OVER MORGEN AUGUSTUS Het pensioenmagazine over uw inkomen voor vandaag, morgen of later

OVER MORGEN

AUGUSTUS 2015

Het pensioenmagazine over uw inkomen voor vandaag, morgen of later

Keuzevrijheid: een Lamborghini kopen van je pensioen Wet pensioencommunicatie

“Mijn superheld was de basketballer Michael Jordan”

Annemiek Sterks, Field Manager bij Call2/KPN Consulting

voorwoord

Nog meer keuze? Help! Stel, u bent op zoek naar een nieuwe camera. Die zit

inhoud

wel op uw smartphone, maar op vakantie wilt u extra mooie plaatjes maken van dat prachtige strand of pittoreske dorpje. In de winkel stuit u op schappen vol camera’s van een paar tientjes tot een paar honderd euro, met allerlei technische eigenschappen waarvan u het bestaan niet wist. U wordt een beetje onrustig. Dit gevoel hoort bij keuzestress.

Van pensioenen wordt vaak gezegd dat we zo weinig keuzes hebben. De meeste Nederlanders bouwen verplicht pensioen op bij een pensioenfonds. U bouwt ook verplicht pensioen op bij Pensioenfonds KPN en kunt niet zeggen: “Ik kies zelf mijn pensioenfonds wel”. En als u met pensioen gaat, ontvangt u iedere maand uw geld. Terwijl u misschien liever in een keer een groot bedrag krijgt om de hypotheek versneld af te lossen. Of het huidige pensioenstelstel houdbaar is, is de vraag. Staatssecretaris Jetta Klijnsma heeft op 6 juli 2015 haar Hoofdlijnennotitie -waarin ze de bouwstenen presenteert voor een pensioenstelsel waarmee we verder de eenentwintigste eeuw in kunnen- ingediend bij de Tweede Kamer. Eén van de pijlers van deze notitie, is meer keuzevrijheid. Wilt u de ontwikkelingen volgen? Kijk dan eens op www.denationalepensioendialoog.nl. Eén pensioenfonds voor bijna alle KPN’ers Heel iets anders: tot voor kort was er een apart pensioenfonds voor KPN’ers met een persoonlijke arbeidsovereenkomst, Ondernemingspensioenfonds KPN (OPF KPN). Sinds 1 juli 2015 zijn ons pensioenfonds en OPF KPN gefuseerd, zodat bijna alle KPN’ers voortaan onder één pensioenfonds en één pensioenregeling vallen, ook de pensioengerechtigden van OPF KPN. Graag wil ik iedereen die overkomt van OPF KPN welkom heten bij Pensioenfonds KPN! Financiële situatie Iedere maand vindt u op onze website informatie over de financiële situatie van het pensioenfonds. Sinds begin dit jaar doen we dat aan de hand van de beleidsdekkingsgraad: het gemiddelde van de dekkingsgraden van de afgelopen 12 maanden. Logisch gevolg van dat gemiddelde is dat het cijfer minder schommelt (en dat was ook het doel). En dat is over het eerste half jaar duidelijk te zien: in januari was de beleidsdekkingsgraad 111,1% en eind juni 112,5%. De stijging van de beleidsdekkingsgraad is vooral het gevolg van de positieve beleggingsrendementen over de eerste helft van 2015 en het gevoerde risicobeleid. Alle details weten? Ga dan naar www.kpnpensioen.nl.

2 | Pensioenfonds KPN

4

Annemiek Sterks

12

De pensioendesk

19

Roelof weet het

Peter van Gameren Berichtenbox de nieuwe standaard Als u een reisverzekering afsluit, doet u dat vast online. Even tegen het thuisfront zeggen dat u wat later komt, gaat via WhatsApp. In de pensioenwereld doen we het nog vaak op papier. Dat zien we steeds meer veranderen. Pensioenfonds KPN gaat bijvoorbeeld aansluiten op de Berichtenbox van de overheid. Misschien kent u de Berichtenbox al via de Belastingdienst of de Kinderbijslag. Dit betekent bijvoorbeeld dat u het jaarlijks Uniform Pensioenoverzicht (dat toch al gauw uit een pagina of 30 bestaat) volgend jaar in principe niet meer op papier krijgt, maar via de Berichtenbox. Als het zover is, laten we u dat natuurlijk weten. Peter van Gameren Voorzitter Pensioenfonds KPN

2 4 6

Nog meer keuze? Help!

Interview Annemiek Sterks

Kort nieuws

8 10 11 12

Wet pensioencommunicatie

Wist u dat...?

13 14 16

Bestuur over het nieuws

Interview Aart Wagelaar

nFTK: nieuwe financiële spelregels voor pensioenfondsen

18 19

Wat gebeurt er als…?

Roelof weet het

Column Hans Breuker

De pensioendesk: uw vraagbaak in pensioenland

Pensioenfonds KPN | 3

Persoonlijk Interview

Persoonlijk Interview

“Mijn superheld was de basketballer Michael Jordan” “Wat ik interessant vind, is de discussie die op dit moment gaande lijkt te zijn onder ‘mijn’ generatie. Ik merk dat veel jonge mensen zich druk maken over hun pensioen. Je hoort vaak de vraag: ‘Is mijn pensioen er straks nog wel?’. Dat denk ik toch wel? Je hebt het tenslotte zelf gespaard?” Aan het woord is Annemiek Sterks, Field Manager bij Call2/KPN Consulting. Ze vertelt over haar werk, vrije tijd en over pensioen. Houdt ze zich bezig met haar pensioen? Wat houdt jouw functie in? “Als field manager bij Call2, een onderdeel van KPN Consulting, geef ik leiding aan een groep van 25 enthousiaste ICT’ers. Zij zijn gedetacheerd bij verschillende klanten in Nederland. Ik ben dus veel op pad en zie ze niet elke dag. Dat is soms best een uitdaging, maar ik vind het enorm leuk om te doen. Ik haal veel voldoening uit het coachen en begeleiden van deze mensen. Ik help ze om hun doelen te bereiken en ik zie ze groeien. Zij hebben daar zelf heel veel aan, maar natuurlijk ook onze klanten. Dat is toch geweldig.”

Wat heb je in die vier maanden allemaal gedaan? “Mijn vriend en ik hebben een prachtige reis gemaakt! We hebben verschillende landen bezocht: China, Indonesië, Australië en Nieuw-Zeeland. Nieuw-Zeeland vond ik echt prachtig. Ik houd van avontuur en fysieke uitdaging. En dan kom je in Nieuw-Zeeland volledig aan je trekken. Maar ook China was onvergetelijk. Wat een cultuurverschil! Ook de tijd in Australië en Indonesië was erg bijzonder. Het uitzicht vanaf de Rinjani vulkaan was fenomenaal! Al met al dus een reis die ik nooit meer ga vergeten.”

Hoe ben je op deze plek terechtgekomen? “Op een gegeven moment ben ik daar door een collega voor gevraagd. Deze collega wist namelijk van mijn ambities om het managementvak wat meer te ontdekken. Ik was niet helemaal onervaren en werk ook alweer een tijdje bij KPN Consulting. Ik ben namelijk in 2011, direct na mijn studie Business Development aan de Rijksuniversiteit Groningen, bij KPN Consulting gaan werken. En wat denk ik ook wel een beetje heeft meegeholpen, is dat ik in 2014 KPN Consulting Talent of the Year ben geworden.”

Ben je ook al bezig met pensioen? “Nou, eigenlijk nog niet echt. Ik heb net gelezen dat slechts 7% van de Nederlanders zich verdiept in zijn pensioen. Ik zit bij de 93% die dat dus niet doet. Ik vind het een lastig onderwerp. Ik weet dat ik op dit moment pensioen opbouw. Dat er iets geregeld is, vind ik een geruststellende gedachte. Maar bij mij overheerst ook wel het idee dat ik er weinig invloed op heb. Bovendien: het duurt nog zo lang voordat het zover is!”

Dat klinkt goed! Hoe ben je dit geworden? “Mijn collega’s hebben mij hiervoor genomineerd. Vervolgens moest ik een motivatiebrief schrijven en, na een selectie, een pitch over ‘verbinden en superhelden’ geven voor de directie. Mijn superheld was de basketballer Michael Jordan. Ik heb voor hem gekozen, omdat hij in mijn ogen écht een teamspeler was. Hij was niet alleen zelf heel goed, maar kon het team ook beter maken. Hij was de verbindende factor. ”

“Ik houd van avontuur en fysieke uitdaging” “Na het winnen van deze titel had ik eigenlijk niet verwacht dat het zoveel zou doen. Maar nu denk ik dat het wel erg goed is voor mijn bekendheid binnen het bedrijf. Dat is natuurlijk wel erg leuk. En toen ik recent na vier maanden wereldreis terugkwam, mocht ik ook gewoon weer terugkomen.”


“Wat ik heb opgebouwd, kunnen ze mij niet afnemen, denk ik…” “Wat ik wel interessant vind, is de discussie die op dit moment gaande lijkt te zijn onder ‘mijn’ generatie. Ik merk dat veel jonge mensen zich druk maken over hun pensioen. Je hoort vaak de vraag: ‘Is mijn pensioen er straks nog wel?’ Er heerst dus bij veel mensen een onzekerheid over de toekomst van onze pensioenen. En ik moet zeggen dat de berichten in de media ook niet echt geruststellen.” Maak jij je daar ook zorgen over? “Weinig, eigenlijk. Dit komt voornamelijk omdat het nog een ‘ver-van-mijn-bed-show’ is. Ik ben 28 en ik ben blij dat er iets voor mij wordt geregeld, maar daar houdt het wel op. Bovendien, wat ik heb opgebouwd, kunnen ze mij niet meer afnemen.”

Naam: Annemiek Sterks Leeftijd: 28 Burgerlijke staat: samenwonend Huidige functie: Field Manager Call2/ KPN Consulting

“Wel probeer ik de brieven die ik van Pensioenfonds KPN ontvang, serieus door te nemen. Soms is dit best lastig. Laatst kreeg ik een brief over een keuze die ik moest maken voor het partnerpensioen, maar eigenlijk wist ik niet goed wat er precies van mij gevraagd werd. Ook de bedragen van het Uniform Pensioenoverzicht zeggen mij nu nog niet zo veel.”

Het duurt dus nog even, maar wat ga je doen als je met pensioen bent? “Verre reizen maken! Er zijn nog zoveel plekken die ik graag wil zien. En misschien ook wel een campertje kopen. Fietsen achterop en al reizend genieten van mijn oude dag!”


KORT n

i

e

u

w

Herstelplan

Omdat de beleidsdekkingsgraad van het pensioenfonds lager is dan het vereiste niveau, heeft Pensioenfonds KPN per 1 juli 2015 een herstelplan ingediend bij De Nederlandsche Bank. Als alles verloopt zoals in het herstelplan staat, is onze dekkingsgraad in 2018 weer hoger dan de vereiste beleidsdekkingsgraad.

AOW-leeftijd versneld omhoog

Crisisplan

Een ruime meerderheid in de Eerste Kamer heeft op 2 juni 2015 ingestemd met het voorstel van staatssecretaris Klijnsma om de AOW-leeftijd versneld te verhogen. De AOW-leeftijd gaat vanaf 2016 naar 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021. Dit voorstel was al aangekondigd in het regeerakkoord.

In de Pensioenwet staat dat alle pensioenfondsen een financieel crisisplan moeten hebben. Per 1 juli 2015 heeft Pensioenfonds KPN het crisisplan aangepast aan het nieuwe Financieel Toetsingskader per 1 januari 2015.

Verhoging De AOW-leeftijd wordt nu vanaf 2016 in stappen van 3 maanden verhoogd en vanaf 2018 in stappen van 4 maanden. Vanaf 2022 wordt de AOW-leeftijd gekoppeld aan de levensverwachting.

AOW-leeftijd 65 + 3 maanden 65 + 6 maanden 65 +9 maanden 66 66 + 4 maanden 66 +8 maanden 67 67 + gekoppeld aan de levensverwachting

In dit plan laat het bestuur zien welke maatregelen het pensioenfonds neemt als er een crisis dreigt of wanneer het pensioenfonds in een crisissituatie zit. Meer weten? Kijk op www.kpnpensioen.nl/crisisplan

Geen pensioennieuws missen? Meld u aan voor de digitale nieuwsbrief van Pensioenfonds KPN. Iedere maand praten we u bij over de laatste ontwikkelingen in de pensioenwereld. Hoe staat het fonds er financieel voor? Welk pensioennieuws is er vanuit politiek Den Haag? Het enige dat u hoeft te doen om niets te missen, is u aanmelden via www.kpnpensioen.nl.


Hoe staan uw beleggingen ervoor?

Als een pensioenfonds op grond van de beleidsdekkingsgraad niet langer voldoet aan het vereist eigen vermogen, moet het een herstelplan indienen bij De Nederlandsche Bank. In dit plan staat hoe het pensioenfonds in maximaal tien jaar weer denkt te gaan voldoen aan het vereist eigen vermogen.

s

Tijdspad Jaar Geboortedatum 2015 na 31 oktober 1949 en voor 1 oktober 1950 2016 na 30 september 1950 en voor 1 juli 1951 2017 na 30 juni 1951 en voor 1 april 1952 2018 na 31 maart 1952 en voor 1 januari 1953 2019 na 31 december 1952 en voor 1 september 1953 2020 na 31 augustus 1953 en voor 1 mei 1954 2021 na 30 april 1954 en voor januari 1955 2022 op/na 1 januari 1955

Jaarverslag

Verdient u meer dan € 45.378? Of doet u aan Individueel Pensioensparen? Dan heeft u een eigen pensioenrekening die door het pensioenfonds voor u wordt belegd. U kunt kiezen hoe u belegt. Standaard belegt u in de Life Cycle: een goede keuze als u zelf niet actief bezig wilt zijn met beleggen. In de Life Cycle worden uw beleggingen aangepast aan uw leeftijd: er wordt minder risicovol belegd naarmate u ouder wordt. U kunt ook kiezen voor Vrij Beleggen.

Voor pensioenfondsen was 2014 een druk jaar. Dit gold ook voor Pensioenfonds KPN. Het eerste halfjaar stond in het teken van de aanpassing van de pensioenadministratie door de aanpassing van de fiscale pensioenwetgeving 2014.

Uw rendementen Op www.kpnpensioen.nl ziet u wat het rendement op de beleggingen is. Iedere maand ziet u de nieuwe resultaten. Verder krijgt u ieder jaar een beleggingsoverzicht met de resultaten van uw beleggingen over het voorgaande jaar. Veranderingen in de beleggingen Sinds 1 januari is beleggen in de Life Cycle veranderd. Het beleggen is namelijk nog beter afgestemd op uw leeftijd en de jaren tot uw pensioen. Ook de samenstelling van de beleggingen is veranderd (dit geldt voor de Life Cycle en voor Vrij Beleggen). Op www.kpnpensioen.nl leest u alles over deze veranderingen in de beleggingen.

Eveneens speelde de invoering van het nieuwe bestuursmodel als gevolg van de Wet Versterking Pensioenfondsbestuur een prominente rol in onze werkzaamheden. Daarnaast heeft het bestuur in deze periode ingestemd met de uitvoering van de nieuwe pensioenregeling per 2015 én heeft het pensioenfonds met de werkgever nieuwe afspraken gemaakt over de financiering van de pensioenregeling. Ieder jaar stelt Pensioenfonds KPN een jaarverslag op. Wilt u een gedetailleerd beeld van het pensioenfonds in 2014? Lees dan het volledige jaarverslag op de website. Meer geïnteresseerd in de hoofdlijnen? Er is ook een verkorte versie beschikbaar op de website.

Betaaldata 2015

Ontvangt u een pensioen van het pensioenfonds? Elke maand krijgt u uw pensioen op uw bankrekening. Uw pensioen staat uiterlijk op de volgende data op uw rekening: 23 juli 20 augustus 3 september

22 oktober 23 november 22 december

Rond feestdagen kan uw pensioen wat later bijgeschreven worden. U ontvangt geen vakantiegeld. De vakantieuitkering is al in het maandelijkse pensioen verwerkt.



Van plan naar praktijk Uit onderzoek blijkt dat wij wat betreft financiële zaken graag onze kop in het zand steken. Zo gaan we liever naar de tandarts dan dat we ons verdiepen in pensioen. Recente inzichten uit de gedragswetenschap laten zien dat de mens geen homo economicus is. Mensen laten zich vooral leiden door (onbewuste) verlangens, angsten en de sociale omgeving. Slechts tien procent van ons gedrag is rationeel, negentig procent is onbewust en niet rationeel. Nadenken over pensioen en hierop actie ondernemen zit dus gewoon niet onze natuur. 8 | Pensioenfonds KPN


Bruggen bouwen De manier waarop nu gecommuniceerd wordt over pensioen blijkt niet altijd passend en schept soms te hoge verwachtingen. De gemiddelde werknemer heeft een laag pensioenbewustzijn en hier moeten pensioenfondsen meer rekening mee houden. Daarom heeft de overheid de Wet pensioencommunicatie aangenomen. Deze wet moet een communicatiebrug slaan tussen het gat dat ontstaan is tussen pensioenfondsen en de deelnemer en pensioengerechtigde.

Pensioen 1-2-3 Om de speerpunten van de Wet pensioencommunicatie te realiseren is onder andere het Pensioen 1-2-3 ontwikkeld. Het idee hierachter is dat u informatie over pensioen in drie lagen krijgt aangeboden: van laag 1 met een korte, eenvoudige uitleg over uw pensioen tot en met laag 3 die echt de diepte ingaat. Door herkenbare symbolen te gebruiken, wordt de informatie over bijvoorbeeld arbeidsongeschiktheid, overlijden en verhuizen naar het buitenland, nog duidelijker.

Voorwaarden pensioencommunicatie Op dit moment zijn belangrijke informatiebronnen, zoals het Uniform Pensioenoverzicht (UPO) en de startbrief, voor veel mensen erg ingewikkeld. De Wet pensioencommunicatie brengt daarin verandering. De deelnemer moet centraal staan. De Wet pensioencommunicatie richt zich onder andere op de speerpunten digitalisering, begrijpelijkheid en inzicht in de eigen financiële situatie.

Laag 1 – de hoofdlijnen Op dit niveau wordt de belangrijkste informatie over uw pensioenregeling op een rijtje gezet. Hier vindt u antwoord op vragen als ‘Hoe bouw ik pensioen op’ en ‘Welke keuzes heb ik?’. Deze vragen worden beantwoord aan de hand van iconen.

Pensioencommunicatie moet volgens de wet onder andere:

Laag 2 – een slag dieper Hier vindt u meer informatie over alle onderwerpen uit niveau 1. Bijvoorbeeld hoe het partnerpensioen opgebouwd is en meer informatie over de pensioenregeling waarin u opbouwt.

• Meer aansluiten op de informatiebehoefte en de kenmerken van de deelnemer. Dit betekent bijvoorbeeld dat wanneer een deelnemer bijna met pensioen gaat, hij of zij andere informatie van het pensioenfonds ontvangt dan iemand van 30 jaar die net getrouwd is. Stel dat u gaat trouwen. Op zo’n moment is informatie over het partnerpensioen handig, informatie over pensionering nog niet. Wij letten hier nu al op, maar willen dit in de toekomst nog veel meer gaan toepassen. • Pensioencommunicatie moet ook laten zien wat de vooren nadelen van keuzes zijn. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als u eerder dan de standaard pensioenleeftijd van 67 jaar met pensioen wilt? Pensioenfonds KPN probeert hier al op vooruit te lopen met het Pensioendashboard op Mijn KPN Pensioen. Met het Pensioendashboard kunt u scenario’s doorrekenen, zoals het gewenste inkomen vanaf uw pensioendatum en het vervroegen of uitstellen van de pensioendatum. Op deze manier krijgt u meer duidelijkheid over verschillende pensioensituaties.

Laag 3 – de details Hier vindt u de meest uitgebreide informatie, die u niet direct nodig hebt. Een voorbeeld hiervan is het pensioenreglement of het jaarverslag. Ook Pensioenfonds KPN gaat aan de slag met het Pensioen 1-2-3. Zo ziet u in de loop van 2015 het uitgangspunt van de drie lagen terug op de website. En nieuwe medewerkers krijgen een welkomstbrief in het format van het Pensioen 1-2-3.


Kort nieuws

WIST U DAT...?

Column Hans Breuker

Rente Dit is een ietwat technische column. Laat u daardoor niet

… wij maandelijks een update geven over de

dekkingsgraad van Pensioenfonds KPN? U vindt deze updates bij de nieuwsberichten op

…. al meer dan 5.000 KPN’ers onze

www.kpnpensioen.nl

ontmoedigen, want ook zonder diepgaande technische kennis van pensioenen en pensioenfondsen, is het volgens mij te volgen. Ik durf dat te beweren, omdat ik dit stukje heb laten lezen door niet-ingewijden in de

digitale nieuwsbrief ontvangen?

pensioenmaterie. In de huiselijke sfeer, zeg maar. … de oudste gepensioneerde deelnemer van Pensioenfonds KPN 91 jaar oud is?

… meer dan een kwart van

de Nederlanders (27%)

ervan uitgaat dat hun pensioen voldoende zal zijn om het leven te leiden zoals ze dat wensen?

… bijna een derde van de Nederlandse huishoudens (30%) na pensionering een inkomen van minder dan 70% van het

huidige inkomen heeft? Deze groep bestaat vooral uit zelfstandigen en gescheiden mannen en vrouwen. … u over pensioenpremies geen belasting betaalt? Pas als u pensioen ontvangt, betaalt u belasting (dit wordt ook wel de ‘omkeerregel’ genoemd). Dat is dan vaak tegen een lager tarief dan toen u nog werkte.

… 27% van de Nederlanders aangeeft dat hun financiële

situatie verslechterde tussen 2013 en 2014? Stijgende zorgkosten, verlies van werk en hogere belastingen worden het vaakst als oorzaak genoemd.

… ruim zeven op de tien

Nederlanders liever de

belastingaangifte invult,

dan bezig is met pensioen?


… u pensioenaanspraken kunt uitruilen? U kunt bijvoorbeeld een gedeelte van uw

ouderdomspensioen uitruilen

voor een hoger partnerpensioen voor uw partner. Andersom kan ook: uw partnerpensioen uitruilen voor een hoger ouderdomspensioen.

… 16% van de Nederlanders een

‘spaarpotje’ van meer dan 5.000 euro heeft?

… we in ons leven gemiddeld vijf verschillende werkgevers hebben.

Verplichtingen en bezittingen Pensioenfondsen hebben verplichtingen en bezittingen. De verplichtingen zijn de pensioenen die zij nu en in de toekomst moeten betalen aan de gepensioneerden. Bij de bezittingen gaat het om wat er moet zijn om aan die verplichtingen te kunnen voldoen. Dat zijn dus de premies die aan het fonds betaald worden. Die premies worden voor langere tijd belegd. De verhouding tussen de waarde van de bezittingen aan de ene kant en de waarde van de verplichtingen aan de andere kant, noemen we de dekkingsgraad. Als die precies in evenwicht is, is die 100. De wet schrijft echter voor dat pensioenfondsen een hogere dekkingsgraad moeten aanhouden om tegenvallers (bijvoorbeeld op de aandelenmarkt) op te kunnen vangen. Gemiddeld genomen praten we dan over een dekkingsgraad van 125. De bezittingen worden dus gevormd door de waarde van de beleggingen. De verplichtingen die daartegenover staan moeten ook op een bepaalde manier gewaardeerd worden. Een verplichting om over twintig jaar 1000 euro pensioen uit te betalen heeft nu, anno 2015, uiteraard een lagere waarde dan die 1000 euro. Hoeveel lager dat is, hangt af van de rente waar we mee rekenen. Stel: over 20 jaar wil je op een bedrag van 1000 euro uitkomen. Er geldt een rente van 3%. Je hebt dan nu nodig: 553,68 euro (want: 553,68 x 1,0320 = 1000). Maar als we uitgaan van een rente van 4%, dan hebben we nodig: 456,39 euro (want: 456,39 x 1,0420 = 1000). Dus: hoe hoger die rente is, hoe lager de verplichting gewaardeerd kan worden. En hoe lager de verplichting gewaardeerd kan worden, hoe gunstiger dat is voor de dekkingsgraad. Wisselwerking Het werkt dus naar twee kanten. De dekkingsgraad gaat omhoog als de bezittingen van het pensioenfonds stijgen (er wordt beleggingswinst gemaakt), maar de dekkingsgraad stijgt ook als de waarde van de verplichtingen daalt. En andersom, als de waarde van de verplichtingen stijgt, dan daalt de dekkingsgraad. Of de waarde van verplichtingen stijgt of daalt, hangt zoals gezegd af van de rente waarmee we rekenen en hoe die zich beweegt.

En nu komt het. De rente waarmee gerekend moet worden is de “marktrente”. Deze wordt door De Nederlandsche Bank (DNB) gepubliceerd in de vorm van een zogenoemde actuele rentetermijnstructuur, afgekort de RTS. Die door DNB vastgestelde RTS is op dit moment erg laag. Dat is het gevolg van economische omstandigheden, maar ook van politieke maatregelen. Een lage rente is wellicht goed voor de economie, maar voor de dekkingsgraden van pensioenfondsen dus bepaald niet. Integendeel. En dat maakt dat veel pensioenfondsen door de goede rendementen op de beleggingen, op dit moment meer bezittingen dan ooit hebben, maar dat de dekkingsgraad toch is gedaald door de toegenomen waarde van de verplichtingen. Als gevolg van de gedaalde rente. Een Kamerlid sprak in dit verband onlangs van een kunstmatig laag gehouden rente en dat pensioenfondsen daardoor “verplicht zijn zich arm te rekenen”. Een ander Kamerlid reageerde daarop met de stelling dat “nu schuiven in de rente een glijdende schaal is en arbitrair”. Beter kan ik dit dilemma niet verwoorden… Hans Breuker Hoofd Pensioenadvies, TKP Pensioen


Reactie op nieuws

De pensioendesk

De pensioendesk: uw vraagbaak in pensioenland

Het bestuur reageert in iedere Overmorgen op een bericht dat u in het nieuws heeft

De pensioendesk van Pensioenfonds KPN krijgt dagelijks tientallen mailtjes en telefoontjes binnen. Een van de

kunnen lezen. Dit keer ‘Een Lamborghini kopen van je pensioen, waarom ook niet?’

NIEUWS

Bestuur over het nieuws

medewerkers van de pensioendesk is Randy Geuzinge. Overmorgen sprak met hem.

Neem ons mee, een dag in het leven van Randy. Hoe ziet die eruit? “Mijn werkdagen zijn ingedeeld in twee blokken. Een blok is telefoontjes beantwoorden van alle binnenkomende vragen van deelnemers van PF KPN. Het andere blok gebruik ik voor het beantwoorden van e-mails. Ook maak ik pensioenberekeningen voor deelnemers die maximaal twee jaar voor hun pensionering zitten. ” Waarover krijg je op dit moment veel vragen? “Op dit moment speelt de wijziging in het inkooptarief voor de actieve deelnemers die ook pensioen opbouwen in de beschikbare-

premieregeling (BPR) en Individueel Pensioensparen (IPS). Bij de BPR en via IPS bouw je een saldo op. Dit saldo of bedrag groeit, doordat je premies inlegt en er rendement wordt behaald op het saldo. Op de pensioendatum wordt van het saldo een pensioen ingekocht. Het inkopen gebeurde met inkooptarieven die jaarlijks werden vastgesteld door het bestuur van Pensioenfonds KPN. De afgelopen jaren heeft het bestuur voor de inkooptarieven een tariefrente van 4% gehanteerd. Sinds de economische crisis is de marktrente fors gedaald en is de rente lager dan 4%. Door de daling van de marktrente is dit voor de toekomst niet meer houdbaar. Hierdoor lijdt het pensioenfonds bij de inkoop van pensioenen momenteel verlies. Daarom wordt per 1 juni 2015 de tariefrente niet meer gebruikt en wordt de maandelijkse marktrente, van De Nederlandsche Bank, gebruikt. De rente is nu laag. Hierdoor is de inkoopfactor hoger. Je koopt nu voor hetzelfde saldo minder pensioen in. Daarom is besloten om op basis van het saldo van 31 mei 2015 KPN’ers een compensatie toe te kennen. Deze compensatie is per 1 juni 2015 toegevoegd aan het saldo. Wanneer de marktrente in de toekomst weer gaat stijgen, valt het inkooptarief lager uit. Je kunt dan voor hetzelfde saldo meer pensioen inkopen.” Waarover ging je laatste telefoontje? “Mijn laatste gesprek was met iemand met een wezenpensioen. Zij is 24 jaar en volgt een voltijd hbo-opleiding. Haar wezenpensioen is stopgezet omdat ze geen bewijsstuk heeft opgestuurd waaruit blijkt dat ze nog studiefinanciering krijgt. Dit is een voorwaarde om na je achttiende (tot maximaal 27 jaar) nog een wezenpensioen te mogen ontvangen. Bij veel mensen is het onduidelijk welk bewijsstuk voldoet. Ik heb haar verteld dat wij een ‘bericht studiefinanciering’ van DUO nodig hebben.”

Een Lamborghini kopen van je pensioen, waarom ook niet? “Als de Britten hun pensioen ineens willen verbrassen, lig ik daar niet wakker van”, zei de staatssecretaris van pensioenen Steve Webb vorig jaar provocerend. “Als mensen een Lamborghini aanschaffen en terugvallen op hun staatspensioen, dan is de overheid niet zo bezorgd en dan is het hun eigen keuze”, aldus Webb, een echte Liberaal-Democraat. Nederlanders moeten ook wat meer keuzevrijheid krijgen, en een deel van hun pensioen in één keer op kunnen nemen. Dat bepleit pensioendenktank Netspar in een internationaal vergelijkend onderzoek, dat op 12 juni verscheen. Geef Nederlanders de mogelijkheid om een deel van hun opgebouwde pensioen ineens op te nemen, zeggen de Netspar-onderzoekers: “Bijvoorbeeld om de hypotheek mee af te lossen, een slaapkamer op de begane grond te laten bouwen of om ongedekte zorg van te betalen. Het kan al in veel andere landen.” De conclusie wordt ondersteund door een rapport van het Centraal Planbureau (CPB) dat ook op 12 juni werd gepubliceerd. Het kabinet komt deze zomer met een notitie over de hervorming van het Nederlandse pensioenstelsel.

Randy’s advies voor KPN’ers “Het kan heel verhelderend zijn om voor het maken van de pensioenkeuzes gebruik te maken van een spreekuur. In een persoonlijk gesprek nemen we de keuzemogelijkheden door en zie je de financiële consequenties van de gemaakte keuzes. Enkele dagen per jaar komen we in het land, maar het is altijd mogelijk om op ons kantoor in Groningen een spreekuur te bezoeken. Aanmelden kan via [email protected].”


Bron: NRC Q

Reactie van het bestuur Nederland heeft een van de beste pensioenstelsels ter wereld, daarover zijn alle experts het eens. Of we nu gewerkt hebben of niet, we krijgen allemaal een pensioen van de overheid. En bijna iedereen die werkt, bouwt een eigen pensioen op als aanvulling op de AOW. Bijna nergens in de wereld is er zo weinig armoede onder ouderen als in Nederland. Maar past dat stelsel nu en later nog wel bij de veranderende economische, sociale en arbeidsverhoudingen? Hierover is de afgelopen maanden uitgebreid gediscussieerd in De Nationale Pensioendialoog. In die discussie kwam vaak naar voren dat Nederlanders meer keuzevrijheid willen als het om hun pensioen gaat. Een van die keuzes zou kunnen zijn dat je je pensioen in één keer kunt opnemen. De angst voor deze keuze is dat mensen hun hele pensioen uitgeven zonder na te denken over de consequentie, namelijk dat er dan alleen AOW overblijft en dat je het daar je verdere leven mee moet doen. Het is de vraag of het zo’n vaart zal lopen. Van de Nederlanders wil 65% aan de ene kant meer te zeggen hebben over de pensioenpremie die ze betalen en over de pensioenregeling. Maar 80% zegt ‘ja’ als je ze vraagt of ze het belangrijk vinden dat dit automatisch wordt geregeld. In Australië, waar je al zelf bepaalt wat je met je pensioen doet, heeft 55% het pensioen in één keer (belastingvrij) laten uitbetalen, 35% ontvangt ‘normaal’ pensioen en de resterende 10% heeft gekozen voor een combinatie. Als pensioenfonds vinden wij keuzevrijheid belangrijk. Overigens geeft de huidige pensioenregeling al meerdere keuzes, zoals eerder of gedeeltelijk met pensioen gaan en wel of geen partnerpensioen na de pensioendatum. Zo kunt u uw pensioen beter afstemmen op uw eigen situatie. Of we het keuzemenu moeten uitbreiden door op de pensioendatum een deel van het pensioen in één keer uit te betalen, vragen we ons af. Omdat we voorzichtig zijn, conservatief zo u wilt, en we ons verantwoordelijk voelen voor uw pensioen. Een nieuwe auto is leuk voor een paar jaar, van uw pensioen moet u langer kunnen genieten.


Interview

Interview

Aart Wagelaar, accountmanager KPN Sales

“Ik houd met alle scenario’s rekening” “Het mooie van KPN is dat het een bedrijf is waar je je kunt verbreden. Anders gezegd: een bedrijf dat mogelijkheden biedt om de gewenste invulling aan je werk te geven, en daarmee aan een belangrijk deel van je leven. Ik heb daar door de jaren heen dan ook volop gebruik van gemaakt.”

Overmorgen interviewt Aart Wagelaar, accountmanager KPN Sales Large Enterprises, oftewel de grootzakelijke markt. Aart trad in september 1979 in dienst bij de toenmalige PTT, als toezichthouder las- en legwerkzaamheden bij het netwerkbedrijf. Na de verzelfstandiging van de PTT doorliep hij bij KPN functies bij diverse bedrijfsonderdelen, waaronder Openbare Netwerken en de Telexdienst. Daarna kwam Aart ‘eigenlijk per ongeluk’ bij de afdeling Verkoop terecht: “Voor het opzetten van een Business Center in Hengelo zochten ze iemand met een technische achtergrond. Daar kwam ik voor het eerst met sales in aanraking. En ik moet zeggen: ik kreeg al snel de smaak te pakken om mensen enthousiast te maken voor onze producten en diensten.”

“Als de klant tegen je zegt: ‘Ik ga met je in zee, omdat ik het je gun’, dan weet je dat je het goed doet” Menselijke factor Aart noemt de menselijke factor het belangrijkste aspect in zijn werk. “Dat was al zo bij de PTT, waar ik veel belang hechtte aan de onderlinge sfeer tussen de graafploeg van de aannemer die de kabels moest leggen en ons, de toezichthouders van de PTT. Bij Sales gaat het om de vertrouwensband die je met je relaties opbouwt. Als de klant tegen je zegt: ‘Ik ga met je in zee, omdat ik het je gun’, dan weet je dat je het goed doet.” Code 95 Aart bedient twintig grote klanten in de regio Sales Regio Oost, een gebied dat van Groningen tot Nijmegen loopt. “Ik heb een hele leuke baan”, zo benadrukt hij. “Als ik in mijn huidige functie tot mijn AOW-leeftijd door zou kunnen gaan, zou ik


dat doen. Maar de toekomst is onzeker. KPN Sales staat voor een forse reorganisatie. Er gaat veel veranderen, ook in het accountmanagement. Die functie verandert sterk, waardoor eerder vertrek zo maar aan de orde zou kunnen zijn. Omdat ik met alle scenario’s rekening houd en zeker niet achter de geraniums wil gaan zitten, ben ik twee jaar geleden met een nieuwe liefhebberij begonnen: ik heb mijn groot rijbewijs gehaald én Code 95, samen het diploma voor vrachtwagenchauffeur. Ik vind het machtig mooi om op grote voertuigen te rijden en heb diep respect voor de chauffeurs die dag in dag uit op de grote weg zitten. Mocht ik boventallig worden, dan kan ik misschien iets in de transportsector gaan doen.” Sparren over pensioen Pensioen is een onderwerp waarin Aart zich vanaf zijn 60e is gaan verdiepen. “Alle veranderingen bij KPN zijn daar de trigger voor geweest. Pensioen is niet meteen mijn hobby. Op zich is er natuurlijk heel wat informatie beschikbaar, zoals het jaarlijkse pensioenoverzicht en een speciale rekentool op de website. Maar persoonlijk vind ik het prettiger om erover te sparren met iemand die verstand van zaken heeft. Wat betekenen al die cijfers in het pensioenoverzicht nu precies? Welke mogelijkheden zijn er om met je pensioen te spelen? Voor een antwoord op dergelijke vragen heb ik op een gegeven moment een afspraak gemaakt met iemand van de Pensioendesk. Dat gesprek was wat mij betreft zeer verhelderend.”

“Pensioen is niet mijn hobby” Desgevraagd laat Aart weten dat hij ook precies op de hoogte is van zijn AOW-gerechtigde leeftijd. “Dat was recent nog 65 jaar en 9 maanden, maar sinds de laatste aanpassing door de overheid ligt mijn AOW-leeftijd op 66 jaar en 4 maanden. Wat ik daarvan vind? Ach, ik kan er niets aan veranderen, dus ga ik me daar ook niet druk over maken.”

“Ik wil zeker niet achter de geraniums gaan zitten”

Naam: Aart Wagelaar Leeftijd: 62 Burgerlijke staat: Getrouwd (‘al bijna 40 jaar’), twee kinderen. Woont in: Enschede Hobby’s: Mountainbiken, spinning, reizen. Over die laatste hobby vertelt Aart: “Mijn vrouw en ik trekken sinds een jaar of twaalf de wereldbol over. Je hoort van veel mensen dat ze willen gaan reizen als ze met pensioen gaan, maar ik heb een goed advies van mijn zwager ter harte genomen. Die zei: ‘Als je met pensioen bent kon het wel eens te laat zijn, dus wees verstandig en doe het nu als het kan ’.”


Pensioenfondsen

Pensioenfondsen

nFTK: nieuwe financiële

Beleggingen van Pensioenfonds KPN

spelregels voor pensioenfondsen

Nog net voor het einde van 2014 werd door de Eerste Kamer het nieuwe financiële toetsingskader (nFTK) voor pensioenfondsen aangenomen. In dit nFTK is onder andere vastgelegd hoe de dekkingsgraad van een pensioenfonds berekend moet worden, welke rente pensioenfondsen moeten gebruiken om de waarde van hun verplichtingen te bepalen en welke reserves de fondsen moeten aanhouden voor onvoorziene omstandigheden.

Obligaties 27,1% Inflatiegerelateerde obligaties 12,9% schommelen door veranderingen op de financiële markten. Door te rekenen met het gemiddelde van de actuele dekkingsgraden van de laatste twaalf maanden, is de verwachting dat deze beleidsdekkingsgraad minder schommelt dan voorheen. In de grafiek ziet u hoe de beleidsen de actuele dekkingsgraad zich hebben ontwikkeld in de eerste vijf maanden van 2015. Daarnaast geeft de grafiek inzicht in de waarde van de verplichtingen en het vermogen van Pensioenfonds KPN.

Beleidsdekkingsgraad Vanaf 2015 rapporteren alle pensioenfondsen de zogeheten


Alternatieve beleggingen 2,6% Geldmarkt 4,4% Derivaten 7,1% Aandelen 40,7 %

beleidsdekkingsgraad aan De Nederlandsche Bank (DNB). Hierbij berekent het pensioenfonds iedere maand een dekkingsgraad. Voor de beleidsdekkingsgraad wordt vervolgens een gemiddelde van de laatste twaalf maanden genomen. Aan de hand van de beleidsdekkingsgraad wordt bijvoorbeeld bepaald of een fonds toeslagen mag geven of in een tekortsituatie verkeert en eventueel een pensioenverlaging moet doorvoeren.

Belangrijke factor: de rente Overigens blijven financieeleconomische ontwikkelingen de dekkingsgraad van het pensioenfonds beïnvloeden. Zo is de rente een belangrijke factor. Als de rente stijgt, dan daalt de waarde van de pensioenverplichtingen meer dan de waarde van de vastrentende waarden, zoals obligaties, daalt. Dat is gunstig voor de dekkingsgraad. Het is ongunstig als de rente daalt, want dan stijgt de waarde van de pensioenverplichtingen meer dan dat de waarde van de vastrentende waarden stijgt. DNB stelt de rente, die pensioenfondsen moeten gebruiken voor de waardering van de verplichtingen, maandelijks vast. Per januari 2015 is ook de vaststelling van deze rente gewijzigd. Deze DNB-rentetermijnstructuur wordt berekend aan de hand van de zogenaamde Ultimate Forward Rate-methode (UFR). In deze methode wordt verondersteld dat de rente zich op de lange termijn (60 jaar en langer) naar een afgesproken niveau toe beweegt. Tot januari 2015 werd voor deze DNB-rente een driemaands gemiddelde gebruikt, maar vanaf januari 2015 is dat niet meer zo.

Tot en met eind 2014 was de dekkingsgraad geen gemiddelde, maar een momentopname. Een verandering in de waarde van het vermogen of de verplichtingen van een pensioenfonds had direct effect op de dekkingsgraad en deze kon dus erg

Dynamisch beleggingsbeleid De rente is daarnaast belangrijk voor de samenstelling en het rendement van de beleggingen van een pensioenfonds. Pensioenfondsen kunnen zich bijvoorbeeld beschermen

Ontwikkeling beleidsdekkingsgraad van januari 2015 t/m mei 2015

De nieuwe financiële spelregels dienen drie doelen. In de eerste plaats moeten ze ervoor zorgen dat pensioenen minder gevoelig zijn voor grote schokken op de financiële markten. Daarnaast is het belangrijk dat de behaalde rendementen eerlijker worden verdeeld over de verschillende generaties deelnemers. Tot slot moet het nFTK ervoor zorgen dat het beleggingsbeleid meer op de lange termijn wordt afgestemd, zodat er meer ruimte kan komen voor het toekennen van toeslagen. Wij leggen u uit wat dit in de praktijk betekent.

Onroerend goed 5,1%

tegen een (plotselinge) daling van de rente met specifieke beleggingsinstrumenten. Beleggen brengt echter ook risico’s met zich mee. De beleggingsportefeuille moet erop gericht zijn om een zo hoog mogelijk rendement tegen aanvaardbare risico’s te behalen. Het rendement is immers nodig om in de toekomst de pensioenen te kunnen blijven uitbetalen en/ of te kunnen verhogen met een toeslag. Pensioenfonds KPN belegt in verschillende beleggingscategorieën en de verdeling hiervan is vastgelegd in het beleggingsbeleid. Pensioenfondsen hebben te maken met een continu spanningsveld tussen lange en korte termijn en het bewaren van de rust en het inspringen op actuele ontwikkelingen. Het is dus belangrijk dat een pensioenfonds, indien nodig, het beleid kan aanpassen. We noemen dit een dynamisch beleggingsbeleid. Redenen om het beleid aan te passen, kunnen bijvoorbeeld ontwikkelingen op de financiële markten zijn, maar ook een aanpassing van de weten regelgeving.

Langere beleggingshorizon, hogere buffereisen Met de komst van het nFTK lijkt het er enerzijds op dat pensioenfondsen meer risico kunnen nemen in hun beleggingsportefeuille. Eén van de doelen van het nFTK is immers ervoor zorgen dat het beleggingsbeleid meer op de lange termijn kan worden afgestemd, zodat er gewerkt kan worden aan de toeslagambitie. Met een langere beleggingshorizon kan meer risico worden genomen, omdat eventuele tussentijdse slechte rendementen nog goed gemaakt kunnen worden. Anderzijds moet een pensioenfonds in het nFTK ook voldoen aan nieuwe regels ten aanzien van de reserves voor onvoorziene omstandigheden op de korte termijn. Dit noemen we ook wel de buffereisen en deze zijn afhankelijk van het beleggingsrisico dat het pensioenfonds neemt. In het nFTK zijn deze buffereisen verzwaard. Pensioenfondsen moeten dus meer reserves aanhouden.


Kort nieuwsziekte Pensioen,

Vraag & antwoord Heeft u ook een vraag aan Roelof? Mail het ons op: [email protected]. Of bel naar (050) 582 79 00. De pensioendeskundigen helpen u graag verder!

Stel uw vraag aan een pensioendeskundige. Roelof helpt u graag verder met al uw pensioenvragen

Wat gebeurt er als…?

Roelof weet het Beste Roelof, In 2014 ben ik met pensioen gegaan. Net als ieder jaar heb ik vóór 1 april belastingaangifte gedaan. Tot mijn verrassing moet ik een naheffing betalen. De reden: ik heb blijkbaar opgegeven dat zowel op mijn AOW als op mijn pensioen van Pensioenfonds KPN de loonheffingskorting moet worden toegepast. Ik was me hier niet van bewust. Kan ik nog wat doen om te voorkomen dat ik volgend jaar weer zoveel moet betalen? Dank voor je reactie. Peter Beste Peter,

Iedereen kan ziek worden. Meestal bent u na een paar dagen of weken weer beter. Soms duurt het langer. De eerste twee jaar dat u ziek bent, ontvangt u salaris van uw werkgever KPN. Bent u dan nog niet hersteld, dan vraagt u een WIA-uitkering aan bij UWV, zodat u verzekerd bent van inkomen. Maar hoe zit het met uw pensioen, uw inkomen voor later? Zolang u ziek bent, blijft u pensioen opbouwen. En ook als u een WIA-uitkering krijgt, blijft u (gedeeltelijk) pensioen opbouwen bij Pensioenfonds KPN. U betaalt geen premie meer, dat neemt het pensioenfonds in feite voor zijn rekening. Hoeveel pensioen blijft u opbouwen? Bent u na twee jaar nog ziek, dan wordt u gekeurd door UWV. In die keuring wordt uw mate van arbeidsgeschiktheid bepaald. Bent u 35% of meer arbeidsongeschikt, dan ontvangt u een WIA-uitkering. Kijk voor meer informatie over de WIA op www.uwv.nl. Hoeveel pensioen u blijft opbouwen, hangt af van uw mate van arbeidsongeschiktheid (die stelt UWV vast). Mate van arbeidsongeschiktheid 80% of meer Tussen 65 en 80% Tussen 55 en 65% Tussen 45 en 55% Tussen 45 en 35%


Pensioenopbouw 100% 80% 60% 50% 40%

Bent u dus minder dan 35% arbeidsongeschikt, dan bouwt u geen pensioen op over het gedeelte dat u arbeidsongeschikt bent. Welke pensioenen blijft u opbouwen? Bij pensioenfonds KPN bouwt u ouderdomspensioen op voor uzelf. En voor uw eventuele partner en kinderen als u overlijdt. Raakt u arbeidsongeschikt, dan blijft u deze pensioenen opbouwen. Verdiende u meer dan €45.378 voordat u arbeidsongeschikt werd? Dan valt u ook onder de beschikbarepremieregeling van Pensioenfonds KPN. Ook dit pensioen wordt voortgezet als u arbeidsongeschikt raakt. U leest er meer over op www.kpnpensioen.nl. Moet u iets doen? U hoeft niets door te geven aan Pensioenfonds KPN. Wij krijgen bericht van UWV en daarna krijgt u bericht van ons.

Goede vraag! Vervelend trouwens dat je die naheffing kreeg. Je kunt voor volgend jaar voorkomen dat je een hoge naheffing krijgt. Eerst in het kort iets over pensioen en belasting. Net als over je salaris, betaal je belasting over je pensioen. Pensioenfonds KPN houdt die belasting, de loonheffing, in op je pensioen. Op de loonheffing kun je een korting laten toepassen, de zogenaamde loonheffingskorting. Hierdoor betaal je minder belasting. Als je naast je pensioen nog een ander inkomen hebt (denk aan de AOW), kun je kiezen op welk inkomen de loonheffingskorting wordt toegepast. Dat kan maar op één inkomen; het voordeligst is om dit op het hoogste inkomen te laten doen. Bij het aanvragen van je pensioen heb je aan Pensioenfonds KPN doorgegeven dat wij de loonheffingskorting moeten toepassen. Ik denk dat je ook aan de SVB hebt doorgegeven dat de loonheffingskorting op je AOW moet worden toegepast. Je hebt de loonheffingskorting dus twee keer laten toepassen en te veel belastingvoordeel gehad. Daarom moet je nu terugbetalen. Volgens mij is je pensioen hoger dan je AOW. De SVB zou de loonheffingskorting dus niet meer moeten toepassen. Kijk op www.svb.nl om dit te regelen. Zo voorkom je dat je weer een hoge naheffing van de Belastingdienst krijgt. Ik kan niet zeggen of je helemaal geen naheffing meer hoeft te betalen, dat ligt aan de hoogte van je totale inkomen. Wil je meer weten over je inkomen en belasting? Dan kun je altijd kijken op www.belastingdienst.nl. Vriendelijke groet, Roelof


Colofon Stichting Pensioenfonds KPN Postbus 501 9700 AM GRONINGEN [T] (050) 582 79 00 [I] www.kpnpensioen.nl [E] [email protected] Oplage: 32.000 Redactie: Pensioenfonds KPN Vormgeving: New Publishers Druk: De Marne

OVER MORGEN AUGUSTUS Het pensioenmagazine over uw inkomen voor vandaag, morgen of later

Recommend Documents