opleidingsmap voor de rekengidsopleiding 2016
1
verantwoording
1.1 rekencoördinator Goed idee van de overheid om binnen schoolteams voortrekkers voor bepaalde vormingsgebieden aan te wijzen, zoals bijvoorbeeld de rekencoördinator. Maar dan moet dat niet iemand zijn die louter coördineert, aanstuurt en regelt. Aan managers geen gebrek. Onze jenaplanscholen hebben meer behoefte aan iemand die antwoord kan geven op vragen als:
Wat is een rijk rekenprobleem? Wat zijn de voorwaarden voor goed rekenonderwijs? Hoe kan ik levensechte rekensituaties herkennen en benutten? Wat is de achtergrond van de hulpmiddelen die wij gebruiken? Hoe groot is de noodzaak van veelzijdig oefenen en hoe zet ik dat in?
Anders gezegd, de scholen hebben behoefte aan een Rekengids.
1.2 levend rekenonderwijs De publicatie Dat Telt (2010), bouwstenen voor levend rekenwiskundeonderwijs vormt de basis van deze opleiding tot Rekengids. Wat levend Rekenonderwijs inhoudt staat daarin en te lezen en komt uitvoerig aan de orde in de Opleiding tot rekengids voor Levend Rekenonderwijs.
1.3 invoering Scholen die werk willen maken van Levend Rekenwiskundeonderwijs kunnen gebruik maken van ondersteuning. Op verschillende scholen is men druk bezig met invoering, vaak met ondersteuning van een begeleider uit Jenaplankring. Maar een duurzame ontwikkeling vraagt om meer, om een Rekengids. En die moet opgeleid worden.
1
opleidingsmap voor de rekengidsopleiding 2016
2
functieomschrijving
De Rekengids geeft leiding aan de ontwikkeling (1), invoering (2), uitvoering (3) en evaluatie (4) van Levend rekenwiskundeonderwijs (5).
2.1 ontwikkeling Ontwikkeling houdt in: voorwaarden scheppen; team enthousiasmeren, informeren en stimuleren; bronnen ontsluiten, team- en klassenbibliotheek; rekenrijke leeromgeving: school, lokalen, onderwijstechnieken; beleid coördineren, verantwoorden; ouders informeren.
2.2, 2.3, 2.4 invoering, uitvoering, evaluatie Dit houdt in: rekenbeleidsplan maken; vergaderingen voorbereiden, agenderen, notuleren; voortgang proces bewaken; idem: doorgaande lijn, gemeenschappelijkheid bewaken; schoolplan rekenen schrijven / redigeren; leerlijnen (helpen) ontwikkelen; coördinatie evaluatie / documentatie /registratie / kinderen volgen.
2.5 levend rekenonderwijs Dit houdt in: visie, concept, pedagogisch klimaat; levend leren; levensechte rekenwiskundesituaties; leefwereld kind en actualiteit; levensechte praktische werkdoelen en leerlijnen; kerndoelen ruimschoots gehaald.
2
opleidingsmap voor de rekengidsopleiding 2016
3
competenties rekengids
3.1 rekenen en literatuur De Rekengidsen houden van rekenen, wiskunde en rekenwiskundeonderwijs. De Rekengidsen spelen graag met cijfers en getallen, patronen en vormen. Ze hebben oog voor wiskundige en rekenkundige facetten in de dagelijkse werkelijkheid. Ze kunnen zelf goed rekenen, vinden wiskunde leuk, hebben wiskundig inzicht en ze zijn en blijven op de hoogte van actuele discussies over rekenonderwijs.
3.2 levend rekenwiskundeonderwijs De Rekengids kan op verschillende niveaus en voor verschillende doelgroepen, zowel mondeling als schriftelijk, helder en wervend uiteenzetten wat Levend Rekenwiskundeonderwijs inhoudt, wat de voordelen zijn maar ook de mogelijke invoeringsproblemen, en hoe Levend Rekenwiskundeonderwijs met een team in praktijk gebracht kan worden.
3
opleidingsmap voor de rekengidsopleiding 2016
4
cursusinhoud
4.1 rekenwiskunde en literatuur a) b) c) d)
NASLAGWERKEN over rekenen en wiskunde. BOEKEN MET REKENVOORBEELDEN, REKENSPELLETJES BOEKEN OVER DE REKENDIDACTIEK KINDERLITERATUUR, KUNSTBOEKEN
4.2 levend Rekenwiskundeonderwijs a) b)
VISIE EN INHOUDEN beheersen: Dat Telt REKENWISKUNDEVAARDIGHEDEN: ouders, collega’s uitdagen m.b.v rekenspelletjes, enthousiasmeren voor www.rekenweb.nl, www.rekenhoek.nl, het lezen van Volgens Bartjens idem schriftelijk, bijvoorbeeld in schoolkrant, schoolgids; opstellen Rekenbeleidsplan, schoolplan rekenen.
Inhouden Dat telt:
Doelen stellen Kinderen volgen Levensechte rekensituaties Oefening baart rekenkunst De Rekentuin Levend rekenen in een ritmisch weekplan Verteltekstenboek Tussendoortjes en rekenspel Het vrije wiskundeonderzoek Wiskunde en wiskunst, werken in het schilder- en tekenatelier o o o o o o o o o o o o
Leerlijn: Klassenkas Leerlijn: Lekkers bakken Leerlijn: Tuinwerk Leerlijn: Vogelhuisje/Nestkastje maken Leerlijn: actualiteitenkring Leerlijn Engelse Kring Leerlijn: Onderzoek en experiment Leerlijn: weerstation Leerlijn: klok, kalender, tijdbalk Leerlijn: Kaartlezen Leerlijn: sport-en spelletjesdag organiseren Leerlijn: werken in de muziekhoek
4
opleidingsmap voor de rekengidsopleiding 2016
5
programma
bijeenkomsten eerste jaar 1 2 3 4 5
bijeenkomsten tweede jaar 6 7 8 9 10
5
opleidingsmap voor de rekengidsopleiding 2016
6-A
inhoud jaar 1
bijeenkomst 1
START
opening en kennismaking in getallen levend rekenen: wat is dat volgens jou? Kalkoenen en cola Concreet schematisch abstract Aan de slag Aanschaffen Dat Telt
bijeenkomst 2
DAT TELT!
Lezen: Dat telt deel 1 presentatie portfolio: ervaringen rekenontdekkingen door jou! stamgroep / bouw presentaties: hoe zit het bij jou in de stamgroep / bouw? jenaplanke(r)nmerken: unique sellingpoints Dat Telt: het totaalplaatje
bijeenkomst 3
LEERLIJNEN
lezen: presentatie portfolio: ervaringen rekenontdekkingen door jou! stamgroep / bouw presentaties: hoe zit het bij jou in de stamgroep / bouw? levend rekenen leerlijnen rekenen cito: lust of last?
bijeenkomst 4
4 REKENGEBIEDEN
lezen: presentatie portfolio: ervaringen rekenontdekkingen door jou! stamgroep / bouw presentaties: hoe zit het bij jou in de stamgroep / bouw? 4 rekengebieden didactiek nader bekeken
bijeenkomst 5
LEERLIJNEN NADER UIT GEWERKT
lezen: presentatie portfolio: ervaringen rekenontdekkingen door jou! stamgroep / bouw presentaties: hoe zit het bij jou in de stamgroep / bouw? leerlijnen nader uit gewerkt feedback geven en ontvangen
6
opleidingsmap voor de rekengidsopleiding 2016
6-B
inhoud jaar 2
bijeenkomst 6
DOELGERICHT AAN DE SLAG
lezen: presentatie portfolio: ervaringen rekenontdekkingen door jou! stamgroep / bouw presentaties: hoe zit het bij jou in de stamgroep / bouw? Meten en meetkunde Leerlijnen nader uitgewerkt do’s en dont’s
bijeenkomst 7
SPLITSEN, RIJGEN, VARIA
lezen: presentatie portfolio: ervaringen rekenontdekkingen door jou! stamgroep / bouw presentaties: hoe zit het bij jou in de stamgroep / bouw? Splitsen, rijgen, varia Leerlijnen nader uitgewerkt
bijeenkomst 8
NIEUWE LEERLIJNEN
lezen: presentatie portfolio: ervaringen rekenontdekkingen door jou! stamgroep / bouw presentaties: hoe zit het bij jou in de stamgroep / bouw? kenmerken van een goede leerlijn maken van een leerlijn presenteren van de leerlijn in bijeenkomst 9 vergaderen (professionele cultuur)
bijeenkomst 9
OP WEG NAAR
lezen: presentatie portfolio: ervaringen rekenontdekkingen door jou! stamgroep / bouw presentaties: hoe zit het bij jou in de stamgroep / bouw? presentatie leerlijnen een goed rekenbeleidsplan rekenbeleidsplan van De Lanteerne
bijeenkomst 10 AFSTUDEREN
presentaties diploma-uitreiking
7
opleidingsmap voor de rekengidsopleiding 2016
7
Literatuur & Beeld
Natuurlijk staat de uitgave DATtelt centraal in de opleiding. Dat is het handboek. Daarnaast gaan we samen steeds op zoek naar boeken, die kunnen helpen om de leerlijnen op een goede manier te implementeren in je school. Zo ontstaat er langzamerhand een personeelsbibliotheek voor levend rekenonderwijs op je school. Op de volgende pagina’s kun je enkele suggesties vinden. Deelnemers aan deze opleiding vragen we nadrukkelijk om hun interesse en deskundigheid te gebruiken om mooie uitgaven in te brengen. Dat zal de docent uiteraard ook doen. Deze inbreng geeft je de mogelijkheid om tot persoonlijke ‘standaardwerken’ te komen. Gebruik die uitgaven die jou en jouw team kunnen helpen en inspireren Elke bijeenkomst vinden er rekenontdekkingen plaats. Ieder brengt op deze manier rekenontdekkingen in, die de moeite waard zijn. Probeer levende rekensituaties zo af en toe vast te leggen op film. Deze opnamen kunnen we gebruiken voor analyses. Het gaat er om dat we ‘mooie beelden’ verzamelen. Daar kunnen we van leren. Het gaat dus nadrukkelijk om voorbeeld-momenten!
Levend Rekenen in beeld
8
opleidingsmap voor de rekengidsopleiding 2016 HEYERINCK, L., NICOLAI, J., SLETTENHAAR D.,(red.), Levend rekenen, da’s pas realistisch, SLO 1998. NICOLAI, J., VELTHAUSZ, F., BROERSMA, R. e.a, Dat telt, Bouwstenen voor levend rekenonderwijs, De Freinetwinkel, Nij Beets 2010.
Naslagwerken auteur(s)
titel
uitgave
Kees Blocksma
De schaal van Richter en andere getallen
Ooievaarreeks, Amsterdam 1994
Roel van Dijk
De Macht en Onmacht van het Getal
Presse D’Escargot, Leiden 2007
Hoogland/M arja Meeder
Gecijferdheid in beeld
APS, Utrecht 2007
Marjolein Kool Ed de Moor
Rekenen is leuker dan/als je denkt
Bert Bakker, Amsterdam 2009
Getallen ontraadseld
Kosmos, Utrecht 2010
Alex Bellos
De kunst van het meten
Andrew Robinson
Fontaine Uitgevers, ’s-Graveland 2008
Rekenvoorbeelden, rekenspelletjes auteur(s) Kartjan Poskitt Job van de Groep
titel Grappige, grillige en geniale getallen
Gegoochel met getallen. Wiskundige goocheltrucs voor in de les
uitgave Kluitman, Alkmaar 2000 EPN, Houten 1999 URL
www.rekenweb.nl en www.rekenhoek.nl Johnny Ball
Spelen en goochelen met cijfers
Henk van der Wijngaart
Ik kaart ik reken : rekenen met kaartspelletjes = kaartspelen + rekendidactiek + remediëring’
Paulus Gerdes
Afrikaanse zandtekeningen uit Angola. Levende Wiskunde
Lannoo, Tielt 2006 Abimo uitgeverij, 2007 www.lulu.com, 2007
9
opleidingsmap voor de rekengidsopleiding 2016
Rekendidactiek auteur(s)
titel
uitgave
M.Baltussen, e.a.
Wiskundeavonturen met jonge kinderen
Stefano Sturloni e.a.
Everything has a shadow except ants.
CPS, Amersfoort 1997 Reggio Emilia 1999
Jimke Nicolai Levend rekenen1 Werkgroep Levend Rekenen
SLO, Enschede 1994 Levend rekenen, dat’s pas
realistisch2 SLO, Enschede 1998
Talteam
Marc van Zanten e .a.
De TAL-brochures: - Jonge kinderen leren rekenen - Jonge kinderen leren meten en meetkunde - Kinderen leren rekenen - Breuken, procenten, kommagetallen en verhoudingen - Meten en meetkunde in de bovenbouw Hele getallen Gebroken getallen Verhoudingen en procenten Meten en meetkunde
Wolters Noordhoff Groningen 1999-2007
Thieme Meulenhoff, Utrecht /Zutphen 2006 2010 URL
www.rekenweb.nl en www.rekenhoek.nl
Kinderliteratuur, kunstboeken auteur(s)
1 2
titel
uitgave
Hans Magnus Enzensberger
De telduivel. Een hoofdkussenboek voor iedereen die bang voor wiskunde is
De Bezige Bij, Amsterdam 1998
Denis Guedj
De stelling van de papegaai. Roman over de geschiedenis van de wiskunde
Ambo, Baarn/Antwerpen 1990
C. Dematons
Ga je mee? Prentenboek
Lemniscaat, Rotterdam 2000
Eric Carle
Het geheim van de acht tekens. Prentenboek
A. Haeringen
Prinses met de lange haren. Prentenboek
Gottmer, Bloemendaal 1974 Leopold, Amsterdam 1999
Verkrijgbaar bij www.freinet.nl Uitverkocht. Beschikbaar in bibliotheken.
10
opleidingsmap voor de rekengidsopleiding 2016
8
gegevens deelnemers naam
telefoon
email
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.
11