Orgaan van den HoUandscft-Vlaamschen Vrouwenbond

DE

VROUW

Orgaan van den HoUandscft-Vlaamschen Vrouwenbond

"V

e r s c h ij m e n d e

ABONNEMENTSPRIJS PER JAAR VOOR B E L C Ê . . . . " V O O R A F

BUITENLAND

-t -w e e m. a a l

f . R

2

, fjc^ic

Ij CENTIEMEN

BUITENLAND

NIC. BEETS NELLIE NELLIE LAMENNAIS BENONI

7- G e d a c h t e n des V r e d e s . 8. V o o r de G e v a l l e n e n , g. V r e d e o p a a r d e . IO. F e u i l l e t o n ; C o r r e s p o n d e n t i e , enz.

m„

ENKELE NUMMERS, BELGIË

B E T A A L B A A R

I L L Ï L O T J L D . Vrijheid. 2. Uit B e b e l ' s b o e k . 3. D e j o n g e soldaat. (De Werkelijkheid) 4- » » » (Het Ideaal) 5. E e n uit velen. 6. Onze k i n d e r l e c t u u r .

m a a n. cl

5 0

„ ^,00

.

;p e r

' 8

1/, CENTS

ven geschiedenis. W i j krijgen dus vasten g r o n d onder d e v o e t e n . N u is v o o r o n s , E u r o p e a n e n , n a t u u r l i j k d e geschreven geschiedenis van ons eigen werelddeel, die t e v e n s d i e v a n o n s e i g e n r a s is, d e b e l a n g r i j k s t e ; d a a r b i j z u l l e n w i j d a n o o k iets u i t v o e r i g e r s t i l s t a a n . D o c h w e r p e n wij e v e n een vluchtigen blik o p d e Oostersche volkeren. O n d e r Oostersche volkeren verstaat m e n gewoonlijk

GEERTJE

de bewoners van het uitgestrekte werelddeel Azië. D e g e s c h i e d e n i s d i e r v o l k e r e n h e e f t iets n e v e l a c h t i g s , e e n s d e e l s , o m d a t zij z i c h v e r l i e s t i n e e n o n n a s p e u r l i j k v e r v e r l e d e n , a n d e r d e e l s o m d a t zij g e s c h r e v e n is i n t a l e n ,

IDrijDeio!

die slechts door enkele geleerden w o r d e n verstaan. Aziatische volkeren h a d d e n

L a a t de ketens vallen !

hun

toppunt

van

De bloei

Breekt, verbreekt het juk 1

bereikt, toen geheel E u r o p a nog één enkele wildernis

V r i j h e i d is v o o r a l l e n

was.

N o o d i g tot geluk !

z e e r o n d e r g e s c h i k t e r o l . E n k e l e n zijn t o t e e n s o o r t v a n Nic.

I n d e g e s c h i e d e n i s v a n o n z e n tijd s p e l e n zij e e n

half-barbaarschheid

BEETS

vervallen;

anderen

staan

onder

v r e e m d e h e e r s c h a p p i j . S l e c h t s h e t C h i n e e s c h e rijk heeft zijn

UUt Bebel's boeft over oe IDrouw geschreven

G E S C H I E D E R L I S

mijn vorig opstel w a s niet

v o l l e d i g . I k h a d e r bij m o e t e n v o e g e n , d a t d e g e g e v e n schets van de ongeschreven geschiedenis der menschheid slechts eene zeer a l g e m e e n e is. W a n t niet in alle hemelstreken maakt de ontwikkeling van den

mensch

e v e n g r o o t e v o r d e r i n g e n . Z o o leefde e r o p d e h o o g v l a k t e n v a n A z i ë e e n z e e r o n t w i k k e l d r a s , t e r w i j l in E u r o p a d e m e n s c h n o g half dier w a s . E n o p d e n h u i d i g e n d a g zijn tal v a n w i l d e v o l k s s t a m m e n n o g bezig m e t moeite den weg

te bewandelen

die door ons,

Europeanen,

r e e d s l a n g , l a n g is a f g e l e g d . I n bijzonderheden

verschilt

d e beschavingsgeschiedenis van het eene ras van die v a n h e t a n d e r ; in hoofdtrekken h e t w a r e n hoofdtrekken,

k o m e n zij o v e r e e n .

En

die ik u gaf in mijne schets.

Met de vervanging van het

d e t o e k o m s t v a n h e t b l a n k e ras veel vreezen. W a t d e v r o u w e n betreft, h a a r toestand staat en s t o n d

a. De Oostersche Volkeren. H e t Post-scriptum onder

èn

zijner i n w o n e r s e e n e m a c h t , w a a r v a n Staatslieden voor

UI. J D e

onafhankelijkheid weten te bewaren en vormt

door de getalsterkte èn door het eigenaardig gehalte

matriarchaat door het

patriarchaat was het meest ontwikkelde gedeelte

der

m e n s c h h e i d t e v e n s g e n a d e r d tot h e t t i j d p e r k d e r g e s c h r e -

v o o r z o o v e r d e g e s c h i e d e n i s r e i k t , bij s c h i e r alle O o s t e r s c h e v o l k e r e n gelijk m e t d e d i e p s t e s l a v e r n i j . N e r g e n s is h a a r l o t z o o b e k l a g e n s w a a r d i g a l s i n h e t O o s t e n . Bij d e H i n d o e s , bijv. (de b e w o n e r s v a n V ó ó r - I n d i ë en belijders van d e n

Brahmaanschen

de v r o u w zóó zeer b e s c h o u w d

godsdienst) wordt

als h e t

eigendom van

d e n m a n d a t z i j , w a n n e e r h a a r e c h t g e n o o t sterft, v e r p l i c h t is z i c h

met hem

te laten

verbranden!

Hare

rol v a n v o o r t b r e n g s t e r w o r d t d a a r z ó ó letterlijk o p g e v a t , d a t een meisje geen enkele gelegenheid o m m o e d e r te k u n n e n worden mag laten voorbijgaan. D a a r o m worden d e m e i s j e s o p k i n d e r l i j k e n leeftijd r e e d s u i t g e h u w e l i j k t . Zij b l i j v e n d a a r n a i n h e t o u d e r l i j k h u i s t o t d a t d e e c h t g e n o o t h a a r opeischt. D e z e m a g dit t e n allen tijde d o e n , zelfs l a n g v ó ó r h e t k i n d h u w b a a r is. S t e r f t d e e c h t g e n o o t v o o r d a t hij z i j n e v r o u w bij z i c h heeft g e h a d , d a n is d e achterblijvende kind-weduwe het

beklagenswaardigste

schepsel. Z e w o r d t , als e e n e d o o r de G o d e n gestrafte,

VROUWEN,

GEDENKT

DEN

STRIJDPENNING

Bij d e P e r z e n e n A r a b i e r e n is h e t w e d e r o m h e t z e l f d e : d e v r o u w w o r d t , als h e t b i j z o n d e r e i g e n d o m v a n d e n m a n , o p g e s l o t e n in v r o u w e n v e r b l i j v e n , d o o d v e r k l a a r d voor de maatschappij. Dit geldt ook voor E g y p t e (in Afrika) e n T u r k i j e (in E u r o p a ) , l a n d e n d i e , w e l is w a a r , aardrijkskundig niet tot Azië b e h o o r e n , m a a r die t o c h , w e g e n s d e n a a r d h u n n e r b e w o n e r s e n h u n Isla­ m i t i s c h geloof, g e r e k e n d k u n n e n w o r d e n t o t d e O o s t e r ­ sche volken. Bij al d e z e v o l k e r e n h e e r s c h t d e v e e l w i j v e r i j . Z ó ó is d a a r h e d e n t e n d a g e d e t o e s t a n d , z o o is hij e e u w e n l a n g r e e d s g e w e e s t ; e n h e t is t e v r e e z e n d a t hij n o g l a n g z o o zal b l i j v e n , d a a r d e v r o u w e n v a n h e t Oosten over het a l g e m e e n onbeschrijfelijk o n k u n d i g zijn. D e e e n v o u d i g e k u n s t v a n l e z e n is h a a r zelfs v r e e m d , e n z o o k a n v o o r l o o p i g h e t k l e i n s t e licht­ straaltje niet tot h a a r d o o r d r i n g e n . D e b o v e n g e n o e m d e volkeren b e h o o r e n tot de meest b e s c h a a f d e o n d e r d e A z i a t e n . B i j d e half- of h e e l b a r b a a r s c h e s t a m m e n p a a r t zi":h a a n d e g e w o n e o n d e r ­ w e r p i n g d e r v r o u w n a t u u r ! jk n o g g r o o t e r u w h e i d e n d i k w i j l s l i c h a m e l i j k e m i s h a n d e l i n g . . . « V r o u w » t e zijn is n e r g e n s b e n i j d e n s w a a r d i g . T o c h m o e t m e n z i c h v a n den toestand der Oostersche vrouwen g e e n overdreven d o n k e r e v o o r s t e l l i n g m a k e n . H a r e k e t e n e n zijn d i k w i j l s v e r g u l d , en ik g e l o o f n i e t d a t zij z i c h b e w u s t zijn v a n h e t v e r n e d e r e n d e v a n h a a r t o e s t a n d , of d a t zij b e g r i p h e b b e n van een waardiger bestaan. H e t werkelijk r a m p ­ z a l i g e v a n h a a r lot h a n g t g r o o t e n d e e l s af v a n h e t k a r a k t e r v a n h a r e n m a n . N u zijn v e l e O o s t e r s c h e vol­ k e r e n , als d e P e r z e n , H i n d o e s , C h i n e e z e n en J a p a n I n C h i n a w o r d e n , a l t h a n s bij d e a a n z i e n l i j k e v r o u w e n , neezen, zacht v a n aard, goedig en v o o r k o m e n d , terwijl d e v o e t e n v a n j o n g s af z o o d a n i g i n g e p a k t e n o m z w a c h d r o n k e n s c h a p bij h e n e e n o n b e k e n d e z o n d e is. D a t t e l d , d a t zij h u n n a t u u r l i j k e n w a s d o m n i e t k u n n e n moet toch wel ten goede k o m e n a a n h u n n e v r o u w e n , b e r e i k e n . E n al n o e m e n n u d e C h i n e e z e n z o o ' n v e r m i n k t d u n k t m i j ; z o o d a t , al zijn g o d s d i e n s t e n w e t t e n d i k w i j l s voetje e e n « G o u d e n l o t o s » ( i ) , h e t is e n b l i j f t n i e t t e m i n b a r b a a r s c h voor h e t vrouwelijk geslacht, de v r o u w als v o o r d e a r m e v r o u w e n e e n vies e n pijnlijk i e t s , w a n t i n d i v i d u t o c h n i e t altijd e v e n z e e r te b e k l a g e n is. D a t m e e r m a l e n g e r a a k t d e v o e t , d o o r h e t i n b i n d e n , in e e n is a l t h a n s m i j n i n d r u k v a n J a v a , d a t o o k d o o r A z i a t e n zwerenden toestand. Zóó dwingen de Chineezen hunne w o r d t b e w o o n d . O o k d a a r is d e v r o u w d e o n d e r d a n i g e v r o u w e n tot een huiszittend leven ! M a a r de w e d u w e n dienares van den man, mag de m a n meer dan ééne w o r d e n e r n i e t v e r b r a n d , ze m o g e n zelfs h e r t r o u w e n v r o u w h e b b e n , is d e v r o u w v o o r h e t o p e n b a r e l e v e n O o k schrijft d e C h i n e e s c h e z e d e w e t e e r b i e d j e g e n s e e n e n u l e n z . e n z ; m a a r a l s i n d i v i d u is zij n i e t z o o beide ouders voor ; en d e laatste keizerin-moeder v a n b i j z o n d e r o n g e l u k k i g ; treft zij e e n s c h a p p e l i j k e n echt­ China h a d grooten invloed o p d e staatkunde van haar g e n o o t , d a n is h a a r lot d r a g e l i j k ; in elk g e v a l , zij l a n d . D o c h dit alles belet niet, dat d e t o e s t a n d der s c h i j n t h a r e k e t e n e n ' n i e t t e g e v o e l e n , zij k o e s t e r t g e e n v r o u w i n C h i n a z e e r o n d e r g e s c h i k t i s , d a t zij z e l d e n verlangen naar een anderen toestand dan de bestaande n a a r e i g e n k e u s m a g t r o u w e n , v a n alle p o l i t i e k e r e c h t e n en leeft e r vroolijk e n o n b e z o r g d o p l o s . Z ó ó zal h e t i n verstoken is, enz. enz. a n d e r e O o s t e r s c h e l a n d e n o o k w e l zijn. 't I s w a a r , d i e O o k in J a p a n v e r k e e r t d e v r o u w in e e n t o e s t a n d v a n g e d w o n g e n o p s l u i t i n g e n a f s l u i t i n g lijkt o n s v r e e s e l i j k volkomen onderwerping aan den man. Maar sinds t o e ; in d e w e r k e l i j k h e i d zal zij d e v r o u w e n , d i e er a a n e e n i g e n tijd d r i n g t d e E u r o p e e s c h e b e s c h a v i n g i n alle g e w e n d zijn, w e l n i e t z o o pijnlijk d r u k k e n . M a a r w a n ­ hoeken van dit land door ; J a p a n s c h e jongelingen gaan n e e r d i e v r o u w e n e e n s b e g i n n e n t e d e n k e n , w a n n e e r zij in E u r o p a s t u d e e r e n ; o n d e r w i j s , s t a a t k u n d e , e n z . e n z . o p e e n of a n d e r e m a n i e r w a t k e n n i s o p d o e n e n h a a r w o r d t o p E u r o p e e s c h e leest g e s c h o e i d . W e l l i c h t d a t o o k gezichtskring zich verruimt, d a n b e g i n t pas h a r e e l l e n d e . e e r l a n g d e E u r o p e e s c h e v r o u w e n b e w e g i n g e e n e c h o zal E e n E n g e l s c h e d a m e , d i e in d e n h a r e m ( v r o u w e n v e r ­ v i n d e n bij o n z e o n d e r w e z e n e n d e n k e n d e z u s t e r e n i n blijf) v a n e e n a a n z i e n l i j k e n T u r k als v r i e n d i n v e r k e e r d e , Japan. vertelt d a t d e g e w o n e v r o u w e n , die lezen n o c h schrijven k o n d e n , z i c h v o l k o m e n Üvuis v o e l d e n in h a a r o m g e v i n g ; (i) D e lotos is eene waterbloem, de lievelingsbloem van vele m a a r é é n e d e r v r o u w e n , d i e l e z e n k o n , Was d i e p o n g e -

v e r a c h t e n g e s c h u w d ; ze m a g n i e t m e t a n d e r e k i n d e r e n spelen, niet mooi gekleed gaan, enz. enz. H a r d e a r b e i d en s m a a d w o o r d e n is a l l e s w a t h a a r t e n d e e l v a l t . A l s g e t r o u w d e v r o u w in h e t h u i s v a n h a r e n e c h t g e n o o t k o m t n a t u u r l i j k alle h u i s a r b e i d o p h a a r n e e r . V r e e m d e m a n n e n m o g e n h a a r n o o i t a a n s c h o u w e n . Al heeft d e H i n d o e d e n k n a p s t e n E u r o p e e s c h e n d o k t e r n a a s t zijne d e u r w o n e n , d a n zal hij n o g liever zijne v r o u w zien k r i m p e n van de hevigste pijn, dan h e m aan haar ziekbed roepen. G e l u k k i g k o m t er in d e z e n v r e e s e l i j k e n t o e s t a n d d e r v r o u w e n in H i n d o s t a n e e n i g e v e r a n d e r i n g . D e E n g e l schen, o n d e r wier heerschappij Voor-Indië staat, h e b b e n h e t v e r b r a n d e n d e r w e d u w e n o p s t r e n g e straf v e r b o d e n , o f s c h o o n h e t t o c h n o g d i k w i j l s in 't g e h e i m p l a a t s h e e f t . O o k i j v e r e n zij t e g e n d e k i n d e r h u w e l i j k e n ; terwijl tal v a n E n g e l s c h e d a m e s als v r o e d v r o u w e n , doctoressen e n z . , n a a r I n d i ë t r e k k e n , z i c h t o e g a n g tot d e v r o u w e n der H i n d o e s weten t e verschaffen, en z o o d o e n d e a a n d e z e a r m e o p g e s l o t e n e n h u l p e n lafenis in d a g e n v a n z i e k t e , v r i e n d s c h a p en liefde in d a g e n v a n e e n z a a m h e i d b r e n g e n . D e z e flinke E n g e l s c h e v r o u w e n v e r d i e n e n e e n w o o r d v a n lof e n d a n k v o o r h e t g e e n zij a a n h a r e z u s t e r e n in H i n d o s t a n d o e n . In B i r m a h , in Achter-Indië gelegen, bekleeden de v r o u w e n e e n g e h e e l a n d e r e p o s i t i e . D a a r h e b b e n zij zelfs m e e r v r i j h e i d d a n d e v r o u w e n in E u r o p a . E e n a r t i k e l , d o o r mij u i t « W e t e n s c h a p p e l i j k e B l a d e n b e w e r k t , zal w e l d r a in « D e V r o u w » v e r s c h i j n e n Ik b e h o e f e r d u s t h a n s n i e t o v e r u i t t e w i j d e n .

Oostersche volkeren.

VROUWEN,

GEDENKT

l u k k i g . A l t o o s l a s e n d a c h t zij o v e r d e E u r o p e e s c h e v r o u w e n , d i e z o o vrij zijn in h a a r b e w e g i n g e n , e n zij benijdde ons. H a a r leven w a s één v o o r t d u r e n d e marte­ l i n g . O c h , zij w i s t n i e t , h o e w e i n i g vrij d i e E u r o ­ p e e s c h e v r o u w e n zijn bij h a r e s c h i j n b a r e v r i j h e i d ! Zij vermoedde niet, hoe zwaar onze ketenen ons d r u k k e n en h o e wij r u k k e n o m z e t e v e r b r e k e n ! V o o r o n s , w i e r o o g e n zijn o p e n g e g a a n , ligt h e t l o t d e r v r o u w in al zijn e l l e n d e b l o o t , e n bij alles w a t wij o p h a a r v ó ó r h e b b e n , zijn wij m i s s c h i e n n o g v e e l o n g e l u k k i g e r d a n d e v r o u w u i t h e t O o s t e n , o m d a t wij d e n k e n e n v o e l e n ! T o t d e O o s t e r s c h e v o l k e r e n b e h o o r t , of b e h o o r d e , h o e m o e t ik h e t z e g g e n , n o g e e n v o l k d a t g e e n v o l k m e e r is, n a m e l i j k h e t J o o d s c h e . V a n d i t v o l k is d e g e s c h i e d e n i s w e l b e k e n d , d a a r zij d e n h o o f d i n h o u d d e s Bijbels vormt. O o k daar w a s de v r o u w de m i n d e r e van d e n m a n , als overal. n T o t d e n m a n zal u w e b e g e e r t e zijn, e n hij zal o v e r u heerschappij hebben, » sprak G o d tot de schuldige E v a , de moeder van het menschelijk geslacht, volgens het Bijbelverhaal.Overal,uit den geheelen Bijbel, klinkt d i e t o o n o n s d a n o o k t e g e n ; m a a r t o c h , in d e werkelijk­ h e i d w a s h e t lot d e r v r o u w bij d e J o d e n n i e t z o o k w a a d . D e w e t g e v i n g van Mozes, die in m e n i g opzicht eene modelwetgeving m a g heeten, noemt steeds de v r o u w in é é n a d e m m e t d e n m a n . « E e r t u w e n v a d e r en u w e m o e d e r ; » « W i e zijn v a d e r of zijne m o e d e r v l o e k t , d i e zal zekerlijk g e d o o d w i r d e n ; » « W a n n e e r i e m a n d zijn d i e n s t k n e c h t of d i e n s t m a a g d m e t e e n s t o k s l a a t , d a t hij o n d e r z i j n e h a n d sterft, d i e zal z e k e r l i j k g e w r o k e n w o r d e n ; » « w a n n e e r m a n n e n kijven e n slaan eene z w a n g e r e v r o u w , z o o z u l l e n zij z e k e r l i j k gestraft w o r ­ d e n ; » « w a n n e e r i e m a n d e e n e m a a g d verlokt, die zal h a a r z o n d e r u i t s t e l e e n e n b r u i d s c h a t g e v e n , d a t zij h e m t e r v r o u w z i j ; i> « gij z u l t g e e n e w e d u w e n o c h w e e s b e d r i e g e n , » enz. e n z . Bij z u l k e ridderlijke ( i ) w e t t e n w a s d e v l o e k d e r o n d e r w o r p e n h e i d n o g al d r a g e l i j k . Bij de J o d e n w e r d d a n ook de v r o u w werkelijk niet zoo w r e e d o p d e n a c h t e r g r o n d g e s c h o v e n a l s bij d e a n d e r e volkeren. H i e r en d a a r zien wij h a a r als profetesse, als patriote, als v r i e n d i n v a n g r o o t e m a n n e n , als vorstin, deelnemen aan het openbare leven, zonder dat i e m a n d er aansloot a a n n a m . H e t huisgezin w a s den J o d e n h e i l i g e n , al b l e e f d e v e e l w i j v e r i j vrij l a n g in z w a n g , t e n slotte d r o n g het huwelijk van één m a n m e t ééne v r o u w d i e p in d e J o o d s c h e z e d e n d o o r e n g i n g v a n d i t v o l k o p alle c h r i s t e l i j k e v o l k e r e n o v e r . V a n a l l e v r o u w e n der o u d h e i d was de J o o d s c h e misschien wel de geluk­ k i g s t e en m e e s t g e ë e r d e , al w e r d v a n h a a r e e n d i e p e onderdanigheid geëischt jegens haren heer en meester. B i j d e e c h t e , o u d e r w e t s c h e J o d e n v a n o n z e n tijd heerscht n o g diezelfde geest van g e h o o r z a a m h e i d e n onderdanigheid van de vrouw aan den man, maar d a a r tegenover staat d a n ook dit voordeel, dat d e huiselijke h a a r d heilig g e h o u d e n wordt en losbandige z e d e n er z e l d z a a m v o o r k o m e n . (il Ridderlijk voor de Joodsche vrouwen, wel te verstaan; vreemde vrouwen golden bij dit volk niet. D i e waren goed genoeg voor slavinnen en prostituees.

DEN

STRIJDPENNING

3

E n h i e r m e d e z u l l e n wij v a n A z i ë a f s t a p p e n . O v e r d e , meestal wilde, oorspronkelijke bewoners der andere w e r e l d d e e l e n , z u l l e n wij h i e r n i e t s p r e k e n . W a t i k omtrent hen, en omtrent de reeds aangeduide Aziatische v o l k e r e n h i e r of d a a r m o c h t a a n t r e f f e n , zal ik, i n d i e n h e t e r g e s c h i k t t o e is, v o o r d e v r o u w b e w e r k e n , w a a r ­ door d a n tevens het vluchtige van bovenstaande schets e e n w e i n i g zal w o r d e n a a n g e v u l d . G a a n wij t h a n s o v e r t o t e e n n a d e r e b e s c h o u w i n g d e r voornaamste Europeesche volkeren. NELLIE.

3>e jonoe (De

Solbaat

Werkelijkheid)

J o n g e s o l d a a t , w a a r h e e n g a a t gij ? Ik ga strijden voor de ongerechtigheid, voor zaken w a a r m e d e d e v o l k e r e n n i e t s te m a k e n h e b b e n , v o o r d e vermeende rechten van eenige gekroonde hoofden. I k g a s t r i j d e n t e g e n m e n s c h e n b r o e d e r s , d i e mij g e e n leed h o e g e n a a m d h e b b e n gedaan, strijden om h u n n e k e t e n e n e n d i e d e r w e r e l d te v e r z w a r e n . Ik g a strijden tegen schuldelooze m e n s c h e n terwille d e r g e n e n , die d e n voet zetten o p h u n nek ; voor de meesters tegen de slaven; voor de tyrannen tegen d e vrijheid. Ik ga strijden, o p d a t een v r e e m d land gevoegd w o r d e bij d e d o m e i n e n v a n m i j n e n h e e r , o p d a t e e n vrije n a t i e ingelijfd w o r d e bij d e m i j n e . Ik ga strijden, zoodat de vaders hier en ginder den d a g z u l l e n v l o e k e n , w a a r o p m e n h e n z e i d e : « U is e e n z o o n g e b o r e n », z o o d a t d e m o e d e r s h i e r e n g i n d e r h a n d e n w r i n g e n d z u l l e n u i t r o e p e n : « H e b ik m i j n z o o n i n s m a r t e n g e b a a r d , o p d a t hij d e m o o r d e n a a r of h e t slachtoffer w o r d e v a n d e n z o o n e e n e r a n d e r e m o e d e r ? » I k ga strijden, o p d a t vele zusters w e e n e n d d e n b r o e d e r z u l l e n z i e n h e e n g a a n , d i e n i e t zal w e d e r k e e r e n ; opdat vele broeders h u n zuster zullen zien w e g k w i j n e n w e g e n s d e n geliefde, d i e n de krijg h a a r ontnam. ff I k g a s t r i j d e n , o p d a t n i e m a n d i n v r e d e zijns arbeids g e n i e t e ; strijden, o p d a t a r m e w e e n e n d zullen roepen om d e n vader, die m o e t verschaffen; en de vader zal h e n niet h e t b r o o d zal h u n n i e t g e g e v e n w o r d e n .

de vrucht kinderkens hun brood hooren, en

I k g a s t r i j d e n o m d u i z e n d e n i n a r m o e d e te d o m p e l e n ; o m h o n g e r t e b r e n g e n in d e h u t t e n d e r d o r p e l i n g e n , o m o v e r v l o e d , v e r z e k e r d b e s t a a n e n l e v e n s g e l u k te v e r j a g e n uit de gezinnen. Ik ga strijden om d u i z e n d e n minken.

t e d o o d e n en t e ver­

Ik g a strijden o m d e g r e n z e n tusschen d e volkeren n o g scherper te trekken, om d e verbroedering der n a t i ë n v o o r l a n g e n tijd o n m o g e l i j k t e m a k e n . I k ga strijden o m a a n d e heerschende klassen d e tirannie over de gedachten, de gevoelens en het verstand der menschen te verzekeren. I k ga s t r i j d e n o m d e m e n s c h e n d o o f e n b l i n d t e maken voor de eeuwige wetten der gerechtigheid, om

VROUWEN,

4

GEDENKT

DEN

in h u n n e h a r t e n d e liefde t e b l u s s c h e n , d i e t r a n e n droogt e n w o n d e n heelt. J o n g e s o l d a a t , g e v l o e k t zijn u w e w a p e n e n !

JËén uit Delen ! H e t is e e n w e r k m a n s - h u i s j e ; e e n k a m e r i n d a t h u i s j e , waar m a n e n vrouw samenzitten, laat in den nacht.

NELLIE. ,

,

(»**»• \' J*»' J •*}»•('• {»•**' J" J«'J'"{I*J«J>'{*'J»TJ»*«-J"(>

»•{"*'•{'•['•}»•

{••{"[«•fi'J»

2>e joncte Solbaat ( Het Ideaal) J o n g e s o l d a a t , w a a r h e e n g a a t gij? Ik g a strijden voor d e gerechtigheid, voor d e heilige zaak d e r volkeren, voor d e heilige rechten v a n h e t menschelijk geslacht. I k g a strijden o m m i j n e b r o e d e r s t e b e v r i j d e n u i t d e knechtschap, o m h u n n e ketenen e n d e ketenen der wereld te verbreken.

STRIJDPENNING

H e t l a m p j e b r a n d t flauw e n t r e u r i g , e n e v e n t r e u r i g e n s o m b e r m o e t h e t bij d i e e c h t e l i e d e n d a a r b i n n e n zijn, w a n t h u n n e r oogen glans schijnt gedoofd, al spreekt er o o k d e i n n i g e liefde u i t , d i e a a n d e n t r o u w d a g h e r ­ innert. L i e f d e e n s m a r t e , d i e b e i d e w o n e n t h a n s in h u n b i n n e n s t e , w a n t zij m o e t e n g a a n s c h e i d e n ; zij m o e t e n gaan scheiden, omdat de armoede hen verbiedt langer samen te leven.

Als alle k a n s e n v e r k e k e n zijn, als g e e n u i t z i c h t m e e r opdoemt, als geen redding voor het gezin meer moge­ I k g a strijden t e g e n d e o n r e c h t v a a r d i g e m e n s c h e n lijk is, d a n g a a t o o k d e v a d e r v a n d a t g e z i n , w a n n e e r hij N e d e r l a n d e r i s , z i c h h e r i n n e r e n d a t e r e e n N e d e r v o o r d e g e n e n d i e zij t e r n e d e r w e r p e n e n m e t v o e t e n l a n d s c h - I n d i ë b e s t a a t , w a a r s o l d a t e n n o o d i g zijn, d i e , treden tegen d e meesters voor d e slaven; tegen de j a , wellicht h u n leven moeten laten, doch daarvoor, bij t y r a n n i e voor de vrijheid. v o oruitbetaling, driehonderd gulden ontvangen . . . . Ik g a strijden, o p d a t niet allen t e n buit vallen a a n d r i e h o n d e r d g u l d e n — w a a r i o o r hij zijn g e z i n v a n d e n e n k e l e n , o p d a t zij d e g e b o g e n h o o f d e n w e d e r o p r i c h t e n h o n g e r d o o d k a n r e d d e n niet alleen, m a a r w a a r m e d e hij en h u n n e wankele knieën weder vastheid b e k o m e n . d e t oekomst der zijnen k a n verzekeren . . . . misschien Ik g a strijden, o p d a t d e vaders niet langer d e n d a g . . . . misschien . . . . o m ze later . . . . z o o hij h o o p t v e r v l o e k e n , w a a r o p m e n h e n z e i d e : « U is e e n z o o n g e b o r e n », n o c h d e m o e d e r s d e n d a g w a a r o p zij d e n . . . . i n w e l s t a n d w e e r t e z i e n . Z o o hij h o o p t . . . . j o n g g e b o r e n e voor h e t eerst a a n haar hart drukten. Ik ga strijden, o p d a t d e broeder niet langer d e smart h e b b e , zijne z u s t e r t e z i e n w e g k w i j n e n als e e n e b l o e m , d i e in d e n d r o g e n b o d e m g e e n v o e d s e l v i n d t ; o p d a t d e zuster niet meer w e e n e n d d e n broeder aanzie, die heen­ gaat o m niet weder te keeren. Ik g a s t r i j d e n , o p d a t e e n iegelijk in v r e d e d e v r u c h t v a n zijnen a r b e i d k u n n e g e n i e t e n ; s t r i j d e n , o m d e tranen te drogen der a r m e kinderkens, die o m brood v r a g e n e n w i e n m e n a n t w o o r d t : « E r is g e e n b r o o d m e e r — w a t e r n o g w a s heeft m e n o n s o n t n o m e n . » I k g a s t r i j d e n v o o r d e n a r m e , o p d a t hij n i e t t e n e e u w i g e n d a g e b e r o o f d blijve v a n h e t a l g e m e e n erfdeel. Ik ga strijden, o m d e n h o n g e r te verjagen u i t d e hutten, o m in d e gezinnen overvloed, verzekerd bestaan en levensgeluk binnen te voeren. Ik g a strijden o m h e n , die in d e n kerker zuchten, d e frissche l u c h t t e h e r g e v e n w a a r n a a r h u n b o e z e m hijgt, e n h e t lieve licht, w a a r n a a r h u n o o g e n h o n g e r e n . I k g a strijden o m d e g r e n z e n t e v e r n i e t i g e n , d i e d e volkeren scheiden e n h e n verhinderen elkander te omhelzen als kinderen v a n één en denzelfden Vader, b e s t e m d o m i n liefde v e r e e n i g d t e l e v e n . Ik g a strijden o m g e d a c h t e , r e d e e n g e w e t e n t e bevrijden van de tyrannie der menschen. Ik ga strijden voor d e eeuwige wetten, voor d e gerechtigheid die d e wetten beschermt, voor de barm­ hartigheid, welke d e onvermijdelijke ellende verzacht! J o n g e s o l d a a t , g e z e g e n d zijn u w e w a p e n e n ! ( N a a r h e t F r a n s c h v a n LAMENNAIS.)

I n h e t w e r k m a n s - b i n n e n h u i s j e is 't e e n l a n g e p o o s stil, d o o d s t i l ; w a n t o o k d e o u d e k l o k is v e r p a n d e n k a n haar tikken niet meer doen hooren. « M o e d e r », z e g t d e w e r k m a n , e n hij l e g t z i j n e breede vereelte h a n d in d e hare, v Moeder, n u moet t zijn. » :

K J a », z e g t z e , e n z e n e e m t v a n h e t e i k e n h o u t e n kistje a a n d e n m u u r p a p i e r , p e n e n i n k t e n z e schrijft. . . h a r e t o e s t e m m i n g , d a t h a a r m a n z a l g a a n d i e n e n als s o l d a a t in d e O o s t . D e morgen breekt schemerig aan. Een lange, lange kus, bedauwd door tranen. Drie v a d e r k u s s e n o p d e v o o r h o o f d j e s d e r o n s c h u l d i g e klei­ n e n , e n d e w e r k m a n is o p w e g . . . . n a a r d e k a z e r n e . . . . n a a r H a r d e r w i j k . . . . n a a r N e d e r l a n d s c h OostIndië. D e b e n t i n g ( i ) is g e n o m e n , d e A t h e j e r s h e b b e n d i t m a a l een bloedige, maar door d e onzen duur-betaalde neder­ laag geleden. Alles is stil i n d e n a t u u r . N i e m a n d v a n d i e g r o e p m i l i t a i r e n , h o o g e r e of l a g e r e , s p r e e k t , w a n t e e n k a m e ­ r a a d g a a t s t e r v e n a a n zijn w o n d e n . D e stervende wenkt, en d e kapitein treedt nader, buigt zich t o t bij h e t bleeke bebloede aangezicht v a n d e n s o l d a a t , o m zijn l a a t s t e s t a m e l e n d g e f l u i s t e r d e woorden o p te vangen. (i H i j ijlt, hij d r o o m t », z e g t d e o u d e k r i j g s m a n , h e t h o o f d t o t d e z i j n e n o p h e f f e n d e ; « stil, w a t z e g t hij ? » « D a g lieve v r o u w , hier b e n ik w e e r ; d a g k i n d e r e n ! (i) Vesting.

H e t offer w a s z w a a r , m a a r o n s g e l u k is d e s t e g r o o t e r . E n n u , w e e t j e l u i h e t a l ? In de Oost is het alles vrede, daar zullen de onzen nooit meer strijden, nooit meer gaan sterven » « S t i l ! hij k o m t bij . . . . » « K a p i t e i n . . . . ik v o e l h e t , 't is m e t m i j g e d a a n . H i e r is — hij r e i k t d e n k a p i t e i n e e n b e u r s j e — w a t ik n o g voor h e n g e s p a a r d h e b . H e t a d r e s . . . zit er in. W i l t u 't h a a r d o e n b e z o r g e n ? » « Z e k e r w i l ik. I k b e l o o f 't j e . » « K a p i t e i n , h e t is n u K e r s t f e e s t . het ook . . . .

op den avond . . . .

Dat

was

toen . . . .

ik . . .

(Sebacbten bes IDrebes O p é é n d i n g v e r t r o u w ik s t e l l i g , e n d a t is d e s y m p a ­ t h i e d e r v r o u w e n v o o r e l k a n d e r , o n v e r s c h i l l i g in w e l k l a n d of o n d e r w e l k e h e m e l s t r e e k zij l e v e n . H o e b e t e r e e n e v r o u w is, d e s t e t e e d e r d e r e n r e c h t e r zal d e z e s y m p a t h i e v o o r h a r e z u s t e r e n z i j n .

W a n n e e r d e v r o u w e n i n d e r d a a d a l s 't w a r e e e n l e v e n d e k e t e n v a n liefde e n v r i e n d s c h a p o m d e w e r e l d v o r m e n , d a n , m a a r o o k d a n e e r s t zal d e o u d e s p r e u k b e w a a r h e i d w o r d e n : V r e d e o p a a r d e , in d e m e n s c h e n welbehagen.

g i n g . Z e g m i j n v r o u w , z e g d e k i n d e r e n , h o e lief . . . ik . . . hen aarde

. . . .

heb Vrede

Vrede »

MARIA MARTIN in

Shafts.

op

D e k a p i t e i n blijft n o g e e n p o o s g e b o g e n bij . . . h e t lijk. D e oudste der luitenants, wiens gelaat de sporen d r a a g t v a n l a n g e n dienst e n veel n a d e n k e n , zegt plechtig : M I L L I O E N E N SCHATS E N D U I Z E N D E N M E N SCHENLUVENS Z I J N REEDS DOOR NEDERLAND GEOFFERD E N N O G I S D E VREDE N I E T . B E N O N I . (Neder landsche

Illustratie.)

©113c IRtnberlectuur O n z e k i n d e r l e c t u u r v i n d t o v e r a l b i j v a l : bij d e m o e ­ d e r s , bij t a l v a n o n d e r w i j z e r s e n o n d e r w i j z e r e s s e n

en

n i e t h e t m i n s t bij h e t j o n g e v o l k j e . W a t z o u h e t h e e r l i j k z i j n , i n d i e n wij i e d e r e m a a n d i e t s g e v e n k o n d e n v o o r de j e u g d ! E e r s t en vooral gezellige verhaaltjes

over

Zijn d a n de socialisten uitsluitend godloochenaars ? W e l n e e n ! E r zijn C h r i s t e l i j k e s o c i a l i s t e n , v o l g e r s v a n K i n g s l e y ; e n d e b e k e n d e a r b e i d e r s M a n n e n T i l l e t zijn door en door geloovige, vrome m a n n e n . I n het Noor­ den van Engeland bestaat eene vereeniging, « T h e L a b o u r C h u r c h » (de tempel v a n d e n arbeid), die G o d a a n h e t h o o f d s t e l t v a n al h a r e b e m o e i i n g e n . D a a r e n ­ tegen was Bradlaugh, de godloochenaar, een woe­ d e n d t e g e n s t a n d e r v a n h e t s o c i a l i s m e . D e z a a k is d e z e : s o c i a l i s m e is a l s d e r e k e n k u n d e ; d e s t u d i e e r v a n heeft n i e t s m e t « g e l o o f » t e m a k e n , e n bij h e t o n d e r z o e k zijner stellingen o n t m o e t e n Christen en g o d l o o c h e n a a r elkander o p hetzelfde gebied. G e e n van b e i d e n behoeft z i j n e o v e r t u i g i n g d a a r b i j te v e r z a k e n e n z e e r z e k e r behoeft geen v a n de t w e e als verrader tegenover d e n a n d e r te staan. Kardinaal V a u g h a n schijnt

voor

de oplossing

der

dieren, bepaaldelijk met het doel, d e n kinderen de h u n

groote en b r a n d e n d e vragen van den dag

dikwijls

t e w e t e n , d a n d e p r e d i k i n g v a n h e t C h r i s t e n d o m zooals

eigene

wreedheid

tegenover

deze

stomme

v r i e n d e n af t e l e e r e n ; e n l a t e r lesjes, p r e t t i g e , o n d e r h o u ­

hij het verstaat;

d e n d e lesjes o v e r g e s c h i e d e n i s , l a n d - e n

e i n d e zal k o m e n ,

enz.

enz. W a t een ideaal!

volkenkunde,

Maar... het geld!!

2000 e x e m p l a r e n als Muizengepiep

Voor

b e t a l e n w i j fr. 2 0 . 5 o .

niets beters

hij m e e n t d a t a a n alle s o c i a l e n o o d e n e e n wanneer de

rijke,

weionderwezen

h o o g e r e s t a n d e n v a n 't g e e n zij a a n g e l d of w e t e n s c h a p , a a n h a r t of v e r s t a n d t e v e e l h e b b e n , iets m e e d e e l e n a a n

H e t grootste gedeelte daarvan wordt gratis uitgedeeld

d e a r m e n . . . H e t is h e t e e u w i g e , o u d e l i e d , d a t

a a n de koopers der « V r o u w » ; de rest doet dienst

als

gezongen werd, w a n n e e r het volk eene p o g i n g deed o m

als p r o p a g a n d a m i d d e l ,

z i c h vrij t e m a k e n . E n z o o w o r d t d e n v r o u w e n g e p r e ­

cadeautjes

bij

kinderfeestjes,

altoos

e n z . O o k t r a c h t e n wij er w a t e x e m p l a r e n v a n te

ver-

d i k t , d a t zij i n a l l e t e v r e d e n h e i d z u l l e n « a f w a c h t e n »

koopen tegen 2 centimen 'tstuk, welke opbrengst

dan

totdat de mannen haar schenken wat hen aan sympathie

w e e r d i e n e n k a n a l s b e g i n v a n e e n f o n d s v o o r e e n vol­

overblijft, n a b e h a r t i g i n g h u n n e r e i g e n b e l a n g e n . N e e n ,

g e n d verhaaltje. Indien n u de meer gegoeden ons een

d e e e n i g e w a r e w i j s h e i d is g e l e g e n in d e B i j b e l s p r e u k :

h a n d j e h i e l p e n , z o u d e n wij d a a r b i j w a t flinker o p s c h i e -

werkt aan uw eigen

GQ

t e n . 't Zij d a t m e n o n s , n a a r 't v o o r b e e l d v a n M e v r o u w

(j}

W . te M, een kleine bijdrage z o n d t ; 'tzij dat m e n ons

55

op­

een p a a r h o n d e r d verhaaltjes afkocht o m die o p scholen enz. uit

te deelen.

Vooral dat laatste! H a d d e n

hieromtrent eenige zekerheid, ieder verhaaltje

dan

konden

e e n of e e n p a a r d u i z e n d

wij

wij van

exemplaren

m é é r laten drukken ; dan wierp ons werk dubbel vrucht af: f o n d s e n v o o r n i e u w e b r o c h u r e t j e s , e n v e r s p r e i d i n g v a n g o e d e , g e z o n d e , o n t w i k k e l e n d e lectuur o n d e r dui­ z e n d e n k i n d e r e n . — Ki:.'.o. v r i e n d e n , d i e k u n t e n wilt, helpt ons! De kinderej. i

ü

de hoop der

toekomst,

h u n n e vorming moet ons > > venal ter harte gaan ! B i j d r a g e n en bestellingen te adresseeren a a n : N . V a n K o l , R u e G a l l a i t 154, B r u s s e l .

zaligheid. G E O R G E S B E D B O R O U G H in

Shafts.

Door be (Bevallenen B e s c h i m p , b e s c h i m p geen vrouw, van 'tpad der deugd geweken 1 W i e zegt u, voor w a t drang 't vervolgde hart b e z w e k e n , Door w e l k e n nood in't eind haar kracht is uitgeput! D e storm, die de eerbaarheid dier zwakken heeft geschud, W e e t best hoe bang, hoe lang, en tot wat prijs de onteerden Krampachtig, maar vergeefs, haar dierbaarst pand vei weerden. Zoo hangt e e n regendrop des lieven hemels, rijk In glans, aan 't espenloof, waardoor de winden z w e v e n , E n trilt, en klemt zich vast en worstelt om zijn leven, Vóór 't vallen parel, en na 't vallen — morsig slijk 1 Op m a n n e n komt de schuld ; op 't goud en zijn bezitteren ! Maar ook . . . N o g schuilt in 't slijk die eens zoo heldre d r o p ; E e n straal van zon, een blik van liefde trekk' hem op. E n met vernieuwden glans zal hij als parel schitteren. Naar VICTOR HUGO, door N i c . BEETS.

VROUWEN, GEDENKT

DEN

u w e leer vergelijkt m e t u w leven en u w leven m e t d a t

IDreoe op aaroe, in menscben een welbehagen.

v a n d e n m a n , w i e n s w o o r d gij p r e d i k t ? H i j h a d g e e n s t e e n o m zijn h o o f d o p n e e r t e fraaie

't I s e e n g u r e k e r s t a v o n d ; d e w i n d h u i l t d o o r d e stra­ ten, sneeuwvlokken vallen dwarrelend neer.

in de

aan de hoeken der straten b a d e n en de

b e z i t t e n d e n , gij h e l p t h e n , d e z e v e r d o r v e n m a a t s c h a p p i j te prijzen,

' t v o o r b i j g a a n w e r p t ze e e n blik o p d e mooie winkels ;

menschen

d a n v e r d w i j n t z e i n e e n k l e i n e s t e e g , in e e n d e r v u i l e

te b e s t e n d i g e n .

« Vrede op

aarde,

in d e

e e n w e l b e h a g e n , » z e g t gij t o t h e n , d i e gij

« broeders en zusters » noemt. Is er vrede, zoolang

w o n i n g d i e zij b i n n e n t r e e d t

jaarlijks millioenen w o r d e n

heeft, m e t h a a r k a l e w a n d e n , meer v a n een gevangeniscel

uitgegeven

vloot? Vrijheid, zoolang d u i z e n d e n

d a n v a n e e n t e h u i s , 't I s e r s o m b e r , k o u d e n s t i l . N e e n ,

worden

uit een hoek komt een kermend geluid, een zwak stem

g e r u k t o m te

Liefde, zoolang

m e t j e z e g t : « V a d e r , zijt gij h e t ? » « N e e n L i s e , » a n t

wapens

uit h u n

er

leger en werkkring

te leeren h a n t e e r e n ? afgericht tot

r

a n d e r ? W elbehagen in de men­

s c h e n , z o o l a n g er d u i z e n d e n

e n ik h e b zoo'n h o n g e r , » klaagt de zieke. A n n a krijgt

voor

de eene mensch wordt

moordenaar van den

w o o r d t d e b i n n e n t r e d e n d e . « O A n n a , ik b e n z o o k o u d

vaders,

moeders en kin­

deren omkomen van ellende?...

d e t r a n e n in d e o o g e n ; o o k zij lijdt ! Z e g a a t n a a r h e t liggen.

woont

lief e n v l o e k t e

v o o r z i j n e o v e r t u i g i n g ; e n gij zijt d e h a n d l a n g e r s d e r

e e n k i n d , b i b b e r e n d v a n k o u i n h a a r d u n n e k l e e d j e ; in

d e f l a r d e n d i e er o p

die

l e g g e n , gij

h a d het volk

w e d u w e n e n w e e z e n b e s t a l e n ; h i j stierf d e n k r u i s d o o d

rijtuigen beschikken k u n n e n . J a toch, daar ginds loopt

b e d van het kind toe en tracht haar

h u i z e n ; hij

farizeërs,

Niemand

w a a g t zich buiten, b e h a l v e zij, die over pelsmantels en

krotten der armoede. De

STRIJDPENNING

Neen, vrouwen,

toe te dekken met

gij k u n t

niet instemmen

met het

kerstlied der christenen, gij, die d e zorgen des levens

Beide kinderen zwijgen.

D a a r w o r d t d e stilte v e r b r o k e n . . . V a d e r k o m t ! « H o e

n o g d i e p e r voelt d a n d e

i s 't m e t L i s e ? » is zijn e e r s t e v r a a g . « A c h , » a n t w o o r d t

m o e t zijn v o o r d e t o e k o m s t ! En

A n n a , « ze heeft h e t zoo k o u d e n ze heeft h o n g e r o o k ! »

gij

mannen,

man,

g i j , d i e altijd b e z o r g d

die steeds de

vrucht

van

uwen

« K o ü e n h o n g e r , » m o m p e l t d e m a n , « e n ik h e b n i e t s ,

a r b e i d i n a n d e r e r z a k k e n z i e t g l i j d e n , z u l t gij n o g g e -

niets, o m mijn lievelingen te d e k k e n e n te v o e d e n ! »

doogen dat m e n u langer misleidt ?

H i j z e t z i c h n e e r , h e t h o o f d in d e h a n d , dof z u c h t e n d , schier snikkend. E e n jaar

E n t o c h , er zijn e r n o g z o o v e l e n ,

geleden, juist o p kerstdag,

d i e n o g b l i n d zijn

voor d e ellende in deze maatschappij ! J a , n o g m a a r al

ontviel h e m zijn g o e d e v r o u w , afgewerkt e n afgetobd ;

t e v e l e n zijn e r , d i e i n stille b e r u s t i n g h e t

ook toen was er g e e n b r o o d in huis en geen brandstof,

aarde » mede zingen !

M e t al h a a r s l o v e n h a d zij d e e l l e n d e n i e t k u n n e n w e r e n

V r e d e o p a a r d e , b i j 't w o e d e n d e r h e l ! . . .

uit haar huis. H a a r jongste kind

Voelt ge, onnoozelen, die tegenspraak

v o l g d e d e m o e d e r al

heel spoedig. E n n u lag L i z e ziek, ziek v a n o n t b e r i n g ! Z o u o o k zij h e n e n g a a n n a a r d e p l a a t s w a a r m e n honger en koude kent ? Och, k w a m

geen

er m a a r r e d d i n g !

v o n d h i j m a a r w e r k ! M a a r er is g e e n w e r k e n d u s o o k geen brood. « Vader, » kermt Lize, « hebt ge nog geen w e r k ? o c h , ik b e n

zoo koud,

ik h e b z o o ' n

honger,

ik b e n z o o z i e k ! » D e v a d e r s t r e e l t e n k u s t z i j n k i n d , — d a t is alles w a t hij

doen

kan!

A l l e s ?.... W e l is e r

g e e n w e r k , m a a r b r o o d is e r , b r o o d i n o v e r v l o e d ! M a a r 't b e h o o r t a a n a n d e r e n t o e . . . O c h , v o o r zijn d o o d z i e k k i n d . . .

é é n b r o o d slechts

H e t angstzweet breekt h e m

u i t . D o c h , z i c h v e r m a n n e n d , s t a a t hij o p e n z e g t , zijn k i n d e r e n g o e d e n d a g k u s s e n d : « N o g een beetje g e d u l d , kinderen, Vader k o m t straks terug. »

O , a l s gij e e n m a a l i n z i e t h o e m e n u

« Vrede op

wel ? misleidt,

zullen u de ooren en de oogen opengaan en komt

dan gij

m e d e s t r i j d e n in o n z e g e l e d e r e n ! E n gij v r o u w e n , d i e r e e d s o v e r t u i g d zijt v a n d e rot­ h e i d o n z e r m a a t s c h a p p i j , s l u i t u , bij d e z e k e r s t v i e r i n g nog

meer aanéén ; tracht u w e nog slapende

w a k k e r te s c h u d d e n ,

wekt ook

uwe mannen

zusters zooveel

m o g e l i j k o p . K o r t o m , s t r i j d t m e t a l l e k r a c h t d i e i n U is o m het kapitalisme te doen verdwijnen.

Hoe

m e e r gij

d a a r v o o r i j v e r t , d e s te e e r d e r z a l h e t k e r s t f e e s t d e r p r o ­ letariërs

genaken.

Dan

zullen Vrijheid,

Gelijkheid

e n B r o e d e r s c h a p o p a a r d e h e e r s c h e n e n zullen wij uit volle borst k u n n e n j u i c h e n : « V r e d e , v r e d e o p a a r d e e n in d e m e n s c h e n e e n w e l b e h a g e n ! GEERTJE.

E n wanneer n u straks die m a n

e e n b r o o d steelt o m

d e n h o n g e r zijner k i n d e r e n te stillen,

g e v a n g e n i s w o r d t g e z e t , w a t z a l e r d a n o m g a a n in u w hart, o predikers van Gods woord, die heden en morgen i n d e k e r k e n v e r k o n d i g t : V r e d e o p a a r d e , in m e n s c h e n welbehagen ! Honger, koü en

ellende

in

duizenden

g e z i n n e n , — m a a r t o c h : v r e d e o p a a r d e , in m e n s c h e n e e n w e l b e h a g e n ! A l s wij d e w e r k e l i j k h e i d met die prediking, d a n

b a l l e n wij

vergelijken

onwillekeurig

de

v u i s t . O , g i j , p r i e s t e r s e n p r e d i k e r s , d i e in d e n n a a m v a n G o d e n J e z u s h e t v o l k m i s l e i d t ; g i j , d i e leeft t e n k o s t e v a n h e t z w o e g e n d e volk,

bloost

Strijbpenning

w a n n e e r hij, als

e e n s c h a d e l i j k lid d e r m a a t s c h a p p i j , o p g e p a k t e n in d e

gij n i e t , w a n n e e r gij

ter ondersteuning van het blad « De Vrouw » (Buiten

verantwoording

der

Redactie)

P e r s o o n l i j k e of o n z e d i g e z e t t e n w o r d e n n i e t g e p l a a t s t . Overdracht ; fr. 187,42 Ciicnt, — Om vrij te wezen moeten de vrouwen eerst zorgen onafhankelijk te worden, E. C l . , o , i 5 . — Omdat de naaisters van de onthullingen der « Modegaleien » zouden gebruik maken om propaganda onder onze stielgenooten te maken, E l v . C l . , o,o5. — Voor « D e Vrouw », C . Cl., o.o5. — Mijne winst van 10 verkochte bladen, E l v . C l . 0.20. — Mijne winst van 23 verkochte bladen, E . C l . 0,46. — Rondgehaald door onzen kleinen Pifferaro op het

VROUWEN, GEDENKT concert in den Werkman, 6,46, waarvan 3,46 ten voordeele van De Vrouw • e n 3,00 voor het Kinderkoor 3,46. — N a het zingen van het lied " D e Martelaressen der Continues », bij Lieven den Schoenmaker, o,35. — V a n de snijdster van Vooruit, o.i5. •— Omdat de mannen meer achting voor de vrouwen zouden krijgen, L, Cl. 0,20. — V a n R, en R. D , H , o,i5. — P a p a geeft ook w a t voor de propaganda, 0,10. I j e d e b e r g . E e n partijgenoot van Ledeberg wenscht de voor dracht van E . Claeys in brochuur te zien verschijnen, 0,10. L e u v e n . — Mieke, de controleurs hebben goed hunnen dienst gedaan, de zaak d i e u aangaat is er een bewijs van, Ch. Cl., 0,10. — Indien er binnengeslibberd zijn zonder kaart, dan zijn het bedriegers, Th. Cl., 0,10. — Omdat Lisa de beenen van L . Verbeeck zoo mooi gevormd vindt, 0,10. — Van den buffethouder, V. O., 0,10. — Omdat de vrouwen zich zouden beijveren ernstige e n leerzame zetten in den strijdpenning te plaatsen. E . V . L 0,10 Dat hoop ik m e t u , Elisa! Nellie, 0,10. BruRMel. Zondagsgift van Lili. 0,10. — Winst op 60 verkochte bladen, 1,20. — V a n Ferdi, 0,10 — M a r i e doet er bij, 0,10. — Gevonden, o,o5. — Overschot, 0,04. — L e v e ons blad, G. 0,10 — Omdat Nicolaas zoo goed voor mij w a s , Lili, o. 10. — V a n Ferdi, 0,10. — Van Marie, 0.10. — Ter eere van Nelhe's verjaardag, Rienzi, 3o,oo. — Omdat mama jarig i <, Lili, 0,20. — O m d a t Lili haar versje z o o mooi opzei, Nellie, o,5o. — Op Kerstmis predikt men : Vrede op aarde ! Dat woord is schoon, zusters Laten wij het behartigen zonder een haarbreed van onze socialistische beginselen af te wijken. Stichten wij vrede in onze gezinnen, onder onze vrienden, in onze partijen, en, door oorlog te verklaren a i n den oorlog, o p d e gansche aarde ! E n och, h a d d e n alle menschen aan elkander een welgevallen ! Nellie, 10,00. Mijnheer B a c , 2,00. I t o r g e r l i u u t . — W e t e n s c h a p is licht, Bruinooghe van de derde sectie, o,o5. — O n z e groeten aan de Gentsche turners. Constant

F E U I L L E T O N VAN D E

STTIFIF'IE Novelle

VROUW

(3

IBIET

door J U S T U S VAN M A U E I K .

Zij h a d a l t i j d « r e j a a l e h u i z e n » (1) g e h a d e n w a s g r o o t g e b r a c h t d o o r b r a v e o u d e r s , die h o e w e l v r o e g gestorven haar toch zuinigheid en sparen hadden

geleerd.

V a n af h a a r z e s t i e n d e j a a r t o t h a a r vijf-en-veertigste h a d zij g e d i e n d , t r o u w e n eerlijk, e n in al d i e j a r e n h a d zij m a a r vijf d i e n s t e n g e h a d . I n d e n l a a t s t e n

w a s zij

tien

jaren achtereen gebleven, en uit huis getrouwd. H a a r mevrouw, had het doodjammer gevonden, dat h a a r m e i d t r o u w e n ging en n o g wel met een m a n

van

n o g g e e n negen-en-twintig jaren, m a a r B e t h a d n u eenmaal haar zinnen o p H e i n gezet en stoorde zich dus n i e t a a n h e t k a l m e « 't is d o o d j a m m e r , h o o r ! » v a n M e vrouw,

e v e n m i n a l s zij

geloof w i l d e

slaan aan

Me-

vrouws w a a r s c h u w i n g : « Begrijp ge d a n niet Bet, dat 't h e m a l l e e n o m j e s p a a r d u i t j e t e d o e n is ? H i j w e e t d a t jij e e n a p p e l t j e v o o r d e n d o r s t b e w a a r t ; a n d e r s t r o u w t e e n m a n v a n zijn j a r e n g e e n v r o u w v a n u w leeftijd. » S c h o u d e r o p h a l e n d h a d zij g e a n t w o o r d : « O c h ! u m o e t niet

altijd

't k w a a d s t e

van je evenmensch

denken;

H e i n is e e n g o e i e j o n g e n e n p o s i t i e f d o l o p m e — d a t z e g t hij mij i m m e r s alle d a g e n — e n w a t k o m t e r d a n (1) Begoede huizen.

DEN

STRIJDPENNING

7

en Goossens, o,o5. — T e v e n s proficiat voor het inrichten u w e r propagandasectie, o,o5. — Turners, gedenkt de woorden van Anseele o p het feest v a n 1" N o v e m b e r in den den H i p p o d r o o m uitgesproken, Decadi. o,o5. — Turners, gaat niet op in turnen. o,o5 — N a a s t de ontwikkeling van het lichaam, de ontwikkeling van den geest, Goossens, o,o5. Daarom moeten wij turners in d e eerste rangen strijden voor verbetering op stoffelijk en zedelijk gebied, J R. De L e e n w , o.o5 — U i t de discussie spruit licht, Baelemans, o,o5. De socialistische turnkring van Borgerhout, Vrijheid en Recht, wenscht de Vrouwenvereeniging en haar orgaan e e n lang e n nuttig bestaan, V. R., o,o5. — Als jongelingen drukken wij onze sympathie uit voor allen die tot de Vi ouwen e n Volksontvoogding iets bijdragen, o,o5. N e d e r l a n d . — V a n R te R , 10,00. — V a n M. W te Middelburg, 0,20. Totaal : 61,41 fr

Door lïdnoerlectuur Van verkochte verhaaltjes, 4,00.—Van Mevr. W . te Midd, 4,5o. V a n Nellie, 2,00 — D e Monsieur B a c , 6,1 o. — V a n Marietje V . omdat Nellie jarig is, 1,00. —-Van Emilie Claeys„o,5o. Totaal ; 18,00

Mied.ed.eeling'eh. De brochure van onzen vriend Rienzi a Socialisme e n V r i j h e i d » v i n d t z e e r veel b i j v a l , o o k i n h e t b u i t e n l a n d . R e e d s w e r d e e n g e d e e l t e d a a r v a n , w a a r i n hij o v e r Anarchie handelt, door onzen partijgenoot de W i n n e in h e t Fransch vertaald. T h a n s is e e n I t a l i a a n , C . P r a m p o l i n i , b e z i g h e t t e v e r t a l e n in h e t I t a l i a a n s c h e n v r o e g e e n O o s t e n r i j k e r verlof, d i t t e m o g e n d o e n i n het Duitsch.

z o o ' n p a a r j a a r t j e s v e r s c h i l o p a a n , ik b e n t o c h n o g e e n o n g e r e p t m e i s j e , e n h i j is e e n m a n , d i e g o e d z ' n brood heeft! » M e v r o u w d e e d er d u s verder het zwijgen toe, m a a r d a c h t e r h e t h a r e v a n , o m d a t B e t j e alles b e h a l v e m o o i en te goedig w a s o m , zooals m e n dat n o e m t , « een m a n o n d e r d e pantoffel t e k r i j g e n . 11 Zij t r o u w d e e n i n d e e e r s t e m a a n d e n g i n g a l l e s vrij g o e d ; m a a r al z e e r s p o e d i g w a s B e t j e o p e e n a v o n d bij h a a r « v r o e g e r e m e n e e r » g e k o m e n m e t h e t b e l e e f d verzoek o m « de pampiertjes » die meneer nog altoos voor haar in b e w a r i n g had, terug te mogen h e b b e n ; » ze z o u d e n s a m e n e e n zaakje b e g i n n e n , w a n t H e i n w a s al e e n h e e l e n tijd z o n d e r w e r k g e w e e s t e n e r w a s g e e n a p p a r e n s i e o p , d a t hij g a u w e e n v a s t e n b a a s z o u k r i j g e n . T o e n zij d i e n a v o n d m e t d e b e w u s t e « p a m p i e r t j e s » thuis k w a m , w a s h a a r m a n erg vriendelijk geweest, h a d h a a r zijn « b e s t e , g o e i e B e t » g e n o e m d , e n t o e n w a s h e t t r o m m e l t j e (1) m e t d e n k o s t b a r e n i n h o u d n e t j e s in d e c h i f f o n n i è r e , m e v r o u w s g e s c h e n k in h a a r h u i s h o u d e n , geborgen. ' E e n p a a r w e k e n later v o n d zij, na eenige boodschapp e n te h e b b e n g e d a a n , thuis k o m e n d e , d e opengebroken

en het

trommeltje,

het

chiffonnière

appeltje

voor

d e n dorst, met H e i n v e r d w e n e n . Ze dacht eerst nog, dat was, maar toen haar man (1) Koffertje.

zij d o o r e e n a n d e r b e s t o l e n 's n a c h t s n i e t t h u i s k w a m e n

VROUWEN, GEDENKT

8

DEN

STRIJDPENNING

BERICHT

Correspondentie T o t g r o o t e t e l e u r s t e l l i n g d e r B e l g i s c h e v r o u w e n ver­ dwaalden de keukenrecepten per ongeluk naar Holland. M e n vergeve dezen flater!

E r w a s m e t d e kiezing veel

d r u k w e r k e n d u s veel d r u k t e a a n V o o r u i t , d i e d e ver­ z e n d i n g d e r b l a d e n o p zich g e n o m e n heeft. W i j

zullen

voortaan beter toezien. A A N BELANGHEBBENDEN. D e prijs v a n h e t a b o n n e m e n t is h e t z e l f d e g e b l e v e n , al is d i e d e r l o s s e N helft v e r m i n d e r d .

o s

tot op de

D e a b o n n é s , h e b b e n wij a l t o o s g e ­

Lijst

der Agenten in Nederland bij wie men ten allen tijde het blad D E V R O U W kan verkrijgen :

Amsterdam. —• H o o f d a g e n t : Geel, Saanredamstraat. Groningen. — Agente : burgeres Meyer-Schaper. Wolvega. — Agente : burgeres Anna Meijer. Arnhem. — Agente : burgeres Vredeveld-Biezen. Utrecht. — Agente : burgeres V a n der W a l l e n H o o g e z a n d - S a p p e m e e r . — Agente : burgeres D e Jong. Middelburg. — Agent : burger Vanderveer, Heerenstraat. Franeker. — Agent : burger E . B o u m a . Drachten. — A g e n t : burger J. G. Jansonius. St-Anna-Parochie. — A g e n t : burger Jan S a p .

z e g d , s t e u n e n o n s d o o r iets m e e r t e b e t a l e n . H é é l v e e l m e e r is d a t bij d e n i e u w e r e g e l i n g n i e t . E r g a a t

aan

p o r t e n z . i m m e r s v e e l af.

DE SOCIALE Socialistisch

REDACTIE.

T U R N K R I N G BORGERHOUT. — H a r t e l i j k d a n k . Z a l in N° 9 vermeld worden.

VERGADERINGEN. Vereenigde Naaisters. — E i k e n eersten M a a n d a g v a n de m a a n d , om 8 u r e stipt 's avonds, verplichtende A l g e m e e n e V e r g a d e r i n g , in h e t lokaal Vooruit, G a r e n p l a a t s .

voor

N o o r d -

en

Prijs per Jaargang N E D E R L A N D : 4 8 franken. Men

GIDS

Tijdschrift Z u i d - N e d e r l a n d

van 12 Afleverineen, voor g u l d e n ; voor BELGIË,

abonneert zich bij den Uitgever, J. Hoekstra, te Amsterdam, en bij de Administratie van het blad « Vooruit. »

Vrouwenclub. — E i k e n eersten Z o n d a g van de m a a n d , om 4 u r e , verplichtende A l g e m e e n e V e r g a d e r i n g in Vooruit, Garenmarkt.

Gent, druk.-uitg. Emilie Claeys, Metserstraat, 20

o o k d e v o l g e n d e d a g e n n i e t s v a n z i c h liet h o o r e n , b e g r e e p z i j , d a t n i e m a n d a n d e r s d a n H e i n d e dief k o n zijn. H a a r eerlijk h a r t k o n z o o v e e l l a g e g e m e e n h e i d n a u w e l i j k s b e g r i j p e n , e n d a a r o m l i e p ze o v e r a l h e e n , w a a r ze wist dat H e i n wel eens k w a m . N i e m a n d h a d h e m g e z i e n , n i e m a n d w i s t w a a r hij g e s t o v e n of g e v l o g e n was.

i n g e h o u d e n t o o r n , s n e l d e zij n a a r d e n c o m m i s s a r i s d e r s e c t i e , w a a r i n zij w o o n d e , v e r t e l d e s c h r e i e n d w a t e r g e b e u r d w a s e n e i n d i g d e m e t d e z e v r a a g : « K a n ik h e m n i e t l a t e n o p p a k k e n , m e n e e r ? — Z i e t u w e , n i e t d a t ik hem ongelukkig zou willen maken vanwegens gevange­ n i s s t r a f of z o o i e t s , m a a r o m d a t hij m e t e e n a n d e r mijn centjes v e r b a m b o s e e r t (1). »

E e n p a a r w e k e n v e r l i e p e n e n hij k w a m n i e t t e r u g ; z e w i s t n i e t w a t zij d o e n m o e s t e n z o c h t « M e v r o u w » op, die haar treurig verhaal geduldig a a n h o o r d e , m a a r v e r v o l g e n s zei : « H e b ik 't j e n i e t v o o r s p e l d , B e t , h e b ik j e n i e t g e w a a r s c h u w d ?

D e commissaris h a d het heele relaas vriendelijk aan­ g e h o o r d e n eindelijk medelijdend g e a n t w o o r d : « J a , v r o u w t j e , 't is o n g e l u k k i g , m a a r ik k a n e r n i e t s a a n d o e n , w a n t t u s s c h e n m a n e n v r o u w b e s t a a t g e e n dief­ stal ; j e k u n t w e g e n s m o e d w i l l i g e v e r l a t i n g e c h t s c h e i d i n g v r a g e n , d a t is a l l e s . I k z a l e e n s v o o r j e n a a r m i j n e c o l l e g a s t e R o t t e r d a m s c h r i j v e n e n p r o b e e r e n of j e m a n v o o r o v e r r e d i n g v a t b a a r is ; m a a r ik twijfel er a a n . »

« A r m e m e i d , n u is 't t e l a a t ; w a t m o e t j e b e g i n n e n ? I k z o u 't i n . j o u w p l a a t s a a n g e v e n ; m i s s c h i e n v i n d t d e p o l i t i e h e m e n is e r k a n s , d a t j e t e n m i n s t e n o g iets v a n je geld terugkrijgt. » Betje k o n er niet zoo dadelijk toe besluiten o m d e p o l i t i e in d e z a a k t e m e n g e n ; in h a r e e e n v o u d i g h e i d h a d zij e e n o n b e s c h r i j f l i j k e n a n g s t v o o r a l l e s w a t t o t h e t g e r e c h t b e h o o r d e e n « h a a r e i g e n m a n a a n g e v e n — hij w a s t o c h m e t h a a r g e t r o u w d — n e e n , d a t v o n d zij t e e r g ». T o e v a l l i g v e r n a m zij l a t e r v a n e e n e g e d i e n s t i g e k e n nis, d a t H e i n te R o t t e r d a m w a s en d a a r m e t e e n e m e i d u i t e e n « Koffé-sjantant » ( i ) g o e d e sier m a a k t e e n v o o r zijn d o e n veel g e l d v e r t e e r d e . D a t b e r i c h t d e e d p l o t s e ­ l i n g h a r e d r o e f h e i d in w o e d e v e r a n d e r e n . B l e e k v a n (i) Café chantant.

Afzonderlijke nummers: 1,25 frank.

D i e twijfel b l e e k g e g r o n d , w a n t H e i n w a s e n b l e e f w e g ; Betje h o o r d e niets meer v a n h e m e n o n t v i n g o p haar herhaalde vragen aan het politiebureau steeds h e t z e l f d e a n t w o o r d : « D a a r is w e i n i g of n i e t s a a n t e d o e n . » D e a r m e v r o u w w a s t' e i n d e r a a d ; ' t w e i n i g e g e l d d a t zij n o g b e z a t w a s o p g e t e e r d e n d e l o m m e r t (2) h a d r e e d s v e r s c h e i d e n e s t u k j e s lijfgoed v e r s l o n d e n , n a d a t zij, z o o a l s d e b u r e n d a t n o e m d e n , « al h a a r g o u d e n zilver h a d o p g e g e t e n ». (Wordt (1) Verbrast. (2 Berg van Barmhartigheid.

voortgezet.)