6-9-2012
Over de grenzen van taal en rekenen Over de invloed van taal op de rekenvaardigheid van jonge kinderen
Tijs Kleemans Eliane Segers Ludo Verhoeven
Behavioural Science Institute
Even voorstellen
• Orthopedagoog- NVO • Onderwijs – Orthopedagogiek: Leren en Ontwikkeling Onderwijsinstituut Pedagogische Wetenschappen en Onderwijskunde
• Onderzoek – Taal en rekenen bij jonge kinderen
Ontwikkeling van rekenvaardigheid bij baby’s en peuters • Oriëntatie in ruimte • Oriëntatie in tijd • Besef van hoeveelheden • Tellen
1
6-9-2012
Ontwikkeling van telvaardigheid 1) Herkennen van hoeveelheid 2) Akoestisch tellen 3) Daadwerkelijk tellen 4) Ordenen van voorwerpen tijdens tellen 5) Resultatief tellen (=elementair getalbegrip) 6) Resultatief verkort tellen
Voorbereidend rekenen (groep 1-2) Getalbegrip • Bestaat uit meerdere onderliggende vaardigheden (Desoete &Gregoire, 2006; Passolunghi, Vercelloni, & Schadee, 2007)
Numerieke Logische Schatten Representaties Operaties
Aanvankelijk rekenen (groep 3 en groep 4) • Halverwege groep 3: Vlot en geautomatiseerd sommen onder het tiental oplossen (kleiner dan 10)
5+3=
2+7=
8–5=
9–2=
• Halverwege groep 4: Vlot en geautomatiseerd oplossen van sommen met tientalpassering (groter dan 10, kleiner dan 20)
8+7=
4+9=
15 - 8 =
13 – 9 =
2
6-9-2012
Onderzoek TalentenKracht Inzicht in de rol van taal bij rekenvaardigheid door te kijken naar verschillende niveaus van taal:
• Groepen kinderen bij wie er sprake is van een taalachterstand (Pilotstudie)
• Groepen kinderen bij wie er sprake is van een taalstoornis (Longitudinale studie)
Voor meer informatie: zie www.talentenkracht.nl
ESM en Rekenvaardigheid Kinderen met Ernstige Spraak-/ taalmoeilijkheden (ESM)
• stoornis in de geschreven en gesproken taal, niet veroorzaakt door intellectuele of fysieke beperkingen, gehoorschade of omgevingsgerelateerde invloeden (Bishop, 1992) • hebben ook problemen in de ontwikkeling van getalbegrip en het aanvankelijk rekenen (Arvedson, 2002; Fazio, 1994) Schatten
Numerieke representaties
Logische Operaties operaties
Sommen zonder tientalpassering
Sommen met tientalpassering
Onderzoeksvragen 1) In welke mate verschillen kinderen met ESM op voorbereidende en aanvankelijke rekenvaardigheid, vergeleken met kinderen met een normale taalontwikkeling?
2) Welke taalkundige factoren zijn van invloed op de ontwikkeling van voorbereidende en aanvankelijke rekenvaardigheid bij kinderen met ESM en kinderen met een normale taalontwikkeling?
3
6-9-2012
Onderzoeksopzet
NTO = Normale taalontwikkeling ESM = Ernstige Spraaktaalmoeilijkheden
107 NTO (7.1 jaar) 53 ESM (7.2 jaar)
Groep 2 (Feb- April 2010)
111 NTO (6.1 jaar) 61 ESM (6.2 jaar)
Groep 4 (Feb- April 2012)
Groep 3 (Feb- April 2011)
Resultaten Groep 2
105 NTO (8.1 years) 42 ESM (8.2 years)
Normaal + ESM
Voorwaarden van getalbegrip
Alleen ESM
Intelligentie Fonologisch bewustzijn
Logische Logical operaties operations
Grammaticale vaardigheid
Numerieke Numeral representaties representations
Werkgeheugen
Schatten Numeral estimations
Benoem snelheid
Kleemans, T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2011). De achterstand van kinderen met ESM op getalbegrip. Van Horen Zeggen, 52, 1, 10-13. Kleemans, T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2011). Precursors to numeracy in kindergartners with specific language impairment. Research in Developmental Disabilities, 32(6), 2901-2908. doi:10.1016/j.ridd.2011.05.013
Resultaten groep 3
Normaal + ESM ESM
Intelligentie (groep 2) Grammaticale vaardigheid (groep 2)
Werkgeheugen (groep 2)
Fonologisch bewustzijn (groep 2)
Sommen zonder tientalpassering
Benoem snelheid (groep 2)
Kleemans, T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2012). Voorspellers van rekenvaardigheid bij Kinderen met ESM in groep 3. Van Horen Zeggen, 53, 4, 14-18. Kleemans, T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2012). Naming speed as a clinical marker in predicting basic calculation skills in children with specific language impairment. Research in Developmental Disabilities, 33(3), 882-886.
4
6-9-2012
Resultaten groep 4
Normaal + ESM ESM
Intelligentie (groep 2) Grammaticale vaardigheid (groep 2)
Werkgeheugen (groep 2)
Fonologisch bewustzijn (groep 2)
Sommen met tientalpassering
Benoem snelheid (groep 2)
Rol van de thuisomgeving
Kindfactoren
Omgevingsfactoren
Ouder-kind activiteiten (groep 2)
Kleemans, T., Peeters, M., Segers, E., & Verhoeven, L. (2012). Child and home predictors of early numeracy skills in kindergarten. Early Childhood Research Quarterly. doi: 10.1016/j.ecresq.2011.12.004 Kleemans, T., Segers, E., & Verhoeven, L. (2011). Precursors to numeracy in kindergartners with specific language impairment. Research in Developmental Disabilities, 32(6), 2901-2908. doi:10.1016/j.ridd.2011.05.013
Conclusies • Achterstand kinderen met ESM op zowel voorbereidend (groep 2) als aanvankelijk rekenen (groep 3) t.o.v. leeftijdsgenootjes
• Fonologisch bewustzijn en grammaticale vaardigheid zijn belangrijke voorspellers van zowel voorbereidende (groep 2) als aanvankelijke rekenvaardigheid (groep 3 en groep 4)
• Belangrijke rol voor benoemsnelheid bij kinderen met ESM - Niet alle kinderen met ESM hebben rekenproblemen!
• Ouders spelen een belangrijke rol bij het terugdringen van de achterstanden in rekenvaardigheid
5
6-9-2012
Praktische implicaties • Vergroten bewustzijn bij ouders/ onderwijsgevenden/ clinici
• Gecombineerde taal- en rekenactiviteiten
• Zo vroeg mogelijk beginnen met het stimuleren van telvaardigheden en het oefenen van wiskundige principes (groot/klein; meer/minder; tellen tot twintig; handig tellen) - Rol van thuisomgeving
Bedankt voor uw aandacht
Vragen?
[email protected]
6
