22 Juli 1894.
r
Tweede Jaargang. N 1.
DE V R O U W ORGAAN VAN DEN HOLLANDSCHLAARiSCHEH VROUWENBOND " V e r s c h i j n e n d e t - w e e m . a a l ]? e r m a a n d
A B O N N E M E N T S P R I J S P E R J A A R VOOR B E L G I Ë „
„ "Voorop
i.
.
.
.1
2,5°
JiNKELE
NUMMERS,
3,00
„
.,
METSERSTRAAT,
Hoofdagent voor Nederland : 20,
V
VAN
GENT
W
W
^
W
D E R A
'
W
WALLEN,
1. A a n d e a b o n n é s e n lezers v a n « D e V r o u w ». — 2. W e t t e l i j k e b e s c h e r m i n g d e r v r o u w e n . —• 3. Brieven over gezondheidsleer, D A . J A C O B S . — 4. Drijven e n zinken, N E L U I Ï . — 5. D c gelijkheid v a n m a n e n v r o u w , R I E N Z I . — 6. Zielelied, N E L L I E . — 7. Boekbeoordeeling, N E L L I I ; . — 8. E e n arme stakkerd. — 9. Ingezonden : W i e lijdt h e t meest? D e v r o u w , G . G . L E N S E L I N K . — 10. G o e d k o o p w o n e n . — Feuilleton. — B e r i : h t . — Strijdper.ning. — Correspondentie. r
AAN DE
Hbonnés en Xe3ev8 van " IDe Drouvv " Bij d e n a a n v a n g v a n d e n t w e e d e n j a a r g a n g n e m e n wij d e vrijheid e e n b e r o e p te d o e n o p allen die het m e t d e v r o u w e n z a a k w e l m e e n e n , e n h e t b e s t a a n v a n De Vrcuw o p pi ijs s t e l l e n . H e t g a a t m e t o n s b l a d z o o a l s m e t alle b l a d e n d i e v o o r e e n p r i n c i e p s t r i j d e n . H e t g e t a l l e z e r s stijgt n i e t snel g e n o e g , v a n d a a r d a t d e u i t g a v e n steeds h e t ink o m e n overtreffen. I n d e laatste zitting v a n d e Federatie der vrouwenbonden, werden daaromt r e n t d e v o l g e n d e m a a t r e g e l e n getroffen : 1* H e t b l a d zal v o o i t a a n o p m i n d e r z w a a r p a p i e r w o r d e n g e d r u k t e n h e t formaat eenigzins gewijz i g d w o r d e n . D i t geeft h e t d u b b e l v o o r d e e l , v a n goedkooper papier en minder verzendingskosten. 2 E l k n u m m e r zal e c n e b e p a a l d e h o e v e e l h e i d tekst b e v a t t e n . Z o o k o m e n wij tot e e n vergelijk en eene meer voordeelige prijsregeling m e t d e n drukker. 3 D e aangesloten b o n d e n zullen om de drie m a a n d e n in h u n n e r e s p e c t i e v e s t a d , e l k o p h u n n e b e u r t e e n monster-fecst inrichten, w a a r v a n d e onkosten door d e aldaar verblijvende afdeeling zal w o r d e n g e d r a g e n c n d e t o t a l e o p b r e n g s t in d c k a s v a n De Vrcuw z a l w o r d e n g e s t o r t . V e r d e r w o r d t een beroep gedaan : T e n eerste, o p d e abonnés e n verschillende verecnigingen; o p d e e e r s t e n o p d a t zij z i c h v e r b i n d e n z o u d e n e l k e
5 . . .
3
CENTIEMEN 1
/
3
CENTS
UTRECHT
Redactie : N . VAN K O L , 1 5 4 , G A L L A I T S T R . , B R U S S E L
XA/VA/XAAAAAAA>VV^7UVAAA/V\AAAA/VXAAA/VAA
3nboub :
C
BELGIË pUlTENLAND.
TjetHal~li;i:ii'
Administratie : E. CLAEYS,
f R .
BUITENLAND
m i n s t e n s e e n p a a r a b o n n é s bij te w i n n e n . O p d e l a a t s t e n o p d a t zij h e t v o o r b e e l d z o u d e n v o l g e n v a n d e O n d e r w i j z e r s - v e r e e n i g i n g « Diestervveg » v a n A n t w e r p e n , d i e in d e l a a t s t v e r l o o p e n m a a n d zestig n i e u w e l e z e r s w o n , c n v a n d e n O n d e r w i j z e r s kring van Gent, die Antwerpen trouw o p den voet volgt. T e n t w e e d e , o p e n z e g e w o n e lezers e n l e z e r e s s e n , o p d a t zij h u n b l a d n a h e t t e h e b b e n g e l e z e n v o o r t z o u d e n g e v e n , e n o p d i e wijze n a a r de mate h u n n e r krachten aan het verspreiden v a n De Vrcuw e n a a n h e t w i n n e n v a n n i e u w e l e z e r s m e d c h e l p e n . T e n - d e r d e , o p al d i e g e n e n w e l k e De Vrouw o p prijs s t e l l e n , e n d e v r o u w e n z a a k g e n e g e n zijn, o p d a t zij a l l e n , s t e e d s e n o v e r a l , den strijdpenning zouden gedenken. K o m a a n , v o o r n a m e l i j k gij V r o u w e n , g e t o o n d , d a t gij v o o r h e t b e k o m e n u w e r r e c h t e n b e r e i d zijt t e offeren e n t e s t r i j d e n . De Vrcuw is o n s machtigste w a p e n . D o o r h a a r veroveren wij d e o p e n b a r e opinie, z o n d e r w i e wij machteloos zijn. E r v o o r g e z o r g d d u s d a t D c Vrouw blijve l e v e n t o t h e i l v a n d e v r o u w e n z a a k i n 't b i j z o n d e r , t o t o n t w i k k e l i n g e n o p v o e d i n g d e r v r o u w e n i n 't a l g e meen. W a a r s l e c h t s e e n p a a r v r o u w e n b i j e e n zijn daar worde de strijdpenning herdacht; geen familiefeest m a g w o r d e n g e v i e r d , g e e n e v e r g a d e ring m a g uiteengaan, zonder dat de aldaar aanwezig z i j n d e v r o u w e n d e n s t r i j d p e n n i n g g e d e n k e n . V a n d c zijde o n z e r t e g e n s t r e v e r s w o r d t o n s d i k w i j l s h e t g e m i s a a n initiatief e n w i l s k r a c h t i n 't g e z i c h t g e s l i n g e r d , a n t w o o r d e n w i j d a a r o p m e t het klinkend bewijs, d a t e e n blad door e n voor v r o u w e n g e s t i c h t , z i c h d o o r e i g e n initiatief, d o o r eigen wilskracht en opofferingsgeest niet alleen weet recht te h o u d e n m a a r dagelijks i n groei e n b l o e i t o e n e e m t ; z o o z u l l e n wij e e n s t e m e e r h e t b e w i j s g e v e n , d a t w i j d e g e l i j k h e i d d i e w i j voors t a a n e n w a a r v o o r wij s t r i j d e n , w a a r d i g zijn. Lezeressen en Lezers, helpt o n s propaganda maken en gedenkt d e n strijdpenning. Redactie en
Administratie.
2
VROUWEN, GEDENKT
W i j bevelen a a n de O u d e r s , a a n het opvoedend en onderwijzend personeel, en aan de Vlaamsche k i n d e r b o n d e n , ten sterkste onze K I N D E R V E R H A A L T J E S aan.
ïïïlcttelijfce bescbeimino fcer IDrouwen D e m a n lijdt e v e n v e e l a l s d c v r o u w v a n d e ongezonde voorwaarden waaronder de arbeid geschiedt. W a a r o m m o e t er d a n in dit opzicht m e e r te b e s c h e r m e n zijn v o o r h a a r d a n v o o r h e m ? Waarom ? L u i s t e r t : O m d a t h e t in d e m a a t s c h a p p i j d e rol d e r v r o u w is k i n d e r e n t e b a r e n , e n h e t d u s v a n d e g e z o n d h e i d d e r v r o u w a f h a n g t , of wij j a d a n neen een krachtig cn gezond nageslacht zullen h e b b e n . D e h e d e n d a a g s c h e kapitalistische voortbrengwijze, die meer en meer de d u r e werkkrachten van den m a n versmaadt, o m zich van de goedk o o p e r e w e r k k r a c h t e n d e r v r o u w t e b e d i e n e n , is o o r z a a k d a t d e v r o u w z i c h afslooft a a n a r b e i d , w e l k e v o l g e n s d e é é n e n niet e n v o l g e n s d e a n d e r e n w;l m e t h a a r z w a k k e r o r g a n i s m e o v e r e e n k o m t ; h e t g e e n v o l g e n s d e e e r s t e n t e n g e v o l g e heeft, h e t steeds t o e n e m e n d verval der soort, d a a r h a r e vrucht hier door verhinderd wordt zich normaal te ontwikkelen. H e t ligt n i e t i n o n s p l a n d e z e r e d e n e e r i n g te betwisten, wij willen er slechts e e n i g e opmerking e n o v e r m a k e n . W a n n e e r e e n v a k in strijd is m e t d e g e z o n d h e i d , is h e t d i t v o l g e n s o n s n i e t a l l e e n v o o r d e v r o u w of v o o r d e n m a n , m a a r v o o r d e n m e n s c h i n 't a l g e m e e n . N e e m bijv. d e industriën welke schadelijke d a m p e n , stof of a n d e r e n a d c e l i g e u i t w a s e m i n g e n v e r o o r z a k e n ; w o r d t dit alles n i e t e v e n z e e r d o o r d e n m a n a l s d o o r d e v r o u w i n g e a d e m d ? Is h e t g e e n onzin te b e w e r e n dat, door dien maatregel uitsluitend o p d e v r o u w toe te passen, het verval der soort k a n w o r d e n tegen gegaan ? Zal de m a n welke de vrouw aan dien arbeid komt vervangen, n i e t al h e t s c h a d e l i j k e d a a r v a n o p zijne v r o u w , d u s o o k o p zijne k i n d e r e n o v e r b r e n g e n ? O m een krachtig en g e z o n d nageslacht te verk r i j g e n is h e t in d e e e r s t e p l a a t s n o o d z a k e l i j k , d a t m a n en v r o u w b e i d e n in gezonde levensvoorwaard e n v e r k e e r e n ; e n wij v r a g e n o n s af h o e m e n vold o e n d e zou k u n n e n bewijzen, dat hetgeen voor d e e e n e wél, v o o r d e n a n d e r e n niet s c h a d e l i j k is. Maar, w e r d ons reeds tegen geworpen, d e menschenliefde alleen verplicht ons de m o e d e r te b e s c h e r m e n . M a a r wij a n t w o o r d e n : I n d i e n gij d e m e n s c h e n l i e f d e i n r o e p t , d a n g e b i e d t d i e liefde u u w e b e s c h e r m i n g uit te strekken over d e m e n s c h h e i d i n 't a l g e m e e n , e n d i e v a k k e n w e l k e a a n geene genoegzame gezondheidsvoorwaarden be-
DEN
STRIJDPENNING
antwoorden, a a n beide geslachten te verbieden. W a t zou een handelaar antwoorden, wien m e n zou bevelen, dagelijks na een bepaald aantal u r e n zijnen winkel te sluiten o n d e r v o o r w e n d s e l d a t zijne g e z o n d h e i d de n o o d i g e rust vereischt, terwijl m e n zijnen c o n c u r r e n t a a n de overzijde v o l k o m e n v r i j h e i d z o u l a t e n , zijn w i n k e l o p e n t e h o u d e n z o o l a n g hij z u l k s v e r k i e s t e n n o o d i g a c h t ? W a r e dit niet schreeuwend onrechtvaardig? E n toch plaatst d c wettelijke b e s c h e r m i n g o n s hier voor het zelfde g e v a l . M e t d c z e d e l i j k h e i d is h e t e v e n e e n s g e s t e l d . W i j v r o u w e n erkennen slechts ééne zedelijkheid, wij v e r f o e i e n e n b e k a m p e n d e t w e e ë r l e i m o r a a l D e z e t o c h zet d c d e u r o p e n v o o r e e n e m e n i g t e m i s b r u i k e n , w a a r v a n w i j n a t u u r l i j k d e slachtoffers z o u d e n w o r d e n . Bijv. : D e v r o u w e n m o e t e n uit d e c o n t i n u e s w o r d e n v e r d r e v e n , w a n t dit w e r k is schadelijk voor hare g e z o n d h e i d . O n d e r d e a l d u s w e r k e l o o s g e s t e l d e n , b e k o m e n e n k e l e n we'rk in 't kleermakersvak. Maar, o wee 1 daar komen de k l e e r m a k e r s a a n d r a v e n e n b e w e r e n d a t z u l k s in strijd m e t h a r e zedelijkheid i s ! W a t ? e e n e v r o u w z o u d e n m a n n e n d e m a a t n e m e n , of h e n h u n n e kleeren a a n p a s s e n ?Schromelijk z e d e n t e r g e n d iets! E n diep beschaamd dekt het publiek zich het aang e z i c h t bij d e e n k e l e g e d a c h t e d a a r a a n . Maar dat mannen vrouwen de maat nemen, en h a a r h a r e k l c e d e r e n a a n p a s s e n , d i t strijdt in h e t geheel niet tegen h u n n e zedelijkheid: onze huichelachtige m a a t s c h a p p i j laat dit g o e d s m o e d s t o e . W a t z e g ik ? H e t b e h o o r t zelfs t o t h e t f a t s o e n . H e t is d e bon ton! D e grand chic! W a t m o e t e n d e v r o u w e n d a a r v a n d e n k e n ? Of d a t d e z e d e l i j k h e i d e e n e w a a r is u i t s l u i t e n d v o o r h a a r b e s t e m d , o m h a a r d e s te gemakkelijk - r o n d e r de p l a k t e h o u d e n ; of d a t d e m a n n e n e r i n 't g e h e e l g e e n z e d e l i j k heids gevoel o p n a h o u d e n , gezien m e n voor h e n het gevaar van verliezen niet ducht. E n zooals m e t d e z e b e i d e v a k k e n , z o u h e t m e t al d e a n d e r e n g a a n . E l k e m a n d i e zijn vak d o o r v r o u w e n b e d r e i g d ziet, z o u z i c h s p o e d e n e e n b e w i j s t e z o e k e n , — e n in o n z e m a a t s c h a p p i j v o l o n r e c h t e n v o o r o o r d e e l z o u hij d i t g e r e e d e l i j k v i n d e n — d a t d i t óf m e t h a r e g e z o n d h e i d , öf m e t h a r e z e d e l i j k h e i d in strijd i s .
E n de arme vrouw, alom verjaagd, zou terechtk o m e n in d e a r m e n d e r p r o s t i t u t i e , h e t e e n i g e v a k d a t n i e t o n d e r d e r u b r i e k ii g e z o n d h e i d e n z e d e l i j k h e i d i) z o u v a l l e n , o m d a t d e m a n n e n d a a r n i e t s bij t e v e r l i e z e n h e b b e n . E n i n d i e n e r d a n v r o u w e n m o c h t e n w o r d e n g e v o n d e n , die dit laatste met hare gezondheid en zedelijkheid niet kunnen o v e r e e n b r e n g e n , d a n rest voor die n o g de k a n s zich door zelfmoord aan die treurige noodzakelijkh e i d te o n t r e k k e n . L a a t m e n n u n i e t z e g g e n d a t ik d e z a k e n te d o n k e r inzie, d e t o e k o m s t zal m a a r al te zeer het tegendeel bewijzen. L a a t ons veronderstellen
dat eene
wettelijke
VROUWEN, GEDENKT
b e s c h e r m i n g der arbeidsters, in dezer voege tot s t a n d k o m e : A a n w i e zal h e t o p g e d r a g e n w o r d e n u i t t e m a k e n , w a t al of n i e t m e t d e g e z o n d h e i d e n z e d e l i j k h e i d d e r v r o u w i n strijd is? A a n d e m a n n e n n a t u u r l i j k . W a n t t o t h e d e n heeft d e v r o u w i n h e t b e d i s c u s s i ë e r e n 'of m a k e n d e r w e t t e n n i e t s m e d e t e p r a t e n . Al w a t zij d o e n k a n is p r o t e s t e e r e n . M a a r w o r d e n n i e t al h a r e p r o t e s t a t i ë n o n d e r spot, kwinkslagen en onverschilligheid bedolven ? M e n z o u dit a a n de dokters k u n n e n overlaten, z e g g e n d e e e n e n . M a a r zijn d o k t e r s d a n g e e n e m a n n e n ? M e n z o u e e n e c o m m i s s i e v o o r d e helft uit v r o u w e n en de andere uit m a n n e n bestaande, kunnen benoemen, meent een ander. Maar waartoe zou dat dienen ? Z o u d e n die vrouwelijke commissieleden verhinderen dat op het oogenblik van stemmen, het mannelijk egoïsme de vrouwelijke belangen zou v e r d r i n g e n ? N e e n , die bescherming, d i e u i t e r s t h e e r l i j k zijn z o u in e e n e m a a t s c h a p p i j w a a r i n h e t b e s t a a n v a n elk i n d i v i d u is v e r z e k e r d , is in o n z e kapitalistische s a m e n l e v i n g onzin, ja, e e n o n m o g e l i j k i e t s . H e t is d e v r o u w n o g m e e r vernederen, hare slavenketen nog dichter toehalen, haar meer en meer afhankelijk m a k e n van h a a r h e e r e n m e e s t e r , u i t w i e n s h a n d e n zij d a n h a a r b r o o d ontvangen moet. Als de vrouwen zich o n b e z o n n e n d i t n e t j e o v e r 't h o o f d l a t e n h a l e n , d a t zij d a n m a a r v o o r l a n g e j a r e n v a a r w e l z e g g e n a a n h a a r d r o o m van vrijmaking, die h a a r door die enkele p e n n e t r e k n o g meer zal w o r d e n bemoeilijkt. Maar, z a l m e n wellicht vragen, aan wie moet het d a n w o r d e n o p g e d r a g e n deze kwestie u i t te m a k e n ? E n ik a n t w o o r d : A a n d e n w e r k g e v e r , d i e a l s gij h e m d w i n g t gelijk l o o n v o o r g e l i j k e n a r b e i d te betalen, hier d e eenige onbevooroordeelde recht e r i s , g e z i e n hij m e t d e z e b e p a l i n g g e e n e e n k e l e r e d e n heeft, e e n e v r o u w b o v e n e e n m a n , of o m g e k e e r d een m a n b o v e n eene v r o u w te verkiezen. H i j z a l n e m e n h e m of h a a r d i e d e m e e s t e g e s c h i k t h e i d b e z i t v o o r d e n a r b e i d d i e n hij t e v e r r i c h t e n h e e f t . M a a r , h o o r ik h i e r r e e d s t r i o m p h a n t e l i j k u i t r o e p e n , d a n zijt gij v a n zelf v e r l o r e n , g e z i e n wij m a n n e n veel s t e r k e r zijn, e n m e e r k r a c h t e n t o t zijne dispositie k u n n e n stellen! Dit k a n voor het oogenblik waar schijnen. Maar m e n vergete het s p r e e k w o o r d niet, d a t schijn meestal bedriegt. N i e m a n d zal wel o n t k e n n e n , dat, w a a r het o p k r a c h t a a n k o m t , hierin d o o r de o p v o e d i n g veel k a n w o r d e n verholpen. Voor w a t het h e d e n betreft z o u d e n d e m a n n e n h e t n a t u u r l i j k in k r a c h t v a n o n s w i n n e n , m a a r d a t wij erbij v e r l i e z e n z o u d e n , b e n ik z o o vrij t e b e t w i j f e l e n . E r zijn e e n o n n o e m lijk g e t a l v a k k e n w a a r i n b e h e n d i g h e i d e n l i c h t h e i d v a n h a n d e l w i j z e w o r d t v e r e i s c h t , e n h i e r i n zijn w i j h e n d e b a a s . J a , ik v o o r m i j d u r f v e r z e k e r e n d a t d e v r o u w e r a l l e e n n i e t bij v e r l i e z e n , m a a r e r zelfs g e v o e l i g bij w i n n e n z o u . E n a a n g e n o m e n d a t zij erbij v e r l o o r , d a n z o u zij z i c h m o e t e n n e e r e g g e n bij e e n e d u i d e l i j k g e b l e k e n n o o d z a k e l i j k -
DEN
STRIJDPENNING
3
h e i d . M a a r ik h e r h a a l h e t , d a a r v o o r b e s t a a t n i e t de minste vrees. Wil men de kans w a g e n ? H e t k o m t e r bij d e v r o u w s l e c h t s o p a a n , flink bij d e p i n k e n te w e z e n , en zich d o o r g e e n e h o l k l i n k e n d e p h r a z e s te l a t e n o v e r b l u f f e n n o c h m e d e s l e p e n ; d e tijd v a n m o o i p r a t e n is o m , wij w i l l e n d a d e n . W i j w i l l e n volle v r i j h e i d , o n s b r o o d t e v e r d i e n e n o p d e w i j z e w a a r o p wij h e t v e r s t a a n , e n h e t o n s m o g e l i j k i s . Al d a t h e e n e n w e e r g e p r a a t o v e r g e z o n d h e i d e n z e d e l i j k h e i d is s l e c h t s e e n m a s k e r d a t a n d e r e doeleinden verbergt. Terwijl de eene statisticus ons zwart op wit k o m t b e w i j z e n d a t h e t l a n g d u r i g s t a a n d e r fabrieksarbeidsters enz. enz. storing in h e t vrouwelijk organisme teweeg b r e n g t e n witte vloed, baarm o e d e r a a n d o e n i n g e n , e n z . t e n g e v o l g e heeft, k o m t de a n d e r e ons zwart o p wit bewijzen, dat in d e z o o g e n a a m d e v r o u w e n v a k k e n het langdurig zitten d e z e l f d e v e r s c h i j n s e l e n te v o o r s c h i j n r o e p t . W i l d e n d e v r o u w e n bij d i t a l l e s k o n s e k w e n t d o o r d e n k e n d a n k w a m e n zij t o t d e c o n c l u s i e , d a t h a a r z w a k g e s t e l t o t n i e t s a n d e r s g e s c h i k t is, d a n o m i n G o d s lieve z o n n e t j e t e w a n d e l e n , e n zij z o u d e n afzien van kinderen baren en v a n allen arbeid. Is het dat wat m e n beoogt? (Wordt
voortgezet.)
ljj>ljf>|j'{lf|l>|)f{v|tt|t'J.I»J»'|l'.J»ljlf
Brieven over oe <Se3onobeiö0leer i n
W a s ik n i e t g e b o n d e n a a n d e b e p e r k t e r u i m t e , d i e e e n tijdschrift, d a t n i e t u i t s l u i t e n d is o p g e richt ter verspreiding van gezondheidsvoorschriften, voor mijne artikelen k a n beschikbaar stellen, d a n z o u d e ik g a a r n e e e n s u i t w i j d e n o v e r d e b e handeling van het kind in de zuigelingsperiode. Vele jonge moedertjes toch hebben, vóórdat h u n eigen lieveling ter w e r e l d k w a m , nooit zoo'n klein kindje in de h a n d e n g e h a d en n o g veel m i n d e r geleerd het te v e r z o r g e n . V o o r elk a n d e r v a k d a t w i j w e n s c h e n t e b e o e f e n e n , g e b r u i k e n wij m i n of m e e r l a n g e n tijd o m er ons voor te b e k w a m e n , alleen voor het uiterst t e e d e r e w e r k v a n k i n d e r e n v e r z o r g e n , ontvangen de v r o u w e n niet alleen geen bepaalde o p l e i d i n g , m a a r v e l e n g e l o o v e n zelfs d a t e l k e voorbereiding daartoe overbodig is. M e n d e n k t d a t e l k e m o e d e r d e z e k e n n i s is a a n geboren en wanneer de ware moederliefde m a a r a a n w e z i g i s , er bij d e v e r p l e g i n g v a n h e t k i n d j e niet gefaald k a n worden. H o e bedriegt m e n zich hierin! O n t a a r d e moeders behooren gelukkig tot d e z e l d z a a m h e d e n e n toch weet elke geneesheer bij o n d e r v i n d i n g d a t v e l e k l e i n t j e s z i e k w o r d e n , omdat de moeder, wegens gebrek aan noodige k e n n i s v a n d e v e r p l e g i n g , v e r k e e r d heeft g e h a n d e l d . D e k i n d e r s t e r f t e , d i e in alle l a n d e n e e n e o n t z a c h l i j k e h o o g t e b e r e i k t heeft, w o r d t v o o r e e n
4
VROUWEN, GEDENKT
groot deel toegeschreven a a n o n b e k e n d h e i d der moeders met de verzorging harer pasgeborenen. H e t is d a a r o m v a n h e t h o o g s t e b e l a n g d a t d e aanstaande moeder, gedurende den zwangcrschapstijd, door goede lectuur zich die kennis t r a c h t eigen te m a k e n en toch vooral er voor w a k e d e r a a d g e v i n g e n v a n b u u r v r o u w e n , b a k e r s of oude familieleden niet te volgen. M e n vergete niet dan zulke v r o u w e n meestal hare wijsheid hebben ontleend aan raadgevingen van nog o u d e r e z u s t e r s , c n a a n m e n i g v o o r o o r d e e l of ver keerde gewoonte vasthouden met de hardnekkig heid, a a n die o u d e n v a n j a r e n veelal eigen. W i e u w e r kent niet het dooddoende argument van b a k e r s , d a t zij s t e e d s bij d e h a n d h e b b e n w a n n e e r m e n h a a r wil o v e r t u i g e n v a n e e n e v e r k e e r d e h a n d e l i n g , « u is t o c h ó ó k o p d i e wijze b e h a n d e l d en groot geworden. » D e j o n g e m o e d e r d i e n t e c h t e r te w e t e n d a t wij met de tegenwoordige kennis der gesteldheid en verrichtingen van het menschelijk lichaam, menige v r o e g e r g e v o l g d e b e h a n d e l i n g a l s o n n o o d i g of n a d e e l i g h e b b e n l e e r e n b e s c h o u w e n e n vele o u d e g e w o o n t e n als e e n e k w e l l i n g v o o r h e t k i n d j e a a n m e r k e n . M e n d e n k e slechts a a n het opbakeren, wiegen enz. Ik zal hier niet verder gaan, d a n eenige algemeene regelen over kleeding, voeding en reiniging van zuigelingen aangeven. H o e w e l d e m o e d e r bij h e t e e r s t e toilet v a n h a a r k i n d j e n i e t v e e l t e z e g g e n heeft, zelfs n i e t s t e z e g g e n m a g h e b b e n , o m d a t zij d a n zelf h u l p b e h o e v e n d t e b e d ligt e n v o l s t r e k t e r u s t v o o r h a a r n o o d z a k e l i j k is, k a n zij t o c h v ó ó r d e b e v a l l i n g h a a r w e n s c h of w i l o m t r e n t d e w i j z e w a a r o p h a a r lieveling gekleed zal w o r d e n a a n d e baker ken b a a r m a k e n . Als e e n e g o e d e m o e d e r heeft zij i n d e n z w a n g e r s c h a p s t i j d alle b e n o o d i g h e d e n i n o r d e g e b r a c h t e n heeft zij bij h e t v e r v a a r d i g e n v a n d e kinderkleding gedacht aan de bizonder eischen w a a r a a n h e t toilet v a n zoo'n klein kindje m o e t b e a n t w o o r d e n . E e n e e r s t e eisch is d a t d e k l e e d i n g het kind voldoende v e r w a r m t zonder dat het te veel b r o e i t e n d a a r b i j d i e n t i n h e t o o g g e h o u d e n , d a t p a s g e b o r e n e n n a a r e v e n r e d i g h e i d w a r m e r ge kleed moeten worden dan oudere kinderen omdat d e e e r s t e n u i t zich z e i v e n n o g z o o w e i n i g w a r m t e ontwikkelen. I n de eerste levensdagen kleedt men het kindje liefst m e t h e m d j e s e n l u i e r s v a n o u d l i n n e n of o u d k a t o e n , o m d a t d e h u i d d a n n o g z o o g e v o e l i g is e n n i e u w e stoffen d e h u i d altijd m i n of m e e r p r i k k e l e n ; d i t d o e t v o o r a l n i e u w flanel. V e r d e r m e e t d c k l e e d i n g z o o losjes zijii d a t h e t k i n d in g e e n enkele zijner b e w e g i n g e n d a a r d o o r b e l e m m e r d wordt. H e t k i n d m o e t a r m p j e s e n b e e n t j e s vrij k u n n e n b e w e g e n e n zijn b o r s t k a s o n g e h i n d e r d k u n n e n u i t z e t t e n . H e t w r e e d e , stijve i n p a k k e n , o p b a k e r e n g e n o e m d , waardoor het kind wel gemakkelijk
DEN
STRIJDPENNING
hanteerbaar wordt, begint gelukkig h a n d overal in o n b r u i k te k o m e n .
langzamer"
D a t o p b a k e r e n heeft t e v e n s h e t n a d e e l d a t h e t z e e r veel tijd v c r e i s c h t e n m e n e r d a a r o m t e g e n o p z i e t h e t t i e n of t w a a l f m a a l i n d e 24 u r e n l o s t e maken om het kind te verdrogen. Zoo'n opge b a k e r d k i n d blijft d i k w i j l s u r e n l a n g n a t l i g g e n , w a a r v a n o n g e s t e l d h e d e n het g e v o l g k u n n e n zijn, en w a a r d o o r h e t zeker die pijnlijke h u i d a a n d o e n i n g , h e t z o o g e n a a m d e smetten, krijgt. D e z e l a a t s t g e n o e m d e a a n d o e n i n g k o m t bij g o e d v e r zorgde kinderen n i m m e r voor. O o k m o e t e n de kleertjes gemakkelijk aan- en u i t t e t r e k k e n zijn, o p d a t h e t k i n d bij d e k l e e d i n g niet telkens o m en o m g e k e e r d behoeft te w o r d e n ; h e t v a s t m a k e n g e s c h i e d e altijd m e t strikjes of knoopjes, nooit met spelden. E e n o p deze wijze gekleed kindje legge m e n o p een kussen, o p d a t hoofd en rugje g e n o e g z a a m g e s t e u n d w o r d e n , w a n t lipt heeft n o g n i e t g e n o e g k r a c h t in r u g - e n n e k s p i e r e n o m h o o f d e n r u g rechtop te h o u d e n . D A. Jacobs. r
Brijven en 3inken. Groot misbaar maakt de smart die aan
d'opper-
[ d e r ziel d r i j f t ; Stil is d e d r o e f h e i d e n s t o m , d i e i n h a a r d i e p t e n [verzinkt. Nellie.
2>e (Selijubetb van fll>an en IDrouw O v e r d i t o n d e r w e r p w o r d t g a a r n e e n veel g e praat, d o c h alleen een streng en volledig onderzoek schenkt iemand het recht in deze een oordeel te v e l l e n . O o k n u heeft m e n n o g n i e t v o l d o e n d e gegevens verzameld, om anders dan onder de meeste reserve eene beslissing te k u n n e n n e m e n . H e t is d e g r o o t e v e r d i e n s t e v a n D H o p e , d a t hij in zijn b o e k Man en Vrouw d e z e g e g e v e n s a a n z i e n " lijk v e r m e e r d e r d h e e f t d o o r z i j n e t w a a l f j a r e n l a n g e s t u d i e e n n a v o r s c h i n g e n ; e n n o g is d e b u i t gering. r
W e l k e a n a t o m i s c h e v e r s c h i l l e n b e s t a a n er n u tusschen de beide geslachten ? V o o r a l h e t verschil in grootte; d e v r o u w is k o r t e r e n s m a l l e r , fijner v a n b e e n d e r e n , heeft m i n d e r spieren en dus ook minder lichaamsgewicht en l i c h a a m s k r a c h t d a n d e m a n . T o c h zijn d e uit" z o n d e r i n g e n g e e n s z i n s z e l d z a a m ; e r zijn v o l k e n w a a r d e v r o u w d e s t e r k s t e is, d e n z w a a r s t e n a r b e i d v e r r i c h t , e v e n v e e l d r a a g t als t w e e m a n n e n (bij d e Indianen e n o p Nieuw-Guinea) e n v a a k d e n m a n e e n flink ( g e e n s z i n s o n v e r d i e n d !) p a k s l a a g t o e d i e n t als i n Australië, of n a a s t h e m t e n o o r l o g t r e k t a l s bij ' d e i n b o o r l i n g e n v a n Cuba. Land"
VROUWEN, GEDENKT
DEN
5
STRIJDPENNING
wikkeling, duidelijk bewezen. D o c h ook hierin w a s de zorg voor het huishouden en de-kinderen, d i e g e e n v r i j e n tijd v o o r d e k u n s t o v e r l i e t , d u s d e economische toestand der vrouw, van overwe g e n d e n i n v l o e d . D e m a n w i s t allerlei w e r k v a n z i c h af t e s c h u i v e n ; d e j o n g e l i n g geeft z i j n e k a p o t t e k o u s e n a a n d e m o e d e r of d e w a s c h v r o u w ; d e v r o u w m o e t v o o r alles z o r g d r a g e n . O m t e w e t e n w a t d o v r o u w w o r d e n kan, z o u zij d u s e e r s t e e n i g e e e u w e n o n d e r gelijke v o o r w a a r d e n a l s d e man moeten opgroeien. D e g r o o t e r e bloedarmoede v a n d e v r o u w , v o o r a l i n d e j a r e n d e r p u b e r t e i t , is e e n g e v o l g v a n d e meerdere aanspraken welke de natuur o p dien leeftijd a a n d e v r o u w stelt, e n z o u e v e n e e n s d o o r e e n e k r a c h t i g e v o e d i n g t e v o o r k o m e n zijn. D e long beweging bij h e t a d e m e n is v o o r b e i d e g e s l a c h t e n gelijk, w o r d t e c h t e r bij d e v r o u w b e l e m m e r d door het dragen van korsetten; ook het m o e i l i j k baren e n d e m a a n d e l i j k s c h e pijnen d e r v r o u w zijn e e n g e v o l g v a n o v e r e r v i n g e n v a n d e leefwijze d e r b e s c h a a f d e m e n s c h e n r a s s e n ; bij D e v r o u w h e e f t k o r t e r armen d a n d e m a n ; k o r t e r wilden k o m t zulks niet voor. duim e n , in v e r h o u d i n g t o t d e n r i n g v i n g e r , e e n D e schrijver beperkt zich dus tot de bespreking l a n g e r e n wijsvinger; d e schedel is m i n d e r o n t w i k v a n m a n e n v r o u w z o o a l s zij o n d e r b e d e r v e n d e e n k e l d . K o r t s c h e d e l i g h e i d wijst o p m e e r d e r e ont r e m m e n d e i n v l o e d e n geworden zijn; in zijn m e r k w i k k e l i n g : bij d e b e s c h a a f d e v o l k e r e n is d e s c h e d e l w a a r d i g b o e k b e o o r d e e l t hij n i e t w a t zij h a d d e n d e r v r o u w l a n g e r , bij d e n a t u u r v o l k e n e c h t e r kunnen w o r d e n ; d o c h d o o r a l l e s s c h e m e r t r e e d s n u k o r t e r d a n d i e v a n d e n m a n , w a t e v e n e e n s o p d e w a a r h e i d h e e n , d a t onder gelijke omstandigheden oorspronkelijke gelijkheid (i) heenwijst, die alleen m a n e n v r o u w e l k a n d e r s gelijken z o u d e n gebleven door de « b e s c h a v i n g » v e r d w e n e n is. zijn of worden zullen. H e t g e w i c h t d e r spieren is bij d e n m a n 42 °/ , V e r k o r t o v e r g e n o m e n u i t Die Neue Zeil. bij d e v r o u w 36 % v a n h e t l i c h a a m s g e w i c h t ; d e Rienzi. kracht d e r v r o u w e n ^ w i i i / 3 k l e i n e r d a n d i e v a n den m a n ; de draagkracht der vrouw bedraagt de helft, d i e v a n d e n m a n h e t d u b b e l e v a n h e t e i g e n g e w i c h t . Zelfs bij d e n frjneren a r b e i d d e r spieren is Als d r o p p e l s d a u w in r e i n e n b l o e s e m k e l k , d e v r o u w t e n a c h t e r , e n z u l l e n zij m e e r b r e k e n , Z o o perelen de tranen van het lijden t e r w i j l d e v r o u w e l i j k e g r a v e u r s h a r e stiften n i e t I n 't o o g v a n h e m , d i e 't stil e n e d e l d r a a g t . zelf k u n n e n h e r s t e l l e n , d e w e e f s t e r s d e n w e e f s t o e l n i e t k u n n e n o p s t e l l e n als hij i n d e w a r is g e r a a k t . E n e v e n als d e d a u w in 't h a r t d e r b l o e m e D o c h deze mindere lichaams-ontwikkeling, deze T o t nectar wordt en zoeten balsemgeur, g e r i n g e r e o n t w i k k e l i n g v a n h e t v e r s t a n d , zijn geen Z o o weeft h e t l e e d e e n h e i l g e n k r a n s o m 't h o o f d gevolgen van de geslachts-functiën m a a r e n k e l v a n d e D a t b u k t e voor d e n slag, o m weldra weer economische toestanden, waaronder sedert eeuwen I n stille fierheid h o o g z i c h o p t e heffen. d e v r o u w o p g r o e i d e ; d e v o e d i n g b e s l i s t e in d e z e .
b o u w en visscherij, het b o u w e n v a n huizen en h e t h a k k e n v a n h o u t , e n z . e n z . g e s c h i e d t bij d e Tasmaniërs v o o r n a m e l i j k d o o r v r o u w e n , terwijl d e m a n n e n e r bij « t o e z i e n ». I n d i e n d u s bij v e l e v o l k e r e n g e e n v e r s c h i l i n l i c h a a m s k r a c h t is w a a r te n e m e n , moet deze niet a a n het verschil v a n geslacht g e w e t e n w o r d e n , m a a r aan andere oor. z a k e n , e n a l s z u l k e n o e m t H o w e d e stoffelijke w e l v a a r t , d e meer of minder ruime voorraad van levens middelen. « Bij e e n z e l f d e n s t a m is, w a a r hij v r u c h t b a r e l a n d s t r e k e n b e w o o n t , d e v r o u w koningin; i n a r m e g e w e s t e n slavin. » G e m i s a a n v o e d s e l i n verband met het uitputtende baren en zoogen h e b b e n d e n w a s d o m d e r v r o u w b e l e m m e r d e n bij haar een van den m a n verschillend type doen o n t s t a a n . U i t v o e r i g e o n d e r z o e k i n g e n i n Amerika, Engeland, Skandinavié' e n Duitschland h e b b e n z u l k s b e w e z e n . H e t meisje ontwikkelt zich sneller d a n d e j o n g e n , e n is t o t h a a r i 5 j a a r z w a a r d e r ; d o c h o p h a a r i 7 h o u d t d e groei o p , terwijl d e k n a a p e e r s t o p zijn 2 o j a a r h e t e i n d e v a n zijn w a s d o m bereikt. e
e
e
0
Zieleleeo.
Nellie.
I n d e s c h e r p t e d e r zintuigen heeft m e n g e e n ver schil k u n n e n a a n t o o n e n . O p e i k e n leeftijd o n d e r s c h e i d t z i c h d e v r o u w d o o r b e t e r e waarneming d e r h a a r o m r i n g e n d e v o o r w e r p e n en het zich snel s c h i k k e n n a a r d e toe s t a n d e n . H a a r h o r i z o n blijft d a a r d o o r e n g , d o c h tegenover de mindere geschiktheid om het groote t e b e o o r d e e l e n , s t a a t h a a r fijne t a c t in h e t k l e i n e . W a t d e kunst b e t r e f t is d e m e e r d e r e b e g a a f d h e i d v a n d e n m a n , d o o r betere g e l e g e n h e i d tot ont-
Boefcbeooroeelinö
t
Slavenketenen, door R o s s S T O L L E . Seyffard's B o e k h a n d e l , A m s t e r d a m . Alweder eene stem die o p g a a t uit het k a m p der geloovigen. D e geheele inhoud van het brochuretje b e h a n d e l t slechts é é n e zijde, e n wel d e meest gewichtige, van de geheele vrouwenkwestie. Rose S t o l l e w i l . d a t d e m a n d e v r o u w als g e s l a c h t s w e
(1) Zelfs op oorspronkelijke meerderheid, zou ik denken. RED.
z e n zal e e r b i e d i g e n , e n b e s c h o u w t d e
vervulling
d a a r v a n als d e eerste en eenige v o o r w a a r d e tot
6
VROUWEN. GEDENKT DEN
v r o u w e n - b e v r i j d i n g . I n m e n i g o p z i c h t b e n ik h e t m e t h a a r e e n s , e n h e b d i t bij d e b e o c r d e e l i n g v a n a n d e r e werkjes reeds meer dan eens uitgesproken. D e m a n n e n z e g g e n h e t w e l n i e t , m a a r zij v o e l e n h e t z e e r g o e d , d a t bij a n d e r e , v o o r d e v r o u w g u n stiger o m s t a n d i g h e d e n , h e t voor h e n g e d a a n zou zijn m e t d e g e m a k k e l i j k e j a c h t o p p l e i z i e r v l e e s c h ; e n d i t , in v e r b a n d m e t a n d e r e a a n g e n a m e e i g e n s c h a p p e n d e r (i o n d e r w o r p e n » v r o u w , m a a k t h e n tot zulke geweldige tegenstanders eener zoo eenvoudige kwestie. H e t b o e k j e is z e e r l e z e n s w a a r d i g . H e t b e w r ' s t al w e d e r , d a t o v e r a l , bij m e n s c h e n v a n a l l e r l e i richting en denkwijze, de vrouwenkwestie zich b e g i n t b a a n t e b r e k e n . D e forteres v a n m a n n e l i j k e zelfzucht en v a s t h o u d e n d h e i d w o r d t z o o d o e n d e g e w e l d i g b e s t o o k t , e n d e d a g d a t zij v a l l e n zal nadert.
Nellie.
£ c \ \ arme stahnero I n d e n k e l d e r v a n zijn p a l e i s heeft d e S h a h v a n P e r z i ë e e n s c h a t l i g g e n v a n 120 m i l l i o e n p o n d s t e r l i n g (1). D e s c h a t b e s t a a t u i t g o u d , d a t in wijnflesschen is g e b o r g e n . O v e r e e n r e i s v a n d e n S h a h i n zijn rijk, e e n w a r e b e z o e k i n g v o o r d e p r o v i n c i ë n d i e d i t o n g e l u k treft, schrijft m e n u i t T e h e r a n : « E e n reis v a n d e n v o r s t b e t e e k e n t i n Perzië het uitzuigen der bezochte provinciën en d e g o u v e r n e u r s d a a r v a n . Bij d e l a a t s t e r e i s v a n den Shah naar Mazenderam inden vorigenzomer, was zulk een nood ontstaan, dat een groot aantal lastdieren o m k w a m en de S h a h naar T e h e r a n moest terugkeeren. Men moet daarbij weten, w a t d e S h a h z o o a l o p zijn r e i z e n m e e n e e m t . V o o r e e r s t r e i s t hij « m e t f a m i l i e , » d a t w i l in d i t g e v a l z e g g e n m e t 10 t o t i 5 « D e s t e » of a f d e e l i n g e n z i j n e r v r o u w e n . I e d e r e « D e s t e » b e s t a a t u i t 20 t o t 3o v r o u w e n , d i e a l l e n m e d e g e n o m e n m o e t e n w o r d e n , w a n n e e r m e n niet de grootste jaloezie w i l z i e n g e b o r e n w o r d e n . D e d a m e s w o r d e n , zoov e r h e t k a n , in g r o o t e h o f r i j t u i g e n v e r v o e r d . O p d e w e g e n d o o r h e t g e b e r g t e m o e t e n zij e c h t e r o p p a a r d e n of m u i l e z e l s r i j d e n . E e n g r o o t a a n t a l b e d i e n d e n volgen te p a a r d d e z e n stoet van gesluierde schooncn. H i e r o n d e r blinken vooral s o m m i g e b e d i e n d e n u i t d o o r h u n fraaie d i e r e n , t e r w i j l d e z e k l a s s e v a n m e n s c h e n o o k in h o o g a a n z i e n s t a a t e n e e n g r o o t s a l a r i s g e n i e t . E r zijn e r zelfs, d i e e e n s a l a r i s v a n 12,000 g u l d e n o n t v a n g e n . O m v o o r alle o n g e l u k k e n b e v e i l i g d t e zijn, n e e m t d e S h a h n o g een bataljon infanterie m e d e , een regiment cavalerie en vier k a n o n n e n . I n het geheel wordt het gevolg v a n den Shah o p tien duizend personen geschat.
(1) E e n pond sterling = 25 francs.
STRIJDPENNING
het meest! i e Yronwl (Een
woord
aan
de
Dames.)
L i e v e lezeres, die door u w e n stand tot d e bourg e o i s i e b e h o o r t , z i j t gij w e l e e n s in d e v o l k s b u u r t e n , de zoogenaamde achterbuurten eener groote stad geweest ? H e b t gij d a n o o k d e v r o u w e n e n d e k i n d e r e n a a n d a c h t i g g a d e g e s l a g e n ? H e b t gij d e lijdenstrekken op h u n n e aangezichten aanschouwd ? Ik wil a a n n e m e n , d a t gij d a t a l l e s w e l e e n s g e d a a n h e b t , m a a r w a t ik o o k v a n v e l e n v a n u w e n s t a n d geloof, is d i t : Gij h e b t z u l k e e n v r o u w n i e t a a n g e s p r o k e n , h a a r n i e t g e v r a a g d of gij e e n s o p h a a r kamertje kalm met haar mocht redeneeren. W i l t gij d a a r o m e e n s m e t n a a r zoo'n achterbuurt g a a n ? m e t m i j ! I k b e n e r b e k e n d ; ik d e g a n g e n , d e steile, versleten
m i j , d_en socialist, Komaan, waag het k e n er d e s l o p p e n , trapjes, enz.
Wij staan dan alreeds voor het h u i s ! Met d e g r o o t e k a r r e n b e r g p l a a t s b e n e d e n h e b b e n wij n i e t s te m a k e n . Alleen overvalt ons zoo terloops de i d é é : H o e j a m m e r , d a t h i e r , w a a r 't z o o r u i m e n z o o h o o g v a n v e r d i e p i n g is, g e e n m e n s c h e n m o g e n w o n e n ! W i j g a a n n u d e n steilen trap o p ! N o g é é n e n n o g é é n ! 't I s d o n k e r o m o n s h e e n , m a a r ik w e e t d e n w e g w e l ; ik b e n e r m e e r g e w e e s t e n d u s w i l t gij ' t w e l a a n m i j o v e r l a t e n a a n t e k l o p p e n . I k d o e h e t e n e e n v r o u w o p e n t d e d e u r . Al dadelijk zien wij, dat de v r o u w zwak, sukkelend, u i t g e p u t u i t z i e t ! J a , z o o e l l e n d i g is d e n i n d r u k , d i e n zij o p o n s m a a k t , d a t w e n i e t k u n n e n n a l a t e n h a a r allereerst te v r a g e n : « I s U ziek, juffrouw?» E n t e r w i j l wij d i t d o e n , k i j k e n wij e e n s d e k a m e r rond : we zien een waschtobbe s t a a n ; a a n de tafel r u s t e n e e n p a a r k i n d e r e n m e t z i e k e o o g e n Verder een p a a r gebroken stoelen en een p a a r vieze platen a a n den m u u r ! N u vertelt de v r o u w h a a r leed : « Ik h e b een • v r e e s e l i j k e n tijd d o o r l e e f d , •— z e g t zij — ik h e b t w e e k i n d e r e n v e r l o r e n , e e n j o n g e n v a n 21 j a a r , k o s t w i n n e r , e n e e n m e i s j e v a n 19 j a a r . D a t verd r i e t zit mij n o g i n d e z i e l ! D a g e n h e b ik, d a t ik n i e t s k a n u i t v o e r e n e n m i j n w a s c h is al v a n v e e r tien d a g e n . Dikwijls rust ik m e t mijn hoofd o p d e tafel e n k a n s l e c h t s s c h r e i e n v a n v e r d r i e t ! I k d u r f h a a s t n i e t m e e r d e s t r a a t o p , u i t v r e e s d a t ik vrienden mijner overleden kinderen t e g e n k o m ! E n als w i j n o g v e r d e r m e t h a a r p r a t e n e n h a a r bijv. v r a g e n w a a r h a a r m a n is, d a n v e r k l a a r t d e v r o u w o n s : d a t hij k l e e r m a k e r is, m a a r z e l d e n w e r k h e e f t ; d a t hij o n m o g e l i j k t h u i s k a n b l i j v e n e n liever d e straat o p g a a t o m n a a r een vrachtje u i t t e z i e n , o p d a t hij t e n m i n s t e af e n t o e e e n s e e n brood kan thuisbrengen. M e t d a t a l l e s m o e t ik, h e l a a s ! d e v r o u w t r o o s t e loos v e r l a t e n . D e c o m m i s s i e d i e m i j s t u u r t , heeft
V R O U W E N ,
G E D E N K T
D E N
BERICHT
's z o m e r s — e n d a t is n u — g e e n g e l d in k a s ; zij draagt
mij alleen o p eens te o n d e r z o e k e n
wié
w e e r a a n 't w e r k z i j n . E n a l s ik n a a r h u i s g a d o o r d e v r o o l i j k e d r u k k e straten, zie ik d a a r d c w i n k e l s o p g e p r o p t
met
levensmiddelen, kleedingstukken en huisraad. Ik zie er d a m e s , die niets a n d e r s d o e n d a n d e n
tijd
d o o d e n d o o r n a a r de fraaie m o d e w i n k e l s te kijken. E n t e l k e n s is e r e e n s t e m in m i j , d i e s p r e e k t : D i e hleeren e n d a t brood e n d a t huisraad b e h o o r e n o p d e p l a a t s , w a a r ik v a n
d a a n k o m e n d i e dames e v e n
eens, om de zorgen der arbeidersvrouw te
ver
lichten. WIE LIJDT
H E T MEEST? DE
VROUW!
E n wie zou zooveel van haar leed k u n n e n ver
7
S T R I J D P E N N I N G
H e t gerucht loopt, dat D E V R O U W in H o l l a n d niet m e e r zal w o r d e n verkocht. D a t is niet geheel juist. D E V R O U W zal steeds w o r d e n t o e g e z o n d e n a a n allen die er zich op w e n s c h e n te A B O N N E E R E N . Onze finantiën laten eenvoudig niet toe, dat er telkens h o n d e r d e n e x e m p l a r e n voor H o l l a n d w o r d e n gedrukt e n franco v e r z o n d e n , die óf niet w o r d e n verkocht óf, — niet w o r d e n b e t a a l d . D e agenten, die zich goed en eerlijk v a n h u n plicht k w e t e n h e b b e n zich v a n deze woor den niets a a n te trekken, m a a r het is een feit, dat de bladverkooji in H o l l a n d voor ons een verlies w a s , dat wij op d e n d u u r niet k u n n e n blijven d r a g e n . D u s , w i e D E V R O U W wil blijven lezen, ABON.VEERE zich bij vooruitbetaling; en iedere verkooper, die vooraf b e t a a l t , k a n telkens zooveel e x e m p l a r e n krijgen als hij bestelt bij P . J. V a n der W a l l e n , i 8 , J a v a s t r a a t , Utrecht. b i s
zachten, haar kunnen vertroosten en DE
opbeuren?
VROUW!
****-a--
Gerard G . Lenselink.
y— ±*-
i" ~ - x—~
i*~
-1 - y—4"
(Buiten verantwoording
H o e e e n v o u d i g i e m a n d zijn l e v e n k a n i n r i c h ten, d a a r v a n levert een m a n in W a s h i n g t o n
een
s t e r k s p r e k e n d v o o r b e e l d . H i j is e e n v e t e r a a n u i t d e n B u r g e r o o r l o g , leeft v a n e e n k l e i n p o s t j e
en
w o o n t letterlijk « o p e e n b o o m ». H i j heeft z i c h een w o n i n g g e b o u w d in de t a k k e n van drie groote een voorstad van Was
h i n g t o n . D a a r w o o n t hij z e e r n a a r zijn z i n , d e r t i g voet boven den grond, o m r i n g d door eekhoorntjes en vogels en in het gezelschap van b o e k e n , terwijl d e frissche w i n d o v e r h e m h e e n w a a i t .
F e u i l l e t o n van
~ h*~
'
— v~ V—f'"
^
f-^is'
Strfj&pen nincj ter ondersteuning van het blad « De Vrouw »
(SoebRoop wonen.
e i k e n t e Mount Picasant,
~v
tjjtfjljj;.j.»ljjlj*ljjljjl|j-.j.»t|.»l|^
DE VROUW
(8
der Redactie )
Persoonlijke of onzedige zetten worden niet geplaatst Gent. — Onbekend, o,25. — Idem, o,25. — Idem, i , 2 5 . Van eene onderwijzeres, 0,40 — Idem, o,i5. — Snijdster van Vooruit, » 0.10. — R. d. L., 0,10.— Onbekend. 0,10. — Idem, 0,17. — C. d. R , o,o5. — E d.W.,0,16. —Studie kring, o,35. — Een tochtje op het water, idem, o,52 —Zes prenten, o,3o. — E. Cl., o,i5. — Elvire en Clara, 0,10. — Irma, 0,16 — H. C , o,o5. — L. C , o, 10. — Rachel en Richard, 0,10 — R. d'H., 0,10. — Een gouden uurwerk, R. d'H , 35,oo — E. A., 0,10. A a l s t . — Omdat wij ons bij de Federatie der Vlaamsche Vrouwenbonden hebben aangesloten, o 20 — Onze afge-
een lam;
als j e n a a r h e m keek, zou je wis niet
g e z e g d h e b b e n , d a t hij z i c h v e r g e v e n h a d . » « Ik begrijp niet, w a a r o m het toch tegenwoor
IDE
Ibembennaaistet* van flDancbester
dig zoo slecht gaat, » merkte de bezoekster o p , e e n e z e e r o u d e v r o u w , « t o e n ik i n
Manchester
k w a m , vijftig j a r e n g e l e d e n , h a d d e n d e m a n n e n « O c h , lieve d e u g d ! » riep juffrouw
Mackay,
v o l o p w e r k — a l l e m a a l — e n b e h o e f d e n zij n i e t
d a t is m a a r e e n e a d v e r t e n t i e , ik k e n z i j n e s t r e k e n .
werkeloos
H i j a d v e r t e e r t a l l e e n m a a r o m d e lui t e
doen
nieuwe kanaal wat verbetering geven. »
denken,
e n al
« O c h , » z e i d e j u f f r o u w M a c k a y , « ik h e b alles
aan
z i e n v e r a n d e r e n , s e d e r t zij m e t h e t o p g r a v e n b e
b i e d e n , d a n z e g t hij e e n v o u d i g d a t hij a l v o o r z i e n
g o n n e n z i j n . V o o r d a t zij h e t S u e z - k a n a a l e n d e
komen
d a t hij e e n e g r o o t e z a a k h e e f t ; de
werksters
zich n o g zoo vroeg
is. I k h e b mij o o k d o o r nemen,
die d i n g e n laten
beet
t o e n ik j o n g e n o n e r v a r e n w a s ; m e n i g
m a a l b e n ik n a a r d i e p l a a t s e n t o e g e g a a n , e n h e b
rond
te slenteren.
Mogelijk zal
het
g r o o t e t u n n e l s g e m a a k t h a d d e n , h a d d e n wij g o e d e jaargetijden;
het voorjaar was voorjaar, en
de
w i n t e r , w i n t e r . N u h e b b e n wij b i j n a g e e n z o m e r
ik d e w e r k s t e r s h o o r e n z e g g e n , d a t e r g e e n e h a n
m e e r , e n ik v o o r m i j , geloof, d a t a l s h e t k a n a a l
d e n te k o r t w a r e n , en h e t alleenlijk e e n e adver
van
tentie goldt.
't g e h e e l g e e n z o m e r m e e r z u l l e n h e b b e n , e n d e
M a n c h e s t e r n a a r L i v e r p o o l k l a a r is, wij i n
Zij w e r d g e s t o o r d d o o r e e n e v r o u w , d i e d e n
jaargetijden zoo door elkaar zullen loopen, dat wij
winkel binnentrad, om een bezoek van rouwbe
e r n i e t m e e r u i t wijs r a k e n . W a a r o m l a t e n zij d e
klag afteleggen.
a a r d e n i e t , z o o a l s d e H e e r d i e g e m a a k t heeft ?
(i A c h j a , h e t w a s e e n p r a c h t i g e d o o d e , » s n i k t e
W a a r o m g r a v e n zij e r k a n a l e n , e n a n d e r e b u i t e n -
j u f f r o u w M a c k a y ; « ik k o n h e m n i e t o p h e t b e d
l a n d s c h e d i n g e n , d i e d e H e e r zelf h a d k u n n e n
l a t e n l i g g e n , d a a r o m l e g d e ik h e m o p d e strijk
m a k e n , i n d i e n hij z u l k s g e w i l d h a d ? »
p l a n k t o t d e b e g r a f e n i s , e n hij z a g e r n e t u i t a l s
« Ik h e b mijn vader hooren zeggen dat de ziekte
s
VROUWEN, GEDENKT
vaardigde woonde voor de eerste maal do federatiezitting te Brussel bij en bracht ons een leerrijk verslag die ons met eens e e n helder inzicht over d e vrouwenkwestie gaf, 0,20. — Zusters, gezellinnen uit alle steden van België, gij rr.oogt op ons rekenen, de Aalstersche vrouwen zullen haar plicht cioen in den strijd voor socialisme en vrouwenrechten, 0,20. Omdat al de Vrouwenbonden van Vlaamsch-België zich bij de Federatie der Vrouwenbonden zouden aansluiten, o . t o . — Vrouwen van Aalst, alhoewel pas bij de Federatie aan gesloten, valt ons de eer te beurt het eerstkomde federatiefeest binnen onze muren te vieren; allen op dek en van nu af propaganda gemaakt o m dit feest schitterend te doen lukken, 0,10. — B r a v o ! vrouwen van Aalst, uw ijver en geestdrift komt ook onzen moed versterken; mochten velen uw voorbeeld volgen ! F . Cl., 0,10. Brugge. — V a n E m m a , o,5o. Antwerpen — V a n oude kranten, F . B r . , o,35. Lieuven. — Driemaandelijksche bijdrage van eene vrien din, 3,oo. — Is htt om den kiesstrijd te verbannen dat men onze vrienden weer naar het gevang sleurt ? 0,10. — Houdt moed, mannen, krachtiger dan ooit gestreden en de triomf i s ons, 0,10. — Onze vriend Coppens deed in 't gevang eene hevige ziekte o p , wij wenschen hem zoo spoedig mogelijk zijne vorige gezondheid terug, 0,10 — D i t is de belooning voor zijn ijver en toewijding tijdens den strijd voor Algemeen Stemrecht, o,o5. — D e wereld is voor den arme een tranen dal, maar toch verlaat men ze niet graag wanneer men zijn kroost lief heeft, o,o5. — Mijne kinderen zullen het der reactie te danken hebben wanneer zij zoo jong hun vader verliezen, .o,o5 — D e lange en onrechtvaardige gevangenis straf die hij doorstond heeft hem gedood, o.o5. — Als vrouw van e e n moedig man zal ik steeds mijn plrcht betrachten, 0,10. — Rose en Marie, twee zetten bijeengevat, 0,20. Brussel. — Mevrouw, veel dank voor hetgeen u mij o p de tentoonstelling te Antwerpen liet zien, Anna, 0,20. — Merci de méme, M a d a m e ! Maria, 0,10. — D e Pleux, 1,00. — N a e e n verg. v a n den H . - V . Vrouwenbond, 6,00. — Van B é b é , 0,08 — V a n Ldi, 0,09. Van Anna, 0,16. — V a n
DEN
STRIJDPENNING
Marie, o , i 5 . — W e l k o m
in 't l e v e n a a n L O U I S E
CLASINA
N E L L I E , O,5O. — E n a a n P . C. J U N I O R , o , 5 o .
E e n raadsel is het Moederhart ; 't Betreurt, met steeds hernieuwde smart D e n lievling, dien het vroeg moest derven, —• Ook waar het bittere waarheid vindt In 't woord : « H e n , die d e Godheid mint, D i e doet ze in hun jonkheid sterven. » Ter herinnering aan Fredje's sterfdag, 17 Juli 1889, Nellie, fr. 10,00. Nederland — Eene abonnee uit den Haag, A. B-, 3,oo. — Overschot v a n e e n postwissel 0,25. — V a n Mevr. W . te Middelburg, 10,00. — • Van Mej. R. te Amst., 1,00. Totaal fr. 78,59.
Door Ikinbeiiectuur In kas op 7 Juli fr. 37,00. — V a n verhaaltjes aan Mevr. W . , 6,00. — Overschot rekening Mevr. — Van diverse bestellingen, i 6 , 5 o . Totaal Af verh. N 10 r
Blijft
verkocht W . 1,00. fr. 60,5o » 20,5o fr. 40,00
CORRESPONDENTIE MEVR.
V. O
KERSANA,
TEGAL. —
Postwissel
in
dank
ontvangen. Ik zal h e m verantwoorden zoodra een brief mij omtrent zijn bestemming inlicht. E e n warmen vriendengroet uit de verte! M E V R . W . T E M I D D . — Veel dank voor u w zedelijken e n stoffelijken steun. P . C T E F . — Voor N ' 2. 't Kon niet anders en ik sta het liefst niet af. M E J . R. T E A — In orde en dank ontvangen. K. D . B . T E ETTERBEEK. — M e r c i ; maar onder 't ver huizen staat mijn hoofd er niet naar. Later dus. 1
Gent, druk.-uitg. Emilie Claeys, Metserstraat, 20
t e gelijk m e t d e s p o o r w e g e n
vernement zendt telkens aanslagbilletten rond, die
is g e k o m e n , » v e r v o l g d e z i j ; « n o o i t h a d m e n v a n
ge moet invullen, en komt zoo doende aardig o p
zoo iets g e h o o r d , voor d e . s p o o r w e g e n uitgevon
d e h o o g t e v a n i e m a n d s schrift.
d e n w a r e n . H i j is a r b e i d e r i n d e M e d l a n d s ; v a d e r
briefjes i n k o m e n , v e r g e l i j k t h e t g o u v e r n e m e n t d e
h o o r t niet t'huis te Manchester,
in d e aardappelen
Als d a n d e stem
n e t zoo m i n als
p a p i e r e n , e n k o m t er a l d u s achter, h o e m e n ge
i k . V e r d e r z e g t h i j , d a t , t o e n hij e e n j o n g e n w a s ,
s t e m d heeft. H e t gaat niet a a n , h e t g o u v e r n e m e n t
de aardappelen nooit gerooid werden, voordat d e
te beleedigen. »
vorst erover heengegaan w a s . N u doet het er geen duit toe, in welke m a a n d ge a a r d a p p e l e n
rooit;
w a n t d e j a a r g e t i j d e n l o o p e n g e h e e l i n 't h o n d e r d . De
m e n s c h e n d i e v a n alles u i t v i n d e n
vloek voor d e maatschappij,
zijn e e n
zegt h i j ; d e
aarde
w a s goed genoeg zooals de H e e r die g e s c h a p e n had. » « Mijn m a n , die hier in Manchester geboren e n
« I k b e n a l vijftig j a a r i n M a n c h e s t e r , » z e i d e d e o u d e v r o u w , « e n ik h e b i n m i j n tijd bijgewoond
velerlei
— werkstakingen en oproer — maar
n o o i t is h e t w e r k z o o s c h a a r s of z i j n d e l o o n e n z o o laag geweest, als t e g e n w o o r d i g . W a t v e r d i e n t ga met hemdennaaien? » * « T i e n stuivers voor het dozijn
manshemden,
e n a c h t of z e s s t u i v e r s v o o r e e n d o z i j n
jongens
o p g e v o e d w a s , lachte dikwijls o m vader, m a a r m e t
hemden, » antwoorddejuffrouw Mackay; « vroeger
d a t al w i s t v a d e r h e t w e l , e n T o m z o u n o g i n
w a s h e t e e n s t u i v e r p e r s t u k v o o r n a a i e n e n afwer
l e v e n z i j n , h a d hij w a t m e e r n a a r v a d e r g e l u i s t e r d .
k e n . M a a r n u h e b b e n zij i n d e m a g a z i j n e n
« T o m » zei vader, toen wij in dit huisje k w a m e n ,
vrouwen
« geef j e e t e n niet a a n i e m a n d d i e t e g e n h e t g o u
g e z i e n ? H e t is n o o i t z o o s l e c h t s g e w e e s t m e t d i t
die dat doen.
oude
G e hebt ze zeker
wel
v e r n e m e n t i s ; als j e dit doet, zal je er verdriet
artikel als h e d e n t e n d a g e , e n h e t schijnt m e d a t
v a n b e l e v e n . » T o m l a c h t e , m a a r d a t is z e k e r , d a t
het hoe langer h o e slechter wordt.' E r w o r d t e e n
hij z i j n w e r k v e r l o r e n h e e f t , e e n e w e e k n a d a t hij d a t n a i e stembriefje g e k r e g e n h a d . « I k zal j e zeg gen, T o m , h o e h e t toegaat, » zei vader « h e t gou-
massa werk naar Ierland gezonden. » (Wordt vervolgd.)
