Het pensioenmagazine over uw inkomen voor vandaag, morgen of later

OVER MORGEN

januari 2015

Het pensioenmagazine over uw inkomen voor vandaag, morgen of later

Pensioenregeling aangepast Nieuwe voorzitter: Peter van Gameren

”De komst van de kleine zorgt ervoor dat je over allerlei financiële zaken nadenkt, dus ook over pensioen”

voorwoord

Een nieuw gezicht

inhoud

Laat ik beginnen u een heel goed 2015 te wensen namens het hele bestuur van Pensioenfonds KPN. Een bestuur dat sinds 1 juli vorig jaar bestaat uit een groot aantal nieuwe mensen. Ik ben één van die nieuwe gezichten. Verderop in deze Overmorgen stel ik me nog voor.

Voordat ik voorzitter werd van Pensioenfonds KPN zat ik in het bestuur van pensioenfonds PostNL. Met andere woorden: ik ben - net als een aantal andere bestuursleden - geen KPN’er. Pensioenfonds KPN heeft namelijk gekozen voor een bestuursmodel waarin zowel KPN’ers als niet-KPN’ers kunnen zitten. Op deze manier konden we het bestuur samenstellen dat de meeste deskundigheid in huis heeft en het geld van het pensioenfonds het beste kan beheren. En daar draait het tenslotte allemaal om. Dekkingsgraad is in 2014 gestegen In de Overmorgen van juli 2014 schreven we nog dat de dekkingsgraad redelijk stabiel was. In september en oktober zakten we echter weer een paar procent tot rond de 112%. Op 31 december eindigden we op circa 111% (voorlopig cijfer) Weliswaar bleef de rente dalen (ongunstig voor de dekkingsgraad), maar onze beleggingen, inclusief de rentederivaten, deden het goed. Het bestuur heeft dan ook kunnen besluiten uw pensioen te verhogen met een toeslag van 0,55% voor de gepensioneerden en 0,38% voor iedereen die pensioen opbouwt. Aanpassingen in de pensioenregeling In juni werden KPN en de vakbonden het eens over een nieuwe cao voor KPN. In die cao hebben ze afspraken gemaakt over uw pensioen. Ze moesten daarbij ook rekening houden met nieuwe fiscale regels vanuit de overheid. Hierdoor mag u per jaar minder pensioen opbouwen. Die verlaging wordt echter gedeeltelijk gecompenseerd, doordat u vanaf 1 januari 2015 een partnerpensioen gaat opbouwen. Wat er nog meer verandert in de pensioenregeling, leest u verderop in deze Overmorgen. Daarnaast gaan ook de (cao)medewerkers van KPN Contact, KPN ITS, Telfort en Tiscali vanaf 1 januari 2015 deelnemen in de KPN pensioenregeling. Dit betekent dat het aantal actieve deelnemers aan de pensioenregeling stijgt met ruim 5.000. Deze deelnemers heten we van harte welkom bij ons pensioenfonds.

2 | Pensioenfonds KPN

Peter van Gameren Wat kunt u doen aan uw pensioen? Als werknemer van KPN bouwt u verplicht pensioen op bij Pensioenfonds KPN. Net als miljoenen andere Nederlanders heeft u wat dat betreft weinig keuze. Maar betekent dat ook dat u niks kunt doen aan uw inkomenssituatie vanaf uw pensioendatum? Nee, daar kunt u echt zelf wat aan doen. Om te beginnen door uw eigen financiële plaatje in kaart te brengen. Pensioenfonds KPN wil u daarmee helpen en daarom hebben we het pensioendashboard ontwikkeld. In dat pensioendashboard ziet u hoeveel uw inkomen vanaf uw pensioendatum is. In het pensioendashboard kunt u ook zien hoeveel u ongeveer gaat uitgeven vanaf de pensioendatum aan bijvoorbeeld uw huis, de dagelijkse boodschappen en zaken als verzekeringen. Door uw inkomen en uitgaven naast elkaar te zetten, ziet u of u geld te kort komt of overhoudt. Én wat u kunt doen om uw inkomen en uitgaven beter op elkaar af te stemmen. Bijvoorbeeld door met deeltijdpensioen te gaan. Of door de hypotheek eerder af te lossen. U vindt het pensioendashboard op www.kpnpensioen.nl, onder ‘Mijn KPN Pensioen’. Om in te loggen kunt u gebruikmaken van uw DigiD. Peter van Gameren Voorzitter Pensioenfonds KPN

4

Thera van Steveninck

2 4 6 8

Een nieuw gezicht

Interview Thera van Steveninck

Kort nieuws

Tijden veranderen. De pensioenregeling verandert mee…

10 11 12

14

Dick Houtsma

Wist u dat...? Column Hans Breuker

13 14

19

Roelof weet het

Bestuur over het nieuws

Interview Dick Houtsma

16

Nieuwe voorzitter Peter van Gameren stelt zich voor

18

19

Wat gebeurt er als…?

Roelof weet het

De pensioendesk: uw vraagbaak in pensioenland

Pensioenfonds KPN | 3

Interview

Interview

“Genieten van de tijd met mijn gezin”

‘Mijn man en ik hebben een rekening geopend waar we elke maand een vast bedrag op storten’

‘Pensioen vind ik een belangrijk onderwerp. Ik denk er nu ook op een andere manier over na, dan een paar jaar geleden. De komst van ons zoontje draagt daar misschien wel aan bij. Je wil het voor de toekomst natuurlijk wel goed geregeld hebben.’ Aan het woord is Thera van Steveninck, channelmanager inbound servicedesken van KPN, Hi en Telfort. Ze vertelt over haar gezin, maar ook over werk en pensioen. Is ze eigenlijk bezig met haar pensioen? Hoe lang werk je al bij KPN? ‘Inmiddels werk ik hier alweer zeven jaar. Ik heb HBO Commerciële Economie gestudeerd aan de Haagse Hogeschool. Tijdens mijn opleiding heb ik stage gelopen bij KPN. Hier heb ik ook mijn afstudeerscriptie geschreven. En na mijn stage ben ik blijven plakken! Ik ben toen begonnen als marketeer. Dit heb ik drie jaar gedaan. Toen ben ik twee jaar channelmanager geweest voor de verkoop- & informatiedesk. En nu werk ik voor de servicedesken van KPN, Hi en Telfort.’ Wat is jouw functie op deze afdeling? ‘Ik faciliteer de medewerkers – die wij klantexperts noemen – in hun werk. Ik probeer de klantexperts te inspireren en enthousiast te maken voor de producten en diensten die KPN levert. Je zou me het beste kunnen zien als projectleider: ik creëer de randvoorwaarden, waardoor de klantexperts het optimale klantgesprek kunnen voeren.’

‘Hij is pas weggegaan toen zij zat te skypen’ Wat is de reden dat klanten bellen? ‘De klanten die bellen, hebben bijvoorbeeld een storing in de modem of de tv-verbinding. Onze klantexperts lossen deze problemen zoveel mogelijk op. In deze gesprekken komt ook een commerciële component kijken. Dit is een vrij nieuw concept. Tijdens de servicegesprekken wordt bijvoorbeeld gekeken of het product nog wel bij de klant past. Door hiernaar te kijken, wordt de klant optimaal bediend. Zo belde er recent nog een hoogbejaarde vrouw. Haar kinderen en kleinkinderen zijn geëmigreerd naar Australië. Deze mevrouw wilde graag skypen, maar ze wist niet hoe dat moest en ze had bovendien geen internet. Na haar telefoontje is onze monteur bij haar langsgegaan. Hij heeft toen internet geïnstalleerd en heeft alle vragen die deze mevrouw had, beantwoord. En hij is pas weer weggegaan toen zij zat te skypen met haar kleinkinderen aan de andere kant van de wereld.’ Wat doe je als je vrij bent? ‘Mijn man en ik zijn nu zes maanden de trotse ouders van een zoon. Ik geniet enorm van de tijd die ik met mijn gezin doorbreng. En


wat erg leuk is, is dat we vlakbij het strand wonen. We vinden het heerlijk om daar te komen. We maken regelmatig met het gezin wandelingen langs het strand. Daarnaast zijn mijn man en ik gek op sport. We tennissen allebei, maar we vinden het ook leuk om sport op tv te kijken. Eredivisie Live staat bij ons dan ook vaak aan.’

‘We willen alles zelf goed geregeld hebben’ Ben je bezig met je pensioen? ‘Als je dat twee jaar geleden had gevraagd, had ik ‘nee’ geantwoord. Maar nu hebben we ouders die tegen de pensioenleeftijd aanzitten. Hierdoor ben ik wel bewuster geworden over mijn eigen pensioen. Stoppen als je 60-65 bent is niet meer zo normaal. En al helemaal niet als je verder zelf niks regelt. Ook de komst van de kleine zorgt ervoor dat je over allerlei financiële zaken nadenkt, dus ook over pensioen. We willen alles zelf goed geregeld hebben, ook voor onze zoon natuurlijk.’ Heb je zelf dan ook wat geregeld? ‘Ja, dat hebben we recent gedaan. Mijn man ik hebben een rekening geopend waar we elke maand een vast bedrag op storten. Hier komen we verder niet aan en het is echt bedoeld voor onze oude dag. Door de verhalen over de lagere pensioenen en de hogere pensioenleeftijd, word je toch wel een beetje onzeker. Onze eigen oudedagsvoorziening neemt dit wel voor een groot deel weg. Je ziet het dan ook staan. En wat daar staat, daarvan zijn we dan van niemand afhankelijk. Dat is er op elk moment en het geeft een gevoel van zekerheid. Maar misschien komt deze onzekerheid ook deels doordat we weinig kennis over het onderwerp hebben. Ik moet eerlijk zeggen dat ik me er nooit echt goed in verdiept heb. Voor nu is het een ‘ver van mijn bed show’. Ik heb namelijk, zoals het er nu uitziet, nog 40 dienstjaren te gaan.’

‘Wanneer je iets leuk vindt, moet je dat nu doen!’

Naam: Thera van Steveninck Leeftijd: 31 Burgerlijke staat: gehuwd Heeft: een zoontje van 6 maanden Huidige functie: channelmanager inbound servicedesken KPN, Hi en Telfort

Wat wil je gaan doen als je met pensioen bent? ‘Nou, dat vind ik wel een erg lastige vraag. Ik vind eigenlijk dat wanneer je iets leuk vindt, dan moet je dat nu doen! In sommige dingen ben ik ook een beetje impulsief. Als ik ergens enthousiast over word, dan wil ik het ook meteen gaan doen. Dan wil ik daar

niet mee wachten. Ik wil nu wel graag de zekerheid dat het dan financieel goed geregeld is, maar ik heb dus nog geen idee wat ik dan ga doen. Het is meer dat ik het leven dat ik nu heb, dan wil kunnen doorzetten.’


KORT n

i

e

u

w

Kent u ‘Mijn KPN Pensioen’ al?

s

Hoe staan uw beleggingen ervoor? Verdient u meer dan € 45.378? Of doet u aan Individueel Pensioensparen? Dan heeft u een eigen pensioenrekening die door het pensioenfonds voor u wordt belegd. U kunt kiezen hoe u belegt. Standaard belegt u in de Life Cycle: een goede keuze als u zelf niet actief bezig wilt zijn met beleggen. In de Life Cycle worden uw beleggingen aangepast aan uw leeftijd: er wordt minder risicovol belegd naarmate u ouder wordt. U kunt ook kiezen voor Vrij Beleggen.

PVKPN staat voor u klaar. Ook als u met pensioen bent! De PersoneelsVoorzieningen KPN (PVKPN) biedt medewerkers en gepensioneerden van KPN en KPNdochterbedrijven veel voordelen! U kunt bijvoorbeeld voordelig sporten of naar het theater gaan.

Pensioenen verhoogd met een toeslag Eind 2014 was de financiële situatie van het pensioenfonds ruim voldoende. Daarom kon het bestuur besluiten de pensioenen te verhogen met een beperkte toeslag.  Ontvangt u pensioen? Dan gaat uw pensioen omhoog met een toeslag van 0,55%. Deze verhoging geldt ook voor oud-deelnemers aan de pensioenregeling.  Bouwt u pensioen op, dan gaat uw pensioen omhoog met een toeslag van 0,38%.

Maar we doen meer. Zo zijn we ook actief in de schuldhulpverlening voor (oud-) KPN’ers die in financiële problemen zijn gekomen. Om (oud-)KPN’ers te kunnen blijven helpen, hebben wij uw steun hard nodig! Wilt u op de hoogte blijven van alle nieuwste acties, aanbiedingen en evenementen? Stuur dan een mailtje naar [email protected] en laat uw mailadres registreren. PVKPN is bereikbaar via (070) 44 60 941.

Het toeslagbeleid van het pensioenfonds is voorwaardelijk. U heeft er dus niet automatisch recht op. Kijk voor meer informatie op www.kpnpensioen.nl. In 2015 moet het toeslagbeleid worden aangepast in het kader van nieuwe wetgeving (nieuw Financieel Toetsingskader).

Geen pensioennieuws missen? Meld u aan voor de digitale nieuwsbrief van Pensioenfonds KPN. Iedere maand praten we u bij over de laatste ontwikkelingen in de pensioenwereld. Hoe staat het fonds er financieel voor? Welk pensioennieuws is er vanuit politiek Den Haag? Het enige dat u hoeft te doen om niets te missen, is u aanmelden via www.kpnpensioen.nl.


Voor algemene informatie over uw pensioen kunt u terecht op www.kpnpensioen.nl. Daar vindt u ook Mijn KPN Pensioen met alles over uw persoonlijke situatie bij Pensioenfonds KPN. Inloggen gaat heel simpel met uw DigiD. Bent u ingelogd, dan kunt u aangeven hoe uw post van het pensioenfonds wilt ontvangen: op papier of online (wel zo makkelijk). In ‘Mijn Post’ vindt u uw post van het pensioenfonds. Voor de werknemers van KPN is er het pensioendashboard: een online tool om eenvoudig al uw inkomen en uitgaven op de pensioendatum in kaart te brengen.

Uw rendementen Op www.kpnpensioen.nl ziet u wat het rendement op de beleggingen is. Iedere maand ziet u de nieuwe resultaten. Verder krijgt u ieder jaar een beleggingsoverzicht met de resultaten van uw beleggingen over het voorgaande jaar. Veranderingen in de beleggingen Sinds 1 januari is beleggen in de Life Cycle veranderd. Het beleggen is namelijk nog beter afgestemd op uw leeftijd en de jaren tot uw pensioen. Ook de samenstelling van de beleggingen is veranderd (dit geldt voor de Life Cycle en voor Vrij Beleggen). Op www.kpnpensioen.nl leest u alles over deze veranderingen in de beleggingen.

Minder papier De komende jaren kunt u steeds meer zaken online met Pensioenfonds KPN regelen. En u gaat steeds vaker uw post online krijgen. Zo heeft u altijd toegang tot uw eigen pensioengegevens en wordt de papierstapel thuis steeds kleiner. Bovendien is het beter voor het milieu en scheelt het in de kosten. Via Mijn KPN Pensioen kunt u aangeven wat u wilt: post of online.

Betaaldata 2015

Elke maand krijgt u uw pensioen op uw bankrekening. Uw pensioen staat uiterlijk op de volgende data op uw rekening: 22 januari 23 februari 23 maart

23 april 21 mei 23 juni

23 juli 20 augustus 23 september

22 oktober 23 november 22 december

Rond feestdagen kan uw pensioen wat later bijgeschreven worden. U ontvangt geen vakantiegeld. De vakantieuitkering is al in het maandelijkse pensioen verwerkt.


Pensioenregeling

Pensioenregeling

Rekenvoorbeeld Sjoerd, 37 jaar • pensioengevend jaarsalaris: € 35.000 • salaris waarover hij pensioen opbouwt: € 21.551 (u hoeft niet over uw hele salaris pensioen op te bouwen, want u krijgt later ook AOW van de overheid) • pensioenopbouw in de regeling tot 2015: 2,15% x € 21.551 = € 463 per jaar • pensioenopbouw in de nieuwe regeling: 1,875% x € 21.551 = € 404 per jaar • verschil: zo’n € 60 bruto per jaar minder

Tijden veranderen. De pensioenregeling verandert mee… Werkt u bij KPN Contact? Dan geldt vanaf 1 januari 2015 de pensioenregeling van Pensioenfonds KPN ook voor u. Het pensioen dat u tot 2015 heeft opgebouwd, blijft van u. Het pensioenfonds blijft dit pensioenkapitaal beleggen.

Werkt u bij KPN ITS, Telfort of Tiscali? Dan geldt vanaf 1 januari 2015 de pensioenregeling van Pensioenfonds KPN ook voor u. U ontvangt hierover binnenkort meer informatie per brief.


Door wijzigingen in de fiscale wetgeving per 1 januari 2015 is de pensioenregeling veranderd. Deze nieuwe regels betekenen een versobering voor iedereen die nu pensioen opbouwt. Maar wat verandert er precies? In het kort veranderen de volgende dingen: • de pensioenopbouw; • het partnerpensioen; • de financiering van de pensioenregeling. Pensioenopbouw omlaag Sinds 1 januari 2015 is de pensioenopbouw omlaag gegaan. Dit betekent dat iedereen minder ouderdomspensioen per jaar gaat opbouwen. De overheid heeft de fiscale regels aangepast, waardoor het opbouwpercentage (het stukje pensioen wat jaarlijks opgebouwd wordt) omlaag moet. Het opbouwpercentage was 2,15%, nu is dat 1,875%.

Verdient u meer dan € 45.378 per jaar? Dan bouwt u ook pensioen op in de beschikbarepremieregeling. De beschikbare premie is bijna niet veranderd per 1 januari 2015. Dit komt doordat we bij de vaststelling van de premie rekening houden met een partnerpensioen op de pensioendatum. Kijk voor de premie die u inlegt op www.kpnpensioen.nl. Over uw salaris boven de € 100.000 bouwt u overigens geen pensioen meer op bij Pensioenfonds KPN.

Het partnerpensioen Bouwt u nu pensioen op? Dan is de tweede verandering dat u partnerpensioen gaat opbouwen. We horen u denken “deed ik dat eerst niet dan?”. Ja, er was ook sprake van een partnerpensioen. Maar dit was verzekerd op risicobasis. Een partnerpensioen op risicobasis betekent dat het risico dat u overlijdt, wordt verzekerd. Uw partner krijgt partnerpensioen als u komt te overlijden terwijl u nog in dienst bent bij uw werkgever. Bent u uit dienst, dan is er geen partnerpensioen als u overlijdt. Sinds 1 januari 2015 bouwt u wel een potje partnerpensioen op. Als u overlijdt, krijgt uw partner dit partnerpensioen. Dit geldt ook wanneer u niet meer in dienst bent bij KPN. Het voordeel van partnerpensioen op opbouwbasis is dat er altijd een partnerpensioen is wanneer u overlijdt. Als u geen partner heeft, zit u niet te wachten op een partnerpensioen. Daarom kunt u er op uw pensioendatum voor kiezen het partnerpensioen om te zetten in een hoger ouderdomspensioen voor uzelf. Heeft uw partner zelf een goed inkomen? Dan kunt u er ook voor kiezen het partnerpensioen om te zetten naar een hoger ouderdomspensioen. Uw partner krijgt dan wel minder of geen partnerpensioen. Bij pensioneren en uitdiensttreding kunt u er ook nog steeds voor kiezen een deel van het ouderdomspensioen om te zetten naar een hoger partnerpensioen. U krijgt dan zelf minder ouderdomspensioen. Uw partner krijgt meer als u overlijdt. Meer informatie over het partnerpensioen vindt u op www.kpnpensioen.nl.

Doordat het partnerpensioen vanaf 1 januari 2015 deels op opbouwbasis wordt verzekerd, wordt de verlaging van het ouderdomspensioen grotendeels gecompenseerd.

Nieuwe afspraken over de financiering Om de pensioenen te kunnen uitbetalen, moet het pensioenfonds genoeg geld in kas hebben. De afgelopen jaren hadden de meeste pensioenfondsen, ook Pensioenfonds KPN, het financieel moeilijk. De werkgever KPN heeft de afgelopen jaren een aantal herstelbetalingen aan het pensioenfonds gedaan. Voor KPN waren de pensioenkosten niet goed te voorspellen. Dat is ongunstig voor het bedrijf. Daarom hebben de sociale partners en Pensioenfonds KPN het volgende afgesproken: • KPN betaalt de komende vijf jaar 23% van de pensioengrondslag als premie aan Pensioenfonds KPN. Deze premie is inclusief de eigen bijdrage. • KPN stort eenmalig € 30 miljoen. Dit komt terecht in een premiedepot. Zit er in een jaar onvoldoende premie in het premiedepot van Pensioenfonds KPN, dan bouwt u als deelnemer in dat jaar minder pensioen op. Verder is afgesproken dat KPN in één keer € 170 miljoen aan het pensioenfonds betaalt. Hierdoor vervalt de gelimiteerde bijstortverplichting van KPN. KPN hoeft niet meer bij te betalen wanneer de dekkingsgraad lager is dan 104%. Ook doet KPN vanaf 1 januari 2015 geen herstelbetalingen meer als het financieel minder goed gaat met het pensioenfonds. Daarnaast heeft KPN geen recht meer op premiekorting of premierestitutie als het goed gaat met Pensioenfonds KPN. Vanaf 1 januari 2015 is voor de komende vijf jaar de enige verplichting van KPN de betaling van de vaste premie van 23% van de pensioengrondslag. Waarom verandert de pensioenregeling? Over het Nederlandse pensioenstelstel wordt volop gediscussieerd. Bijvoorbeeld hoe we de pensioenen betaalbaar kunnen houden. Over uw pensioen bij KPN maken de sociale partners afspraken in de cao. De pensioenregeling die sinds 1 januari 2015 geldt, voldoet aan de nieuwe fiscale wetgeving en is een regeling die goed rekening houdt met de toekomst. Ook als het gaat om de financiering van de pensioenen. Komt u later uit met uw pensioen? Wilt u weten of u later uitkomt met u pensioen? Met het pensioendashboard van Pensioenfonds KPN kunt u uitrekenen hoeveel pensioen u later krijgt en of dit genoeg is om goed rond te komen. U ziet of u onder de streep geld te kort komt. Of misschien overhoudt. En wat u zelf kunt doen aan uw inkomen vanaf uw pensioendatum. Ga naar www.kpnpensioen.nl, klik op Mijn KPN Pensioen en log eenvoudig in met uw DigiD.


Kort nieuws

WIST U DAT...?

Column Hans Breuker

‘Een teken van beschaving’

Pensioen de meest gewilde arbeidsvoorwaarde is?

Pensioen is een arbeidsvoorwaarde. Arbeidsvoorwaarden komen tot stand in het overleg tussen de “sociale partners”: de werkgever en de werknemers. Als

40% van de gepensioneerden past gemiddeld 5 uur per week op de kleinkinderen.

vakbonden onderhandelen met de werkgever over de Nederland in 2014 ruim 2,9 miljoen 65-plussers (17,3% van de bevolking) telde?

arbeidsvoorwaarden, en die arbeidsvoorwaarden in een collectieve arbeidsovereenkomst worden vastgelegd, dan wordt het spel gespeeld door “cao-partijen”, aan de cao-tafel dus.

Bij Pensioenfonds KPN onder gepensioneerden de verhouding

man/vrouw ongeveer 75%/25% is?

Van alle gepensioneerden er 50.000 in het buitenland wonen? Pensioenfonds KPN had in

2014 ongeveer 13.000 gepensioneerden. Hiervan wonen 195 in het buitenland.

De Algemene Ouderdomswet (AOW) al in 1957 bestond?

Zo’n 70% van de werknemers erop vertrouwt dat het pensioenfonds de inleg goed belegt?

Mensen liever naar de tandarts gaan dan over hun pensioen nadenken?


Als dat niet zo is, dan speelt de ondernemingsraad vaak een rol bij de arbeidsvoorwaarden. Dat zijn de regels en zo moet het spel gespeeld worden. Helder zou je zeggen. Dat adagium; pensioen is een arbeidsvoorwaarde die tot stand komt in het overleg tussen sociale partners, - “at arm’s length”, zoals dat zo mooi heet - lijkt logisch en betekent dus ook dat de overheid zich er zo weinig mogelijk mee zou moeten bemoeien. Maar het moet wel zeker zijn dat de afspraken ook worden nageleefd. Daarom geldt er wetgeving waar men zich aan moet houden. Voor pensioenen geldt daarom de Pensioenwet. In die wet is bijvoorbeeld geregeld dat de werkgever de pensioenen “buiten de onderneming veilig moet stellen”. Zodat, mocht het minder goed gaan met de onderneming, de aan het pensioenfonds betaalde premies en het daarmee opgebouwde pensioen, daar geen last van heeft. Goed geregeld dus en dat de overheid zich vanuit deze “beschermingsgedachte” bemoeit met arbeidsvoorwaarden is een teken van beschaving zou je kunnen zeggen. ‘Beschermingsgedachte’ De overheidsbemoeienis strekt in de praktijk echter veel verder. Dat gebeurt via de Wet op de loonbelasting. Daarin is geregeld dat de opbouw van pensioen alleen onbelast is als dat binnen bepaalde grenzen gebeurt. Als die grenzen niet in acht worden genomen, moet belasting betaald worden over de opbouw van het pensioen. Pensioen, dat dus nog niet is ingegaan. Dat wil niemand, want

belasting betalen over iets waar je nog niets mee kunt, druist in tegen de logica. ‘Een flinke vinger in de pap’ Het punt is nu dat de overheid in de afgelopen 15 jaar door het herhaaldelijk naar beneden bijstellen van die grenzen, een flinke vinger in de pap heeft gehad. De fiscale mogelijkheden voor pensioenopbouw zijn in 15 jaar zo ongeveer gehalveerd. Waar eind jaren negentig nog een opbouwpercentage van 2,25 met pensioenleeftijd 60 mogelijk was, geldt vanaf 2015 een maximaal opbouwpercentage van 1,875 op leeftijd 67. Omgerekend naar een pensioenleeftijd van 60, is dat ongeveer 1,15%. Het belang van de overheid mag duidelijk zijn: hoe minder belastingvrij pensioen opgebouwd kan worden, hoe beter dat is voor de schatkist. Sociale partners moeten bij hun onderhandelingen over de arbeidsvoorwaarde pensioen de grenzen van de Wet op de loonbelasting in acht nemen. Het belang van de schatkist speelt daarbij dus een dominante rol. Of dat al dan niet terecht is, is een politieke vraag waar verschillend over gedacht kan worden. Hoe het ook zij; dit is de uitkomst van onze parlementaire democratie. Ook een teken van beschaving…. Hans Breuker Hoofd Pensioenadvies, TKP Pensioen


Reactie op nieuws

De pensioendesk

De pensioendesk: uw vraagbaak in pensioenland

Het bestuur reageert in iedere OverMorgen op een bericht dat u in het nieuws heeft kunnen lezen.

De pensioendesk van Pensioenfonds KPN krijgt dagelijks tientallen mailtjes en telefoontjes binnen.

Dit keer ‘Pensioendeelnemer dubbelhartig over keuzevrijheid’.

NIEUWS

Bestuur over het nieuws

Een van de medewerkers van de pensioendesk is Elly Klingers. Overmorgen sprak met haar.

Elly, waarover ging het laatste telefoontje? ‘Mijn laatste gesprek was met een deelnemer die sinds 2012 een vroegpensioen ontvangt en die volgend jaar 65 jaar wordt. Deze meneer maakte zich zorgen over het gemis aan AOW, waarmee hij volgend jaar te maken krijgt. Gelukkig kon ik hem geruststellen door uit te leggen dat hij een overbruggingsvoorschot bij de Sociale Verzekeringsbank kan aanvragen. Mocht meneer niet voor een overbruggingsvoorschot in aanmerking komen, dan kan hij bij Pensioenfonds KPN een AOW-compensatie aanvragen.’ AOW-compensatie, wat is dat precies? ‘Je kan met een deel van het levenslange ouderdomspensioen extra tijdelijk pensioen inkopen voor de periode dat je nog

geen AOW ontvangt. Kies je voor AOW-compensatie, dan geldt dit voor de periode vanaf 65 jaar tot en met de maand waarin de AOW ingaat. De kosten van deze AOW-compensatie worden op het levenslange ouderdomspensioen in mindering gebracht. Om een beeld te krijgen van de kosten van deze regeling: voor een compensatie van € 785 bruto per maand lever je € 49 bruto per jaar aan ouderdomspensioen in. Bij de keuze voor een ander AOW-bedrag worden de kosten naar verhouding bepaald.’ Welke vragen komen verder veel voor? ‘Op dit moment roept de wijziging van de pensioenregeling veel vragen op bij de deelnemers. De wijziging van de regeling wordt het meest telefonisch uitgelegd. Vaak verwijs ik de deelnemers ook naar de website van het pensioenfonds: www.kpnpensioen.nl. Daarop staat een heldere uitleg over de wijziging van de pensioenregeling.’ Wat is je leukste gesprek geweest? ‘Ik kom zelf uit de Zaanstreek. Sinds een aantal jaren woon en werk ik in Groningen. Op een dag kreeg ik een KPN’er aan de telefoon die een oud-buurman van mij bleek te zijn. Erg toevallig. Maar het was leuk om weer even het Zaans dialect te horen.’ Heb je een goed advies voor KPN’ers? ‘Recent is het pensioendashbord op de website online gegaan. Deelnemers kunnen via hun DigiD inloggen op de website van KPN. Op Mijn KPN Pensioen staan de persoonsgegevens van de deelnemer, kan je je post digitaal bekijken en kunnen deelnemers met het doorlopen van het pensioendashboard pensioenberekeningen maken. Ik adviseer alle deelnemers om snel het pensioendashboard te bekijken. Bij vragen of onduidelijkheden kunnen mensen altijd bellen of via e-mail contact met ons opnemen.’

Wat is het pensioendashboard? Het pensioendashboard is een instrument om inzicht te krijgen in uw financiële situatie op de pensioendatum. In het pensioendashboard zet u (gedeeltelijk) zelf uw inkomsten en uitgaven op een rij. Het pensioendashboard vergelijkt deze gegevens en zo krijgt u een indicatie of uw inkomsten na pensionering toereikend zijn. U kunt dan ook inschatten of u eventueel aanvullende acties moet ondernemen. U vindt het pensioendashboard op www.kpnpensioen.nl , onder Mijn KPN Pensioen.


‘Pensioendeelnemer dubbelhartig over keuzevrijheid’ Pensioendeelnemers weten eigenlijk niet of ze keuzevrijheid willen of hun keuzes aan hun pensioenfonds overlaten. Zij kunnen de consequenties van hun keuzes namelijk niet overzien. Dat blijkt uit onderzoek van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI). De onderzoekers vroegen aan een groep pensioendeelnemers op welke delen van hun pensioen zij graag keuzevrijheid zouden willen, aan een andere groep vroegen zij welke zaken zij graag automatisch geregeld zien door hun pensioenfonds. Vrijheid én automatisch geregeld Opvallend genoeg kiezen de groepen dezelfde factoren: het risico waarmee het pensioengeld wordt belegd, de samenstelling van het pensioenpakket en de hoeveelheid loon die wordt ingelegd voor het pensioen. De ene groep wil dus graag dat deze zaken automatisch worden geregeld door hun pensioenfonds, de andere groep wil keuzevrijheid op exact dezelfde onderdelen. Moeilijk te doorgronden Het pensioen is volgens het onderzoek een ervaringsgoed. Op het moment dat men een contract sluit, valt het moeilijk te doorgronden wat de geboden kwaliteit is en pas op het moment dat men van het product gaat genieten - zeg veertig jaar later - komt men erachter wat die kwaliteit nu echt voorstelt en vallen keuzes niet meer te corrigeren. In de praktijk zullen de meeste mensen niet om kunnen gaan met de keuzevrijheid. Dat leidt tot uitstel van keuzes of tot overmoed.

Reactie van het bestuur Het is goed dat er wordt gediscussieerd over keuzevrijheid (of het ontbreken daarvan). We kunnen immers bijna overal keuzes in maken: of het nu gaat om het kopen van een nieuwe mobiele telefoon of het afsluiten van een zorgverzekering. Waarom zijn er dan niet meer pensioenkeuzes? Meer keuzevrijheid kan betekenen dat je je pensioen beter kunt afstemmen op je persoonlijke situatie. En als je bijvoorbeeld je pensioenuitvoerder zelf kunt kiezen, hoef je ook niet steeds je pensioen over te dragen als je van baan verandert. Een derde argument vóór meer keuzevrijheid is dat mensen zich meer gaan bezighouden met hun pensioen en beter weten hoe ze er op hun pensioendatum financieel voor staan. Daar staat tegenover dat niet iedereen pensioenkeuzes kan of wil maken. Als je in de twintig bent, is het lastig om 40 jaar vooruit te kijken. Veel mensen hebben dan waarschijnlijk op dat moment liever een hoger salaris dan dat ze geld stoppen in hun pensioen. Verder kun je wel degelijk pensioenkeuzes maken, ook bij KPN. Ja, je zit vast aan Pensioenfonds KPN en je kunt niet bepalen hoeveel premie je betaalt. Maar je kunt bijvoorbeeld wel partnerpensioen inruilen voor een hoger ouderdomspensioen, met deeltijdpensioen gaan of eerder dan je 67ste met pensioen gaan. Als bestuur zien we dat er veel verandert in de pensioenwereld. Ongetwijfeld krijgen werknemers meer keuzevrijheid. Maar er moet altijd een standaardkeuze blijven voor mensen die kiezen moeilijk vinden. Keuzevrijheid mag niet ten koste gaan van het pensioen dat ze uiteindelijk ontvangen.

Bron: NIDI


Interview

Interview

Een kijkje in het leven van Dick Houtsma

‘Als ik met pensioen ga, wil ik nog veel meer vrijwilligerswerk gaan doen. Dat heeft voor mij echt waarde!’

Dick Houtsma begon op 17-jarige leeftijd te werken als postbode bij PTT. Nu, 37 jaar later, werkt hij als senior verkoopadviseur bij een KPN XL winkel in Leeuwarden. Kijkt hij nu anders tegen pensioen aan dan vroeger? En wat gaat hij doen als hij eenmaal kan gaan genieten van zijn pensioen? Wat verkopen jullie in deze KPN XL winkel? ‘We verkopen alle diensten en producten van KPN. We bedienen dus zowel de zakelijke als particuliere markt. De KPN XL winkel is vanuit de zakelijke markt opgestart. Dat is handig, want dan zit je op dit industrieterrein tussen je klanten in. Aan de andere kant is het misschien een nadeel voor de particuliere klant, maar ook die weet ons hier wel te vinden. Je kunt hier namelijk makkelijk parkeren en je hoeft niet de drukte van de stad in. Dat werkt echt perfect. We zijn nog niet de drukste vestiging, maar je ziet wel dat er groei in zit.’

manier tegenaan: het komt letterlijk en figuurlijk dichterbij. En de berichten in de media zorgen er ook wel voor dat je er meer over gaat nadenken. Je wordt dan toch wel benieuwd naar wat je zelf hebt opgebouwd. Want als ik kijk naar de hoogte van de AOW, dan word je daar niet echt vrolijk van. Wanneer je na je pensioendatum een beetje op dezelfde manier wilt doorleven zoals je nu doet, dan heb je zeker een aanvulling op je pensioen nodig.’

Hoe lang werk je al voor KPN? ‘In totaal werk ik al 37 jaar bij KPN. Ik ben als postbode begonnen in 1977, bij wat toen nog PTT heette. Vervolgens heb ik een baan gekregen bij het postkantoor. Daar heb ik ongeveer 20 jaar gewerkt op verschillende afdelingen. Daarna ben ik overgestapt naar KPN Telecom en de zakelijke markt van KPN. En nu werk ik sinds een paar jaar in de KPN XL winkel.’

Maak je je daarom ook wel eens zorgen over je pensioen? ‘Ja, daar maak ik me soms wel zorgen over. Ik denk dan: ‘Als ik over 12 jaar mag stoppen, krijg ik dan nog wat mij beloofd is?’. Daar heb ik wel eens mijn twijfels bij. In de hedendaagse politiek kunnen beloftes van de één op de andere dag veranderen. En als pensioenfondsen in zwaar weer zitten, of er zijn slechte beleggingen gedaan, of wat dan ook, dan krijg je dat toch op je bord. Hoe je het ook wendt of keert. En niks is zeker.’

‘Ik ben eigenlijk niet bezig met wat ik heb opgebouwd en wat ik ga krijgen’

‘Als ik over 12 jaar mag stoppen, krijg ik dan nog wat mij beloofd is?’

Is pensioen iets waar je mee bezig bent? ‘Ik sta er af en toe wel bij stil, maar ik ben eigenlijk niet bezig met wat ik heb opgebouwd en wat ik ga krijgen. Toen ik afgelopen jaar mijn UPO ontving, heb ik dat wel even goed bekeken. En eigenlijk vond ik dat best een duidelijk overzicht. Eerder verdwenen deze overzichten regelrecht in de prullenbak. Vroeger interesseerde het me gewoon niks.’

Er worden stevige maatregelen getroffen. Heb je daar begrip voor? ‘Nee, eigenlijk niet echt. Toen ik als 17-jarige in dienst kwam, werd mij verteld dat ik 40 jaar moest werken. Daarna was het klaar. Inmiddels is dat 10 jaar opgeschoven. Wat gaat er nog meer komen? Ik heb dus onbegrip voor het feit dat ik zo lang moet doorwerken. Bovendien houd ik dan toch de plaats bezet van een jonger iemand?

Kijk je nu dan anders tegen pensioen aan dan pakweg 15 jaar geleden? ‘Ik merk dat ik me - naarmate ik ouder word - wel steeds bewuster ben van mijn pensioen. Je kijkt er toch op een andere


Aan de andere kant ben ik wel heel blij dat we in Nederland een pensioenvoorziening hebben. We zijn wat dat betreft altijd een land geweest dat sociale voorzieningen op een hoog niveau

Naam: Dick Houtsma Leeftijd: 55 Burgerlijke staat: gehuwd Heeft: 2 kinderen, een zoon (21) en een dochter (19) Huidige functie: senior verkoopadviseur

heeft. En dat dat de laatste jaren steeds verder uitgekleed wordt, daar kun je niks aan veranderen. Ik hoop alleen maar dat wanneer ik 50 dienstjaren erop heb zitten, dat ik dan een beetje op dezelfde manier door kan leven. Ik ben niet iemand die hoge eisen stelt. Ik woon mooi en dat wil ik graag blijven doen. Als dat kan, dan ben ik een tevreden mens.’ Wat als je morgen met pensioen mag? Wat ga je dan doen? ‘Ik ben nu al vrij veel bezig met vrijwilligerswerk in onze wijk,

met name voor jongeren. In maart van het afgelopen jaar zijn we zelfs nog met een man of twaalf naar Newcastle geweest! Dan organiseer ik gewoon een voetbaltrip. In de jeugdsoos bij ons in de wijk stond een spaarpotje. Toen het geld bij elkaar was, gingen we met de boot naar Newcastle. Dat was echt geweldig. Als ik met pensioen ga, wil ik nog veel meer vrijwilligerswerk gaan doen. Dat heeft voor mij echt waarde!’


Even voorstellen

Even voorstellen

Nieuwe voorzitter Peter van Gameren stelt zich voor Sinds een half jaar is Peter van Gameren voorzitter van Pensioenfonds KPN. Tijd voor een kennismaking. Overmorgen sprak met hem over zijn achtergrond, de voor- en nadelen van ‘externe’ bestuursleden en de toekomst van onze pensioenen. Wie is Peter van Gameren? ‘Ik ben 49 jaar, ben getrouwd met Lisette en ik heb twee dochters. Voordat ik voorzitter werd van Pensioenfonds KPN, heb ik jarenlang in diverse functies gewerkt bij PostNL, de laatste tweeëneenhalf jaar als financieel directeur. Ook mijn andere functies hadden vaak te maken met financiën, van huis uit ben ik accountant. Interesse in pensioenen zat er al vroeg in: mijn afstudeerscriptie ging over pensioenbreuk. Voordat ik voorzitter werd van Pensioenfonds KPN, zat ik in het bestuur van het pensioenfonds PostNL en ondernemingspensioenfonds TNT.’

‘Als ik tijd overhoud, tennis ik graag’ ‘Naast de twee dagen in de week die ik werk voor Pensioenfonds KPN, heb ik nog ongeveer twee dagen de tijd voor interimopdrachten op pensioengebied. Ik ondersteun fondsen bijvoorbeeld bij fusies. En als ik dan nog tijd overhoud, tennis ik graag en loop ik hard.’ Hoe ben je voorzitter van Pensioenfonds KPN geworden? ‘Vorig jaar heeft KPN gekozen voor een bestuur waarin ook ’externen’ mogen zitten. Toen is een bureau ingeschakeld om een nieuwe onafhankelijk voorzitter te selecteren. Ik was een van de drie kandidaten. Na een aantal gesprekken, ook met het bestuur, kreeg ik het goede nieuws te horen dat ik voorzitter werd. Dat ben ik nu een half jaar en ik vind het erg leuk en interessant om te doen.’

Naam: Peter van Gameren Leeftijd: 49 jaar Burgerlijke staat: getrouwd met Lisette Heeft: twee dochters Vrije tijd: tennissen, hardlopen, skiën, fotograferen


‘Het is goed een frisse blik te hebben’ Je bent geen KPN’er. Is dat een voordeel? ‘Op zich denk ik dat het goed is een frisse blik te hebben. Een van de belangrijkste voordelen van een bestuur met een aantal externe bestuursleden is dat deze combinatie de onafhankelijkheid van het bestuur versterkt. Als bestuur moet je een onafhankelijk oordeel kunnen geven, ook in situaties waarbij je misschien persoonlijk betrokken bent. Overigens zitten er nog steeds (oud-)KPN’ers in het bestuur die ervoor zorgen dat het bestuur voldoende voeling houdt met het bedrijf

KPN. Wat dat betreft hebben we nu als pensioenfondsbestuur een optimale combinatie van KPN’ers en externe bestuurders.’ Hoe zit het met de fusie met Ondernemingspensioenfonds KPN? ‘Eind november hebben we, mede op verzoek van de werkgever, besloten verder onderzoek te doen naar een fusie met Ondernemingspensioenfonds KPN in 2015. Dit heeft een aantal redenen. Allereerst zijn de regelingen van Pensioenfonds KPN en Ondernemingspensioenfonds KPN bijna gelijk. Daarnaast wordt er door de beide pensioenfondsen al veel samengewerkt op het gebied van beleggingen, risicobeleid en communicatie. Een fusie betekent een significant kostenvoordeel. Bovendien wordt door de fusie de omvang van het pensioenfonds groter en kunnen hierdoor de risico’s beter worden gedeeld. Voor onze deelnemers en pensioengerechtigden is het wel van belang dat je alleen mag fuseren als dat geen nadelige financiële gevolgen heeft. De komende maanden onderzoeken we de gevolgen van een fusie en bekijken we welke issues er op te lossen zijn. Het verantwoordingsorgaan wordt erbij betrokken en uiteraard kijkt de toezichthouder De Nederlandsche Bank ook mee met het proces. Als het goed gaat, vindt de fusie plaats in het tweede kwartaal van 2015.’ Hoe ziet de toekomst van onze pensioenen eruit? ‘Er gebeurt op dit moment heel veel. De pensioenopbouw gaat omlaag, boven de € 100.000 bouw je geen pensioen meer op bij het pensioenfonds. Ook zijn er sinds 1 januari 2015 de nieuwe financiële spelregels, waardoor we hogere buffers moeten aanhouden en de pensioenen minder snel mogen verhogen met een toeslag. En er komt nog veel meer op ons af. Je ziet dat pensioenregelingen steeds meer op elkaar gaan lijken. Daardoor zou het voor pensioenfondsen makkelijker moeten worden om samen te gaan werken en zo goedkoper te gaan werken. Een nadeel van meer samenwerken kan wel zijn dat je als bedrijf minder goed kunt inspelen op specifieke situaties van jouw werknemers of gepensioneerden. Verder zie je dat vooral jongeren meer keuzevrijheid willen. Maar als er dan keuzes zijn, kiezen mensen toch meestal voor de standaardmogelijkheden.’ Hoe kijk je terug op je eerste half jaar? ‘Het afgelopen half jaar heb ik als zeer plezierig ervaren. Ik durf te zeggen dat we het als pensioenfonds goed voor elkaar hebben. Binnen het bestuur hebben we voldoende deskundigheid in huis op alle vlakken. De uitdagingen die eraan zitten te komen, kunnen we prima het hoofd bieden.’


Kort nieuwskinderen Pensioen,

Vraag & antwoord Heeft u ook een vraag aan Roelof? Mail het ons op: [email protected]. Of bel naar 050 582 79 00. De pensioendeskundigen helpen u graag verder!

Wat gebeurt er als…?

Stel uw vraag aan een pensioendeskundige. Roelof helpt u graag verder met al uw pensioenvragen.

Roelof weet het Beste Roelof, Dit jaar word ik 65 jaar (om precies te zijn op 30 september) en ik wil graag met pensioen. Nou had ik wel gehoord dat de pensioenleeftijd bij Pensioenfonds KPN omhoog is gegaan naar 67 jaar, maar ik dacht dat dit niet voor mij gold. Mijn collega’s zeggen dat dit wel zo is. Kun jij me uitleggen hoe het zit? Moet ik twee jaar langer doorwerken? Vriendelijke groet,

Als je papa of mama wordt, is dat misschien wel het mooiste moment in je leven. Tegelijkertijd krijg je er een

Alex Rogge

verantwoordelijkheid voor altijd bij en zal je leven nooit meer hetzelfde zijn. Dat Pensioenfonds KPN ook heeft

Beste Alex,

nagedacht over jouw kinderen, verbaast je misschien. En toch is het zo. Pensioenfonds KPN heeft nagedacht over een moment waar je hopelijk nog lang niet mee te maken krijgt, namelijk jouw overlijden. Als jij overlijdt, wil je dat je gezin goed verzorgd achterblijft. Daarom is er bij Pensioenfonds KPN een wezenpensioen geregeld. Hoeveel is het wezenpensioen? Om dat uit te leggen, moeten we eerst iets vertellen over het partnerpensioen. Dat is het pensioen dat je partner krijgt als je overlijdt. Pensioenfonds KPN zorgt dus niet alleen voor je kinderen, maar ook voor je partner. Het wezenpensioen is 20% van het partnerpensioen.

Tot uiterlijk 27 jaar Als je overlijdt, dan hebben je kinderen tot hun 18e recht op een wezenpensioen. Kinderen die studeren volgens de Wet op de Studiefinanciering, krijgen wezenpensioen tot maximaal hun 27e verjaardag. Heb je meer dan vijf kinderen? Dan wordt het wezenpensioen voor vijf kinderen gelijkmatig over alle kinderen verdeeld.

Rekenvoorbeeld Marjan, 10 jaar in dienst bij KPN, overlijdt op haar 45ste. Ze werkte full time Jaarsalaris: € 35.000. Salaris waarover ze pensioen opbouwt: € 21.551 Opbouwpercentage voor het partnerpensioen: 1,25% Pensioenleeftijd: 67 jaar Marjan had maximaal 32 jaar pensioen kunnen opbouwen bij Pensioenfonds KPN (van haar indiensttreding tot haar pensioenleeftijd)

Je collega’s hebben gelijk: voor iedereen die bij KPN werkt, is de pensioenleeftijd 67 jaar. Maar je kunt nog steeds eerder met pensioen, niemand die je verplicht tot je 67ste door te werken. Als je vóór je 67ste met pensioen wilt, is je pensioen wel wat lager. Je bouwt dan immers korter pensioen op en we moeten je pensioen langer uitbetalen. Wil je weten hoeveel jouw pensioen op je 65ste is? Ga dan naar ons pensioendashboard op www.kpnpensioen.nl. Klik op Mijn KPN Pensioen en log in met je DigiD. Je komt dan op jouw persoonlijke pensioenpagina. Klik op Mijn pensioendashboard. Vul het pensioendashboard in. Aan het eind kun je keuzes maken voor jouw pensioen. Je kunt dan bijvoorbeeld je pensioenleeftijd veranderen van 67 in 65 jaar. Je ziet dan wat dit betekent voor jouw pensioen van Pensioenfonds KPN. Wil je jouw pensioen aanvragen? Bel of mail ons dan ongeveer een half jaar voordat je met pensioen wilt. In jouw geval is dat dus in februari van dit jaar. Standaard sturen we een bericht een half jaar voordat je 67 wordt. Omdat je eerder met pensioen wilt, moet je even contact met ons opnemen. Heb je trouwens ook al gekeken naar de AOW? Ik heb het even voor je uitgerekend: jij krijgt AOW vanaf 30 december 2015. Misschien is dat een goed moment om ook je pensioen in te laten gaan? Laat ons maar even weten wat je kiest. Vriendelijke groet, Roelof

Marjans partner ontvangt een levenslang partnerpensioen van: 32 jaar x 1,25% x € 21.551 = € 8.620,40. Wezenpensioen Zolang Marjan bij KPN werkt, is zij ook verzekerd van een wezenpensioen. Dit wordt berekend door 20% te nemen van haar partnerpensioen: 20% van € 8.620,40 = € 1.724,08 bruto per jaar wezenpensioen per kind tot 18 jaar (of 27 jaar).



Colofon Stichting Pensioenfonds KPN Postbus 501 9700 AM GRONINGEN [T] (050) 582 79 00 [I] www.kpnpensioen.nl [E] [email protected] Redactie: Pensioenfonds KPN Vormgeving: Het Bladmanagement Druk: Van Gorcum

Het pensioenmagazine over uw inkomen voor vandaag, morgen of later

Recommend Documents