DE
VROUW
Orgaan van den HoUandscft-Vlaamschen Vrouwenbond
"V
e r s c h ij m e n d e
ABONNEMENTSPRIJS PER JAAR VOOR B E L C Ê . . . . " V O O R A F
BUITENLAND
-t -w e e m. a a l
f . R
2
, fjc^ic
Ij CENTIEMEN
BUITENLAND
NIC. BEETS NELLIE NELLIE LAMENNAIS BENONI
7- G e d a c h t e n des V r e d e s . 8. V o o r de G e v a l l e n e n , g. V r e d e o p a a r d e . IO. F e u i l l e t o n ; C o r r e s p o n d e n t i e , enz.
m„
ENKELE NUMMERS, BELGIË
B E T A A L B A A R
I L L Ï L O T J L D . Vrijheid. 2. Uit B e b e l ' s b o e k . 3. D e j o n g e soldaat. (De Werkelijkheid) 4- » » » (Het Ideaal) 5. E e n uit velen. 6. Onze k i n d e r l e c t u u r .
m a a n. cl
5 0
„ ^,00
.
;p e r
' 8
1/, CENTS
ven geschiedenis. W i j krijgen dus vasten g r o n d onder d e v o e t e n . N u is v o o r o n s , E u r o p e a n e n , n a t u u r l i j k d e geschreven geschiedenis van ons eigen werelddeel, die t e v e n s d i e v a n o n s e i g e n r a s is, d e b e l a n g r i j k s t e ; d a a r b i j z u l l e n w i j d a n o o k iets u i t v o e r i g e r s t i l s t a a n . D o c h w e r p e n wij e v e n een vluchtigen blik o p d e Oostersche volkeren. O n d e r Oostersche volkeren verstaat m e n gewoonlijk
GEERTJE
de bewoners van het uitgestrekte werelddeel Azië. D e g e s c h i e d e n i s d i e r v o l k e r e n h e e f t iets n e v e l a c h t i g s , e e n s d e e l s , o m d a t zij z i c h v e r l i e s t i n e e n o n n a s p e u r l i j k v e r v e r l e d e n , a n d e r d e e l s o m d a t zij g e s c h r e v e n is i n t a l e n ,
IDrijDeio!
die slechts door enkele geleerden w o r d e n verstaan. Aziatische volkeren h a d d e n
L a a t de ketens vallen !
hun
toppunt
van
De bloei
Breekt, verbreekt het juk 1
bereikt, toen geheel E u r o p a nog één enkele wildernis
V r i j h e i d is v o o r a l l e n
was.
N o o d i g tot geluk !
z e e r o n d e r g e s c h i k t e r o l . E n k e l e n zijn t o t e e n s o o r t v a n Nic.
I n d e g e s c h i e d e n i s v a n o n z e n tijd s p e l e n zij e e n
half-barbaarschheid
BEETS
vervallen;
anderen
staan
onder
v r e e m d e h e e r s c h a p p i j . S l e c h t s h e t C h i n e e s c h e rijk heeft zijn
UUt Bebel's boeft over oe IDrouw geschreven
G E S C H I E D E R L I S
mijn vorig opstel w a s niet
v o l l e d i g . I k h a d e r bij m o e t e n v o e g e n , d a t d e g e g e v e n schets van de ongeschreven geschiedenis der menschheid slechts eene zeer a l g e m e e n e is. W a n t niet in alle hemelstreken maakt de ontwikkeling van den
mensch
e v e n g r o o t e v o r d e r i n g e n . Z o o leefde e r o p d e h o o g v l a k t e n v a n A z i ë e e n z e e r o n t w i k k e l d r a s , t e r w i j l in E u r o p a d e m e n s c h n o g half dier w a s . E n o p d e n h u i d i g e n d a g zijn tal v a n w i l d e v o l k s s t a m m e n n o g bezig m e t moeite den weg
te bewandelen
die door ons,
Europeanen,
r e e d s l a n g , l a n g is a f g e l e g d . I n bijzonderheden
verschilt
d e beschavingsgeschiedenis van het eene ras van die v a n h e t a n d e r ; in hoofdtrekken h e t w a r e n hoofdtrekken,
k o m e n zij o v e r e e n .
En
die ik u gaf in mijne schets.
Met de vervanging van het
d e t o e k o m s t v a n h e t b l a n k e ras veel vreezen. W a t d e v r o u w e n betreft, h a a r toestand staat en s t o n d
a. De Oostersche Volkeren. H e t Post-scriptum onder
èn
zijner i n w o n e r s e e n e m a c h t , w a a r v a n Staatslieden voor
UI. J D e
onafhankelijkheid weten te bewaren en vormt
door de getalsterkte èn door het eigenaardig gehalte
matriarchaat door het
patriarchaat was het meest ontwikkelde gedeelte
der
m e n s c h h e i d t e v e n s g e n a d e r d tot h e t t i j d p e r k d e r g e s c h r e -
v o o r z o o v e r d e g e s c h i e d e n i s r e i k t , bij s c h i e r alle O o s t e r s c h e v o l k e r e n gelijk m e t d e d i e p s t e s l a v e r n i j . N e r g e n s is h a a r l o t z o o b e k l a g e n s w a a r d i g a l s i n h e t O o s t e n . Bij d e H i n d o e s , bijv. (de b e w o n e r s v a n V ó ó r - I n d i ë en belijders van d e n
Brahmaanschen
de v r o u w zóó zeer b e s c h o u w d
godsdienst) wordt
als h e t
eigendom van
d e n m a n d a t z i j , w a n n e e r h a a r e c h t g e n o o t sterft, v e r p l i c h t is z i c h
met hem
te laten
verbranden!
Hare
rol v a n v o o r t b r e n g s t e r w o r d t d a a r z ó ó letterlijk o p g e v a t , d a t een meisje geen enkele gelegenheid o m m o e d e r te k u n n e n worden mag laten voorbijgaan. D a a r o m worden d e m e i s j e s o p k i n d e r l i j k e n leeftijd r e e d s u i t g e h u w e l i j k t . Zij b l i j v e n d a a r n a i n h e t o u d e r l i j k h u i s t o t d a t d e e c h t g e n o o t h a a r opeischt. D e z e m a g dit t e n allen tijde d o e n , zelfs l a n g v ó ó r h e t k i n d h u w b a a r is. S t e r f t d e e c h t g e n o o t v o o r d a t hij z i j n e v r o u w bij z i c h heeft g e h a d , d a n is d e achterblijvende kind-weduwe het
beklagenswaardigste
schepsel. Z e w o r d t , als e e n e d o o r de G o d e n gestrafte,
VROUWEN,
GEDENKT
DEN
STRIJDPENNING
Bij d e P e r z e n e n A r a b i e r e n is h e t w e d e r o m h e t z e l f d e : d e v r o u w w o r d t , als h e t b i j z o n d e r e i g e n d o m v a n d e n m a n , o p g e s l o t e n in v r o u w e n v e r b l i j v e n , d o o d v e r k l a a r d voor de maatschappij. Dit geldt ook voor E g y p t e (in Afrika) e n T u r k i j e (in E u r o p a ) , l a n d e n d i e , w e l is w a a r , aardrijkskundig niet tot Azië b e h o o r e n , m a a r die t o c h , w e g e n s d e n a a r d h u n n e r b e w o n e r s e n h u n Isla m i t i s c h geloof, g e r e k e n d k u n n e n w o r d e n t o t d e O o s t e r sche volken. Bij al d e z e v o l k e r e n h e e r s c h t d e v e e l w i j v e r i j . Z ó ó is d a a r h e d e n t e n d a g e d e t o e s t a n d , z o o is hij e e u w e n l a n g r e e d s g e w e e s t ; e n h e t is t e v r e e z e n d a t hij n o g l a n g z o o zal b l i j v e n , d a a r d e v r o u w e n v a n h e t Oosten over het a l g e m e e n onbeschrijfelijk o n k u n d i g zijn. D e e e n v o u d i g e k u n s t v a n l e z e n is h a a r zelfs v r e e m d , e n z o o k a n v o o r l o o p i g h e t k l e i n s t e licht straaltje niet tot h a a r d o o r d r i n g e n . D e b o v e n g e n o e m d e volkeren b e h o o r e n tot de meest b e s c h a a f d e o n d e r d e A z i a t e n . B i j d e half- of h e e l b a r b a a r s c h e s t a m m e n p a a r t zi":h a a n d e g e w o n e o n d e r w e r p i n g d e r v r o u w n a t u u r ! jk n o g g r o o t e r u w h e i d e n d i k w i j l s l i c h a m e l i j k e m i s h a n d e l i n g . . . « V r o u w » t e zijn is n e r g e n s b e n i j d e n s w a a r d i g . T o c h m o e t m e n z i c h v a n den toestand der Oostersche vrouwen g e e n overdreven d o n k e r e v o o r s t e l l i n g m a k e n . H a r e k e t e n e n zijn d i k w i j l s v e r g u l d , en ik g e l o o f n i e t d a t zij z i c h b e w u s t zijn v a n h e t v e r n e d e r e n d e v a n h a a r t o e s t a n d , of d a t zij b e g r i p h e b b e n van een waardiger bestaan. H e t werkelijk r a m p z a l i g e v a n h a a r lot h a n g t g r o o t e n d e e l s af v a n h e t k a r a k t e r v a n h a r e n m a n . N u zijn v e l e O o s t e r s c h e vol k e r e n , als d e P e r z e n , H i n d o e s , C h i n e e z e n en J a p a n I n C h i n a w o r d e n , a l t h a n s bij d e a a n z i e n l i j k e v r o u w e n , neezen, zacht v a n aard, goedig en v o o r k o m e n d , terwijl d e v o e t e n v a n j o n g s af z o o d a n i g i n g e p a k t e n o m z w a c h d r o n k e n s c h a p bij h e n e e n o n b e k e n d e z o n d e is. D a t t e l d , d a t zij h u n n a t u u r l i j k e n w a s d o m n i e t k u n n e n moet toch wel ten goede k o m e n a a n h u n n e v r o u w e n , b e r e i k e n . E n al n o e m e n n u d e C h i n e e z e n z o o ' n v e r m i n k t d u n k t m i j ; z o o d a t , al zijn g o d s d i e n s t e n w e t t e n d i k w i j l s voetje e e n « G o u d e n l o t o s » ( i ) , h e t is e n b l i j f t n i e t t e m i n b a r b a a r s c h voor h e t vrouwelijk geslacht, de v r o u w als v o o r d e a r m e v r o u w e n e e n vies e n pijnlijk i e t s , w a n t i n d i v i d u t o c h n i e t altijd e v e n z e e r te b e k l a g e n is. D a t m e e r m a l e n g e r a a k t d e v o e t , d o o r h e t i n b i n d e n , in e e n is a l t h a n s m i j n i n d r u k v a n J a v a , d a t o o k d o o r A z i a t e n zwerenden toestand. Zóó dwingen de Chineezen hunne w o r d t b e w o o n d . O o k d a a r is d e v r o u w d e o n d e r d a n i g e v r o u w e n tot een huiszittend leven ! M a a r de w e d u w e n dienares van den man, mag de m a n meer dan ééne w o r d e n e r n i e t v e r b r a n d , ze m o g e n zelfs h e r t r o u w e n v r o u w h e b b e n , is d e v r o u w v o o r h e t o p e n b a r e l e v e n O o k schrijft d e C h i n e e s c h e z e d e w e t e e r b i e d j e g e n s e e n e n u l e n z . e n z ; m a a r a l s i n d i v i d u is zij n i e t z o o beide ouders voor ; en d e laatste keizerin-moeder v a n b i j z o n d e r o n g e l u k k i g ; treft zij e e n s c h a p p e l i j k e n echt China h a d grooten invloed o p d e staatkunde van haar g e n o o t , d a n is h a a r lot d r a g e l i j k ; in elk g e v a l , zij l a n d . D o c h dit alles belet niet, dat d e t o e s t a n d der s c h i j n t h a r e k e t e n e n ' n i e t t e g e v o e l e n , zij k o e s t e r t g e e n v r o u w i n C h i n a z e e r o n d e r g e s c h i k t i s , d a t zij z e l d e n verlangen naar een anderen toestand dan de bestaande n a a r e i g e n k e u s m a g t r o u w e n , v a n alle p o l i t i e k e r e c h t e n en leeft e r vroolijk e n o n b e z o r g d o p l o s . Z ó ó zal h e t i n verstoken is, enz. enz. a n d e r e O o s t e r s c h e l a n d e n o o k w e l zijn. 't I s w a a r , d i e O o k in J a p a n v e r k e e r t d e v r o u w in e e n t o e s t a n d v a n g e d w o n g e n o p s l u i t i n g e n a f s l u i t i n g lijkt o n s v r e e s e l i j k volkomen onderwerping aan den man. Maar sinds t o e ; in d e w e r k e l i j k h e i d zal zij d e v r o u w e n , d i e er a a n e e n i g e n tijd d r i n g t d e E u r o p e e s c h e b e s c h a v i n g i n alle g e w e n d zijn, w e l n i e t z o o pijnlijk d r u k k e n . M a a r w a n hoeken van dit land door ; J a p a n s c h e jongelingen gaan n e e r d i e v r o u w e n e e n s b e g i n n e n t e d e n k e n , w a n n e e r zij in E u r o p a s t u d e e r e n ; o n d e r w i j s , s t a a t k u n d e , e n z . e n z . o p e e n of a n d e r e m a n i e r w a t k e n n i s o p d o e n e n h a a r w o r d t o p E u r o p e e s c h e leest g e s c h o e i d . W e l l i c h t d a t o o k gezichtskring zich verruimt, d a n b e g i n t pas h a r e e l l e n d e . e e r l a n g d e E u r o p e e s c h e v r o u w e n b e w e g i n g e e n e c h o zal E e n E n g e l s c h e d a m e , d i e in d e n h a r e m ( v r o u w e n v e r v i n d e n bij o n z e o n d e r w e z e n e n d e n k e n d e z u s t e r e n i n blijf) v a n e e n a a n z i e n l i j k e n T u r k als v r i e n d i n v e r k e e r d e , Japan. vertelt d a t d e g e w o n e v r o u w e n , die lezen n o c h schrijven k o n d e n , z i c h v o l k o m e n Üvuis v o e l d e n in h a a r o m g e v i n g ; (i) D e lotos is eene waterbloem, de lievelingsbloem van vele m a a r é é n e d e r v r o u w e n , d i e l e z e n k o n , Was d i e p o n g e -
v e r a c h t e n g e s c h u w d ; ze m a g n i e t m e t a n d e r e k i n d e r e n spelen, niet mooi gekleed gaan, enz. enz. H a r d e a r b e i d en s m a a d w o o r d e n is a l l e s w a t h a a r t e n d e e l v a l t . A l s g e t r o u w d e v r o u w in h e t h u i s v a n h a r e n e c h t g e n o o t k o m t n a t u u r l i j k alle h u i s a r b e i d o p h a a r n e e r . V r e e m d e m a n n e n m o g e n h a a r n o o i t a a n s c h o u w e n . Al heeft d e H i n d o e d e n k n a p s t e n E u r o p e e s c h e n d o k t e r n a a s t zijne d e u r w o n e n , d a n zal hij n o g liever zijne v r o u w zien k r i m p e n van de hevigste pijn, dan h e m aan haar ziekbed roepen. G e l u k k i g k o m t er in d e z e n v r e e s e l i j k e n t o e s t a n d d e r v r o u w e n in H i n d o s t a n e e n i g e v e r a n d e r i n g . D e E n g e l schen, o n d e r wier heerschappij Voor-Indië staat, h e b b e n h e t v e r b r a n d e n d e r w e d u w e n o p s t r e n g e straf v e r b o d e n , o f s c h o o n h e t t o c h n o g d i k w i j l s in 't g e h e i m p l a a t s h e e f t . O o k i j v e r e n zij t e g e n d e k i n d e r h u w e l i j k e n ; terwijl tal v a n E n g e l s c h e d a m e s als v r o e d v r o u w e n , doctoressen e n z . , n a a r I n d i ë t r e k k e n , z i c h t o e g a n g tot d e v r o u w e n der H i n d o e s weten t e verschaffen, en z o o d o e n d e a a n d e z e a r m e o p g e s l o t e n e n h u l p e n lafenis in d a g e n v a n z i e k t e , v r i e n d s c h a p en liefde in d a g e n v a n e e n z a a m h e i d b r e n g e n . D e z e flinke E n g e l s c h e v r o u w e n v e r d i e n e n e e n w o o r d v a n lof e n d a n k v o o r h e t g e e n zij a a n h a r e z u s t e r e n in H i n d o s t a n d o e n . In B i r m a h , in Achter-Indië gelegen, bekleeden de v r o u w e n e e n g e h e e l a n d e r e p o s i t i e . D a a r h e b b e n zij zelfs m e e r v r i j h e i d d a n d e v r o u w e n in E u r o p a . E e n a r t i k e l , d o o r mij u i t « W e t e n s c h a p p e l i j k e B l a d e n b e w e r k t , zal w e l d r a in « D e V r o u w » v e r s c h i j n e n Ik b e h o e f e r d u s t h a n s n i e t o v e r u i t t e w i j d e n .
Oostersche volkeren.
VROUWEN,
GEDENKT
l u k k i g . A l t o o s l a s e n d a c h t zij o v e r d e E u r o p e e s c h e v r o u w e n , d i e z o o vrij zijn in h a a r b e w e g i n g e n , e n zij benijdde ons. H a a r leven w a s één v o o r t d u r e n d e marte l i n g . O c h , zij w i s t n i e t , h o e w e i n i g vrij d i e E u r o p e e s c h e v r o u w e n zijn bij h a r e s c h i j n b a r e v r i j h e i d ! Zij vermoedde niet, hoe zwaar onze ketenen ons d r u k k e n en h o e wij r u k k e n o m z e t e v e r b r e k e n ! V o o r o n s , w i e r o o g e n zijn o p e n g e g a a n , ligt h e t l o t d e r v r o u w in al zijn e l l e n d e b l o o t , e n bij alles w a t wij o p h a a r v ó ó r h e b b e n , zijn wij m i s s c h i e n n o g v e e l o n g e l u k k i g e r d a n d e v r o u w u i t h e t O o s t e n , o m d a t wij d e n k e n e n v o e l e n ! T o t d e O o s t e r s c h e v o l k e r e n b e h o o r t , of b e h o o r d e , h o e m o e t ik h e t z e g g e n , n o g e e n v o l k d a t g e e n v o l k m e e r is, n a m e l i j k h e t J o o d s c h e . V a n d i t v o l k is d e g e s c h i e d e n i s w e l b e k e n d , d a a r zij d e n h o o f d i n h o u d d e s Bijbels vormt. O o k daar w a s de v r o u w de m i n d e r e van d e n m a n , als overal. n T o t d e n m a n zal u w e b e g e e r t e zijn, e n hij zal o v e r u heerschappij hebben, » sprak G o d tot de schuldige E v a , de moeder van het menschelijk geslacht, volgens het Bijbelverhaal.Overal,uit den geheelen Bijbel, klinkt d i e t o o n o n s d a n o o k t e g e n ; m a a r t o c h , in d e werkelijk h e i d w a s h e t lot d e r v r o u w bij d e J o d e n n i e t z o o k w a a d . D e w e t g e v i n g van Mozes, die in m e n i g opzicht eene modelwetgeving m a g heeten, noemt steeds de v r o u w in é é n a d e m m e t d e n m a n . « E e r t u w e n v a d e r en u w e m o e d e r ; » « W i e zijn v a d e r of zijne m o e d e r v l o e k t , d i e zal zekerlijk g e d o o d w i r d e n ; » « W a n n e e r i e m a n d zijn d i e n s t k n e c h t of d i e n s t m a a g d m e t e e n s t o k s l a a t , d a t hij o n d e r z i j n e h a n d sterft, d i e zal z e k e r l i j k g e w r o k e n w o r d e n ; » « w a n n e e r m a n n e n kijven e n slaan eene z w a n g e r e v r o u w , z o o z u l l e n zij z e k e r l i j k gestraft w o r d e n ; » « w a n n e e r i e m a n d e e n e m a a g d verlokt, die zal h a a r z o n d e r u i t s t e l e e n e n b r u i d s c h a t g e v e n , d a t zij h e m t e r v r o u w z i j ; i> « gij z u l t g e e n e w e d u w e n o c h w e e s b e d r i e g e n , » enz. e n z . Bij z u l k e ridderlijke ( i ) w e t t e n w a s d e v l o e k d e r o n d e r w o r p e n h e i d n o g al d r a g e l i j k . Bij de J o d e n w e r d d a n ook de v r o u w werkelijk niet zoo w r e e d o p d e n a c h t e r g r o n d g e s c h o v e n a l s bij d e a n d e r e volkeren. H i e r en d a a r zien wij h a a r als profetesse, als patriote, als v r i e n d i n v a n g r o o t e m a n n e n , als vorstin, deelnemen aan het openbare leven, zonder dat i e m a n d er aansloot a a n n a m . H e t huisgezin w a s den J o d e n h e i l i g e n , al b l e e f d e v e e l w i j v e r i j vrij l a n g in z w a n g , t e n slotte d r o n g het huwelijk van één m a n m e t ééne v r o u w d i e p in d e J o o d s c h e z e d e n d o o r e n g i n g v a n d i t v o l k o p alle c h r i s t e l i j k e v o l k e r e n o v e r . V a n a l l e v r o u w e n der o u d h e i d was de J o o d s c h e misschien wel de geluk k i g s t e en m e e s t g e ë e r d e , al w e r d v a n h a a r e e n d i e p e onderdanigheid geëischt jegens haren heer en meester. B i j d e e c h t e , o u d e r w e t s c h e J o d e n v a n o n z e n tijd heerscht n o g diezelfde geest van g e h o o r z a a m h e i d e n onderdanigheid van de vrouw aan den man, maar d a a r tegenover staat d a n ook dit voordeel, dat d e huiselijke h a a r d heilig g e h o u d e n wordt en losbandige z e d e n er z e l d z a a m v o o r k o m e n . (il Ridderlijk voor de Joodsche vrouwen, wel te verstaan; vreemde vrouwen golden bij dit volk niet. D i e waren goed genoeg voor slavinnen en prostituees.
DEN
STRIJDPENNING
3
E n h i e r m e d e z u l l e n wij v a n A z i ë a f s t a p p e n . O v e r d e , meestal wilde, oorspronkelijke bewoners der andere w e r e l d d e e l e n , z u l l e n wij h i e r n i e t s p r e k e n . W a t i k omtrent hen, en omtrent de reeds aangeduide Aziatische v o l k e r e n h i e r of d a a r m o c h t a a n t r e f f e n , zal ik, i n d i e n h e t e r g e s c h i k t t o e is, v o o r d e v r o u w b e w e r k e n , w a a r door d a n tevens het vluchtige van bovenstaande schets e e n w e i n i g zal w o r d e n a a n g e v u l d . G a a n wij t h a n s o v e r t o t e e n n a d e r e b e s c h o u w i n g d e r voornaamste Europeesche volkeren. NELLIE.
3>e jonoe (De
Solbaat
Werkelijkheid)
J o n g e s o l d a a t , w a a r h e e n g a a t gij ? Ik ga strijden voor de ongerechtigheid, voor zaken w a a r m e d e d e v o l k e r e n n i e t s te m a k e n h e b b e n , v o o r d e vermeende rechten van eenige gekroonde hoofden. I k g a s t r i j d e n t e g e n m e n s c h e n b r o e d e r s , d i e mij g e e n leed h o e g e n a a m d h e b b e n gedaan, strijden om h u n n e k e t e n e n e n d i e d e r w e r e l d te v e r z w a r e n . Ik g a strijden tegen schuldelooze m e n s c h e n terwille d e r g e n e n , die d e n voet zetten o p h u n nek ; voor de meesters tegen de slaven; voor de tyrannen tegen d e vrijheid. Ik ga strijden, o p d a t een v r e e m d land gevoegd w o r d e bij d e d o m e i n e n v a n m i j n e n h e e r , o p d a t e e n vrije n a t i e ingelijfd w o r d e bij d e m i j n e . Ik ga strijden, zoodat de vaders hier en ginder den d a g z u l l e n v l o e k e n , w a a r o p m e n h e n z e i d e : « U is e e n z o o n g e b o r e n », z o o d a t d e m o e d e r s h i e r e n g i n d e r h a n d e n w r i n g e n d z u l l e n u i t r o e p e n : « H e b ik m i j n z o o n i n s m a r t e n g e b a a r d , o p d a t hij d e m o o r d e n a a r of h e t slachtoffer w o r d e v a n d e n z o o n e e n e r a n d e r e m o e d e r ? » I k ga strijden, o p d a t vele zusters w e e n e n d d e n b r o e d e r z u l l e n z i e n h e e n g a a n , d i e n i e t zal w e d e r k e e r e n ; opdat vele broeders h u n zuster zullen zien w e g k w i j n e n w e g e n s d e n geliefde, d i e n de krijg h a a r ontnam. ff I k g a s t r i j d e n , o p d a t n i e m a n d i n v r e d e zijns arbeids g e n i e t e ; strijden, o p d a t a r m e w e e n e n d zullen roepen om d e n vader, die m o e t verschaffen; en de vader zal h e n niet h e t b r o o d zal h u n n i e t g e g e v e n w o r d e n .
de vrucht kinderkens hun brood hooren, en
I k g a s t r i j d e n o m d u i z e n d e n i n a r m o e d e te d o m p e l e n ; o m h o n g e r t e b r e n g e n in d e h u t t e n d e r d o r p e l i n g e n , o m o v e r v l o e d , v e r z e k e r d b e s t a a n e n l e v e n s g e l u k te v e r j a g e n uit de gezinnen. Ik ga strijden om d u i z e n d e n minken.
t e d o o d e n en t e ver
Ik g a strijden o m d e g r e n z e n tusschen d e volkeren n o g scherper te trekken, om d e verbroedering der n a t i ë n v o o r l a n g e n tijd o n m o g e l i j k t e m a k e n . I k ga strijden o m a a n d e heerschende klassen d e tirannie over de gedachten, de gevoelens en het verstand der menschen te verzekeren. I k ga s t r i j d e n o m d e m e n s c h e n d o o f e n b l i n d t e maken voor de eeuwige wetten der gerechtigheid, om
VROUWEN,
4
GEDENKT
DEN
in h u n n e h a r t e n d e liefde t e b l u s s c h e n , d i e t r a n e n droogt e n w o n d e n heelt. J o n g e s o l d a a t , g e v l o e k t zijn u w e w a p e n e n !
JËén uit Delen ! H e t is e e n w e r k m a n s - h u i s j e ; e e n k a m e r i n d a t h u i s j e , waar m a n e n vrouw samenzitten, laat in den nacht.
NELLIE. ,
,
(»**»• \' J*»' J •*}»•('• {»•**' J" J«'J'"{I*J«J>'{*'J»TJ»*«-J"(>
»•{"*'•{'•['•}»•
{••{"[«•fi'J»
2>e joncte Solbaat ( Het Ideaal) J o n g e s o l d a a t , w a a r h e e n g a a t gij? Ik g a strijden voor d e gerechtigheid, voor d e heilige zaak d e r volkeren, voor d e heilige rechten v a n h e t menschelijk geslacht. I k g a strijden o m m i j n e b r o e d e r s t e b e v r i j d e n u i t d e knechtschap, o m h u n n e ketenen e n d e ketenen der wereld te verbreken.
STRIJDPENNING
H e t l a m p j e b r a n d t flauw e n t r e u r i g , e n e v e n t r e u r i g e n s o m b e r m o e t h e t bij d i e e c h t e l i e d e n d a a r b i n n e n zijn, w a n t h u n n e r oogen glans schijnt gedoofd, al spreekt er o o k d e i n n i g e liefde u i t , d i e a a n d e n t r o u w d a g h e r innert. L i e f d e e n s m a r t e , d i e b e i d e w o n e n t h a n s in h u n b i n n e n s t e , w a n t zij m o e t e n g a a n s c h e i d e n ; zij m o e t e n gaan scheiden, omdat de armoede hen verbiedt langer samen te leven.
Als alle k a n s e n v e r k e k e n zijn, als g e e n u i t z i c h t m e e r opdoemt, als geen redding voor het gezin meer moge I k g a strijden t e g e n d e o n r e c h t v a a r d i g e m e n s c h e n lijk is, d a n g a a t o o k d e v a d e r v a n d a t g e z i n , w a n n e e r hij N e d e r l a n d e r i s , z i c h h e r i n n e r e n d a t e r e e n N e d e r v o o r d e g e n e n d i e zij t e r n e d e r w e r p e n e n m e t v o e t e n l a n d s c h - I n d i ë b e s t a a t , w a a r s o l d a t e n n o o d i g zijn, d i e , treden tegen d e meesters voor d e slaven; tegen de j a , wellicht h u n leven moeten laten, doch daarvoor, bij t y r a n n i e voor de vrijheid. v o oruitbetaling, driehonderd gulden ontvangen . . . . Ik g a strijden, o p d a t niet allen t e n buit vallen a a n d r i e h o n d e r d g u l d e n — w a a r i o o r hij zijn g e z i n v a n d e n e n k e l e n , o p d a t zij d e g e b o g e n h o o f d e n w e d e r o p r i c h t e n h o n g e r d o o d k a n r e d d e n niet alleen, m a a r w a a r m e d e hij en h u n n e wankele knieën weder vastheid b e k o m e n . d e t oekomst der zijnen k a n verzekeren . . . . misschien Ik g a strijden, o p d a t d e vaders niet langer d e n d a g . . . . misschien . . . . o m ze later . . . . z o o hij h o o p t v e r v l o e k e n , w a a r o p m e n h e n z e i d e : « U is e e n z o o n g e b o r e n », n o c h d e m o e d e r s d e n d a g w a a r o p zij d e n . . . . i n w e l s t a n d w e e r t e z i e n . Z o o hij h o o p t . . . . j o n g g e b o r e n e voor h e t eerst a a n haar hart drukten. Ik ga strijden, o p d a t d e broeder niet langer d e smart h e b b e , zijne z u s t e r t e z i e n w e g k w i j n e n als e e n e b l o e m , d i e in d e n d r o g e n b o d e m g e e n v o e d s e l v i n d t ; o p d a t d e zuster niet meer w e e n e n d d e n broeder aanzie, die heen gaat o m niet weder te keeren. Ik g a s t r i j d e n , o p d a t e e n iegelijk in v r e d e d e v r u c h t v a n zijnen a r b e i d k u n n e g e n i e t e n ; s t r i j d e n , o m d e tranen te drogen der a r m e kinderkens, die o m brood v r a g e n e n w i e n m e n a n t w o o r d t : « E r is g e e n b r o o d m e e r — w a t e r n o g w a s heeft m e n o n s o n t n o m e n . » I k g a s t r i j d e n v o o r d e n a r m e , o p d a t hij n i e t t e n e e u w i g e n d a g e b e r o o f d blijve v a n h e t a l g e m e e n erfdeel. Ik ga strijden, o m d e n h o n g e r te verjagen u i t d e hutten, o m in d e gezinnen overvloed, verzekerd bestaan en levensgeluk binnen te voeren. Ik g a strijden o m h e n , die in d e n kerker zuchten, d e frissche l u c h t t e h e r g e v e n w a a r n a a r h u n b o e z e m hijgt, e n h e t lieve licht, w a a r n a a r h u n o o g e n h o n g e r e n . I k g a strijden o m d e g r e n z e n t e v e r n i e t i g e n , d i e d e volkeren scheiden e n h e n verhinderen elkander te omhelzen als kinderen v a n één en denzelfden Vader, b e s t e m d o m i n liefde v e r e e n i g d t e l e v e n . Ik g a strijden o m g e d a c h t e , r e d e e n g e w e t e n t e bevrijden van de tyrannie der menschen. Ik ga strijden voor d e eeuwige wetten, voor d e gerechtigheid die d e wetten beschermt, voor de barm hartigheid, welke d e onvermijdelijke ellende verzacht! J o n g e s o l d a a t , g e z e g e n d zijn u w e w a p e n e n ! ( N a a r h e t F r a n s c h v a n LAMENNAIS.)
I n h e t w e r k m a n s - b i n n e n h u i s j e is 't e e n l a n g e p o o s stil, d o o d s t i l ; w a n t o o k d e o u d e k l o k is v e r p a n d e n k a n haar tikken niet meer doen hooren. « M o e d e r », z e g t d e w e r k m a n , e n hij l e g t z i j n e breede vereelte h a n d in d e hare, v Moeder, n u moet t zijn. » :
K J a », z e g t z e , e n z e n e e m t v a n h e t e i k e n h o u t e n kistje a a n d e n m u u r p a p i e r , p e n e n i n k t e n z e schrijft. . . h a r e t o e s t e m m i n g , d a t h a a r m a n z a l g a a n d i e n e n als s o l d a a t in d e O o s t . D e morgen breekt schemerig aan. Een lange, lange kus, bedauwd door tranen. Drie v a d e r k u s s e n o p d e v o o r h o o f d j e s d e r o n s c h u l d i g e klei n e n , e n d e w e r k m a n is o p w e g . . . . n a a r d e k a z e r n e . . . . n a a r H a r d e r w i j k . . . . n a a r N e d e r l a n d s c h OostIndië. D e b e n t i n g ( i ) is g e n o m e n , d e A t h e j e r s h e b b e n d i t m a a l een bloedige, maar door d e onzen duur-betaalde neder laag geleden. Alles is stil i n d e n a t u u r . N i e m a n d v a n d i e g r o e p m i l i t a i r e n , h o o g e r e of l a g e r e , s p r e e k t , w a n t e e n k a m e r a a d g a a t s t e r v e n a a n zijn w o n d e n . D e stervende wenkt, en d e kapitein treedt nader, buigt zich t o t bij h e t bleeke bebloede aangezicht v a n d e n s o l d a a t , o m zijn l a a t s t e s t a m e l e n d g e f l u i s t e r d e woorden o p te vangen. (i H i j ijlt, hij d r o o m t », z e g t d e o u d e k r i j g s m a n , h e t h o o f d t o t d e z i j n e n o p h e f f e n d e ; « stil, w a t z e g t hij ? » « D a g lieve v r o u w , hier b e n ik w e e r ; d a g k i n d e r e n ! (i) Vesting.
H e t offer w a s z w a a r , m a a r o n s g e l u k is d e s t e g r o o t e r . E n n u , w e e t j e l u i h e t a l ? In de Oost is het alles vrede, daar zullen de onzen nooit meer strijden, nooit meer gaan sterven » « S t i l ! hij k o m t bij . . . . » « K a p i t e i n . . . . ik v o e l h e t , 't is m e t m i j g e d a a n . H i e r is — hij r e i k t d e n k a p i t e i n e e n b e u r s j e — w a t ik n o g voor h e n g e s p a a r d h e b . H e t a d r e s . . . zit er in. W i l t u 't h a a r d o e n b e z o r g e n ? » « Z e k e r w i l ik. I k b e l o o f 't j e . » « K a p i t e i n , h e t is n u K e r s t f e e s t . het ook . . . .
op den avond . . . .
Dat
was
toen . . . .
ik . . .
(Sebacbten bes IDrebes O p é é n d i n g v e r t r o u w ik s t e l l i g , e n d a t is d e s y m p a t h i e d e r v r o u w e n v o o r e l k a n d e r , o n v e r s c h i l l i g in w e l k l a n d of o n d e r w e l k e h e m e l s t r e e k zij l e v e n . H o e b e t e r e e n e v r o u w is, d e s t e t e e d e r d e r e n r e c h t e r zal d e z e s y m p a t h i e v o o r h a r e z u s t e r e n z i j n .
W a n n e e r d e v r o u w e n i n d e r d a a d a l s 't w a r e e e n l e v e n d e k e t e n v a n liefde e n v r i e n d s c h a p o m d e w e r e l d v o r m e n , d a n , m a a r o o k d a n e e r s t zal d e o u d e s p r e u k b e w a a r h e i d w o r d e n : V r e d e o p a a r d e , in d e m e n s c h e n welbehagen.
g i n g . Z e g m i j n v r o u w , z e g d e k i n d e r e n , h o e lief . . . ik . . . hen aarde
. . . .
heb Vrede
Vrede »
MARIA MARTIN in
Shafts.
op
D e k a p i t e i n blijft n o g e e n p o o s g e b o g e n bij . . . h e t lijk. D e oudste der luitenants, wiens gelaat de sporen d r a a g t v a n l a n g e n dienst e n veel n a d e n k e n , zegt plechtig : M I L L I O E N E N SCHATS E N D U I Z E N D E N M E N SCHENLUVENS Z I J N REEDS DOOR NEDERLAND GEOFFERD E N N O G I S D E VREDE N I E T . B E N O N I . (Neder landsche
Illustratie.)
©113c IRtnberlectuur O n z e k i n d e r l e c t u u r v i n d t o v e r a l b i j v a l : bij d e m o e d e r s , bij t a l v a n o n d e r w i j z e r s e n o n d e r w i j z e r e s s e n
en
n i e t h e t m i n s t bij h e t j o n g e v o l k j e . W a t z o u h e t h e e r l i j k z i j n , i n d i e n wij i e d e r e m a a n d i e t s g e v e n k o n d e n v o o r de j e u g d ! E e r s t en vooral gezellige verhaaltjes
over
Zijn d a n de socialisten uitsluitend godloochenaars ? W e l n e e n ! E r zijn C h r i s t e l i j k e s o c i a l i s t e n , v o l g e r s v a n K i n g s l e y ; e n d e b e k e n d e a r b e i d e r s M a n n e n T i l l e t zijn door en door geloovige, vrome m a n n e n . I n het Noor den van Engeland bestaat eene vereeniging, « T h e L a b o u r C h u r c h » (de tempel v a n d e n arbeid), die G o d a a n h e t h o o f d s t e l t v a n al h a r e b e m o e i i n g e n . D a a r e n tegen was Bradlaugh, de godloochenaar, een woe d e n d t e g e n s t a n d e r v a n h e t s o c i a l i s m e . D e z a a k is d e z e : s o c i a l i s m e is a l s d e r e k e n k u n d e ; d e s t u d i e e r v a n heeft n i e t s m e t « g e l o o f » t e m a k e n , e n bij h e t o n d e r z o e k zijner stellingen o n t m o e t e n Christen en g o d l o o c h e n a a r elkander o p hetzelfde gebied. G e e n van b e i d e n behoeft z i j n e o v e r t u i g i n g d a a r b i j te v e r z a k e n e n z e e r z e k e r behoeft geen v a n de t w e e als verrader tegenover d e n a n d e r te staan. Kardinaal V a u g h a n schijnt
voor
de oplossing
der
dieren, bepaaldelijk met het doel, d e n kinderen de h u n
groote en b r a n d e n d e vragen van den dag
dikwijls
t e w e t e n , d a n d e p r e d i k i n g v a n h e t C h r i s t e n d o m zooals
eigene
wreedheid
tegenover
deze
stomme
v r i e n d e n af t e l e e r e n ; e n l a t e r lesjes, p r e t t i g e , o n d e r h o u
hij het verstaat;
d e n d e lesjes o v e r g e s c h i e d e n i s , l a n d - e n
e i n d e zal k o m e n ,
enz.
enz. W a t een ideaal!
volkenkunde,
Maar... het geld!!
2000 e x e m p l a r e n als Muizengepiep
Voor
b e t a l e n w i j fr. 2 0 . 5 o .
niets beters
hij m e e n t d a t a a n alle s o c i a l e n o o d e n e e n wanneer de
rijke,
weionderwezen
h o o g e r e s t a n d e n v a n 't g e e n zij a a n g e l d of w e t e n s c h a p , a a n h a r t of v e r s t a n d t e v e e l h e b b e n , iets m e e d e e l e n a a n
H e t grootste gedeelte daarvan wordt gratis uitgedeeld
d e a r m e n . . . H e t is h e t e e u w i g e , o u d e l i e d , d a t
a a n de koopers der « V r o u w » ; de rest doet dienst
als
gezongen werd, w a n n e e r het volk eene p o g i n g deed o m
als p r o p a g a n d a m i d d e l ,
z i c h vrij t e m a k e n . E n z o o w o r d t d e n v r o u w e n g e p r e
cadeautjes
bij
kinderfeestjes,
altoos
e n z . O o k t r a c h t e n wij er w a t e x e m p l a r e n v a n te
ver-
d i k t , d a t zij i n a l l e t e v r e d e n h e i d z u l l e n « a f w a c h t e n »
koopen tegen 2 centimen 'tstuk, welke opbrengst
dan
totdat de mannen haar schenken wat hen aan sympathie
w e e r d i e n e n k a n a l s b e g i n v a n e e n f o n d s v o o r e e n vol
overblijft, n a b e h a r t i g i n g h u n n e r e i g e n b e l a n g e n . N e e n ,
g e n d verhaaltje. Indien n u de meer gegoeden ons een
d e e e n i g e w a r e w i j s h e i d is g e l e g e n in d e B i j b e l s p r e u k :
h a n d j e h i e l p e n , z o u d e n wij d a a r b i j w a t flinker o p s c h i e -
werkt aan uw eigen
GQ
t e n . 't Zij d a t m e n o n s , n a a r 't v o o r b e e l d v a n M e v r o u w
(j}
W . te M, een kleine bijdrage z o n d t ; 'tzij dat m e n ons
55
op
een p a a r h o n d e r d verhaaltjes afkocht o m die o p scholen enz. uit
te deelen.
Vooral dat laatste! H a d d e n
hieromtrent eenige zekerheid, ieder verhaaltje
dan
konden
e e n of e e n p a a r d u i z e n d
wij
wij van
exemplaren
m é é r laten drukken ; dan wierp ons werk dubbel vrucht af: f o n d s e n v o o r n i e u w e b r o c h u r e t j e s , e n v e r s p r e i d i n g v a n g o e d e , g e z o n d e , o n t w i k k e l e n d e lectuur o n d e r dui z e n d e n k i n d e r e n . — Ki:.'.o. v r i e n d e n , d i e k u n t e n wilt, helpt ons! De kinderej. i
ü
de hoop der
toekomst,
h u n n e vorming moet ons > > venal ter harte gaan ! B i j d r a g e n en bestellingen te adresseeren a a n : N . V a n K o l , R u e G a l l a i t 154, B r u s s e l .
zaligheid. G E O R G E S B E D B O R O U G H in
Shafts.
Door be (Bevallenen B e s c h i m p , b e s c h i m p geen vrouw, van 'tpad der deugd geweken 1 W i e zegt u, voor w a t drang 't vervolgde hart b e z w e k e n , Door w e l k e n nood in't eind haar kracht is uitgeput! D e storm, die de eerbaarheid dier zwakken heeft geschud, W e e t best hoe bang, hoe lang, en tot wat prijs de onteerden Krampachtig, maar vergeefs, haar dierbaarst pand vei weerden. Zoo hangt e e n regendrop des lieven hemels, rijk In glans, aan 't espenloof, waardoor de winden z w e v e n , E n trilt, en klemt zich vast en worstelt om zijn leven, Vóór 't vallen parel, en na 't vallen — morsig slijk 1 Op m a n n e n komt de schuld ; op 't goud en zijn bezitteren ! Maar ook . . . N o g schuilt in 't slijk die eens zoo heldre d r o p ; E e n straal van zon, een blik van liefde trekk' hem op. E n met vernieuwden glans zal hij als parel schitteren. Naar VICTOR HUGO, door N i c . BEETS.
VROUWEN, GEDENKT
DEN
u w e leer vergelijkt m e t u w leven en u w leven m e t d a t
IDreoe op aaroe, in menscben een welbehagen.
v a n d e n m a n , w i e n s w o o r d gij p r e d i k t ? H i j h a d g e e n s t e e n o m zijn h o o f d o p n e e r t e fraaie
't I s e e n g u r e k e r s t a v o n d ; d e w i n d h u i l t d o o r d e stra ten, sneeuwvlokken vallen dwarrelend neer.
in de
aan de hoeken der straten b a d e n en de
b e z i t t e n d e n , gij h e l p t h e n , d e z e v e r d o r v e n m a a t s c h a p p i j te prijzen,
' t v o o r b i j g a a n w e r p t ze e e n blik o p d e mooie winkels ;
menschen
d a n v e r d w i j n t z e i n e e n k l e i n e s t e e g , in e e n d e r v u i l e
te b e s t e n d i g e n .
« Vrede op
aarde,
in d e
e e n w e l b e h a g e n , » z e g t gij t o t h e n , d i e gij
« broeders en zusters » noemt. Is er vrede, zoolang
w o n i n g d i e zij b i n n e n t r e e d t
jaarlijks millioenen w o r d e n
heeft, m e t h a a r k a l e w a n d e n , meer v a n een gevangeniscel
uitgegeven
vloot? Vrijheid, zoolang d u i z e n d e n
d a n v a n e e n t e h u i s , 't I s e r s o m b e r , k o u d e n s t i l . N e e n ,
worden
uit een hoek komt een kermend geluid, een zwak stem
g e r u k t o m te
Liefde, zoolang
m e t j e z e g t : « V a d e r , zijt gij h e t ? » « N e e n L i s e , » a n t
wapens
uit h u n
er
leger en werkkring
te leeren h a n t e e r e n ? afgericht tot
r
a n d e r ? W elbehagen in de men
s c h e n , z o o l a n g er d u i z e n d e n
e n ik h e b zoo'n h o n g e r , » klaagt de zieke. A n n a krijgt
voor
de eene mensch wordt
moordenaar van den
w o o r d t d e b i n n e n t r e d e n d e . « O A n n a , ik b e n z o o k o u d
vaders,
moeders en kin
deren omkomen van ellende?...
d e t r a n e n in d e o o g e n ; o o k zij lijdt ! Z e g a a t n a a r h e t liggen.
woont
lief e n v l o e k t e
v o o r z i j n e o v e r t u i g i n g ; e n gij zijt d e h a n d l a n g e r s d e r
e e n k i n d , b i b b e r e n d v a n k o u i n h a a r d u n n e k l e e d j e ; in
d e f l a r d e n d i e er o p
die
l e g g e n , gij
h a d het volk
w e d u w e n e n w e e z e n b e s t a l e n ; h i j stierf d e n k r u i s d o o d
rijtuigen beschikken k u n n e n . J a toch, daar ginds loopt
b e d van het kind toe en tracht haar
h u i z e n ; hij
farizeërs,
Niemand
w a a g t zich buiten, b e h a l v e zij, die over pelsmantels en
krotten der armoede. De
STRIJDPENNING
Neen, vrouwen,
toe te dekken met
gij k u n t
niet instemmen
met het
kerstlied der christenen, gij, die d e zorgen des levens
Beide kinderen zwijgen.
D a a r w o r d t d e stilte v e r b r o k e n . . . V a d e r k o m t ! « H o e
n o g d i e p e r voelt d a n d e
i s 't m e t L i s e ? » is zijn e e r s t e v r a a g . « A c h , » a n t w o o r d t
m o e t zijn v o o r d e t o e k o m s t ! En
A n n a , « ze heeft h e t zoo k o u d e n ze heeft h o n g e r o o k ! »
gij
mannen,
man,
g i j , d i e altijd b e z o r g d
die steeds de
vrucht
van
uwen
« K o ü e n h o n g e r , » m o m p e l t d e m a n , « e n ik h e b n i e t s ,
a r b e i d i n a n d e r e r z a k k e n z i e t g l i j d e n , z u l t gij n o g g e -
niets, o m mijn lievelingen te d e k k e n e n te v o e d e n ! »
doogen dat m e n u langer misleidt ?
H i j z e t z i c h n e e r , h e t h o o f d in d e h a n d , dof z u c h t e n d , schier snikkend. E e n jaar
E n t o c h , er zijn e r n o g z o o v e l e n ,
geleden, juist o p kerstdag,
d i e n o g b l i n d zijn
voor d e ellende in deze maatschappij ! J a , n o g m a a r al
ontviel h e m zijn g o e d e v r o u w , afgewerkt e n afgetobd ;
t e v e l e n zijn e r , d i e i n stille b e r u s t i n g h e t
ook toen was er g e e n b r o o d in huis en geen brandstof,
aarde » mede zingen !
M e t al h a a r s l o v e n h a d zij d e e l l e n d e n i e t k u n n e n w e r e n
V r e d e o p a a r d e , b i j 't w o e d e n d e r h e l ! . . .
uit haar huis. H a a r jongste kind
Voelt ge, onnoozelen, die tegenspraak
v o l g d e d e m o e d e r al
heel spoedig. E n n u lag L i z e ziek, ziek v a n o n t b e r i n g ! Z o u o o k zij h e n e n g a a n n a a r d e p l a a t s w a a r m e n honger en koude kent ? Och, k w a m
geen
er m a a r r e d d i n g !
v o n d h i j m a a r w e r k ! M a a r er is g e e n w e r k e n d u s o o k geen brood. « Vader, » kermt Lize, « hebt ge nog geen w e r k ? o c h , ik b e n
zoo koud,
ik h e b z o o ' n
honger,
ik b e n z o o z i e k ! » D e v a d e r s t r e e l t e n k u s t z i j n k i n d , — d a t is alles w a t hij
doen
kan!
A l l e s ?.... W e l is e r
g e e n w e r k , m a a r b r o o d is e r , b r o o d i n o v e r v l o e d ! M a a r 't b e h o o r t a a n a n d e r e n t o e . . . O c h , v o o r zijn d o o d z i e k k i n d . . .
é é n b r o o d slechts
H e t angstzweet breekt h e m
u i t . D o c h , z i c h v e r m a n n e n d , s t a a t hij o p e n z e g t , zijn k i n d e r e n g o e d e n d a g k u s s e n d : « N o g een beetje g e d u l d , kinderen, Vader k o m t straks terug. »
O , a l s gij e e n m a a l i n z i e t h o e m e n u
« Vrede op
wel ? misleidt,
zullen u de ooren en de oogen opengaan en komt
dan gij
m e d e s t r i j d e n in o n z e g e l e d e r e n ! E n gij v r o u w e n , d i e r e e d s o v e r t u i g d zijt v a n d e rot h e i d o n z e r m a a t s c h a p p i j , s l u i t u , bij d e z e k e r s t v i e r i n g nog
meer aanéén ; tracht u w e nog slapende
w a k k e r te s c h u d d e n ,
wekt ook
uwe mannen
zusters zooveel
m o g e l i j k o p . K o r t o m , s t r i j d t m e t a l l e k r a c h t d i e i n U is o m het kapitalisme te doen verdwijnen.
Hoe
m e e r gij
d a a r v o o r i j v e r t , d e s te e e r d e r z a l h e t k e r s t f e e s t d e r p r o letariërs
genaken.
Dan
zullen Vrijheid,
Gelijkheid
e n B r o e d e r s c h a p o p a a r d e h e e r s c h e n e n zullen wij uit volle borst k u n n e n j u i c h e n : « V r e d e , v r e d e o p a a r d e e n in d e m e n s c h e n e e n w e l b e h a g e n ! GEERTJE.
E n wanneer n u straks die m a n
e e n b r o o d steelt o m
d e n h o n g e r zijner k i n d e r e n te stillen,
g e v a n g e n i s w o r d t g e z e t , w a t z a l e r d a n o m g a a n in u w hart, o predikers van Gods woord, die heden en morgen i n d e k e r k e n v e r k o n d i g t : V r e d e o p a a r d e , in m e n s c h e n welbehagen ! Honger, koü en
ellende
in
duizenden
g e z i n n e n , — m a a r t o c h : v r e d e o p a a r d e , in m e n s c h e n e e n w e l b e h a g e n ! A l s wij d e w e r k e l i j k h e i d met die prediking, d a n
b a l l e n wij
vergelijken
onwillekeurig
de
v u i s t . O , g i j , p r i e s t e r s e n p r e d i k e r s , d i e in d e n n a a m v a n G o d e n J e z u s h e t v o l k m i s l e i d t ; g i j , d i e leeft t e n k o s t e v a n h e t z w o e g e n d e volk,
bloost
Strijbpenning
w a n n e e r hij, als
e e n s c h a d e l i j k lid d e r m a a t s c h a p p i j , o p g e p a k t e n in d e
gij n i e t , w a n n e e r gij
ter ondersteuning van het blad « De Vrouw » (Buiten
verantwoording
der
Redactie)
P e r s o o n l i j k e of o n z e d i g e z e t t e n w o r d e n n i e t g e p l a a t s t . Overdracht ; fr. 187,42 Ciicnt, — Om vrij te wezen moeten de vrouwen eerst zorgen onafhankelijk te worden, E. C l . , o , i 5 . — Omdat de naaisters van de onthullingen der « Modegaleien » zouden gebruik maken om propaganda onder onze stielgenooten te maken, E l v . C l . , o,o5. — Voor « D e Vrouw », C . Cl., o.o5. — Mijne winst van 10 verkochte bladen, E l v . C l . 0.20. — Mijne winst van 23 verkochte bladen, E . C l . 0,46. — Rondgehaald door onzen kleinen Pifferaro op het
VROUWEN, GEDENKT concert in den Werkman, 6,46, waarvan 3,46 ten voordeele van De Vrouw • e n 3,00 voor het Kinderkoor 3,46. — N a het zingen van het lied " D e Martelaressen der Continues », bij Lieven den Schoenmaker, o,35. — V a n de snijdster van Vooruit, o.i5. •— Omdat de mannen meer achting voor de vrouwen zouden krijgen, L, Cl. 0,20. — V a n R, en R. D , H , o,i5. — P a p a geeft ook w a t voor de propaganda, 0,10. I j e d e b e r g . E e n partijgenoot van Ledeberg wenscht de voor dracht van E . Claeys in brochuur te zien verschijnen, 0,10. L e u v e n . — Mieke, de controleurs hebben goed hunnen dienst gedaan, de zaak d i e u aangaat is er een bewijs van, Ch. Cl., 0,10. — Indien er binnengeslibberd zijn zonder kaart, dan zijn het bedriegers, Th. Cl., 0,10. — Omdat Lisa de beenen van L . Verbeeck zoo mooi gevormd vindt, 0,10. — Van den buffethouder, V. O., 0,10. — Omdat de vrouwen zich zouden beijveren ernstige e n leerzame zetten in den strijdpenning te plaatsen. E . V . L 0,10 Dat hoop ik m e t u , Elisa! Nellie, 0,10. BruRMel. Zondagsgift van Lili. 0,10. — Winst op 60 verkochte bladen, 1,20. — V a n Ferdi, 0,10 — M a r i e doet er bij, 0,10. — Gevonden, o,o5. — Overschot, 0,04. — L e v e ons blad, G. 0,10 — Omdat Nicolaas zoo goed voor mij w a s , Lili, o. 10. — V a n Ferdi, 0,10. — Van Marie, 0.10. — Ter eere van Nelhe's verjaardag, Rienzi, 3o,oo. — Omdat mama jarig i <, Lili, 0,20. — O m d a t Lili haar versje z o o mooi opzei, Nellie, o,5o. — Op Kerstmis predikt men : Vrede op aarde ! Dat woord is schoon, zusters Laten wij het behartigen zonder een haarbreed van onze socialistische beginselen af te wijken. Stichten wij vrede in onze gezinnen, onder onze vrienden, in onze partijen, en, door oorlog te verklaren a i n den oorlog, o p d e gansche aarde ! E n och, h a d d e n alle menschen aan elkander een welgevallen ! Nellie, 10,00. Mijnheer B a c , 2,00. I t o r g e r l i u u t . — W e t e n s c h a p is licht, Bruinooghe van de derde sectie, o,o5. — O n z e groeten aan de Gentsche turners. Constant
F E U I L L E T O N VAN D E
STTIFIF'IE Novelle
VROUW
(3
IBIET
door J U S T U S VAN M A U E I K .
Zij h a d a l t i j d « r e j a a l e h u i z e n » (1) g e h a d e n w a s g r o o t g e b r a c h t d o o r b r a v e o u d e r s , die h o e w e l v r o e g gestorven haar toch zuinigheid en sparen hadden
geleerd.
V a n af h a a r z e s t i e n d e j a a r t o t h a a r vijf-en-veertigste h a d zij g e d i e n d , t r o u w e n eerlijk, e n in al d i e j a r e n h a d zij m a a r vijf d i e n s t e n g e h a d . I n d e n l a a t s t e n
w a s zij
tien
jaren achtereen gebleven, en uit huis getrouwd. H a a r mevrouw, had het doodjammer gevonden, dat h a a r m e i d t r o u w e n ging en n o g wel met een m a n
van
n o g g e e n negen-en-twintig jaren, m a a r B e t h a d n u eenmaal haar zinnen o p H e i n gezet en stoorde zich dus n i e t a a n h e t k a l m e « 't is d o o d j a m m e r , h o o r ! » v a n M e vrouw,
e v e n m i n a l s zij
geloof w i l d e
slaan aan
Me-
vrouws w a a r s c h u w i n g : « Begrijp ge d a n niet Bet, dat 't h e m a l l e e n o m j e s p a a r d u i t j e t e d o e n is ? H i j w e e t d a t jij e e n a p p e l t j e v o o r d e n d o r s t b e w a a r t ; a n d e r s t r o u w t e e n m a n v a n zijn j a r e n g e e n v r o u w v a n u w leeftijd. » S c h o u d e r o p h a l e n d h a d zij g e a n t w o o r d : « O c h ! u m o e t niet
altijd
't k w a a d s t e
van je evenmensch
denken;
H e i n is e e n g o e i e j o n g e n e n p o s i t i e f d o l o p m e — d a t z e g t hij mij i m m e r s alle d a g e n — e n w a t k o m t e r d a n (1) Begoede huizen.
DEN
STRIJDPENNING
7
en Goossens, o,o5. — T e v e n s proficiat voor het inrichten u w e r propagandasectie, o,o5. — Turners, gedenkt de woorden van Anseele o p het feest v a n 1" N o v e m b e r in den den H i p p o d r o o m uitgesproken, Decadi. o,o5. — Turners, gaat niet op in turnen. o,o5 — N a a s t de ontwikkeling van het lichaam, de ontwikkeling van den geest, Goossens, o,o5. Daarom moeten wij turners in d e eerste rangen strijden voor verbetering op stoffelijk en zedelijk gebied, J R. De L e e n w , o.o5 — U i t de discussie spruit licht, Baelemans, o,o5. De socialistische turnkring van Borgerhout, Vrijheid en Recht, wenscht de Vrouwenvereeniging en haar orgaan e e n lang e n nuttig bestaan, V. R., o,o5. — Als jongelingen drukken wij onze sympathie uit voor allen die tot de Vi ouwen e n Volksontvoogding iets bijdragen, o,o5. N e d e r l a n d . — V a n R te R , 10,00. — V a n M. W te Middelburg, 0,20. Totaal : 61,41 fr
Door lïdnoerlectuur Van verkochte verhaaltjes, 4,00.—Van Mevr. W . te Midd, 4,5o. V a n Nellie, 2,00 — D e Monsieur B a c , 6,1 o. — V a n Marietje V . omdat Nellie jarig is, 1,00. —-Van Emilie Claeys„o,5o. Totaal ; 18,00
Mied.ed.eeling'eh. De brochure van onzen vriend Rienzi a Socialisme e n V r i j h e i d » v i n d t z e e r veel b i j v a l , o o k i n h e t b u i t e n l a n d . R e e d s w e r d e e n g e d e e l t e d a a r v a n , w a a r i n hij o v e r Anarchie handelt, door onzen partijgenoot de W i n n e in h e t Fransch vertaald. T h a n s is e e n I t a l i a a n , C . P r a m p o l i n i , b e z i g h e t t e v e r t a l e n in h e t I t a l i a a n s c h e n v r o e g e e n O o s t e n r i j k e r verlof, d i t t e m o g e n d o e n i n het Duitsch.
z o o ' n p a a r j a a r t j e s v e r s c h i l o p a a n , ik b e n t o c h n o g e e n o n g e r e p t m e i s j e , e n h i j is e e n m a n , d i e g o e d z ' n brood heeft! » M e v r o u w d e e d er d u s verder het zwijgen toe, m a a r d a c h t e r h e t h a r e v a n , o m d a t B e t j e alles b e h a l v e m o o i en te goedig w a s o m , zooals m e n dat n o e m t , « een m a n o n d e r d e pantoffel t e k r i j g e n . 11 Zij t r o u w d e e n i n d e e e r s t e m a a n d e n g i n g a l l e s vrij g o e d ; m a a r al z e e r s p o e d i g w a s B e t j e o p e e n a v o n d bij h a a r « v r o e g e r e m e n e e r » g e k o m e n m e t h e t b e l e e f d verzoek o m « de pampiertjes » die meneer nog altoos voor haar in b e w a r i n g had, terug te mogen h e b b e n ; » ze z o u d e n s a m e n e e n zaakje b e g i n n e n , w a n t H e i n w a s al e e n h e e l e n tijd z o n d e r w e r k g e w e e s t e n e r w a s g e e n a p p a r e n s i e o p , d a t hij g a u w e e n v a s t e n b a a s z o u k r i j g e n . T o e n zij d i e n a v o n d m e t d e b e w u s t e « p a m p i e r t j e s » thuis k w a m , w a s h a a r m a n erg vriendelijk geweest, h a d h a a r zijn « b e s t e , g o e i e B e t » g e n o e m d , e n t o e n w a s h e t t r o m m e l t j e (1) m e t d e n k o s t b a r e n i n h o u d n e t j e s in d e c h i f f o n n i è r e , m e v r o u w s g e s c h e n k in h a a r h u i s h o u d e n , geborgen. ' E e n p a a r w e k e n later v o n d zij, na eenige boodschapp e n te h e b b e n g e d a a n , thuis k o m e n d e , d e opengebroken
en het
trommeltje,
het
chiffonnière
appeltje
voor
d e n dorst, met H e i n v e r d w e n e n . Ze dacht eerst nog, dat was, maar toen haar man (1) Koffertje.
zij d o o r e e n a n d e r b e s t o l e n 's n a c h t s n i e t t h u i s k w a m e n
VROUWEN, GEDENKT
8
DEN
STRIJDPENNING
BERICHT
Correspondentie T o t g r o o t e t e l e u r s t e l l i n g d e r B e l g i s c h e v r o u w e n ver dwaalden de keukenrecepten per ongeluk naar Holland. M e n vergeve dezen flater!
E r w a s m e t d e kiezing veel
d r u k w e r k e n d u s veel d r u k t e a a n V o o r u i t , d i e d e ver z e n d i n g d e r b l a d e n o p zich g e n o m e n heeft. W i j
zullen
voortaan beter toezien. A A N BELANGHEBBENDEN. D e prijs v a n h e t a b o n n e m e n t is h e t z e l f d e g e b l e v e n , al is d i e d e r l o s s e N helft v e r m i n d e r d .
o s
tot op de
D e a b o n n é s , h e b b e n wij a l t o o s g e
Lijst
der Agenten in Nederland bij wie men ten allen tijde het blad D E V R O U W kan verkrijgen :
Amsterdam. —• H o o f d a g e n t : Geel, Saanredamstraat. Groningen. — Agente : burgeres Meyer-Schaper. Wolvega. — Agente : burgeres Anna Meijer. Arnhem. — Agente : burgeres Vredeveld-Biezen. Utrecht. — Agente : burgeres V a n der W a l l e n H o o g e z a n d - S a p p e m e e r . — Agente : burgeres D e Jong. Middelburg. — Agent : burger Vanderveer, Heerenstraat. Franeker. — Agent : burger E . B o u m a . Drachten. — A g e n t : burger J. G. Jansonius. St-Anna-Parochie. — A g e n t : burger Jan S a p .
z e g d , s t e u n e n o n s d o o r iets m e e r t e b e t a l e n . H é é l v e e l m e e r is d a t bij d e n i e u w e r e g e l i n g n i e t . E r g a a t
aan
p o r t e n z . i m m e r s v e e l af.
DE SOCIALE Socialistisch
REDACTIE.
T U R N K R I N G BORGERHOUT. — H a r t e l i j k d a n k . Z a l in N° 9 vermeld worden.
VERGADERINGEN. Vereenigde Naaisters. — E i k e n eersten M a a n d a g v a n de m a a n d , om 8 u r e stipt 's avonds, verplichtende A l g e m e e n e V e r g a d e r i n g , in h e t lokaal Vooruit, G a r e n p l a a t s .
voor
N o o r d -
en
Prijs per Jaargang N E D E R L A N D : 4 8 franken. Men
GIDS
Tijdschrift Z u i d - N e d e r l a n d
van 12 Afleverineen, voor g u l d e n ; voor BELGIË,
abonneert zich bij den Uitgever, J. Hoekstra, te Amsterdam, en bij de Administratie van het blad « Vooruit. »
Vrouwenclub. — E i k e n eersten Z o n d a g van de m a a n d , om 4 u r e , verplichtende A l g e m e e n e V e r g a d e r i n g in Vooruit, Garenmarkt.
Gent, druk.-uitg. Emilie Claeys, Metserstraat, 20
o o k d e v o l g e n d e d a g e n n i e t s v a n z i c h liet h o o r e n , b e g r e e p z i j , d a t n i e m a n d a n d e r s d a n H e i n d e dief k o n zijn. H a a r eerlijk h a r t k o n z o o v e e l l a g e g e m e e n h e i d n a u w e l i j k s b e g r i j p e n , e n d a a r o m l i e p ze o v e r a l h e e n , w a a r ze wist dat H e i n wel eens k w a m . N i e m a n d h a d h e m g e z i e n , n i e m a n d w i s t w a a r hij g e s t o v e n of g e v l o g e n was.
i n g e h o u d e n t o o r n , s n e l d e zij n a a r d e n c o m m i s s a r i s d e r s e c t i e , w a a r i n zij w o o n d e , v e r t e l d e s c h r e i e n d w a t e r g e b e u r d w a s e n e i n d i g d e m e t d e z e v r a a g : « K a n ik h e m n i e t l a t e n o p p a k k e n , m e n e e r ? — Z i e t u w e , n i e t d a t ik hem ongelukkig zou willen maken vanwegens gevange n i s s t r a f of z o o i e t s , m a a r o m d a t hij m e t e e n a n d e r mijn centjes v e r b a m b o s e e r t (1). »
E e n p a a r w e k e n v e r l i e p e n e n hij k w a m n i e t t e r u g ; z e w i s t n i e t w a t zij d o e n m o e s t e n z o c h t « M e v r o u w » op, die haar treurig verhaal geduldig a a n h o o r d e , m a a r v e r v o l g e n s zei : « H e b ik 't j e n i e t v o o r s p e l d , B e t , h e b ik j e n i e t g e w a a r s c h u w d ?
D e commissaris h a d het heele relaas vriendelijk aan g e h o o r d e n eindelijk medelijdend g e a n t w o o r d : « J a , v r o u w t j e , 't is o n g e l u k k i g , m a a r ik k a n e r n i e t s a a n d o e n , w a n t t u s s c h e n m a n e n v r o u w b e s t a a t g e e n dief stal ; j e k u n t w e g e n s m o e d w i l l i g e v e r l a t i n g e c h t s c h e i d i n g v r a g e n , d a t is a l l e s . I k z a l e e n s v o o r j e n a a r m i j n e c o l l e g a s t e R o t t e r d a m s c h r i j v e n e n p r o b e e r e n of j e m a n v o o r o v e r r e d i n g v a t b a a r is ; m a a r ik twijfel er a a n . »
« A r m e m e i d , n u is 't t e l a a t ; w a t m o e t j e b e g i n n e n ? I k z o u 't i n . j o u w p l a a t s a a n g e v e n ; m i s s c h i e n v i n d t d e p o l i t i e h e m e n is e r k a n s , d a t j e t e n m i n s t e n o g iets v a n je geld terugkrijgt. » Betje k o n er niet zoo dadelijk toe besluiten o m d e p o l i t i e in d e z a a k t e m e n g e n ; in h a r e e e n v o u d i g h e i d h a d zij e e n o n b e s c h r i j f l i j k e n a n g s t v o o r a l l e s w a t t o t h e t g e r e c h t b e h o o r d e e n « h a a r e i g e n m a n a a n g e v e n — hij w a s t o c h m e t h a a r g e t r o u w d — n e e n , d a t v o n d zij t e e r g ». T o e v a l l i g v e r n a m zij l a t e r v a n e e n e g e d i e n s t i g e k e n nis, d a t H e i n te R o t t e r d a m w a s en d a a r m e t e e n e m e i d u i t e e n « Koffé-sjantant » ( i ) g o e d e sier m a a k t e e n v o o r zijn d o e n veel g e l d v e r t e e r d e . D a t b e r i c h t d e e d p l o t s e l i n g h a r e d r o e f h e i d in w o e d e v e r a n d e r e n . B l e e k v a n (i) Café chantant.
Afzonderlijke nummers: 1,25 frank.
D i e twijfel b l e e k g e g r o n d , w a n t H e i n w a s e n b l e e f w e g ; Betje h o o r d e niets meer v a n h e m e n o n t v i n g o p haar herhaalde vragen aan het politiebureau steeds h e t z e l f d e a n t w o o r d : « D a a r is w e i n i g of n i e t s a a n t e d o e n . » D e a r m e v r o u w w a s t' e i n d e r a a d ; ' t w e i n i g e g e l d d a t zij n o g b e z a t w a s o p g e t e e r d e n d e l o m m e r t (2) h a d r e e d s v e r s c h e i d e n e s t u k j e s lijfgoed v e r s l o n d e n , n a d a t zij, z o o a l s d e b u r e n d a t n o e m d e n , « al h a a r g o u d e n zilver h a d o p g e g e t e n ». (Wordt (1) Verbrast. (2 Berg van Barmhartigheid.
voortgezet.)
