Morgen begint vandaag
Morgen begint vandaag Leeuwarden is een prachtstad, met een historische binnenstad met mooie grachten en monumenten, met de Oldehove en de Prinsentuin. Omringd door dorpen met hun eigen sfeer en weidse uitzichten. Leeuwarden is de ‘haadstêd fan Fryslân’, al ruim 500 jaar. Een stad om trots op te zijn. Maar eerst en vooral is Leeuwarden het thuis voor een kleine 94.000 inwoners die daar wonen, hun brood verdienen, carrière maken en naar school gaan. Die mensen maken de stad. Voor die stad, voor die mensen wil het CDA zich inzetten: om het mooie te bewaren, de economie van de stad te laten groeien en mensen veiligheid en zorg te bieden. We hebben in onze stad en dorpen een aantal goede jaren achter de rug. Maar zekerheden uit het verleden geven geen garantie voor de toekomst. Economisch gaat het nu minder voorspoedig. Financieel zullen de komende jaren lastige beslissingen genomen moeten worden. Nu is het zaak koers te houden en te bouwen aan onze toekomst. Wat hebben we bereikt? De afgelopen vier jaar heeft het CDA in de fractie en met een wethouder zich ingezet onder het motto: “minder praten, meer doen”. Niet oeverloos praten, maar stevig investeren. Streven naar een samenleving waarin veel kan, maar waarin niet àlles maar moet kunnen. Met succes: we investeerden in wegen en bereikbaarheid. We konden meer nieuwe scholen laten bouwen dan we dachten dat mogelijk was. En de lokale lasten wisten we in toom te houden. Op die koers willen we de komende jaren verder bouwen. Wat wil l en we aanpa k ken ? Wat ons betreft pakken we de uitdagingen van morgen met een grote dosis optimisme aan. We vragen iedereen daaraan een steentje bij te dragen: ondernemers die banen willen scheppen en actieve burgers die zich voor hun wijk of dorp in willen zetten. De gemeente is er immers niet om mensen werk uit handen te nemen. Samen de schouders eronder om vandaag al te werken aan morgen. Als CDA zetten we ons in voor deze zaken:
Betrokken samenleving Samen maken we de stad en het dorp, de wijken en de buurten tot wat ze zijn. Soms is verbondenheid ver te zoeken. Ergernis en irritatie over elkaars gedrag op straat, in het verkeer, over de troep en de herrie, leiden tot agressie en overlast. De vraag naar normen en waarden is nog steeds actueel. Het CDA zet zich in voor een samenleving waarin mensen rekening houden met elkaar en hun omgeving. Respect is dan het minste dat je kunt verwachten. Wij gaan voor een samenleving met zorg en waardering. Juist in onzekere tijden staan we klaar voor de zwakkeren in de samenleving. Sterke lokale economie De gevolgen van de wereldwijde economische crisis gaan aan Leeuwarden niet voorbij. Het is belangrijk de bedrijvigheid en de werkgelegenheid in en om de stad vast te houden. Leeuwarden moet de banenmotor van Fryslân blijven! Een aantrekkelijk vestigingsklimaat, innovatie en vooral een goede bereikbaarheid zijn daarvoor van het grootste belang. De plannen voor de bereikbaarheid zijn klaar. Het komt op uitvoering aan. Het CDA vindt dat het geld daarvoor vrijgemaakt moet worden. Duurzaam leven en wonen We verbruiken meer energie en grondstoffen dan onze aarde kan opbrengen. Dat moet en kan anders. Ook in Leeuwarden is dit opgepakt en zijn we bezig met maatregelen om energie te besparen en over te schakelen op andere bronnen. Steeds meer bedrijven spelen hier op in. Deze bedrijven willen we in Leeuwarden een kans geven. Het creëren van banen en duurzame ontwikkeling gaan hand in hand. Betrouwbaar besturen In moeilijke tijden komt het aan op vertrouwen. Daar past een degelijke manier van besturen bij. Dat betekent minder beloven en meer voor elkaar krijgen. Een deskundig gemeentebestuur dat niet meer uitgeeft dan het binnen krijgt. Financiële problemen worden niet opgelost door de lasten voor de inwoners te verhogen. Het komt de komende jaren aan op prioriteiten stellen en moeilijke keuzes niet uit de weg gaan. Morgen begint immers vandaag, ook als het op besturen aankomt.
Samenleven Het CDA kiest voor een samenleving waarin we niet langs elkaar heen leven, maar sámenleven. Juist nu moeten we klaar staan voor mensen die niet op eigen kracht mee kunnen komen. In de komende jaren is het van belang dat we er samen de schouders onder zetten. Goede voorbeelden daarvan zijn de mantelzorgers die zich blijven inzetten voor familie of buren, de vrijwilligers die meehelpen in de sportkantine of de voorleesmoeder op school. In zo’n samenleving is er niet alleen sprake van respect, maar zijn mensen echt bij elkaar en bij hun omgeving betrokken. In de afgelopen vier jaar is er veel gebeurd. We leverden de wethouder voor Onderwijs en Jeugdbeleid. We overtroffen onze doelstellingen als het om het bouwen van nieuwe scholen gaat. We investeren nu veel méér in jongerenwerk dan vier jaar geleden. Er kwam meer aandacht voor gezinnen, alleenstaande ouders en mantelzorgers. We investeerden een miljoen euro om kapotte speeltoestellen te vervangen. Meer aandacht voor kinderen kwam er door naast de kinderraad ook een kinderburgemeester in te zetten. Voor jongeren die maatschappelijk actief zijn regelden we een jongerenlintje. Als CDA hebben we het alcoholgebruik onder jongeren op de agenda gezet. Er kwam geld voor een stevige aanpak en controleurs om overlast in de wijken terug te dringen. Jongerenwerk In een tijd van noodzakelijke bezuinigingen kiezen we ervoor om prioriteit te geven aan het jeugd- en jongerenwerk. De beschikbare middelen voor deze basisvoorziening blijven gehandhaafd. We streven er naar om extra te investeren in het aantal jongerenwerkers. Ouders zijn primair verantwoordelijk voor het gedrag en de opvoeding van hun kinderen. In het jongerenwerk is er nog onvoldoende aandacht voor de verantwoordelijkheid en rol van ouders. In de aanpak van problemen van en met jongeren worden ouders intensief betrokken. Bij de Centra voor Jeugd en Gezin kunnen ouders terecht met al hun vragen over opvoeding en voor hulp als het thuis niet goed dreigt te gaan. Ouders kunnen worden verplicht om een opvoedcursus te volgen.
Jongeren, alcohol en drugs Het bestrijden van alcoholgebruik onder jongeren blijft een speerpunt. Het CDA is voorstander van een ontmoedigingsbeleid voor alcoholgebruik onder jongeren. De gemeente maakt met scholen afspraken om alcohol uit scholen te weren. Er komt extra aandacht voor voorlichting aan ouders. In deze voorlichting wordt ook aandacht gegeven aan drugsgebruik, omdat het gebruik van (soft)drugs door jongeren meer en meer tot problemen leidt. Het taboe op het waarschuwen tegen softdrugsgebruik moet in het belang van jongeren verdwijnen. Het tijdstip waarop horecagelegenheden ’s nachts nog nieuwe klanten mogen toelaten wordt met ten minste een uur vervroegd. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan het vervroegen van het uitgaansgedrag. Goede scholen De gemeente draagt bij aan goed onderwijs door haar verantwoordelijkheid voor de schoolgebouwen in de gemeente. Wat ons betreft investeren we de komende jaren vooral in huisvesting voor basisscholen. Elke wijk krijgt op termijn een brede school waarin naast basisonderwijs andere voorzieningen, zoals kinderopvang, zijn gehuisvest. In de richtlijnen voor nieuwe schoolgebouwen komen bepalingen om het binnenklimaat in de school te garanderen. Daarmee behoren te hete schoollokalen en slechte luchtkwaliteit op termijn tot het verleden. De looproutes van en naar school zijn veilig en herkenbaar. Veilige schoolroutes worden in de straat aangegeven. Drukke oversteekplekken worden gemarkeerd. Het budget voor verbetering van de veiligheid rondom scholen blijft gehandhaafd. Gezinsvriendelijke gemeente Het combineren van werk en opvoeding is voor steeds meer gezinnen een hele uitdaging. In sommige gevallen wordt een aaneengesloten en verlengde schooldag als onderdeel van de oplossing gezien. Dit is een keus van de school en de ouders. De gemeente heeft hierin geen bevoegdheid, maar dient wel garant te staan voor een goede samenwerking tussen school en bijvoorbeeld sport- en cultuurinstellingen zodat een zinvolle invulling van de verlengde schooldag mogelijk kan worden gemaakt.
Kinderopvang zorgt ervoor dat ouders werk en opvoeding kunnen combineren. Goede voorzieningen voor kinderopvang zijn belangrijk. De gemeente stuurt erop aan dat de komende jaren de kinderopvang en peuterspeelzalen samengaan. Oude stadswijken voldoen vaak niet aan de regel dat 3% van de ruimte aan speelruimte wordt besteed. Om die achterstand in te halen wordt zo mogelijk bij (nieuw)bouwprojecten in deze wijken speelruimte toegevoegd om de norm alsnog te halen. Het CDA wil extra geld uittrekken voor een onderhoudsbudget voor speeltoestellen. Daarmee blijven speelplaatsen veilig voor kinderen en in een goede staat van onderhoud. Vrijwilligerswerk Vrijwilligerswerk is van groot belang. Om de moeilijke zoektocht naar vrijwilligers te steunen stelt de gemeente tweemaal per jaar haar eigen pagina in de huis-aan-huis krant beschikbaar om daar oproepen van clubs, verenigingen en organisaties te plaatsen. De maatschappelijke stage laat jongeren kennis maken met het vrijwilligerswerk in de gemeente. De gemeente geeft het goede voorbeeld door een maximaal aantal plekken voor een maatschappelijke stage aan te bieden. Hierbij worden ook de wijkpanels betrokken, waar jongeren ook hun stage zouden kunnen lopen. Ouderen Het aantal ouderen neemt de komende jaren sterk toe. Ook in Leeuwarden vormt de vergrijzing een uitdaging. Op het gebied van huisvesting en zorg bijvoorbeeld moeten we ons daarop voorbereiden. Ook voor ouderen moet het goed wonen zijn in de gemeente. Het woningaanbod in de stad is nog onvoldoende afgestemd op de toenemende vraag van ouderen. De gemeente maakt met woningcorporaties afspraken over het aanpassen van woningen. Waar mogelijk worden ouderenflats voorzien van een ontmoetingsruimte. Daar past ook bij dat Leeuwarden voorop loopt met het realiseren van meergeneratiewoningen waarin het mogelijk is om jonge gezinnen en (groot-)ouders samen te wonen. Sommige ouderen kiezen er voor om samen een nieuwe woonplek te creëren in de vorm van een woongroep.
De gemeente werkt aan versoepeling van de regels om een woongroep te realiseren. Er wordt gekeken naar een subsidie voor de soms moeilijk te financieren gemeenschappelijke ruimte. Armoede We kiezen ervoor om juist in deze tijden solidair te blijven met mensen die minder te besteden hebben. Voor mensen met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum heeft de gemeente een declaratieregeling. Voor kinderen wil het CDA het bedrag dat gedeclareerd kan worden verhogen zodat er een enkele overzichtelijke regeling ontstaat, zodanig dat het aantal aparte regelingen teruggebracht kan worden. Een voedselbank of een restaurant voor minima laat zien dat mensen een grote betrokkenheid bij elkaar hebben. Particuliere initiatieven gericht tegen armoede worden door de gemeente gesteund, zo mogelijk met een eenmalige opstartsubsidie. In het armoedebeleid is er uitdrukkelijk ook ruimte voor de maatschappelijke rol van kerken, andere religieuze instellingen en diaconiën. Verantwoordelijkheden Uitgangspunt voor een goed welzijnsbeleid vormt een heldere verdeling van verantwoordelijkheden tussen vrijwilligers, professionals en de gemeente. Het patroon dat de gemeente de uitvoering ter hand neemt wordt doorbroken. Uitvoering wordt overgelaten aan vrijwilligers en professionele instellingen. Zij krijgen de ruimte om zelf invulling te geven aan hun taken. Het huidige welzijnsveld is versnipperd en daardoor weinig efficiënt en onnodig duur. De gemeente stimuleert organisaties met gelijke of vergelijkbare doelstellingen hun krachten te bundelen. Er blijft ruimte voor organisaties met een specifieke identiteit. De gemeente kijkt kritisch naar activiteiten, of deze niet aan de markt of vrijwilligers overgelaten kunnen worden en daardoor niet met belastinggeld in stand hoeven te worden gehouden. Sport Het sportbeleid wordt erop gericht om bewegen dicht bij huis te stimuleren. Op basis van goede resultaten in stadswijken wordt een systeem van multifunctionele sportkooien in de stad opgezet. Verschillende sporten kunnen op zulke sportvelden gespeeld worden en ze zijn inpasbaar in wijken met weinig ruimte.
Er worden verschillende routes van verschillende lengtes door de stad voor hardlopen en wandelen uitgezet en herkenbaar aangegeven. Bij het inrichten van sportconcentratiegebieden wordt rekening gehouden met voldoende spreiding van voorzieningen over de stad. Het CDA is voor het behoud van de kleinschalige gymlokalen in wijken. Gymlokalen bij onderwijsinstellingen worden vaker buiten schooluren, in overleg met de gemeente, opengesteld voor wijkactiviteiten. De gemeente heeft een rol als het gaat om de randvoorwaarden voor de infrastructuur rond een eventueel nieuw Cambuurstadion. Aan een nieuw voetbalstadion van Cambuur kan echter niet worden meebetaald. Eventuele nieuwbouw vindt bij voorkeur plaats aan de rand van de stad, waar het sportgebied goed bereikbaar zal zijn met het openbaar vervoer. Cultuur Het cultuurbeleid richt zich op een kwalitief goede culturele sector, die zo veel mogelijk mensen bereikt. Cultuur heeft de ruimte nodig en moet niet in een keurslijf terecht komen. Het is verleidelijk om cultuur voor het karretje van andere, sociale doelen te spannen. Cultuur is een waarde op zichzelf. Leeuwarden is een tweetalige gemeente. Het Fries is een levende taal en ook ons erfgoed. De gemeente stimuleert het gebruik van de Friese taal in de gemeente. Niet alleen bij haar medewerkers, maar ook in de praktijk van alledag. Te beginnen bij het onderwijs en in de kinderopvang. In informatie aan burgers wordt vaker gebruik gemaakt van de Friese taal. Als de gemeente adverteert op Omrop Fryslân gebeurt dat in het Fries. Betaalbaarheid is belangrijk om een creatieve culturele sector mogelijk te maken. Het wordt tijd om te voorzien in voldoende podia die voor amateurkunstgezelschappen betaalbaar zijn. Amateurkunst mag meer gezien worden. Het straatfestival wordt uitgebreid met aandacht of een speciale dag voor de amateurkunst. Jonge kunstenaars en artiesten krijgen de kans om in Leeuwarden hun carrière te starten en zich hier voor langere tijd te vestigen. Studenten van de popacademie moeten hun kunsten vaker kunnen tonen in de stad. Hiervoor wordt samen met de horeca gezocht naar incidentele podia.
Jonge kunstenaars zijn tijdelijk aangewezen op goedkope ateliers in De Blokhuispoort. Daarna zullen elders betaalbare ateliers voor startende kunstenaars beschikbaar komen. Naast grote professionele instellingen dient er in Leeuwarden voldoende ruimte te zijn voor nieuwe initiatieven en er komt meer ruimte voor experimentele kunst. Subsidies voor evenementen worden niet automatisch ondergebracht bij bestaande instellingen. De middelen worden voortaan toegekend door een onafhankelijke commissie die ook tot taak heeft toe te zien op een efficiente uitgave van de beschikbare middelen. Integratie Migranten doen volwaardig mee in onze samenleving. Goede taalvaardigheid en scholing vergroten de kans op werk. Daarom zijn we veeleisend en vragen wij migranten hiervoor ook zelf hun verantwoordelijkheid te nemen. Mensen die in de bijstand terecht komen, omdat ze niet hebben geïnvesteerd in taalbeheersing, worden gekort op de bijstand. Speciale aandacht is er voor vrouwen, hun betrokkenheid bij het onderwijs van hun kinderen, het leren van de taal en het vinden van (vrijwilligers)werk. De gemeente zet in op taalonderwijs voor migranten op de school van hun kinderen. Samen met het VMBO wordt gekeken naar een vervolgopleiding op het inburgeringexamen. Via de Wet werk en bijstand wordt het mogelijk om als inburgeraar een lening af te sluiten bij de gemeente om een (avond)opleiding te kunnen volgen. Na het vinden van een baan wordt de lening terugbetaald. De migrantengemeenschappen in onze stad zijn klein, maar zijn in drie wijken sterk vertegenwoordigd. Voor deze wijken worden plannen gemaakt waarbij geïnvesteerd wordt in de ontmoeting op wijkniveau tussen diverse bevolkingsgroepen.
Economie en bereikbaarheid De economische crisis zal ook aan Leeuwarden niet ongemerkt voorbij gaan. Bedrijven sluiten hun deuren, mensen raken werkloos en jongeren vinden lastig een baan. Meer mensen maken gebruik van de bijstand. Alles moet uit de kast gehaald worden om banen te scheppen. Iedereen moet naar vermogen mee kunnen doen. In ons vorige verkiezingsprogramma ‘minder praten, meer doen’ pleitten we voor minder regels en belastingen voor ondernemers. Vier jaar later is het mes gezet in onnodige regels en verordeningen. De toeristenbelasting is afgeschaft. De aanpak van de werkloosheid was succesvol. Het aantal mensen in de bijstand daalde sterk. De schep ging in de grond bij de Kenniscampus en op veel plekken werd er hard gewerkt aan een betere bereikbaarheid. De economie van de Binnenstad wordt versterkt door de komst van het Nieuw Zaailand en er werd een ondernemersfonds ingesteld. Onze wethouder wist meer dan 250 miljoen euro aan nieuwe investeringen in infrastructuur naar Leeuwarden te krijgen. Werkgelegenheid Het beleid in Leeuwarden is erop gericht om mensen te helpen zelfstandig in hun levensonderhoud te voorzien. Voor mensen die geen betaald werk kunnen doen, vormt vrijwilligerswerk een mogelijkheid om zich in te zetten. Iedereen verdient het immers om mee te doen. Daar past niet bij dat mensen die kunnen werken een aanbod voor een baan weigeren. We pleiten in die gevallen voor consequent toegepaste sancties. Werken met behoud van uitkering is aanvaardbaar als tussenoplossing voor een korte periode. Gesubsidieerde arbeid is voor een korte periode een ondersteunende maatregel op weg naar een baan. Om flexibel te kunnen blijven inspelen op de arbeidsmarkt wordt dit middel slechts beperkt ingezet. Na 2012 draagt de gemeente niet meer bij aan de sociale werkvoorziening. Het bedrijf Caparis moet dan financieel onafhankelijk zijn. De jeugdwerkloosheid is in Leeuwarden ten opzichte van vergelijkbare gemeenten hoog. Er wordt daarom werk gemaakt van een aanpak waarin jongeren óf op school zitten óf een baan hebben. Jongeren behouden voorrang bij de zoektocht naar een baan indien ze toch een beroep op de bijstand moeten doen.
Ondernemersklimaat De werkgelegenheid van morgen begint vandaag. Vandaar dat we in het economisch beleid meer aandacht willen geven aan startende ondernemers. De kennis bij hogescholen moet vaker de weg vinden naar bedrijven. Daar hoort bij dat we blijven investeren om de stad aantrekkelijk te maken voor ondernemers. Dat geldt met name voor het midden- en kleinbedrijf, dat als grootste werkgever in de gemeente gekoesterd moet worden. De gemeente gaat bij haar economisch beleid niet op de stoel van de ondernemers zitten, maar geeft hen juist de ruimte om te investeren en te groeien. Het is nodig om de regeldruk voor ondernemers verder te verlagen. De behandeling van vergunningaanvragen wordt versneld en de looptijd van vergunningen wordt verlengd. Daardoor hoeft minder vaak een vergunning aangevraagd te worden en kunnen ondernemers kosten besparen. Nog altijd is de dienstverlening aan ondernemers niet op orde. Het bedrijvenloket bij de gemeente verwijst nog te veel door naar andere instanties. Dat willen wij veranderen. Ondernemers wordt een loket geboden, waar ze met één persoon zaken kunnen doen op het gebied van ondersteuning, informatie en vergunningen. Ondernemers kunnen met hun klachten over de gemeentelijke organisatie terecht bij een nieuw in te stellen ondernemersombudsman. Deze persoon kan bijvoorbeeld worden ingeschakeld worden als termijnen niet worden gehaald. Kleine ondernemers van vandaag zijn de groeiers van morgen. Veel starters hebben moeite om aan voldoende kapitaal te komen om de sprong te wagen. Om hier een mouw aan te passen stelt de gemeente specifieke starterleningen in. Starters kunnen aanspraak maken op ondersteuning bij het opzetten van een onderneming. Aantrekkelijk winkelaanbod Leeuwarden vaart wel bij een aantrekkelijk winkelaanbod. De Binnenstad is het beste gediend met een goede combinatie van grote winkels en kleinere speciaalzaken. Nieuwe winkelgebieden zoals op de Werpsterhoek en bij de Centrale krijgen alleen de ruimte als ze qua aanbod niet direct concurreren met de Binnenstad en bestaande winkelcentra in wijken en dorpen.
Het CDA is geen voorstander van een economie die 24 uur per dag en 7 dagen in de week doordraait en ziet de zondag als een rustdag voor velen. Kleine ondernemers, winkelpersoneel maar ook de bewoners van de Binnenstad, zijn er bij gebaat dat het aantal koopzondagen beperkt blijft tot het toegestane wettelijke aantal. Kenniseconomie De aanwezigheid van de drie hogescholen in de stad maakt Leeuwarden een aantrekkelijke plaats om een bedrijf te vestigen. Voor de economische structuur van de stad is het van belang om naast het hoger beroepsonderwijs tot functionerende wetenschappelijke instellingen te komen. De komst van een University College moet met beide handen aangegrepen worden. De economische structuur wordt daarmee structureel verbeterd. De Watercampus bij de Johannes de Doperkerk trekt bedrijven op het gebied van watertechnologie. Bij Nij Bosma Zathe kan zich een campus ontwikkelen op het gebied van landbouw en duurzaamheid. Op de Kenniscampus kunnen bedrijven starten die in relatie staan tot de hogescholen, bijvoorbeeld op het gebied van gaming. De start van bedrijven in deze gebieden wordt door de gemeente actief gesteund. Via een energie-transitiefonds wordt aan bedrijven die nieuwe duurzame producten ontwikkelen de mogelijkheid geboden om dit in Leeuwarden te doen. Zij worden geholpen bij het vinden van een locatie op een van de bedrijventerreinen om de producten voor de markt te gaan produceren. Bedrijventerreinen In Leeuwarden moet er voldoende ruimte zijn voor bedrijven om zich te vestigen. Bestaande terreinen worden waar nodig opgewaardeerd en aantrekkelijk gehouden voor nieuwe bedrijven. Dat kan bereikt worden door hier parkmanagement in te stellen. Het gezamenlijk plaatsen van windturbines op bedrijventerreinen blijft mogelijk, waarbij de baten ten goede komen aan parkmanagement. Bedrijven worden gestimuleerd om samen te werken op het gebied van het gebruik van energie en restwarmte door op bedrijventerreinen slimme onderlinge koppelingen te maken. Het gebied Nieuw Stroomland is de plek voor ondernemingen op het gebied van duurzame ontwikkeling. Binnen de randvoorwaarden van een goede landschappelijke inpassing en ruimtelijke kwaliteit, kan hier een regelvrije zone worden gerealiseerd.
Toerisme en festivalstad Leeuwarden en haar prachtige omgeving willen we niet voor onszelf houden. Voor onze lokale economie staat toerisme in steeds sterkere mate garant voor werk en levendigheid. De groei van het toerisme wordt gezocht in een aantrekkelijk festivalaanbod. Het is van belang om festivals vaker te combineren, het straatfestival verder uit te bouwen en vooral de bekendheid van Leeuwarden als festivalstad binnen en buiten de provincie te vergroten. Om het watertoerisme in de stad te versterken,spant de gemeente zich in voor een watersportvignet voor heel Fryslân. Het aantal aanlegplekken voor boten in en rond de Binnenstad wordt vergroot. De dienstverlening aan toeristen wordt verbeterd door op hotspots een gratis WiFi verbinding aan te bieden. Stadsmarketing is meer dan alleen het verkopen van de stad. Het draait om brede aandacht voor de wensen van de bezoeker van de stad. Daarbij is ondersteuning van ondernemers nodig. In de communicatie moet Leeuwarden niet alles voor iedereen willen zijn. Een duidelijk profiel dat zich baseert op de historie van de stad is gewenst. Bekende Leeuwarders kunnen een positieve bijdrage leveren aan het imago van de stad. Stadsmarketing vraagt een lange adem en in de komende jaren aanvullende middelen. Er wordt samenwerking gezocht met Fryslân Marketing. Bereikbaarheid In de komende jaren steken provincie en gemeente grote bedragen in de verbetering van de bereikbaarheid van de stad. Van de gemeente vraagt dit ook in financieel lastige jaren een forse investering. Deze investeringen zijn noodzakelijk voor onze lokale economie en moeten dan ook in de komende collegeperiode zeker gesteld worden. Prioriteit in de verbetering van de bereikbaarheid van Leeuwarden heeft de Haak om Leeuwarden met de Westelijke invalsweg, aanpassing van het Drachtstercomplex en de aanleg van de Noordwest Tangent. Binnen de stad staat een betere doorstroming op de stadsring, waaronder de verbetering van het Europaplein, voorop. Ook elders in de stad worden knelpunten aangepakt, zoals bijvoorbeeld bij de rotonde Sophialaan. Parkeren Leeuwarden heeft nieuwe, goed onderhouden en centraal gelegen parkeergarages. Parkeren moet betaalbaar zijn om zo ook de aantrekkelijkheid van de Binnenstad te behouden.
Het wordt tijd om de stijging van de parkeertarieven te beteugelen. Vandaar dat de tarieven niet per drie maar slechts per vijf jaar worden verhoogd. We blijven op het standpunt staan dat in de avonduren het parkeren in de straten niet op tijd, maar op prijs wordt gereguleerd. Zo spoedig mogelijk worden in de Binnenstad veilige en overdekte fietsenstallingen gerealiseerd. Deze voorzien ook in oplaadpunten voor elektrisch aangedreven fietsen. Verkeer Hoeveel regels we ook stellen en hoeveel borden we ook plaatsen, een veilig verkeer hangt vooral af van het gedrag van de verkeersdeelnemers. De gemeente start een voorlichtingscampagne gericht op ‘etiquette’ in het verkeer. Daarmee worden mensen zich meer bewust van hun gedrag in het verkeer. Regelmatig wordt bekeken of er niet teveel verkeersborden langs de straten staan. Dit komt de verkeersveiligheid ten goede en levert ook een financiële besparing op. Het grootste gevoel van verkeersonveiligheid ontstaat in de 30-kilometer zones in wijken. Daar wordt te hard gereden. Bij de aanpak van verkeersonveiligheid wordt aan deze straten prioriteit gegeven. 30-kilometer zones worden zodanig ingericht dat de straat ook de lagere snelheid afdwingt. We pleiten voor een mobiel flitsteam om overtreders in de kraag te vatten. De doorstroming en verkeersveiligheid op oversteekplaatsen voor voetgangers en fietsers wordt verbeterd door het plaatsen van wachttijdindicatoren. Hiermee wordt aangegeven hoe lang gewacht moet worden en hoeveel tijd men heeft om over te steken. Nieuwe fietspaden worden breder aangelegd, zodat ouders met kinderen hier beter en veiliger gebruik van kunnen maken.
Duurzaam leven en wonen Naast problemen in onze economie kampen we ook met milieuproblemen. Feit is dat het verbruik van grondstoffen en energie, met de daarbij behorende CO2- uitstoot, ons klimaat bedreigt. De aarde is aan ons gegeven om er gebruik van te maken en ervan te genieten. Maar we zullen haar ook weer in goede staat over moeten dragen aan onze kinderen en kleinkinderen. Dat is rentmeesterschap. We kiezen niet voor een beleid dat zich beperkt tot snelle successen, maar voor de lange termijn waarbij we ook de economische en sociale aspecten meewegen. We leggen het accent op energiebesparing, het kleinschalig opwekken van energie en een groenere stad. We hielden het woonbeleid in de gemeente op koers. Leeuwarden bouwt vooral voor middenen hogere inkomens. Er kwam op ons voorstel extra geld voor groenonderhoud in de wijken. We steunden actief de nieuwbouw van het dorpshuis en de brede school in Wytgaard. Door kritische vragen te stellen wisten we de verkoop van snippergroen te beperken om bouw van het rommelige bebouwing in wijken te stoppen. We dwongen af dat de gemeente actief betrokken werd bij de herstructurering in de dorpskern in Wirdum. Energiebesparing De gemeente voert permanent campagne om energiezuinigheid onder de aandacht van de Liwwadders te brengen en te houden. De gemeente geeft zelf het goede voorbeeld door duurzaam te (ver-)bouwen en door een duurzame inkoop van goederen en diensten. De gemeente zorgt met leveranciers en energieadviseurs voor een energiewinkel, waar inwoners van Leeuwarden een afspraak kunnen maken om hun huis te laten screenen op energiegebruik en waar men met vragen over regels en subsidies terecht kan. Bij de nieuwbouw van woningen wordt ingezet op de maximale energiezuinigheid en zo mogelijk het energieneutraal bouwen. De grootste winst ligt - gezien het aantal- bij het aanpassen van bestaande woningen. Als deze woningen toe zijn aan een algehele renovatie wordt een pakket van maatregelen die energie en water besparen, zoals isolatie en het gebruik van regenwater voor huishoudelijk gebruik, en maatregelen voor energieopwekking meegenomen.
De gemeente ontwikkelt een beleid met de woningcorporaties dat streeft naar energie neutraal en betaalbaar wonen voor inwoners die zijn aangewezen op sociale woningbouw. Met de woningcorporaties worden hierover expliciet prestatieafspraken gemaakt. Eigenaar-bewoners worden door middel van subsidieregelingen gestimuleerd om de energiebalans van hun woningen te verbeteren. Verenigingen van eigenaren kunnen aanhaken bij de initiatieven van de woningcorporaties. De openbare verlichting wordt energiezuiniger gemaakt. Er wordt rekening gehouden met het feit dat verschillende locaties uit het oogpunt van veiligheid een heldere verlichting nodig hebben. Op andere locaties kan met minder of in het buitengebied zelfs zonder verlichting toe. In de komende jaren wordt gewerkt aan de aanpassing van de straatverlichting zodat deze in nachtelijke uren kan worden gedimd. Kleinschalig energie opwekken Kleinschalige energieopwekking heeft de toekomst. Leeuwarden loopt voorop. Bij het ontwerp van de Haak om Leeuwarden is bewust gekozen voor een verdiepte ligging om het landschap in het Middelseegebied te sparen. Daarbij past geen grootschalig windmolenpark. Het is aan de provincie om zorg te dragen voor de aanwijzing van locaties voor grootschalige windenergie. Burgers en bedrijven worden gestimuleerd om verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen energiehuishouding. Kleinschalige en collectieve opwekking van energie in of bij de eigen woning of in de buurt wordt gestimuleerd. De HRe-ketel die stroom opwekt, zonnestroom via zonnepanelen en energieopwekking uit groen afval zijn voorbeelden. Het gebruik van de HRe-ketel wordt gestimuleerd via een aanschafsubsidie. Het toepassen van nieuwe vormen van energieopwekking wordt met weinig regels en vergunningen omgeven. De gemeente houdt bij bestemmingsplannen rekening met de kleinschalige opwekking van energie. Energiemaatregelen zullen vaak worden meegenomen bij de nieuwbouw of verbouw van een woning of bedrijfsruimte. Bij de bouwcontrole wordt gekeken of gebouwd is volgens de bouwvergunning.
Hierbij wordt er, mede in het belang van de eigenaar, in het bijzonder op gelet dat de voorgenomen maatregelen ook echt zijn gerealiseerd. Er hoeven geen bouwleges betaald te worden over het treffen van voorzieningen voor energieopwekking en – besparing. Bij elk gemeentelijk (bouw)project wordt standaard een duurzaamheidparagraaf opgesteld en uitgevoerd. Een vast percentage van elk project wordt aan duurzaamheid besteed. Bij aanbestedingen worden marktpartijen gestimuleerd om duurzame technieken toe te passen, bijvoorbeeld op het gebied van verkeer en vervoer. Duurzaam verkeer Lopen, fietsen en het gebruik van het openbaar vervoer zijn de meest duurzame vormen van voortbewegen. Bij aanbesteding van openbaar vervoer vormt duurzaamheid een belangrijk criterium. Langlopende concessies vormen hiervoor een stimulans. Daarnaast is het gebruik van duurzame brandstoffen belangrijk. Het overschakelen via aardgas naar biogas moet blijvend in Leeuwarden gestimuleerd worden. Ook het elektrisch rijden (auto’s, scooters) wordt gestimuleerd door het plaatsen van oplaadpunten. Groenere gemeente In een groene stad is het prettig en gezond wonen, spelen en recreëren. Op weg naar 100.000 inwoners krijgt elke nieuwe inwoner van de gemeente een jonge boom cadeau. De groenstructuur van Leeuwarden wordt vastgelegd in een structuurvisie, zodat het behoud van de essentiële groengebieden beter gewaarborgd wordt. Deze gebieden vormen de ecologische hoofdstructuur van de stad en komen niet in aanmerking voor bebouwing. Concrete toevoeging van groen over de komende jaren worden per dorp en wijk in de visie benoemd. De invalswegen van de stad worden groene lanen. Er wordt voorzien in een degelijk beheer van de gemeentelijke bomen. Bomen, in het bijzonder de monumentale en waardevolle exemplaren, verdienen bescherming in geval van bijvoorbeeld bouwactiviteiten. Samen met ontwikkelaars wordt vastgelegd dat in geval van beschadiging van de bomen de schade moet worden vergoed in de vorm van een geldbedrag of in de vorm van herplant.
Leefbaarheid in wijken en dorpen Onkruid en hondenpoep staan bovenaan de lijst van ergernissen. Goed groenonderhoud en onkruidbestrijding blijven belangrijk voor het aanzien van de wijken en dorpen. De onkruidbestrijding dient op een aantal plekken in de stad te worden geïntensiveerd. In sommige dorpen en wijken wordt jaarlijks een schoonmaakactie opgezet om zwerfvuil op te ruimen. De gemeente stimuleert deze acties met een bijdrage die, door het wijkpanel of de wijkvereniging, kan worden besteed aan een concreet doel in de wijk. De parken in Leeuwarden vormen rustpunten in de stad. Een hoog onderhoudsniveau houdt de parken in conditie. Leeuwarden beschikt over diverse mooie stadstuinen die een oase van rust vormen in de drukke binnenstad. Waar mogelijk worden deze opengesteld voor het publiek. Het enkele jaren geleden georganiseerde “túnlûden” komt wat ons betreft weer terug. De agrariërs in en om de stad worden gestimuleerd om hun bedrijven met enige regelmaat open te stellen voor bezoekers, in het bijzonder gezinnen met kinderen en schoolklassen. Wijken dreigen te verrommelen door de plaatsing van schuttingen en schuurtjes. Hiertegen wordt waar mogelijk handhavend opgetreden. Wij stimuleren de groene inrichting van tuinen en het aanplanten van groene hagen en vlechtheggen ter vervanging van schuttingen. Hiervoor kan, net als voor de groene daken, een stimuleringsregeling worden gemaakt. Wonen Het huidige woonbeleid wordt voortgezet. Dat betekent: bouwen van woningen voor de midden- en hogere inkomens in een aantrekkelijke woonomgeving. Hierdoor wordt de doorstroming bevorderd en wordt Leeuwarden een aantrekkelijke gemeente voor mensen van elders om wonen. Ook wordt ingezet op het bouwen van goedkope koopwoningen, zodat ook voor starters en mensen met een smallere beurs kwalitatief goede woningen beschikbaar zijn. In de dorpen blijft de bouw van kleine aantallen nieuwe woningen mogelijk om het wonen in de dorpen voor jong en oud aantrekkelijk te houden. Het CDA is voorstander van gedifferentieerde wijken. Kwaliteit van de nieuwbouw staat hoog in het vaandel.
Er wordt voldoende ruimte geboden voor particulieren om zelf een huis te bouwen. Het bouwen van woningen onder architectuur in een aantrekkelijke omgeving, is uitgangspunt in het woonbeleid. Er is een kwaliteitsslag nodig bij een deel van de bestaande woningvoorraad. Dit betreft vooral de buurten met woningen uit de jaren ’50 en ’60, waaronder veel portiekflats. Hier liggen leegstand en verloedering op de loer. Op kleinere schaal is in de dorpen, zoals in Wirdum, een kwaliteitsslag nodig. Gemeente en woningcorporaties maken een aanvalsplan voor de vernieuwing van deze woningen. Hierbij wordt ingezet op energie-zuinig en betaalbaar wonen. Sloop van woningen is voor het CDA alleen toelaatbaar als dit onomstotelijk een meerwaarde heeft voor de directe woonomgeving. Studentenhuisvesting Studenten verdienen een kwalitatief goede huisvesting. In de stad moet voldoende huisvesting voor studenten aanwezig zijn. Daarbij wordt zoveel mogelijk gekozen voor concentratie van studentenwoningen rondom de Kenniscampus. Ook het gebouw van De Terp wordt, indien mogelijk, geschikt gemaakt voor studentenkamers. Kamerwoningen zijn gereguleerd op postcode. Maximaal 10% van de woningen in een postcodegebied komt in aanmerking voor kamerverhuur. Dit percentage wordt naar 5% teruggebracht. Wijken en dorpen Het CDA is vooralsnog geen voorstander van nieuwe bevoegdheden voor wijkpanels. Er moet rekening worden gehouden met het feit dat het hier gaat om vrijwilligers die zich nu al overladen voelen door vragen en wensen van de gemeente. Het is verstandiger om de wijkbudgetten op peil te houden en het wijkgericht werken waar nodig te verbeteren. Het CDA is voorstander van een nieuwe dorpennota waarin de plannen voor de dorpen worden samengebracht. Voor de uitvoering van de dorpennota worden voldoende financiële middelen vrijgemaakt.
Stedelijke ontwikkeling Op stedelijk niveau zijn er een groot aantal plannen en ontwikkelingen die met elkaar om voorrang strijden. Helaas kan niet alles tegelijk en zullen wij prioriteiten moeten stellen. Binnen de stadsgrachten zijn verschillende gebieden die voor herontwikkeling in aanmerking komen. Voor het CDA ligt in deze periode de prioriteit bij het Harmoniekwartier. Hier kan de herhuisvesting van een aantal culturele instellingen worden gerealiseerd, zoals het poppodium. Hiermee kan een grote stap vooruit worden gezet en krijgt Leeuwarden een nog bruisender cultureel stadshart.
Betrouwbaar bestuur Als CDA staan we voor een betrouwbaar en degelijk bestuur van de gemeente. Een bestuur dat geen loze beloftes doet, maar duidelijk communiceert over wat wel en niet kan. Van het CDA mag u een degelijk financieel beleid verwachten. Juist nu. Geen populisme, maar realisme met beide benen in de samenleving. In de afgelopen vier jaar is onder aanvoering van onze CDA wethouder een financieel solide beleid gevoerd. De onroerend zaakbelasting steeg alleen met inflatie. Dat maakt van Leeuwarden een van de goedkopere gemeenten in de provincie. De hondenbelasting en de afvalstoffenheffing werd verlaagd. De inwoners van het buitengebied in de gemeente betalen op ons aandringen voortaan geen rioolbelasting meer. De uitbreiding van de prostitutie naar de woonwijken werd door ons tegengehouden. We loodsten preventief fouilleren en het cameratoezicht ongeschonden door de discussies in de gemeenteraad. Solide financiën De economische crisis zal ook zijn sporen nalaten in de financiële positie van de gemeente. In de komende jaren zal er minder geld beschikbaar zijn. Als CDA staan we in deze onzekere tijden voor een financieel solide beleid. Dat betekent dat we niet meer uitgeven dat er binnen komt. Om ook op langere termijn de sociale voorzieningen te garanderen voor wie daarop aangewezen zijn. De gemeente heeft ten minste een sluitende meerjarenbegroting. Daarnaast zijn een algemene reserve en een grondexploitatie reserve van minimaal 16 miljoen euro in financiële risicovolle tijden noodzakelijk. Het strategisch investering- en ontwikkelingsfonds (SIOF) wordt alleen gebruikt voor investeringen in bereikbaarheid, waar afspraken met Rijk en de provincie over zijn gemaakt, het gemeentelijk verkeer- en vervoerplan en de thema’s kennisstad, werken en ondernemen en water en duurzaamheid in de stadsvisie. Als er de komende jaren bezuinigd moet worden dan wordt allereerst gekeken naar het efficiënter organiseren van de gemeentelijke processen. Ook het aantal ambtenaren mag dalen. Projecten en taken uitstellen is een tweede mogelijkheid. In laatste instantie worden taken afgestoten.
Aan de wachtgeldregeling voor bestuurders wordt wat ons betreft een sollicitatieplicht toegevoegd. Lokale belastingen Ook in de komende vier jaar kiezen we als uitgangspunt dat de onroerendzaak-belasting alleen met inflatie wordt verhoogd. De afvalstoffenheffing hoort kostendekkend te zijn. De tarieven kunnen de komende jaren worden verlaagd. De opbrengst van de hondenbelasting mag alleen aan het hondenbeleid worden besteed. De belasting stijgt alleen met inflatie, tenzij extra investeringen noodzakelijk zijn. De hondenbelasting komt niet meer in aanmerking voor kwijtschelding. Veiligheid Als CDA staan wij aan de kant van mensen die last hebben van overlast en onveiligheid. Wij willen in gesprek gaan met inwoners over wat kan en mag en hoe we met elkaar willen omgaan. Ook dat maakt van een bestuur een betrouwbaar bestuur. De top drie van overlast en onveiligheid zijn fietsendiefstal, overlast van dronken personen en overlast van drugsgebruikers. Met de politie worden hierover prestatieafspraken gemaakt. Bij overlast van jongeren worden ouders altijd geconfronteerd met de gedragingen van hun kinderen en betrokken bij de correctie daarvan. Het tegengaan van geweld in het uitgaansleven en het openbaar vervoer is niet minder belangrijk. Handhaving van het cameratoezicht draagt bij aan een veilig uitgaansleven. Overlast in de wijk wordt aangepakt met een lik-op-stuk beleid. Voor herhaaldelijk overlastgevende personen of groepen geldt een straat- of samenscholingsverbod. De handel in en het bezit van wapens is nog steeds een aanzienlijk probleem. Preventief fouilleren om wapens van de straat te halen past daarbij. Het CDA is voorstander van detectiepoortjes in uitgaansgelegenheden. De gemeente maakt hierover afspraken met ondernemers. Inleveracties waarbij mensen in de gelegenheid worden gesteld om hun wapens in te leveren worden ook ingezet. Leeuwarden zit in op een serieuze aanpak van vrouwenhandel. De politie controleert tenminste per kwartaal de bordelen aan de Weaze en treedt waar nodig op. Softdrugs Als CDA zijn we geen voorstander van legalisering van softdrugs. Ook experimenten met het legaliseren van de verkoop van softdrugs aan coffeeshops hebben niet onze instemming.
Het aantal coffeeshops dient gehalveerd te worden. De coffeeshops die buiten de stadsgrachten gevestigd zijn moeten op termijn verdwijnen. Gemeentelijke herindeling In onze provincie wordt intensief gesproken over gemeentelijke herindeling. Hierbij wordt ook naar Leeuwarden gekeken. We zijn voorstander van herindeling. Voor Fryslân is het belangrijk dat Leeuwarden haar rol als hoofdstad waar kan maken. Daar hoort bij dat Leeuwarden de grootste gemeente van Fryslân blijft. Uitbreiding moet gezocht worden in de omliggende regio die in sociaal economisch opzicht op de stad gericht is.
Christen democratische waarden en idea l en : e en betrokken sa m en l e ving Het CDA is een moderne christen-democratische volkspartij. Voor het CDA staat de gemeenschap centraal. De betrokkenheid van mensen bij hun stad, hun dorp, hun gezin, hun school, hun wijk, hun kerk, hun bedrijf, hun sportvereniging: dat is het ware draagvlak voor het leven in een stad of een dorp. Een samenleving is geen optelsom van individuen die p hun eigenbelang gericht zijn. Het CDA is een brede volkspartij, geworteld in alle lagen van de samenleving. Daarom biedt het CDA ook in Leeuwarden plaats aan veel verschillende mensen. Ons bindt, naast geloof in democratische waarden, het Evangelie als grondslag en inspiratiebron bij het zoeken naar oplossingen voor hedendaagse problemen. Het gaat daarbij steeds om mensen. Menselijk geluk, waardigheid, veiligheid, zorg voor elkaar, respect, gemeenschapszin; dat zijn de constante waarden in de christen-democratie. Het CDA wil tussen de mensen staan. Zo willen we ook invulling geven aan het bestuur van onze gemeente. Wij realiseren ons dat burgers, organisaties en gemeenschappen nodig zijn om de gemeente op te bouwen en in stand te houden. Het CDA kiest ervoor om gemeenschappen – gezinnen en families, scholen, kerken, verenigingen, maar ook straten en buurten – te versterken. Het CDA kiest voor een samenleving waarin, op grond van gedeelde waarden en normen, iedereen telt. We maken ons sterk voor een betrouwbare overheid, die luistert naar de inwoners, zich dienstverlenend opstelt en zich aan afspraken houdt. Het CDA heeft een christelijke mens- en maatschappijvisie. Dat betekent dat mensen tot persoonlijke groei komen door verantwoordelijkheid voor elkaar te nemen. De overheid heeft daarbij een belangrijke voorwaardenscheppende rol. Daarom wil de christen-democratie niet alleen naar de overheid kijken, maar de kracht van de samenleving benutten. Mensen tot hun recht laten komen. Het CDA heeft vertrouwen in mensen. Ieder talent moet worden benut.
Morgen begint vandaag We hebben in onze stad en dorpen een aantal goede jaren achter de rug. Economisch gaat het nu echter minder voorspoedig. Financieel zullen de komende jaren lastige beslissingen genomen moeten worden. Het komt er op aan om prioriteiten te stellen en koers te houden. Zekerheden uit het verleden geven geen garantie meer voor de toekomst. Het is tijd om aan nieuwe zekerheden te werken. Door te investeren in werk, door degelijk te besturen en door de lokale lasten niet te laten oplopen. Daarbij zullen we er samen de schouders onder moeten zetten. Ieders inspanning is nodig. Ook in lastige tijden is gemeenschapszin van groot belang voor een leefbare samenleving. De vraag naar normen en waarden is nog steeds actueel. Het CDA zet zich in voor een stad waarin iedereen zich kan thuis voelen en mensen rekening houden met elkaar en hun omgeving. Respect is dan het minste dat je kunt verwachten. Wij gaan voor een samenleving met zorg en waardering. In dit programma maken we keuzes die Leeuwarden vandaag én morgen sterker maken. We kiezen voor forse investeringen in de bereikbaarheid. We kiezen voor nieuwe duurzame werkgelegenheid én voor financiële degelijkheid. Omdat anders de schulden van vandaag de belastingen van morgen zijn. Wij vragen uw steun om onze aanpak de komende jaren mogelijk te maken. CDA Leeuwarden Bildtsestraat 52 8913 EJ Leeuwarden www.c d a leeuw a r den.nl www.c d a l jo uwert.nl
