Optimale ontwikkeling prenatale fase tot en met zes jaar

© Noordhoff Uitgevers bv, Groningen/Houten 2009

Optimale ontwikkeling ‘prenatale fase tot en met zes jaar’

Naast het muzikale ontwikkelingsgebied (waarneming van muziek, ontwikkeling van het muzikaal geheugen, enzovoort) is tevens zichtbaar welke muzikale gedragsvorm aan de orde is. Hiervoor zijn de letters L (luisteren), SZ (spelen en zingen), B (bewegen en muziek), S (spreken over muziek) en LNV (lezen, noteren en vastleggen) gebruikt. Leeftijd

Ontwikkeling

Gemiddeld bereik bij optimale ontwikkeling

L

Prenataal

Diffuse

Reageert op geluid met bewegingen

x

(20e week)

geluidswaarneming

Leeftijd

Ontwikkeling


L

Prenataal

Diffuse

Herkent stemmen van ouders

x

(einde zw.)

geluidswaarneming

Schrikt van niet beken geluiden (bijvoorbeeld een

M

B

S

V

x

M

B

S

V

M

B

S

V

B

S

V

S

V

blaffende hond) Leeftijd

Ontwikkeling


L

Postnataal

Waarneming van

Hoge stem lokt meer reacties uit dan andere

x

klankeigenschappen

geluiden (toonhoogte) Herkent stemmen van bekenden (klankkleur)

Productie van geluid

Maakt geluidjes maar heeft weinig belangstelling

x

voor het luisteren naar de eigen geluidjes Leeftijd

Ontwikkeling


L

M

4 maanden

Waarneming van

Reageert op muziek met ongecontroleerde

x

muziek

bewegingen van armen en benen

Waarneming van sfeer

Wordt steeds meer gekalmeerd door zachte

in muziek

geluiden, wiegenliedjes en de menselijke stem


Gaat opzettelijk geluiden maken met de stem

x

Produceert opzettelijk geluiden met voorwerpen

x

x

x

(bijvoorbeeld een rammelaar) Geluidsbronnen

Wendt blik in de richting van de geluidsbron

x

Ontwikkelen van een

Herkent toonreeksen van zes tonen (ook op

x

muzikaal geheugen

verschillende toonhoogte verklankt)

Belangstelling voor

Houdt blik strak gericht op de geluidsbron. Luistert

x

muziek

aandachtig en geconcentreerd

x

Leeftijd

Ontwikkeling


L

6 maanden

Waarnemen van

Reageert op muziek door er ritmisch op te bewegen

x

muziek/productie van

(het ritme correspondeert niet met de gehoorde

opzoeken

Aa n v u l l en d e i n f o rm a ti e Nie u w G e lu id

M

B x

1


ritme

muziek: intern ritme)


Gaat met brabbelen meer medeklinkers gebruiken,

x

speciaal die door de lippen gevormd worden (m,b,p) Ontwikkeling zingen

Reageert bij het horen van muziek met vocalen

x

x

(geen herkenbare ritmische of melodische structuren (Lallgesänge) Leeftijd

Ontwikkeling


L

M

9 maanden


Gebruikt klinkers, meer medeklinkers (l, d, f, t) en

x

x

B

S

V

B

S

V

S

V

één lettergrepige klanken (dam pa, ma) en imiteert deze ook Intonatiepatronen worden vastgelegd, manier van

x

uitdrukken geeft emoties en nadruk weer Waarneming van sfeer

Laat zich troosten door rustige muziek en laat zich

in muziek

activeren door vrolijke muziek

Belangstelling voor

Lijkt tevreden gesteld wanneer er muziek wordt

muziek

gespeeld

Leeftijd

Ontwikkeling


L

1 jaar

Waarneming van geluid

Heeft voortdurend interesse in geluiden en muziek

x

Waarneming van

Maakt onderscheid tussen veel geluiden

klankeigenschappen

x

x

M

x

Ontwikkeling

Tikt zelf de maat, beweegt op muziek, maar niet

maatgevoel

synchroon


Geluidsspelletjes worden gevarieerder

x

Ontwikkeling zingen

Maakt geluiden op verschillende toonhoogten en

x

x

x

verschillende ritmische patronen Benadert een voorgezongen toonhoogte

x

Kan zelfstandig (fragmenten van) een tweetoonsliedje zingen Ontwikkeling muzikaal

Muzikaal geheugen is enigszins ontwikkeld, het

geheugen

kind kan korte melodietjes (gebaseerd op het

x

x

natuurlijke melodiepatroon van de moedertaal) nazingen Benadert met nazingen de globale melodische lijn

x

Herhaalt simpele opeenvolging van geluiden met

x

x

L

M

accuratesse Leeftijd

Ontwikkeling


2 jaar

Productie van geluid en

Ontwikkelt een repertoire aan bewegingen om te

beweging

reageren op muziek: klappen, dansen, draaien,

x

petsen, stampen Vindt het leuk om te experimenteren met klanken van de stem, eigen lichaam of andere klankbronnen

2


B

x


(bijvoorbeeld instrumenten, pannendeksels, tikken met een lepeltje) Waarneming van

Reageert spelend of bewegend op de tegenstelling

muziek

‘wel muziek – geen muziek’ Gehoorde muziek wordt vertaald in beweging, de

x

x

x

x x

bewegingen ondersteunen de muzikale waarneming (afstemming) Ontwikkeling zingen

Zingt en neuriet tijdens het spel, de

x

melodiepatronen zijn niet slechts cultuurgebonden (ook halve- en kwarttonen) Krijgt controle over de zangstem Vindt het leuk om zelf melodietjes te verzinnen

x

(improvisatie) Kan zelfstandig (fragmenten van) drietoonsliedjes

x

zingen Gaat stukjes van liedjes meezingen, maar vaak nog

x

x

x

x

niet op de juiste toonhoogte Overnemen van ritme en toonhoogte wordt steeds accurater Ontwikkeling

In de maat lopen gaat steeds meer synchroon met

maatgevoel

de muziek Spelen van maat en elementair ritme op

x

x

x

x

instrumenten beginnen zich te ontwikkelen Leeftijd

Ontwikkeling


L

3 jaar

Ontwikkeling luisteren

Het bewegen is geen noodzaak meer, ook lekker

x

M

B

S

x

x

V

alleen maar luisteren naar muziek is mogelijk Waarneming van

Begint bekende liedjes te herkennen aan de

klankeigenschappen

melodie (toonhoogte en ritme) Herkent de klanken van verschillende instrumenten

x x

x

en kan ze nadoen (klankkleur) Kan muziekinstrumenten op gehoor identificeren,

x

op plaatjes aanwijzen en benoemen (klankkleur) Bewustwording

Krijgt idee van hard/zacht (kan kind ook zelf)

klankeigenschappen

langzaam/snel (kind kan op gehoorde muziek

x

reageren) Ontwikkeling zingen

Herhaalt geluiden en patronen vaak

x

Houdt van rijmpjes en het herhalen van tonale

x

patronen Zingt spontaan in de familiekring, melodiepatronen

x

zijn steeds meer cultuurgebonden Meer controle over de zangstem, verandert

x

gemakkelijk van toonhoogte, tempo en dynamiek Zingt eenvoudige liedjes zelfstandig Heeft plezier in zingen in groepsverband, gaat

x x

x

daarbij steeds meer naar anderen luisteren. De steun van een meezingende volwassene is nog nodig


3


Belangstelling voor

Geïnteresseerd in opnamen en muziekinstrumenten

x

Ontwikkeling

Kan stoppen met bewegen of spelen op de slotnoot

x

vormgevoel

van een lied of een instrumentaal muziekstuk

Integratie muziek en

Leert eenvoudige zangspelletjes

muziek x

x

x

beweging Ontwikkeling maat- en

Spelen op instrumenten en lopen in de maat gaat

ritmegevoel

meestal synchroon met de muziek


x

Imiteert eenvoudige ritmische patronen

x

Laat zich meevoeren in de spanning van muziek

x

x x

in muziek Leeftijd

Ontwikkeling


L

M

4 jaar

Belangstelling voor

Wordt in principe geboeid door muziek uit alle

x

muziek

culturen en in allerlei stijlen

Ingroei in tonaal

Maakt herkenbare melodieën in improvisaties

x

Integratie beweging en

Kan kringspelletjes spelen waarbij muziek en

x

muziek

beweging actief worden geïntegreerd

B

S

V

systeem

Voelt zich vrij in het bewegen op muziek

x

x

x

x

x

(improvisatie) Ontwikkeling

Loopt bij muziek in tweedelige maatsoort goed in de

maatgevoel

maat (marcheren)

Ontwikkeling zingen

Heeft controle over de zangstem

x

Vindt het leuk om zelf melodietjes te maken, deze

x

zijn (vrijwel) geheel cultuurgebonden Zingen in groepsverband wordt zuiverder en kan

x

x

x

x

x

x

zonder meezingen van een volwassene Kan korte voorgezongen motiefjes redelijk zuiver nazingen Ontwikkeling

Kan bewegend en spelend reageren op muzikale

vormgevoel

zinnen die herhalen of contrasteren


Kan verschillende sferen in muziek onderscheiden

in muziek

en bijpassende plaatjes zoeken

Waarneming van

Herkent bekende liedjes aan het ritme (toonduur)

x

Bewustwording van

Kan op tegenstellingen ‘hard-zacht’, ‘kort-lang’ en

x

klankeigenschappen

de overgangsvormen ‘harder-zachter’, enzovoort

x

x

x

klankeigenschappen x

x

M

B

reageren en kan deze uitvoeren Kan reageren op de tegenstelling ‘hoog-laag’

x

zonder deze als zodanig te benoemen

Leeftijd

4

Ontwikkeling



L

S

V


5 jaar

Ontwikkeling muzikaal

Kan een kort fragment van een lied innerlijk zingen

geheugen

en daarna weer verdergaan op de juiste toonhoogte

Ontwikkeling

Krijgt gevoel voor timing: kan tijdens het klinken van

vormgevoel

een lied of bekend muziekstuk de afstand van ‘A’

x

x

x

x

naar ‘B’ overbruggen om precies op tijd op de slotnoot bij ‘B’ uit te komen Bewustwording

Kan vanuit grafische notatie de tegenstellingen

klankeigenschappen

‘hard-zacht’ en ‘kort-lang’ benoemen en uitvoeren,

x

x

x

en de genoemde tegenstellingen omzetten in een eenvoudige notatie Reageert op tegenstellingen ‘hoog-laag’ en ‘hoger-

x

x

x

x

x

x

x

lager’ en kan deze benoemen Ontwikkeling

Kan reageren op de tegenstelling ‘tweedelige

maatgevoel

maatsoort – driedelige maatsoort’

Ontwikkeling

Kan ritmes in beweging omzetten

ritmegevoel Ontwikkeling zingen

Zingt in een grotere omvang met grotere sprongen

x

(intervallen) en met beter ritme en toonhoogte Belangstelling voor

Concentratieboog is groter wanneer er naar

muziek

opnamen geluisterd wordt


Kan verschillende sferen in muziek benoemen

x

x

x

in muziek Leeftijd

Ontwikkeling


L

6 jaar

Bewustwording

Kan de toonhoogte van heel korte fragmentjes

x

klankeigenschappen

grafisch weergeven

Ontwikkeling

Kan gelijktijdig een lied zingen en op een

maatgevoel

instrument in de maat spelen

Ontwikkeling

Kan eenvoudige ritmes herkennen en zelfstandig

ritmegevoel

het ritme van een voorwerp of een plaatje

M

B

S

V

x

x

x

klappen/spelen Ontwikkeling

Het improviseren van een nazin van dezelfde lengte

vormgevoel

als de aangeboden voorzin lukt klassikaal en in

x

x

enkele gevallen individueel Waarneming van sfeer

Kan verschillende sferen in muziek onderscheiden

in muziek

en benoemen en kan deze verwoorden

Ontwikkeling zingen

Kan moeilijker liedrepertoire aan: langere liedjes,

x

x

x

langere zinnen (adem), minder herhaling in de tekst, moeilijker ritmische patronen


5

Optimale ontwikkeling prenatale fase tot en met zes jaar

Recommend Documents