-Turnhout, Tinneke De Coster, 015/21 59 43 of [email protected]

49

r e su ltat e n e n qu ête

Goedele analyseert resultaten çava-enquête

“Hé, die billekes zien er sexy uit in je strakke broek” Tekst: Femke Coopmans, fotografie: studio Edelweiss

Google de namen van Pol Van Den Driessche of Jos Ghysen en je leest koppen over ‘de Vlaamse DSK’, ‘the wandering hands’, over seksuele uitbuiting en over machtsmisbruik. Zou dat een algemeen zeer op de werkvloer zijn? En wat doe je er dan aan? çava? vroeg het aan jullie, en aan Goedele Liekens.

823 mensen reageerden op onze online enquête, waarvan twee derde vrouwen. Dat is een mooi aantal, maar een pak minder dan we gewoon zijn. Het is ook geen makkelijk thema, seksueel grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer. Nochtans is het voor Goedele duidelijk: “Iedereen die werkt heeft ooit al wel eens iets meegemaakt op de schaal van heel onschuldig tot compleet onaanvaardbaar. De meeste verhalen zweven ergens in de grote grijze zone daartussen en zo komen we meteen bij het hele probleem van seksueel grensoverschrijdend gedrag: de definitie. Wat is grensoverschrijdend? Aanrakingen kunnen niet, daar bestaat geen discussie over. Maar wat met opmerkingen als ‘Hmm, sexy broekje heb je aan vandaag’. De ene vindt dat grensoverschrijdend, de ander voelt zich misschien gevleid. Het is dus voor een stuk de ontvanger die beslist. En het is dan ook aan de ontvanger om heel snel aan te geven waar voor hem de grens ligt.” Een derde van wie antwoordde zegt dat een collega ooit dergelijk gedrag vertoonde tegenover 50

76,1 %

ONGEWENSTE AANRAKING

hen. Bij 21,4 % van de mannen is dat zo en bij 37,1 % van de vrouwen. VROUWEN VERTONEN Bijna iedereenEVENVEEL (97 %) SEKSUEEL heeft een goede relatie met deONGEWENST collega’s.GEDRAG ALS MANNEN

41,6 %

39,6 %

EEN SCHUNNIGE OPMERKING OVER HET UITERLIJK

GESPREKSONDERWERPEN ZOALS PORNO, PARTNERRUIL ...

Verbaal Als je een top vijf zou maken van wat we volgens de enquête niet aanvaardbaar vinden, dan ziet die er zo uit: 1. Ongewenste aanraking (76,1 %) 2. Een schunnige opmerking over het AKKOORD uiterlijk (41,6 %) 3. Grensoverschrijdende gespreksonderwerpen zoals porno, partnerruil ... (39,6 %) 4. Aandringen om iets te gaan drinken (28,2 %) 5. Nagefloten worden (21,1 %) De schunnige opmerkingen over het uiterlijk scoren hoog. Maar wat AKKOORD is schunnig, vraagt Goedele zich af. “Stoort de reactie: ‘Wow, dat is een sexy rokje!’? Het gaat al een stap verder als er nog bij komt: ‘Daar heb je nogal ronde billekes in’. En echt vunzig wordt het als je er nog aan toevoegt: ‘Kun je dat eens wat hoger trekken? Dan kan ik zien waar ik wel eens van zou willen snoepen’. Dat

22,9 %

7,9 %

28,2 %

AANDRINGEN OM IETS TE GAAN DRINKEN

21,1 %

NAGEFLOTEN WORDEN

“Heel veel mannen die zijn aangeklaagd voor seksuele intimidatie zeggen dat de ander het had uitgelokt. ‘Want ze loopt op zo’n naaldhakken voorbij’ ”

19,6 % vindt dat uitdagende kledij past in het rijtje grensoverschrijdend gedrag

is een glijdende lijn. Het klopt wel dat heel veel seksueel grensoverschrijdend gedrag verbaal gebeurt of begint.” Ze had het uitgelokt “Heel veel mannen die zijn aangeklaagd voor seksuele intimidatie zeggen dat de ander het had uitgelokt, weet Goedele. ‘Want ze loopt op zo’n naaldhakken voorbij’.” 19,6 % vindt inderdaad dat uitdagende kledij past in het rijtje grensoverschrijdend gedrag. “Het is een antwoord dat ik altijd hoor. Niet als uitvlucht, ze ervaren het zelf ook echt zo. Ik heb een aantal jaren in Nederland als vertrouwenspersoon gewerkt, ook voor tieners. Een verhaal dat ik in mijn eigen omgeving meemaakte was dat van een vijfendertigjarige jonge vader die zich oraal liet bevredigen door de 51

r e su ltat e n e n qu ête

“Je moet meteen duidelijk maken waar jij de lijn trekt. Je kunt moeilijk een richtlijn uitvaardigen die mannen verbiedt om tegen een vrouw te zeggen dat ze er sexy uitziet?”

76,1 %

ONGEWENSTE AANRAKING

babysit van 15 en zijn reactie was: ‘Zij lokte het uit’. Meisjes van vijftien doen wel eens rare dingen, ze gedragen zich stoer en sexy, vertellen dat ze orale seks geven, dat ze alles al weten en kunnen. Als de vader daarop ingaat en vraagt om het dan maar eens te bewijzen, dan gaat hij voor zichzelf nooit toegeven dat hij daar te ver ging.”

41,6 %

vrouwen lastiggevallen? “Ja, dat klopt op zich ook wel. De meeste houden het niet bij één vrouw.” Er zijn nog minder vrouwelijke daders die het toegeven. Want voor alle duidelijkheid: het zijn niet alleen mannen die hun boekje wel eens te buiten gaan. Dat vindt ook een groot deel van de deelnemers. Op de vraag of vrouwen evenveel seksueel ongewenst gedrag vertonen als mannen, zegt 22,9 % van de mannen helemaal akkoord te gaan, tegenover 7,9 % van de vrouwen. Bij beide geslachten is bovendien nog eens een kwart ‘eerder akkoord’.

EEN SCHUNNIGE OPMERKING OVER HET UITERLIJK Op café, tegen vrienden ...

Intimiderende vrouwen Je zal maar tegelijk man en slachtof6,7 % van de mannen en een luttele fer zijn. “Voor mannen is dat heel 2,3 % van de vrouwen zegt ooit dergelijk moeilijk, bij alle vormen van seksueel gedrag gepleegd te hebben tegenover grensoverschrijdend gedrag. Ze voelen een collega. Bij die paar vrouwen ging zich een mietje, een sissy, om het gortig het af en toe om een overste, bij de mante zeggen. Het komt erop nen alleen om een collega of neer dat zoiets hun zelfbeeld een ondergeschikte. Goedele: een zware knauw geeft. Ze “40 % van de vrouwen zegt er vinden ook nergens begrip. ooit slachtoffer van geweest Ga maar eens op café tegen te zijn en maar 6,7 % van de je vrienden vertellen dat je op mannen heeft het gedaan. In de enquête peilden het werk seksueel lastiggevalDus ofwel heeft geen enkele we terloops ook even len wordt. ‘Mag ik maandag dader de enquête ingevuld, naar gewenst seksueel eens een dagje mee met jou?’, ofwel vindt niemand zichzelf gedrag op het werk. hoor je ze al lachen. Boveneen dader en dan komen we Eén vijfde bleek al eens dien gebeurt het vrij vaak dat weer in die grijze zone terecht. gekust te hebben met het niet om één vrouw alleen De grens ligt voor iedereen een collega en 72,7 % gaat. Stel je de Coca-Cola ergens anders.” Ofwel hebben daarvan dook nadien ook Lightbreak voor: een groepje een paar mannen heel veel samen de koffer in.

39,6 %

28,2 % 52

VROUWEN VERTONEN EVENVEEL SEKSUEEL ONGEWENST GEDRAG ALS MANNEN

22,9 % AKKOORD

GESPREKSSeks op ONDERWERPEN het werk ZOALS PORNO, PARTNERRUIL ...

AANDRINGEN OM IETS TE GAAN DRINKEN

7,9 %

AKKOORD

70,9 % van de deelnemers gelooft assertief genoeg te zijn van drie, vier vrouwen springen bij wijze van spreken mee in de lift. Zo’n man voelt zich helemaal alleen en in de steek gelaten. Je gaat dit op een werkvloer met meer mannen ook niet zo snel tegenkomen.” Trek je grens Uit al het voorgaande volgt eigenlijk maar één conclusie: je moet aangeven waar voor jou de grens ligt. “Direct reageren”, zegt Goedele. “Je moet meteen duidelijk maken waar je de lijn trekt. De ene vrouw heeft graag dat iemand zegt dat ze mooie billekes heeft in haar sexy rokje, de andere kan daar juist helemaal niet tegen. Maar je kunt toch moeilijk een richtlijn uitvaardigen die mannen verbiedt om tegen een vrouw te zeggen dat ze er sexy uitziet in een rokje? Of één die vrouwen verbiedt om tegen een man te zeggen dat zijn stoere torso goed uitkomt in dat spannend hemdje. Je moet een beetje assertief zijn. Veel slachtoffers van seksueel ongewenst gedrag blijken het daar juist moeilijk mee te hebben. Dat heb ik bij ons op kantoor gezien en ook bij de mensen die ik als vertrouwenspersoon begeleid heb. Daarmee heb ik trouwens niet gezegd dat het hun eigen schuld is.” 70,9 % van de mensen die de enquête invulden, gelooft assertief

genoeg te zijn om meteen duidelijk te maken dat ze dit niet op prijs stellen. Machtswellustelingen en seutjes Trek je je grens niet duidelijk, dan zou het best kunnen dat een vervelende collega of baas nog vervelender wordt. “Mensen die het slecht voor hebben, maken misbruik van die grijze zone. Ze babbelen, babbelen, vinden op de duur dat ze ook mogen aanraken ... Pratend schuiven ze de grens op”, zegt Goedele. Dus waarom zou je niet meteen duidelijk zijn? “Heel vaak heeft seksueel grensoverschrijdend gedrag te maken met macht, veel meer dan met lust, verliefdheid of adoratie. Dat is ook waardoor het slachtoffer zo afziet. Weinig mensen vinden het erg als iemand verliefd op hen wordt, of als iemand complimentjes maakt, zo lang het niet op

stalking begint te lijken. Maar als iemand er een machtsspelletje van maakt, wordt het moeilijker. Misschien durf je daar bijna niets tegen te zeggen, heb je schrik om slechte punten te krijgen, een slechte evaluatie, om afgedankt te worden, om een promotie te missen. Niet dat dat ook letterlijk gezegd wordt: we gaan hier kussen of ... Maar het hangt wel altijd in de lucht.” Welgeteld 35 van de 823 respondenten zegt ooit een job verloren of een promotie gemist te hebben omdat ze seksueel grensoverschrijdend gedrag niet toelieten of aanklaagden. Voor vrouwen speelt volgens Goedele nog iets: “Het is jaren heel moeilijk geweest om te reageren, want wie wil een trut zijn? Er werd gelachen met die schunnige opmerkingen en mensen vonden het flauw als jij dat niet kon. Seutje.”

35 van de 823 deelnemers

zegt ooit een job verloren of een promotie gemist te hebben omdat ze seksueel grensoverschrijdend gedrag niet toelieten of aanklaagden 53

2/3

van de bedrijven heeft een vertrouwenspersoon aangesteld

16 %

van de deelnemers weet niet zeker of er een vertrouwenspersoon is aangesteld Vertrouwenspersoon De helft van de mensen die de enquête invulden, werkt bij een bedrijf met meer dan vijftig werknemers en nog eens een vijfde bij een bedrijf met tien tot vijftig. In twee derden van de bedrijven is een vertrouwenspersoon aangesteld, 16 % van de respondenten weet het niet zeker. Goedele: “Ik denk dat die een enorm belangrijke rol hebben, ook al hebben ze de voorbije jaren blijkbaar toch een beetje gefaald. Want het is geen vertrouwenspersoon als die het direct aan de grote klok gaat hangen. Het is belangrijk dat je heel snel naar je vertrouwenspersoon gaat. Niet om te gaan aanklagen, maar om steun en tips te vragen: hoe moet ik reageren? Hoe kan ik hier, in een vroeg stadium, zorgen dat het stopt? Wat kan ik op welke manier zeggen? Hoe voorkom ik dat het steeds erger wordt? Zo’n vertrouwenspersoon is er uiteraard ook voor de ernstige gevallen, maar kan ook voor een stuk preventief werk doen.” Knapperd gaat over de schreef Wij vonden het schattig, Goedele noemt hen lachend ‘toch zo voorspelbaar!’: op de vraag of je toleranter zou zijn tegenover seksueel grensoverschrijdend gedrag van een collega die er aantrekkelijk uitziet, twijfelt zeven op de tien mannen niet. Zes vrouwen op de tien 54

Kanttekening “Je wordt er in een bedrijf wel mee geconfronteerd”, weet Goedele uit ervaring. “De voorbije jaren had ik zelf een bedrijf, een mediabedrijf waar toch nogal wat mannen en vrouwen samenwerkten. Er zijn een aantal relaties ontstaan, al dan niet met vrije mannen en vrouwen. En er waren ook wel eens mensen die vonden dat ze te veel lastiggevallen werden.” Maar ze raadt toch aan om de resultaten van zo’n online enquête voorzichtig te lezen: “Mensen die zoiets ervaren hebben, vullen dat sneller in. Zeker mannen die er, als slachtoffer of als dader, mee te maken kregen, zien dit als een uitgelezen kans om even hun hart te luchten.” Ongeveer een vijfde van de mannen die de enquête invulden, zeggen dat ze ooit geconfronteerd zijn met seksueel grensoverschrijdend gedrag op het werk.

beweert dan weer dat het voor hen helemaal geen verschil maakt. “Zo komen we alweer in die grijze zone terecht”, ziet Goedele. “Het hangt er dus niet alleen van af wat er gezegd wordt, maar ook hoe en door wie. Vaak is de toon ook belangrijk, de blik ... Ik zou een nader onderzoek naar specifiek die grijze zone goed vinden. Vunzige opmerkingen. Dat klinkt prachtig, maar is zo voor interpretatie vatbaar. ‘Hé, sloerie’, da’s vunzig. ‘Zeg, de konijntjes zitten aan de draad’, vind je dat vunzig of grappig? En als je daarmee lacht, laat je dan meteen ook erger toe?”

-deals! 10 % korting in zorghotel De Pupiter In het zorghotel De Pupiter, op de top van de oude Kwaremont, kan je in alle rust genieten van een deugddoende vakantie, een verkwikkende herstelperiode of een rustgevend gastronomisch weekendje. • Ben je een mantelzorger en wil je er samen met de persoon waarvoor je zorgt eens tussenuit? • Heb je plannen waardoor je de zorg voor die persoon een tijdje niet zal kunnen bieden? • Ondanks ziekte of handicap van jezelf, je partner of je kind willen jullie er toch eens samen op uit? • Na een ingreep wil je graag nog even bekomen in een aangename en rustgevende sfeer? • Of ben je een wielertoerist die zich altijd al eens als een volleerde

Flandrien heeft willen uitleven op de legendarische heuvels van de Vlaamse Ardennen? Dan biedt De Pupiter voor jou een passende oplossing! Voor meer info en prijzen: www. depupiter.be tel. 055 690 700

KORTINGSBON

Deze bon geeft recht op 10 % korting in Zorghotel De Pupiter Deze korting: • geldt voor de prijs ‘kamer met ontbijt’ • is geldig vanaf 4 overnachtingen • is niet cumuleerbaar met andere kortingen of voordeelbons Gelieve de bon af te geven bij het inchecken.



caDEau van goEDELE k €2 orting voor u het nieuwe magazine van GOEDELE! www.gdlmagazine.be

Like onze FB pagina www.facebook.com/magazinecava en maak kans op een exclusief jaarabonnement van GDL magazine.

Haal GDL nu voor maar €2,95 ipv €4,95 Dit aanbod is geldig tot uiterlijk 15 december 2012 (voor gDL nr.3 of nr.4). Er mag maar 1 bon per aankoop gebruikt worden. Deze bon is enkel inruilbaar bij uw dagbladhandelaar, niet in de supermarkt. Bericht aan de persverkoper: gelieve deze bon te retourneren aan imapress nv - Parklaan 22 bus 11 - 2300 turnhout, die zich ertoe verbindt de waarde van deze bon (€2,-) terug te betalen, indien aan de voorwaarden van dit aanbod voldaan werd. uiterlijke retourdatum 30 december 2012.

gegevens van de handelaar (stempel of naam + adres)

55

Haal je voordeel uit Ru b r i e k s na a m

CM-deals!

HET DEPOT VAN SINTERKLAAS

Win een weekendje in Massembre!

Het is een goed bewaard geheim, maar Sinterklaas heeft al jaren zijn depot en werkruimte in het Speelgoedmuseum in Mechelen. Hier komen alle verlanglijstjes toe en worden alle geschenkjes klaargemaakt. Na jaren aandringen heeft Sinterklaas eindelijk zijn toestemming gegeven om de deuren van zijn prachtige opslagplaats open te stellen.

Çava? geeft een weekend weg voor twee volwassenen (van vrijdagavond tot zondagmiddag). Verblijf in comfort met vol pension (dranken en activiteiten niet inbegrepen). Verblijf is op te nemen tussen 1 januari en 30 juni 2013 en volgens beschikbaarheid.

Je kan een kijkje komen nemen hoe de Sint de pakjes laat klaarmaken en je kan zelfs proberen of jij zelf een goede Zwarte Piet zou zijn, door over daken te lopen of speelgoed in schouwen te mikken. En er is nog veel meer

Stuur het juiste antwoord op onderstaande vraag, samen met je volledige naam en adres naar [email protected].

op de in

te zien, maar vooral veel speelgoed! Wie weet, misschien kan je tijdens je bezoek al een glimp opvangen van je eigen Sinterklaasgeschenkje ... Waar? Speelgoedmuseum Mechelen, Nekkerspoelstraat 21, 2800 Mechelen

Prijs kinderen 3-11 j.: 5,50 euro (CM-leden 4 euro), volwassenen: 8 euro (CM-leden 6 euro)

Wanneer? Van 13 november tot en met 9 december, telkens van 10 tot 17 uur. (gesloten op maandag)

Info: www.speelgoedmuseum.be [email protected] of 015 55 70 75

wintersportresort

Niet cumuleerbaar met andere kortingen / Niet inwisselbaar tegen geld

Tarieven skipassen*

5 euro

korting v o CM-ledenor

In SnowWorld kan je je niet alleen sportief uitleven in de sneeuw, het is ook een ideale voorbereiding op jouw wintersportvakantie. Jong of oud, beginnend of gevorderd. Iedereen is welkom, 365 dagen per jaar. SnowWorld Landgraaf telt 5 pistes met 7 liften. De langste pistes in Landgraaf zijn zelfs 520 meter. Daarnaast is er een 6-persoons stoeltjeslift die je in no-time naar de top van de pistes brengt. Voor een versnapering kan je terecht op de Vossenberghütte, halverwege de piste. Na het skiën is het heerlijk toeven in een van de sfeervolle restaurants en voor de après-ski bezoek je natuurlijk de gezellige après-ski bars. Voor alle skiërs en snowboarders biedt SnowWorld lessen en cursussen, zowel voor beginners als voor gevorderden. Alle info op www.snowworld.com

Knip deze bon uit en geef hem af aan de kassa van het Speelgoedmuseum. Kleef in het vakje hiernaast je gele CM-klever.

Kortingsbon enkel geldig met gele klever

Niet gewonnen? Niet getreurd! CM-leden krijgen 20 % korting op hun verblijf! Massembre, voor elk wat wilds. www.massembre.be

’s Werelds grootste overdekte

56

25 % kkoomrprtiijsng!

KORTINGSBON CM-LEDEN

De winnaar wordt persoonlijk op de hoogte gebracht. De webcam op www.massembre.be kijkt uit op: A. De speeltuin en het resto-gebouw B. De waterplaza en het avonturenparcours C. Het dierenpark en de voederplek

CM-leden:

Kids t/m 12 jaar & 65+

CM-tarief

Volwassenen

CM-tarief

1 uur

16,95 euro

11,95 euro

19,95 euro

14,95 euro

2 uur

25,95 euro

20,95 euro

31,95 euro

26,95 euro

4 uur

31,95 euro

26,95 euro

37,95 euro

32,95 euro

8 uur

33,95 euro

28,95 euro

39,95 euro

34,95 euro

*De CM-korting is geldig: • enkel op tarief skipassen • tot en met 31 maart 2013 met uitzondering van de kerstvakantie (24 december 2012 t/m 6 januari 2013) • voor maximum 4 personen per gezin • kan niet in combinatie met andere acties en aanbiedingen

Kortingsbon CM-LEDEN Knip deze bon uit en geef hem af aan de kassa. Reserveren hoeft niet. Kleef in het vakje hiernaast je gele CM-klever.

Kortingsbon enkel geldig met gele klever

57

ag e n da

Eigen baas over je gedachten: leer positief denken (training)

Baby, kind & tiener Ik lust dat niet!

praktisch

Problematisch eetgedrag bij kinderen komt steeds vaker voor, en verdient dan ook de nodige aandacht. Een tijdige aanpak is nodig om afwijkend eetgedrag op latere leeftijd te voorkomen. Als een kind slecht eet, wekt dat bij ouders en grootouders dan ook al gauw ongerustheid en soms zelfs ergernis op. Maar wanneer kan men echt spreken van een eetprobleem? En hoe wordt dit dan best aangepakt, of beter nog, voorkomen? Ilse Dewitte, orthopedagoge en kinder- en jongerentherapeute, geeft meer info en praktische tips op deze infoavond.

Wanneer: 04/12/2012, van 20.00 uur tot 22.30 uur Waar: Parochiezaal Malpertuus, Konijnenbergpad 2, Vosselaar Begeleiding: Ilse Dewitte Prijs: CM-leden 3 $, niet-leden 6 $, verhoogde tegem./omnio 2 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of CM Gezondheidspromotie (014 40 35 45)

praktisch

Is je kind tussen de 8 en 10 jaar en maak het zich snel zorgen? Is het een piekeraar? Ziet het de wereld door een zwarte bril? Dan is deze training iets voor je kind! Het kind leert de baas worden over zijn negatieve gedachten, zijn angst en boosheid, door een andere bril op te zetten. Als het in staat is om positief te denken, legt het de basis voor een goed zelfbeeld. Het kind leert goed om te gaan met tegenslag en krijgt een aanzet tot meer zelfvertrouwen. De training bestaat uit 6 delen en vindt zijn oorsprong in de gedragstherapie. We gaan niet enkel praten maar ook veel doen, met onder andere oefeningen en opdrachten voor thuis. Voorafgaand aan de training word je met je kind uitgenodigd voor een kort kennismakingsgesprek van 20 à 30 minuten, om te kijken of deze training goed aansluit bij wat je kind nodig heeft. Na afloop van de hele training worden de aangeleerde vaardigheden overlopen en geven we werkpunten voor de toekomst.

Borstvoeding ... vanzelfsprekend! (cursus)

Wanneer: 09/01, 16/01, 23/01, 30/01, 6/02, 27/02/2013, telkens van 14 tot 16 uur Waar: CM campus Mechelen, Antwerpsesteenweg 261 Begeleiding: Wendy de Pree, ontwikkelingspsycholoog en gedragstherapeut Prijs: CM-leden 120 $, niet-leden 170 $, VT/Omnio 60 $ Info en inschrijven:

www.cm.be/agenda of CM Gezondheidspromotie (014 40 35 45)

praktisch

Help, ik heb een puber in huis!

praktisch

Het opvoeden van tieners is geen gemakkelijke klus. Je wil ze aandacht geven maar je lijkt zo overbodig als ouder. Je moet ze stilaan loslaten maar is dit niet gevaarlijk? Je moet grenzen stellen maar ze willen die steeds verleggen.... Aan de hand van concrete voorbeelden maakt gastspreker Ilse Dewitte duidelijk dat het opvoeden van pubers niet onmogelijk maar juist boeiend en verrijkend is.

tot 22.30 uur Waar: Feestzaal Den Engel, Kerkstraat 14 Vorselaar Begeleiding: Ilse De

Pas zwanger

praktisch

Gelukkige kinderen? Kies voor hun talent!

praktisch

Wanneer en waar:

Gelukkige en zelfverzekerde kinderen, dat wenst toch iedereen? Maar hoe kun je als ouder, leerkracht, opvoeder, begeleider… hierbij helpen? “Door kinderen aan te spreken op hun talent”, zegt Luk Dewulf. “Focus op hun passie en wat ze kunnen, in plaats van te kijken naar waar ze minder sterk in zijn. Want tenslotte is niemand perfect.” Kiezen voor je talenten, bezorgt je een blijvende goesting om te leren en te werken. Want door te doen waar je goed in bent, laad je niet alleen voortdurend je energie terug op, het bezorgt je ook een positief zelfbeeld, meer veerkracht en zelfvertrouwen. Deze strategie werkt evengoed voor kinderen en jongeren. In de voorstelling ‘Gelukkige kinderen? Kies voor hun talent!’ gaat Luk Dewulf op een boeiende manier dieper in op het belang van talenten bij kinderen en jongeren. Hij toont hierbij aan hoe invloedrijk de ontwikkeling ervan is voor hun toekomst en geluk. Een initiatief in het kader van het project 'Pluk je geluk'.

• 27/02/2013, Cultuurcentrum, Minderbroedersgang 5, Mechelen • 13/03/2013, Schouwburg Rex, Smallestraat 2, Mol • 14/05/2013, Cultuurcentrum Zwaneberg, Bergstraat, Heist-o/d-Berg  • 23/05/2013, De Warande, Warandestraat 42, Turnhout Telkens van 20.00 uur tot 22.30 uur Begeleiding: Luk Dewulf Prijs: CM-leden 5 $, niet-leden 10 $, verhoogde tegem./omnio 2,50 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of CM Gezondheidspromotie, 014 40 35 45

Als je nog geen 15 weken zwanger bent en je wenst meer praktische informatie om je goed voor te bereiden op de komst van je kindje, dan ben je samen met je partner welkom op de infoavond ‘Pas zwanger’. “Is het nodig dat ik bepaalde gewoonten verander? Hoe kan ik omgaan met mijn ongemakken? Hoe ontwikkelt het baby’tje zich in mijn buik? Hoe regel ik mijn bevallingsrust? Wie kan mij begeleiden tijdens mijn zwangerschap? Waar en hoe kan ik bevallen?” Een vroedvrouw en deskundige van CM geven een antwoord op deze vragen. 58

Wanneer: 06/12/2012, van 20.00 uur

Witte Prijs: CM-leden 3 $, niet-leden 6 $,

verhoogde tegem./omnio 2 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda

of CM Gezondheidspromotie (014 40 35 45)

• 6/12/2012, van 19.30 uur tot 22.00 uur, CM campus Mechelen, Antwerpsesteenweg 261 • 11/12/2012, van 19.30 uur tot 22.00 uur, Het Wijnhuis, Stationsstraat 54, Geel Begeleiding: Dominique Franquet (Mechelen), Lieve Huybrechts en Michel Pastijn (Geel) Prijs: CM-leden gratis, niet-leden 6 $ Info en inschrijven: www.cm.be/agenda of CM Gezondheidspromotie (014 40 35 45)

Deze cursus van 3 samenkomsten beantwoordt heel wat vragen: hoe werkt borstvoeding, hoe bereid je je er op voor, wat zijn de voordelen voor moeder en kind, hoe pak je het aan gedurende de eerste weken, wat is de rol van de partner, hoe lang geef je borstvoeding en hoe loopt het na een langere tijd, wanneer overschakelen op vaste voeding, kolven, combinatie met werk … Er worden foto’s en videobeelden getoond ter illustratie. Je krijgt ook verschillende infobrochures rond borstvoeding mee naar huis

Wanneer: 07/02, 21/02 en 7/03/2013, telkens van 19.30 uur tot 21.30 uur Waar: Antwerpsesteenweg 261, Mechelen, CM-campus Mechelen Begeleiding: Dominique Franquet Prijs: CM-leden 15 $, niet-leden 30 $, verhoogde tegem./omnio 7,50 $ Info en inschrijven:

www.cm.be/agenda of CM Gezondheidspromotie (014 40 35 45)

Wanneer en waar:

59

ag e n da

Gezond in je hoofd

Geheugentraining en concentratie (cursus)

Investeer in je relatie Hoe komen partners tot een deugddoende duurzame relatie? Is dat nog mogelijk in deze tijd? Is samenleven met iemand alleen maar een kwestie van gevoelens? Aanvankelijk is er verliefdheid in een beginnende relatie en is een relatie gevoelsmatig en evident. Doorheen de tijd breekt het onderscheid en het verschil tussen de partners door. Het samen voelen en de evidentie verdwijnen. Hoe wordt de kloof tussen de partners dan overbrugd? Wat houdt mensen samen in duurzame relaties? En hoe kom je door onderhandelen bij verschillen tot gewenste oplossingen? Gastspreker Prof. Vansteenwegen vertelt op een boeiende wijze en brengt levensechte en herkenbare voorbeelden. Een aanrader! Ieder die meer wil weten/leren kan deelnemen aan de 4-delige lezingenreeks ‘Investeer in je relatie’.

praktisch Wanneer: 26/01/2013, van 20.00 uur tot 22.30 uur Waar: CM campus Mechelen, Antwerpsesteenweg 261 Begeleiding: prof. Alfons Vansteenwegen Prijs: CM-leden 3 $, niet-leden 6 $, verhoogde tegem./omnio 2 $ Info en inschrijven:

www.cm.be/agenda of CM Gezondheidspromotie (014 40 35 45)

Aandachtstraining – mindfulness (cursus) Mindfulness is een samengaan van de Oosterse meditatie en Westerse cognitieve therapie. Met deze aandachtstraining word je je meer bewust van je lichaam, emoties en gedachten. Je leert omgaan met stress, angst en pijn. Mindfulness brengt je terug in contact met je innerlijke kracht. Je komt tot het besef dat ‘geluk’ niet buiten jou te vinden is, maar in jezelf, hier in dit moment. Onder begeleiding van ervaren mindfulnesstrainer Greet Decroos oefen je eenvoudige gedragstechnieken zodat lichaam en geest helemaal in harmonie komen. Je leert te ontspannen via bodyscan, inzicht- en loopmeditatie, yoga- en ademhalingsoefeningen, dit alles aangevuld met een andere manier van kijken naar jezelf. De oefeningen zorgen ervoor dat je niet meer reageert op basis van automatische negatieve gedachten of emoties, maar leren je bewust te kiezen hoe je aandacht geeft aan stresserende gebeurtenissen. Dit geeft positieve gezondheidseffecten, zoals verlaging van de hartslag en bloeddruk, verhoging van de weerstand en het concentratievermogen en vermindering van stress en slaapproblemen. 60

Alle mensen zijn verschillend. Zo is de ene persoon gezegend met een olifantengeheugen, terwijl de ander zegt dat hij een geheugen als een zeef heeft. Toch is het haast onmogelijk om een oordeel over het geheugen in zijn totaliteit te vellen. Elk individu heeft zijn sterke en zwakke kanten. Denk maar aan de verstrooide professor: een kei in zijn vak maar hij slaagt er niet in zijn afspraken of de namen van zijn medewerkers te onthouden. Iedereen ontwikkelt zo’n beetje zijn eigen specialiteit. Een dienster kan feilloos uw bestelling onthouden, een musicus herkent probleemloos melodieën, jij bent misschien een kei in het onthouden van namen of telefoonnummers. Ook aandacht speelt een belangrijke rol. Als je immers problemen ervaart met aandacht en concentratie kun je niet goed gebruik maken van wat je hersenen allemaal kunnen. Informatie komt niet goed genoeg binnen of je onthoudt het niet goed genoeg. Om in topvorm te blijven, smeekt uw geheugen om gestimuleerd te worden. In deze cursus krijg je informatie en tips om je geheugen en aandacht  te verbeteren. We gaan ook zelf aan de slag en leren trucjes om informatie beter op te nemen en  makkelijker te onthouden, want oefening baart kunst.

praktisch Wanneer: 20/02, 27/02, 06/03, en 13/03/2013, telkens van 13.30 uur tot 16.00 uur Waar: Bemt - lokaal België, Kleinhoefstraat 6 Geel Begeleiding: Katleen Patteet Prijs: CM-leden 50 $, niet-leden 100 $, verhoogde tegem./ omnio 25 $ Info en inschrijven:

www.cm.be/agenda of Thuiszorgcentrum (014 40 35 55)

praktisch Wanneer: 16/01, 23/01, 30/01, 6/02, 20/02, 27/02, 6/03, 13/03/2013 telkens van 19.30 uur tot 21.30 uur Waar: CM campus Mechelen, Antwerpsesteenweg 261 Begeleiding: Greet Decroos Prijs: CM-leden 100 $, nietleden 200 $, verhoogde tegem./ omnio 50 $ Info en inschrijven:

www.cm.be/agenda of CM Gezondheidspromotie (014 40 35 45)

Familie duurt langer dan een mensenleven Familiebanden zijn ongelooflijk krachtig. Of je nu een fijne band hebt met je ouders of niet, of je nu goed overweg kunt met je broers of zussen of niet: die familiebanden beïnvloeden je leven. En zelfs meer dan de meeste mensen denken… Onbewust dragen mensen heel wat mee van hun familiegeschiedenis. Hoe ze zich verhouden tot anderen, hoe ze hun problemen aanpakken, wat ze graag doen ... het wordt allemaal mee bepaald door je familie. Zelfs door degenen die er niet meer zijn. Over die invloed van familie en hoe dat werkt, gaat deze presentatie. Het is een verhaal vol beklijvende familiebeelden, muziek, poëzie en anekdotes. Zaken die recht uit het dagelijkse leven komen. Het geheel is interessant en vaak ook ludiek en ontroerend. Net als het leven zelf dus.

praktisch Wanneer: 28/03/2013, van 13.30 uur tot 16 uur Waar: Vergaderzaal ACV, Korte Begijnenstraat 20 Turnhout Begeleiding: Annie Nuyts en Lieve Sels Prijs: CM-leden 3 $, niet-leden 6 $, verhoogde tegem./omnio 2 $ Info en inschrijven:

www.cm.be/agenda of Thuiszorgcentrum (014 40 35 55)

61

Samen ‘Op de rem’

Osteoporose

Op de REM is 46 dagen proeven van een cocktail die je lijf even wat rust gunt. Gebaseerd op een mix van een eigentijdse vastenperiode, meer bewegen en tijd maken voor leuke activiteiten. En dit alles op smaak gebracht met de nodige dosis teamspirit. Dé ideale manier om met je collega’s een hechter team te vormen! Vorm samen met enkele vrienden, collega’s van het werk, school of vereniging een REM-team. 40 dagen leef je bewuster, eet je geen chocolade of andere snoep, drink je geen alcohol, vermijd je belegde broodjes en vette spijzen,… Dat alles maakt plaats voor verse fruitsappen en smoothies, soepen slaatjes, bruin brood en meer vis. Naast gezond eten, doe je met je team ook drie toffe teamactiviteiten die je hoofd stressvrij maken en die de teamspirit bevorderen. Deze activiteiten kunnen te maken hebben met cultuur (vb: een optreden bijwonen, marktbezoek…), bewegen (stadswandeling, joggen, fietsen, zumbales…) of eten (vb: kookworkshop volgen, gezonde maaltijd koken, restaurantbezoek…). Maar de broeksriem hoeft niet altijd even strak. Tijdens 6 STOPdagen geldt de vastenregel niet, deze stopdagen zijn telkens van zaterdag 18 uur tot zondag 18 uur.

praktisch Wanneer: van 13 februari tot 30

maart 2013 Info en inschrijven:

mail [email protected] of bel CM Beweging (014 40 35 80)

Lijf en leden Aromatherapie voor gevorderden - winter Dit is een workshop waarbij de kennis van aromatherapie centraal staat en verwerkt wordt in voet-, hand- en ligbaden, in korte bewustzijnsoefeningen en ademhalingsoefeningen die al zittend of rechtstaand worden uitgevoerd en in verschillende andere korte toepassingen. De workshops leggen accenten naargelang de seizoenen, net zoals we onze zomerkleding ook niet doordragen in de winter.  De instap is laagdrempelig, haalbaar voor iedereen. Het doel van deze workshop voor gevorderden is met plezier voor eigen welzijn zorgen of ook aanvullende zorg op een doktersbehandeling maar nooit ter vervanging ervan. In deze workshop in het thema winter, geven we aandacht aan het opbouwen en versterken van onze weerstand. Dit is verrijkend en inspirerend voor onze zelfzorg van nieren en darmen. Het aanbod in ‘aromatherapie’ is erg groot en divers. Het gebruik ervan vergt enige basiskennis. Gastspreker Veerle Waterschoot leidt je met de nodige voorzichtigheid in deze wereld in. 62

praktisch Wanneer: 19/12/2012, keuzemogelijk-

heid: van 14 uur tot 17 uur of van 19 uur tot 22 uur. Waar: Hotel Den en Heuvel, Geelsebaan 72-74 Kasterlee Begeleiding: Veerle Waterschoot Prijs: CM-leden 10 $, niet-leden 15 $, verhoogde tegem./omnio 5 $ Info en inschrijven: www.cm.be/ agenda of CM Gezondheidspromotie (014 40 35 45) Iedereen (CM-leden en niet-leden)

Osteoporose (botontkalking) is een aandoening waarbij je bot poreus wordt, en daardoor heb je meer kans op breuken. Botontkalking treft vooral vrouwen: 1 op 4 krijgt ermee te maken. Maar ook mannen kunnen osteoporose krijgen. Een gezonde levenstijl kan in vele gevallen helpen om deze ziekte te voorkomen. Calciumrijke voeding, veel lichaamsbeweging en niet roken, zijn enkele voorbeelden. Prof. Dr. Lissens geeft toelichting bij het ontstaan en verloop van osteoporose, de gevolgen, de aard van de diagnostische onderzoeken, mogelijke preventieve maatregelen en de behandelingsmogelijkheden

Kilootje minder. Lekker in balans! (cursus) Graag een kilootje minder? Of zin om evenwichtiger te eten en te bewegen? Onder het motto ‘geen woorden maar daden’ kan je een cursus volgen van 5 sessies (met 1 opvolgsessie) om je goede voornemens en je gezondheid een zetje geven! Tijdens deze cursus leer je alles over een gezond eet- en beweegpatroon, maar zoeken we ook naar oplossingen voor alle hindernissen die je kunt tegenkomen. Je leert je eet- en beweeggedrag onder handen te nemen en de eerste stappen te zetten naar een gezond gewicht en evenwichtige eet- en beweeggewoonten.

Vroegtijdige zorgplanning: meer dan een wilsverklaring De  vooruitgang van de geneeskunde zorgt ervoor dat we steeds langer leven. Kwaliteit van het levenseinde wordt voor de meeste mensen alsmaar belangrijker. Eén van de instrumenten om deze kwaliteitsvolle zorg vorm te geven, is de zogenaamde wilsverklaring. We stellen echter vast dat er veel misverstanden zijn over de soorten wilsverklaring , de terminologie en wettelijke bepalingen hieromtrent. Wat verstaan we onder wilsverklaring? Wanneer is deze geldig? Wat is een vertrouwenspersoon? Wie kan mijn vertegenwoordiger zijn? Is een wilsverklaring afdwingbaar? In hoeverre kan ik mijn eigen wensen op papier zetten?.... Deze en andere vragen komen zeker aan bod op deze avond. We proberen de bestaande documenten te verduidelijken en te situeren binnen een breder geheel van ‘vroegtijdige zorgplanning’.

praktisch Wanneer: 05/12/2012, van 20.00 uur tot 22.30 uur Waar: Feestzaal Rembrandt, Meiberg 10 Meerhout Begeleiding: Prof. Dr. Lissens Prijs: CM-leden 3 $, niet-leden 6 $, verhoogde tegem./omnio 2 $ Info en inschrijven:

www.cm.be/agenda of CM Gezondheidspromotie (014 40 35 45)

praktisch Wanneer: 15, 22 en 29 januari, 5 en 19 februari, 26 maart 2013, telkens van 19.30 uur tot 21.30 uur Waar: Aldhem hotel, Jagersdreef 1 Grobbendonk Begeleiding: Bette Gers Prijs: CM-leden 50 $, niet-leden 100 $, verhoogde tegem./omnio 25 $ Info en inschrijven:

www.cm.be/agenda of CM Gezondheidspromotie (014 40 35 45)

praktisch Wanneer: 19/02/2013, van 13.30 uur tot 16 uur Waar: Blairon – Europeion, Campus Blairon 565 Turnhout Begeleiding: Guy Hannes Prijs: CM-leden 3 $, niet-leden 6 $, verhoogde tegem./omnio 2 $ Info en inschrijven:

www.cm.be/agenda of Thuiszorgcentrum (014 40 35 55)

63

Een snelle, natuurlijke remedie tegen spier- en gewrichtspijnen

Profiteer van opendeurcondities bij alle verdelers tot 22 december 2012!

SAMEN TEGEN REUMA

Health Mate steunt het fonds voor wetenschappelijk Reumaonderzoek

DE BESTE KWALITEIT INFR AROODC ABINES - VAN 1 TOT 5 PERSONEN

Verlicht nek- en rugklachten. Goed voor hart en bloedvaten. Verbetert de bloeddoorstroming.

Vermindert cellulitis. Verbrandt calorieën. Verbetert uw algemene conditie en weerstand. Vermindert hoofdpijn. Verjaagt stress.

Surf naar onze website voor meer getuigenissen, toepassingen en studies. Of bel 03 295 50 25 voor een brochure. Het volledig dealeroverzicht vindt u op www.healthmate.be

Verdrijft afvalstoffen uit uw lichaam.

33

UMME EN

Raadpleeg steeds uw arts als u een Health Mate® infraroodcabine wil gebruiken voor medische doeleinden.

ANTWERPEN: Arak Wellness LIER 03 295 50 25 | Van den Berg HOOGSTRATEN 03 315 75 31 | Sanik GEEL 014 58 86 70 | AquaVision OUD-TURNHOUT 014 62 02 00 | Fonne Smeulders KALMTHOUT 03 62 01 620 | Reborn Wellness SCHOTEN 03 685 44 50 | NG Project BALEN 014 73 53 99 | Schrauwen: BRASSCHAAT 03 645 24 79 – HERENTALS 014 24 40 20 – WILRIJK 03 825 69 81 – ZANDHOVEN 03 464 19 16 | LIMBURG: ‘t Hoveniertje WELLEN 012 74 53 60 | Schrauwen GENK 089 30 86 20 | Varey LOMMEL 011 54 43 69 | Sleurs & Vangompel BOCHOLT 089 46 56 00 | WEST-VLAANDEREN: Spa-Wellness ZWEVEGEM 0477 59 58 13 | Ovalco OOSTKAMP 050 82 75 86 | Health Mate Shop Knokke 0486 51 89 83 | Delaere IZEGEM 051 30 11 82 | Wellness La Rose GISTEL 059 27 61 84 | Florisan VEURNE 058 31 53 15 | Vanderhaeghe IEPER 057 21 37 23 | Vermeersch KORTEMARK 051 57 52 08 | Lamo RUISELEDE 051 68 82 53 | Van Raes ROESELARE 051 22 20 15 | DC infrarood RUDDERVOORDE 050 28 07 87 | OOST-VLAANDEREN: Aquatropic MALDEGEM 050 71 93 92 | Aquazure NINOVE 054 50 01 69 | Het Buitenhuis DENDERMONDE 052 25 61 16 | Wellness Decor KRUISHOUTEM 09 383 70 83 | Wida MELSELE 03 336 54 94 | Esento: BRAKEL 055 42 76 08 – GENT 055 42 76 08 | Van Poucke ZOTTEGEM 09 360 16 91 | Vepa ZELZATE 09 345 56 25 | Schrauwen ST-NIKLAAS 03 766 18 17 | Sterck AALST 053 70 16 11 | Sani-en Keukendecor WAASMUNSTER 03 250 66 90 | VLAAMS-BRABANT: Van Poucke LENNIK 02 582 35 03 | L’air et L’eau BEGIJNENDIJK 016 41 42 66 | Ventimec LEUVEN 016 23 39 74 | Pool+ HAACHT 016 85 09 55 | Runningmate KAMPENHOUT 016 65 05 86 | Van Diest HALLE 02 361 14 16 Volledig dealeroverzicht op www.healthmate.be

R

Vermindert huidproblemen zoals acne, psoriasis, eczeem.

Verlicht astma en bronchitis.

D

Verzacht spier- en gewrichtspijnen zoals fibromyalgie, reuma, artrose.

www.cobretti.be

Health Mate® infraroodcabines