INTERVAL Officieel orgaan van
nr. 74, mei 2012. Voorzitter en activiteiten: Antoinette Fontein, De Weide 3, 7678 CL Geesteren, tel: 0546-633369, e-mail:
[email protected] Secretariaat: Jeannette Troost, Jasmijnstraat 5, 7621 VC Borne, 074-2664404, e-mail:
[email protected] Financiën: Tineke van der Kemp, Julianalaan 34, 7553 AB Hengelo, tel: 074-2909527, e-mail:
[email protected] Bankgiro 53.45.77.695 t.n.v. Huismuziek Twente, Julianalaan 34, Hengelo Redactie Interval: Remke Veerling, Patrijsstraat 3, 7557 PB, Hengelo, 074-2914192, e-mail:
[email protected] Bestuurslid: Erna Hilgerink, Mastbos 25, 7543 GM, Enschede, 053-4774083,
[email protected] Adres website van de afdeling: www.huismuziek-twente.nl
Jubileumuitgave viering 60 jaar Huismuziek Twente Van de redactie Lieve mensen, Wat hebben we een fantastische dag gehad op 21 april! Hieronder heb ik een poging gedaan om daar een verslag van te maken. Ik heb daarvoor van een aantal mensen verslagjes gekregen van alle activiteiten. Samen met de foto’s die ik toegevoegd heb denk ik dat het een heel erg leuk beeld geeft van hoe deze dag was. Veel plezier met de herinneringen! Remke Veerling
60 jaar Huismuziek in Twente, een stukje geschiedenis
In dit nummer:
1 Van de redactie Hengelo, 1952: Van verschillende kanten spoeden jonge mensen zich naar de muziekschool. Bagage: muziekstandaard, 2 Stukje geschiedenis instrument + muziek. De speelgroep van de muziekschool komt 3 De organisatie bij elkaar om samen te spelen. Het zou later blijken de eerste 4 Het muziekstuk: bijeenkomst te zijn van “Huismuziek Twente” en de vijfde “60 jaar Huismuziek Twente” afdeling van de landelijke Vereniging voor Huismuziek te 5 Lezing Adriana Breukink worden. 6 Lunch Namen van het eerste uur waren: Gerrit de Marez Oyens, 7 Workshop: directeur van de muziekschool Hengelo, die de eerste “Renaissancegroep Sanne Vos” begeleider van het groepje was. Truus Mayer, die toen ook al 8 Workshop meedeed, herinnert zich, dat zij bij elkaar kwamen ten huize “Wereldmuziek Wolf Meyer” van de familie de Marez Oyens en dat het kleine huis vol luiers 9 Workshop hing. Er werd toen gespeeld en gezongen. “Renaissancegroep Ronald Moelker” Gerrit werd later (1956) opgevolgd door Paul Kurpershoek, die 10 Voor elkaar voorspelen zijn student Elisabeth ten Haeff vroeg 1 dag per week les te 11 Concertje Bassano Quartet komen geven op zijn muziekschool. Elisabeth studeerde aan 12 Bedanken het conservatorium in Den Haag en kwam aldus, één dag in de 13 Het Prins Bernhardfonds week naar Hengelo. Een inmiddels in Hengelo wonend oud speelgroeplid uit Den Haag - Bep Beyer - haalde Elisabeth over om de speelgroep in Hengelo te leiden. In de week,
1
dat er ook huismuziek was, kwam zij al de avond ervoor per trein uit Den Haag, werd dan afgehaald door iemand van de speelgroep, waar zij vermoedelijk ook logeerde, en kwam dan het samenspelen leiden. Ondergetekende kan zich haar nog goed herinneren: een aanwezige vrouw met fladderende jas, enige volle tassen en haar cello. Dat alles moest dan in een kleine auto worden gepropt! Namen van spelers uit die jaren zijn: Truus Mayer, Lotte Ottens, Jaap en Ali Jansen en Kitty Holtrop. Latere begeleiders waren nog: Carla Kemme in 1970 en Kitty Holtrop in 1974. Er werd ook bij Kitty thuis in Delden gespeeld; er was daar een spinet. In 1974 begon Piet Hogeboom met een speelgroepje in Enschede. In 1975 begon Arie Koorneef, die samen met Bob vanaf 1971 in Weerselo is komen wonen, daar een speelgroep. Hij heeft dat vele jaren gedaan, werkte ook aan composities voor zangstemmen. In diezelfde jaren begon de groep in Almelo, ook o.l.v. Kitty. Het eerste voorlopige bestuur bestond in 1974 uit: Wiek Ham, Agnes Levink, Thekla Waterman, Jan Aalbers en Tine Piebenga. In 1995 werd Twente officieel lid van de landelijke Vereniging voor Huismuziek. In 2002 werd het bestuur gevormd door: Henk de Weever, Eldert de Jonge, Coby Blok en Ina ter Kuile. Hoewel er in 1952 nog geen sprake was van een officiële afdeling van de Ver. voor Huismuziek en dat die langs verschillende wegen pas in 1995 tot stand kwam, zijn er toch sindsdien steeds goede speelgroepen geweest. Met enthousiasme en grote inzet werd er overal gespeeld en steeds onder bevoegde leiding. Volgens Bob werd het niveau steeds beter! Dankzij de mensen van het eerste uur en de niet aflatende inzet van vele opeenvolgende bestuursleden, die het stokje aan elkaar door gaven, is de eerste speelgroep uitgegroeid tot de levendige Huismuziek Twente van nu. De rode draad door deze geschiedenis, die ik kon optekenen uit het 50jarig jubileumboekje, was enthousiasme en speelplezier. En zo komen wij tot de situatie van 2012, het jaar van het 60-jarig jubileum. Huismuziek Twente heeft nu ongeveer 53 leden; Maaike Dessens leidt de groepen in Hengelo en Enschede, Sanna van Elst leidt de groep in Weerselo en Karin van Wezel begeleidt de Almelose groep. Veel lijkt er veranderd, maar nog steeds komen spelers bij elkaar met dezelfde bagage als in 1952, sommigen nu in het bezit van een leesbril en een auto, maar allen met één doel: SAMEN MUZIEK MAKEN!! Marijke Bazuin-Bokhoven, speelgroep Almelo (Op de foto dirigente Kitty Holtrop, bij Annemiek Lenferink thuis, met Bert Blom op het orgel en Remke Veerling op de basgamba. Het zal begin jaren ‘90 zijn geweest)
Zestig jarig jubileum Huismuziek Twente en de organisatie ervan. Tijdens de ledenvergadering van 1 april 2011 kwam de mededeling dat in de maand april 2012 Huismuziek Twente 60 jaar bestaat en dat is natuurlijk een feest waard. Gevraagd werd naar mensen die wilden meehelpen met de organisatie ervan. Na elkaar aftastend hebbend aangekeken meldde Eldert de Jonge zich, evenals Sanna van Elst. Vanuit het bestuur nam ik (Erna Hilgerink) plaats in de jubileumcommissie. Er werd een afspraak gemaakt wanneer we de eerste keer bijeen zouden komen. Tijdens deze eerste vergadering meldde Sanna al dat zij een stuk wilde componeren over het 60 jarig bestaan. Verder moest er een definitieve datum worden vastgesteld, evenals de opbouw van de dag, wie dirigeert en op welke locatie houden we het feest. We gingen alle drie met een aantal taken naar huis. Tussen de start en de jubileumdag hebben zeker 8 vergaderingen gezeten waarvan ook één keer samen met Ronald Moelker van het Bassano Quartet, die ons vanuit zijn ervaring ook nog een aantal zinvolle tips kon meegeven. Verder hadden we veel contact via de mail. Terugblikkend op de aanloop moet ik concluderen dat alles eigenlijk zeer voorspoedig liep, waarbij we natuurlijk ook de nodige medewerking van andere bestuursleden hebben gevraagd zoals b.v. Tineke v.d. Kemp die zich samen met Eldert heeft ingespannen voor de aanvraag van subsidie bij het Prins Bernard Cultuurfonds (zie verder in deze Interval) Bij de aanvraag moest een motiverend verhaal worden geschreven en een voorlopig budget worden ingediend. Dit laatste is lastig omdat je niet weet hoeveel mensen er zullen komen. Er werd bepaald dat we ongeveer 40 mensen verwachten (dit n.a.v. de opkomst bij de laatste ensemble dagen). Verder heeft Remke Veerling geholpen bij de publiciteit naar andere Huismuziekafdelingen, contacten met de krant en het ontwikkelen van de speciale naamkaartjes. De week voor 21 april hebben we de dag nog eens doorlopen en bepaald wie wat zou doen en wat er nog gekocht moest worden, want er blijven altijd zaken liggen die op het laatst gebeuren moeten. Zo werden diverse leden gevraagd voor het schrijven van een stukje over een onderdeel van de dag en een aantal voor het opruimen na
2
afloop. Ik moet eerlijk zeggen dat ik daar wel wat tegenop zag, maar ik kreeg alleen enthousiaste reacties, dus ook dat liep soepel. We zijn nu een aantal dagen verder en kijk ik met een zeer tevreden gevoel terug op deze dag. Alles liep voorspoedig (de kortsluiting daargelaten, die vrij snel opgelost kon worden) De mensen kwamen mooi op tijd binnen en hadden er volgens mij zin in. Het stuk over 60 jaar klonk staand achter de bar erg mooi. De lunch door Hannes verzorgd (de man van Remke) smaakte erg goed waarbij volop een keuze kon worden gemaakt uit twee soorten soep, broodjes met allerlei beleg en fruit. De ruimte vulde zich snel met gezellig gepraat. Toen iedereen zich had verkwikt, kon er worden begonnen met de diverse workshops en hoorde je al snel vanuit meerdere hoeken muziek. Nadat we de muziek van de workshops aan elkaar hadden voorgespeeld, was het tijd voor een drankje en nootjes, daar waren we wel aan toe. Ook nu was het weer een gezellige en levendige drukte. In de tussentijd gingen de leden van het Bassano Quartet zich inspelen voor het concert. Dit concert was een mooie afsluiting van in mijn ogen een erg fijne dag, die Sanna, Eldert en ik met veel plezier georganiseerd hebben. Erna Hilgerink Muziekstuk “60 jaar Huismuziek Twente” gecomponeerd en onder leiding van Sanna van Elst
Als om half 9 een start wordt gemaakt met het klaarzetten van de stoelen voor 60 muzikanten heeft Sanna haar eigen voorbereidingen: ze klapt 5 muziekstandaards uit, waar grote vellen papier op komen te staan. De standaards staan naar de zaal gericht en op de vellen is te lezen: “Gitaar, piano, accordeon”, op een andere “BAS” en een derde “tenorblokfluit, viool, hobo, dwarsfluit” En zo kan het gebeuren dat een ieder zijn plekje in de zaal wonderwel snel vindt! Nadat Eldert de Jonge en Antoinette Fontein de dag geopend hebben kan Sanna van Elst beginnen. Iedereen zit vol verwachting met de muziek - die kregen we bij binnenkomst - voor zijn of haar neus te wachten hoe al die noten zullen gaan klinken. Het is een stuk vol met verrassingen en dit is wat Sanna er zoal in verstopt heeft: In het eerste deel met veel kwartnoten en rusten heeft Sanna de woorden ‘Huismuziek Twente’ vrij verwerkt in de noten. Zo wordt de H een B (dat is Duits) de I is de mi en de S is de sol, wat een G is. De M is de mi en dat werd weer een E. De E is natuurlijk de E. De T werd een B en de W en U de rusten. Zo ontstaat een thema met kwarten en rusten, wat af en toe ook overgaat in achtste noten. Een gespring van jewelste, wat een heel actieve vereniging verbeeld! Als tegen-thema horen we halve noten in een dalende lijn klinken. Het klinkt als een mooi geheel, maar toch kan je ervan uit gaan dat de vereniging ook roerige momenten heeft gehad. Zaken tussen mensen, maar ook, van de laatste tijd, minder leden en minder (lees: te weinig) geld. Een basis van leiders en bestuursleden zal stug doorgegaan zijn met het reilen en zeilen van de vereniging, terwijl er ergens een storm overtrekt. Deze storm wordt verbeeld door een deel van het orkest andere geluiden te laten maken. Je kan dan denken aan: met de hand/nagels over de snaren gaan, kloppen op de klankkast, de accordeon laten ‘zuchten’ met de blaasbalg, de blokfluiten laten blazen in het labium. Dit soort ‘muziek’ heet met een mooi woord: “Moderne technieken”. Er klinkt een roerige tijd! Na al dit rumoer blijkt dat iedereen elkaar toch wel weer terugvind. Het stuk gaat over in een prachtige canon. Deze is 10 jaar geleden geschreven door Coby Blok, ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van Huismuziek Twente. Sanna heeft deze canon ook opgenomen ter nagedachtenis aan Coby. En door (?) de canon komt alles helemaal op orde: het thema met alle letters laat weer van zich horen. Tot slot wordt het een echt feest: het stuk barst op het eind uit in een feestelijk “lang zal ze leven!”
3
En wat me een beetje ontroerde: meteen na de laatste noot klinkt er een groot applaus. Het moge duidelijk zijn: iedereen vindt het hele stuk een grote verrassing en hét cadeau van de dag! Dank je wel Sanna! Remke Veerling
Lezing Adriana Breukink Adriana heeft een plezierige verteltrant. Alles wat ze uitlegt wordt bevestigd met een glimlach. De twee onderwerpen waar zij over spreekt zijn zo met elkaar verweven dat je ze niet los van elkaar kunt zien. Ze onderscheidt twee verschillende ademtypes: de inademers, die hoog inademen met veel lucht in de longen. de uitademers, die eerst de flanken leeg persen en vanzelf de lucht naar binnen laten stromen. Volgens haar theorie is de stand van zon of maan bepalend voor het moment waarop bij de geboorte de eerste teug lucht wordt ingeademd. De maanstand beïnvloedt de inademers, de zonnestand de uitademers. De inademers zijn gebaat bij een fluit met een grotere blaasingang, de uitademers hebben liever een kleinere. Het was zes jaar geleden een droom voor Adriana om een fluit te ontwikkelen die niet onderdeed bij de sterkte van andere instrumenten in een orkest: Dat is de Eagle geworden, die als de gelijknamige vogel boven alles zweeft. Ze heeft veel geëxperimenteerd tot dat er een alt ontwikkeld is met een wijde boring, een toonomvang van e’ tot c’’’, en een metalen labium. Zodat deze fluit zich kan meten met een orkest. Adriana is uiteraard erg trots op deze geslaagde ontwikkeling. Anje Ine Ekelmans Wind, speelgroep Almelo
Lunch Om 12.00 uur werden de deelnemers getrakteerd op een heerlijke, uitgebreide culinaire lunch, verzorgd door Hannes Mulder. Alle hapjes, broodjes en sapjes stonden ter zelfbediening op een feestelijk gedekte tafel uitgestald; smullen geblazen voor iedereen!
Workshops: Renaissancegroep Sanne Vos Op 21 april bestond Huismuziek Twente 60 jaar. Dat hebben we met zeer velen gevierd met toeters en bellen, om maar even in de sfeer te blijven! Hoewel mij gevraagd was een stukje te schrijven over de workshop waaraan ik deelnam, wil ik het toch niet nalaten ook hulde te brengen aan
4
al diegenen die deze dag tot zo’n succes hebben gemaakt. Er viel geen wanklank te horen! De workshop o.l.v. van Sanne Vos was ook heel bijzonder. Deze energieke dame wist haar enthousiasme en dynamiek met verve over te brengen. Doordat onze groep zoveel verschillende instrumenten, waaronder blokfluiten, dwarsfluiten, violen, gitaren en een basgamba telde, vormden we eigenlijk al een soort orkest. Daardoor kreeg Sanne het idee om het één en ander te vertellen over het ontstaan van het orkest rond 1600 en daarbij de muziek te laten klinken. Oorspronkelijk was het orkest de begeleider van zangers en balletten en vulde pauzes op in de opera, waarin bijvoorbeeld decors moesten worden verwisseld. Langzaam maar zeker werd deze sinfonia een echt orkest. Wij begonnen met een Passagio d’un balletto, die we in verschillende bezettingen uitvoerden. De ene keer met alleen snaren, dan weer alleen blazers. Dat geeft telkens een heel verschillende klank. Zo krijg je met maar één regel muziek een heel stuk! Daarna hebben we een sinfonia van Salomon Rossi (1587-1628) gespeeld. Deze Rossi was violist aan het hof van de hertog van Mantana. Ook dit muziekstuk werd in verschillende bezettingen gespeeld. Sanne wist ons heel goed te inspireren en ons ook muzikaal op een hoger plan te tillen. Ik vond het dan ook een zeer interessante workshop, die voor mij nog wel véél langer had mogen duren! Willy Margadant, speelgroep Weerselo
Wereldmuziek Wolf Meyer Voordat ik verslag uitbreng van de workshop Ierse Volksmuziek wil ik eerst de organisatie van deze jubileumdag nog eens heel hartelijk danken. Het was een prachtige dag! Nu dan mijn verslagje van de workshop Ierse Volksmuziek onder de bezielende leiding van Wolf Meyer. Wolf speelt in drie verschillende ensembles op verschillende soorten blokfluiten; onder meer maakt hij deel uit van het Bassano Quartet. Er moest in het Duits gecommuniceerd worden. Het verstaan leverde geen problemen op, maar bij het spreken – ik wilde iets vragen – bleek toch dat ik lang geleden in de schoolbanken heb gezeten! Gelukkig had Wolf voor mijn besklarinet de muziek getransponeerd; niet iedere dirigent vindt dat nodig. En voor een amateur is transponeren op het eerste gezicht moeilijk. Het stuk dat wij instudeerden was een Irish Folk Medley van een onbekende componist. De maatsoort was afwisselend 6/8 en 4/4. Er waren verschillende deeltjes: Bloody young Mary, Hornpipe en Drunken Sailor. De noten waren slechts een hulpmiddel vond Wolf. We moesten vooral op dynamiek en tempo letten en eventueel vereenvoudiging toepassen. Maar ook blijven lachen als het mis ging! In mijn klarinetpartij ontbraken 8 maten – computerfout! – maar met behulp van twee buurvrouwen kon ik toch weer op tijd inzetten. Dat was fijn! Bij de uitvoering namen wij de tips van Wolf ter harte en het resultaat was een mooie en leuke uitvoering van de Ierse Medley. Samen musiceren is en blijft fijn! Barbertje Heijmerikx, klarinet, speelgroep Enschede.
Renaissancegroep Ronald Moelker Verwondering dat we al zo lang samen spelen en steeds nieuwe dingen leren. Dat bleek al weer in de Renaissance blokfluitgroep waar ik in zat. Ronald Moelker had een stuk van Gabrieli uitgekozen, waar het begrip “diminutie”* in naar voren kwam. Met tien mensen ijverig gestudeerd en na wat strubbelingen kwam het stuk uit de verf. Alle foutjes (vooral in tellen) werden onder de bezielende leiding van Ronald opgelost. Het stuk van Diomedes Cato, was uit dezelfde tijd, maar heel anders, met chromatische toonladders. Hier hadden we helaas geen tijd meer voor, jammer. Het was een fijne dag; over 5 jaar weer zoiets?
5
*Het begrip diminutie slaat in dit verband op het omspelen van een melodisch fragment. In het stuk van Gabrielli dat ik in de workshop behandelde komt heel mooi naar voren hoe de componist zo hier en daar het notenmateriaal verkleint (diminueert). De snellere noten waaieren op en neer rondom een eenvoudige melodische structuur. Ali Jansen, speelgroep Almelo
Voorspelen voor elkaar Na alle workshops was er gelegenheid om alles aan elkaar te laten horen. Na de Drunken Sailor van Wolf, de diminutie van Ronald en het synfoniagebeuren van Sanne, herhaalden we ook nog een keer de klapper van de dag: het muziekstuk ‘60 jaar Huismuziek’ van Sanna. Ook nu ging de storm niet ongemerkt voorbij…
Concertje Het echte slot mochten onze dirigenten verzorgen: een klein, maar fijn concertje van het Bassano Quartet. De sfeer was ongedwongen, maar de concentratie niet minder. Heel fijn om naar te mogen luisteren!
Bedanken
Hier een foto van het bestuur, met Madeleine, die het cadeau aan kon bieden van alle leden: bijna € 400,-! Maar er was ook dank voor vele anderen, waaronder: Eldert de Jonge en Sanna van Elst voor de voorbereidingen, Frits Bakker voor het maken van foto’s en Hannes Mulder voor het verzorgen van de lunch en het maken van foto’s. Brigitte Schonwiese en Dini Besseler waren actief achter de bar en zorgden voor de koffie, ook daarvoor dank!
6
Prins Bernhard Cultuurfonds Wat niet onvermeld mag blijven in deze Interval is het Prins Bernhard Cultuurfonds. Door een financiële bijdrage van dit Fonds hebben we een fantastische dag kunnen organiseren.
Het Prins Bernard Cultuurfonds zet zich in voor cultuur op grote en kleine schaal dus ook bij u in de buurt. Van een foto-expositie in het buurthuis tot het herstel van de oude bomen in een stadspark. Zij hebben oog voor cultuur die van iedereen is en voor iedereen. Op landelijk niveau zijn zij ook actief. Zij geven prijzen voor bijzondere cultuurprestaties. Elk jaar bijvoorbeeld de Zilveren Anjer voor mensen die zich (als vrijwilliger) speciaal voor cultuur of natuurbehoud hebben ingezet. De Martinus Nijhoff Prijs voor literaire vertalingen of de Charlotte Köhler Prijzen voor jong talent. Daarnaast kunnen ook de grote muziekfestivals en theaterevenementen van hun steun gebruik maken. In totaal worden er jaarlijks zo’n 4000 projecten gesteund. Het Prins Bernard Cultuurfonds heeft natuurlijk ook onze steun nodig en dit kan buiten de jaarlijkse collecte ook via donatie. Lees meer hierover op de website www.cultuurfonds.nl
7
