31" ?aar - - W. 2 7 2
Prijs par nummer : roor België 3 centiemen, voor den Vreemde 5 oentiemen
i Redactie 2 4 7 - Administratie 2 8 4 5
Donderdag 3 0 SEPTEMBER f 9 1 5 ABONN EMENTSPRU3 BELGIË
Drtf**rst«r-Ultge«frtM
Cim: Maatschappij HET LICHT
Orle • • • • d e a . . f . . tr. 3.H Zes maanden » . « . . tr. 6 50 Ecn J a a r . . , . » . . tr. I 2 £ 0 Men abonneert zich op aBe psttfcwwira
bestuurde» i /. VB. VISCH. Lcdebcrj-Cei*
. REDACTIE . . ADMINISTRATIE
HOOGPOORT. 29. GENT
Orgaan der Belgische Werldledenp'arty*— Verschijnende alk dagen.
Bekendmakingen VERORDENING Alle aankondigingen, welke volgens de Belgische wetten in don c Belgischen üoniteur > of in de hieraan bijgevoegde bladeren te verschijnen hebben, moeten van nu af in het Verordeniugsblad voor het Etappengebied van het 4e leger bekend gemaakt worden. A. H. Q., den 17 September 1915. Der Oberboiehishaber, Herzog Albrecht von Wiirttembcrg. VERORDENING . betreffende het slaan van zinkmunt In verschillende streken des lands is er gebrek aan pasmunt ontstaan ; om daarin te verhelpen heb ik besloten zinkmunt te laten liaan en bepaal het volgende: 1. Er wordt zinkmunt van 5, 10 en 23 centiemen geslagen. 2. Deze muntstukken dragen op de eene ïijde het opschrift: « Belgique-België >, de waarde en het jaartal; op de andere zijde eenen leeuw binnen eene-n krans. Deze muntstukken hebbeu eenen gladden rand. 3. Het gewicht is vastgesteld voor de 5 centiemstukken op 2.5 gr. voor de 10 centiemstukken op 4 gr. voor de 25 centiemstukken op 6.5 gr. De afwijking iu het gewicht mag niet meer noch min bedragen dan 20 duizendste bij de 5 centiemstukken. 15 duizendste bij de 10 centiemstukken. 10 duizendste bij de 25 centiemstukken. 4. De doorsnede is vastgesteld : voor de 5 centiemstukken op 19 millim. voor de 10 centiemstukken op 22 millim. voor de 25 centiemstukken op 26 millim
6. Niemand is verplicht, *?oor meer dan E frank zinkmunt in betaling te aanvaarden. 6. De zinkmunt wordt bij de kassen, die de Generalbommissar voor de banken aanduiden zal, in een bedrag van ten minste 100 frank voor elke soort tegen wettelijke geldmiddelen ingewisseld. 7. De uitvoeringsbepalingen voor deze verordening worden door den Generalkom missar voor de banken in België gegeven. Brussel, den 7 Augustus 1915. Der Generalgouverneur in Belgien. Frcihcrr van Bissing, Generaloberst. Bovenstaande verordening wordt voor het Etappengebied vau het 4e leger in werking gesteld. Gent, den 17 September 1915. Der Überbefehlshaber, Herzog Albrcckt von Württemberg. VERORDENING betreffende het in beslag nemen van do nieuwe liennepoogst De geheele nieuwe hennepoogst wordt in beslag genomen. Alle personen, die hennep bebouwd of hennep der nieuwe oogst bezitten of in bewaring hebben, moeten hunne voorradeu onmiddellijk bij de Etappen Kommandantuur hunner streek aangeven. Handelingen in tegenstrijd met deze verordening zullen met verbeurdverklaring en geldboete tot 1000 Mark gestraft worden. Gent, den 17 September 1915. V. S. d. E. I. Der Chef des Generalstabes, Ostertag Oberstleutuant.
e toesian IrD a t de toestand der werkende klas niet tc rooskleurig is, weet iedereen. Waarom er dan op terugkomen, zal men zeggen? E r zijn helaas nog zoovelen die niet schijnen te weten hoe treurig, hoe ellendig, hoe nijpend de toestand van 't overgroot deel onzer werklieden, tegenwoordig is. E r zijn nog zoovelen, die daarvan zoo weinig rekening schijnen te houden, yoor wie het altijd te veel is, 't geen men den werklieden geeft. 't Is waar, de ongelukkige toestand 'onzer werklieden wordt openlijk erkend, door de tusschenkomst der openbare besturen, en wij geven toe dat veel werkersgezinnen door die tusschenkomst van den hongerdood gered zijn. Maar benevens de ondersteuning of het beetje loon d a t onze werkers ontvangen, is de armoede bij velen onder hen nog zóó groot, nog ïoo nijpend. En wij bestatigen dat het medelijden met hun al lertreurigst lot bij zooveel mannen, die in staat zijn iets tot verzachting aan te wenden zóó heel gering is, dat wij het noodzakelijk achten dat er meer op het lot onzer werkende klas wordt gewezen, ten einde daardoor meer belangstelling op te wekken en bij gevolg daardoor te verkrijgen, dat er meer rekening er van worde gehouden en alle middelen ter leniging harer ellende worden aangewend. Indien men wist, hoe onze werklieden thans moeten leven, wat zij zoo al moeten opofferen, om hunne gezinnen in 't leven te kunnen houden dan zouden misschien minder menschen gevonden worden die harteloos genoeg zijn om door zucht naar veel geldgewin onze werkers aan den honger prijs geven, zoodanig dat maatregelen tegen die werkersvijanden noodzakelijk tijn. En, belangstelling wekken voor onze werklieden, tegen hunne vijanden optreden, hen schandvlekken, den nijpenden nood onzer werkende klas bloot leggen en Pogen daardoor dien nood eenigszins te verminderen, — voor wie zou die taak wel anders dan voor ons b l a d zijn weggelegd? Dat onze werkers in vredestijd mo*ite hadden om met hun loon rond te komen, dat het overgroot gedeelte van hen geen fatsoenlijk, redelijk bestaan hadden, dat hun leven niet een leven was, waarop zij jus voortbrengers recht hadden, is onbetwistbaar. En, spreken wij van dien tijd, oan is het nog van een tijd, wanneer onze werkers aan den arbeid waren, en regelmatig hun loon ontvingen. Hoe moer het i e t Ppstplrl «/iin T,»\ rt'.i mn «US nniet „tori- en ar. !™f gesteld zijn, nu zij van werk »cra beroofd, nü het overgroot gedeelte va ™n hen moet bestaan met enkele franken
1
on «wersteuning
of enkele, franken, die zij
als loon ergens verdienen, én de' prijzen van bijna al de onmisbaarste levensmiddelen minstens zijn verdubbeld? Daar er nog velen zijn, die niet heel goed moeten weten, hoe in 't algemeen onze werkmenschen moeten leven, wat hunne voeding moet zijn, als zij met enkele franken per week te leven hebben, willen wij hier even opsommen hetgeen ecn huisgezin van 4 personen, vader, moeder en 2 kinderen boven de 12 jaar, per week noodig heeft: Aardappelen 28 k™ aan 12 c. de k° Brood, 7 br. aan 0.60 en 3 br. suppl. aan 0.75 Boter 1/2 kilo Koffie 375 gr. Suiker, 1/2 Tcilo Suikerijen 1 pak Melk, 15 c. daags Vermicelle, 1/2 kilo Rijst, 1 kilo Zout, 1 kilo Zeep (voor de wasch) 1/2 kilo Blauw cn amidon Kolen, 50 kilos Licht Olie en azijn Kleine toebehoorten (zooals sajet, garen, zeep, peper, mosterd, cireersel, borstels, dweels, enz.) Spek Groenten (1) Totaal
3»36 645 3.00 1,50 0.65 0.30 1,05 1,00 0.70
o,oS o,75 0,50 2,20 0,50 0,50 1,50 1,50 1,00
Onze werklieden behoeven veel steun, veel opbeuring, veel belangstelling, in deze zoo droevige tijden: Wie kan, helpe hen zulks verleenen I Meenen. R. D. (1) Het is wel veïstaan dat die tabel plaatselijk is. In dezeii tijd zou er wel voor elke stad of gemeente eene speciale tabel op te maken zijn. In elk geval zal het nergens rooskleurig uitkomen voor de arbeiders, dat is zeker. (Red.) ' .
msajaaassaaOK
Aan onze brïsfwlsselaars en anders meöewsrkers KAMERADEN, Uw getal is thans grooter dan het ooit was en dat doet ons genoegen. Het toont .aan dat er:in het socialisme veel krachten verscholen lagen, dio wij rrïst kenden en die bij de eerste gelegenheid : oorlog en geheele of gedeeltelijke werkeloosheid, opgedoken zijn en getoond hebben wat zij kouden eu wat zij beloofden. Wij bedoelen hier onze schrijvers die zich op het terrein der princiepen plaatsen, dus dezen die direkt den os bij de horens vatten. Dat zijn de jongo kaïneraden. Laat ze uu in hun oordeel wat te dogmatisch streng zijn, laat ze ook al eens den bal misslaan, dat doet er niets toe, met wat correctie of een woord spreken gaat het er door. Wij drukken dus ook de hoop uit dat die groep trouw en strijdlustig bijeen zal blijven, in 't voile bewustzijn dat zij binnen eenige jaren een zwarèu last zullen te torsenen hebben. Dat zij vooral de eendracht onder elkaar bewerken en bewaren. Nu komen wij tot onze gewone briefwisselaars, die klsiuore grieven en klachten ons ter kennis brengen. Over die categorie hebben wij ons meer en terecht to beklagen. Herhaalde jiialen i"jj»-
fr. 27,69
Wij hebben dus voor 27,69 fr. En heeft men in al 't geen wij opgesomd hebben, iets overbodigs, iets overdreven, iets nutteloos bemerkt? Zeker neen, want daarbij behoort nog geen centiem voor: huishuur, kleederen, schoeisels, vleesch, fruit, vereeniging, dagblad, drinkgeld, baard, haarsnijden. E n toch meenen sommige huiseigenaren dat als hunne huurders eenige franken als ondersteuning of loon ontvangen, zij daarvan hunne huishuur kunnen betalen, — gelooven zekere fabrikanten, dat zij, als Hunne werklieden nog eenige uren per week mogen werken, zij huil reeds karig loon nog mogen besnoeien, — denken zekere hoofden of voormannen van openbare bestuurs- en ondersteuningscomiteiten dat zij e's werkers met enkele franks steun per week rijk maken, verkeeren een leger exploiteurs en speculateurs in de meening dat zij bestendig de allernoodzakelijkste levensmiddelen in prijs mogen doen stijgen. Aan de algemeene verachting dienden deze mannen prijs gegeven te worden, want door welken naam men ook Zijn misprijzen voor dit zoodje wil uitdrukken». hij klinkt npg te scho_on.
Eerste üorlogseflers Op 2 September jl. spraken we over drie helden, die moeten worden opgeschreven onder de eerste gevallenen van het belgisch leger in deze oorlogstijden. Imschoot van Deinze, gevallen te Forêt (Luik), op 5 Aug 1914, Van Gastel en Maulus, twee Antwerpenaren, gevallen te Wezet, op 4 Aug. We wezen toen op een gevallen gendarm, ook te Wezet, op 4 Aug. gesneuveld, doch wisten over hem geen bijzonderheden. Deze dappere, Bouko Auguste, uit de brigade van Prayon, provincie Luik, werd, bij de mobielmaking van ons leger, als fietser afgezonden naar Gemmenich, duitschtalige gemeente van 2,700 inwoners, gelegen in den uitersten noord-oostelijken hoek van de provincie Luik, ten westen van het onzijdig grondgebied Moresnet, ten noorden van Bleyberg en belgisch Moresnet, op twee kilometer afstand van de duitsche grens. De thans in de belgische geschiedenis van deze verschrikkelijke dagen vermaarde vierpuntenhoek, waar België, Nederland, Duitschiand en Moresnet samenspitsen en in wiens naaste nabijheid de eerste duitsche soldaten, uit de richting van Aken, drie kilometer van daar, de grens ziin avergekomen, heeft zijn top-
puntgrenssteen op het grensgebied van Ueminenioh. De alzoo versterkte trigade van Gemmenich, achtervolgd door duitsche uhlanen en andere soldaten, kwam te Wezet aan ov,er Mouland, belgische grensgemeente, tusschen Wezet en Eysden (Holland), i kilometer noordwaarts Wezet. De duischers geraakten hun vooruit, langs een binnenkiezelweg, uitgaande van de groote baan Berneau-Mouland en uitkomende in Mouland-centrum, op de brug van de Berevinne. Ze waren te Wezet vóór de onzen. Bouko reed aan 't hoofd. Bij het Siut-Hadelijn-college gekomen, tegonover de bank, ziet hij weerzijds den kruisweg bezet. Hij springt af, maakt een gebaar alsof hij zijn geweer wil nemen en roept: «Leve België! Voor Vorst en Vaderland !> Op 't zelfde oogenblik treft hem een kogel in 't hart en valt hij op plaats. Onmidhjk daarna opgenomen door den heer Goffin, bestuurder van het kollege, waar een Rood Kruisdieust werd iugericht, Btierf hij en werd te Wezet op het kerkhof begraven. 't Was toen kwartier over één uur. De twee'de fietser, onmidlijk volgend, werd nagenoeg tezelfdertijd overhoop geschoten. Hij behoorde tot de brigade vaa Gemmenich en heette Thyl. Een inwoner van Thimister, gemeente van 2200 inwoners, gelegen op het spoor Luik-Ilerve-Aken en op 5 kilometer van de duitsf-'io greiis, zoo ir.en den openbaren weg volgt, verhaalt het volgende aan het dagblad «La Belgique»: Op 4 Augustus 1914, kwamen de eerste duitsche verkenningsposten, sedert een half uur in de streek aangewezen, rond elf uur op de hoogte van la croix Polmard, op den steenweg Aken-Luik, tusschen Thimister en Battice. Onmidlijk knalden schoten. Eenige belgische soldaten bewaakten er de wegen. Een onder hen soldaat Fonck, 2e lanciers, Luik, werd getroïfen. Zijn lijk, naar Thimister gebracht, werd aldaar op het kerkhof begraven. Naar alle waarschijnlijkheid zon dus Fonck, toch heel zeker, tot nader toelichtende bijzonderheden, het eerste belgische slachtoffer in dezen oorlog zijn geweest. Wel verstaan, het eerste militair slachtoffer. Laat ons echter hier bijvoegen dat, voor seo- #r-w«iweien, nog-gecn bijzonderheden uit Luxemburg werden medegedeeld. 8. B.
'SïitSCtil
--isfiiiveriieid BE TOESTAND. — DE BEPERKING VAN BES ARBEIDSTIJD. — WAT ZULLEN DE VLASNIJVERAARS DOENI Sedert den 31 Oogst zijn twee kleine étoupespinnerijen, J ules -Vandenbulcke (150 werklieden) en de «Linière- St-Pierre» (100 werklieden) stil gevallen. Bij Jules Vandenbulcke werkte men nog 12 en in de «Linière St-Pierre> 18 uren per week. In de vlas- en étoupespinnerij Rey op Ledeberg is men ook veel van personeel verminderd. Naar allo waarschijnlijkheid zal de vlasen étoupespinnerij «St-Sauveur» deze week ook volledig stop zetten. Daar werken omtrent 1000 vlasbewerkers. Binnen enkele weken zullen misschien andere vlas- en étoupespinnerijen volgen en het ziet er dus voor de vlasbewerkers en hunne familie met de aan gang zijnde herfsten de komende wintermaanden heel treurig uit. Ziehier nu de gewijzigde tabel van het aantal uren dat men thans nog werkt in de verschillende vlas-, kemp- en étoupespinnerijen met het aantal werklieden en bedienden. (Onze vorize tabel verscheen in «Vooruit» van 31 Oogst). Werkhuizen
Getal nren Getal per week werklieden La Lys 17 3000 La Linière Gantoise 17 2800 . La Lieve 16 1575 St-Sauveur 12 950 Feyerick 12 700 Linière des Flandrep. 16 700 Kleine Lys 17 675 Tollenaere-Fiévé 18 100 Jules Grenier 16 100 Manila 24 100 Union Linière 13 400 N. L. d. Canal 24 275 Rey, Ledeberg 13 76
OEN VREEMDE Ortc mnaiidcn Idcgclijlu verzonden). . • . . . tr.
\\n
«oma 40, 50 en 60 nren in de week, terwijl men andere weken volledig stil ligt. Men betaalt daar alle soorten van loonen en h.t> gevolg is dat er alle weken nieuwe werklieden worden aanvaard terwijl anderen weg loopen. Men durft daar de spinsters 6 fr. in de hand stoppen voor 24 uren vuil en slafslijk werk. Dezen die durven reklameeren geeft men dan 8 fr. bij. De spinsters dia het karakter missen zulks t è doen, hebben niets I Dat fabriek is niet alleen eene duivenpier voor de werklieden maar ook voor de meestergasten. Waarom nu toch in deze droeve tijden met' de werklieden gekscheren en hun loon be-' snoeien f Is het leven nog niet ongelukkig genoeg? Wij moesten dit systeem reeds hekelen voor de vlasspinnerij Feyerick, waar men hef) loon verminderde, door bijna heel het supplement te ontnemen aan de werkli-nlea. die in zulke voorwaarden arbeidden. Men moet nu toch met de linkerhand niet; wegnamen wat men met de rechterhand. geeft! Wat zullon de vlasnljveraary doen *bi} het volledig of gedeeltelij!! stoppen hunne* fa-1 brieken ! Dit is de vraag die de duizende rlasb*werkers die nog enkele uren arbeiden per week, bezig houdt. Verleden week deden wij een onderzoek' in verschillende werkersbuurten en wij keW ben daar verschrikkelijke ding«3n gezien en: gehoord. Ziekelijke kinderen en lichamelijk uitjeputte vrouwen, die niet alleenlijk het Bondige voedsel missen voor haar en hunne lie-' velingen maar herhaaldelijk per dag aardappelen moeten eten omdat het broodrar.tsoen te klein is of het geld ontbreekt om andere levensmiddelen te koopen. Wat zal het dan wel zfjn als de vlasnijveraars gaan stop zetten en elkeen zal afhangen van de hulp van het N. K. en der stad Gent. Wij hebben destijds de vlaspafcroons geluk* gewenscht met de schoone daad welke zij daarstelden, — van in de maand November 1914, wanneer zij het 21-nrenstelsel moesten invoeren,—hunne werklieden 40per honderd bijleg te geven op het verdiende loon. De werküeden vroegen ons: f, « Gaat men ons dit ontnemen wanneer wjj geen loon meer zullen ontvangen 1 » Wij verstoutten ons te antwoordend «*Wi| gelasvcn het liet». Wij hebben daar reden toe. De «Filature du Robot» geeft reeds bijleg van in de maand Februari en heteelfde wordt nog altijd gedaan in de jutespinnerij Gallet. De werkbeden zijn hunne patroons, zeer dankbaar voor die schoone daad en wij ook hebben niet gewacht dit openlijk t e prijzen. Wanneer de stad Gent zooveel doet voor hare inwoners, mogen wij toch wel hopen dat de vlasnijveraars, die de vele jaren vóór den oorlog jiooveel geld hebben gewonnen, ook wat zullen doen voor hunne werklieden. Onder de werkende klas wordt er reeds zoo veel en bitter geleden door gebrek aan inkomen, het missen van vaders, broeders ea geliefden die op ' t slagveld zijn... Waarom zou men die ongelukkigen in hunnen nood niet ter hulp komen door geldelijken steun ? Laat het ons toe te zeggen, de gentsche vlasbewerkers-bevolking is toch wel de ongelukkigste en zij heeft toch rf»«ds zooveel duizenden slachtoffers geleverd op het arbeidsveld door kindersterfte, tering en andere armoe-kwalen I Komaan, heeren vlasnijveraars, «un bor; mouvement» I Denkt er aan dat diezelfde bevolking, na den oorlog, jaren zal noodig hebben om zich te herstellen. Er worden nu milliarden verspild aan de menschenslachterij; er mogen ook wel millioenen besteed worden om ons braaf en werkzaam ras te behouden en het te behoeden van hongersnood! Wanneer er aan de arbeidende klas gevraagd wordt om zich kloek te houden, mag er ook wel een beroep gedaan worden op de bemiddelden om haar te ondersteunen. Daar rit niets vernedersnds in : de werklieden hebben de minste t -huid niet aan den geschapen toestand, zij hadden in geen enkel land de medezeggingschap waarop z*j dienden recht te hebben. In 't belang van deze ongelukkige bevolking vragen_ wij, dat, moest tot het sluiten der fabrieken worden overgegaan, de patroons zouden tusschenkomen ten einde de bestaande en de toenemende armoede wat te verzachten en het opkomend geslacht, zooveel als mogelijk, te redden van eene volledige lichamelijke verzwakking. Jan SAMYN.
Totaal werklieden 11450 Voegen wij er de losse arbeiders aan toe en deze die nog werken in sommige bleekerijen en dechetkotten, dan mogen wij, als ronj cijfer nemen, 12.000 menschen die nog arbeiden in de vlasnijverheid met de aanverwante vakken. Het is dus alleen in de «Nouvelle Linière du Canal» en de «Manila» dat men alleenlijk nog 24 uren werkt; in de andere spinnerijen is het van 19 tot 17 nren per week. Van het kloddenkot Geirnaert, Rooigemlaan, spreken wij niet. Daar werkt men
OvirsiroomioieB in Italië Onrustbarende berichten komen in van alle streken in Noordelijk Italië. Het spoorwegverkeer nabij het Spezziagobergte werd stop gezet. De sneltrein van Genua naar Pisa is op zijn weg moeten ter u s keeren, daar de spoorwegbrug «abij Rapallo dtjer de ove,r§j/Soqnjiss .iss»»Ti«l*gen is.
I
-*-£" Donderdag 30 September 1015
2
uropeesch
*
kers vielen driemaal aan, maar werden telkens teruggedreven. De Italiaansche .Artillerie beschoot Tarvis en veroorzaakte g»jweldige branden.
* * *
ku ft Rossisch-PoolschfrGaliciscbi gan
In Arterie behielden wij onze stellingen ten ü . vau öouohez. Ons vooruitkomen, die wigens de eerste melding tot aan 't N. van Thélus, gaat niet verder énn de hovingen van La Folie en den weg Arras-Ryssel. * * • • » la Alles werd behoudeu. Op 't front ten Z. der WEENEN, 28 September 1915. — Door Somme strijd met bommen en torpedos bij de Oostenrijksche-Hongaarsehe en Duitsche Andeoby. troepen aan den Styr met vastgrijpen beOnze artillerie bestreed heftig de vijandedreigd, zag zich de vijand gedwongen zijne lijke batterijen, die onze stellingen van onder groote offers ondernomen offensief Quönnavióres beschoten. In Champagne duurt de strijd met hard- in 't Wolhynisch vestingsgebied op te genekkigheid op gansch 't front voort. Wij ven. De Russische terugtocht duurde gistebeletten op verschillige p'aatsen, bijzonder- ren den ganschen dag door. Hij voorde het vijandelijke leger achter de Putilowka; oulijk in Trou Bricot, ten N. van Wacques• Westelijk ooi'loüsterrein. ze legers vervolgen. In achterhoedegevechten De vijand zette ook gisteren zijne doorbre- hoeve, eenige stellingen, waar zich vijandeoostelijk van Luzk namen onze troepen vier • fcingspoging voort, zonder ook eenig gevolg lijke troepen verschanst hadden. Tuischoü Maas en Moezel en in Lotharin- Russische officiereu en 600 man gevangen. te bereiken. Daarentegen leed hij op vele Aan de Ikwa en in Oost-Galiciö is de toeplaatsen zeer gevoelige verliezen Bij Loos gei. hoftig kanonvuur tan weerszijden. Een stand onveranderd. ondernamen de Engelschen een nieuwen gas hevige storm onderbrak ds krijgsverrichtingeu iu de Vogezen. aanval; hij verliep zonder uitslag. Ten N van Arras is de toestand onveranOnze tegenaanval bracht benevens goede derd. De vijand richtte enkel zwakke onderterreinwinst 20 officioren, 750 man gevan 23 September. (St. P. T. genen, wier aantal op deze plaats daarmee nemingen tegen de door onze troepen nieuwe A.)PETROGRAD, Officieele mededeeling van den grooten op 3397 (officieren inbegrepen) stijgt 9 bezette stellingen. in Champagne duurt de strijd on- generalen staf: In de streek van Riga is . verdere machiengeweren werden veroverd. kanonvuur op sommigo plaatsen veel heBij Souchez, Angres, Roclincourt en anders afgebroken voort. Onze troepen zijn reeds het viger geweest. De Duitschers maken ook op gansch het front in Chamf agne tot aan voor de tweede vijandelijke verdedigingslijn hier van verstikkende projectielen gebruik. den voet der Argonnen werden fransche aan- die over de hoogte 185, ten W. van de hoeve Een verbitterd gevcht wordt geleverd vallen compleet afgewezen In de streek van Navarrin, en over den heuvel van Souain, Souain braoht de vijand onder msrkwaardi- den boom aan de hoogte 193 en over Wet over het geheele front van de stellingen van ge verkenning van den toestand kayallerie- dorp en heuvel van Tahure loopt. Het getal Dunaburg, tusschen de Dwina en het Drismassas voor, die natuurlijk snelst uiteenge- kanonnen welke wij den vijand ontnamen is wiati-meer, waar de Duitschers, gesteund door het hevige vuur van hun artillerie, nog uiet vastgesteld. gohoten werden en vluchtten. herhaalde hardnekkige aanvallen deden, dio De Duit3cherB ondernamen heden mor- alle Bijzonder onderscheiden hebben zich bij afgeslagen werden. Sommige loopgraden afweer van den aanval Saksische reser- ged in de Argonnen oen offensieve, die ven gingen van de eene hand in de andere • veregimenten en troepen der divisie Franc- tegengehouden werd. Viermaal poogden zij over en werden hernomen. fort a/Main. In de Argonnen werd onzer- eon infanteriestorm tegen onze stellingen Gedurende het offensief langs den straatzijds een kleine aanval tot verbetering onzer van Fille Morte, nadat zij alle kaliber, grastelling van Fillo-Morte uitgevoerd. Hij be- naten, stikgassen aangewend hadden. Zij weg naar Dunaburg is de vijand er in de haalde de gewenschte uislag en leverde bo- konden enkel aan eenige punten onzer loop- buurt van het Lawkez-meer, bij Nowo vendien vier officieren, 250 man aan gevan- graven der eerste lijn komen. Zij werden Alexandrowsk eerst in geslaagd onze loopdaar tegengehouden en teruggeslagen. Van graven te bezetten. Maar hij werd er bij het genen. tegen-offensief van onze troepen weer terugOp de hoogte bij Oombres werd eergisteren elders niets bijzonders. geslagen. Daarna wierpen de Duitschers zich en gisteren door omvangrijke ontploffingen opnieuw in dicht aaneengesloten kolonncs de vijandelijke stelling op breed front verop onze loopgraven. Het artillerievuur was nield en aan ' t wankelen gebracht. bijzonder hevig. Maar die aanvallen werden Oostelijk oorlogsterreiu. LONDHN, 28 September. (Reuter.) Be- nogmaals afgeslagen. Legergroep van generaal-veldmaartwhalk richt van maarschalk French van 26 dezer: Bij een der tegen-aanvallen raakte een von Hindenburg Gistermorgen hebben wij den vijand ten van onze troepen-afdeelingen omringd door De gisteren op het zuid-westelijk front ziuden van het kanaal van La Bassée, ten Duitschers. Maar zij wist zich een doortocht Tan Dunaburg teruggedrongen vijand poog- oosten van Grenay Vcrmelles aangevallen. te banen en zich weer, bij de hoofdmacht te d e zich in eene aohterwaartsohe stelling te Wij hebben zijn loopgraven genomen. Wij voegen. Uit de streek van Osjmiani tot Pripet houden. Hij werd aangevallen en achteruit- maakten ons van den westelijken zoom van geworpen. Zuidelijk van het Dryswjat- het dorp Loos meester en van het mijnwerk geen verandering van beteekenis. daarrond en van heuvel 70. Afzonderlijke gevechten in de streek van meer hebben kavallerie-gevecbten plaats. De Er zijn andere aanvallen gedaan ten noor- Nowogrodek en van Baranowitsj. uitslag van het leger van generaaloverate von Eichhorn in den slag van Wilna, die den van het kanaal, waardoor sterke reserve In de Btreek van Doebno ÏB een heet getot het terugwerpen van den vijand tot over troepen van den vijand op deze punten van vecht geleverd om het bezit van de dorpen de linie Narocz-meer — Smorgon — Wisch- het front afkwamen. Den geheelen dag is Koeroe-panje en Golowitejita. Dit offensief -new gevoerd heeft, bedraagt aan gevange- daar met wisselend succes hard gevochten. werd uitgevoerd onder het. verwoede artille4ua en materiaal 70 officieren, 21908 man, Bij het vallen yan, den .avond hiel.dep.de troe- rie-vuur van- den vijand, waardoor onze drie kanonnen, 72 machiengeweren en tal- pen ten noorden van het kanaal hun stel- troepen gedwongen '!«erden opnieuw naar de rijke bagage, die de vijand op zijnen snel- lingen van 's ochtends bezet.. rivier de Ikwa terug* te buigen. Wij deden nog een aanval bij Hooge aan len terugtocht achterlaten moest. De vastIn de streek aan de grens van Galicië itelling van dezen buit kon tengevolge van weerskanten van don weg naar Meenen. Bij heeft/ de vijand bij het dorp Olexinets een onzen snellen vooruitmarsch eerst nu plaats den aanval ten noorden van den weg slaag- reeks aanvallen gedaan, maar onze troepen, hebben. De sinds lang gemelde getallen zijn den wij er in de hoeve Bellewaarde in den het tegenoffensief nemend, wierpen den vijheuvelrug te bezetten, maar zij zijn weer af- and terug. niet erin begrepen. Bij den ingang van het dorp Dobropolis, Znidelijk van Smorgon bleef onze aanval genomen door den vijand. Bij den aanval ten .voortschrijden; noordoostelijk van Wischnew zuiden van den weg hebben wij vijandelijke ten zuidwesten van Trembowla, heeft onze loopgraaf genomen en wij hebben het gewoncavalerie een charge op don vijand gedaan. is de vijandelijke stelling doorbroken; 24 officieren en 3200 man werden daarbij ge- nen terrein bevestigd: wij maakten acht kaaonaen en verscheidene machine-gewe* * * vanegn genomen en negen machiengeweren ren buit, waarvan het aantal nog niet betreroverd. kend is. Legergroep vsn geBeraal-veldmaarsobalk Het hardnekkige vechten van Zondag had Prins LeopoW van Beleren tot uitslag, dat de Engelschen al het gewonDe bruggehoofden oostelijk van Barano- nen terrein bezet hielden. *•%•. -"••» witschi zijn na strijd in ons bezit. 350 gevanN. W. von Hulluch sloegen wij verschilgenen zijn in gebracht. lige tegenaanvallen af. Legergroep van generaa!-vcldmn«rscha!k Ten O. van Loos gaat onze offensieve WEENEN, 28 September 1915. — Ons arvon Maokense'* vooruit , tillerievuur vernielde vijandelijke vestingDe toestand is onveranderd. werken aan de beneden Sawa, De vestingsV »»** »-»» 1 kanonnen van Belgrad schoten enkele niet Legergroep vnn generaal von Linsingen treffende malen op de stad Zemun (Semlin) De overgang over den Styr, beneden Luik "is bedwongen. Onder deze druk zijn de Russen noordelijk van Dubno op het gansche * * * i. frWat in Vollen terugtocht. Opperste ieaarbetttittri •
*
.
Ie Wul-VluoderBB
Uit Ooster rijksche bron
INurfnnnFraDtrllk (jfiicieeia tetsgrasman :
ütt Duitsche bron
op weg naar CypruB. De duikboot voerdo de Oostenrijksch-Hongaareche vlag. LONDEN, 28 September (Reuter). Het Engelsche stoomschip tCornubia» is den 9en September in de Middellandsche Zee tot zinken gebracht. De bemanning is, na 28 uren rooiens, opgepikt en in een Spaansche haven ontseheept. (Do «Cornubian, 1889 ton, behoorde aan de Oornubia Stoombootmaatschappij te Falmouth.)
H-st-ïorjïoiSeöresï van do Grieksche «Hellespentos» De «Vossisch Zeitung > verneemt uit Athene : Do Duitsche regeering heeft het grootste deel van do eischen der Grieksche regcering omtrent schadeloosstelling voor het door een Duitsche duikboot opgeblazen stoomschip «Hellespontos» ingewilligd en door het Grieksche gezantschap to Berlijn aan do stoomvaartmaatechappij 58 duizend pond voor het vorlies van het schip en drij duizend pond voor den gekwetsten kapitein overgemaakt.
Uit Russische bron
In Holland Een E#3g&sch Atheneum GiBter middag is te Amersfoort in tegenwoordigheid van den Burgemeester en den Wethouder van Onderwijs, door kolonel Lysens, van het Belgische leger, en aalmoezenier De Ridder, dio als bestuurder zal optreden, een Belgisch Atheneum geopend. Het onderwijs wordt gegeven door geïnterneerde professoren van universiteit en leeraren aan Atheneae, in lokalen door de gemeente besehikbaar gesteld. De voorbereidende klasse telt 85, de overige hebben ruim EO leerlingen, zelfs van do 4e en 5e klasse.
* * *
Uit Bngelsche bron
Uit Oostenrijksche bron
Uit Fransche bron PARIJS, 88 September. (Reuter.) (Offiyieele mededeeling): Onze batterijen aan ae Belgische kust werkten samen met de Engelsche vloot om de Duitsche stellingen van Westende en Middelkerke te beeehieDe Engelschen vielen met goed gevolg de vijandelijke stellingen ten westen van Loos en Hulluch aan. De Franschen, samenwerkend met de Engelschen, deden ten noorden van Atrecht een krachtigen aanval en kregen op verschillende punten in de vijandelijke linies vasten voet. In Artois hebben wij in den loop van den nacht de stellingen behouden, die wij gisteren veroverd hebben, met inbegrip van het kasteel Carlcul, het kerkhof van Souchez en de laatste loopgraven, c' de Vijand nog bezet hield ten oosten vao d versterkte stelling, die -kend is onder den naam van den Doolhof. In Champagne zijn hardnekkige gevechten langs het geheele front voortgezet. Onze troepen zijn in de Duitsche linies doorgedrongen. In den loep van den nacht hebbén zij zich in al de veroverde stellingen gehandhaafd. . Aan de rest van het front niets te vermolden behalve een actie van onze artillerie tegen het Duitsche veldwerk in de buurt van Lonoy in Ban de Sapt. Tusschen Somme en Aisne is met bommen en lucljttorpedo's gevochten. een opslagplaats ti Onze artillerie bracht ••'van munitie en een blokhuis tot ontploffing. Het Ijevige bombardement op de vnandeyjke loopgraven, sehnfiplaetsen, blokhuizen en batterijen in Champagne is voortgezet, waarna de Fransehe infanterie de vijandelijke linies tusschen de Suippe en de Aisne aanviel en bijna over dit heele front de voorste vijandelijke stellingen bezette. J Onze. vesöiJtUfjgJtguü aan.
DiooriiEtissckiiRalIl si Qtttiiri|k-Hii(iri|i
Uit Oostesriikscte bron WEENEN, 28 September 1915. Aan het Djlomieten front werd heden vroeg een aanval van den vijand tegen den Col dei Bois met handgranaten afgewezen. Gisteren beschoten de Italianen opnieuw het hospitaal van 't Rood Kruis in Gorj met ongeveer 50 granaten, ofschoon deze saniteitsplaats, daar zij nog niet volledig kon geruimd worden, nog de Roode Kruisvlag droeg. In 't gebied van Doberdo, verijdel de. ons vuur eene aanvaUpop'"or tesan den Monte
Uit Italiaansche bron ROME, 28 September. (Reuter). Offioieele mededeeliDg: Een afdeeling alpenjagers vertrokken uit # Santa Caterina, heeft drie nachtelijke marsenen gedaan,een kanon vervoerende. Zij deed een aanval op den Sulden-top, 3376 meter hoog.die door den vijand sterk bezet gehouden werd, nam hem stormenderhand en vernietigde de schanswerken. Een even gelukkige verrichting is er op den Teverale-pas, op 3217 meter hoogte, gedaan. Vervolgens viel de afdeeling den vijand aan, dio van de Schaubach-hut aankwam, wierp hem in het dal. in de zone van Tonale, terug. Een hevigen strijd heeft er den 23en dezer plaats gehad om het bezit van den Torrfone-heuvel, die herhaaldelijk genomen en verloren werd De tegenstanders slaagden er niete in zieh er te vestigen. Felle gevechten in de nabijheid van Cividale, waar de vijand is versterkt; de Italianen brachten echter versterkingen van de Valtellina in het vuur en drongen de Oosten, rijkers terug. Zeer krachtige actie van de artillerie op
Uit Russische bron PETROGRAD, 28 September (St. P. T. A.) Officieele mededeeling. In de richting van Olty hadden onze verkennerB een ontmoeting met de Turken. In de buurt van Melazgert geweervuur van onze cavalerie bij het dorp Fenek. In de streek van Wan en meer oostelijk bij Ang voorposten gevecht. Aan het overige deel van hot front geen veranderino.
* *
*
In Frankrijk Auto-ongeluk PARIJS, £8-9-15 Generaal Goriau bevelhebber van het derde Legerkorps (Honen) werd door een automobielongeval bij Caen verwond. Hij werd in het hospita-al van Caën ter verzorging gebracht.
KONSTANTINOPEL, 28 Sept. 1915. — Aan het Dardanellenfront is de toestand onveranderd; onze naar verscnillende riohtingen uitgezonden »erkenningsafdeelinge lokten twee vijandelijke verkenningsafdeelingen bij Anaforta en in de omgeving van Kerswisdere in hinderlagen en namen ze gevangen. Andere deden overweldigende aanvallen op vijandelijke loopgraven en veroverden geweren, munitie, veldtelefoon en pioniertuig. Anders niets nieuw"-
***
©P ZEE Getorpedeerd FRANKFORT a/d. MA1N, 38 September (Wolff). Aan de «Frankf. Ztg.» wordt uit Athene gemeld : In de Lybische zee is het Fransche stoomschip «Ravitailleur» door een duikboot in den grond geboord. Het schip had een inhoud van vijfduizend
ATHENE, 27 September. (Wolff.) Ck».i naris is telegrafisch bij den kgfljng pntbo-! den.
* * *
IR Bulgarije LONDEN, 27 September. (Reuter.-) MtSj (hot bureau van Reuter) vernemen, dat Bulgarije van ochtend vroeg officieel da Entente-mogendhedea de verzekering ge»»] geven heeft, dat Bulgaiije met het bevel tot mobilisatie geen enkele aanvallende bedoeling had. De mobilisatie was uitelui-t tend een gevolg van den onvasten toestand van Europa en de troepenbewegingen in de naburige landen. i
I
WEENEN, 87 September. (Wolff.) Oh-I tor avond zijn de hier vertoevende Bul-' gaarsche studenten, die wegens de mobilisatie naar Bulgarije terugfceeren, op hef Bulgaarsche gezantschap ontvangen. Zij drukten er hun vreugde over uit, dat het ideaal van de Bulgaarsche natie nu dicht' bij de verwezenlijking was. Zij riepen: hoera voor den koning van Bulgarije en'; voor keizer Frans Jozef. Tosjef, de Bulgaarsche g»szant, en Stiass-ny, de Bulgaarsche oonsul, dankten voor, do vaderlandschlievende der aanwezigen.. De consul dankte voor do sprekers uitgesproken gevoelens der studenten voor de OOBtenrijksch-Hongaarsche monarchie.'I *»*•»
»jt
sa.
In Mexico Gevecht WASHINGTON, 27 September. (Reuter.)] Generaal Funston bericht, dat er een; Amerikaansch cavalexist gedood is bij een gevecht met Mexicanen, die de grens over»j gekomen waren, gesteund door geregelde troepen. In officieele kringen te Washing-j ton zegt men, dat de politiek der \ ereenigj de Straten ongewijzigd blijft. Men zal dei Amerikaansche troepen niet toestaan del; roovers over de grens heen na t e zetten.
******************** DENKT STEEDS AAN HET WINNEN VAN NIEUWE LEZERS VOOR HET BLAD «VOORUIT»
********************
In Italië ,;,_
Hüssuwe lÉchtüreg
ZURICH, 28 September (Wolff). De «Neue Zuricher Zeitung» verneemt uit Genève van volstrekt betrouwbare zijde, dat Italië binnen kort oen nieuwe lichting op zal roepen. De oproeping wordt uitgevaardigd, maar de manschappen sullen eerst aan het einde van den winter of het begin van de lente 1916 op hebben te komen. Deze maatregel is een gevolg van de mobilisatie in Bulgarije. De oproeping betreft een greet deel van de derdo kategorie.
* * *
In Rusland Üe aanvuHfct-gstaelastïng PETROGRAD, 28 September (Reuter). In de aanvullings-belasting op personen, düe vrijgesteld zijn van militairen dienst, Btelt de regeering voor eene belasting te heffen van twee procont van alle inkomsten boven de 500 roebel. De regeering heeft een moratorium van zes maanden ingesteld voor de provincies Wilna, Grodno, Kowno, Koerland, Lijflfwid en Minsk.
Een Interview mot Bourtsefï Teruggekeerd uit Siberië heeft Boertzeff zich heftig uitgelaten tegenover Goromykine, in een onderhoud met een oorrespondent van het «Journal de la Bourse». te Petrograde. « De antipathie der onzijdige staten is te danken aan de reactie die i n dit land heerscht. »
* * *
Eene Ecenislstgeiflng.vah den' Kommandant van het 4** Leget* Het Generaal Gouvernement herinnert aan de verordening, den 23 Augustus door! den opperbevelhebber van het vierde le-' er uitgegeven, voorschrijvende dat al' e mededeelingen of rekwesten, welkej tot de Duitsche militaire overheden van deze streek en aan die der marine gerichti zijn, in het Duitsch moeten opgesteld we-l zen. i Voor de lieden, die deze taal niet genoegzaam kennen, is het gebruik van heü! Vlaamsch toegestaan. Al de brieven eu rekwesten in een andere taal gesohreveiv zullen niet in aanmerking genomen .worden.
S
***
Verboden BRUSSEL,28-9-15: De invoer v cigarettenpapier is verboden.
* * *
Te Brussel Slechte kerels BRUSSEL, 28-9-16: Het kerkhof vsi Uocle is door een groot getal misdadigeril bezocht geworden die de graven geplunderd i hebben. Veel kostbaars is verdwenen,
* * * Diefstallen BRUSSEL, 28-9-15: Sedert «aenïgen tija doen de dieven hunne ronde in de omtrek van Schaarbeek. Vele vrucht- en groenselvelden werden reeds geplunderd.
* * *
Oi sfriid em ie Dirdanelba Uit Turksche teron
tegen Macedonië optreedt. Ondank* 'deze v<srklaring zou men t e Rome zeer sceptisch' oordeelen over de houding van Griekenland.
Be algemeen® teestand En ürlekenland
Te Antwerpen
MAATSCHAPPIJ «DE SOLIDAIREK De maatschappij voor vrije gedacht «Dé ATHENE, 27 September. (Wolff): De bijzonder correspondent van hot Wolffbu- Solidairen» brengt ter kennis harer leden reau meldt; de mobilisatie beteekent, zoo- en van het Antwerpsche publiek dat zij, zooals mij opnieuw bevestigd wordt: waak- als ieder jaar, begin Oktober, eene reek», zame, gewapende onzijdigheid, die zich te- voordrachtavonden inricht. Deze voordrachgen niemand uitdagend richt en zonder ten zullen gehouden worden in de bovenzaal, dringende noodzakelijkheid niet opgege- van El-Bardo, St-Jacobsmarkt om 4 uren, ven wordt. De koning, die vandaag door namiddag (D. T.) (ingang langs de groote verkoudheid met lichte koorts verhinderd zaal, verteer niet-verplichtend). Om de onkosten te dekken zal er dit jaar, wordt, zal in plaats van vandaag eerst een inkomgeld geëischt worden van 0.10 fr.; morgen Wenizelos ontvangen. per persoon. Hierbij volgen de eerste onder-, ATHENE, 27 September. (Reuter.) Na werpen, welke later zullen aangevuld worzijn onderhoud met den koning heeft We- den : 3 Oktober: door Dr Couvreur, Sociale genizelos van ochtend de gezanten van Frankrijk, Engeland en Rusland ontvan- neeskunde; 10 Oktober: Dr Speyers, De nuttelooz» gen. Er wordt groote beteekenis toegekend aan het onderhoud, dat Wenizelos organen van den mensch (met lichtbeelden).; 17 Oktober: Alf. Christiaens, Fraiiasco met den koning gehad heeft. Het duurde Ferrer. . . meer dan een uur. 84 Oktober: E. Rombaut, Is de aarde net KEULEN, 27 September. (Part.) Vol- eenige bewoonbaar hemellichaam (mrtbc*** »i gens de «Köln. Volksztg.» heeft de Griek- beelden). 31 Oktober: V. Resseler, Dichter Een» sche gezant te Rome aan een medewerker van de «Itaüa», het te Milaan verschijnen- De Clercq. 7 November: Ad. Dervaele, De de blad, gezegd, dat Griekenland Servië zal steunen wanjaeej; Bnjgarjje. aanvallend. tie. te AJgjers {metJichtJoeeWso)»'
1' '
•
Donderdag 30 September 19*15
3
UT WEST-VLAANDEREN
Te Kalcken
OIN'S BLAD « VOOBUIT » is hier na vele tegenwerkingen binnengeMen logenstraft het overlijden van den drongen en het lezerstal verhoogt Van week fceer Jules Delbeke, volksvertegenwoordiger tot week. voor Roesselare-Thielt. Men verzekert dat Door wat komt dit? y. Delbc-ke erg ziek is geweest, doch dat zijn Eenvoudig omdat « Vooruit » zich het toestand merkelijk is verbeterd. Hij verblijft lot der ongelukkigen aantrekt, hen verdetbans in een gesticht te Kortrijk. digt en aan hunne zijde staat voor het verdedigen hunner belangen. Wij bekennen * * * het, wij hebben het blad « Vooruit » vroeger niet gelezen omdat zijne vijanden ons wijs IN OOST-VLAANDEREN maakten dat het een slechte gazet was, en ons verboden het te lezen. Nu wij ondervinden dat « Vooruit» de waarheid schrijft, EsnzeivËgii-aldsbewlizen dat het een rechtzinnig blad is, en dat het Nog eenige inlichtingen: Alle personen, diegene aanvalt die de werkende klasse bevan af 15 jaar oud, moeten voorzien zijn van nadeeligen, valt het hier in den smaak: een eenzelvigheidsbewijs, en mogen zich te « Vooruit» is hier binneu en hij gaat er niet voet van 5 ure 's morgens tot 8 uro 's avonds meer uit! Wij zullen ons best doen d a t alle (D. T.) vrij begeven in gansch het Etappen- landbouwers en werklieden « Vooruit» zullen lezen; het socialisme zal hier goed voorgebied. Een arm .oerken. Het Etappengebied oestaav uit de vol- uit gaan ! * * * gende omschrijvingen : Gent, Aalst, Audenaarde, Beernem, Deinze, Dendermonde, Eekloo, Ertvelde, Geeraerdsbergon, Kortrijk, Lokeren en Sint-Nikolaas. De eenzelvigheidskaarten zijn de bruine Iteeds vele klachten waren ons van deze kaarten, die afgeleverd worden in de poli- gemeente ter oore gekomen; daarom trokciebureelen. ken wij ook daar op onderzoek uit! Niemand mag zich buiten het EtappongeMen betaalt hier den werkioozensteun bied begevon, zelfs te voet, zonder voorzien volgens reglement: 3 fr. voor den man, to zijn van een paspoort der Duitsche mili- fr. 1,60 voor de vrouw en fr. 0,50 voor een taire overheid. kind. Doch men betaalt maar alle 14 dagen * * * den steun eener week I Zoo trekt een huisgezin van 3 personen 7 fr. per 14 dagen, of fr. 3,50 per week. Van brood of soep is er geene spraak; men kan denken in welk een toestand dit huisgezin zich bevindt! Onbestelbare brieven Een ander werkman die alleen is trekt In het Stedelijk Inliohtiagskantoor, alle 14 dagen 3 fr. Het rantsoen is hier nu 200 gr. brood per Lakenhalle (Belfort), Gent, berusten de hoofd maar het is wel eens 100 gr. geweest. volgende brieven: Witte bloom wordt er aan de zieke per1. Pierre Van den Bosch, 2e ligne, Lichte-nhorst, baracke 10, aan Jeanne De Gand, sonen niet gegeven, ten minste aan de armen niet. Doch wij kennen rijken die voor 36, rue des Oignons, Brussel of Gent('l) rantsoenen witte bloem trekken. 2. Emile Haerens, le jagers te voet, Hees- vier Een comiteitsiid, dat nogal veel op zijn tenmoor, baracke 3, Z 12, aan Mad. Ba- kop zet en op alles wat aan te merken 6ile Descamps-üitens,' Zwijnaardschen heeft, zou beter te huis blijven om zijn winsteenweg, 33. Gent(?). kel op te passen en een werklooze zulks la3 August Behiels, Kerkstraat, 23, Belcele, ten verdienen. Immer3 hij ontvangt eeu aan Mad. D'Hont-Behiels, rue Verte, 63, wekelijk.sch hulpgeld van 20 fr. plus 5 fr. Gent ((). van ' t Comiteit van de Werkloozen, plus 2 4. Elie Honvault, Friedrichsfeld bed We- frank vau 't Comteiet van Hulp en Voeding sel, baracke 15 A, aan Jeanne De la is 27 fr. Ën hij heeft een ijzerwinkel! Fortrie, Geut(?). Do gemeente geeft nu een werk uit, — 5. Stiers Edouard, Arbeidskommando Bu- grachten en beken kuischen, — Wie twee dersdorf, 9e compagnie, baracke E, n. frank trekt moet er een dag voor werken. 878, aan De Cock, place de Zaere, Nu, de werkloozen vroegen vergoeding voor Gand(?). hun alem of wat meer brood en ook om we6. Alfred Verstraeten, Lokeren, aan C. kelijks het geld van den Werkloossteun beDelmas, 37, Brusselschen steenweg, Le- taald te worden. Man antwoordde hun dat men in October alle weken giug betalen, deberg (11). I. Castelain Paul, Havelberg, aan Henri waarop de arbeiders replikeerden: «Dan zullen wij in October de grachten kuisohen» Holvoet, Kerkstraat, 116, Gent O). 8. Alexander De Winne, Soltau, aan MaOf het waar zal zijn dat men enkel in rie Boelaert-, Spinnersstraat, 12 (?). October alle weken zal betalen, dit zullen 9. Remi Oppeel, Parehim, aan Mad. Goi- wij eens zien. gné, Davidstraat, 240, Gont(?). 10. "Wuillaume adjudant Zossen, aan J . Op het hof van een schepene was een Wuillaume, Godshuizenlaan, 17, Gent(?). bolspel. ingericht; de werklieden konden II. Lefèvro Réné, Havelberg, aan Edgard er'zich..ispndags '\va-t' vermaken'. Zondag' Lemoine-Lefèvre, Gent (f). laatst was er een pater gekomen voor de 12. Van Duysa, Lokeren,aan R. Noteboom, vespers. Omdat d e menschen liever bolden Noordstraat, 45, Gent(?). dan naar do vespers de preek te willen 13. Moreels P., Koepoortetrao*. 19, Lier, Blikken heeft M. de schepen» de rolbaan aan zijn zoon Jan, te Gent(t). vernield. Zeg nu nog dat de overheden van Mclle Wspterkleoder*» veer onze zich mot de gemeentebelangen niet bezig houden 1 krijgsgevangenen
ValsGh aorueht
Te Melïe
TE GENT
Hot hulpwerk door kleederen
JOSÉ van Arteniih DOOR
Hendrik üonsoissaeo — Wij hebben het te zamen gezworen, «ide de Voorschenen ; het believe God niet dat ik het ooit vergete; maar de kracht dea gemoeds is geene \ ïjandin der voorzichtigheid. Wie zegt ons dat binnen eene maand de toestand der zaken niet gunstiger voor de uitvoering uwer ontwerpen zal geworden zijn? Beloochent het lot niet dikwijls het menschelijk vooruitzicht? Welnu, laat ona deze maand tijds pogen te winnen ; ik geloof niet dat de ontering des Vorsten zoo dringend zij, dat eenige weken uitstel en overweging een onherstelbaar nadeel zouden kunnen veroorzaken. — Er zijn weinige redenen noodig, vriend Vaernewyck, om uwe gedachten aesaangaande te veranderen, antwoordde de Opperhoofdman. Wat belet Phiips van Valois, die te Atrecht met zijn vv 'T ' i n o n s a n d t e v a l l e n tt)*»* «at belet het verslindend onweder -IV. •Q uqa n dU il (le roi de France) en fut adot r ten? 8 0 0? Sc co en turte 9l !Uj « *•adri m ° y d'Anglee FlV»/ ^*, y P r du costé de J",**. 1g»e n«toit descendu a 1'Escluse, et c e i ! asse II o W \ AAr r a s * W**' ses gens et alla d« v. - » («Annales et chroniques •*M I U o L ÏX.
Nic
°le
Gi!le8
'
Pari8
'
1657
'
Dat is ook een feit om eens to onderzoeken voor het Provinciaal Comiteiu. Zondag heeft een pater gepreekt over de oorlog, zoodanig dat vele menschen de kerk uitgeloopen zijn. Wij vinden het gemeen de nog bloedende wonden weder open to rijten. In de Vespers is het nog erger geweest, daar is gezegd : dat de oorlog zijne oorzaak heeft in den grooten luxe (der werklieden ! liedactie) en in den grooten hoogmoed. En dat wordt uitgekraamd door cbestudeerde» mannen 1 BRUIJNTJE.
SPORT VOETBAL Op het plein der Nijverheidsstraat had de tegemoetkoming plaats tusschen «F. O. Union Gantoise» (gemengde ploeg) tegen «F. C. Petit Bleu I». De overwinning bleef aan de «Union Gantoise» met 3-0. Toernooi ingericht door «Ganda F. O.», Gent, eerste reeks der matchen : 3 October 1915: «Ganda I» tegen «Ganda II». — 10 October 1915 : «Vriendsohap F. C.» tegen «Excelsior E. O.» — 17 October 1915: «ilacing Club Gent» tegen «Verbondenen». — 24 October 1915: «A. R. A. Gantoise» tegen «Sparta F. O.». — 31 October 1915: «Etoile de Gand» tegen «Starling do Gand». — 1 November 1916: «Union Gantoise» tegen «Eendracht» (Muide). Dit is de le reeks der afvalmatehen. De Clubs worden verzocht tegen 4 October 1915, om 7 uur 's avonds, de lijst hunner spelers in het lokaal «Café Gustave», Kortijkschensteenweg, te doen geworden. Zondag 26e September speelde de «F. 0 . Univers I» tegen «F. C. Patria II». De overwinning bleef aan de «F. 0. Patria U's met 2-0.
Ui Voor onze Biwursckolen Vaders, h o e d e r s 1
Het onderwijs is verplichtend gemaakt van ai 6 tot 12 jaar dit jaar en het volgende jaar van 6 tot 13 j . Vvaarum zoudt gij uwe kinderen niet voor hun Ge jaar naar school zonden en wel naar onze goede bewaarscholen 1 daar immers wordt de grond gelegd voor het verdere onderwijs 1 Gij zult mij vragen: «Leeren ze daar ook reeds lezen, schrijven, rekenen ?» Wel neen, maar daar leeren de kinderen goed spreken en hun geheugen oefenen door juisfc te leeren antwoorden., eenvoudige liedjes met en zonder gebaren te zingen, gemakkelijke versjes op te zeggen; daar leeren dé kleine kleuters verstandig spelen met ballen, kubucsen, paarlenringen, stokje» — zij oefenen er de vingeren door het maken van allerlei vlechtwerk, het scheuren of vouwen vau papieren tot allerhande voorwerpen uit den huwelijken kring — daar leeren ze de kleuren onderscheiden — daar doen ze speVerleden week was het zitting van het len en gezamentlijke gymnastiekoefeningen Oomiteit. De burgemeester kwam ook op daar leeren ze spreken, tellen, onthouden. de zitting en kritikeerde er het feit dat een •naar er is meer — zij gewonnen er zich' aan persoon, jachwaohter bij het komiteitslid regelmatig naar school te komen aan reinVan Crombrugge 3teeds werkloossteun ont- heid, orde, stiptheid, beleefdheid, tucht, al ving, iets waarop hij geen recht had en dat hoedanigheden die zoo noodig zijn voor varhot M. Van Crombrugge wel moest weten. der onderwijs en ook voor het latere leven Dan deed hij nog opmerken dat, als hij, — ia een woord zij leeren er naar school burgemeester, aan het Comiteit was, er alle gaan. weken 116 zakken tarwemcel toekwamen en Zoo gij overtuigd zijt van het nut onzer nu enkel nog 80, terwijl er zelfs eens maar bewaarscholen, en daarvoor geea tijd of ge50 zijn geweest. Hij zegde dat om er minder schiktheid hebt om uwe kleine kleuters zoo te laten komen men nog 5 fr. per zak ge- te onderwijzen, stel niet uit uwe kinderen er boden had. heen te zenden. Liefderijke onderwijzeresWie dit geboden had noemde hij niet. sen met speciaal diploma, zullen er uwe kinMaar hij wilde besluiten dat het nu ook ge- deren met moederlijke genegenheid behanbeurd. delen en met de teederste zorgen omringen. Het gevolg is geweest dat, de week naHet schooljaar is pas begonnen, ' t is nog dien, er weer 115 zakken kwamen. tijd; er worden zelfs kinderen aanvaard van
des opstand» boven Vlaanderen los te barsten t Alleen de tegenwoordigheid van Koning Edward te Sluis ; gij bekent het voorzeker met mij. Alzoo, indien het Engelsche leger van onze kusten vertrok, zouden onze vijanden van buiten en van binnen onmiddellijk opstaan en door eene enkele krachtinspanning ons vaderland herstellen in den staat van dienstbaarheid waaruit wij het meenden te hebben opgeheven. Iedereen, — en gij, mijne vrienden, zoowel als ik, — heeft de overtuiging dat Vlaanderen zich zelf niet meer redden kan, omdat het volk niet meer toestemt zijnen wil in den wil zijner bestierders te versmelten. Wat ik ben, werd ik alleen door de keus mijner landgenooten; mijne maoht hoort mij niet toe; zij vergaat zoohaast het openbaar vertrouwen, waaruit zij gesproten is, betwist wordt of verzwakt. Ik onderga het lot van alle volksleiders mijn bevel wondt en vernedert, omdat de men3ch slechts in zekere omstandigheden, en dan nog niet lang, door zijn eigen werk zich beheerschen laat. Wat Vlaanderen hebben moet is een Vorst wiens recht tot gebieden uit eene hoogere bron voortvloeie, en aan wien men gehoorzame, niet als aan een bijzonder mensch, maar als aan een grondbeginsel van natuurlijke overheid. De slavernij met Lodewijk van Nevers terugroepen en ons onderwerpen aan de vijanden der volksvrijheden... is niet mogelijk. Welaan, aanvaarden wij dan met den prins van Wallis de onafhankelijkheid onzes lands en de vriendschap eener .machtige, trijheidsljeyejide natie.,
die onze stamverwant is en dezelfde baan als Vlaanderen doorwandelen moet. Eens dat wij des Konings zoon van Engeland in alle steden tot Graaf zouden hebben doen uitroepen, zou hij welhaast de macht tot gebieden vinden ; eene sterke eensgezindheid zou er ontstaan; mijne verheffing, oorzaak van nijd en verdeeldheid, zou niemand meer kwetsen, daar ik in ds handen des Vorsten afstand zou doen van allen invloed. Vlaanderen zou met nieuwe kracht, opstaan en, door Engeland gesteund, eerbied en ontzag inboezemen aan degenen die uit het zuiden zijn gewisson val afwachten, om het als een lang beloerde prooi te verslinden. De eerste voorwaarde, door Koning Edward aanvaard, is dat hij onmiddellijk het bestand met Frankrijk opzegge en zonder rusten met ons in de wapenen blijve totdat wij onze steden Rijssel, Pouai en Orchies den vreemdeling hebben ontrukt. Het heil van Vlaanderen, zijn roem, zijn voorspoed gebieden ons niet te dralen ; want indien wij tot uitstel onze toevlucht nemen, kan alles ont ontsnappen. . . De minste tegenspoed der Engelschen in Bretagne (i) zou den Koning Edward verplichten oogenblikkelijko met zijne vloot in zee te steken en ons over te laten aan ons lot. Des anderen daags zouden wij met verbazing ontwaken in slavernij en dientsbaarheidl Eiken dag kan diensvolgens de ketens der onderwerping en den geesel der volksarmoede (1) In dit landschap duurde de oorlog tusschen Frankrijk e.n E»ge*land_reejis jaren voorts. " "
m
21/2 jaar. Men schrijft nog in op alle officieele bewaarscholen, waar er afdeelingen zijn yoor kinderen van het 3e, 4e en 6e levensjaar. Mocht die oproep weerklank vindan bij onze verstandige werkersbevolking I Ben i der. '•• —É m —
Aan alle vakmann«n98n in het
bijzonder aan de plafonneurs AMBACHTSLIEDEN i Zondag den 3 October worden de zondagsleergaugen geopend in de ambachtesohool Carels-Nicaise. De vaklessen uitsluitend ingericht zijnde voor werkende leden, beginnen om 8 uren 'B morgens en eindigen ten 12 uren. Alhoewel deze nuttige inrichting zich mag verheugen in een groot getal regelmatige leerlingen, dan toch, is het, rekening houdende van de weinige vakbekwaamheid der uitoefenaars, is dezo weinig bijgewoond. Bij het volgen dezer leergangen ondervindt men de zwakte zijner kennissen, die noodloltigerwijze op de toestanden der werkers drukt. Inderdaad over wat beklagen de werkers zich in het algemeen ? 1° Dat er vreemde ambachtslieden hier het speciaal werk komen verrichten. 2° Dat onze loonen te gering zijn in vergelijking met andere landen,niettegenstaande men een grooter getal uren arbeid levert. 3* Dat men hier minder goed behandeld wordt,dan den armbachtsman in de vreemde In deze klachten steekt er waarheid, maar wanneer wij de oorzaken zoeken is zij gedeeltelijk aan ons te wijten. Ter wille van het rechtvaardigheidsgevoel kan men geen eerbied hebben voor een onbe. kwaam werkman, de hooge loonen stroppen aan onbekwaamheid on om iets te verdienen, schijnen lange werkuren noodzakelijk te zijn. Dit gedacht mogen wij niet aankleven. DUB houden wij het voor plicht ons zooveel mogelijk in ons vak te bekwamen. Hoe bedroevend is het niet om zien oen pas opgetrokken gebouw, die meer de ruïne nabij ia dan de stevigheid? Een sierlijke plafond waarvan paueelen en verstekken niet overeenkomen, een marmerschildering, die meer een inktvlek gelijkt als natuurmarmer. Verre van ons, al de schuld op de ambachtsmannen te laden, i»nj weten wel dat de onderlinge concurrentie der patroons, de noofdschulcKge ia, de opjagerij en hot verwerken vau slechte waren in do handen werkt, maar het neemt niet weg, dat onbekwaamheid van oniemVwege er zijn deel aan heeft. Hoe vaak hebben wij het niet betreurd de werklieden zich te zien vermoeien in duiven spel, bollenstrijkon, velokoersen en voetbaJspel 1 Maar die geen den minsten •aanlog betoonden om zien te verrijken in ambachtekennis. "Nochans, daarin ligfc ons ongelijk. Wij vereenigen ons, als tegenweer tegen de pa•troón»; dio «ns loonen durven raken; wij streven naar kortere werkuren omdat we' 'als menschen niet lichamelijk en zedelijk ondermijnd willen worden, ten bate vah geldbarons; tevens wenschen wij over tijd te beschikken om te genieten van kunst, muziek en natuurleven. Wij verwerpen slechte werkwijze en tirannieke behandeling, maar die verheven strijd dien we met klem en aanhoudendheid voeren, eischt als ondergrond een sterk fondament, en dat is kennis. • Een syndikaat die met goed gevolg wil strijd voeren, moet steunen op eon schare koene en bekwame leden, zoo niet is het een vereeniging zonder macht en van waardelooze werkers met begeerten die niet te vervullen zijn, omdat zij ingaan tegen rede en billijkheid. Onbekwaamheid is het onderwerp van miskenning. Wie is gewoonlijk de speelbal op een werkhuis! Wie moet zich terug houden van gelijk welke aanspraak! Wie is het eerste slachtoffer bij karigheid van werk! Wie is de doorn in de voet van bekwame ambachtslieden !
brengen; het is niet alleen eene onvoorzichtigheid, het is tevens eene misdaad, vele dagen te laten voorbijgaan, wanneer men niet weet welke dag den ondergang van Vlaanderen beschijnen kan... Welnu, vrienden, »ijt gij nog van gedachte dat ik mijn voorstal moet laten varen ? Niemand antwoordde in het eerst op deze vraag ; de Voorschenen scheen in diepe overweging verzonken. Na een oogenblik zuchtte Pieter Zoetaerde : — Het oud Vlaamsch gravenbloed verstooten en verzaken om eenen vreemden Vorst op den troon te verheffen T Het is eene gedachte die mijn geweten, ondanks mijne rede, doet opstaan tegen de droeve noodzakelijkheid. — Inderdaad, bemerkte Artevelde.deze gedachte zou mijn voorstel met eenparigheid kunnen doen verwerpen, indien zij gegrond ware. Ik weet welke verkleefdheid de Vlamingen verbindt aan de :.; komelingen der oude Graven, vaders en beschermers onzer vrijheid ; maar zou er niet zooveel van dit edel bloed door de aderen der prinsen van Wallis stroomen, als door die van Lodewijk van llevers? Is hij niet de zoon van Philippina van Henegouwen, afstammelinge! van onze Gravinne Margaretha van I'onstantinopel (1) 1 (1) « De prins van Wallis, zeen van Philippina van Henegouwen, en dus afstammende van Margaretha van Konstantinopel, waa van Vlaamsche afkomst». Ernest Buschmann, « Bevue du Nord r. Paris, 1837, tem. V, Uy. I I , pa*, 224, , —
s
Eindelijk wie is de onderkruiper in alle werkersstrijden 1 Dat is de onbekwame, die niets goed» kan verrichten, zonder de medehulp r a n werkers met meerdere kennissen. Daarom, jeugdige ambachtslieden, wijl do«n een ernstig beroep op u allen, wij drukken u op ' t h a r t : verrijkt uwe ambachtskennissen, vrerkt u op uit den poe^ van onwetendheid, toont dat gij grooter, loonen en minder werkuren waardig zijt, verbreidt den roem van uw vak, door aan.' vullende wetenschappen, dan alleen en met volle recht moogt gij aanspraak maken, op een menschelijker lotsbestemming en een eerbiedwaardiger behandeling. Nu een ernstige raad aan de plafonneurs.i Verleden jaar is een afdeeling van bezetwerk gesticht, do lessen zija niet talrijk bijgewoond, wat voorzeker een tweevoudige) reden h a d : ds weinige ruchtbaarheid en! het uitbreken van den oorlog. Voor dees jaar mag dit in geen rekening meer komen. Waarom? Het wordt moeilijker om degelijke kennis in ons vak op te doen; tijd en loonen speelen eene groote rol. Daarom, nu de gelegenheid zioh aanbiedt, is het uw plicht er gebruik van te maken. Hoevelen zijn er niet die een treurig , figuur in het vak maken,zij kennen de aanleg niet, om een gewone cornis te trekken,; kunnen geen profiel bijeenbrengen, geen hoek aanbrengen, geen sohouwstuk inzet-ten, doorloopende lijsten 2ijn hun onbekend, van basse aan kolommen verstaan zij •iets, zij weten niet hoe beginnen om den haak eener plaats uit to steken, van een; trekkende ovaal zijn zij begrippeloos, op een teekenplan blikken zij treurig maar ha-' . len or niets uit, van het mouleeren van rozette kaptoelen en ornementen hebben zij het eerste begrip niet, kortom in alles zijt gij de minderen, het nietswaardige en lastige werk is voor u, aanhoudend staat gij on-: der lastige bevelen en wantrouwende oogen^ Om dit alles te verhelpen, zult gij naar de, vakschool komen on op eea tweetal jaren,; zult gij de standplaats van een bekwaam ambachtsman innemen. i Daarenboven de school beantwoordt aan alle verlangens, ambachtstuig en stofwaren, zijn- ter uwer beschikking, alle vakken hebben bekwame en knappe leeraars, die uitmunten in hun vak, en e r specialiteiten op na houden. Boven dit alles een bestuurder, die een, toonbeeld is van orde en gezonde tucht, ge-, durig in de weer om de jongens aan te vu-' ren, in het regelmatig bijwonen der lessen,; om zoodoende bekwame ambacfitsliedente' worden. Deze bestuurder is eene gelukkige' keuze, ' t is een vader voor leeraars en leerlingen. Jonge ambachtslieden, maakt gebruik van mijn goeden raad. L. H.
DE CONCERTEN IN DEN SCHOUWBURG PATHE Onze muziekanten zijn onvermoeibaar. , De eene plechtigheid volgt op de andere, onafgebroken, ' t Is eene bedrijvigheid waarvan wij ons vóór den oorlog geen; denkbeeld hadden kunnen vormen en die, après tout, verheugenii is als we weten d a t het hier eenige leniging, d a i r wat opbeuring, elders afwisseling en aanmoedigingi brengt, 't geen in deze dagen vooral niet te misprijzen is ali wij weten dat zij gelijken! tred houdt met den kunstsmaak der bevolking en niemand daardoor geschaad wordt.. Zoo kon de Gentsche Symfonische Kunstkring Zondag een buitengewoon Concert in-' riohten ter gelegenheid der 75* auditie van, klassieke en moderne gewrochten door eens, keurafdeeling van instrumentisten die dem IO" Januari van dee» jaar voor de eerste maal waren opgetreden. Een prachtig programma was saamgesteld om die... verjaring te vieren: Mireille van Gounod, sla openingstuk, kleurrijk, opwekkend, vol vreugde, licht en groen en zonneschijn, zooals ' t behoort om in de Arenas van Arles te worden uitgevoerd voor eene geestdriftige menigte die in Mireille en Mistral eene dichterlijke verpersoonlijking vereert van allles wat zij lief heeft taal, zeden, verzuchtingen. Daarop volgt de tweede symfonie, r a n Beethoven, ernstig en plechtig, waarin men voor de eerste maal de motieven aantreft, die door gansch het werk van den toondichter daaraan een bijzonder kenmerk g e ven en waarvan het melodieuze tweede deal geheel bijzonder in den smaak der muziek-; liefhebbers valt. i Met eene bondige fantazij door de parti-, tuur van Aïda, van G. Verdi, eindigde eigenlijk de taak voor de artisten muzie-i' kanten van den Kunstkring. Zuiver en hel-: der, luid en krachtig klinken hierbij dé trompetten en geen toehoorder of hij. wordt daardoor medegesleept en ontroerd. De « nieuwe richting» moge, yerlanid door eene hersenschimmige vrees, aan dei hulpbronnen ervan verzaken; zij zal nooit! door het publiek hare overtuiging, die het hier bij uitzondering bij het rechte eind heeft doeu deelen. Al3 extra-nummer hadden Mej. Bl. Nachez en de heer Ph. Loootat hunne medewerking verleend. Onze stadgenoote, deed hare forsïge basstem gelden in het gekend aria w ' « Hérodiade » van J . Massenet. .-. »f*'.' Herode, Hérode, ne me rofuse pas* Hérode. rapelle toi? Toi mon seul bien Pour qui j ' a i tout quitMl Mon pays et ma fillo..., en in een « Chanson de 1'Adieu, van P». Tosti: *':*..:.. Partir, c'est mourir un pen, C'est mourir un peu ii oe qu'oa aime . Van den heer Loockx aan ' t klavier bo-i waren wij een weldoende herinnering: Vol-i" maakte vakkennis, gepaard aan een gepast temperament zonder hetwelk de onberispelijkste techniek droog en zonder invloed op ( de aanhoorders blijft. Eene « Hongaarsche)1 fantazij » van Liszt, voor klavier en orkest,' beviel door het schoone samenspel en -wer-; king tusschen heide elementen, terwijl Hl' t.
wmmmmmmmmmmm Donderdag 30 September 191S F e u i l l e t o n «an i V o o r u i t »
(St
VAN
Heetor H A L O T 9trtat1idoor
GBRA&D
KEbLER
— Er zou misschien een twist uit ontrtaan, en twisten mogen wij niet; ik zal U dus zeggen, waarom Remi en Carrory het brood zouden gehad hebben. Niet ik heb dat zoo bepaald, maar do wet. De wet heeft gezegd, dat wanneer bij eene algemeene ramp verscheidene personen omkomen, de oudste beneden de zestig jaren geacht zal worden, de anderen te hebben overleefd», waarin opgesloten ligt, dat Remi en Carrory, uit hoofde van hun jeugd, minder weerstand aan den dood zullen bieden dan Pages en Compayrou. — Gij zijt toch ook ouder dan zestig jaar. — Dus zou het brood, ais ik het gehad had, toch voor mij wezen ? vroesr Carrory. — Voor u en Remi. — Als ik het niet had willen geven 7 — Dan zou men het u hebben afgenomen ; gij hebt gezworen tc gehoorzamen. Hij zweeg geruimen tijd ; eensklaps faalde hij iets uit zijn muts te voorschijn. — Daar hebt gij een stuk. Die muts van Carrory was onuitputtelijk. een 1" Schoumka van F. Borowski op zulke gevoelvolle wijze aau de gewaarwordingen van den toondichter uitdrukking gegeven werd. Iu eene « Tarantelle » had de heer Loockx de gelegenheid gehad zieh als even bekwaam schrijver tt. doen kennen, zoodoende alle hoedanigheden in zieh vereenigende onontbeerlijk aan eeue alzijdige ontwikkeling op welk gebied ook. Wij gingen een t r e u r z a n g vergeten voor viool (J. Janssens) eu orkest, van den heer J . Lefebure, en onder zijue leiding. Een tweezang inderdaad, met een treurige uitvoering en eveu treurige begcleidiug als treurige leiding: Ik t r e u r , wij t r e u r e n , zij t r e u r e n . Zij gezegd zonder in het minst aan de verdiensten van den toondichter en den solist t e kort te doen... Zoo eindigt eene welgevulde en eervolle periode voor de leden van den Gentschen Symfonische Kunstkring. Zij geven er zich. geheel zeker rekening van, d a t de uitvoeringen voor verbetering v a t b a a r zijn en aldus van de verder Concerten grooter verwachtingen nog mogen gekoesterd worden. E. H .
** *
li. den Néüerl&nüschsn Schouwburg < Vorstenschool», « Do Zoon van Coralie », « U a r g a i c t h a Gauthier» en «Muurblocmpjes» Ziedaar een gansch afwissend p r o g r a m m a in eeue tijdsruimte van veertien dagen op t e voeren. Heden Donderdag avond, 30 September, om 7 ure (Duitsche tijd), hebben wij \ de tweede vertolking van Multatuli'3 «Vorstenschool, dewelke door ails tooneelliefhebbers en fijnproevers zou moeten gezien worden. De kleine gapingen die men onvermijdelijk bij eene eerste opvoeriug vaststelt, zullen nu voorzeker van de plank zijn. Zondag 3 October, om 7 ure (D. t.) eerste opvoering van het Fransche werk van Alb e r t Del pit : « De Zoon van Coralie *-, door den heer Arie Van den Heuvel vertaald. H e t is eeu tooneelspel in vier bedrijven, d a t zeer veel roerende tooneelen bevat en v a n stijl bepaald « Fransch » is. Ons gezelschap zal er denkelijk wel een tuecesstuk van weteu te maken. Donderdag 7 October, om 8 u u r (Duitsche tijd), tweede opvoering van « D e Zoon van Coralie ». Op Zondag 10 October, om 7 uur (D. t . ) , bebben wij eene eerste heropvoering van « M a r g a r e t h a G a u t h i e r » , heb d r a m a van A. Dumas, zoon, dat als mengelwerk in « Vooruit » verscheen eu tijdens het verioopen seizoen in onzen Schouwburg zooveel succes bekwam. Dondendag 14 October, oui S uur (Duitsoho tijd), eerste wederopvoering van het knappe blijspel « Muurbloempjes », dat door elkeen met genot zal worden weergezien. Men ziet dus d a t h e t een belangrijk en afwisselend programma is. Onze kunsten a a r s zijn er volop mede aan het studeeren en wij zijn d a n ook verzekerd dat het telkens vollen bak zijn zal. Wij roepen de bijzondere aandacht < nzer lezers op de aanvangsuren d e r yertooningen : Deze van den Zondag beginnen telkens om 7 u u r (Duitsche tijd); deze van den Donderdag beginnen, vau af Donderdag 7 October, om 8 uur (Duitsche tijd). De vertooning van heden Donderdag voor «Vorstenschool», neemt dus noe cm 7 u u r (Duitsohe tijdi - - . " — "
Voordrachten Op Donderdag 3(1 September, o n 3 1/2 u. (D. T.) in de kleino Kinemazaal van het Feestlokaal, za! de !- or B . Mnlsohaert spreken over X-STRALET' een zeer interessant onderwerp d a t zal verduidelijkt worden door eenige merkwaardige proefnemingen. We hebben allemaal reeds gehoord van die beroemde X-stralen, maar wisten er het •rfjjn» niet van. Met die voordracht van den H e e r Malsohaert zullen we er op de hoogte van gebracht worden.
******* ****&*
*
w a r e n n i e t in een s t e m m i n g om te sprek e n , alleen o m iets te z e g g e n . Toen d e g e d a c h t e w i s s e l i n g over d e n tijd geëind i g d w a s , z w e g e n allen en ieder s c h e e n zich a a n zijn eigen m i j m e r i n g e n over te geven. W a a r o v e r liepen de m i j m e r i n g e n v a n m i j n k a m e r a d e n ? ik w e e t het niet; m a a r als ik ze beoordeel n a a r de. m i j n e , d a n w a r e n ze v e r r e v a n o p b e u r e n d . O n d a n k s den b e s l i s s e n d e n invloed van d e n meest e r , w a s ik nog volstrekt zco ^eker niet. dat, w e gered z o u d e n w o r d e n . Ik w a s b a n g voor het w a t e r , b a n g voor de duist e r n i s , b a n g voor d e n doorl. Die stilte d r u k t e mij l o o d z w a a r ; die d o n k e r e w a n den van de g a n g s c h e n e n mij toe met al h n n z w a a r t e op mijn l i c h a a m te r u s t e n . Zou ik d a n nooit Lize terugzien noch M a r t h a , noch Alexis, n o c h B e n j a m i n ? W i e zou ze bij e l k a n d e r h o u d e n , w a n neer ik er niet m e e r zou wezen? Zou ik d a n A r t h u r niet m e e r w e e r z i e n , noch mevrouw l i l l i g a n , noch Mattia? Zou m e n ooit a a n Lize k u n n e n doen begrijp e n , d a t ik dood voor h a a r w a s ? En moeder Bariierin, arme moeder Barberinl Mijn g e d a c h t e n w e r d e n hoe l a n g e r hoe t r e u r i g e r ; en w a n n e e r ik tot eenige afleid i n g een b l i k w i e r p o p mijn m a k k e r s , zag ik d a t zij even d r o e v i g g e s t e m d waren als ik, en gaf ik mij w e d e r a a n nujn z w a a r m o e d i g g e p e i n s over. Zij e c h t e r w a r e n a a n h e t leven in de mijn g e w e n d en d a a r d o o r gevoelden zij m i n d e r behoefte a a n 7ersehe l u c h t , licht en zonneschijn; de a a r d e w o o g h u n niet zoo zvraar. P l o t s e l i n g m a a k t e de stom v a n oom G a s p a r d een einde a a n deze stilte. — Ik d e n k , d a t m e n niets voor o n z e
RiettaaEbswerkersbond Wij herinneren dat da onvolledige werklooze iedeu, o. a. de mannen van hefc werkhuis Vandonkerkhove, La Lys, enz., nu zelf eene fiche moeten invullen, die tegen zaterdag, 2 October, moet ingebracht worden. Deze fichen zijn te verkrijgen ten bureele vau den Metaalbewerkersbond, in « U n s Huis ». Geene achterblijvers!
Sta.cLsjaj.auws —— B E R I C H T . — De familieleden van de soldaten Boogaext, n. 55304, en Vercautere Frans-Albert, n. 58I9G, worden verzocht zich ten spoedigste t e wenden ten stadhnizo « Bureel van Huwelijken ». F E E S T . — Zondag gaven do Volkskinderen «Moedig Vooruit» (Ple2-ante Vest) in hun lokaal le Mei, Beukstraat, een puik' zang en tooneelfeest. Alle nummers werden ten beste uitgevoerd eu velen werden gebisseerd.. Onnoodig dan de lof van. den groep te maken. Iedereen weet met welk© schoone feesten die kleinen ons verleden winter v e r r a s t hebben. De zaal was<*ol, wat ook bewijs geeft d a t niemand de krijgsgevangenen vergeet ook dit doet ons veel genoegen on met nieuwen moed gev»en zij zondag 3e L/ktob&r in h e t lokaal Cosmoraraa, R i e t s t r a a t , een feest ten voordeele der kr gsgevangenen. Partijgenooten voorziet u intijds van k a a r t e n . I n g a n g p r i j s : 15 centiemen.
Pathé Schouwburg, Ysïdstraat, Gent Van den le t o t den 7e October a. s. buitengewoon p r o g r a m m a : «WERK» Groot Sociaal d r a m a in drie deelefl « H E T ZWART K A S T E E L » Drie deelen van Conan Doyle 2e serie van de « H o n d van Baskerville». CHAKCUTERIE VOORUIT. — Aankomst van eene groote hoeveelheid gerookt en gezouten varkenvleesch zooals: buikvleesch eu besp. AUe dagen voorhanden van smout, hollandsche plockworBt, hespenworst, tongeworst, versche bloedpen-s en bloedworsten, lo kwaliteit rundvleesch.
Aan Vaderland. — Voor wat ons oordeel betreft, wij kunnen u geen onfireliik s-pven Em. R. 5 Gent. — Wees gerust, uw roerend verhaal zal gaan, van ï o o d r a we plaatsruimte hebben. Als «fond» is het niet geschikt, en daar het ineens verschijnen moet is er «plek» noodig in ons supplement. IMMBaSj M. August Baert, zijne kinderen, schoonkinderen en klein kinderen, de familie V e r c a u t e r 0 " de familie Baert, melden u met droefheid het smartelijk verlies dat zij komen te ondergaan door het afsterven van hunne teergeliefde echtgenoote, moeder, schoonmoeder, grootmoeder, zuster en TT"1*'
MEVROb Vv,
ïmt-müa Vercauteren
**********%-¥-£****%%*
**#$#**
C a r r o r y s p a n d d alle k r a c h t e n in o m zijn m u t s te b e h o u d e n , m a a r hij m o e s t voor de o v e r m a c h t wijken en de m u l s werd aan den meester overhandigd. Deze verzocht om de l a m p en w i e r p toen een blik t u s s c h e n de voering vun !»:.t h o o f d d e k s e l . Hoewel wij niet in een zeer vroolijken toestand w a r e n , w e r d d i t onderzoek m e t v r e u g d e g e j u i c h b e g r o e t . De m u t s b e v a t t e : een pijp t a b a k , een s l e u t e l , oen s t u k j e w o r s t , een p e r z i k p i t w a a r v a n een fluitje w a s g e m a a k t , afgekloven sehnpecoteletten, d r i e v e r s c h e noten en een u i . Zij w a s d u s provisiek a s t en k l e e d i n g s t u k t e v e n s . — Het b r o o d en de w o r s t zullen w e t u s s c h e n Rï-mi en u v e r d e e l e n . — M a a r ik heli n u r e e d s n o n g e r , hern a m C a r r o r y op s m e e k e n d e n toon. — V a n a v o n d z u l t gij nog m e e r honger h e b b e n . — Hoe j a m m e r d a t hij geen h o r l o g e ook in zijn pet h e e f t ! W i j z o u d e n n u w e t e n hoe l a a t h e t w a s ; h e t mijne s t a a t stil. — Het mijne ook. De g e d a c h t e a a n een h o r l o g e bracht ons tot de w e r k e l i j k h e i d t e r u g . Hoe l a a t w a s h e t ? Hoe l a n g b e v o n d e n wij o n s in dc g a n g ? W i j w i s s e l d e n d a a r o v e r v a n gedachten, m a a r konden het niet eens w o r d e n . De een m e e n d e , d a t h e t t w a a l f u u r in d e n m o r g e n w a s ; de a n d e r , d a t het. zes u u r 's a v o n d s w a s . Hiermede bedoelde deze, d a t wij reeds tien u r e n en d e a n d e r e n , d a t wij p a s vijf u r e n w a ren opgesloten. Dit w a s het eerste verschil v a n gevoelen, d a t zich o p e n b a a r d e , een v e r s c h i l , d a t ook l a t e r bij h e r h a l i n g bleek en een groote verwijdering teweegbracht. Wij
Echtgenoote vau August B a e r t geboren te Gent, den 17 J a n u a r i 1847 en overleden te Ledeberg den 28 September 1915 n a eene langdurige en pijnlijke ziekte, voorzien van ai de rechten van onze Moeder de Heilige Kerk. De absouten, gevolgd van de begraving, lullen gelezen worden, Donderdag 30 September in de parochiale kerk van Ledeberg om 4 1/2 ure (D. T.). Vergadering ten sterfhuize K e r k s t r a a t 94 om 4 ure (D. T.) Gezien de huidige omstandigheden zullen er geene rouwbrieven gezonden worden en gelieven de familieleden, vrienden, kennissen dit bericht als uitnoodiging te aanzien. Wees haar indachtig.
Monsieur et Madame Leon Potyt-Deprez et leurs e n f a n t s ; Los families Alloncius-Meyer et Deprez; ont la profonde douleur de vous faire p a r t do la mort do MADAME V E U V E née Josephine Van Huffelen leur mère, bellc-mere, aïeule et parento bien aimée, née k Gand et y décédce k 1'age de 54 ans. L'enterrement & eu lieu dans le cave&u do familie h Ledeberg. dunn la plus stricte intimi té. Vu les circonstances actuelles, il n ' a pas été envoyé de lettres de faire p a r t . Les amis et connaissanecs voudront bien oousidérer le présent avis comme en tenant lieu.
Burgerstand van Gent
•H! r e d d i n g beproeft. — W a a r o m d e n k t gij dat? — W i j h o o r e n niets. — Het is w a a r , wij hooren niei-s. M a a r k u n n e n wij h i e r h o o r e n ? W i e w e e t ÓM. T ik niet. En zoo wij al kondtiu n o o w n «sn d a a r d o o r een blijk k r e g e n , d a t m e n niet w e r k t e , is d a t d a n nog een b e w i j s , d a t m e n o n s a a n o n s lot o v e r l a a t ? W e t e n wij d e o o r z a a k v a n deze r a m p ? Als het een a a r d b e v i n g is, d a n moeten zij, die d a a r a a n o n t s n a p t zijn, de stad e e r s t help e n . Als het slechts een o v e r s t r o o m i n g is, zooals ik o n d e r s t e l , m o e t m e n eerst weten in w e l k een t o e s t a n d de s c h a c h t e n zieh b e v i n d e n . Misschien zijn zij ineengezakt. De p l a a t s , w a a r de l a m p e n bew a a r d w o r d e n , is misschien i n g e s t o r t . Het. kan rlus l a n g d u r e n eer m e n iets tot onze r e d d i n g k a n a a n b r e n g e n . Ik zeg niet, d a t wij g e r e d z u l l e n w o r d e n , m a a r ik ben e r v a n v e r z e k e r d , d a t m e n iets tot onze r e d d i n g in h e t w e r k stelt. Hij zeide d i t met z u l k een n a d r u k , d a t het de ongeloovigsten moest, o v e r t u i g e n . B e r g o u n h o u x echter h e r n a m : — En als m e n m e e n t , d a t wij allen dood zijn ? — Dan w e r k t m e n toch ; m a a r als gij d a a r v o o r b a n g zijt, l a a t o n s h u n d a n epn b e w i j s geven, d a t w e nog leven ; laten w e zoo h a r d mogelijk tegen d e n w a n d slaan ; gij w e e t hoe het g e l u i d zich voortp l a n t d o o r de a a r d e ; a l s m e n ons hoort, d a n w e e t m e n , d a t m e n zich h a a s t e n moet, en onze g e l u i d e n zullen h e n o p h e t spoor b r e n g e n bij w e l k p u n t zij h u n onderzoek moeten a a n v a n g e n . (Wordt
REGELmATf-GE AANKOMST van C.rbld, Zo.p. Zaoppcotfcr AJIumctton S&rcllvnan', S a n t o s oxtra koffie (ruw en gebrondi, Kaaretti - Elios -, Cacao in vatext, Poetsgoed voor i o h o c n t r ep kopor* •• 8 7 , F r è r a - O r b a n l a a n 8 7 , BENT
U Wij hebbeu altijd h 2 5 0 0 0 p a k k e n c i i o c o l s d e Jj alsook
1000 doozen Crème ran alle merken bcsohikbaar. Onze merken brctaan uit de beste kwnlileil; merl.ca i HOI, ?E3ViET, C£S;R. BESSBOR*» Men verkoopt ook
F,.
Zsfüs, Bougies, Goaiitttfl, Etefcii.
voortgezet.')
rnmmn
Feesten eo Ver-mskeülkhedsii N E D E R L A N D S C H TOONEEL, Kunstleider A. Van den Heuvel. — Zondag, 3 October, om 7 ure (D. ï . ) : «Do Zoon van Coralie», tooneelspel in 4 betirijveu, van A. Delpit. Kring KUNST EN L I E F D A D I G H E I D . — Zaterdag 2 Oktober, om 7 ure (D. T.), Groot liefdadig Kunstfccst, ten voordeele der behoeftige belgische krijgsgevangenen in Duitychland.
OA&A0A8 (ESensden) TE VERKOOPEN 180 CANADAS Zich tc wenden tot Jules Poppe, Ganzendries, Hcusdcn.
besto 7.ceppoeder, .lan-^enomea • door alle groote wass^heriiea, * hospitalen en andere gestichten. Vervangt bruine zesp. 0.»
te plaaböcn op eerste hy-
Uürïnge intrest. I00.008.fr, potheek. Matthy8,Zanilberg,8)Gent
van V d kassen CITROENEN, aan 20 fr. de kas van 3(11) stuks. Herïie klss Citroenen — Verders Pi-"*:a MAATJES HARING — en V O I X E H A R I N G . STEÜRI3ARING cn GEROOKTE 31« K I ' E E L S aan 17 t r . de kas vau 101» st::ks (8.50 fr. fflc mandjes van 50 stuks) H O V E N I E R S T R A A T , 84, LEDEBEÜG
'BEBBSS&£BS£SSS££5SBBËÊB*Ë*ËÊ5BBS£B£SBSBi I
KAPITALEN op hypotheek, zeer voordeeiigen intrest.Schrijven blad letters A.ij. VERLANG TERSTOND TE K O O P E N : een aambeeld voor Bmis in goeden staat. Aanbiedingen te zenden naar de Begijnhoflaan, 38 Gent.
H E R O P E N I N G VAN KEN MOSSEL^ H U I S . Alla dogen versche Hosselen eü Friten. « C A F É M O B I E L » , Roede Torens t r a a t . . IS, Gent. . . aX3*smiEKr&^&rM2ïXiX&g?-£^XZMÏTn*^JJ. ir. wa -rr**i,
20.000 " K I L O S " E M B A L L E E R K O ö R D E S beschikbaar. Firme A. Büylc-Van KerckGEBOORTEN van 27 September 1915. — hove. Bureel St Margeuritostraat, 2, Gent Albert Dewulf, Koornhloemstraat, 22. — OTg»TO«ig.»^j.ui»)JMa»y.'is»«*»2»aa»^ Emma De Decker, Land van Waesstraat, 8. — Clovis de Keyser, H e r d e r s t r a a t , 35. — MEN VERLANGT TE H U R E N , _ aau Albert Van Hoorde, Nijverheidskaai, 54. — voordeelige voorwaarden, een magazijn of !aon':j|k f j r e a t h a n c i s l v a n '| Yvonne Kielmoes, S e r p e n t s t r a a t , 22. — AlBtapelgrond, met zooveel mogelijk achterb e r t Oaphaert, K e r k s t r a a t , 308. — Gustave huis of kleine woonst. Adres bureel van Van Marcke, Nijverheidslaan, 218.— Gustahet blad. M ve Bettenof, Rietstraat, 89. — Elisabeth Neyt, Bijlokevest, 14. — Clarisse De MeesMEN VRAAGT ongehuwd man rond de ter, Akkergemlr.an, 119. — René De Geyter, 45 t o t 50 jaren, kunnende binnenwerk verOude Voetweg, 53. Vasrtsiraat, 13-15-17, bent (Oeek) richten en hovenieren ; bij voorkeur oude •TJ/JJ-M. BJ'JWJ.' Ï.W: O V E R L I J D E N S van 27 September 1915. n im "WL.-JIWII'L i m n n o ordonnance van officier een weinig fransch — Clementine Van Haeoken, 18 m., Zwjjnkennende. Schrijven aan M. Foquet te aardsche steenweg, 119, Augustin De CuyNiraes (Provincie Namen). per, encadr., G4 jaar, Loostraat, 74. — J o sephine Vanbnffelen, z. b., 54 j a a r , wed. is geene reden om uwe rechten niet te doei BENE VROUW, fransch kunnende vraagt DeDrez, Ravesr-hootstraat. 2. gelden in erfenis, echtscheiding, slechte bc plaats voor allo werk, binnendienst of wel O V E R L I J D E N S van 28 September 1915. talora, huispaoht, werkongevallen ; zijt gij voor alle dagen. Zich te wenden bureel des — Louis Bogar-rt. z. b . , 79 jaar, Spanjaardgestraft; v.iltgij genade,
. — Om t^^B^a^ciis^-^^ja^impfT^^Jr^^tm^ssxaxsBa^a TE K O O ? : E c h t e SOLAELANTAARNEN 6 ure, solfègeles; om 7 ure, repetitie voor c l a i r o n s ; om 7 1/2, ure repetitie der muzi- aan 13.50 fr. Vermindering voor voortverkoopers. Botermarkt, S, Gent. kanten. — Bugel en Clairons ter beschikALLERBESTE ZEEPPOEDER king van nieuwe leden. ^?».T_,C3-E3Vr3BlSr D B P O T I M A R X K R I N G . — Vrijdag avond, om 7 Eiisabethgi-achf, 8 2 , S e n t liHIIIIIIMililllllll'IIIMIIIIWIIillllllllll'MWnillllllrr ure (Belfort) aleemp-Tie repetitie voor Klaas — PRJJZliH MUITEN ALLE CÜNCURRENCIE — en Klaartje. P| sa-, m JIJ § fm E ££ "••' sr"- P M »i:u jjr-iir : tolKJ, SsafJlll. «UllHttEI, CciflilrH.
S-K0FFIE-CII0C0LAK|
DE OORLOG
Capfeagpe-LaiBigsen
.en
L E E N I N G VAN 50.000.000 FRAN*.. (1905) 62" trekking. — 15 September 5915 13 seriën, totaal 325 obligatiên, uitbet a a l b a a r te rekenen van 1 J u n i 1916. De volgende nummers ziin uitsrokomeo met premiën : S. 136D7 n. 2-1 uitkeerbaar met 20.000 fr S 4710 n. 16 met 500 tr. ; S. ?3U n. 4 met 250 fr.; S. 5091 n. 23 en S. 6710 n. 20 elk met 200 fr.; S. 5296 o. 14 en S. 14673 n. 9 elk met 150 fr. Worden betaald met 125 f r . : 1193 12 1193 8 1193 5 642 12 5091 ZO 5091 18 4710 18 4109 23 6647 24 6741 10 6740 10 5296 16 9243 26 9243 24 6847 -21 6S47 11 13657 14
14G73
4
Behalve de hierbovenstaanden ummers, zijn de volgende seriën uitkeerbaar met eene premie van 10 fr., zij 110 fr. : 239 642 1492 4109 4710 5091 52P3 6740 6741 6847 9243 13657 14673
eersla kraliljit sin 1.25 fs*. de kiio 'terminiioriiig per groot! hoeteelheid
Sagtattemstiraat, 15Ü5 Sunlight zeep. — Stuivers. — BoWoofc** Goede reizigers worden gevraagd Zeeppoeder: Waschvrouw, ii'aschme&^i 'Kc- t.tuaji..i,-3W^.Kie&rx?*ei&#*ir.TSfEmW^Kmfl^Jty^\*i,ï Edclweiss.— Bougies stearine.— Sardienw». — Chocolade eu confituren der beate OWS?» •MaMBMOBMMMMMIB ken. — Wekelijkscfce aaukomst var. groote atoks allumetten. in ' t groot CACAO BENSDORP in ' t We*
I A0EÏÏLE£»S LAMPEN
Gent. LANGE VIOLETTENSTRAA*, *»»? (bij St-Anuakrrh) (nlootriciem Electriek b o u w k u n d i g e
ÖKKT, Catalopeatraat, 7 «BELFOKTJ
Electrieke installaties
jjy. a
^i»»h»»»>A<.3C3£5»J
58»~BffiRI5HBg'"aO StpwfiBëRWS - **"
(Vijlde vervolg)
I8os*ge*É. — Off-ssssiof (saanvaHenti) ara dof o»sief (verdodigon^). Indien de oorlog morgen tusschen F r a n k rijk en Duitschiand uitbreekt, welke zal er de vorm van zijn? Duitschiand zal voorzeker het offensieve toepassen. Ik wil zeggen dat het hierdoor plotseling het Fransche grondgebied zal binnenvallen en het zal trachten stormenderhand het grootste doel der met moeite verzamelde Fransche sterkten te zoeken en het een dezer ontzagelijke slagen te geven die den tegenstrever neervelt of hem op zijn minst zóó bedwelmd, zóó wankelend laat d a t hij, 2'elfs in het vervolg eener langdurige strijd, niet de volle krachtdadigheid van het gevecht en den loop van den zege kan terugvinden. Alles duidt aan d a t dit morgen de Duitsche methode wezen zal. Het is da met den dag steeds beslister en zuiverder afgeteekende wordende leer van den grooten etat-majoor van Berlijn. Het is het offeusieve dio zich voor elke der verrichtingen als voor het geheele bevestigt, zoo voor den loop van het gevecht als voor den loop van den oorlog, voor wat men den taktiek als voor wat men de krijgskunde noemt. Tevergeefs doen Clausewitz en von Molkte zelf de kracht van het defensieve voor het gevecht vooruitkomen. In h e t derde boekdeel der studiën van den grooten Pruissischen etat-majoor d a t in 1001 verschenen i s : «Het succes in het gevecht; hoe men het bekomt», en d a t onze «Revue militaire des aTmées étrangèress in Mei 1903 heeft aangehaald en gecommenteerd, gaat de groote etat-majoor zoo ver in dit oogpunt de autoriteit van Clausewitz en von Molkte zelf te verwerpen. Hij is overuigd d a t indien Clausewitz aan clen door de organisatie en de techniek in den loop der negentiende eeuw verwezenlijkten vooruitgang had kunnen bijwonen, ' t is zonder twijfel te zeggen indien hij het Duitsche leger in 1870 hadde zien werken, fc'j zijn voorkeur voor het defensieve zou verlaten. Maar von Molkte, dia dezen oorlog heeft bestuurd, hoe zijne besluitselen ontwijken 1 Hij heeft gezegd: «Ik ben overtuigd dat dank aan do verbetering der v u u r w a p e . nen, de defensieve taktiek cen groot voordeel heelt op do offensieve. Hot is wnar üat wij in 1S70 de sterkste posities hcliben overmeesterd en aangevallen, m a a r ten prijze van welke opofferingen. Indien, na verscheidene vijandelijke aanvallen te heïiben afgeslagen, men tot het offensieve overs l a a t , schijnt dezo werking mij verkieslij• kor». E r is, voorzeker, voor een legeroverste als von Moltko die zulke groote overwinning e n heeft behaald eene groote geesteskracht noodig te zeggen, dat deze methode op zich. zelf de beste niet is en dat er in de techniek veranderingen zijn gekomen die verplichten eens andere t e verkiezen. H e t is een schoon 'voorbeeld van intellektueele vrijheid en vau zelfbeheersching t o t in dë meest legerijke bedwelming. Men zou 'kunnen gelooven d a t de Duitsche etat-majoor zich bij deze gezichtspunten aansluit, d a a r hij er aan toevoegt, n a dezo woorden te hebben aangeh a a l d : « W i e nou niet van het oordeel yan 'von Moïfcke zijn?» Nochtans is dit niets meer dan schijn. Vooreerst d a t men oppasse. I n de woorden van von Moltko bev treft h e t niet het geheele dor verrichtin'. gen, van den algemeenen gang van den oori.log, maar van een bepaald gevecht, von f Moltko herinnerde zich de verschrikkelijks , verliezen door het Duitsche leger ondergaan 'iin de aanvaillen van de hoogten van Spïcke'ren, de verschanste lijnen van Saint-Privat. Een oogenblik, te Saint-Privat, geloofde hij den strijd verloren; alleen de zwakheid van 'Bazaine, zwakheid door onbekwaamheid of door v e r r a a d , had het Duitsche leger van 'eene groote neerlaag gered. En da veldmaarschalk stelde zich ongetwijfeld voor wat detze gevechten souden geweest zijn in'dien h e t Fransche leg'ar de samenwerking, -de macht van organisatie en van beweging had gehad welke het Duitsche leger alsdan 'had, en indien daarenboven, van de hoogten van Spiekeren, der lijnen van Saint-Privat, den aanvaller neerbliksemen met al\ de bronnen van het vuur der nieuwe techniek had kunnen ontdekken. H e t gevecht zou dus een gevecht zijn waarin h e t leger, in e&ne sterke defensieve positie gevestigd, en vooreerst den vijandelijken aanval terugwerpende, hem d a a r n a door eene eind-ofiensieve zou verpletteren. H e t is danPde taktische voprdeelen van het defensieve on deze van het offensieve verzamelen. In zekeren zin is het slechts een beter voorbereidde offensief. H e t is, volgens het woord van Clausewitz zelf, « do te voren overlegde vordaging van de beslissende daad, van dc offen» sievc d a a d » dio zich vervolgens uitrust en zich met meer kracht ontplooit. Maar de • Duitsche etat-majoor is niet, gehinderd om te zeggen dat dit eene ideale berekening is, ongetwijfeld dikwijls, door reden von hare verbetering zolf, moeilijk te verwezenlijken. Zeldzame ontmoetingen der gebeurtenissen of eene wonderbare behendigheid van verstand, zooals deze van Napoleon te Austerlitz, kunnen met lange tusschenruimten deze berekening brengen. Maar men mag de algemeene gedragslijn der zaken niet onderschatten. Daarbij een leger dat het vast besluit heeft het grondgebied van den tegenstander te overrompelen, en deze door da zekere verwezenlijking van den beBlissenden slag te verrassen, mag zicli niet te lang ophouden om dit spel van geduld en berekening te doen gelukken. H e t is aan h a a r den tegenstrever t e doen wankelen, zelfs t e n prijze Sier verschrikkelijkste krachtsverspillm; gen. En h e t algemeen ofcensieve_ h a r e r krijgskunde heeft het bijna onvermijdelijke 'taktische offensieve voor gevolg, het offensieve van het ondergeschikte in de ontmoetingen, in cie gevechten. Overigens is het geheels, het groote offensieve vooruitrukken van een gansch leger, dat zoekt den vijand te overrompelen. Ziedaar de onvolkomens wil van defensieve en zelfs gansche mengeling van verwijderde defensieve van ds Duitsche zienswijze. Dit zal Het absolute.
offensieve zijn. Dit zal den inval zijn steeds vooruit marcheerende n a a r de bijzonderste vijandelijke macht om h a a r omsingelende to vernietigen. H e t doel zal zijn : den tegenstrever zoeken, hem ten allen prijze bereiken en eene insluitingsbeweging beproeven. Hem van ' t front aanvallen en hem tot den terugtocht dwingen zal niet voldoende zijn, indien men hem geens ijselijke verliezen toebrengt. Maar de omsingeling is het beslissende middel om hem eene ramp toe te brengen, materieels r a m p door de verplettering van een groot deel zijner sterkten, en zedelijke ramp door de uitwerking van neerslachtigheid welke steeds de overwinning van eens hardnekkige beweging teweeg brengt. De schikking der nieuwe grens sinds 1870 is dusdanig d a t de Duitschers gemakkelijk hunne sterkten kunnen bijeenbrengen voor eene verpletterende uitwerking en zij terzelvertijd kunnen vrijmaken op de grens en op de flanken van den tegenstrever. H e t is, schijnt het, h e t ideaal van het offensieve. Duitschiand weet dus wat het wil. Zij weet het tot in den grond. Weet Frankrijk het? Met krachtigen klem bevestigt bevelhebber Rossel van neen. N a mét nadruk op zijn eigen zienswijze gewezen te hebben en w-at hem, voor het door het Duitsche offensieve bedreigde Frankrijk der XX' eeuw, de waarlijk nationale krijgskunde schijnt, vraagt, kommandant Rossel rekening aan de officieale bestuurders van Frankrijk eu van het leger over hunne zienswijzen. Hij d r u k t hen t o t twijf eibare kwesties : c Is het tegenwoordige leger, zooals het do burgerpartijen hebben gemaakt, op krijgskundig gebied bekwaam t o t het offensieve 't N e e n ! H e t hooge bevelhebberschap denkt er zelfs niet aan. H e t Duitsche leger van eerste lijn zal twee dagen, drie misschien, voor ons gereed zijn; en zelfs zullen de kontingenten van het Zuid-Duitschland aan den voet der Vogezen zijn van af den zevende of den achtsten dag der mobiiiseering. » « M a a r a l s d a n ! t o t hot defensieve3 Niets m e e r ! Geen overste in Frankrüiï heeft het defensieve in het gezicht durven blikken eu op voorhand organiseeren. Geen enkel minister heeft er aan gedacht de openbare zienswijze te t a r i e u , dan te vormen. Men zal miliioenea inauacn zoo dicht mogelijk bij de grens samentrekken, achter do Maashoogten, tusschen den nijper van do schroef. Mnar indien ile Maashoogton ojijehevcn of gedraaid zijn door cen aanzienlijker leger dat voor het onze gereed i s ; indien België overrompeld is — zooals hot waarschijnlijk en verstandig i s ; — indien do verwarring in onze samentrekking is geworpen, welke o n t r e d d e r i n g ! B e neerlaag voor het gevecht:!» Deze feiten moeten door Frankrijk zelf aan den etat-majoor gesteld w o r d e n ; zij heeft er het recht t o e ; zij heeft er den plicht toe. H e t dient t e weten of liet eene oorlog3methode hoeft eu dewelke, hoe hij het wil beschermen tegen het gevleesde offensieve d a t de vijand voorbereidt. H e t betreft hier niet geheime p l a n n e n ; en het is niet in het heiligdom der rue Saint Dominique dat deze groote vraagstukken mosten opgelost worden. De techniek, d s milit a i r e wetenschap hebben voer doel de aangenomens methode in werking te stellen; m a a r doze methode, het is do natie die ze zelf moet vaststellen in gelijkvormigheid met haar politiek cu maatschappelijk doel. Dezo methode, het land moet h a a r kennen, want het moet voorbereid wezen. Ingevolge Frankrijk, voor h a a r heil, het offensieve op Pruissisehe wijze of do nationale defensieve zooals kommandant Ros3el h a a r besloot zou gekozen hebben, alles is veranderd in de militaire organisatie, in de mobilisatie, in de samentrekking. H e t offensieve kan slechts op theorieke wijze eenige kans t o t welslagen hebben indien zij rap is en indien zij bijna bij verrassing werkt, het is niet de gansche gowap e n d s natie die men alsdan als eene massa n a a r de grens dient t e brengen, dit zou te zwaar zijn en te t r a a g gaan. Men moet er ecn soort van leger van voorwacht werpen. Ik vraag of het geen tijd is voor Frankrijk te ontwaken, do blikken in h e t werk onzer etat-majoors en de lqgiek van een princiep te stollen, de eenheid van een doel in deza treurige warboel.
machten saam te trekken, zal Frankrijk niet zonder weerstand verlaten. De strijdende machten der grensstreken en der meest omliggende plaatsen vormen een soort groote dekkingsvoorwacht die den grond door de bezetting van de voorbijgaanden zal betwisten, door beweegbare verschansingen. Alleenlijk zal zich niet totaal verbinden. H a r e werking zal zijn het vijandelijk offensief te vermoeien en te vertragen en zal zich op do zone (grondgebied) dar nationale samentrekking ontplooien. D i t zal evenmin eene verspreide verstrooide defensieve zijn. Inderdaad, Frankrijk, door de gelijktijdige mobilisatie en door dc samentrekking der twaalf klassen die heden met de reserve overeenkomen, zal, voor de eerste grooto gevechten, eene aanzienlijke massa van twee millioen mannen in eerste lijn stellen, langs achter ondersteund door de machten van de territoriale en zich bij gelegenheid, zelfs na eene eerste en ernstigs nederlaag, esne nieuwe poging, een geweldig herbegin kunnende toelaten. Deze kolossale massa zal in verscheidene genoeg verschillende leger3 verdeeld wezen om de eene en de andere niet te verhinderen en genoeg de eena aan do andere verbinden om ineenloopende verrichtingen te kunnen schikken. Maar kan de vijand niet eveneens gelijkwaardige massas medesiepen 1 I k onderzoek niet of het voor Duitschiand zoo gemakkelijk is zijno ontzaglijke en verre legers op F r a n •schen grond te voorzien van alles zooals dit voor Frankrijk zelf zijn zal met de nationale bronnen haar eigen leger te onderhouden. Ik zeg alleenlijk d a t de Duitsche etat-majoor zal gedwongen zijn, in deze veronderstelling, zijno aanvankelijke manier te verlaten. Het zal van het begin afaan, voor de eerste grooto gevechten, niet alleen het kazerneleger, m a a r het grootste doel dor reservenmassa in beweging stellen. Op die wijze zal het waarlijk eeu mislukte slag zijn. Daarbij, d a t men niet de zedelijke omstandigheden u i t het oog verlioze in dewelke zich de oorlog zal ontwikkelen. Wanneer wij voor Frankrijk eeno defensieve krijgskunde willen, 't is dat wij voor haar eene defensieve poiitiek willen, eeue politiek van vrede en van gerechtigheid. Een volk dat, de vrede willende, er aau zich zelf en aan de wereld het bewijs heeft van gegeven; een volk dat, tot aan hot ontsluimcren van den oorlog, heeft aangeboden het geschil aan ' t scheidsgerecht der beschaafde menschheid te onderworpen; een volk dat, zelfs in het ontketend onweder, nog aan het menschelijke geslacht v r a a g t hem het konflikt te vermijden, dit volk heeft zulke groote bewustheid van zijn recht, d a t het tot alle opofferingen bereid is om zijno eer en zijn leven te redden. H e t is besloten tot den outembaren en langdurigen weerstand. Het tegendeel voor do natie van eene regéering van hoogmoed en van rooizucht, dio haar volk in een aanvalsoorlog zal geworpen hebben : de moeilijkheden zullen van uur tot uur aangroeien. Gewetensonrust : welk akelig werKlogt men ons o p ! Geestesonrust : wie weet wat do wanhoop en de opstand van het gekwotste recht a a n het groote aangerande volk zal ingeven. Deze ongerustheid van hot bewustzijn en van gedachte, de regéering van verovering en van geweld kan-hen niet mirdooven dan door de zeker-hoid en het geweld der slagen a a n 3 s n tegenstrever toegebracht. Nog eens, in de zienswijze die wij voorstellen, in hot plan d a t wij opmaken, is alles verbonden. Noch de instellingen van milities on van organiseeren der gewapende natie, noch de groote krijgskunde der nationale' verdediging hebben eene begeerte of eena "ziel, indien do fransche natio niet tot in het 'diepste van haal- bewustzijn alle gedacht vnn ooi-log en van avontuur heeft verloochend, indien zij niet haren wil van vrede "tot dit sterktopunt en van klaarheid hoeft gebracht, van warmte en van licht, die aile mogelijke betwistingen en alle misverstand door eene onweerstaanbare omstraling voorkomen. H e t ir. deze hoop van vrede, het is dezo zekerheid van vrede die me steunt, ik beken het, door de oorlogsstelsols hegn die ik gedwongen ben op to maken. Wanneer eene grooto republikeinsche natie tot het uiterste haren wil van vrede on haren wil van onafhankelijkheid zal gedreven hebben, eene eerste belofte van een wereldsehe vrede zal eindelijk in het brutale der zaken d r i n g e n ; de veelvuldige legers, die het Fransche genie morgen voor zijn heil zal organiseeren, zullen eenmaal niet voor het wilde geweld van den overweldiger buigen, m a a r voor den glimlach van ds groote menschelijke vrede, gansch den gerichteindor vullende met hare zegepralende zekerheid en al de vaderlanden met haro bestraling bedekkende.
De waarheid is d a t h s t kooge leger, en zelfs het denkende keurkorps der officieren (Vermigi.) «de gewapende natie» nog niet ernstig heeft opgenomen. Zij heeft het ondergaan, zij onderwerpt er zich a a n : zij a a n v a a r d t h a a r niet. Iu ds toepassing heeft zij zooveel verlies geleden als zij kon. Ik heb het betoond voor da militaire organisatie die bijna op niets da waarde der reserven vermindert. Ik ' kom hetzelfde te betoonen voor den loop zelf (Vervolg) vau don oorlog, vanwaar, ondor voorwendsel van offensieve, de groote sterkte der ge- (Zie Vooruit van 26 en 29 J u n i , en 1, 16 eü wapende natie is verdreven. Indien F r a n k 20 Juli, 5, 12, 22 en 25 Oogst, 2, 11, 16 rijk waarlijk leven wil en op h e t leven wil en 25 September) verzekerd zijn, indien zij ten dienste van h a a r ideaal eene nationale sterkte stellen S T R I J D TEGEN DE I N S E K T E N EN DE wil die voor altijd allen aanval ontmoedigd, ZIEKTEN DER F E U Ï T B Q 0 M E K moet zij. eene militaire instelling eischen, waar alle weerbare medeburgers ingedeeld, DE B L O E D . 03? WOLLIGE BOOMLUIS. opgevoed, op den oorlog voorbereid wezen, moet het nagebootste en rampvolle onderZiehier eenige verdelgingsmiddelen die scheid van het aktieve en der reserve weg- men zelf kan bereiden: Het voorschrift van geruimd wezen. H e t is ook noodig d a t de professor Mühlberg van A u r a n (Zwitseraldus beschikbare ontzaglijke nationaio land) dat wij j'eli beproefden en d a t goede macht h a r e bezigheid vindt in eene breede uitslagen gegeven heeft: In een liter warm en eenige krijgskunde. H e t is alleenlijk door water, 35 grammen bruine zeep laten smelde methode van de totale defensieven, wel- ten, laten koud worden en dan 6*0 grammen dra verwisseld in onweerstaanbaar offen- foezolalkohol bijvoegen, terwijl men aanhousief, dat al de krachtdadigheid van Frankrijk dend roert. voor haar heil kan worden in werking geDeze oplossing zal gebruikt worden op steld. Zij moet dus den etat-majoor verwittigen op al do medeburgers beroep t e doen een tiende, ' t is te zeggen, d a t men negen liters water op een liter der oplossing zal en een plan van samentrekking aan t e nemen, een plan van verrichting d a t aan al moeten nemen. Bij middel van een borstel de machten toelaat ten tijde van groot ge- zal men er al de aangetaste deelen mede bevecht tusschen te komen. H e t betreft niet strijken. Een ander middel bestaat in het afborsteeene t r a g e en onwerkzame defensieve, maar, integendeel, eene hartstochtelijke defensieve len der aangetaste deelen met een warm sop van tabakswater en alkohoi (5 liters tabaksdie de energiën bijeenbrengt om beslissende uitwerkingen t e hebben,gelijk aan een groot water plus 1/2 liter alkohoi). Men kan h e t insekt ook nog vernietigen, vurig h a r t dut al het bloed van h e t land ontvimj om beter h e t gevecht t e bezielen. H é t met eene oplossing yan petroleum en bruine deel zdf Van h e t g-fonffgebted cUï h e t ' t of groene zeep. Men smelt vooreerst de zeep eersts .rijSJ&t v!erjs#a,b*j d^iöHl$fëMk?6.i in warm regeirwatêA da-p. YSfigt men er 4»}
1 IJi&lISl,
petPöleüm bij en f'öèit ixmmmsnd en lang
lli»«Btilt-»i*IM«»iiWMtlllfllW«tMl^
genoeg om h e t mengsel innig t e bewerken. Men gebruikt per 10 liters water, 1/2 kilog. 2eep en 1 liter petroleum. Bij middel van een borstel bestrijkt men er al do aanget a s t e deelen mede. Wij steunen op de bestrijking met een h a r d e n borstel, want de insektendoodende stof moet het insekt onder zijn wassen dons, d a t h e t t o t schutsel dient, kunnen bereiken. DE M E I K E V E R . (Mclolontlia vulgaris. Linné.) Insekt d a t veel schade veroorzaakt a a n fruitboomen en aan veel groentengewassen. Ziehier hoe hij zich voortzet. In Mei legt het vrouwelijk insekt eieren (ongeveer 50) in den grond op eene diepte van 1 of 2 cm. Eene maand d a a r n a verschijnen de larven en gerlingen soms ook wel « keverwormen > en « alfen > genoemd. Zij zijn dik, krom gebogen, ivoorkleurig wit, eu hebben aan hun voorlichaam drie p a a r pooten. Zij vertoeven in den grond en voeden zich met de jonge wortels der boomen en planten t o t in den zomer van het vierde j a a r . H e t derde echter verpoppen zij en komen in Mei van h e t volgende ja-ar als volmaakte insekten t e voorschijn. Dan zijn zij nog schadelijk want zij vreten de bladeren der fruitboomen af, vooral van de pruimelaars. Dus, zoowol de kevers als de engerlingen behooren t o t de schadelijkste i n s e k t e n ; m a a r zij komen niet dan plaatselijk voor. Bestrijdingsmiddelen : Ten tijde van de omspitting moet men al de engerlingen dooden die men ontdekt. Wanneer de kevers in Mei verschijnen schudt men 's morgens iederen boom om de insekten te doen vallen, die vervolgens zullen vernietigd worden. I n J u n i , Juli plant men salaad tusschen de fruitboomen, want de larven zijn 2'eer verlekkerd op de wortels dezer planten. I e d e r e maal d a t men eene salaad opeens ziet verslensen mag men zeker ziju d a t men engerlingen op het onderste gedeelte zal vinden. R U P S E N . H e t gouden staartje. (Liparis chrysorrhcea). Scheubvleugeligen. — H e t is ten opzichte van deze rups d a t ieder j a a r verordeningen van den gouverneur der provincie worden afgekondigd om aan de belanghebbenden t e herinneren d a t de vernietiging dezer insekten verplichtend is. Zekers jaren wanneer zij talrijk zijn, verrichten zij ongehoorde verwoestingen aan door alle bladeren af te vreten, zoodanig d a t de aangetaste boomen zeer snel van hun tooisel ontbloot worden. Deze rupsen komen voort van witte nachtvlinders met bruingeel achterlijf. Rond einde Juli legt het wijf j s ongeveer 200 eieren op de bladeren aan h e t uiteinde der takken. Zij bedekt h a r e eieren m e t een soort dons hetwelk h a a r lichaam omhult en d a a r n a sterft zij. Vijf of zes weken d a a r n a zijn d e eieren uitgebroeid en er / komen kleine rupsen uit welke nog maar' ( eenige millimeters groot zijn. Deze voeden zicli met de bladeren op dewelke zij zich bevinden. Bij de aankomst van den winter weven zioh deze rupsen, die dan ongeveer 1 cm 1/2 groot zijn, op h e t uiteinde der takken een nest, waar zij eich in verschuilen om den winter door t e brengen. N a het slechte seizoen verlaten zij h u n n e s t en bij h e t ontwaken v a n den wasdom (einde AprilMei) knagen zij alles of en laten niets onaangeroerd op hunnen doortocht, noch bloembotten, noch bladeren, aoeh bloemen. VerdelgiiigsmiddOïen: Uitvoeren hetgeen do wet voorschrijft, ' t is te zeggen, al de nesten vóór de maand M a a r t afsnoeien en verbranden. De kleine vogels beschermen, vooral de moezen, onze trouwe medehelpers, welke er een ongelooflijk verbruik van maken. H e t zijn Tooral deze rupsen die onze doornhagen %»wme{)ton. Gelijk de 'vlinder meestal die Uipütsoort verkiest om er zijne eieren op te leggen, ls het geraadzaam de maand Augusti af t o wachten om t e ze snoeien. Vervolgens v e r b r a n d t men al de afgesnoeide twijgen, w a n t zooals wij gezien hebben legt h e t wijfje h a r o eieren rond J u l i pp het uiteinde der twijgen. Indien de haag vroeger gesnoeid wordt 7-ek ze hare eieren in het binnenste der "haag leggen. I n dit geval, van zoohaast mon er rupsen op bemerkt,, is het goed z'e'inet ongeblusohte kalk te bestrooien.
en roet of welkdanig a n d e r p r o d u k t welka, dient om deze witte 'kleur t è ' verdörikèren r en die aan de nieuw gekalkte boomen eene* schitterende t i n t geven die het oog kwetsen, j Ziehier eene andore f o r m u u l ; Voor 20; liters regenwater, 2 kgr. onlangs gebluscn-l te kalk, 500 grammen p o t a a r d e , 500 gram-; men bruine zeep en 1 liter petrool. Deze bekalking ia een uitmuntend middel' om de schild- of schelpluis te vernietigen. Dit insekt verwoest verschillende früiboomen en men vindt zo in massa op zwakke, slecht onderhouden en slecht verluchte boomen. Zij vestigen zich langs de t a k k e n e a lijn, dikwijls zóó talrijk d a t zij heel de schors be-<: dekken. De kleine witachtige, ronde schei-) pen ofwel zwartachtigo in den vorm vani oen komma die aan de schors vastkleven,'; zijn niets a n d e r s dan het uitgedroogd» lichaam der moeder welke h a r e eieran be-] schut. Deze luizen dragen een verschillen-* den n a a m n a a r den boom waarop zij jöchi bevinden. Op de perzikboomen heeten zij Leoaniuia persicae, L i n ; op de wijngaarden Lecanium vitis, L i n ; op de pereboomen Diaspis ostrei-l formis, en op de appelboomen Aspidiotua; conchaeformis. De voorlaatste zijn bijzon-» der talrijk. G. S.
K I N K H O E S T . — H e t 'oegr'n is d a t v a 9 eene enkele bronchiet, droogan en hevigen. koest, bijzonderlijk ' s nachts, rood aangezicht, niezen,eon weinig koortsen ' s avonds, na omtrent vijftien dagen heeft men do oprechte poozen. Do gezondheidstoestand is goed zoolang er geene verwikkelingen ontstaan. De poozen duren o m t r e n t zes weken, d a a r n a neemt de hoest af en verdwijnt langzamerhand. Middels om den kinkhoest t e vermijden. — De besmetting vluchten, de kinderen v»r. wijderen vooral dio flauw of toringon a a r d zijn. Behandeling. — De behandeling is d e zelfde als bij borstziekten. H e t is goed h e t hooïd vast te houden gedurende de poozen.' Geeft het kind zijn eten over n a eenen aanval, dan zal men het eten geven n a de poozen. H e t is niot volstrekt noodig; det' kinderen binnen te houden wanneer zij g e e a koortsen hebben, men mag ze in de open, lucht laten gaan bij w a r m en droog weder,, m a a r wol zorgen d a t zij geene verkoudlwid krijgen dio eene longo^tetelaiig zou kunnen yoor gevolg hebben. Indien de poozen t e talrijk worden, m e e r dan twintig daags, en d a t do voeding en de slaap onderbroken zijn, dan zal men den geneesheer moeten roepen die voeding 'en slaap zal t r a c h t e n t e herstellen. N a de zes weken zal men de kinderen zoo-j veel mogelijk in de open lucht laten wannoar h e t weder h e t toelaat. H e t i s o o k zeer goed ze in den zomer n a a r buiten te doen voor eenigen tijd. Men zal ze goed voeden en staalsiroop of! l e v e r t r a a n geven indien zij flauw, of -aan' t e r i n g blootgesteld zijn. De gevolgen van den feffloMaoest, zooals longontsteking, slijmziekte, enz., zullen door den geneesheer moeten verzorgd wor- 1 : den. Indien h e t kind gedurende de poozen. stuipen krijgt, moet men h e t in een warm bad leggen. W o r d t het blauw schijnt h e t ta. versmachten, in de poos t e blijven, valt heli in bezwijming, besproeit zoo spoedig mpgs-' lijfe zijn aan aangezicht m e t koud water.; Men zal hat kind in d i t geval gjeen stond -al-; loen laten. De kinkhoest heeft gelijk de mazelen, dikwijls de t e r i n g voor gevolg.
K R O E P . — H e t is de pijnlijkste en sclïrifc-' kelijkste ziekte der k i n d e r e n ; zij is bijna altijd doodelijk, zij b e s t a a t in een vlies dat] in het strottenhoofd (keel) groeit, d e ope-!ning ervan vermindert en zoo langzamer-' hand den doorgang beiemmert. I n hët.alge-' méen^ groeit het vUea'staodvöiBtiig a a n <*i&»' h e t kind versmacht, .,•. Konteekens. — I n 60immige govallea 'bef ALS-EHEENE E E S T E I Ï B r R D S H I D D E gint da kroep plotseling, h e t kind speelÉ LEN geheel den d a g en ineens begint de stem te Ten tijde der wintersnoeiïng moet nien verdooven, de ademhaling wordt moeilijk' eeno groote zorg besteden om al de eior- en da koortsen o n t s t a a n . Dikwijls nochtans ringen te vernietigen welke het wijfje van is de kroep voorafgegaan van keelontsteden Bombyr neustria (Ringrups) rond de king. H e t kind heeft in het bogin een weinig jonge twijgen in den vorm van een a r m b a n d koortsen, het is teneergeslagen. w o r d t bleek l e g t ; want uit deze eieren komen er ruspen en verliest den e e t l u s t ; hot zwelgen is pijn-1 die insgelijks de bladeren afvreten. E r zijn lijk, men ziet h e t kind h e t aangezicht trek-j nog eene menigte a n d e r e verdelgingismidde- ken wanneer h e t moet zwelg-en en d è stem.: len en de handel levert ons zekere valstrik- v e r a n d e r t , soms ook is h e t kind door h«rig« ken om ze t e vernietigen, zooals bijzondere keelpijn aangedaan m e t koortsen, hoofdgordels welke men vanaf Mei t o t in Septem- pijn, overgeven en stuipen (bijzondeirlijk'di ber-Oktober rond den s t a m plaatst. Maar h e t zeer jong is.) meest nog op het einde van den zomer; Kijkt men in de keel dan riet men witt»' later in December, worden zo o n t d a a n om vliezen, dan is de geneesheer bijna zeker. de insekten te dooden v/elke er zich in ver- h e t land te redden. borgen hadden. Banden van sterk grijs M a a r is de keelontsteking door da ouHorïj papior, bestreken met eene laag van bijzon- niet opgemerkt of begint de kroep plötse-i dero lijm, op eene breedte van 10 centime- ling in den loop eener goede gezondheid, dan | t e r s en geplaatst rond den Btam der boo- is de toestand veel e r g e r ; h e t vlies ontwik-j men vapaf Oktober tot halt December van- kelt zich in het strottenhoofd (larynx) en is' gen er insgelijks een groot getal. De rein- zeer moeilijk om a a n te raken, dan worp-ja*,' heid en de onderhoudszorgen rond de boo- de stem en hoest heesch, langzamerhand' men spelen eene belangrijke rol. Ook is het wordt de ademhaling moeilijk, zij wordt' voordeelïg geen gras aan den voet der boo- fluitend, sissend, zij verdappert, het land men t e laten groeien en de drooge bladeren krijgt versmachtingspoozen, h e t springt en allerlei overblijfsel welke zich aan den recht. De ademhaling is vergezeld van h e - i voet des boom»; bevinden, wegtenemen en vige trekkingen, de maagholte wordt zserf v e r b r a n d e n ; al de wormstekige vruchten diep gedurende de ademhaling, eindelijk' welko afvallen, met groote zorg o p r a p e n ; k o m t do versmadhting, h e t land wordt» de muren witten n a al de openingen, schuil- blauw, de ademhaling langs om moeilijker,' plaatsen van insekten, te hebben toegestopt; de versmaehtingspoozen vernederen. Heil' het mos vernietigen ; de oude schors der gevoelen verdwijnt en het kind sterft. stammen en der groote t a k k e n afschrabben. Oorzaak. — Besmetting. i Vermijdingsmiddel. — Besmetting vermj}»i Deze reiniging wordt gedaan bij middel van borstels van stalen draden ofwel met den. een bijzonder werktuig, scbrabmp
'
•
ren
v
:
!"TfóMeWag sOijSêmfiarftïS'"!
CILIA DOOR
Is. TEIRLIMOK De-grijsaard komt weer in het huisje : — Stel u geru9t, kind... zegt hij ; ze «uilen niet meer herbeginnen I Doch deze knikt: — Dat ontbrak er nog aan — mi] uitjouwen 1 — Ze zullen het niet meer doen... wees maar gerust nu, kind, en vooral stel uw betrouwen in God 1 Hij legt beido handen pp het hoofd van de verlatene: — Ik regen u I ontvalt het zijnen mond. Heb moed en — tot later 1 En hij strompelt uit het huisje. Melia zijgt stil vóór het weenende meisje, beziet ze strak ; doch zwijgt, en streelt noch paait, als begrepe zij ook, dat hier geen woord paaien kon. XIV. Een half uur later greep in de nette ontvangstkamer van Lowie Minne eene samenspraak plaats, waaruit wi' het volgende overnemen : — Vindt ge niet, Lowie, dat er iets voor 'die rampzalige Cilia moet gedaan worden... — Ik deel uw gevoelen, Mijnheer de pastoor... — Ze mag niet langer uitgejouwd worden. — Heeft men ze dus al uitgejouwd ?... — Zoo even— ik was bij haar... in het
-29
-•
O het leven voor hem was er niet al te lustig ! 's Morgens te vier ure op — voor de zonne 1... En het stijve koren gepikt, gepikt — door den koelen morgendauw — door de blakende middaghitte — tot de zoele avond viel!... En onder dit harde werk — gedronken — geen bier, slechts water uit de brcn of eene kanne slechten wijn, welke de keel nog meer verdroogde !... Daar tusschen, met haast — gegeten — eene snede spek op brood of met aardappelen, soms dikke botterhammen met eene flauwe soep, zelden groenten !... Des nachts voor eenige uren — geslapen in de schuur of in den stal, op eenen etroobundel ef in het versch ingehaalde hooi 1 Zonder twijfel, alles te zamen — te veel gewerkt, te slecht gegeten, te weinig gerust 1... Zoo had hij er den oogst afgepikt, daarna de suikerbeten uitgegraven en ingehaald — en dien harden arbeid had 'hij verricht voor vijf frank daags ! Doch dezelfde afmattende arbeid zou hem, in Vlaanderen, de helft dier som niet opgebracht hebben ! En zoo had hij, op eenen betrekkelijk korten tijd, zeshonderd frank gewonnen en vierhonderd gespaard 1 En met die laatste vierhonderd frank zou hij, voor ean gansch jaar, zijne moeder en zuster kost, kleederen en slaping verschaffen 1 En reeds vijf jaar had hij dit gedaan 1 En anderen deden het even als hij : alle jaren, gedurende eenige maanden, gingen ze, vijftig, zestig, zeventig, honderd uren ver werken en wroeten, in een afgelegen land, waar niemand hunne taal verstond, ten einde, voor de overige
kleine schoenmakershutje... — Welke leelijke, leelijke menschen hebben wij op ons dorp I — Het waren, helaas 1 kleine kinderenl — Kinderen, mijn God ? — Ja, kinderen 1... Ze hebben zelfs met 'nen steen eene ruit uitgeworpen I — Een sleo.hle kerel zal die kleinen opgemaakt hebben 1 — Denkelijk 1 — En toch, ze welen niet, wat ze doen 1 — Dat heb ik ook aan Cilia gezeid I... Doch het is gelijk, hoe zij 't gedaan hebben... niet goed of slecht of zonder inzicht... Zoo iets mag niet meer gebeuren 1 — Dit vind ik ook I In die eenzame hut onder den notclaar mag zo niet langer blijven 1... Er moet iets voor haar gedaan worden. — Juist!... Doch wat, Mijnheer de pastoor 1 — Ik kreeg eene gedachte, Lowie. — Welke ? — Ik zal ze bij mij in de pastorij nemen. — Bij u... in de pastorij ? — Ja... Keurt ge 't niet goed ? — Uwe gedachte is onuitvoerbaar ! — Waarom ? — Ze zal niet willen komen ! — Hoe zegt ge : niet willen komen ? — Of liever niet durven komen !... Al do menschen hier zien u gaarne — doch hunno liefde is met vrees en eerbied gepaard... Meer nog : Cilia zal zich onwaardig oordeelen bij u te komen wonen — onder hetzelfde dak als haar herder 1 — Denkt ge dat ? — Ik ben er van overtuigd. — Ten volle ? — Ten volle 1... Doch luister : ik kreeg insgelijks eene gedachte. — Laat hooren, Mijnheer Lowie.
•—In mijnen grooten tuin — achter het woonhuis — staat een klein gebouw... Het dient voor niet veel — houweelen en raken, bloempotten en andere zaken staan er in... — Welnu ? — Ik zal dat kleine gebouw doen zuiveren... de muren witten... een paar vensters doen maken... een houten scheidsel in het midden plaatsen... een schouwtje doen opstellen... de noodige meubels en een weinig huisraad aanschaffen. In een woord, Mijnheer de pastoor, dit soort van stalletje zal ik in een lief huisje voor Cilia hervormen... — Dat werk kan lang duren... en in de pastorij heb ik een paar kamers, die gereed zijn 1 — Dat duurt geene week en uwe kamers kunt gij niet missen I... — Ja toch I — En als men u bezoeken komt, waar zult gij herbergen I... — Ik krijg weinig bezoek 1 — En wie zal aan Cilia het eten leveren?... Gij, Mijnheer de pastoor?... En wat zullen uwe andere armen zeggen, welke uwe wekelijksche aalmoesen niet missen kunnen?... Alles, alles geeft gij weg, edelmoedige priester! — Ik zal voor mijne armen gaan bedelen 1 — Neen.neen... gij zijt oud... uwe meid is grijs en stram... Gij kunt u met Cilia niet gelasten... En juist, daarom is mijne gedachte beter... mijn stalletje staat gansch afgezonderd, tegen de verste tuinhaag... het paalt niet tegen de straat... het wordt overlommerd door de fruitboomen van mijnen boomgaard en beschut door eene dichte spaansehhouten haag... Van op den steenweg kan men het zelfs niet ontwaren...
maanden, in hun geboortedorp, in het vroiger zoo rijke Vlaanderland, niet van honger en gebrek om te komen 1 Hoe kunnen de tijden zóo veranderen ? Vroeger geleken onze Vlaamsche dochters aan princessen, en ze deden nijd en afgunst in het hart eener Fransche koningin ontstaan ; nu loopen, in Vlaamsche steden en dorpen, de bcdelaressen, in lompen gehuld, van deur tot deur rond 1
hengsten snuiven en hinniken. Daar staat de wagen geladen. Djak 1 djak 1 djak !... Zijne wielen snijden diepe voren in het mulle veld ; nu rolt hij-over den steenweg naar die schoone hoeve ginds in" de diepte. Bert Bockels — zoo heet de jongeling — stapt blijde voort, ziet alles vluchtig na en men bemerkt, dat het hem goed doet. En voor de honderdste maal misschien September is half voorbij, ci ofschoon dien dag, denkt hij aan Cilia, die hij toch het maar zeven ure is, toch valt lang- zoo hartelijk lief heeft... Morgen is het zondag... en morgen zal hij naar het zaam de avond in. Nevens de baan, in eene weide, waar schoenmakershuisje gaan... en hij zal reeds de nevel over hangt, roept een haar zien... en haar zeggen, zacht, heel koewachtcr : koch, koch, koch 1... En de zachtjes, dat hij haar zoo gaarne, doodmoe gegraasde koeien schikken zich tot gaarne ziet I... Want zij weet het nog kudde en trekken huiswaarts. En in do niet, neen, zij weet het nog niet I— Wel andere weiden, lager en verder, klinkt is waar, wenscht hij haar iedermaal bij dat zelfde eentonig geluid : koch, koch, 't ontmoeten eeneft allervriendelijksten cgoeden dag, Cilia!...» en trilt toch zóo koch!... Vóór den jongeling, botsen op de harde zijno stem, als hij haar noemt... en glankasseisteenen de hoeven van een koppel zen zóo zijne oogen, wanneer hij haar bruine paarden, en eene slede, waarop beziet. Doch van liefde ontglipte hem ploeg en egge rusten, schuift achter de geen woord. forsche dieren : ze verlieten den akker, En hij zal haar den borstdoek overhanwaar ze de stoppels omploegden, de digen, dien hij voor haar uit Frankrijk aardklompen effen egden en de aarde meebracht— eenen prachtigen wollen gegereed" maakten om, als eene goede moe- ruiten doek 1... der, de korenzaden liefderijk te ontvanZal hij durven — morgen?... gen. — Ja, ik zal durven I Zoo luidt Bert's heldhaftig besluit 1 Het westen glanst, tegen de kim, rood, vuurrood, en de gouden glans speelt rond Kwaak 1 kwaak ! kwaak-kwaak ! de toppen der populieren langs dc baan Dit alles behalve zoetluidend geen verft eenige wolkvlokjes in het zachte schreeuw brengt hem van den te komen purper. zondag naar den zaterdagavond terug : Rechts, op gindsch aardappelveld, zoo schreien, in dichten groep nevens de werkt- men nog dapper door : vrouwen baan waggelend, de ganzen van Jef Raes, rapen de roode knollen in groote man- de eenige die er nog kweeken wil; want den ; mannen zwaaien deze op den schou- sedert de uitvinding der stalen pennen der en ledigen ze in de kas van den lan- brengen de breedbekkige viervoeters gen wasran» vóór welken tw<w sterke maar weinig meer op,
— En toch op mijne kamers... — Gezwegen daarover, Mijnheer de pastoor... dit kan niet zijn !... Is het niet beter, dat het arme meisje in een huisje alleen woont... Niemand kan haar hier zien... geen grof woord, geen verachtende blik zullen haar kwetsen... En te meer, wanneer het kleine schepselke komt... — Ha ja, het kleine schepselke I — Welnu, het zal in den tuin en op den boomgaard met de moeder kunnen spelen 1 — Inderdaad, Lowie!... - - En, Mijnheer de pastoor, eene andere ongelukkige kan haar vergezellen en bij haar komen wonen. — Wie? — Melia!... Ze zullen misschien elkander een weinig troosten ? — Gij denkt aan alles I,.,Lowie gij zijt een doorbraaf hart! En de oude herder drukte hevig de hand van den weldoener. En de week was nog niet voorbij of het huisje stond gereed — en Cilia en de zinnelooze woonden er te midden van groen en van bloemen!
TWEEBE DEEL I. Een forsche Vlaming stapt over den breeden steenweg voort, welke van de kleine tusschenstatie Brakel naar Meiregem leidt. Hij is van de grootste niet; doch aan den zwaren, breeden stap, aan de flinke manier, waarmede hij den stevigen mispelaren stok beurtelings opheft en verzet, bemerkt men goed, dat die jonge kerel spieren in been en in arm bezit.
— 'n Avond, Raeske I Zoo spreekt Bert tot het klein vernepen kereltje, dat de gazenkudde behoedt... En Raeske, — ledereen noemt hem met dit verkleinwoord — die, als ingedommeld, nevens de breedpooters gaat, kijkt op en glimlacht : — 'n Avond.... En als hij Bert herkent, voegt hij er bij: — Mijn zielkel 't is Bert... Zijt ge weer? — Dat ziet ge wel, Raeske I — En alles gaat goed, jongen ? — Ja, Raeske, alles goed... Slaap wel 1 — Slaap wel 1 In 't voorbijgaan wordt dit alles gezegd. Raeske met zijne zwikkende, kwakende kudde trekt stalwaarts ; Bert spoedt zich voort. Onder die breedkruinige, knokige linde staat de oude afspanning de Ooievaar. Het is de eerste herberg van Bert's geboortedorp : hij hesft dorst cn treedt binnen. Wie zingt daar, op lamijnachtigen, heeschen toon, die oud-vlaamsche melodie ?
hoek en gaat vóór de stoof staan.'Lachend staart hij Pee aan en zegt : — Wel, Pee toch 1... Zoo vroeg op zwier, jongen I Het is nog geen zondag!...' Het metserke — met vuil bemorsten kiel — waggelt, met zijn geneyerglas' naar Bert en huilt het schor u i t : Wel, Anne-Marieken, wat gaat gij daar doen) Wel, Anne-Marieken, wat gaat frij daar doen! — Haspen en spinnen, soldaatjes beminnen 1 — Hoepsasa, fallala, Anne-Marie 1 — Uwe stem klinkt gelijk eene gescheurde marmiet! lacht Bert. — Dat gaat u niet aan !... En het gaat, u ook niet aan dat ik op 'nen zaterdag drink... Ik drink tegen den dorst die komt!... Stommeriken zijn het, die hunne keel laten uitdrogen gelijk 'nen stokvisch I... Drinkt gij niet mede!... vraagt kromme Pee en hij biedt zijn glaasje aan. ' — Dank u... ik drink liever bier!-Trees geef mij een glas — en goed vol, zulle, want ik sterf van den dorst. Wel, Anne-Mariekeö, waar gaat gij naar — Liever bier, brrr 1... zegt het mettoe, toe? serke met minachting. Liever bier ? — Anne-Marieken, waar gaat gij naar toel wel, ik zou u danken !... De plas is te — 'k Ga ik naar buiten, al bij do — en de lever zwemt er seffens inl... ; soldaten, — groot Bier, brrr! , ^.j''•)• Hoepsasa, fallala, Anne-M*rie! En hij schreeuwt: ,,. '-Jr. "•„,'.: '*. . Zoo brabbelt het metserke Pee, die Wel, Anne-Marieken, hebt gij er een '-1 man, man' weeral — het is immers de laatste dag Wel, Anne-Marieben, hebt gij' er een •' der week — zat zit 1 man, mant In de herberg bevindt zich niemand — Heb ik geen man, 2c krijge geen dan de dronkaard en bazinne Trees, die slagen —' dapper strijkt. — Ha ! Bert! ontvalt het beiden, als Hoepsasa, fallala, Anne-Marie 1 ze den jongeling zien. Deze beantwoordt De bazinne tript'naar den kelder, ^/fc' d?n uitroep nipt. Hij w»t den zak in eenen ton licht brandt in de gelagkamett,
s
•A'
•ts
— 30 — Het begint donker te worden ; doch hier .werpt de roode stoofkom eenen rooden glans rond zich. Daar is Trees met hpt glas bier. — Na u... doe eens mee, Trees 1 verzoekt Bert. De bazin zet de lippen aan het glas. — Op uwe gezondheid, Bert 1 — Wel bekome het u 1 — En ge komt recht van Frankrijk ? vraagt het metserke. — Direkt 1... Zoo even verliet ik de statie van Brakel. — Welnu, Bert, proficiat jongen... ge siet er gezond uit 1 En hij schudt de hand van den jongen. Trees is weer aan 't strijken. — En wat nieuws ?... vraagt Bert. Hoe is 't met moeder 1 — Allerbest I antwoordt Trees. — En met Lieze, mijne zuster ? — Nog al wel ook : ze is niet slechter 1 — Schepene Buys is dood I... Naar 't pierenland, f-f-f-t 1 zegt Pee en haastig schuift hij hij den wijsvinger vóór den neus. — Buys — een mensch van jaren I zegt Bert. Hij was wel zeventig! — Vijf-en-zeventig I verbetert de basta— Ja, dat is een schoone ouderdom !... 'de grootste hoop wordt zoo oud niet 1 — En Doka van den molen — getrouwd met den koster van Eist 1 zegt het dronkaard je. Woe zou dat gepeinsd hebben van dien heiligen feeersenroller ! — 't Was een schoon féeet zeker?... .""waagt Bert. — 's Morgens vroeg getrouwd «=* '«
Hij draagt den karak-terristieken blauwen kiel en de Vlaandersche klak. Oven schouder en rug hangt een zwaar gelar) den, grove lijnwaden zak. Klaarblijkelijk ziet men, dat de jongeling moe is. Hij heeft veel en lang gewerkt, en komt van eene verre reis : zijn! gang is loom en half slepend, alhoewel) hij 't verbergen wil ; zijn lichaam buigi eenigszins voor over. En toch schijnt hij vroólijk en geluk-, kig : een gulle glimlach ligt rond zijnél onderlip en zijnen knevelbaard, helderei glans straalt uit zijne oogen. Want, na vier lange maanden afwezigheid, komt] hij naar zijn geboortedorp terug —*-.hi| komt terug van Frankrijk I Van Frankrijk I | Hij komt van Frankrijk — hij, een Vla-j ming !... Hij, de jongeling met de kloeke leden, de sterke borst, de gespierde) armen I... En hij heeft er gewerkt! Kon hij dus, in Vlaanderen, op 'dien Vlaamschen, malschen, rijken grond; niet genoeg verdienen om aan drie men-j schen — aan hem, aan een oud moederken en aan eene kreupele zuster — het] karige voedsel, het strikt noodige onder-! houd te verschaffen ? Neen 1 Ons Vlaanderen is dus zóo arm, dat het zijne eigene kinderen niet voeden kanv dat deze bij den zuiderling voor hunne familie moeten gaan werken ? Ja! Ellendig, droef is het dit te moeten be-i kennen, doch het is de zuivere waarheid 1 En vóór vier maand trok hij, die Vlaming daar, met pik en spade naar Frankrijk — naar dat zelfde land, waar zijne voorouders naar toe trokken, gewapend' met degen, aaks of goedendag T '
En daar Bert- hem met opengesperde oogen aanstaart en niet te begrijpen schijnt: — Den blok aan 't been ! giegelt hij. — Wat zegt ge ? roept de jongeling en haastig zet hij het halfledige glas op do tafel. — Ge verstaat mij wel... ze is wat vetter... wat ronder geworden... En Mandus, haar vader... valt Trees er nu tusschen. — Welnu?... hijgt de jongeling. — Hij zit in de muit 1 zegt het metserke. — In 't kot — als moordenaar 1 legt Trees uit. — Mandus — moordenaar?... ontvalt het met moeite den armen jongen. — Ja, ja... Mandus — een moordenaar ! volledigt Pee, moordenaar van den burgemeester — van Vital Geuens !... Ge moet weten, Bert, dat Mandus Vital beschuldigde van zijne dochter... — Verleid te hebben 1 eindigt de strijkster ; want ze vreesde, dat eene vuile uitdrukking de gedachte van het metserke zou vertolkt hebben. Goen van de twee bemerken de bleekheid van Bert: er brandt nog geen licht. Maar zijn hart, ach, zijn hart — het breekt ! En de bazin noch het metserke vermoeden het: niemand weet-, dat hij Cilia aanbidt 1 Dapper en rap vertellen zij hem de ongelukkige geschiedenis — Pee in onbedekte taal, ruig en ruw, de waardin meer gematigd 1 Bert spreekt geen enkel woord meer: en als zij gedaan hebben, betaalt hij zijn bier, dat hij Wel, Anne-Harieken, hebt gij er geen vergeet Uit te drinken, neemt zijnen zak [kind, kind ! Wel, Anne-Marieken, hebt gij er geen op en gaat buiten. — Hij zegt nog geen avond I zegt Pee, [kind, — — Heb ik geen kind, 'k moete niet torgen — die zijnen druppel ledigt. HoefWMfty fftlln-lfv. Anne-Marie I — 't Is wonder I anwoordt de bazin ; morgens vroeg we? — op speelreis naar Brussel I — Drij dagen daarna heeft men ze ingehi-ald !•• Dkt wns iet!- bevestigt de waardin. — Och, ze moest zich haasten, of anders bleef ze leeg loopen 1 besluit de jongeling. Ze was toch al dertig jaar I... 't Is niet meer te jong 1 — En 't bijzonderste nieuws heeft men u zeker al verteld ?... vraagt Trees. Ze houdt, terwijl ze Bert beziet, het strijkijzer nevens hare roode wang, om zich te overtuigen dat het waarlijk heet is ; ze spuwt er op en sissend botst de speekselklad v/eg even als een bal op eenen biljartband. Het bijzonderste nieuws, Trees ?... Wel neen ! schudt Bert. — Van Cilia ? — Van die fijne dochter van den schoenmaker ! voegt het metserke er bij. Hoe trilt des jongens stem, als hij vraagt: — Van Cilia — de dochter van Mandus?... — Ja, ja, van Cilia !••• knikt luid het drinkebroertje. — Wat is er van Cilia?... Is zij getrouwd ?... En aarzelend komen die woorden over Bert's lippen. — Getrouw?... Wel-djeezeke-toch I... Ge zijt er wèl mee 1 grinnikt het metserke. En hij zingt immer valsch en heesch :
hij is nochtans alijd zoo beleefd 1 En zonder meer strijkt ze voort. Doch, buiten gekomen, voelt Bert hoe zijne beenen beven. Hij moet leunen tegen eenen olm, welke nevens de baan groeit. Wat hebben ze daar in hem vernietigd? Wat hebben ze uit zijn hart gereten. Welke pijn, welke pijn 1... In eens nokt hij, terwijl overvloedige tranen 'uit zijne oogen springen : — Bedrogen?... bedrogen — zij ?... Och God — och God toch !••• En in de herberg schreeuwt brabbelend de dronkaard :
trap in de keuken van het woonhuis.' '•• Het horloge wijst elf uren in den mor', gen en men zorgt voor het middageten t; de dochter — eene ferme twintigjarige meid — schilt er de aardappelen; de, schillen vallen in de bruine teeneir mande en de geschilde knollen, in tweeën doorgesneden, pletsen in het water van eenen glimmenden aker. De dikke boe' rin — moeder Veria — snijdt, boven' eenen platten aarden schotel, een kabuis-j kool in fijne reepels. Op de onmatig groote stoof staat een gietijzeren pot met kokende karnemelk ; van tijd tot tijd snelt de boerin naar het hooger zwellend vocht, dat dreigt over te vloeien en roert c Wel Anne-Marie, hebt gij er geen kind, er in met eenen breeden houten lepel. I [kind I... In den hoek zit de magere, rimpelige! Wel, Anne-Marie hebt gij er geen kind J » boer Leemans, die wel vijftig jaar schijnt' te tellen. Hij is bezig met zijne grove) Geen kind... geen kind!... laarzen uit te trekken en ze te vervangen: Het eentonig gesjirp eens sprinkhaans door een paar hooge holleblokken. Hij, in de haag schijnt Bert uit te lachen 1 kwam zoo even thuis — het is de eerste; donderdag der Octobermaand — van dej II. markt van Oudenaarde; nevens hem opj den blauwen vloer, bemerkt men den; Op eenen kleinen heuvel, langs den boterkorf, welken een knecht gedragen breeden herreweg, welke naar het stadje heeft. / Oudenaarde voert, ligt de hoeve van Voor één jaar of vier was Leemans nog Koben Leemans. een der rijkste landbouwers van MeireZij gelijkt, als vorm en inrichting, aan gem. Hij bebouwde zijn eigen land en. al de Vlaandersche hoeven : het woon- goed, woonde op zijn eigene hoeve, kon, huis met den gevel op straat, links dien ieder jaar gemakkelijk met de opbrengst gevel eene deur voor de voetgangers, er zijner stallen en landerijen toekomen, ea nevens eene wijde, hooge poort voor rijkelijk zijne kinderen — een jongen en wagens, karren en ander voertuig, verder een meisje — opbrengen. Maar hij waf* paarden- en koeienstallen en voorraad- en is koppig. ... \ schuur — alles nagenoeg een vierkant — Boer Leemans is braaf en e?"?!?;; stroodakig gebouw uitmakende, dat het zegt men op het dorp,- doch koppiff""w»' binnenhof vormt en omsluit. een steinezetTreden wij langs het kleine poortje op 'Wórdt voortgezet!). dit binnenhof en langs de lage arduinen -*
