Orgaan van den HoUiutósch-Vl&anisehen Vrouwenbond

1

Eerste Jaargang. N ' 14.

18 Maart 1894.

DE

VROUW

Orgaan van den HoUiutósch-Vl&anisehen Vrouwenbond " V

E R S C H. I J

N E N . D . E

ABONNEMENTSPRIJS PER JAAR VOOR BELGIË . . . . N H N BUITENLAND . V O O R A F

T " W E E M FN, 2,50 N 3,00

A

A

L

P

E

R

M

A

T.^'-.'SLE NUMMERS, BELGIË » N BUITENLAND

R E D A C T I E :

.AA/\^/^y\/\/\/VA/VA/\^AYA/VA/VA/VA/VAO

A/VA AA/V/VA A A A A ^

Ó A/\A

IrLlaovicL E e n ernstig w o o r d

LLLIAN. EMILIE C L A E Y S . EMILIE C L A E Y S . H. D. T.

2. Arbeidstersgrieven. 3. H e t recht v a n d e n sterke. 4- D e v r o u w v a n d e n zwoeger. 5. Protest-meeting. 6. V e r s l a g e n .

7- Boekbeoordeeling. 8. I n g e z o n d e n : De Vrouw (slot). PLUTO. ZOLA. 9 Feuilleton. 10 Strijdpenning, bericht, c o r r e s p o n d e n t i e . D I T

N U M M E R

IBELIOOIRT

E E N .

ZKIIJ.D.ER-V-G3RLJ.AALT.J E .

M i e scbuilt cr? « De W a a r h e i d moet in diepe kuilen Voor d e arge Wereld zich verschuilen. » D a t 's 't o u d e liedje. M a a r i k z e g : ZIJ s c h u i l t z i c h v o o r d e W a a r h e i d w e g . N.

BEETS.

Êcn ernstiö Woorö » » » » » » » »

D

B E T A A L B A A R

N.

B I J

N

5 CENTIEMEN 3 ^-/^ CENTS

Hoofdagent voor Nederland A D M I N I S T B A T I E . K . C L A E Y S , M e t s e r s t r a a t , « O , « e n t G R P I K . l . , ÖAENREDAINSTR., A M S T E R D A M

I.

A

« I n d i e n h e t e r o m t e d o e n is, h e t menschelijk gcslacht lichamelijk te veredelen, mij d u n k t , d a n z o u het hebben v a n kinderen uitsluitend mogen worden toegestaan a a n door en door gezonde menschen ; zou het aantal kinderen bepaald moeten worden naar de gezondheid en lichaamskracht der moeder, en zou iedereen streng m o e t e n gewezen w o r d e n o p d e verplichting, geen kind in d e wereld te brengen, w a a r v a n hij n i e t w e e t h o e hij h e t v o e d e n z a l . . . »

Zóó sprak Annie Besant, de welbekende Engelsche m e t h a a r e e r l i j k e n , r u s t e l o o s s t r e v e n d e n g e e s t , t o e n zij n o g v a n m e e n i n g w a s , d a t h e t heil d e r wereld afhing v a n d e b e p e r k i n g v a n 't g e z i n . L a t e r , t o e n zij T h e o s o p h i s t e ( i ) g e w o r d e n w a s , d a c h t zij e r a n d e r s o v e r . D a t w i l z e g g e n , zij i j v e r d e e n ijvert n o g s t e e d s v o o r d e b e p e r k i n g v a n 't g e z i n , m a a r n u n i e t m e e r t e n g e v o l g e v a n voorbehoedmiddelen; n e e n , zij w e n s c h t e n h o o p t , d a t d e m e n s c h h e i d g e n o e g zelf b e h e e r s c h i n g v e r k r i j g e n z a l (i) Aanhangster eener Oostersche, zeer wijsgeerige, godsdienstige eer.

A A / A A A C

V A K K O L , 164, CALLAILSTRAAT, BRISITL. /VA A A A A J

\/\/V/\

om h a a r geslachtsinstinct t e wijzigen e n te matigen, z o o d a t h e t slechts w o r d e b e v r e d i g d m e t h e t doel, niet zoo zeer o m te genieten, als wel om h e t geslacht in stand te h o u d e n . I k h o o p e n geloof m e t A n n i e B e s a n t d a t h e t e e n m a a l z o o v e r k o m e n z a l . D e g e s l a c h t s d r i f t is in z i c h zelf n i e t s s c h a n d e l i j k s , m a a r zij is o p d e n d u u r e e n g e e s e l , e e n plaag geworden voor het menschelijk geslacht. D e m e n s c h staat in d a t opzicht o p een geheel a n d e r standp u n t d a n h e t dier, d a t e e n groot deel v a n h e t jaar rustig e n k a l m d a a r h e n e n leeft, d a n v o o r e e n tijd e e n g e w e l d i g e n hartstocht voelt e n dezen b o t v i e r t ; en t e n slotte een kroost ter wereld b r e n g t voor hetwelk de ouders s l e c h t s z é é r k o r t e n tijd t e z o r g e n h e b b e n . B i j o n s m e n s c h e n is h e t a n d e r s . E e n t o e v a l k a n r e e d s bij z e e r j o n g e k i n d e r e n d e g e s l a c h t s d r i f t d o e n o n t w a k e n , die d a n , schier onbewust, wordt bevredigd o p onnatuurlijke wijze, zeer ten nadeele v a n h e t lichaam en d e n geest d e r kinderen. Grootere kinderen staan ieder u ü r v a n d e n d a g b l o o t a a n allerlei g e v a a r : v e r d e r f e l i j k e gesprekken en voorbeelden v a n makkertjes; zedelooze p r e n t e n e n lectuur; schandelijke begeerten v a n verdorven mannen, die noch de onschuld, noch de gezondheid v a n a a n k o m e n d e j o n g e n s e n meisjes ontzien. Bij onbedorven, normaal ontwikkelde jonge mannen openbaart z i c h s o m s e e n h e v i g e gesla'chtsdrift o p e e n leeftijd, d a t zij n o g n i e t kunnen d e n k e n a a n d e g r o n d v e s t i n g v a n e e n g e z i n , z o o d a t zij s c h i e r o n d a n k s z i c h z e i v e n g e d r e v e n w o r d e n n a a r p l a a t s e n , w a a r zij d i k w i j l s n a a r l i c h a a m e n ziel b e d o r v e n w o r d e n . O n b e v r e d i g d e g e s l a c h t s d r i f t doet m e n i g w a r m b l o e d i g meisje t o t onvoorzichtigheden, t o t z i e k t e , j a zelfs t o t k r a n k z i n n i g h e i d v e r v a l l e n . W e e l d e doet in zekere kringen de buitensporigste geslachtelijke uitspattingen ontstaan, terwijl, voor d e n a r m e , d e bevrediging der sexueele behoefte soms het eenige genot is d a t h i j i n zijn e l l e n d i g l e v e n k e n t . . . H e b ik h e t r e c h t , j a of n e e n , d e g e s l a c h t s d r i f t , z o o a l s zij t h a n s z i c h v o o r d o e t , t e n o e m e n « e e n g e e s e l v o o r het menschelijk geslacht? » E n te d e n k e n , d a t één oogenblik v a n zelfvergetelheid tusschen menschen v a n tweeërlei k u n n e , het aanzijn kan geven a a n een kind, dat jaren lang gevoed, gekleed,

2

VROUWEN, GEDENKT

v e r z o r g d m o e t w o r d e n , e e r m e n h e t g e r u s t zijn e i g e n w e g k a n l a t e n g a a n ! T e d e n k e n d a t liet j u i s t d e a r m s t e n o n d e r d e a r m e n zijn, d i e s c h a r e n v a n k i n d e r e n d e wereld i n z e n d e n , a r m e wezentjes, v o o r b e s t e m d tot een v r o e g e n d o o d n a n a m e l o o s l i j d e n , of w e l t o t e e n l e v e n in de diepste diepten van misdaad en ellende! T e denk e n dat tering, syphilis, vallende ziekte, krankzinnigheid zich m a a r voortplanten, voortplanten zonder paal of p e r k , in d e z e r e e d s z o o e l l e n d i g e w e r e l d . . . . I n d e r d a a d , ik h o o p e n geloof, d a t o o k dit v e r a n d e r e n z a l in e e n g e z o n d e r e m a a t s c h a p p i j . B e t e r e stoffelijke toestanden, beter onderwijs, meer waarachtig levensgenot en meer levenswijsheid, zullen van den mensch e e n a n d e r w e z e n m a k e n d a n hij n u is. H i j zal z i c h n i e t m e e r w e n t e l e n in h e t slijk v a n o v e r d r e v e n g e s l a c h t s genot. H i j zal zich m e t vrijen wil e n met zelfbewustheid v o o r t p l a n t e n . E v e n m i n als m e n i n d i e t o e k o m s t , — o c h , w a r e zij t o c h n a b i j ! — d r o n k a a r d s of v e e l v r a t e n zal aantreffen, zal m e n er m e n s c h e n zien die o n m a t i g toegeven a a n d e geslachtsdrift. E r zullen hooger geniet i n g e n zijn, e n m e n zal d i e w e t e n t e s m a k e n . E n liever zal m e n weinige, doch schoone en krachtige kinderen in de wereld b r e n g e n dan een onbeperkt aantal zwakke stumperds. D o c h , — z o o v e r zijn w i j n o g n i e t . E n e v e n m i n a l s e e n g e n e e s h e e r e e n z i e k e in é é n d a g k a n g e n e z e n v a n een slepende kwaal, k u n n e n wij, die het goed meenen met de menschheid, haar o p eenmaal brengen o p het h o o g zedelijk s t a n d p u n t w a a r o p wij h a a r w e n s c h e n . W i j m o e t e n r e k e n i n g h o u d e n m e t h e t v e r l e d e n en d e o m s t a n d i g h e d e n . Z o o a l s d e m e n s c h h e i d t h a n s i s , kan zij zich n o g niet b e p e r k e n d o o r vrijwillige o n t h o u d i n g ; d a a r a a n behooren jaren, misschien e e u w e n van zedelijke o p v o e d i n g , m a a t s c h a p p e l i j k welzijn e n i n n e r l i j k e zelfbeheersching vooraf te gaan E n moet intusschen d a t r e e d s z o o v e r b a s t e r d e m e n s c h e n r a s z i c h altijd m a a r v e r m e n i g v u l d i g e n , z o n d e r m a a t of g r e n s ? M o e t e n altijd maar door, zwakke vrouwen nog zwakkere kinderen b a r e n , en m o e t e n a l d u s h e t l e v e n d e e n h e t k o m e n d e g e s l a c h t b e t a l e n v o o r 't g e n o t d e r m a n n e n ? Mijns i n z i e n s niet. Z o o l a n g m e n z i c h n o g n i e t z ó ó k a n b e h e e r s c h e n als h e t a a n h o o g o n t w i k k e l d e m e n s c h e n b e t a a m t , m o e t m e n t r a c h t e n t e v o o r k o m e n d a t h e t geslacht b o e t e v o o r v o o r d e u i t s p a n n i n g of u i t s p a t t i n g d e r i n d i v i d u e n . O m tot den zuiveren toestand te geraken w a a r v a n A n n i e Besant droomt, moet m e n zoeken naar een geleidelijken overgang die ons uit den vuilen toestand van heden voert. D e middelen daartoe biedt ons het Nieuw-Malthusian i s m e , d e l e e r v a n d e b e p e r k i n g v a n 't g e z i n z o n d e r o v e r d r e v e n o n t h o u d i n g . D e z e leer v i n d t h e d e n t e n d a g e bijna evenveel a a n h a n g e r s als t e g e n s t a n d e r s ; en tot de laatsten behooren voornamelijk de geloovigen en de socialisten. D e g e l o o v i g e n z i e n e e n e z o n d e in h e t v o o r k o m e n d e r z w a n g e r s c h a p . Zij zijn n o g t e z e e r d o o r d r o n g e n v a n d e leer des Bijbels « g a a t h e e n e n vermenigvuldigt u » en van het denkbeeld, dat kinderen een « zegen des H e e r e n » zijn, o m z o o i e t s s t o u t s a l s d e w i l l e k e u r i g e

DEN

STRIJDPENNING

b e p e r k i n g v a n 't g e z i n t e d u r v e n g o e d k e u r e n . E n t o c h p a s s e n zij d i e in z e k e r e n z i n zelf t o e . I n d i e n « z i c h t e v e r m e n i g v u l d i g e n » 's m e n s c h e n v o o r n a a m s t e m a a t s c h a p p e l i j k e p l i c h t is, d a n b e g a a n d e g e l o o v i g e n o p d i t p u n t v e l e z o n d e n . D a n is i e d e r e m a n of v r o u w , d i e z i c h n i e t p a a r t z o o d r a h e t t i j d p e r k d e r h u w b a a r h e i d is a a n g e b r o k e n , s c h u l d i g ; s c h u l d i g i e d e r e m a n , d i e zijn zwakke vrouw weken lang na hare bevalling ontziet; s c h u l d i g i e d e r e m a n of v r o u w , d i e n i e t o n m i d d e l l i j k n a den dood van een der echtgenooten, een nieuw huwelijk sluit; schuldig iedere jongeling, die zich uit eerbied v o o r d e v r o u w k u i s c h h o u d t t o t d a t hij e e n w e t t i g huwelijk k a n a a n g a a n ; — w a n t die allen laten duizend e n l e v e n s k i e m e n o n b e v r u c h t v e r d o r r e n . I n d i e n n u al d e z e d i n g e n g e o o r l o o f d zijn o m d e e e n of a n d e r e r e d e n , — e n d a t zijn z i j , — w a a r o m z o u d a n h e t b e p e r k e n v a n h e t a a n t a l k i n d e r e n , u i t liefde v o o r d e v r o u w e n v o o r d e m e n s c h h e i d , zonde zijn ? I n d i e n p r i e s t e r s e n g e e s t e lijken u i t k u i s c h h e i d g e e n k i n d e r e n v e r w e k k e n , w a a r o m m a g d a n d e h u i s v a d e r , d i e d e l a s t e n zijner v r o u w n i e t verzwaren wil, h u n n e komst niet v o o r k o m e n ? V e r o n d e r s t e l , e e n m a n heeft e e n z w a k k e v r o u w ; of w e l , e e n t e k l e i n i n k o m e n o m e e n g r o o t g e z i n Jte v o e d e n . H i j w e e t v a n e e n v r i e n d d i e d o k t e r is, d a t d e v r o u w d e eerste tien d a g e n na de m a a n d s t o n d e n het meest o n t v a n k e l i j k is v o o r b e v r u c h t i n g ; e n d a t n a d a t tijdsv e r l o o p h e t g e v a a r v o o r z w a n g e r s c h a p veel g e r i n g e r i s . . . N u , u i t liefde v o o r zijn g a d e , of u i t v r e e s d a t d e komst van n ó g een een kind de bescheiden welvaart v a n zijn g e z i n o p h e t s p e l z o u z e t t e n , o n t z i e t hij h a a r g e d u r e n d e dien tijd... Is er i e m a n d die dien m a n v a n slechtheid zou d u r v e n beschuldigen ? Integendeel, m e n zal h e m p r i j z e n . M a a r v e r o n d e r s t e l v e r d e r d a t d e m a n , of d e v r o u w , of b e i d e n , v a n e e n v u r i g g e s t e l zijn ; d a t de begeerte naar elkander hen plaagt, hen martelt; — i n d i e n zij d a n a a n d e z e n a t u u r l i j k e b e g e e r t e v o l d o e n , doch tevens een middel a a n w e n d e n om de zwangers c h a p t e v o o r k o m e n . . . w a a r is h u n n e s c h u l d ? I k v o o r mij v i n d onthouding d e b e s t e e n w a a r d i g s t e m e t h o d e ; doch zoolang de menschen sterke hartstochten bezitten, z i e ik i n d e a n d e r e g e e n k w a a d . N o g zeer onlangs vroeg een j o n g e geloovige v r o u w mij o m r a a d . Zij s t o n d o p t r o u w e n ; m a a r zij m o c h t , o m zeer overwegende redenen (zwakke gezondheid, eene m a a n d e n l a n g e reis, enz., enz.) voorloopig niet z w a n g e r w o r d e n . T o c h b e g r e e p zij d a t zij h a r e n m a n , d i e z i c h j a r e n l a n g è n u i t liefde v o o r h a a r è n u i t v r o o m b e g i n s e l , had kuisch gehouden, geen voldoening mocht weigeren. I k s p r a k v e r t r o u w e l i j k . n e t h a a r , e n zij v o n d in h a a r geloof g e e n e n k e l b e z w a a r t e g e n h e t o p v o l g e n v a n m i j n r a a d . G e z o n d v e r s t a n d e n liefde v o o r h a r e n b r u i d e g o m w a r e n bij h a a r s t e r k e r d a n de leer... Zóó z o u h e t m e t v e l e v r o m e t e g e n s t a n d e r s g a a n , i n d i e n zij c o n s e q u e n t durfden redeneeren en handelen. Vele, zoo niet leer v a n M a l t h u s , m i d d e l » in zien. van eenig middel die het voorstelt,

d e m e e s t e s o c i a l i s t e n zijn t e g e n d e o m d a t zij e r e e n « k a p i t a l i s t i s c h l a p . I k geloof, d a t zij d w a l e n . D e w a a r d e wordt niet bepaald door den persoon n o c h d o o r de. b e d o e l i n g e n , d i e d e z e

VROUWEN, GEDENKT

p e r s o o n e r m e d e heeft, m a a r d o o r d e e e r l i j k h e i d e n d e d o e l t r e f f e n d h e i d v a n h e t m i d d e l zelf. I k g e l o o f n i e t d a t d e eigenlijke kapitalisten zich er werkelijk o m bekom­ m e r e n of e r v e e l of w e i n i g p r o l e t a r i ë r s g e b o r e n w o r d e n : zelfs z u l l e n z i j , i n d i e n zij n a d e n k e n , h e t e e r s t e l i e v e r willen d a n het laatste, wetende, dat het krioelende, zich steeds.meer verdringende proletariaat zich zeiven m é é r verzwakt en vermoordt d a n de wreedste kapitalist h e t z o u k u n n e n w e n s c h e n of v e r l a n g e n . E n v a n d e r a d i k a l e n , d i e , n a a r ik m e e n , o o r s p r o n k e l i j k d e ijve­ rigste verspreiders w a r e n van de leer van Malthus e n er werkelijk e e n r e d m i d d e l in schijnen te zien uit d e n s o c i a l e n n o o d , k a n ik n i e t a a n n e m e n , d a t zij h i e r m e e i n d e r d a a d b e d o e l e n h e t proletariaat in getalsterkte te d o e n afnemen, o m h e t a l d u s t e n o n d e r te blijven h o u d e n . I k geloof, d a t zij d a a r t o e t e v e r s t a n d i g z i j n . W a n t d e radicalen weten toch e v e n g o e d als wij, sociaal-demokraten, dat van een kleine bende goed doorvoede, goed o n d e r w e z e n e p r o l e t a r i ë r s feitelijk m é é r t e v r e e z e n is dan van een groote schare ontzenuwde hongerlijders. D e z e n k u n n e n in een oogenblik van razernij d e n boel s t u k s l a a n , m a a r d a a r m e e is h u n m a c h t g e b r o k e n . Z o o ­ d r a h u n h o n g e r is g e s t i l d , l o o p e n zij w e e r g e d w e e i n 't g a r e e l . N e e n , d e m a n n e n d i e « g e v a a r l i j k » zijn, — i n d i e n m e n h e t z o o n o e m e n w i l , — d a t zijn z i j , d i e b r o o d g e n o e g h e b b e n o m n i e t t e b e z w i j k e n e n tijd g e n o e g o m h u n p l a n n e n rijpelijk t e o v e r w e g e n . . . R e e d s n u k l a a g t m e n i n o n z e r a n g e n o v e r h e t
DEN

STRIJDPENNING

3

ledige plaatsen weer spoedig worden ingenomen. W a t k o m e n moet, d a t komt. M a a r e r zijn vele d i n g e n , d i e d a t komen kunnen bespoedigen. E n daar één energieke, e d e l d e n k e n d e m a n of v r o u w m e e r w a a r d is e n e e n goede zaak meer vooruitbrengt dan honderd zwakke­ l i n g e n , d o e t e e n g e z i n , d a t t w e e of d r i e k i n d e r e n g o e d voedt en opvoedt, oneindig meer voor onze zaak d a n e e n , d a t h e t a a n z i j n s c h e n k t a a n z e s of a c h t s t u m p e r d j e s . H o e w e l k o m z o o ' n v i e r d e of vijfde of t i e n d e k i n d i s , blijkt u i t d e k l a c h t e n , d e t r a n e n , d e v e r z u c h t i n g e n d e r v r o u w , w a n n e e r zij alweder t o t d e o n t d e k k i n g h a r e r z w a n g e r s c h a p k o m t , w a n t d e tijd, d a t m e n i n e e n k i n d m é é r e e n k o s t w i n n e r m é é r z a g , is v o o r b i j . O c h , a l s 't k i n d j e k o m t ; n e e m t d e m o e d e r h e t t ó c h a a n h a a r h a r t ; 't is i m m e r s t o c h b l o e d v a n h a a r b l o e d , v l e e s c h v a n h a a r v l e e s c h ! I s zij e e n g o e d e v r o u w , d a n b e k n i b b e l t zij h a r e n a c h t r u s t e n h a r e b r o o d k o r s t n ó g e e n w e i n i g m e e r , o m h e t k i n d 't i n l e v e n t e h o u d e n ; m a a r m e t al h a r e o n t b e r i n g e n s l a a g t zij e r t o c h m a a r z e l d e n i n , o m v a n h a r e k i n d e r e n die lieve, mollige, b l o z e n d e , w o e ­ lige wezentjes te m a k e n , die wij zoo g a a r n e zien d a r t e l e n i n e e n z o n n i g e w e i d e of in e e n g e z e l l i g e h u i s . k a m e r . B l e e k , stil, a r m b l o e d i g e n k l i e r a c h t i g zijn d e k i n d e r e n d e r e l l e n d e ; d e d o o d , d i e h e n w e g h a a l t , is feitelijk h u n w e l d o e n e r . H o e h e t b e s t a a n is d e r a r m e s c h e p s e l t j e s , w i e r m o e ­ d e r v a n n a t u r e h a r d v o c h t i g i s , of d i t d o o r o v e r m a a t v a n e l l e n d e w e r d , z u l l e n wij n a a r n i e t n a g a a n . H e t h a r t b l o e d t er b i j . Zusters, reeds uit medelijden met d e kinderen zeiven m o e t e n wij h e n n i e t in 't l e v e n r o e p e n w a n n e e r wij h e n d a t n i e t d r a g e l i j k , — l a a t s t a a n aangenaam, — k u n n e n m a k e n . D o c h ook a a n ons zeiven m o g e n en m o e t e n wij d e n k e n . H o e z u l l e n wij m e d e s t r i j d e n i n d e n g r o o t e n strijd v o o r d e b e v r i j d i n g o n z e r k u n n e e n o n z e r k l a s s e , i n d i e n wij j a a r in j a a r u i t altijd e e n k i n d w a c h t e n d e z i j n of er e e n a a n o n z e r o k k e n h e b b e n h a n g e n , t o t d a t wij, d o o r zorg e n arbeid afgetobd, te o u d e n te suf zijn o m n o g iets d e g e l i j k s i n d e m a a t s c h a p p i j t e v e r r i c h t e n ? Zijn wij d a n uitsluitend in d e w e r e l d o m k i n d e r e n te b a r e n die wij v ó ó r h u n tijd zien sterven, als onrijpe v r u c h t e n w a a r a a n e e n w o r m heeft g e k n a a g d ? Z u l l e n wij voor o n s zeiven niet sterker en gelukkiger, voor onze m a n n e n niet aangenamer en opgewekter, voor o n z e n a r b e i d n i e t frisscher e n v o o r d e m a a t s c h a p p i j n i e t n u t t i g e r zijn, w a n n e e r h e t m o e d e r s c h a p o n s n i e t l a n g e r u i t m e r g e l t e n a f t o b t , m a a r w a n n e e r wij t e m i d d e n v a n w e i n i g e , flinke k i n d e r e n e e n o p g e w e k t l e v e n leiden?... Z u s t e r s , ik h e b l a n g e n e r n s t i g m e t u g e s p r o k e n ; denkt gij, — en gij, broeders, óók, — er eens lang en ernstig over na. LILIAN.

Baas boven «aas Voorzichtigheid ziet ver, boosaardigheid n o g

verder;

D e w o l f h e e f t fijner n e u s d a n m e n i g h e r d e r . ,

N.

BEETS,

VROUWEN,

4

GEDENKT DEN

Hrbeibstersorieven N i e t a l l e e n o p d c / a b r i e k w o r d e n d e a r b e i d s t e r s uit­ g e b u i t , e n m e n i g e e n zal v e r w o n d e r d zijn t e v e r n e m e n , h o e d i e u i t b u i t i n g o p n o g veel g r o o t e r e s c h a a l g e s c h i e d t in d e v r o u w e n s t i e l e n ( i ) e n w e l v o o r n a m e n l i j k in h e t naaistersvak. O n d e r a n d e r e dicne het volgende : E r g e n s in d e r o n d e v a n d e V r i j d a g m a r k t , te G e n t , w e r k e n t w e e meisjes bij e e n e g i l e t m a a k s t e r ( i ) . D i e m e i s j e s , w a a r v a n d e e e n e 18 j a r e n o u d is e n r e e d s e e n e flinke w e r k s t e r , h e b b e n h e t e r z e e r d r u k . S t e e d s b e ­ w a a k t d o o r d e v r o u w e n d e n b a a s , is h e t h a a r s t r e n g e lijk v e r b o d e n e e n w o o r d t e s p r e k e n . Zij w e r k e n v a n 7 u r e 's m o r g e n s t o t 8 u r e 's a v o n d s , of 11 u r e n p e r d a g . I n de laatste tijden werd d o o r overvloed van werk tot g uren gearbeid. W i l t gij n u h e t l o o n k e n n e n d a t d i e meisjes v o o r h u n a r b e i d o n t v a n g e n ? D e o u d s t e , d i e 18 j a r e n telt, w i n t o , 5 o d a a g s of 4 1/2 c e n t i m e n p e r u u r . H e t l o o p of l e e r m e i s j e o,25 c e n t . in d e w e e k of 4 c e n t i e m e n d a a g s . D e w e r k g e e f s t e r , d i e v o o r e e n half d o z i j n m a g a ­ z i j n e n o n z e r s t a d w e r k t , e n v a a k in e e n e n k e l d a a r v a n 20 fr. o n t v a n g t , b e t a a l t a a n h a r e a r b e i d s t e r s v o o r i32 u r e n a r b e i d p e r w e e k , d e k o l o s s a l e s o m v a n 3,25 c . D e 6 o v e r u r e n w o r d e n d e n w e r k s t e r s b e t a a l d m e t 10 c e n t i e m e n d r i n k g e l d , v o o r h e t l e e r m e i s j e w o r d e n zij eenvoudig niet gerekend. Is één. In een magazijn der Bagattenstraat betaalt men den a r b e i d s t e r s v o o r e e n d o z i j n m a n s h e m d e n fr. 1,64, of 12 c e n t . ' t s t u k ; d a a r v a n m o e t e n zij d a n n o g k n o o p e n e n g a r e n l e v e r e n . V o o r elk n u d i e w e e t , h o e v e e l tijd e n moeite a a n h e t m a k e n van een m a n s h e m d w o r d t be­ s t e e d , is h e t m e e r d a n d u i d e l i j k d a t h e t d i e n o n g e l u k k i g e n v r o u w e n g a n s c h o n m o g e l i j k is o p d i e w i j z e a a n h a a r b r o o d te k o m e n . Moet m e n zich dan v e r w o n d e r e n indien de prostitu­ t i e v o o r n a m e l i j k o n d e r d i e c a t e g o r i e h a r e slachtoffers rekruteert ? Is twee. N i n o v e . — H i e r w e r k e n vele v r o u w e n te huis als h a n d s c h o e n m a a k s t e r s ; v o o r 12 p a a r h a n d s c h o e n e n o m t e z o o m e n e n e r k n o o p s g a t e n in te m a k e n , ' t g e e n 3/4 u u r s tijd v e r g t p e r p a a r , o n t v a n g e n zij h e t k o l o s s a l e l o o n v a n o,3o a 40 c e n t . O m e c h t e r m e t o v e r w e r k e n 1 1/2 d o z i j n d a a g s te k u n n e n m a k e n , m o e t e n zij h e e l b e d r e v e n zijn i n h e t v a k en 14 a i5 u r e n a r b e i d e n , d a n h e b b e n zij 45 a 60 c e n t . g e w o n n e n . Is drie. R o e p t zulks niet schandelijk om wraak, dat vrouwen, v a a k m o e d e r s , h a a r l e v e n , h a r e g e z o n d h e i d en d e z o r g v o o r h a r e k i n d e r e n , offeren v o o r d e r g e l i j k e s p o t l o o n e n ? Z o u h e t tijd w o r d e n , ja of neen> d a t a a n d i e n schandelijken toestand een einde kome, en de vrouwen er ernstig a a n gaan denken zich alom te vereenigen ? N.-B.

— N e g andere klachten k w a m e n ons toe over


STRIJDPENNING,

eene wasscherij onzer s t a d . ' Wij zullen inlichtingen n e m e n en m a k e n die d a n in ons volgend n u m m e r be­ k e n d . D e v r o u w e n w e l k e te k l a g e n h e b b e n over mis­ b r u i k e n d i e z i c h in h a a r v a k of o p h a r e f a b r i e k v o o r d o e n , w o r d e n vriendelijk verzocht zich te w e n d e n t o t d e a d m i n i s t r a t i e v a n De Vrouw, Metserstraat, num.

20,

Gent.

E.

CLAEYS.

Ibet recbt van ben sterfte V o l g e n d e z a a k w e r d in d e l a a t s t e t i j d e n in o n z e s t a d gevonnisd. H e t betrof eene v r o u w die m e t een m a n w a s g e h u w d , d i e bij zijn l i c h a m e l i j k g e b r e k (hij h a d namelijk een bochel), nog de schandelijke gebreken p a a r d e e e n luiaard en d r o n k a a r d te w e z e n , e n o p d e e r g s t e w i j z e zijne v r o u w t e m i s h a n d e l e n . D i e v r o u w , — eene ware martelares — welke twee kinderen had, v e r d r o e g d i t alles z o o l a n g zij k o n , d o c h o p z e k e r e n dag, het niet meer k u n n e n d e uithouden en ten einde r a a d , v e r l i e t zij d e n o n w a a r d i g e n e c h t g e n o o t e n n a m h a r e b e i d e k i n d e r e n m e d e . J a r e n b l e v e n zij v a n e l k a n ­ der gescheiden, de m a n zag naar de kinderen niet om en d e v r o u w m o e s t al h a r e k r a c h t e n i n s p a n n e n o m z e t e v o e d e n e n te k l e e d e n ; d i t d e e d zij d a n o o k v o o r z o o ­ ver het in h a r e macht w a s . K o n de vrouw afgemarteld en krachteloos het niet l a n g e r v o l h o u d e n ? V o n d zij g e e n of t e w e i n i g w e r k m e e r ? W a s d e last te z w a a r voor h a a r g e w o r d e n ? W i j w e t e n 't n i e t . Z e k e r is h e t , d a t zij k e n n i s m a a k t e m e t een v o d d e n k o o p m a n , d i e h a a r i n 't k w e e k e n h a r e r k i n ­ deren, w a a r v a n het oudste toen tien jaar oud was, wilde b e h u l p z a a m zijn. Niet zoohaast v e r n a m h a a r e c h t g e n o o t z u l k s of h i j , d i e i n al d i e n tijd n o c h n a a r h a a r , n o c h n a a r zijne k i n d e r e n h a d o m g e z i e n , g i n g 's n a c h t s v e r g e z e l d v a n g e t u i g e n n a a r d e w o o n p l a a t s v a n zijne v r o u w , en v o n d er h a a r in gezelschap v a n be­ doelden persoon. D e a r m e vrouw w e r d veroordeeld tot eene m a a n d g e v a n g e n h i j , d e w o e s t a a r d , d i e d o o r zijn s c h a n d e l i j k en laag g e d r a g v a n die door en door eerlijke b r a v e v r o u w e e n e p l i c h t v e r g e t e n e boelin h a d g e m a a k t , zoo­ als o n z e h u i c h e l a c h t i g e m a a t s c h a p p i j z u l k s n o e m t , w a s g e w r o k e n e n k a n g e r u s t zijn a m b t v a n v r o u w e n b e u l voortzetten. W a a r l i j k , de rechter die zulk oordeel velde, haalt er alles b e h a l v e eer v a n . H o e l a n g zullen d e v r o u w e n n o g d u l d e n dat m e n h a a r o p dergelijke wijze b e h a n d e l e ? E.

CLAEYS.

S I A M E E S C H E G E B R U I K E N . — Siam laat in den laatsten tijd zooveel v a n zich h o o r e n , d a t de zeden en g e b r u i k e n van het volk, d a t d a a r w o o n t , w e l onze belang­ stelling m o e t e n w e k k e n . E e n v a n de zonderlingste gebruiken is, dat elk j a a r n a a r een dier g e n o e m d w o r d t , en dat alleen p e r s o n e n , die in een n a a r zeker dier g e n o e m d j a a r g e b o r e n zijn, met elkaar m o g e n t r o u w e n . Bij voorbeeld : i e m a n d , die in het j a a r v a n den olifant g e b o r e n is, kan niet t r o u w e n met i e m a n d , in h e t j a a r v a n den tijger g e b o r e n , en zoo ook de leeuw niet met het l a m . D e w e t legt allen, die een valsch j a a r o p g e v e n of zich als vroolijke gazellen voorstellen, ter­ wijl zij o n d e u g e n d e a p e n zijn, z w a r e b o e t e n o p , en dus is het eene wet, die in de W e s t e r s c h e l a n d e n niet zou b e v a l l e n .

VROUWEN, GEDENKT

Aan de Vrouw van den Zwoeger

DEN

STRIJDPENNING

S

slechts haat, slavernij e n onrecht toont; w a n n e e r d e volks­ z o n e n d e schatten d e r rijken m o e t e n

Vrouw uit 't volk, gij die zwoegt en die lijdt, W a t is u w lot in deez droevigen tijd ! Scherp zijn de doornen, die 't leven u biedt, B l o e m e n zijn schaarsch o p u w p a d e n of n i e t ! Rustloozen arbeid zoo lange gij leeft, Is 't w a t der zwoegster het slavenlot geeft; Voelt gij u mensch gij berust daarin niet! Vrouw van den zwoeger, voor u is mijn lied.

beschermen,

in plaats v a n d e r e c h t e n der arbeiders

e n zij

te v e r d e d i g e n ,

w i l l e l o o z e w e r k t u i g e n zijn i n h a n d e n o n z e r v i j a n d i n , bourgeoisie.

Jonge

lieden,

strijdt

in o n z e

rangen

de de

voor

m e n s c h e n r e c h t e n vrijheid ; toont u m a n n e n e n k a m p t m e t ons tegen de z o o gehate bloedwet.

".

G e z e l Eibers (in h e t v l a a m s c h ) h e r i n n e r t e r a a n , d a t m o r ­ g e n w e e r d e l o t i n g p l a a t s grijpt. D a n z u l l e n h a l f d r o n k e n jonge lieden tieren e n zingen,

Meer dan d e zwoeger wordt gij n o gekweld, Gij die slechts vrouw zijt e n vrouw zonder geldl Meer nog ontzegt m e n u rust en genot, Kennis blijft vreemd u of strekt u ten spot. Drukt u met dubbele zwaarte het juk, W e e t dat ge recht hebt o p levensgeluk. Zingt voor de vrouw die het onrecht verstiet! V r o u w v a n d e n zwoeger voor u is mijn lied. 0

maar de ouders, vooral d e

m o e d e r s , w a c h t e n m e t k l o p p e n d hart d e n u i t s l a g af. V e l e n bidden en smeekep G o d o m hulp, maar menige moeder ook u i t e e n v l o e k a l s h e t n o o d l o t h a a r k i n d treft;

e n e e n kost­

winner, d e éénige wellicht, a a n het arme gezin ontvalt. De r i j k e n w e t e n d i e n l a s t v a n z i c h af t e w e n t e l e n , e n zij z o u d e n n e r g e n s g e m i s t w o r d e n . T h a n s w a p e n e n zij d e n z o o n t e g e n den vader, w a n n e e r deze tot opstand wordt

gedreven door

de maatschappelijke onrechtvaardigheden.

Moeder der kinderen van d'arbeidersstand, Al w i e vooroordeel en leugen verbant Kan u slechts achten e n haken, als wij, Naar het verdwijnen der geldmaatschappij. Groot is u w roeping, veracht men die n u ; Moeder van 't volkskind, wij strijden voor u 1 Oogst gij miskenning waar 't onrecht gebiedt, V r o u w van den zwoeger, voor u is mijn lied.

E e n e motie, d e n afschuw voor den oorlog

e n e e n protest

t e g e n d e bloedwet u i t s p r e k e n d e , w e r d a a n g e n o m e n , e n n a e e n k o r t w o o r d , w a a r i n zij a a n d r o n g o p o n o p h o u d e l i j k e p r o p a ­ g a n d a gedurende het g e h e e l e jaar, sloot d e voorzitster d e z e g o e d g e s l a a g d e troKKYMvergadering. E e n e c o l l e c t e , n a d e m e e t i n g g e h o u d e n , bra"cht fr. 7,60 o p , w a a r v a n d e helft v o o r d e k a s d e r U n i o n e n d e h e l f t v o o r h e t b l a d « D e V r o u w ».

Zwoegster, houd moed, want het blijft zoo niet gaan. Schaart u met ons om de heilige vaan, 't V a a n d t l van d'opstand, welks morgenrood wijst, H o e uit zijn bloedkleur de vrijheidszon rijst. Moed in verdrukking, o, arbeidersvrouw, Steeds onze leus : •> Recht voor allen •< getrouw 1 Voor u ook daagt vreugde in 't lichtend verschiet Vrouw van den zwoeger, voor u is mijn lied. L i e d uit 't Kinderkoor te Amsterdam. H . d. T.

Derslaoen. Z o n d a g , a5 F e b r . , w e r d de t w e e d e

Alg. Verg. van den

H o l l . V I . V r o u w e n b o n d g e h o u d e n t e Leuven i n h e t g e b o u w De

deze

vergadering,

w a a r o p a f g e v a a r d i g d e n uit G e n t e n B r u s s e l

Proletaar.

Voornamelijk

werd

op

tegenwoordig

waren, gesproken over de resultaten in zake O n s Referen­ dum.

Zoowel de Leuvensche

bevestigen, dat de arbeidende

lprotesi>meetinö teaenfceBloeowet.

als de Gentsche

pioniers

v r o u w e n volstrekt tegen a l l e

wettelijke b e p e r k i n g v a n d e n v r o u w e n a r b e i d zijn. E n mijns i n z i e n s t e r e c h t . I n e e n e e e u w , w a a r i n h e t s t r e v e n n a a r vrij­

I n d e g r o o t e z a a l v a n De Zwaan o p d e G r o o t e M a r k t , t e Brussel, w a a r reeds z o o dikwijls d e eischen der socialisten w e e r k l o n k e n , h a d d e Union de la Solidariü des femmes e e n e protest-meeting uitgeschreven. D e v o o r z i t s t e r , b u r g e r e s Dedercq, o p e n d e d e z e v e r g a d e ­ ring m e t e e n krachtig w o o r d . H e t w a s d e eerste m a a l dat vrouwen eene vergadering tegen de bloedwet

uitschreven,

w a n t o o k zij l i j d e n d o o r h e t m i l i t a r i s m e a l s v r o u w , a l s m o e ­ d e r , a l s b e m i n d e , e n z u l k s v o o r a l w a n n e e r zij arm z i j n . D e vrouwen moeten zich dus aaneensluiten, ten einde door een­ dracht en s a m e n w e r k i n g machtig g e n o e g te w o r d e n o m het onrecht te verpletteren.

heid en gelijkheid z o o w e l tusschen klassen als kunnen, in d u i z e n d e r l e i v o r m e n o p t r e e d t , k a n s l e c h t s vrijheid d e e e n i g e g o e d e o p l o s s i n g zijn e e n e r z o o b e l a n g r i j k e k w e s t i e . G e e f d e n v r o u w e n d e v r i j h e i d , e e n eerlijk s t u k b r o o d te v e r d i e n e n o p welke wijze

zij k u n n e n e n w i l l e n , i n a f w a c h t i n g v a n e e n

zuivere arbeidsregeling voor allen, m a n e n vrouw. H e t eerste, dunkt mij, waarnaar gestreefd moet worden, is : a l g e m e e n k i e s r e c h t v o o r v r o u w e n e n m a n n e n .

Hebben

wij dat, d a n kunnen wij krachtdadig m e e w e r k e n tot de vast­ stelling v a n maximum-arbeidsduur, minimum-loon e n gelijk l o o n voor gelijken arbeid zonder aanzien v a n geslacht. W a t d a a r n a h e t e e r s t v o o r d e h a n d ligt i s : h e t i n r i c h t e n d e r

G e z e l Defuct v e r t r o u w d e d a t h e t n i e u w e p o l i t i e k e s y s t e e m , op

algemeen

kiesrecht

gegrondvest,

die

afschuwelijke

bloedbelasting zal doen verdwijnen. W i j zullen, evenals het geheele

internationale proletariaat,

altijd

en

overal

de

staande legers bestrijden. M e t de millioenen, die onze legers verslinden, h a d m e n zooveel ouden e n gebrekkigen kunnen p r o o s t e n . D o o r o n z e n strijd t e g e n deelen wij dus zoowel

h e t militarisme bevoor-

het volk als de m e n s c h h e i d ; wij

zullen eiken penning daarvoor weigeren. V r o u w e n !

voedt

u w kinderen o p in afschuw voor den oorlog; kunstenaars ! revolutioneert d e h e r s e n e n door d e schildering zijner gru­ w e l e n ; e n d a t o n s a l l e r l e u s zij : « Vloek aan den Oorlog! » B u r g e r e s Trommel

besprak m e t gloed

d e ijdelheid der

l e u z e n v a n liefde, vrijheid e n vaderland, w a n n e e r alles o n s

fabrieken e n trafieken naar d e r e g e l e n d e r g e z o n d s h e i d s l e e r , e n h e t afschaffen of tot e e n m i n i m u m v a n g e v a a r terugbren­ gen v a n zulke industriën,

d i e b e p a a l d s c h a d e l i j k zijn v o o r

d e g e z o n d h e i d d e r a r b e i d e r s . E n blijkt, n a d a t a l d e z e r e d e hjke m a a t r e g e l e n zijn

ingevoerd,

dan n ó g dat s o m m i g e

a r b e i d s c h a d e l i j k i s v o o r d e vrouw als voortplantster, w e l , d a n is d e tijd g e k o m e n t o t e e n o n d e r l i n g e , v r i j w i l l i g e s c h i k k i n g m e t h e t o o g o p d e b e l a n g e n v a n hel komende geslacht. D e v e r ­ d e e l i n g in m a n n e n - e n v r o u w e n w e r k , die alsdan w e l l i c h t z a l ontstaan, zal ten minste berusten o p zuiveren grondslag; ze zal niet w o r t e l e n in minachting, zelfzucht,

vrees voor

concurrentie e n w a t dies meer zij, maar in louter menschenliefde, die o o k het k o m e n d e geslacht omvat. Vrijheid d u s , vrijheid v a n arbeid v o o r o n s v r o u w e n ; tot-

VROUWEN, GEDENKT

6

d a t wij w e t e n , w e l k e n a r b e i d wij m o e t e n n a l a t e n ter wille v a n het kind. Als de b r o o d v r a a g e e n m a a l is opgelost, zullen wij ons waarlijk niet doof en blind b e t o o n e n voor d e algem e e n e b e l a n g e n v a n het menschelijk geslacht. B e s l o t e n w e r d , d a t d e eerstvolgende vergadering zal p l a a t s h e b b e n te Brussel. N a afloop der vergadering h a d er een groot feest p l a a t s in hetzelfde g e b o u w . O n d a n k s h e t slechte w e e r w a s de o p k o m s t schitterend. D e zaal w a s eivol. D e k o o r z a n g e n en v o o r d r a c h t e n liepen allen goed v a n stapel. H e t beste brokje v a n den kimstmaaltijd w a s , mijns inziens, een klein tooneelstukje, van de h a n d van gezel V a n L a n g e n d o n c k , en opgev o e r d door hemzelf, zijne echtgenoote en n o g drie flinke j o n g e lui. D e korte i n h o u d is als volgt : t w e e lieve jongget r o u w d e vrouwtjes b e s p e u r e n dat h a a r m a n n e n h e t geld zoek m a k e n in de h e r b e r g . Liefderijk smeeken en v e r m a n e n h e l p t voor e e n oogenblik, doch d a n krijgt de drankduivel h e n w e e r b e e t . Terwijl de vriendinnen elkander h a a r n o o d k l a g e n , k o m e n de m a n n e n binnen, walgelijk d r o n k e n , en eischen h e t geld d a t d e vrouwtjes in b e w a r i n g h e b b e n . D e z e w e i g e r e n en verlaten ten slotte het huis. D e m a n n e n , b e k o m e n van h u n roes, r e d e n e e r e n met zich zelf, vloeken den d r a n k , v e r l a n g e n dat h u n beleedigde vrouwtjes m a a r w e e r terug k o m e n . E n deze komen terug, — m a a r d r o n k e n ! Zij v r a g e n om geld, zingen dezelfde liedjes, en k r a m e n denzelfden onzin uit als kort te voren de m a n n e n d e d e n . D e m a n n e n p r a t e n , knorren en v e r m a n e n , m a a r de v r o u w e n doen, alsof zij voor reden o n v a t b a a r w a r e n . D o c h zoodra zij m e r k e n dat h e t h a a r m a n n e n ernst is, ^treden zij toe en bezegelen het n i e u w e verbond met een hartelijken k u s . W a n t een n i e u w verbond is gesloten. D e m a n n e n b e l o v e n niet alleen b e t e r s c h a p , m a a r zullen v o o r t a a n eens n a d e n k e n o v e r de beteekenis der w o o r d e n « Gelijke rechten, gelijke plichten voor beiden. » E e n vriend, een socialist, die met innig genoegen d e n afloop van h e t tooneeltje bijwoonde, geeft n o g eenige g e d a c h t e n over hel huwelijk, uit socialistisch o o g p u n t b e s c h o u w d , ten beste, en d a a r m e e loopt h e t af. I n d e r d a a d , een klein, m a a r flink comediestukje, zeer geschikt om opgevoerd te w o r d e n o p feesten van vrouwenb o n d e n . E e n streng kriticus zou w e l vinden d a t er e e n p a a r t e l a n g e r e d e n e e r i n g e n in w o r d e n g e h o u d e n . M a a r deze zijn niet zóó lang, dat ze z o u d e n v e r v e l e n ; en dan, —• het stukje is e n wil niet m e e r zijn d a n e e n propagandamiddel. Als zoodanig moet « Spiegels » (dat is de titel er van) dan ook beoordeeld worden. E e n collekte, door t w e e allerliefste Pifferari g e h o u d e n , b r a c h t a a r d i g w a t o p . Als n a a r g e w o o n t e w o r d t deze o p b r e n g s t verdeeld tusschen de kas der Afdeeling en den strijdpenning van De Vrouw. In 't kort, het w a s een schoone d a g . N.

Boefebeooroeelinoen. Lectuur voor

Volksbibliotheken

Kort geleden w e r d mij een p a s v e r s c h e n e n w e r k toegezonden, getiteld : Het Recht van den Sterkste, door Cyriel B u y s s e , een V l a m i n g . Mijn a n t w o o r d a a n de vriendelijke geefster luidde : « Ik h e b h e t boek g e l e z e n ; het is hartvers c h e u r e n d ! H o e krijgen wij alle ruwheid, verdorvenheid e n ellende nog ooit de w e r e l d uit! » I n d e r d a a d , dien diep droevigen indruk laat de r o m a n van Cyriel Buysse n a . H e t is eene n a t u u r g e t r o u w e schets, een p h o t o g r a p h i e , zou ik bijna zeggen, v a n het leven in sommige lagen d e r volks-

DEN

STRIJDPENNING

k l a s s e , w a a r i n n o g g e e n enkel grootsch d e n k b e e l d is doorg e d r o n g e n , geen enkel ideaal de h e r s e n s verheldert, de h a r t e n veredelt, de z e d e n v e r z a c h t ; w a a r a a n niets g e d a c h t w o r d t d a n a a n de bevrediging aller dierlijke behoeften ro den lompsten, p l o m b s t e n zin. O m d e r wille v a n d e w a a r h e i d w e n s c h t e ik h e t boek i n alle volksbibliotheken, in h a n d e n v a n v r o u w e n z o o w e l als m a n n e n . W e l is het niet precies lectuur voor piepjonge meisjes en k n a p e n ; m a a r v o l w a s s e n m a n n e n en v r o u w e n , die w e t e n w a t er in de w e r e l d te k o o p is, k u n n e n er veel leering uit p u t t e n . W i j v r o u w e n d e les, h o e noodig h e t is ons te verzetten tegen de o v e r m a c h t v a n den m a n , die v a n h e m zoo vaak een beul, v a n ons m a r t e l a r e s s e n m a a k t . E n wij allen, d e a a n s p o r i n g om niet o p t e h o u d e n m e t o n z e n strijd tegen domheid, r u w h e i d en s l e c h t h e i d ; o m te w e r k e n , te streven tot onzen laatsten snik t e n einde ons i d e a a l : vrijh e i d en geluk voor allen en d a a r m e e de z e g e p r a a l v a n w a t goed en schoon is, te verwezenlijken. W a n t o, h e t b o e k v a n Cyriel B u y s s e zegt het ons o p n i e u w , er is nog zooveel, zoo oneindig veel te d o e n v o o r d e m e n s c h e n v a n g o e d e n w i l ! Verkrijgbaar bij alle b o e k h a n d e l a r e n t e g e n den prijs v a n 4 fr. genaaid, 5 fr. g e b o n d e n . U i t g a v e van P . V e r s l u v s , i, Parkstraat, Amsterdam. NELLIE.

T e r recensie w e r d e n ons toegezonden : « Met wie m a g m e n t r o u w e n ? » en « Sexueele H y g i è n e » b e i d e n van Prof. R i b b i n g . I n een d e r e e r s t v o l g e n d e N zal er melding v a n gemaakt worden. O o k van het kinderboekje « D e J e u g d v a n F r a n s R i c h t e r . » O S

IncjezoxLciezL.

Is 't kind van den arme minder dan een Kalf, de vrouw minder dan 'n Koe ? D a c h t ik toen ik h o o r d e dat de dochter van een onzer b u u r v r o u w e n — ik w o o n m i d d e n in 'n proletariërswijk v a n A . , de geliefkoosde p l a a t s van droogstoppels en m e e r v a n dat soort als ze de schaapjes op 't droge h e b b e n — de d o c h t e r v a n e e n onzer b u u r v r o u w e n met 'n rijtuig w a s afgehaald door de familie S., om a l d a a r te dienen a l s minne. H e t w a s 'n deftige dienst en ze zou 't g o e d h e b b e n , minstens 5 gl. p e r w e e k en de k o s t heel fijn. W a t ' n g o e i e menschen, die familie S., — 5 gl. en h e e l fijne k o s t — voor 'n m i n n e , 'n M i n n e n o g w e l die o n g e h u w d m o e d e r w a s gew o r d e n , een meisje dus d a t in d e n regel de v e r a c h t i n g wegd r a a g t van onze heele christelijke m a a t s c h a p p i j , d u s ook v a n de d r o o g s t o p p e l s . W a a r o m die familie S. zoo goed voor h a a r is? W e l mevrouw- beviel (foei n a t u u r — dat is niet pleizierig voor 'n mevrouw) — ze beviel en n u v r a a g t h a a r kindje, h a a r zuigeling, h a a r o m m o e d e r m e l k . Z o o 'n kind, w a t v r a a g t 't veel a a n ' n kapitalistische m o e d e r ! W e l n u , mev r o u w wil zich niet v e r k n e u k e l e n in d e g e d a c h t e d a t ze h a a r kind, h a a r schat, voedt met h a a r eigen l i c h a a m . W e l foei n e e n kindje, j e m o e d e r is rijk en d a a r is vlug w a t geprakk e s e e r d ; m o e d e r heeft geld e n d a a r v o o r is i m m e r s alles te koop ? W e l n u m o e d e r zal om zelf niet d e n last en de gevolgen van dat zuigen te d r a g e n , 't l i c h a a m van ' n a n d e r e moeder k o o p e n , v a n 'n p r o l e t a r i ë r , en misschien w e l zeker 't leven van 't allerliefste kleine proletariertje, w a a r a a n die o n g e h u w d e , d u s v e r a c h t e , m o e d e r 't l e v e n s c h o n k . >

VROUWEN,

GEDENKT

O , z e g h o e l a n g z a l 't n o g d u r e n , d a t w e d a g a a n d a g zulke staaltjes m o e t e n zien g e b e u r e n v a n minder d a n barb a a r s c h e b e s c h a v i n g , d u s geraffineerde w r e e d h e i d , b o t g e . v i e r d o p m o e d e r s , o p zuigelingen zelfs? O, d a t w e allen in g e d a c h t e a a n 't i-iekbedje v a n dien zui­ geling, v a n dien m o e d e r m e l k o n t b e r e n d e n zuigeling, v a n dien leven en g e z o n d h e i d o n t b e r e n d e n zuigeling, w e e r m e e r inzien d a t w e leven in 'n kapitalistische s a m e n l e v i n g w a a r i n niets heilig is en moederliefde 'n k o o p w a a r (i). P . M. Arnhem.

2>e IDrouw (Sht.) B e p a l e n w e o n s t o t eenige m o t i e v e n o m a a n t e t o o n e n d a t d e v r o u w niet in allen deelen geschikt is voor d e n arbeid v a n d e n m a n . Zij is fijner, edeler, s c h o o n e r v a n l i c h a a m s ­ b o u w d a n hij, m a a r , o p e n k e l e u i t z o n d e r i n g e n n a , m o e t zij in m o e d , k r a c h t e n e n e r g i e voor h e m o n d e r d o e n . H o e k o m t d a t ? B o v e n d i e n , a l w a r e dit alles niet h e t geval, k o m t er t o c h e e n oogenblik d a t d e v r o u w h e t voor d e n m a n m o e t opgeven, wegens de ongesteldheden aan h a a r geslacht eigen, die h a a r d w i n g e n zich zeer in a c h t te n e m e n . V o o r t s is h e t h a a r tijdens d e z w a n g e r s c h a p en eenige w e k e n n a d e b e v a l l i n g v e r b o d e n , z w a r e n of l a n g d u r i g e n lichamelijken arbeid te v e r r i c h t e n . W i j h e b b e n gezien, dat, w a a r door o m s t a n d i g h e d e n d a a r a a n geen gevolg k o n w o r d e n g e g e v e n , dit d e n a d e e l i g s t e g e v o l g e n h a d . D u s m o e t d e v r o u w zich b e p a l e n tot dien arbeid die d o o r v r o u w e n m o e t verricht w o r d e n , en h e t b o v e n s t a a n d e in a a n m e r k i n g n e m e n d e , zich zoomin mogelijk o p w e r p e n tot k o s t w i n s t e r voor zich of d e h a r e n , altijd w a t bedrijven a a n g a a t , w a a r m e e ze d e n m a n n e n ( i ) D e vorm v a n dit stukje dunkt m e niet d e meest geschikte o m koopsters en verkoopsters v a n moedermelk tot andere inzichten te b r e n g e n ; maar de grondgedachte is waar. H e t eene kind mag niet voor geld opgeofferd w o r d e n a a n het andere. Maar in eene maat­ schappij, op liefde gegrondvest, z o u de stevige vrouw hare melk kunnen verdeelen tusschen haar kind e n dat eener zwakke zuster. D o c h niet voor geld, — uit liefdel N.

F E U I L L E T O N VAN D E V R O U W

(2

lboe be arme sterft Naai-

het

B'ranscri

v a n

E M I L K

X O L

A.

DOOR N E L L I E .

D e m o e d e r is a l eens n a a r h e t stadhuis geweest, m a a r m e n heeft h a a r g e z e g d d a t zij w a c h t e n moest, o m d a t d e a a n v r a g e n o m h u l p z o o talrijk w a r e n . M a a r zij k r e e g t o c h e e n p a a r b r o o d e n m e e , e n een medelijdende d a m e stopte h a a r e e n vijffrankstuk (rijksdaalder) in d e h a n d . D a a r n a e c h t e r b e g o n de ellende o p n i e u w . D e n vijfden d a g b r e n g t M o r i s s e a u zijn laatste t w e e fran­ k e n t h u i s . H e t d o o i w e e r is ingetreden, m e n heeft h e m afge­ d a n k t . N u is h e t h e e l e m a a l u i t : de k a c h e l (1) blijft k o u d , er is g e e n k r u i m e l b r o o d in huis, g e e n centime o m n a a r d e n a p o t h e k e r te g a a n ! I n de vochtig k o u d e d a k k a m e r zitten vader en moeder, bibberend van de kou, tegenover den r o c h e l e n d e n kleinen lijder. V r o u w B o n n e t k o m t niet m e e r (1) Kachel = stoof.

D E N

STRIJDPENNING

c o n c u r r e n t i e a a n d o e n (2). H o n g e r is e e n s c h e r p z w a a r d e n ik w e e t d u s o o k , d a t dit niet direct k a n v e r k r e g e n w o r d e n ; d o c h n u in onze m a a t s c h a p p i j d e v r o u w m e e r e n m e e r b e g i n t te begrijpen w a t h a a r r o e p i n g is, e n h a a r doel e n s t r e v e n i 3 zich door vereeniging k r a c h t i g e r te m a k e n , nu zij p r o t e s t e e r t t e g e n h a r e slavernij e n gelijke r e c h t e n e n plichten w i l a l s d e m a n , z a l h e t w e l a n d e r s w o r d e n . D e v r o u w zal voor d e b e l a n g e n v a n h e t huisgezin en, m e t d e n m a n , v o o r d e o p v o e d i n g d e r kinderen z o r g e n e n d e z e , d o o r zijn s t e r k e r e n l i c h a a m s b o u w d a a r t o e geschikt, voorzien in de behoeften v a n zich en de zijnen. T e v e n s w e n s c h ik er n o g op te wijzen d a t de v r o u w m e e r é é n m o e t w o r d e n m e t d e n m a n , e n deze er h a a r toe o p w e k ­ k e n o m d e v e r g a d e r i n g e n bij te w o n e n , indien h a a r d a a r t o e d e tijd rest, o m d a a r o p m e d e t e w e r k e n voor d e b e l a n g e a d e r v r o u w . L a t e n w e als m a n e n v r o u w l e g e r s c h a r e n v o r m e n e n ook onzen k i n d e r e n i n p r e n t e n dat er a a n d e n ellendigen t o e s t a n d dezer m a a t s c h a p p i j e e n einde g e m a a k t m o e t w o r d e n . D a t zij z o o ! Uw broederlijke medestrijder PLUTO. (2) O Pluto, w a t zullen de meeste vrouwen hierop een massa a te dingen h e b b e n 1

Strijopenning ter ondersteuning van het blad « De Vrouw » (Buiten

verantwoording

der

Redactie)

P e r s o o n l i j k e of o n z e d i g e z e t u n w o r d e n n i e t g e p l a a t s t . O v e r d r a c h t : fr. 528,35 B r u s s e l . — Eerste inleg, 0,14. — V a n Lili, o,o5. — Wissel­ geld, 0,12. — V a n Anna, o , i 5 . — Drinkers denken niet; denkers drinken niet; drinken verdierlijkt, denken veredelt, Nellie, 5,00. — V a n verkochte brochures, 2,5o. — N a de meeting tegen d e Bloedwet, opgehaald in « le Cygne » 7,60, waarvan de helft voor De Vrouw, 3,8o. — V a n B é b é , 0,07. — Opbrengst eener inschrijf­ lijst ; v. Z . , o , i 5 . — U n convalescent, 0,10. — C. G , 0,20 — H W i e n , 0,20. — Ghynen, 0,10. — D e Breuck, 0,10. — Rendjens 0,10. — M a d . Vandenborre, 0,20. — M a d . Brismée, 0,15. — J. d'Ours, 0,10, — T o t de ontwikkeling der vrouw, de Clercq, o,25.

kijken; — die heeft zoo'n gevoelig h a r t , h e t m a a k t h a a r m a a r ongelukkig, al d a t lijden a a n te z i e n ! O o k de a n d e r e h u i s g e n o o t e n sluipen stil en s n e l de deur d e r M o r i s s e a u ' s voorbij. N u e n d a n w e r p t d e m o e d e r , z e n u w a c h t i g schreiend, zich op h e t kind e n kust en o m a r m t het, als of zij h e t daar­ m e d e genezing en verlichting k o n a a n b r e n g e n . D e v a d e r blijft u r e n l a n g a l s versuft a a n h e t v e n s t e r zitten, licht d e o u d e lap o p , ziet de s n e e u w wegdooien, h e t w a t e r in dikke d r u p ­ pels v a n h e t d a k l o o p e n , e n de straten z w a r t en m o d d e r i g w o r d e n . M i s s c h i e n d o e t d a t d e n zieke g o e d ! O p een m o r g e n v e r k l a a r t d e Dokter, d a t hij niet m e e r terug komt : h e t kind is v e r l o i e n . « H e t vochtige w e e r heef h e m d e n g e n a d e s l a g gegeven, » zegt h i j . Morisseau balt de vuist tegen d e n h e m e l . Moet d a n i e d e r e w e e r s g e s t e l d h e i d d e n a r m e ten vloek zijn? E e r s t v r o o r het, e n d a t w a s niet goed, n u dooit h e t , e n d a t is n o g erger. D e m o e d e r is intusschen n o g eens n a a r h e t stadhuis g e g a a n . M e n heeft beloofd, h a a r h u l p te zullen d o e n toe­ k o m e n ; e n d a a r w a c h t zij o p . W a t e e n vreeselijke d a g ! E e n kille duisternis valt als h e t w a r e v a n de zoldering n e e r ; in e e n h o e k zijpelt d e regen n a a r b i n n e n ; m e n heeft er e e n e m m e r n e e r g e z e t o m d e d r u p p e l s o p t e v a n g e n . Sinds gister

VROUWEN,

8

GEDENKT

— A. Pesemeker, 0,10. — P o u r Ie bonheur de Binette, 0,20. — I V a n den Libur, 0,20. — L . Walnier, 0,10. —• Gombals, 0,10. — Fritz W e b e r , o , i 5 . — J. Kartocks, 0,10. — E p o u s e Capelle, 0,10. — V e r z o n d e n naar Gent, o,5o. — W i n s t op verkochte bladen, 2,00. — V a n Marie, o , i 5 — V a n Maria, 0,10. L e u v e n . — N a een aria op de kleine fluit door een jonge artist bij Cornelis, 0,26.—Omdat N . niets wil geven voor De Vrouw,0,02. — Omdat de gezellin A. B . genezen is en zich in o n s midden bevindt, D i n a , o,o5. — T o t ondersteuning v a n het blad De Vrouw, L . C . , 0,10. — Ik h e b mijn man beloofd van h e m alle dagen eene pint te betalen indien hij mij de partijbladen w i l voorlezen, I M . Verk., o,o5 — Voor d e propaganda, M. V . , o,o5. — Omdat ik tevreden b e u mijne zitting te kunnen bijwonen, C. A . , o,o5. — Zij zeggen dat de socialisten geuzen zijn ; dat is niet waar, want wij hebben zeer christelijke vrouwen in o n s midden. C. V . , o,o5 — Omdat er reeds zoovele mannen zijn die ons begrijpen, M. C. M., 0,10. — Voor den vooruitgang van 't socialisme. M . B . , o,o5. — Omdat ik eens eene vrijdenkster in de kerk van Heverlé gezien h e b ; zij w a s met haren hond en deze w a s al zoo eerbiedig als zijn meesteres, want hij ging den biechtstoel bevuilen, 0,04 — D e L i e v e vrouwmeisjes van BI. moeten bij den pastoor zelf te biechten gaan. Als zij bij den onderpastoor gaan, worden zij de congregatie uitge smeten, o,o5. — D e pastoor v a n BI. heeft eene m i s voor de papenturners gelezen, omdat zij zich den hals niet zouden breken, o,o5. — Gezellin A . B . het w a s eene misopvatting, alles w a s in d e beste openhartigheid gegaan E . V , 0,10. — Ik ben er van overtuigd en tevreden. A. B . , 0,10. G e n t . — V a n 6 verkochte bladen, Elvire Cl., 0,12. — V a n 5 verkochte bladen, conc. Vooruit. 0,10. — Moeders, de afschuwelijke loterij waarin u w e zoons worden verloot is weer voor een jaar voorbij, o,o5. — Gij weendet omdat hij een slecht nummer trok, o,o5. — Dit kan echter niet baten, vereenigt U met ons om dit afschuwelijk stelsel af te breken, Melanie. o,oS. — Omdat ik zoo mooi strijken kan, kleine Richard, o,o5. — V a n 5 brochuurtjes, P . V . L . , 0,10. — I d e m , F . H . , 0,10. — V a n 1 brochuurtje, K. B . 0,02. — l d . , P r . V , 0,02. — V a n nummer 14, 1,00. — Leonie Cl., 0,10. — Rachel D'h., 0,10. — R i c h a r d D h . , 0,10. — I r m a Cl., 0,08 — Clara Cl , o,o5. — V o o r de n i e u w e overwinning in Frankrijk door de vrouwenbeweging behaald, E m . Cl., o , i 5 . ERRATA. — I n den strijdpenning van Gent, in N ° i 3 , kwam e e n zet voor van fr © , 5 2 , het moet zijn 0 . 5 2 ; d u s g f r . te veel gemeld. G e e r a a r d s n e r g e n . — Omdat de vrouwen talrijk hare zitting bijwoonden, o,5o. — T e r nagedachtenis onzer afgestorven gezellin Ollen, o,52.

h e b b e n zij niet g e g e t e n . H e t k i n d heeft s l e c h t s e e n k o p j e t h e e g e h a d , d a t d e h u i s m e e s t e r e s h e m b r a c h t . D e v a d e r zit v o o r de tafel, h e t hoofd op de h a n d e n g e l e u n d ; hij

voelt

zich s t e e d s versuft, zijn o o r e n s u i z e n . A l s e r o p d e n g a n g v o e t s t a p p e n w e e r k l i n k e n , l o o p t de m o e d e r n a a r de d e u r , d e n k e n d e , d a t de beloofde h u l p k o m t o p d a g e n . H e t

DEN

STRIJDPENNING

IVinove — Omdat de mannen zooveel belang in den v r o u w e n , opstand stelden, o,5o. — Omdat d e vrouwen hier vast besloten zijn niet langer onverschillig te blijven en er ernstig over nadenken eene Vereeniging te stichten, o,5o. — V r o u w e n e n mannén van Ninove, gaat hand in hand voort o p den ingeslagen w e g , binnen kort komen wij in u w midden terug, E m . Cl., 0,10. N e d e r l a n d . — V a n een belangstellend lezer te Rotterdam, 5,oo. N e d . I n d i ë . — V a n een vriendin v a n waarheid en recht, 10,00. F r a n k r i j k . — P e mademoiselle Mignon, Grigny prés Dorm a n s , pour De Vrouw, 2,00. Totaal ; fr. 3 8 , 7 «

IDoor Ikinoerlectuur In kas op 4 Maart fr. 52,58. — A. C , 22 blaadjes, 0,44. — F . S . , 2 b l . , 0,04. — L . , 2 b l . , 0,04. — V a n e e n spel trictrac, 2,00. — Totaal fr. 55,10. Af fr. 20,5o voor verhaaltje n. 6 : blijft fr 3 4 , 6 0 .

Corre s]p ondentie. R

W e g e n s plaatsgebrek moest het belangrijke artikel van D Jacobs tot N i 5 blijven liggen; Anna's stukje verschijnt in N 16. Ook vele ingezonden stukken vonden heden geen plaatsruimte. Ik zelve moest mijk artikel over Bebel laten liggen o m dat van Lilian te kunnen plaatsen. Wij h e b b e n altoos veet meer stof dan r u i m t e ! RED. Vriendelijk verzoek aan alle agenten, ten spoedigste te willen afrekenen met Hoofdagent GEEL. r

r

BERICHT Met het o o g o p de nieuwe regeling van zaken wordt den a b o n nenten, die n o g betaald h e b b e n , vriendelijk verzocht hunne a b o n . nementsgelden af te dragen aan E . CLAEYS, Metserstr., 20, Gent. A a n o n z e l e z e r e s s e n e n l e z e r s . — In N ° 16 wordt een aanvang gemaakt met het feuilleton De Ilemdennanister van Manchester, een zielroerende schets uit het leven der Engèlsche linnennaaisters. Wij vestigen ten zeerste de aandacht onzer lezeressen o p dit feuilleton, dat ook van het leven onzer arbeidsters een treffend tafereel ophangt. Voornamelijk aan de naaisters aanbevolen. D E REDACTIE. A a n k o n d i g i n g e n e n A d v e r t e n t i ë n worden in De Vrouw opgenomen tegen i5 centiemen den regel. — Groote letter, volgentplaatsruimte. D E ADMINISTRATIE. Gent, druk.-uitg. E m i l i e Claeys, Metserstraat, 20

D e v a d e r r i c h t h e t hoofd o p ; de duisternis m a a k t h e m blind. « W a t w i l t g e , v r o u w ? I s hij d o o d ? . . . D e s te b e t e r v o o r hem! » H e t snikken d e r m o e d e r heeft v r o u w B o n n e t b e w o g e n o m

slaat

m e t h a r e l a m p in dit verblijf des j a m m e r s t e t r e d e n . E n ter-

s t e e d s don-

wijl b e i d e v r o u w e n m e t h e t d o o d e Kareltje b e z i g zijn. w o r d t

P l o t s e l i n g , in d e t o e n e m e n d e d u i s t e r n i s , s t a m e l t Kareltje

T i e n franken, e e n p a a r b r o o d e n e n w a t v l e e s c h . M o r i s s e a u

zes u r e n , — n o g n i e t s ! D e s c h e m e r i n g w o r d t k e r d e r , akelig en s o m b e r , als e e n doodstrijd.

e r a a n d e d e u r g e k l o p t ; — h e t is d e h u l p d i e eindelijk k o m t f

m e t m o e i t e : « M a — m a ! Ma — m a ! »

l a c h t m e t e e n versuft g e z i c h t .

De moeder treedt naderbij; een koude adem waait haar als 't w a r e t e g e n . Zij h o o r t niets m e e r ; zij ziet h e t

kind

W a t e e n a r m z a l i g kinderlijkje, zoo m a g e r , e n z o o licht als e e n veer. E e n b e v r o r e n m u s c h j e , v a n d e s t r a a t o p g e r a a p t ,

slechts onduidelijk, m a a r b e s p e u r t d a t zijn hoofdje achter-

zou in d e m a t r a s g e e n g r o o t e r e p l a a t s h e b b e n

o v e r ligt, stil, a l s of h e t halsje verstijfd w a s .

dan Kareltje.

« L i c h t , licht, g a u w ! K a r e l t j e , zeg w a t t e g e n M o e k e ! » E r k a n g e e n licht g e m a a k t w o r d e n e r is g e e n l a m p m e e r

ingenomen

V r o u w B o n n e t , die op h e t zien v a n h e t geld en d e n m o n d v o o r r a a d e e n k l a p s v e e l toeschietelijker g e w o r d e n is, is v a n

lucifers af, m a a r zij

m e e n i n g , d a t K a r e l t j e n i e t w e e r tot h e t l e v e n w o r d t t e r u g g e -

b r e k e n in h a a r v i n g e r s . D a n grijpt zij s i d d e r e n d n a a r het

r o e p e n , al blijven ze n a a s t zijn lijkje h o n g e r l i j d e n . Zij b i e d t

in h u i s .

H a a s t i g strijkt zij e e n p a a r

gezichtje v a n h e t kind. « G o d , G o d , hij is d o o d ! S p r e e k d a n t o c h , M o r i s s e a u , h e t kind is d o o d ! »

zich a a n , w a t k o l e n , e n z . te g a a n k o o p e n e n zal ook e e n e kaars meebrengen. Men laat haar begaan. (Wordt

vervolgd.)