Tweede
19 Oogst 1894.
1
Jaargang. N ' 3.
DE V R O U W ORGAAN VAN DEN HOLLANDSCH-VLAAHISCHEN VROUWENBOND "V e r s c h i j n e n d e t - w e e m a a l p e r
m a a n d
r
^ B O N N E M E N T S P R I O S P E R J A A R VOOR „
M
"Voorop
«
BELGIË
. .
r\ r\/\J\
M
n
Hoofdagent voor Nederland :
A-dministratie :
\S\f\J~\
» 3,00
BUITENLAND.
.
.
. 'i l /
a
CENTS
betaalbaar
E. C L A E Y S , METSERSTRAAT, 20, G E N T AAA/W\A^\y
f R . 2,50
BUITENLAND
>\ r\(\f\
VAN
DER WALLEN,
UTRECHT
Redactie : N . VAN K O L , 1 5 4 , G A L L A I T S T R . , B R U S S E L
'X/VYA./VXAV\/\/\/\/\ ' v A A A A A A A A A A A / V W V \ / V \ y \ / \ / \ / \ / \ / \ y \ / \ / \ / \ / > ^
3nboub : 1. Wettelijke bescherming der vrouwen, E M . CLAEYS — 2. H e t zoet der tranen, N i c . B E E T S . . — 3 . D e onderworpenheid onzer dochters, A G N E S PRITCHARD. — 4. W e t e n s c h a p en oppervlakkigheid, DE G É ^ K S T E T . — 5. Kindermoord e n het onderzoek naar het vaderschap, Vrijheid. — li. Bedelaars. — 7. E e n e allegorie op de geschiedenis van 't alcoholmisbruik. — 8. Opmerking van e e n wijsgeer. — 9. Bladvulling. — 10. Geneeskundige e i g e n s c h a p p e n der groenten. — 11. R e c e p t voor 't k u ï s e i e n der meubelen. — Feuilleton, Strijdpenning, e n z .
Tjülettetfjfee BescbcrminQ oer ID rouwen M a a r is b e l a n g s t e l l i n g i n o n z e g e z o n d h e i d w e l d e e e n i g e r e d e n v a n al d i e b e s c h e r m i n g ? W i j h e b b e n a l l e r e d e n e n e r a a n t e twijfelen. D e vrouw is v a n e e u w e n h e r beschermd g e w o r d e n ; e n d i e b e s c h e r m i n g heeft v a n h a a r g e m a a k t hetg e e n zij t h a n s i s , n a m e l i j k : E e n e n u l i n d e f a m i l i e en in d e m a a t s c h a p p i j . Durft i e m a n d b e w e r e n d a t hare positie als v r o u w , als echtgenoote, als moed e r e n b u r g e r e s e r o p v e r b e t e r d i s ? U i t d e verslagen o p menig congres, door o n s gehoord, uit menige discussie over dit o n d e r w e r p door o n s g e v o e r d , is o n s altijd g e b l e k e n d a t n i e t d e g e z o n d h e i d e n d e z e d e l i j k h e i d d e r v r o u w , n o c h d e verbetering v a n h e t ras, maar d e concurrentie der vrouw m e t d e n m a n h e t kapitale p u n t is.
e n e r wellicht eens t o e k o m e n zal allen h a n d e n arbeid z o o g o e d als o v e r b o d i g t e m a k e n . Zijn d e arbeiders, i n wier vak tot h e d e n geene vrouwen doordrongen, er beter a a n toe? Bleven die voor loonaftrok gespaard ? D e v r o u w is d e c o n c u r r e n t e v a n d e n m a n ! Heeft d i t a r g u m e n t w e l z o o veel w a a r d e , valt d a a r n i e t s o p af t e d i n g e n ? Onder d e rubriek : « Mannen e n Vrouwena r b e i d » g a f d c Labour Gazette u i t E n g e l a n d o n s in F e b r u a r i l a a t s t l e d e n , e e n v e r g e l i j k e n d e n s t a a t van d e n arbeid der beide geslachten, boven d e 10 j a r e n , p e r 1 0 d u i z e n d v a n d e g e h e e l e b e v o l k i n g , z o o a l s d i e blijkt u i t d e v o l k s t e l l i n g v a n 1 8 8 1 - 9 1 . H i e r u i t k u n n e n wij leeren : 1. D a t de grootste toeneming van den vrouwenarbeid voorkomt in h e t kleermakersvak (25) e n d e s t e r k s t e a f n e m i n g i n h e t l i n n e n n a a i e n (36) e n onder de plattelandsarbeiders (173). 2. D a t nergens eene vermeerdering v a n eenige beteekenis onder d e leden v a n één geslacht, eene v e r m i n d e r i n g o n d e r h e t a n d e r e heeft v e r o o r z a a k t ; integendeel i
3. D a t d e t o e n e m i n g of a f n e m i n g v o o r b e i d e g e s l a c h t e n d i k w i j l s t e gelijk i s v o o r g e k o m e n , zooals onder d e plattelandsarbeiders, w a a r o o k het getal vrouwelijke d i e n s t b o d e n v e r m i n d e r d is D e v r o u w is d e c o n c u r r e n t e v a n d e n m a n ; zij ( 1 9 ) e n o n d e r d e k a n t o o r k l e r k e n , w a a r e e n e veris d e o o r z a a k v a n d e d a l i n g d e r l o o n e n . H a r e m e e r d e r i n g v a n 9 . 6 v r o u w e l i j k e a r b e i d e r s s t a a t , naast een vermeerdering v a n 2 8 . 2 onder d e manp l a a t s is i n 't g e z i n , e n d e m a n m o e t d o o r zijn l o o n i n d e b e h o e f t e n v a n d i t g e z i n k u n n e n voor- n e n . V o o r d e v r o u w e n g e l d t d i t i n t u s s c h e n m e e r dan eene verdubbeling; van 6 tot i 5; d e mannen zien. Ziedaar d e algemeenheid! M a a r gelooft m e n d a n e r n s t i g d a t m e n m e t d e s t e g e n v a n 1 1 8 t o t 2 1 6 . E n bij d e n telegraaf- e n telefoondienst stegen d e vrouwen v a n 2 . 2 tot 3 . 8 ; v r o u w v a n ' t a r b e i d s v e l d t e v e r d r i j v e n , of h a a r d e n a r b e i d t e b e m o e i l i j k e n , d e c o n c u r r e n t i e of d e d e m a n n e n v a n 7 . 7 t o t 1 0 . A l d e z e cijfers n a t u u r lijk p e r 1 0 d u i z e n d . H i e r u i t blijkt d u s d a t i n E n daling d e r loonen zal t e keer gaan? IJdele hoop, g e l a n d w a a r n o p h t a n s d e v r o u w e n a r b e i d vrij s t e r k w a a r v a n m e n w e l z a l d o e n bijtijds t e r u g t e k e e r e n . Zelfs z o n d e r d e m e d e h u l p d e r v r o u w e n z u l l e n d e is, n i e t d e c o n c u r r e n t i e t u s s c h e n b e i d e g e s l a c h t e n , m a a r d e algemeene toestand d e oorzaak der werkeloonen m e t d e n d a g dalen. Daarvoor zorgt een loosheid is. andere concurrent, een onverbiddelijke, namelijk B l o e i t e e n t a k v a n bedrijf, d a n t r e k k e n b e i d e h e t m a c h i n e w e z e n , d a t zich dagelijks ontwikkelt
iS
VROUWEN, GEDENKT
g e s l a c h t e n er v o o r d e e l u i t ; z o o n i e t l a t e n b e i d e n d i e n t a k los of liever d e t a k l a a t h e n l o s . Over de wettelijke b e s c h e r m i n g der arbeidsters i n E n g e l a n d , schrijft M e v r o u w F a w c e t t , d e w e l b e k e n d e leidster der v r o u w e n b e w e g i n g aldaar, o n s h e t v o l g e n d e : T o e n h e t p a r l e m e n t z i c h hier m e d e b e g o n te b e m o e i e n luidde het : dat zulks was o m den arbeid o p betere voorwaarden te g r o n d v e s t e n ; in w a a r h e i d w a s h e t slechts o m h e m te beperken. T o e n d e arbeidsters tot h e t bewustzijn hiervan k w a m e n , en h a a r geval a a n den heer minister gingen blootleggen, vroeg die mijnheer aan eene d e r t e g e n w o o r d i g z i j n d e a r b e i d s t e r s « of d e a r b e i d d i e n zij v e r r i c h t t e , h a a r g e e n k w a a d d e e d . » E n het antwoord luidde : « neen, mijnheer, maar h a d ik d i e n a r b e i d n i e t , d a n z o u d e h o n g e r mij k w a a d doen. » D e minister wist hier niets o p te a n t w o o r d e n , h e t g e e n d i e zelfde v r o u w d e e d o p m e r k e n : « H e t Is e e n leelijk g e v a l v o o r d i e n m i j n h e e r , w e t t e n te moeten maken, en er niets v a n te weten ! » De beperking van den vrouwenarbeid door de m a n n e n , zegt Mevrouw Fawcett verder, doet ons d e n k e n a*an d e m o e d e r , d i e t o t h a r e k i n d e r m e i d zei : G a e e n s z i e n , w a t of d e k l e i n e d o e t , e n ver biedt het hem. Dat was geheel de houding van • h e t p a r l e m e n t i n d e z e k w e s t i e . K l e e r e n m a k e n is toch waarlijk niet onvrouwelijk, e n toch trachtte m e n de v r o u w e n ook uit dit vak te verdrijven. E e n zekere M. Courtey vroeg toen : Maar hebben d e v r o u w e n d a n g e e n r e c h t o p 't l e v e n ? E n 't a n t w o o r d l u i d d e : W e l z e k e r , als zij n i e t m e t d e m a n n e n in b o t s i n g k o m e n . ( D i e d a t z e i d e n h e b b e n ten minste n o g de verdienste er klaar en duidelijk voor uit te k o m e n . ) Zij s l u i t m e t e e n e a a n m a n i n g t o t d e v r o u w e n , o m zich geenerlei bescherming h o e g e n a a m d te l a t e n w e l g e v a l l e n , w a n t , z e g t zij : h a d d e n wij dit e e r d e r i n g e z i e n , d a n b e h o e f d e n wij n u n i e t t e w e r k e n o m er o n s v a n te o n t d o e n . D e z e bescher m i n g heeft o n s in p l a a t s v a n v o o r d e e l , n i e t s d a n nadeel berokkend : 1. H e t is d e n v r o u w e n b i j n a o n m o g e l i j k n o g tot e e n i g g o e d b e t a a l d vaak d o o r te d r i n g e n . 2. Heeft het groot getal v e r d r e v e n e n zich o p de minderbetaalde vakken geworpen. Deze concur r e n t i e heeft d e r e e d s z o o z e e r l a g e l o o n e n n o g d o e n d a l e n , e n a l d u s is 't v o o r d e a r b e i d s t e r s h o e langer zoo onmogelijker o m met de opbrengst van h a a r l o o n in h a r e b e h o e f t e n t e v o o r z i e n . Deze raad, ons door onze engelsche mede strijdster g e g e v e n , e n d i e o p d e o n d e r v i n d i n g is gesteund, m a g dus door ons niet in den w i n d wor d e n geslagen, n o c h over het hoofd gezien. L a a t d u s h e t « d e v r o u w is d e c o n c u r r e n t e v a n den m a n , » plaats maken voor : D e concurrent v a n m a n e n v r o u w is d e m a c h i n e a r b e i d , d i e m e e r en meer den handenarbeid komt verdringen. H e t
DEN
STRIJDPENNING
is h e t g r o o t e h e r v o r m i n g s p r o c e s d a t z i c h v o l t r e k t , e n h e t z o o e v e n o n z i n n i g zijn d i e n v o o r u i t g a n g te willen t e g e n h o u d e n , als het wezen zou, zich mid d e n o p d e b a a n te p l a a t s e n , o m e e n locomotief, d i e in v o l l e v a a r t k o m t a a n g e s t o o m d , d e n w e g te versperren. H e t m a c h i e n w e z e n , hetweik in eene goed g e o r d e n d e maatschappij d e n arbeiders ten z e g e zijn z o u , is in o n z e h e d e n d a a g s c h e s a m e n l e v i n g h e n t e n v l o e k , h e t is h u n g r o o t s t e v i j a n d ! H e t is d u s h u n p l i c h t m e t v e r e e n d e k r a c h t e n d i e n v i j a n d te b e m e e s t e r e n , z o o zij n i e t w i l l e n er v r o e g of l a a t d o o r v e r p l e t t e r d w o r d e n . Dc machine aan den arbeider! Ziedaar het ordewoord.
dus
M a a r om m e t g o e d gevolg dien vijand te be strijden, behoeft m e n een eensgezind en sterk georganiseerd leger; de m e d e w e r k i n g van allen die arbeiden, zonder onderscheid van geslacht, w o r d t hier vcreischt. W a r e het dus geen onzin de vrouw van dc arbeidsmarkt te verdringen, en zich aldus van hare kostbare m e d e h u l p te ber o o v e n ? W a r e h e t n i e t veel v e r s t a n d i g e r z e i n s t e r k e v a k b o n d e n te o r g a n i s e e r e n ? H e t is h i e r d c p l a a t s o m a a n t e h a l e n h e t g e e n B e b e l in De Vrouw z e g t . T e w e t e n : Het is een treurig iets. U moeten bevestigen dat vrouwen tegen een belachelijk loon, in een massa vakken gebruikt worden, U recht bekend als ziji.de gevaarlijk en afmattend zelfs voor den man; maar op zich zelf beschouwd, stelt dit toch een vooruitgang daar, zoo niet voor het tegenwoordige dan toch voor het toekomende geslacht. Hoe meer vrouwen bij de nijverheid 'worden ingelijfd, hoe nijpender de toe stand WJrden zal en hoe m:er beiden, arbeiders en arbeid sters, behoefte ZU'IJI g vjilen a.ii vereeniging, om hunne gezamenlijke belangen ie verdedigen. En op den dag dat alle loonslaven zonder onderscheid van geslacht, het bewustzijn hunner dienstbaarheid zullen hebben, is hit met h t kapitalisme gedaan. L a a t o n s d e z e w o o r d e n goed overwegen en in de plaats van d e n v r o u w e n d e n a r b e i d t e b e m o e i l i j k e n , l i e v e r al o n z e k r a c h t e n a a n w e n d e n tot d e g r o e p e e r i n g aller loonslaven. Z o o w e r k e n wij m e d e t o t h e t b e s p o e d i g e n d e r overwinning van den arbeid o p het kapitaal, Dat men voornamelijk de valsche hoop opgeve dat, d o o r d e v r o u w e n uit d e n a r b e i d te v e r d r i n g e n , h e t l o o n v a n d e n m a n k l i m m e n z a l . D i t zijn n i e t s d a n ijdele d r o o m b e e l d e n ! W e e t gij w a t er i n t e g e n deel het gevolg van zou k u n n e n w e z e n ? D a t d e werkelooze m a n n e n hare plaats zouden g a a n i n n e m e n tegen dezelfde v o o r w a a r d e n . W a n n e e r n u n o g d e m a n e e n h o o g e r l o o n o n t v a n g t d a n de v r o u w , heeft hij d i t a l l e e n l i j k t e d a n k e n a a n zijn man-zijn; w a n n e e r m a n n e n den arbeid van vrou- . w e n g a a n i n n e m e n tegen hetzelfde loon, d a n heeft dit geene reden v a n bestaan meer en daalt het loon v o o r a l l e n . E n z e g n u n i e t : d a t zullen of willen w i j niet dulden. Ik antwoord dat de werkgever meer d a n é é n m i d d e l a a n de h a n d heeft o m er u t o e t e d w i n g e n . O v e r i g e n s , de v r o u w e n zijn n o g n i e t
VROUWEN, GEDENKT
DEN
Verdreven en h e t g e b e u r t n u reeds ; dagelijks zien wij ef v o o r b e e l d e n v a n . M a a r , zal m e n m i j m i s s c h i e n n o g t e g e n w e r p e n , gij k u n t t o c h n i e t o n t k e n n e n d a t d e u i t b u i t i n g v a n d e v r o u w v e e l e r g e r is d a n d i e d e s m a n s e n e r t e g e n g e a g i t e e r d d i e n t t e w o r d e n ! D i t o n t k e n ik o o k n i e t ; ik s t e m h e t zelfs v o l m o n d i g t o e ; m a a r w a t wij w i l l e n is d a t d i e a g i t a t i e g e p a a r d g a m e t . e e n e a n d e r e ; n a m e l i j k m e t d i e : o m Vrouwenkiesrecht en kiesbaarheid. W i j verklaren het o n r e c h t v a a r d i g dat er over o n s lot e n o n z e n a r b e i d w o r d e b e s c h i k t , z o o l a n g wij g e e n s t e m in h e t k a p i t t e l h e b b e n . D e a r b e i d e r s w e t e n ervan te spreken, van w e t t e n die tegen h e n g e m a a k t w e r d e n , z o n d e r d a t zij e r iets o p vermochten. D o o r d e . in v o e r i n g v a n a l g e m e e n m a n n e n k i e s r e c h t is h i e r v o o r z o o v e r h e n b e t r e f t i n v e r h o l p e n ; m a a r zij v e r g e t e n d a a r o m n i e t d a t dit gev a a r v o o r d e v r o u w n o g in v o l l e k r a c h t i s . D e i n v o e r i n g v a n « V r o u w e n K i e s r e c h t e n Kiesb a a r h e i d i) b e s c h o u w e n wij als d e e e n i g e w a a r b o r g o m te v e r h i n d e r e n dat d o o r de m a n n e n ten dezen opzichte van h u n n e macht misbruik w o r d e gem a a k t . Velen mijner lezers en lezeressen zullen mij wellicht van onbillijkheid en haat jegens den m a n b e s c h u l d i g e n , d i e n ik v e r d e n k d o o r o n e e r l i j k e m i d d e l e n d e v r o u w v a n 't a r b e i d s v e l d t e w i l l e n v e r d r i n g e n . L a a t ik h e n e c h t e r z e g g e n : I k b e k e n g a a r n e d a t e r m a n n e n zijn, d i e h e t eerlijk e n o p r e c h t m e t d e v r o u w e n z a a k m e e n e n ; o n g e l u k k i g is d i t a a n t a l z o o k l e i n , d a t wij d i t n i e t als algem e e n e n r e g e l k u n n e n b e s c h o u w e n . T o e n ik p a s t o t d e v r o u w e n b e w e g i n g t o e t r a d , z a g o o k ik in e i k e n m a n e e n v i j a n d ; e n t o e n ik h e n h o o r d e g e w a g e n v a n « d e p l a a t s d e r v r o u w is in 't g e z i n »; s c h r e e f ik h u n n e t e g e n s t r i j d i g e h a n d e l i n g e n in deze kwestie aan slechtheid van karakter toe.
STRIJDPENNING
19
H e t is d e strijd v a n d e n . sterke t e g e n d e n z w a k k e , d i e n o g altijd in zijn v o l l e k r a c h t b e s t a a t : strijd die alles verplet en n i e m a n d ontziet, o m d a t h e t h i e r v o o r elk e e n e l e v e n s k w e s t i e g e l d t . Z i e d a a r e e n e der grootste r e d e n e n w e l k e volgens mijne overtuiging, den m a n tegenover de v r o u w n i e t s l e c h t , m a a r z e l f z u c h t i g heeft g e m a a k t ; en in d i e r v o e g e beoordeel ik h e m d a n ook. Gij m a n n e n , e i s c h t v o o r u v r i j h e i d in h e t k i e z e n van u w beroep, laat ook die vrijheid a a n de v r o u w ; v e r g e e t n i e t d a t i s l e c h t s hij d i e d e vrijh e i d v a n een a n d e r e n eerbiedigt, de vrijheid w a a r d is. « B e s t a a t e r w e z e n l i j k v r o u w e n - e n m a n n e n arbeid, matigt u d a n het recht niet aan, d e grenzen t e o v e r s c h r i j d e n t e n u w e n v o o r d e e l e , of g u n o n s d a n o o k ditzelfde r e c h t . I n p l a a t s v a n e l k a n d e r t e b e k a m p e n , s t r i j d e n wij l i e v e r t o t h e t v e r o v e r e n van betere toestanden; voor de bevrijding van d e n arbeid uit de k l a u w e n des kapitaals, en laat het d a n v e r d e r m a a r a a n 't g e z o n d v e r s t a n d d e r v r o u w e n zelf o v e r , t e b e s l i s s e n w a t a l of n i e t v o o r h a a r g e s c h i k t is. D e m e e r d e r h e i d z a l n i e t b e t e r v r a g e n d a n zich aan h a a r kroost te wijden, het welzijn van het nageslacht gaat haar even zeer, wellicht nog m e e r ter harte als d e n m a n . W a t n u h a a r betreft die zich tot d e plichten v a n huisvrouwen en opvoedsters niet geroepen voelen, of h a a r d i e o m e e n of a n d e r e r e d e n e r v a n a f z i e n h a a r h e i l i n 't h u w e l i j k t e z o e k e n , b e m o e i l i j k t v o o r h a a r n i e t d e n n u r e e d s z o o z w a r e n strijd o m 't b e staan door willekeurige beschermingswetten. W i j h e b b e n a a n 't b e g i n d e z e r r e e k s a r t i k e l e n g e z i e n , h o e o n e i n d i g veel er k a n g e d a a n w o r d e n o m d e n arbeid, onverschillig in welk vak, tot gezondere v o o r w a a r d e n te b r e n g e n , b e p a l e n w i j o n s v o o r 't o o g e n b l i k d a a r t o e e n s p e u r e n wij d e u i t s l a g e n n a , die ongetwijfeld alleszins b e v r e d i g e n d zullen zijn.
Mijne bijtreding tot de socialistische partij, en d e d a a r u i t voortvloeiende v e r a n d e r i n g mijner omg e v i n g , d e e d mij e c h t e r i n z i e n d a t ik o n g e l i j k h a d , e n heeft m i j n e d e n k w i j z e d a a r o m t r e n t 'geheel gew i j z i g d . Z o n d e r te l o o c h e n e n d a t er u i t z o n d e r i n g e n b e s t a a n , is m i j n g e v o e l e n d a t d e v i j a n d c • lijke h o u d i n g v a n d e m e e r d e r h e i d d e r m a n n e n z o o w e l in als b u i t e n o n z e p a r t i j , t e g e n o v e r d e z e kwestie, voortspruit uit dezelfde oorzaak waaruit h e d e n d a a g s al o n z e m a a t s c h a p p e l i j k e k w a l e n voortspruiten, namelijk : Uit de steeds dringender wordende broodvraag.
Z o o a l s h e t m i j n v a s t e o v e r t u i g i n g is d a t a l l e e n door het socialisme èn de broodvraag, èn de v r o u w e n v r a a g z u l l e n w o r d e n o p g e l o s t , z o o is h e t m i j n e o v e r t u i g i n g d a t wij o n s i n z a k e b e s c h e r m i n g der arbeidsters op een verkeerd terrein bewegen,
L a a t m o r g e n d e b r o o d v r a a g zijn o p g e l o s t , e n g e e n e n k e l a r b e i d e r zal n o g r e d e n e n v i n d e n o m o n s in d i t g e v a l t e b e s t r i j d e n ; i n d i e n hij h e t t h a n s wel d o e t , is h e t o m d a t d e strijd o m 't b e s t a a n h e m e g o i s t i s c h m a a k t . D e v r o u w verdrijft h e m onwillens' u i t d e n a r b e i d , d o c r h a r e g o e d k o o p e r e . w e r k k r a c h t ; hij zal e r h a a r d e s n o o d s willens u i t v e r d r i j v e n , o m d a t o o k hij e e n s t u k b r o o d b e h o e f t om"zijn honger, t a s t i l l e n .
s c h e r m i n g besluiten, d o e n wij g o e d er over l a n g
en daardoor gevaar loopen te bewerken hetgeen wij a l l e n w e n s c h e n t c v e r m i j d e n , n a m e l i j k : e e n strijd v a n 't e e n e g e s l a c h t t e g e n h e t a n d e r e . D e v r o u w e n , getroffen i n h a r e b e l a n g e n , z u l l e n z i c h k e e r e n t e g e n d i e g e n e n d i e zij v e r m e e n e n e r d e s c h u l d v a n t e zijn. E e r wij t o t z u l k e e n e r n s t i g e n s t a p a l s d i e b e n a te d e n k e n . L a a t o n s n i e t v e r g e t e n , d a t r e g e e r e n vooruit zien is, e n w e r p e n wij o n s n i e t o n b e d a c h t e n lichtz i n n i g in een a v o n t u u r d a t d e n e e r l a a g v a n allen ten gevolge kon hebben. E . Claeys.
20
VROUWEN, GEDENKT
Ibet 3oet oer Granen
DEN
STRIJDPENNING
w a a r v a n h e t o n d e r d r u k k e n slecht werkt o p d e ge z o n d h e i d v a n ziel e n l i c h a a m .
W a t is d e schoonste en zoetste traan,
I k geloof d a t veel v a n d e z o o g e n a a m d e g l a n s
Die U de oogen k a n doen schitteren ? W a a r een edelmoedig hart
van h e t huwelijk bestaat (ten minste voor o u d e r e
Krimpt v a n onverdiende smart
v r o u w e n ) in d e aantrekkelijkheid
Zonder te verbitteren,
meeningen
d a n geëerbiedigd
« dat iemands
worden.
ofschoon d e g e h u w d e v r o u w dikwijls
Nic. Beets.
»
Want
onderdvukt
e n i w d r u k t w o r d t , valt h e t h a a r t o c h g e m a k k e l i j k e r als p e r s o o n , als individu o p te treden, d a n in h a a r
2De onoerworpenbetb on3er H)ocbters Vertaald uit een Engelsch tijdschrift
ouders huis. H e t is d u i d e l i j k , d a t bij d e n t e g e n w o o r d i g e n
Shafts,
waarvan het motto is :
ongelijken staat v a n onze bevolking, h é t ouderlijk
h e t L I C H T komt t o t d e n g e n e , die d u r f t denken
gezag en het protectoraat, dat d e natuur a a n de
vertelde
o u d e r s heeft t o e g e w e z e n bij d e o p l e i d i n g v a n k i n
i e m a n d m i j , d a t hij overtuigd w a s d a t d e telkens
deren, langer d u u r t d a n h e t eerst bedoeld w a s , e n
Met
betrekking
tot dit onderwerp
terugkeerende aanvallen v a n zwaarmoedigheid,
dat ouders, die h u n n e dochters reeds
a a n w e l k e e e n familielid (omstreeks 3o j a a r o u d )
lichamelijke
lijdende w a s , veroorzaakt w e r d e n door haar totaal
geleidsters e n z . overal meer geven, e n z . , n o g niet
g e m i s a a n verantwoordelijk-zijn v o o r iets, d a a r d e m o e d e r v a n d i e p e r s o o n h a d u i t g e m a a k t , d a t zij onbekwaam
w a s zelfs
voor
gewone
huiselijke
zijn g e k o m e n t o t d e b e s c h o u w i n g , d a t zij vrijheid Is de bedoeling hiervan, dat de ouders afstand doen
van hunne
dochters? Neen, I n d e n eenen huiselijken kring vreest m e n voor oneenigheid als h e t theater g e n o e m d wordt, in een anderen kring
volgt ongenoegen
Mijnheer Gladstone's politiek wordt
wanneer
behandeld,
e n m e n ziet d o c h t e r s , b i j w i e z i c h r e e d s d e e e r s t e grijze h a r e n v e r t o o n e n , r o n d o m d e theetafel zitten, t o t z w i j g e n g e b r a c h t a l s k i n d e r e n i n e e n e kinder k a m e r ; of zij w o n e n b i j d a t e r m e t e e n of a n d e r e n bezoeker,
d i e zeker niet meer intelligentie bezit
d a n zij e n d i e d a a r e n b o v e n j o n g e r i s , o v e r d i e onderwerpen gesproken wordt m e t eene verdraag z a a m h e i d d i e , a l s zij t e g e n o v e r h a a r i n a c h t w e r d genomen,
h e n dagelijks z o u o p w e k k e n
meerdere
g a v e n , d, W. z . h a a r g e e n e
v o o r h a r e n geest m o e t e n h e b b e n o o k . moeten
plichten.
vrijheid
macht
bij v o l w a s s e n
d a t niet. D a t z o u d e slechts d e
onrust en de hysterie overbrengen van d e kinderen op d e ouders.
D e gezonde o u d e r d o m v a n vele
v r o u w e n is z e k e r d a a r a a n t e d a n k e n , d a t zij i n h e t gareel blijven loopen, e n v o o r o n s allen ligt geluk in d e v o l l e w e r k d a d i g h e i d o n z e r k r a c h t e n . laten
onze dochters,
die hare
rijpheid
Maar bereikt
h e b b e n , zich a a n g o r d e n o m te breken door dit netwerk van kinderlijke afhankelijkheid, dat zich rondom
haar
gevormd
zijnde v a n z e n u w e n
heeft,
e n , in h e t bezit
zoowel tot vooruitgang, als
zij zijn i n h e t b e z i t v a n z e n u w e n t o t w a a r n e m i n g v a n s m a r t , zelf h a r e w e g e n z o e k e n .
e n be L a a t n i e m a n d zich zeiven wijsmaken d a t « E e r t
zielen.
u w e ouders » beteekent : « Doet afstand van u w W e l k e z o o n — d i e z o o o u d is — z o u zulk e e n e handelwijze verdedigen ? W e l k e ouders zouden er over denken, e e n zoon aldus te tyranniseeren ? die nauwelijks hare
dochter
v e r g u n t e e n s t u k j e v i s c h u i t t e z o e k e n of t h e e t e schenken,
Ouders moeten juist de aangroeiende onafhan kelijkheid
H e t is m e r k w a a r d i g o m o p t e m e r k e n , h o e g u n stig eene moeder,
goddelijk recht v a n individualiteit. » van hunne
dochters voorthelpen, in
p l a a t s v a n h a a r t e g e n t e h o u d e n . H e t is v e r k e e r d b e g r e p e n liefde, a l s e e n m e i s j e , en o n d e r n e m i n g s g e e s t ,
vol v a n leven
zich a a n h a a r huis geke
gezind is tegenover d e n eersten d e n
t e n d v o e l t ; of, a l s zij z i n h e e f t h a a r w i e k e n u i t t e
besten m a n , die hare dochter ten huwelijk vraagt,
slaan en d u s h e t huis wil verlaten, van d e ouders
ofschoon deze, door te h u w e n , o p eens a a n h e t
m o e t h o o r e n : « N e e n , n e e n , g a niet vóór ik d o o d
hoofd v a n e e n huishouden zal worden geplaatst,
ben.
» D e s m a r t v a n h e t a f s c h e i d is w e l g r o o t ,
j a , zelfs e e n e d i e n s t b o d e z a l h e b b e n t e l e i d e n .
maar
wat m e n wint als de kinderen h u n eigen
Bij d e n g e w o n e n loop
v a n zaken huwen
de
d o c h t e r s als h a a r v e r s t a n d rijp b e g i n t te w o r d e n , e n a l s zij v e r l a n g e n p e r s o o n l i j k e s m a a k e n d e n k
w e g m o g e n e n k u n n e n volgen, overtreft verre deze tijdelijke a a n d o e n i n g e n . Agnes Pritchard.
beelden te uiten; maar, daar er minder mannen d a n v r o u w e n zijn i n E n g e l a n d , w o r d e n tallooze vrouwen, wat m e n noemt « oude jonge dames » tehuis,
en de ouders
zien zich
omringd
v r o u w e n , lichamelijk e n geestelijk even
door
ontwik
k e l d ( s o m t i j d s n o g m e e r a l s zij z e i v e n ) , d i e g e s c h i k t zijn o m verantwoordelijk o p t e t r e d e n m e t h u n n e persoonlijke denkbeelden e n meeningen,
Metenecbap en ©ppervlafcftiöbeio W a t een komeet is, heeft geen wijze ons nog verklaard; Men zoekt en vorscht tot heden. Maar P i e t zegt: « D a t weet ik I E e n star is 't met een staart I « E n met dat licht is P i e t tevreden.
P . A . DB Génbstbt.
VROUWEN,
GEDENKT DEN
IRinbermoorb en bet ©hoe^oeR naar bet IDaberscbap. M e e r m a l e n leest m e n v a n veroordeelingen w e g e n s k i n d e r m o o r d , en in den regel toont het p u b l i e k w e i n i g medelijden m e t d e m o e d e r die des w e g e v e r o o r d e e l d w o r d t . T o c h blijft d e w a r e schuldige, de verleider, onveroordeeld; alleen op d e a r m e m o e d e r d r u k t d e s c h a n d e e n d e straf. O n z e w e t g e v i n g l a a t zelfs n i e t e e n s t o e d a t e e n onderzoek w o r d t ingesteld naar den vader. Deze, d i k w i j l s d e o o r z a a k d e r m i s d a a d , blijft o n g e s t r a f t , en het publiek oordeelt hardvochtig en eenzijdig. V a a k zijn z u l k e m o e d e r s d i e h u n k i n d d o o d d e n , m e e r te b e k l a g e n d a n te v e r o o r d e e l e n . D s . P i e r s o n gaf o n l a n g s i n zijn b l a d De Bode der Heldringgestichten, een verslag eener terechtszitting, waarin een jonge vrouw, beschuldigd van kindermoord, terechtstaat. Z ó ó w a a r , z ó ó treffend e n z ó ó j u i s t geeft d a t b e e l d d e w e r k e l i j k h e i d w e e r , d a t wij n i e t k u n n e n n a l a t e n het ook onder d e oogen onzer lezers te brengen. N a het gebruikelijke voorlezen der aanklacht, v o e r t d e p r e s i d e n t m e t h e t a r m e m e i s j e 't v o l g e n d e gesprek : P r e s . H o e is u w n a a m ! B e s c h u l d i g d e (zacht) : C a t h a r i n a Muller. P r e s . W a a r zijt gij g e b o r e n e n w a n n e e r ? B e s c h . T e Adorf, 2 3 S e p t . 1 8 7 3 . P r e s . Gij h e b t n o g n o o i t e e n straf o n d e r g a a n ? Besch. Neen, mijnheer de president. P r e s . Gij zijt d e n l a a t s t e n k e e r i n d i e n s t ge w e e s t bij d e n h e e r P a u l F r a n k e n w e l a l s w i n k e l d o c h t e r , is d a t z o o ? Besch. Ja. P r e s . Gij w o r d t b e s c h u l d i g d u w k i n d v a n h e t mannelijk geslacht, buiten huwelijk geboren op d e n 1 4 J a n u a r i 1 8 9 2 , m e t opzet en m e t overleg te h e b b e n g e d o o d , o m o n t s l a g e n t e zijn v a n h e t o n d e r h o u d v a n dat k i n d . E r k e n t g e d a t k i n d te hebben gedood? Besch. (na een oogenblik) : Ja, president.
mijnheer
de
P r e s . W a t b e w o o g u tot deze daad? B e s c h . I k h a d s e d e r t vier d a g e n n i e t s m e e r t e eten. Pres. W i e was de vader van het kind ? Besch. Mijn vroegere verloofde. Pres. W a t was dat voor een m a n ? Besch. Hij was reiziger voor mijn p a t r o o n en h a d b e l o o f d mij t e t r o u w e n . T o e n ik i n v e r w a c h t i n g w a s , z o n d d e h e e r F r a n k m i j w e g e n d a a r ik geen betrekking k o n vinden en ook mijn aan s t a a n d e , d i e veel g e l d v e r d i e n d e , z i c h n i e t m e e r o m mij b e k o m m e r d e , n a m ik e e n e b e t r e k k i n g i n een waschinrichting aan. P r e s . H o e v e e l v e r d i e n d e t gij d a a r d a g e l i j k s ? B e s c h . A n d e r h a l v e m a r k ( 9 0 c e n t ) . M a a r ik
STRIJDPENNING
21
m o e s t o m d e d r i e d a g e n r u s t n e m e n , d a a r ik h e t anders niet kon uithouden. P r e s . Gij w a a r t d u s n i e t i n d e m o g e l i j k h e i d iets o p t e s p a r e n ? Gij w e r d in e e n i n r i c h t i n g v o o r vroedvrouwen geholpen ? Besch. Ja. P r e s . W a t h e b t gij g e d a a n n a u w v e r t r e k v a n daar? B e s c h . Ik w e n d d e mij tot verschillende b u r e a u x voor betrekkingen, om door h u n tusschenkomst e e n p l a a t s t e k r i j g e n d i e mij v o l d o e n d e l o o n g a f o m v o o r m i j n k i n d t e z o r g e n . Als d i e n s t b o d e z o u mij d a t o n d o e n l i j k zijn g e w e e s t . P r e s . H e b t gij u w v e r l o o f d e n o o i t o m h u l p g e vraagd? B e s c h . W e l e e n d o z i j n k e e r e n . M a a r hij g a f nooit eenig antwoord. P r e s . E n gij h e b t g e e n e b e t r e k k i n g g e v o n d e n ? Besch. Neen, mijnheer de president. Pres. Vertel ons de nadere omstandigheden v a n u w d a a d . — H e b t gij u o p d e n d a g v a n d e n m o o r d ziek gevoeld ? B e s c h . H e t w a s mij alsof ik d r o o m d e . P r e s . W a a r h e b t gij h e t g e d o o d ? Besch. I n het huis van den s c h o e n m a k e r Melc h e r , w a a r ik e e n z o l d e r k a m e r t j e h a d . P r e s . Gij h e b t h e t k i n d d o e n s t i k k e n d o o r h e t e e n z w a a r h o o f d k u s s e n o p h e t g e z i c h t tc d r u k k e n e n u d a a r m e t h e t b o v e n l i j f o p te l e g g e n . I s d a t zoo ? Besch. Zoo was het, mijnheer de president. M a a r ik k o n h e t a r m e w u r m n i e t l a n g e r z i e n l i j d e n . D e h u i s b a a s h a d mij s e d e r t t w e e d a g e n g e e n m e l k m e e r w i l l e n b o r g e n e n ik zelf w a s v e e l t e z w a k , e n ik h a d n i e t s o m h e t k i n d t e v o e d e n . H e t k i n d j e k n a a g d e v a n h o n g e r o p zijn v i n g e r t j e s e n zijn l i p j e s w a r e n d o n k e r b l a u w . S c h r e e u w e n k o n het niet meer, d a a r w a s het te zwak voor. E n t o e n ik a a n zijn r o l l e n d e oogjes z a g , d a t h e t ster v e n z o u v a n h o n g e r , w e r d ik w a a n z i n n i g v a n smart. Ik s p a n d e mijn laatste k r a c h t e n in e n d o o d d e h e t . W a s ik zelf n i e t z o o u i t g e p u t g e w e e s t , d a n w a s ik z e k e r g a a n s t e l e n , d o c h ik k o n g e e n v o e t v e r z e t t e n . I k viel in o n m a c h t e n l a g t w e e m a a n d e n in het ziekenhuis met zenuwziekte. D e laatste w o o r d e n bracht de beschuldigde m e t m o e i t e u i t . Zij h o u d t d e h a n d e n v o o r h e t g e l a a t e n w e e n t in s t i l t e . Zelfs d e r e c h t e r s zijn d i e p bewogen. D e president snuit tamelijk luid d e n e u s , d e officier v a n j u s t i t i e s c h r a a p t h e r h a a l d e l i j k d e k e e l alsof hij e e n r e d e m o e t b e g i n n e n e n d e a n d e r e r e c h t e r s l e z e n v o o r o v e r g e b o g e n in d e actestukken. De acte van beschuldiging en de verdediging zijn v a n g e e n b e t e e k e n i s v o o r o n s ; t e n s l o t t e w o r d t d e b e s c h u l d i g d e m e t i n a c h t n e m i n g v a n ver zachtende omstandigheden, tot een gevangenis straf v a n drie j a r e n veroordeeld. Tot zoover D s . Pierson.
22
VROUWEN. GEDENKT DEN
H o e v e e l v a n z u l k e g r u w e l i j k e t o o n e e l e n zijn e r niet reeds afgespeeld ? E n hoeveel zullen er n o g afgespeeld m o e t e n w o r d e n , a l v o r e n s d a t « s c h r e e u w e n d e o n r e c h t », het onderzoek naar het vaderschap is verboden, u i t d e w e t w o r d t g e s c h r a p t e n d e e l l e n d i g e , m e e s t a l rijke verleiders, niet langer d e dochters v a n h e t volk e e r s t v e r l e i d e n e n d a a r n a a a n e l l e n d e en o n g e l u k zullen k u n n e n prijsgeven ? In het huwelijk verplicht de wet d e n vader voor h e t o n d e r h o u d zijner k i n d e r e n te z o r g e n , w a a r o m geldt die verplichting ook niet buiten het huwelijk? H e t is e e n « s c h r e e u w e n d o n r e c h t » d a t d e w e t i n d a t g e v a l a l l e e n d e a r m e v e r a c h t e en v e r s t o o t e n moeder die verplichting oplegt. E n z o u d e n niet een groot aantal m i n d e r meisjes tot d e prostitutie vervallen, indien dat onrecht werd opgeheven ? (Overgenomen uit
Vrijheid.)
Beoelaars D e Agrammer Zeitung b e r i c h t d a t h e t o n d e r z o e k i n d e t e B i s k u p e c in h e c h t e n i s g e n o m e n b e d e l a a r s die verwaarloosde kinderen met zich voerden om door den beklagenswaardigen aanblik, dien deze o n g e l u k k i g e n gaven, het medelijden te w e k k e n , m e t kracht voortgezet wordt. I n hechtenis bevinden zich twee bedelaars en een vrouw. D e beide a a n v o e r d e r s d e r b e d e l a a r s b e n d e zijn d e g e b r o e ders Karl en A n t o n Ferk, uit S t i e r m a r k e n geb o o r t i g . D e o u d s t e , K a r l , v e r n a m in h e t b e g i n v a n d i t j a a r v a n e e n z e k e r e v r o u w B u l e c k d a t zij t w e e k r e u p e l e k i n d e r e n h a d , d i e zij g a a r n e k w i j t w i l d e zijn. D e b e i d e b r o e d e r s d e d e n e e n b o d e n w e l d r a w a s d e z a a k b e k l o n k e n . E r w e r d e e n overeenkomst op papier gesteld, waarbij de onnatuurlijke m o e d e r v o o r g o e d v a n h a a i k i n d e r e n a f s t a n d deed. D e zaak der twee bedelaars bloeide nu meer d a n o o i t . N a e e n i g e n tijd b r e i d d e n zij h a a r zelfs u i t e n n a m e n e r e e n 3 8 j a r i g e n k r e u p e l e in o p . I n h e t d o r p L a d a n j e g e r a a k t e n zij o p t o t n o g t o e n i e t o p g e h e l d e r d e w i j z e in h e t b e z i t v a n e e n t i e n j a r i g meisje. D i t k i n d ziet e r b e k l a g e n s w a a r d i g u i t . B e h a l v e d a t h e t l i c h a m e l i j k v e r s c h r o m p e l d is, zijn h a a r d e o o g e n u i t g e s t o k e n . D e d o c t o r e n zijn v a n m e e n i n g dat dit laatste n o g niet lang geleden g e b e u r d m o e t zijn. H e t w o r d t t h a n s in h e t h o s p i t a a l v e r p l e e g d , e n h o e w e l in d e n b e g i n n e vol v r e e s v o o r h a a r p i j n i g e r s , heeft zij t h a n s d e n m o e d g e h a d o m t e verklaren, dat de bedelaars h a a r de oogen uitgestoken hebben. De drie andere kinderen bevinden z i c h e v e n e e n s in e e n d e é m i s w a a r d i g e n t o e s t a n d . D e k i n d e r e n m o g e n v a n g e b o o r t e af k r e u p e l gew e e s t zijn, d e v o r m f o o z e g e s t a l t e n , d i e zij t h a n s bezitten, doen vermoeden dat de gebroeders Ferk h e n tallooze martelingen h e b b e n doen o n d e r g a a n t e n e i n d e h e n in z u l k e e n s t a a t t e b r e n g e n . D é
STRIJDPENNING
doctoren verklaren dat de misvormingen kunstm a t i g v e r o o r z a a k t zijn. E e n d e r j o n g e n s w e r d g e r e g e l d in d e v o e t e n g e b r a n d , o p d a t hij s t e e d s o p e n w o n d e n zou k u n n e n vertoonen en daardoor het medelijden opgewekt werd. D a t de b e n d e , die van markt tot markt trok, g o e d e z a k e n m a a k t e , blijkt h i e r u i t d a t d e o n t v a n g s t bij h e t feest d e r k e r k i n w i j d i n g t e B i s k u p e c , o p é é n d a g 4 5 g u l d e n b e d r o e g . H e t is n i e t t e v e r w o n d e r e n d a t d e s c h u r k e n er h e e r l i j k v a n l e e f d e n , terwijl d e a r m e k i n d e r e n v a n h o n g e r e n g e b r e k b i j n a o m k w a m e n , w a a r d o o r zij z o o v e e l t e beter in h u n ellendigen toestand bleven en de onderneming deden bloeien.
JÊene alleöorie Op de geschiedenis
van het
alcoholmisbruik
T o e n de wijnstok geplant werd, en de booze geest dit bemerkte, vroeg deze nieuwsgierig : « W a a r t o e dient die struik? » (i D e v r u c h t is e v e n liefelijk v o o r h e t o o g a l s heerlijk van s m a a k , » a n t w o o r d d e de planter, « e n m e n k a n er een' d r a n k üit bereiden, die het h a r t van een mensch verheugt. » « I n d a t g e v a l , » h e r n a m d e b o o z e , « zal ik u h e l p e n . » E n hij h a a l d e e e n l a m , d o o d d e h e t d i e r e n liet h e t b l o e d in d e n k u i l l o o p e n . H e t z e l f d e d e e d hij m e t e e n l e e u w , e e n a a p e n e e n v a r k e n . A l d u s w e r d e n de wortels van d e n wijnstok besproeid. S e d e r t d i e n tijd w o r d t i e m a n d , d i e u i t e r s t m a t i g wijn drinkt,zachtzinnig gestemd en goéd geluimd; w o r d t d e d o s i s v e r h o o g d , d a n g e v o e l t hij z i c h e e n oogenblik schijnbaar sterk e n s t o u t m o e d i g als de l e e u w ; m a a r d r i n k t hij d a n n o g m e e r , z o o d u u r t h e t n i e t l a n g , of hij w o r d t e v e n b o o s a a r d i g e n d w a a s a l s d e a a p . I n d i e n hij e i n d e l i j k zijn d r i n k l u s t n o g n i e t b e t e u g e l t , e i n d i g t hij m e t z i c h als h e t z w i j n i n h e t slijk t e w e n t e l e n .
©pmerfeing van een Wijsgeer N i e t s m a a k t e e n m a n b o o z e r , d a n w a n n e e r zijn v r o u w , a l s hij a a n h e t o n t b i j t k o m t , h e m v e r t e l t d a t hij h a r d o p g e d r o o m d heeft, e n n i e t z e g g e n w i l w a a r hij h e t o v e r g e h a d h e e f t . N i e t d a t zijn g e w e t e n k n a a g t , m a a r t o c h . . . .
BLADVULLING I n 1 8 7 4 verscheen er een w e r k v a n A d a m S m i t h over d e n R i j k d o m der Volkeren, w a a r i n wij lezen, d e e l I I I , h o o f d s t u k I : « D e z o n d e n d e r lichtzinn i g h e i d zijn v o o r d e m i n d e r e v o l k s k l a s s e n altijd verderfelijk ; één enkele w e e k in o n n a d e n k e n d e v e r s p i l l i n g d o o r g e b r a c h t , k a n e e n armen arbeider v o o r g o e d t e g r o n d e r i c h t e n e n h e m u i t vertwijfeling tot de zwaarste m i s d a d e n - b r e n g e n ; . H e t
VROUWEN, GEDENKT
wijzere en betere deel der volksklasse h a a t
en
v e r a f s c h u w t d a n ook al die u i t s p a t t i n g e n . D a a r e n t e g e n w o r d t e e n man van stand
soms door jaren-
DEN
23
STRIJDPENNING
lezen en schrijven en in staat, o p behoorlijke wijze in haar o n d e r h o u d te voorzien. » D a t is f l i n k !
lange uitspattingen n e g niet ten gronde gericht; e n d e geheele aanzienlijke
klasse is g e n e i g d h e t a l s
e e n h a r e r v o o r r e c h t e n t e b e s c h o u w e n , d a t zij z i c h alle o v e r d a a d en wellust veroorloven k a n z o n d e r d a t dit een vlek w e r p t o p d e g e n e n die er zich a a n
(BeneesfcracbtiQe eigenschappen oer groenten Spinazie moet een directe uitwerking op
de
o v e r g e v e n . Zij is z e e r i n s c h i k k e l i j k v o o r d i e s o o r t
nieren uitoefenen. Asperges reinigen het bloed,
v a n m i s s t a p p e n , w a n n e e r zij b e g a a n w o r d e n d o o r
selderij w e r k t vooral o p het zenuwstelsel en ge-
m e n s c h e n u i t h a r e n k r i n g , e n b e r i s p t h e n óf h e e l
neest rheumatiek
z a c h t j e s óf i n 't g e h e e l n i e t . » D a t is t h a n s , n a r u i m
goed voor de lever. Gele en witte rapen wekken
en zenuwpijn.
Tomaten
zijn
100 j a r e n , n o g e v e n w a a r a l s t o e n h e t g e s c h r e v e n
d e n e e t l u s t o p , k r o p s l a e n a u g u r k e n w e r k e n ver-
w e r d . E n d e menschen van stand m a t i g e n z i c h h e t
koelend.
recht aan, over de « onzedelijkheid » van « het
neeskrachtige eigenschappen ; ze zetten den bloeds-
g e m e e n e v o l k » e e n o o r d e e l u i t te s p r e k e n ! H e t
omloop aan en verbeteren de afscheiding van het
komt
s p e e k s e l e n h e t m a a g s a p . U i e n zijn e e n u i t s t e k e n d
dan
ook
dikwijls
voor
dat
de
grootste
Knoflook
« viveurs(i) » met den meesten nadruk redeneeren
middel,
over de begeerlijkheid
t u i g e n a a n w e z i g is.
en de zedeloosheid
der
e n o l i j v e n b e z i t t e n s t e r k ge-
wanneer zwakte van de verteringswerk-
a r b e i d e r s . E n b e s t o n d n i e t j u i s t bij d e a r b e i d e n d e k l a s s e z u l k e e n g r o o t e m a t e v a n g e z o n d e zedelijk-
RECEPT VOOR H E T
heid, och, dan zag het er met de toekomst van het m e n s c h e l i j k g e s l a c h t leelijk u i t !
KUISCHEN
DER
MEUBELEN. Alle d a g e n de m e u b e l e n wrijven met een wollen lap. Zijn er p l e k k e n o p , k u i s c h t ze d a n m e t een v o d in w a r m e melk g e d r e n k t . Vervolgens
Uitmuntend ! — In de bladen kan men
thans
't v o l g e n d e l e z e n :
wrijft
m e n ze droog met een stuk wollen lap, g e d r e n k t in e e n m e n g s e l v a n g e l e w a s e n s p i r i t u s .
(i 2 5 l e d e n d e r I t a l i a a n s c h e K a m e r h e b b e n e e n voorstel ingediend, o m het kiesrecht te verleenen a a n alle v r o u w e n , o u d e r d a n 2 5 jaren, k u n n e n d e (i) Losbollen.
F e u i l l e t o n van
DE
V R O U W
(io
Alom op deze wereld zie ik den strijd ontbrand, Dien strijd, dien burgers voeren van 't zelfde vaderland. Het volk is ontevreden, het volk gevoelt zijn kracht, O zeg mij dan toch, Wachter, wat is er van den nacht ? Dr. H. C. M.
« W e l m e n s c h , g e k u n t h e t b e p r o e v e n , m a a r ik geloof n i e t d a t h e t iets g e v e n z a l . M i j n h e e r B e a s o n w o o n t te Ancoats, ge k u n t niet verkeerd g a a n , als
IDE
Ibemoennaaister van flDancbester
ge vraagt naar Great Ancoatsstreet.
Er
is
een
portier o p d e b i n n e n p l a a t s , en die zal u d a n wel v e r d e r h e l p e n . I k k a n n i e t m e t z e k e r h e i d z e g g e n of
D e oude vrouw zweeg, geheel buiten adem, en I k w e e t zeker, zeide zij, d a t er g e e n geregelder m a a r n a d a t hij u i t
a l s b o r g n e m e n . V o o r mij z i j n a l t i j d
winkeliers borg gebleven, maar misschien zullen
juffrouw M a c k a y ging voort met klagen. m a n was dan Tom,
zij v e n t e r s
zijne
zij z i c h m e t v e n t e r s w e l t e v r e d e n h o u d e n . » D e w e d u w e verliet d e n winkel en begaf zich
b e t r e k k i n g ontslagen w a s , scheen h e m alles t e g e n
huiswaarts.
te gaan. H e t gaat niet a a n de hoogere standen te
kleine huisjes door, welke uiterlijk zoozeer o p
Zij
ging
tusschen
de
lange
reeks
beleedigen,
meer
elkaar gelijken, dat m e n zeer n a u w k e u r i g m e t die
g e h a d , v a n 't o o g e n b l i k d a t hij zijn n a a m o p d a t
b u u r t dient b e k e n d te wezen, om niet de eene
n a r e s t e m b r i e f j e g e z e t h a d . N u b e n ik a l l e e n m e t
straat voor de andere te n e m e n . D e donkere lucht
zes kinderen, e n zonder werk, o m d a t ze ons in de
h i n g z w a a r b o v e n h a a r h o o f d , w a n t in C o t t o n o p o l i s
e n hij h e e f t
geen
voorspoed
k r a n t g e z e t e n m i j n m e e s t e r e e n sweater g e n o e m d
is d e z o n e e n z e l d z a m e g a s t . G e l u k k i g h e b b e n d e
h e b b e n . W a t e r n u v a n o n s w o r d e n m o e t , w e e t ik
b e w o n e r s v a n Salford geen langen l e v e n s d u u r ; in
n i e t . M i j n m e e s t e r is g e e n sweater, h o e w e l ik n i e t
h u n k l e i n e , v u i l e w o n i n g e n s l e e p e n zij h e t l e v e n
z e g g e n z a l , d a t hij n i e t a a n sweaters w e r k geeft. I k
niet lang voort, maar worden geboren, h u w e n en
k r e e g g e r e g e l d w e r k v a n h ê m , t o t ik i n d e k r a n t
sterven in h e t kortst mogelijk tijdsverloop. Ner-
ben gekomen. »
g e n s b e r e i k t h e t sterftecijfer z u l k e h o o g t e als i n
« D e n k t g e , » v r o e g d e w e d u w e , « d a t ik eenige k a n s h e b , h e m d e n te toe g a ? »
krijgen, als ik n a a r
hem
M a n c h e s t e r , w a n t d e g o d M a m m o n is o n v e r z a d e lijk, e n b o v e n alles h o u d t hij e r v a n , k i n d e r e n t e verslinden.
:
VROUWEN, GEDENKT
24
Strijbpenninö ter ondersteuning van het blad « De Vrouw » (Buiten verantwoording
der Redactie )
Persoonlijke of onzedige zetten worden niet geplaatst Overdracht fr. 127,15. Gent. — I k w a s tevreden eene nieuwe lezeres te hebben g e w o n n e n , Clementine, o , i 5 . — H e t blad bevalt mij goed. D e nieuwe lezeres, o , i 5 . — J. Buisse, 0,10. — Bladverkoop 0,08. — Steenkiste, 0,10. — E . De Witte, 0,10. — Voor drie kleine waaiertjes, o , i 5 . — Melanie, 0,10. — C. D e Ronne, o,o5. — Eene onderwijzeres, 0,45. — Oud papier, 0,75. — Snijdster Vooruit, o , i 5 . — Opdat Nellie tevreden moge w e z e n in hare nieuwe woonst, Rosalie, o, 10 — E m i l i e , o , i 5 . — Elvire en Clara, 0,10. — Irma o 08. — L e o n i e o , i o . — Rachel en Richard, 0,10. — R. D h . , 0,10. Hortense, o,o5. — N . 14, 1,00. Leuven. — Reis naar Antwerpen, wagon 6484, rondgehaald 60 centiemen, de helft voor de " Volkswil» en de helft voor « D e V r o u w », o,3o. — E e n hartelijke groet aan Nellie en Rienzi aan Nelemans, 0,10. — Omdat elke vrouw zooveel propaganda mogelijk zou maken voor •' D e Vrouw» vrouw N c l e m a n s . o . i o . — Omdat het mij veel genoegen deed in u D e Vrouw « een strijdpenning v a n Breda te lezen, N e l e m a n s , 0,10. — W i e zich socialist noemt, moet, het is gelijk waar, zijn princiep verdedigen, id. 0,10. — W i e er de gelegenheid voor laat voorbijgaan, verdient geene plaats in onze rangen, id. 0,10. — H o e meer men leest, hoe meer m e n z i c h ontwikkelt, en hoe beter m e n het socialisme verstaat. Anna N e l e m a n s , 0,10. — Zonder socialisme geene redding. Mannen en vrouwen begrijpt dit dan tochl idem, o,o5 — Marie Verh. o,o5. — Omdat Reine « D e Vrouw » gaarne leest, o , o 5 . — Leontine Beosier 0,10. — Marie Branson, o , o 5 . — D e buffethouder, 0,10. — Ch. Meulemans, 0,10. — D e Mulder, 0,10. — Voor het gelukkig weerzien van vrouw e n kinderen, Prosper V . , o,25.
Zij g i n g o n d e r
d e b r u g door, die Salford van
DEN
STRIJDPENNING
Lalt Djiwo. Omdat de verhuizing achter den rug i s , Nellie, 3,00. — Opdat Lali Djiwo e e n waterleiding moge krijgen, Marie, o,3o. — Van B é b é , om de « zoete Madame in d e n H a a g te bedanken, 1,00. — Van Anna, omdat de reis goed afgeloopen is, 0,20. — Van Lili, omdat Lali D j i w o zoo prett:g i s , 0,20. Antwerpen. — Voor oude couranten, F . B . . i , o 5 . Slederland.— V a n M e j . M . , te AMSTERDAM, 10,19. — Overschot postwissel Korte Zwaag, 0 , 1 2 . — Idem, Tiel, 0,12. — Idem, Hoorn, 0,11. — V a n mevrouw V . , t e ' S H A G E , 1,04. — D E S T E E G , E x c e l s i o r !
Totaal fr. 75,27. ^f&sfcsrifefcsl^ï^sfcsiïsfcsfcïfcffcjfejïsfcsfcsl^'fjïsfciiï^ïfciteffc
IDoor IRinoerlectuur In kas op 5 Aug., fr 40,00. — V a n m e j . v. d. M . , i , o o . — Van mej, P . J. de W . H . , 2,00. — V a n mej J, L . , 3,oo. — Van mad. L . , 2,00. — Van mej. d. C., 2,00. Totaal fr. 5o,oo Af te korten verh. n° 1 fr. 2,5o Blijft
WORDT GEVRAAG» ; Gent, druk.-uitg. E m i l i e Claeys, Metserstraat, 20
de venters
Beurs had bereikt.
Ancoats
e r o v e r s p r a k , of d i e v o o r h a a r
blijven.
Zij
dus
Z o u zij h a a r k l e i n t j e e e r s t n a a r h u i s b r e n g e n ,
Missiehuis, tusschen
zij h a a s t i g
de
een
borg
eerst
naar
b o r g s t e l l i n g trof,
straat uit,
de slaaphuizen
voorbij door,
het naar
In
Manchester
ziet
men
weinig
kroegen, en
g r o o t e koffiehuizen, zooals d e a r m e r e b u u r t e n d e r
D a a r b i j m o e t ik t o c h w a t e t e n h e b b e n , ik h e b niets
liep
echter
de buitenwijken van Angel Meadow.
in zijn wiegje te b e r .
g e n , s p r a k zij t o t zichzelf. nog
besloot
t e g a a n , v o o r zij
T o e n s t o n d zij stil o m n a t e d e n k e n .
heden
47,50
k u n d e en t a l e n . B r i e v e n m e t primo referentiën aan dit b l a d o n d e r de letters V . W . K .
wilden
H e t zal best w e z e n , het
fr.
CORRESPONDENTIE ' M E V R . G. T E SOERABAIA. — Hartelijk dank. Bewijzen van belangstelling uit Indle doen mij altijd dubbel goed. G. LENSELINK. — D e porto's bedragen 24 X 5 centiemen = fr. 1,20 per jaar. V a n fr. 1,00 schiet dus al héél weinig voor den strijdpenning over. Stukje wordt e e n volgenden keer geplaatst. Vriendelijk verzoek Aan medewerksters en inzendsters o m h e t papier slechts a a n ééne zijde te beschrijven. Ook wordt aangedrongen o p groot en duidelijk schrift.
M a n c h e s t e r s c h e i d t , e n w a n d e l d e v o o r t t o t zij d e
of i n e e n s d o o r g a a n t o t A n c o a t s ?
2,08.
Ned.-lndië, Soerabaia. — V a n mevrouw G., 5o,oo.
gebruikt.
Daar
zij
juffrouw
metropolis versieren, b e s t a a n er n i e t ; m a a r kleine bierhuizen
vindt
men
er g e n o e g . D e z e
worden
M a c k a y h e b b e n a f g e d a n k t m o e t e n zij t o c h i e m a n d
d o o r m a n n e n a l s Focieteit g e b r u i k t , e n d e y r o u w e n
in de p l a a t s h e b b e n . Z i j w i s t n i e t d a t a l s i n M a n -
h a l e n e r g r o o t e h o e v e e l h e d e n d r a n k d i e zij t h u i s
chester
verbruiken.
eene
een twaalftal
hemdennaaister anderen
het werk dan
mee
wordt
afgedankt,
naar de plaats dingen
nemen
en
n a a r h u i s , o m h e t te
laten afmaken door man, vrouw en kinderen.
,
De jonge weduwe
g i n g voorbij e e n dezer bier-
huizen en zag daar een m a n staan, die m e n i g m a a l als
haar
verdediger
en kampvechter was
t r e d e n , s e d e r t zij i n A n g e l M e a d o w w a s HOOFDSTUK Een
Manchester
IV
opgekomen
wonen. H e t w a s een l e e g l o o p e r ,
sweater
H e t w a s h a l f d r i e t o e n zij z i c h o p w e g
over begaf
die d e n ganschen d a g
de m a r k t s l e n t e r d e e n 's n a c h t s e e n o n d e r -
k o m e n in een algemeen slaaphuis vond.
v a n A n c o a t s . Zij sloot d e d e u r v a n h a a r huisje en stak
den
oogenblik
sleutel in
bij z i c h ;
gepeins
daarna
b l e e f zij
op de stoep staan,
een zich
afvragende, of zij niet g o e d doen z o u , als zij eerst
(Wordt
voortgmt.)
