Orgaan van de Cultuur Historische Vereniging "Tromp's Huvs Vlieland
Redactie:
E.J. Veerdig-Robijn Gangboord 8 8899 BS VLIELAND Tel.: 05621 -1049
Vijfdejaargang, nr. 1, Maart 1995 Het auteursrecht/copyright van de inhoud van dit blad berust uitsluitend bij de Cultuur Historische Vereniging "Tromp's Huys", Vlieland. Wanneer artikelen de naam van een auteur dragen, berust het auteursrecht bij de auteur.
INHOUDSQPCiAVE
Pagina
BESTUURSMEDEDELINGEN
2
J A A R V E R G A D E R I N G W O E N S D A G 26 A P R I L 1995 . . .
3
JAARVERSLAG PENNINGMEESTER
4
JAARVERSLAG SECRETARIS
4
V L I E L A N D TIJDENS D E B E Z E T T I N G 1940-1945 door de heer T . H . B . Meijer, Wieringerwerf
5
OPROEP 'GENS NOSTRA'
8
T E N T O O N S T E L L I N G "GASTEN S C H I L D E R E N V L I E L A N D 1995"
9
T E N T O O N S T E L L I N G "HET K L E I N S T E V A N B E T Z Y " . 9 SCHILDERIJ VAN B E T Z Y A K E R S L O O T - B E R G IN NASJONALGALLERIET, OSLO door de heer A. J . van Deijk, Den Haag WOORDENLIJSTJE NEDERLANDS/VLIELANDS
11 ...
13
E R R A T A D E C E M B E R N U M M E R 1994
18
I N L E V E R E N KOPIJ
20
N I E U W E L E D E N : GRATI S Z E E K A A R T
20
CONTRIBUTIE
20
DOELSTELLING
21
BESTUURSSAMENSTELLING
21
1
BESTUURSMEDEDELINGEN Onze voorzitter, de heer T.F.J. Pronker, zou in de komende Jaarvergadering op woensdag 26 april a.s. statutair aftreden en niet meer herkiesbaar zijn. Op 8 februari j l . echter heeft de heer Pronker om persoonlijke en diverse andere redenen zijn voorzitterschap vroegtijdig beeindigd. Voor onze vereniging betekent dit het gemis van iemand die, met zijn kunde en zijn vaardigheden op allerlei gebied, zich altijd ten voile heeft ingezet voor onze vereniging en die ervoor heeft gezorgd dat de vereniging na een 'rustperiode' weer nieuw leven werd ingeblazen. Hetzal zeer moeilijk worden, of eigenlijkonmogelijk, opnieuw een dergelijk gedreven iemand te vinden. Desalniettemin respecteren w i j de beslissing die de heer Pronker heeft genomen. Naast een onlangs aan hem gericht persoonlijk dankwoord willen wij daarom nogmaals middels deze mededeling onze dank betuigen. Wij wensen hem veel succes toe met de totstandbrenging van de diverse manuscripten die al jaren ongeduldig ter afi-onding op hem liggen te wachten. Het Bestuur
2
J A A R V E R G A D R R I N G W O E N S D A G 26 A P R I L 1995 Op woensdag 26 april 1995 om 20.00 uur zal de Jaarvergadering van de Cultuur Historische Vereniging "Tromp's Huys" worden gehouden in Hotel Golfzang, Dorpsstraat 1-3 op Vlieland. Agenda 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Opening en inleiding vice-voorzitter Notulen j aarvergadering 6 april 1994* Jaarverslag secretaris Jaarrekening 1994 penningmeester met toelichting Begroting 1995 Verslag kascommissie en benoeming nieuwe kascommissie Bestuursverkiezing Bestuursmededelingen Rondvraag Sluiting officiele gedeelte Lezing: onderwerp nog in beraad * Deze notulen vindt u als een aparte bijlage bij dit nummer.
Toelichting agendapunt 7 Conform het vastgestelde rooster zal de heer T.F.J. Pronker als bestuurslid aftreden en niet herkiesbaar zijn. De heer Pronker heeft inmiddels op 8 februari door persoonlijke en andere omstandigheden het voorzitterschap beeindigd. O P R O E P O P R O E P OPROEP O P R O E P O P R O E P OPROEP METSPOED KANDIDATENGEVRAAGD: kandidaten kunnen tot twee dagen voorde vergadering door tenminste zes leden schriftelijk worden voorgedragen, mits voorzien van de bereidverklaring van de betreffende kandidaat. 3
JAARVERSLAG PENNINGMEESTER Het ledenaantal steeg van 225 per eind 1993 tot 257 per eind 1994, waarvan 124 leden niet op Vlieland woonachtig. De contributieinkomsten stegen van / 2.225,-- naar / 3.290,--. Daamaast werd / 1.060,05 aan g i f t e n , / 14.570,99 aan fondsen e n / 40,48 aan rente ontvangen. Tevens gaf de Gemeente een toezegging van / 1.650,-subsidie voor 1994 als tegemoetkoming in de exploitatie van ons verenigingsorgaan Tien Eeuwen Eijlandt Flielandt; de subsidie-ontvangst van/100,-- heeft nog betrekking op 1993. De verkoop van reprodukties van de 17e eeuwse zeekaart leverde nog onbekende inkomsten op, terwijl de verkoop van etsen van Betzy Akersloot-Berg netto/ 155,-opleverde. Aanonsaankoopfonds voegden w i j / 17.002,81 toe. W i j gavenaan aankopen, restauratiesenonderhoud /16.957,66 uit. Overdenieuwe verwervingen rapporteerden wij in de onderscheiden nummers van "Tien Eeuwen Eijlandt Flielandt". De totale waarde van de door aankoop, schenking en legatering verworven museumvoorwerpen sinds de aanvang van onze vereniging bedraagt thans / 13.804,01. De antiquarische waarde ligt intussen beduidend hoger. Op de balans zijn deze bezittingen afgeschreven tot / 1 , ~ daar ze, gezien ons verenigingsdoel, als onvervreemdbaar moeten worden beschouwd. Per ultimo 1994 bedroeg het aankoopfonds / 9.406,59 en beschikten wij over/ 4.396,42 aan vlottende middelen, Een gedetailleerde jaarrekening ligt ter vergadering ter inzage.
JAARVERSLAG SECRETARIS Aangezien ook in 1994 ons tijdschrift de leden uitvoerig over onze activiteiten informeerde, menen wij als jaarverslag daamaar te mogen verwijzen. Ter vergadering zal de secretaris nog een overzicht geven. De meer cijfermatige gegevens vindt u reeds onder het hoofd 'Jaarverslag Penningmeester'. 4
V L I E L A N D TIJDENS D E B E Z E T T I N G 1940-1945 Gcmeentebgstmir Het gemeentebestuur bestond in feite uit de burgemeester, bijgestaan door de voormalige wethouders de heer G. Donia en de heer P. Doeksen (door de bezetters werden de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders als zodanig buiten werking gesteld). Burgemeester F.C. Rab was een geboren Vlielander. Hij was een integer persoon en zeer begaan met het wel en wee der bevolking. Na de bevrijding is hij korte tijd geschorst, doch vrij spoedig in alle eer hersteld. De burgerij had ook nog een handtekeningenactie ingesteld om zijn terugkeer te bevorderen. Ggmeentgambtenaren De heren C. Cupido (ontvanger), C.J. de Visser en T.H.B. Meijer (ambtenaren der secretarie), K. de Visser (gemeentebode), T. de Zeeuw (bedrijfsleider van de elektrische centrale), I . Visser (reservemonteur), J.W.A. Matthijsen (bouw- en woningtoezicht), G. van Terwisga (gemeente-arts); na diens overlijden opgevolgd door de heer R. Turfboer die in 1945 opgevolgd werd door dokter Hodes.
Openbgrg school Hoofd der school de heer L . van der Meer en onderwijzeres mejuffrouw H . Schaafsma. Distributigdienst De distributiedienst werd aanvankelijk uitgevoerd door de heer Donia en de beide ambtenaren ter secretarie gedurende enige uren per dag. Na het vertrek van de heer De Visser naar Zeeland, werd besloten de distributiedienst te reorganiseren. 5
Leider van de dienst werd de heer Van Ek, bijgestaan door mevrouw D. Bosma-de Koning en de heer F. Blom, die later werd opgevolgd door de heer C. Zeijlemaker. De heer Van Ek werd na enige tijd opgevolgd door de heer H.J.J. Wolbrink. Begraafplaats Een afzonderlijk gedeelte werd ingericht als militaire begraafplaats. In 1940 spoelde een aantal Fransen aan; waarschijnlijk slachtoffers van de overhaaste terugtocht uit Duinkerken. Na de oorlog werden de lijken van deze militairen en de lijken van Amerikaanse vliegers opgegraven en op militaire kerkhoven herbegraven. De lijken werden met militaire eer begraven met medewerking van een legerpredikant of vlootaalmoezenier. PQlitie De politie bestond aanvankelijk uit een rijksveldwachter, de heer A. Groenewoud, die in 1940 werd opgevolgd door dewachtmeesters der Marechaussee de heren P. Blom en B. Binnema. Voedselvoorzigning Op het eiland was een reservevoorraad voedsel opgeslagen voor ongeveer drie maanden. De strandvonderijschuur en het gymlokaal van de lagere school werden als opslagplaats hiervoor gebruikt. Binngnlandse Strijdkrachten Dokter Turfboer werd belast met de vorming van een klein groepje binnenlandse srijdkrachten, zulks waarschijnlijk in overleg met zijn collega van Terschelling, dokter Smit. De organisatie was als volgt: de heer Turfboer nam hiertoe contact op met wachtmeester P. Blom en de ambtenaar ter secretarie T.H.B. Meijer.
6
Afgesproken werd dat deze drie personen elk nog twee personen zouden aanwinnen die in hun ogen hiertoe geschikt en betrouwbaar waren. Zo werd een groep van negen personen gevormd, die onderling van het bestaan van elkaar niet afwisten. Deze personen waren: P. Bakker, B. Binnema, P. Blom, K. Annema, P.A. Kroon (Rijkswaterstaat), T.H.B. Meijer, C.Th. Straathof, R. Turfboer en C. Zeijlemaker. Van deze negen personen is anno 1995 nog een drietal in leven, te weten: de heren Bakker, Meijer en Turfboer. Via de heer Blom werd ondergetekende 's avonds op 4 mei 1945 in kennis gesteld van de capitulatie van het Duitse leger in Nederland op 5 mei 1945. Op 5 mei kwam men te zamen bij het huis van de heer Turfboer. De Nederlandse vlag werd gehesen en het Wilhelmus werd gezongen. Vervolgens gingen de heren Turfboer en Meijer naar de Duitse commandant, die in de bunkers tegenover het kerkhof verbleef en telefonisch van onze komst in kennis was gesteld. Met hem werd afgesproken dat de militairen zoveel mogelijk in hun onderkomens zouden blijven. Uiteraard werd de avondklok buiten werking gesteld en de verplichting tot verduistering werd opgeheven. Dit alles werd toch als een bevrijding gevoeld. Van een uitgelaten feeststemming was echter nog geen sprake. Als hoofdkwartier van de N.B.S. werd in gebruik genomen het pand van Foto Hommema, dat door de Duitsers was gevorderd en meteen werd ontruimd. Op last van dokter Turfboer werden de ingevorderde radiotoestellen, welke nimmer waren afgevoerd, weer aan hun eigenaren teruggegeven. Zodra de boot weer voer, werd de enige als zodanig bekend staande N . S .B.-er Joh. Sieben met zijn echtgenote afgevoerd naar Harlingen. Betrekkelijk kort na zijn intemering kwam hij weer terug en hervatte hij zijn bedrijf. Enige keren bezocht een klein groepje Engelsen Vlieland om een en ander in ogenschouw te nemen en te regelen. Verder moesten we ons maar zo goed mogelijk met de Duitse bezetters zien te redden. De gehele bewapening van de binnenlandse strijdkrachten bestond slechts uit twee Engelse geweren en de beide vuurwapens van de wachtmeesters Binnema en Blom. Toen de Duitsers uiteindelijk op 4 juni 1945 Vlieland verlieten, moesten de plaatselijke binnenlandse strijdkrachten de ontruimde onderkomens van de Duitsers bewaken. Hier-
7
toe werden diverse vrijwilligers aangetrokken die hiertoe graag genegen waren. Hierbij is het wel eens wat uit de hand gelopen, want het was onmogelijk om overal de nodige controle te verrichten. Uiteindelijk kwam de Nederlandse Landmacht de zaak ovememen. Wieringerwerf, 17 februari 1995, T . H . B . Meijer
QPROEP 'GENS N O S T R A ' De heer A.J. van Deijk van het maandblad van de Nederlandse Genealogische Vereniging 'Gens Nostra' heeft onze redactie gevraagd de volgende oproep te plaatsen.
Vlielan4se gglachten De redactie van Gens Nostra deelt mee dat het in de bedoeling ligt om medio 1996 met een speciaal aan Vlieland gewijd nummer te komen. Met het oog hierop komen wij graag in contact met lezers die genealogische gegevens (drie generaties of meer) voor dit doel beschikbaar willens stellen. Ook andere relevante bijdragen zijn welkom! Coordinator
namens de redactie van Gens De heer A.J. van Deijk De Poorterstraat 21 2597 CR 's-Gravenhage Telefoon: 070-3246973
8
Nostra:
T E N T O O N S T E L L I N G "GASTEN S C H I L D E R E N V L I E L A N D
my
Ook dit jaar zal weer de tweejaarlijkse tentoonstelHng "Gasten schilderen Vlieland 1995" worden georganiseerd. De tentoonstelHng zal echter niet zoals voorheen in de zomermaanden worden gehouden maar in het najaar van 1995 en wederom in museum "Tromp's Huys". Deelnemers van voorgaande jaren krijgen schriftelijk bericht en verder zullen wij aankondigingen publiceren in de verschillende kranten. De sluitingsdatum voor het inzenden van uw stukken is gesteld op 1 September 1995. De tentoonstelHng zal vanaf 16 oktober 1995 tot eind april 1996 te bezichtigen zijn.
T E N T O O N S T E L L I N G "HET K L E I N S T E V A N B E T Z Y " De landschapschilder die in het veld schetsen maakte, was lange tijd aangewezen op zijn schetsboek en zijn potlood, houtskool of krijt. Pas met de uitvinding van de tube - zo'n 125 jaar geleden - kon ook olieverf handzaam verpakt worden meegenomen. Impressionisten in Frankrijk en lets later H.W. Mesdag en andere schilders uit de Haagse School waren vurig voorstander van het schetsen met olieverf naar de natuur. Mesdag ontwierp een praktisch koffertje voor al zijn benodigdheden. Het deksel ervan bood plaats aan een handvol voorbewerkte paneeltjes van hout of stevig karton, soms kant en klaar beplakt met Hnnen. Betzy Akersloot-Berg onderging een sterke invloed van Mesdag. Ze was bij hem enkele jaren in de leer. Ook het gebruik van het koffertje nam ze van hem over. Naast potloodschetsen en prentbriefkaarten beschikt museum "Tromp's Huys" over een grote collectie schetsen en voorstudies in olieverf. De tentoonstelHng "Het kleinste van Betzy" biedt een nog bescheiden overzicht van die bonte verzameling.
9
De locatie van de kust- en zeegezichten getuigen van de gedrevenheid waarmee Betzy door Europa reisde. Reeds \66r haar loopbaan als zelfstandig schilderes werkte ze als verpleegster en zendelinge in Noors Lapland en studeerde in Miinchen. Van 1885 tot 1890 verbleef ze in Den Haag, het jaar daarop in Parijs. Na haar huwelijk met G.G. Akersloot in 1893 en hun vestiging op Vlieland in 1896 bleef ze zelfstandig reizen: naar Italic, Frankrijk en Engeland. Herhaaldelijk bezocht ze langdurig haar geboorteland Noorwegen. Het schilderskoffertje vergezelde haar op die reizen. In Noorwegen beschikte ze soms over een forse ezel, zoals een foto van haar aantoont; dan werkte ze direct op groot formaat. Op het winderige strand van Vlieland zocht ze - gehuld in oliejas en zuidwester beschutting in een kist en kwam het compacte koffertje goed van pas. Als schilderes is Betzy nooit tot de groten gaan behoren. Voor museum "Tromp's Huys" en andere gemteresseerden in de geschiedenis van Vlieland is echter niet alleen haar artistieke waarde van belang. Betzy heeft in schetsen en schilderijen ook veel van het dagelijkse leven op Vlieland vastgelegd vddr de tijd, dat gast of eilander hier een fototoestel had. Het belang van haar werk is ook gelegen in de documentaire waarde ervan, al is haar werk als historische bron niet altijd even betrouwbaar. Betzy schikte het landschap toch min of meer naar haar artistieke opvattingen over de compositie van een schilderij. Niettemin geven die schetsen een goede indruk van de situatie op Vlieland tussen 1896 en 1922, het jaar van haar overlijden. De tentoonstelling is nog te zien tot 1 mei 1995. Bert Huiskes
Deze unieke tentoonstelling, ingericht door directeur Bert Huiskes en 'klusjesman 'Harm Salomons, is een bezoekdan ook meer dan waardl 10
SCHILDERIJ V A N BETZY AKERSLQOT-BERG IN N A S J O N A L G A I J . E R I E T . OSLO In februari 1993 werd het Nasjonalgalleriet ( = Rijksmuseum) te Oslo verrijkt met een schilderij van Betzy Akersloot-Berg. Het doek, meteenafmetingvan 83x134 cm, heeft als titel "From Lofoten". Het schilderij is van hoge kwaliteit. In 1983 kreeg de familie Van Terwisga alhier een tip dat zich op de zolder van een bedrijf aan een van de Amsterdamse grachten een schilderij van Betzy Akersloot-Berg bevond. Het doek bleek erg gehavend, doch de familie Van Terwisga was van mening dat dit schilderij toch bewaard en opgeknapt diende te worden. Dit gebeurde voor eigen rekening en de restauratie vond plaats in het atelier van A . H , Bies te Eindhoven. Daama heeft het een aantal jaren in bruikleen bij een bekende Haagse familie gehangen, die voor dit grote schilderij een passende ruimte beschikbaar had. A l vanaf het begin dat zij het schilderij zagen, was de familie Van Terwisga van mening dat dit prachtige schilderij in Noorwegen terecht diende te komen en uiteindelijk werd besloten om het doek aan het Nasjonalgalleriet aan te bieden. Daar werd het doek in grote dank aanvaard, temeer omdat zij tot dan slechts over enig grafiek van Betzy Akersloot-Berg beschikten. Inmiddels is het schilderij al langere tijd in de afdeling 'Nieuwe Aanwinsten' te bewonderen. A . J . van Deijk, Den Haag De heer Van Deijk heeft ook een prachtige zwart/wit ft>to van het bewuste schilderij meegestuurd. Van deze fi)to tonen we op de volgende pagina een adruk.
11
12
WOORDENLIJSTJENEDERLANDS-VLIELANDS Via ons l i d Michiel Muller ontvingen wij geruime tijd geleden en door de heer drs C. van Dam uit Amsterdam samengesteld woordenlijstje Nederlands-Vlielands dat wij hieronder albeelden. Wij hopen dat deze opsomming een ieder stimuleert om zowel aanvullende als kritische opmerkingen te geven. De heer Van Dam spreekt in zijn begeleidend schrijven zelf de hoop uit dat oude(re) Vlielanders de moed hervatten om hun oude taal aan jongeren door te geven. Tpglichting De gebruikelijke werkwijze bij taal- en tongval-Zdialectonderzoek is het optekenen van woorden ter plekke d.m.v. klankschrift (fonetisch schrift) of middels opneemapparatuur. Pas daama vergelijkt men dit met geschiedkundige gegevens en nabuurttongvallen. Bronnen die de heer Van Dam heeft gebniikt: 1. Allen, F.: "Het eiland Vlieland", (1857). 2. Haspel, G . : "Onder den Brandaris", biz. 123 e.v., biz. 145 e.v. 3. Blancqaert, E.: "Nederlandse dialectatlas: J. Daan: NoordHoUand" (na 1941). 4. Winkel, J. ter: "Dialektikon: De verloren zoon", (biz. 19 e.v.). 5. Vermeulden, D . : "Op zoek naar Vlielands verleden, (1979). 6. Nummers van "Tien Eeuwen Eijlandt Flielandt" De auteur werkt aan een Nederlands-Westfries woordenboek en vergeleek genoemde Vlielandse bronnen onderling, waarbij hij concludeerde dat alle 6 genoemde bronnen elkaar ondersteunden. Deze bronnen geven een grondwoordenschat die weer te vergelijken is met Texels, Terschellings en (land)Fries: de woordenschattoontduidelijk een overgangsgebied van Texel naar Terschelling.
13
Vermoedelijkg kenmerkgn yqn (middgQ-Vlielanqs: I
"ie" waarhetzuiden "ij/oi" heeft; "uu" of " i i " waarzuiden "ui" heeft; "uw" waar zuiden "ieuw" heeft, vergelijkbaar met Enkhuizers, Wierings en Hindelopens.
II
"sk" waar Nederlands (maar ook Saterlands en Terschellings) "sch" heeft.
III
Geen bepaald lidwoord 'de' of 'het'.
IV
' H ' aan het begin van een woord is verdwenen.
V
Voor een woord beginnend met een klinker een ' H ' ; vergelijk met Strandvries (Schevenings-Katwijks) en Enkhuizers.
VI
In "stee" van "scheid" wordt steeds "scigheid" gezegd, zoals in het overige Westfries.
VII
Vlielands heeft een groot aantal woorden gemeenschappelijk met Texels ( > 12), ander Westfries (5) en Terschellings (20).
V I I I Lange "oo" is steeds "iie". IX
"nd" is steeds "ngd": neusklank die theoretisch moet bestaan (bijv. hand = hangd).
X
Uniek voor Vlielands is "seen" (zoon), "preek(h)uus)" (kerk), "'tgunt(hetgeen), "up" (op), "skie-skich-skien" (geschieden).
De overeenstemming met het (Mid)landfries zou groter zijn als met het Terschellings maar door overlappingen is dat een willekeurig verschil. Alles bij elkaar genomen zou Middel- en Nieuw-Vlielands nog heel wat meer eilandfiies zijn als Westfries. Drs Van Dam vindt zijn woordvoorraad echter te klein om daar lets zinnigs over te zeggen. Vlielanders opgelet: heeft u aanvullingen. correcties etc. op de hiemavolgende lijst, geeft u dat dan door aan de redactiell Op die manier helpt u dan mee aan een vollediger overzicht I 14
Nederlands Vlielands
Nederlands Vlielands
Aan Adem Af Afbedelen Aftreden
Han Aa(r)sem H5f H6fprachten Hbfgaan
Allen Alles Als Altijd Antwoord
Hallemaal Halles Hals Immer, Haltud Hantwoord
Beginnen Ben Bij Bijligging Bijslaap Blijde
Begunne Bin Bij Bileggmg Bisleping Blud
Boos Brengen Broer Brood Buik Buiten
Fuul Brenge Broer Brued, knel Buuk, biik Fuut, Frit
Daar(om Dat Deel Deze Dienen Dienaar Diender Dinsdag
Deer(om) Dat Deil Dense Dien Diender Diender Dingelsdag
Dit Doen Door Dood Drank Drinkplaats Duin Duitser
Dut Doe/deed/deen Deur Dood Soopje Kalk Duun, diin Dutser
Een Elkaar Email
Eng Er Ereens
Zeer D'r D'ris
En
len Mekaar Ferglaasel Hen
Gaan Geen Gelag Gevangenis Geven Gewas
Gaan Gin Gelagt Gat Geven Riis, runs
Gezang Gezond Gijlieden Glimp Groot
Gesing Gesond Je Swink Gr65t
Hand Heel Hebben
Angd Eel Ebbe/ad/et
Hoer Hok Honger
Oer Ok Onger
Nedgrlands Vlielands
Ngdgrlands ylielands
Hals Hemel Heten Herrie Hij Hoe
Als Emel Eeten Leven IJ Oe
Horen Horst Houwdegen Huifwagen Huis Huur
Ooren Orst Degen(h)ouwer Ruuf Uus, lis ler
Ik Immer Is
Hik Haltud His
Janken Jus
Blarren Dof
Kamer Kerk Kers Kind Knecht Kogge
Timmer Preek(h)uis/(h)iis Krik Kiind, kinders Knech Keeg
Komen Krankheid Krijgen Kudde Kunnen Kussen
Kommen Krankie Kriigen Prooi Kannen Soenen
Laten Lawaai Levend
Lette Leven Levendig
Links Lijf Losmaken
Skelling Luuf, L i i f Korren
Maken Make Meisje Kosje Mest Mis Mestspreider (Mis)slechter
Meten Mij Mijn Mond
Pollen Me Min Muul, miil
Naar (eng) Naar Na Nieuw
Naar Nei Nei Nuw
-nis Noot Nu Nijdig
-en Nuet Nou Nidig
Om Onstuimig Onder Ook
Hom On(ge)stuum/stiim Honder Hook
Op Oud Over
Hop, hup Od Hover
16
Nederlands Vlielands
Nederlands Vlielands
Peilen
Gronden
Rechts Reizen Rijst
Teksel Reise Ris
Schatten Schatting Schelm Schelpvisser Schilderen Schip Schoen(en) Stro
Gronden Skat, Gronding Diefleier Skiller Malen Skip, keeg, pink Skoen(en), Strooi
Schoonzus Schor Schorsen Soms Steeg Sterven
Sloer, sneer Gros Melien Biwille Glop Sturven ( = gestorven)
Tante Terug Touw
Moeie Wierum Keep, rog
Toveren Troep
Kollen Prooi
Uit Uitde
Uut, iit Buiten
Uw Jou(w) Uwe Edele Je(n)
Vaars Vader Van Vastbinden Veld Ver Verkleden Versch Verteren Veroorzaken Venvant Verzoeken Verzoenen Vet Vetmesten Verkrijgen Vlie
Vale Tate Fan Tuieren Feld Fard Opkleden Fris Fertere (H)innen Maag, fhind, friind Bidden Soenen Fet Mesten Kruggen/krug FU
Volzee, folsee, floed Vloed Voegen Foege Voer Foer Voet Foet Volk Folk Voorechtel. Foorbisleping, gesl.verkeer foorbislegging Vrachtschip Hoeker Vragen Frage, firaagt Vragen Bidden Vreemd Freimd Vrolijk Froolik VuU Fuul Vuilnis Vuulens, fiiulens VuUen Fillen Vuur Viir Vuurtoren Keep, kaap, vuinboet 17
Nederlands Vlielands
Nederlands Vlielands
Waard Want Weer Wenken Westwaarts
Weerd (H)want, (H)wangt Weer ( = alweer) Wunken Westaan
Wij Wetenschap Wijden Worden Wormen
We Wetenskip Weien Wezen, was, wezen Wurmen
Zal Zeeinham Zeer Zeggen Zelve Zenden Zien
Sel Slofter Naar Seggen, see(d), seid Selvers Sende, sond, sonden Sien, sag, sien
Zij Zijlieden Zijn Zoenen Zo Zwijn
Se (H)enlui, (H)eurlui Sin Soene So Swun, swiin
Copyright: de heer drs C. van Dam.
Amsterdam
ERRATA D E C E M B E R N U M M ER 1994 1. Op pagina 4, 6e regel: .postdienst naar Vlieland.." moet zijn "..postdienst van Harlingen naar Vlieland (de postdienst naar Vlieland was er namelijk al). 2. Onder het kopje Nieuwe verwervingen op pagina 18 is de laatste letter weggevallen van de naam van de heer Rob Hacquebord. 3. Van ons lid Dirk Bruin te Vlieland ontvingen wij de volgende toevoegingen en correcties op de lijst van strandingen en schipbreuken die wij hebben gepubliceerd zoals de lijst was aangeleverd en opgetekend door de heer Bealerts van Blokland: 18
De Duitse schoener Cilo staat bekend onder de naam Cito. De Engelse kotter Level Tartar staat bekend onder Tartar, De Duitse schoener Grafin moet zijn Grafin Krassow.
-
De Urker betters gestrand op 21.8.1889 waren de nummers 14, 5 9 , 6 1 , 121, 156 en 279. - De Noorse brik M . Helena staat bekend onder Martha Elena. - Noorse SS Isebjom staat bekend onder de naam Isbjom. -; Engelse SS Tengay staat bekend onder de naam Tengoy. - Engelse SS Oaksford staat bekend onder de naam Oakford.
.
In het jaar 1907 strandde: a. op 23 oktober 1907: Noors SS Cygnus, geladen met kopererts van Barcelona naar Hamburg, gestrand in de Eijerlandse gronden tijdens mist. Het volk is aan boord gebleven; b. op 10 november 1907: Engels SS City of Oporto, geladen met steenkool van Swansea naar Hamburg, gestrand in de Eijerlandse Gronden. Het volk is aan boord gebleven; het schip is later vlot getrokken. In het jaar 1908 strandde: a. in april 1908: Engels SS Wilster, geladen met Amerikaans hout op weg van Pensecola naar Harlingen. Met een westenwind gestrand bij paal 52. Het schip is later weer vlot getrokken; b. in oktober 1908 zonk een Nederlandse logger in de Eijerlandse gronden en sloeg daar tot wrak; c. op 3 december 1908: Duits SS Unita, geladen met ijzererts, gestrand in de Eijerlandse gronden. Later op eigen kracht vlot gekomen; d. op 5 december 1908: Noors SS Nanna, geladen met steenkool van Amble naar Harlingen, gestrand op de buitenbank ter hoogte van het Posthuis; later weer vlot gekomen; In het jaar 1913 strandde: a. inmaart 1913: Duits SSPapelara, geladen met ijzererts, gestrand in de Eijerlandse gronden; op eigen kracht vlot gekomen; b. in maart 1913: Duits SS Allfeld, geladen met stukgoed op weg naar Zuid-Amerika. Na stranding later weer vlot gekomen; c. in november 1913: Zweeds SS Bloore, onderweg naar Antwerpen. Na stranding later weer vlot gekomen.
19
I N L E V E R E N KOPIJ De sluitingsdatum voor het inleveren van kopij bestemd voor het volgende nummer van "Tien Eeuwen Eijlandt Flielandt" is gesteld op 20augustus 1995. U kunt uw bijdrage inleveren op het redactieadres Gangboord g. Vlieland-
NIEUWE L E D E N : GRATIS Z E E K A A R T Voor een ieder die zich aanmeldt als lid van de Cultuur Historische Vereniging "Tromp'sHuys", ligt in het museum "Tromp'sHuys' een reproduktie van de 17e eeuwse zeekaart gereed. Dit betreft dezelfde kaart die wij sinds 1991 voor bestaande leden k / 5,00 en voor nietleden k / 7,50 aanbieden.
CONTRIBUTIE Ook voor 1995 is het contributiebedrag/ 15,-, waarvoor u separaat een acceptgiro heeft ontvangen. W i j verzoeken u uw contributie vdor 1 mei 1995tQvoldoen. Zodra het contributiebedrag bij onsbinnen is, ontvangt u bij uw eerstvolgende bezoek aan museum "Tromp's Huys" uw lidmaatschapskaart of, indien u reeds een lidmaatschapskaart heeft, kunt u deze in genoemd museum af laten stempelen. Desgewenst kan men ook de contributie contant betalen bij museum "Tromp's Huys" aan de balie of thuis bij onze penningmeester de heer J. van Grinsven, Dorpsstraat 188, Vlieland; u ontvangt dan meteen uw lidmaatschapskaart of de reeds in uw bezit zijnde kaart wordt afgestempeld. N. B.
20
Het personeel van museum 'Tromp's Huys ' stelt het op prijs als u bij uw bezoek aan het museum uw lidmaatschapskaart kunt tonen I
DOEI.STELLING De Cultuur Historische Vereniging "Tromp 's Huys" stelt zich ten doel de bestudering van de cultuurhistorie van Vlieland en de ondersteuning van de activiteiten van hetgemeentemuseum Tromp's Huys. Uit de contributies vormt zij een reserve om waardevolle voorwerpen met betrekking tot de Vlielander historie aan te kopen. Daamaast verricht en stimuleert zij het opsporen van voorde Vlielander geschiedenis belangrijke documenten, verslagen en beschrijvingen uit oude archieven elders in het land. Met het lidmaatschap van slechts f 15.— per jaar per gezin ondersteunt u ons werk.
PESTUURSSAMENSTELLING:
TELEFOON:
H . M . van Eck, secretaris* J.M. van Grinsven, penningmeester E.J. Veerdig-Robijn, redactie M . van der Pol-Reinders W. van de Woestijne-de Pagter D. van der Veen
05621-1388 05621-1959 05621-1049 05621-1428 05621-1264 05621-1100
* tevens
vice-voorzitter
Ottmn vant^e Ctmmtv histozi^che Pmnigmj ** Xlmt^'5 0yx^5**
mkknb.
Vijfde jaargang, nr. 1, Maart 1995
