Opdrachten Hoofdstuk 7

Wieger van Dalen http://www.ethiekdebasis.noordhoff.nl

ISBN: 9789001795542 © 2013 Noordhoff Uitgevers bv

Opdrachten Hoofdstuk 7 7.1 a

Herinner je een situatie van je werk of privé waarvan je achteraf geconcludeerd hebt 'dat had ik anders moeten doen'. Dit mag gerust van tien jaar oud zijn. Het hoeft geen grote morele misser te zijn, het kan ook een kleine beslissing, of juist het ontbreken ervan, zijn. Schrijf hem in steekwoorden op.

b

Stel jezelf de vraag: “Waardoor heb ik niet gedaan wat ik achteraf zeg dat ik had moeten doen?” Hoe heeft het kunnen gebeuren? Wat was de oorzaak dat het zo liep? (Let op; er wordt niet naar een waarom, naar goede redenen, naar afwegingen, gevraagd, maar naar een waardoor, naar een oorzaak. Dit is inclusief dingen die je niet wist.)

c

Deel de oorzaak die je bij 2 hebt genoemd in in een van de drie voorwaarden. Besefte je niet dat er moreel iets aan de hand was (intuïtie)? Kon je de goede argumenten niet vinden (oordeelsvorming)? Of durfde je dat wat je goed vond niet uit te voeren (moed)?

d

Bespreek stap 1 tot en met 3 in tweetallen. Deelt je gesprekspartner je indeling bij 3?

7.2

Lees het volgende krantenartikel door en beantwoord de vraag.

Aangevallen ambulancebroeder doet aangifte en wil smartengeld Een verpleegkundige van de Regionale Ambulancehulpverlening (RAV) GelderlandZuid eist 3000 euro smartengeld van een man die hem fysiek aanviel tijdens zijn werk. De zaak wordt dit najaar behandeld bij de rechtbank in Arnhem, zo bevestigde sectormanager Frans Spee gisteren. De ambulanceverpleegkundige wil niet accepteren dat geweld tegen hulpverleners toeneemt. 'Er zijn collega's die menen dat agressie er nu eenmaal bij hoort als je hulpverlener bent. Dat vind ik te belachelijk voor woorden', zegt hij in een artikel op de internetpagina van de RAV Gelderland-Zuid. Ambulancepersoneel voelt zich volgens de RAV vaak machteloos. 'Er wordt zelden aangifte tegen een aanvaller gedaan, omdat het personeel bang is dat er represailles volgen', zegt de verpleegkundige die smartengeld eist. Zijn advocaat waarschuwde hem dat hij niet te veel van zijn zaak moet verwachten: 'De kans dat de man die mij aanviel alleen een taakstraf krijgt, is groot. Dat is toch eigenlijk ongelofelijk. En dan hebben we het nog niet eens over alles waarvoor hij mij zomaar heeft uitgescholden.' Overigens is er een wetsvoorstel in de maak dat het mogelijk maakt om geweldplegers tegen hulpverleners strenger aan te pakken. Bron: Trouw, 3 oktober 2006 a

Geweld tegen hulpverleners komt steeds vaker voor. De collega's van de verpleegkundige durven vaak geen aangifte te doen. Het ontbreekt hen aan de benodigde morele moed. Schrijf een tekst van een paar honderd woorden voor het blad van de vereniging van ambulanceverpleegkundigen die tot doel heeft de leden

Ethiek: de basis |

1



op dit punt te mobiliseren. Hoe spreek je de ambulanceverpleegkundigen moed in zodat ze aangifte durven te doen? 7.3

Lees het krantenartikel door en beantwoord de vraag.

CDA: Geen ontslag bij gewetensbezwaar DEN HAAG – Het CDA vindt dat de rijksoverheid gemeenten duidelijk moet maken dat zij geen ambtenaren mogen ontslaan die weigeren twee homoseksuelen te trouwen. 'We moeten dit niet lokaal uitvechten, over de rug van die ambtenaar die gewetensbezwaren heeft. De overheid moet met duidelijke richtlijnen komen hoe gemeenten hiermee om moeten gaan', zegt een woordvoerster van de CDA-fractie. Het CDA is tegen het dreigende ontslag van de betreffende ambtenaar in Leeuwarden, N. Eringa, die geen homohuwelijk wil voltrekken. Bij de behandeling in de Tweede Kamer van het openstellen van het huwelijk voor twee vrouwen of twee mannen, ging de toenmalige staatssecretaris Cohen ervan uit dat een gemeente een praktische oplossing zou zoeken als een ambtenaar gewetensbezwaren tegen het homohuwelijk heeft. Zo kan een collega de ceremonie leiden, Eringa heeft er in Leeuwarden acht. En als er in een gemeente geen ambtenaar te vinden is die aan een homohuwelijk wil meewerken, moet er een uit een andere gemeente overkomen, zei Cohen vooral in de richting van CDA en de kleine christelijke fracties, die de kwestie van de gewetensbezwaren aankaartten. Voor het CDA telt niet alleen de tekst van de wet, maar ook de behandeling in de Tweede Kamer. Daaruit blijkt volgens het CDA dat het voorgenomen ontslag van Eringa niet strookt met de impliciete boodschap van Cohen dat een ambtenaar best gewetensbezwaren mag hebben. Nu Leeuwarden Eringa wel wil ontslaan, moet volgens het CDA duidelijk worden gemaakt dat dat niet kan. Als Kalsbeek geen actie onderneemt, zal het CDA het debat heropenen en mogelijk een wetswijziging voorbereiden die ontslag verbiedt. De huidige staatssecretaris van justitie, Kalsbeek (PvdA) vindt ontslag te kort door de bocht. Maar met richtlijnen zal ze volgens haar woordvoerder niet komen, omdat zij niet over het ontslag gaat. Het is een zaak van de gemeente, aldus Kalsbeek. In de Tweede Kamer zal het CDA voor een wetswijziging geen meerderheid vinden. VVD en PvdA voelen er niets voor. 'Ongepast', vindt VVD'er Vos. 'Ik ben in het geheel geen voorstander van een recht voor gewetensbezwaarde trouwambtenaren. Ik moet er niet aan denken dat ambtenaren zich zo zouden uitspreken over de kwaliteit van een huwelijk.' Santi (PvdA) wil ook geen aanpassing. 'Als ambtenaren onderscheid gaan maken, zouden ze bijvoorbeeld ook islamitische huwelijken kunnen weigeren.' Bron: Trouw, 26 juni 2001 a

Mevrouw Eringa-Boomgaardt had het probleem eenvoudig op een praktische wijze kunnen oplossen door die ene keer dat het voorkomt, te ruilen met een collega. Behoort Eringa's principiële opstelling naar jouw oordeel tot een weloverwogen beschermen van een persoonlijk levensideaal, of is haar handelen een te star voet bij stuk houden?

Ethiek: de basis |

2


7.4


Lees het volgende krantenartikel en beantwoord de vragen.

'Pasfoto's maken is niet meer leuk' Fotograaf Jos Rikkerink stopt met het nemen van pasfoto's. Hij vindt de nieuwe regels waaraan de foto's voor identiteitsbewijzen moeten voldoen belachelijk. 'Ik pas ervoor om gedrochten van foto's te moeten nemen.' U neemt al dertig jaar pasfoto's. Heeft u hiervoor in die jaren al veel nieuwe regels gekregen? 'Een paar. Bijvoorbeeld de overgang van foto's in zwart-wit naar kleur, en toen weer beide mogelijkheden. En daarna moesten we polaroidfoto's gaan maken omdat het sneller was. Toen gingen we er kwalitatief al een beetje op achteruit, maar niet zo erg als nu. Bovendien is het absoluut niet meer leuk om pasfoto's te maken. Probeer maar eens een kind van een halfjaar op de foto te zetten. Stilzitten, hoofd recht, ogen recht naar voren kijkend. Stel, je krijgt het voor elkaar, mensen gaan ermee naar het gemeentehuis en dan worden ze alsnog afgekeurd. Dan worden mensen boos op de fotograaf. Wij vonden pasfoto's altijd een visitekaartje van het bedrijf. Nu is het onmogelijk om klanten nog met een mooie foto de deur uit te laten stappen.' Dit is dus de druppel. Wat hoopt u hiermee te bereiken? 'Ik wil vooral waken over de kwaliteit van deze zaak. Ik maak al dertig jaar foto's en kwaliteit heeft altijd voorop gestaan. Als ik mijn brood moest verdienen met alleen pasfoto's, zou ik ook stoppen. Van mij mogen de ambtenaren in het gemeentehuis zelf de foto's maken.' Vindt u de redenen voor de nieuwe regels niet gegrond? 'Nee, zeker niet. Ik vind het ontzettend overtrokken. Alsof dit iets toevoegt aan de veiligheid in de wereld. Als een montuur glinstert op de foto, is het al niet goed. Bovendien wordt er met twee maten gemeten. Zo moeten mensen met de ogen recht, mond dicht en allebei de oren op de foto. Terwijl een moslimvrouw bijvoorbeeld wel haar hoofddoek op mag houden. Niks op tegen hoor, maar het is niet consequent.' Wat vinden uw klanten ervan? 'Ik heb mensen vanaf september al doorverwezen naar collega's. Veel fotografen, waaronder ik, zouden ook nieuwe apparatuur moeten aanschaffen om aan de regels te voldoen, en ik ga geen 3000 euro betalen om dan alsnog lelijke foto's te moeten maken. Ik leg mijn klanten rustig uit waarom ik geen pasfoto's meer maak. Klanten snappen het en waarderen het ook. Ze weten wel hoe ik in elkaar steek.' Gaat u nog meer actie tegen de nieuwe regels ondernemen? 'Ik wacht nog even af. Als hier iets groters uitrolt, dan wil ik er wel mee doorgaan. Ik denk dat ik ook nog veel reacties van collega's ga krijgen. En als ik die mensen uit Brussel kon overtuigen, zou ik het graag doen. Laat zo'n regeltjesmaker hier maar een dagje pasfoto's maken volgens de nieuwe regels. Ik denk dat die jankend wegloopt.' Bron: Trouw, 3 oktober 2006

Ethiek: de basis |

3



a

Beschrijf welke morele verplichtingen (normen, waarden of deugden) Jos Rikkerink voor zichzelf identificeert. Let op, het zijn er meerdere en ze wijzen in verschillende gedragsrichtingen.

b

'De klanten snappen het en waarderen het ook.' Leg uit hoe het kan dat een fotograaf die stopt met foto's maken, door zijn klanten gewaardeerd kan worden om zijn beslissing.

c

Welke tegenstrijdige morele uitgangspunten verenigt Rikkerink in zijn persoon?

7.5

Lees het volgende artikel en beantwoord de vragen.

Ambtenaren kunnen ook integer frauderen DEN HAAG – Ambtenaren van de provincie Zuid-Holland hebben de laatste jaren gefraudeerd, maar de intentie was integer. Die tegenstrijdige conclusie bleek gisteren bij de verhoren in de bouwenquête. De casus Zuid-Holland stond 's ochtends centraal. De commissie kreeg duidelijk dat de door het provinciebestuur opgelegde bezuinigingen een belangrijk motief voor ambtenaren was om 'creatief' met geld om te gaan. Ambtenaren van de provincie Zuid-Holland speelden jarenlang onder een hoedje met aannemers, zo bleek uit een rapport van de fraudeonderzoekers van bureau Arthur Andersen. De ambtenaren zorgden er jaarlijks voor dat het complete budget voor onder andere het onderhoud aan de groenvoorziening opgemaakt werd. Daartoe mochten aannemers tegen het einde van het jaar werkzaamheden factureren die niet waren uitgevoerd. De bedoeling was dat de aannemers na de jaarwisseling alsnog projecten uitvoerden ter waarde van de 'valse factuur'. Het systeem was zo algemeen geworden dat er vele 'potjes' waren waar ambtenaren en aannemers mee aan de slag konden. Andersen stuitte in het onderzoek ook op geruchten van zelfverrijking door ambtenaren. De geruchten varieerden van het door een aannemer leveren van zand voor de tuin van een ambtenaar tot financiële verrijking. Doordat ook het openbaar ministerie naar de zaak kijkt, kon de commissie echter niet diep ingaan op deze zaken. De parlementaire enquêtecommissie koos er daarom voor te onderzoeken hoe de ambtenaren tot het inventieve systeem zijn gekomen. Commissielid Duivensteijn kreeg na lang doorvragen van gedeputeerde Houtman van de provincie duidelijk dat er gedurende de jaren een schisma was ontstaan tussen politiek en ambtenaren. Politiek was er de overtuiging dat er genoeg geld voor onderhoud beschikbaar was. Maar onder ambtenaren was duidelijk dat er vooral door bezuinigingen in de jaren negentig te weinig budget was. Dat leidde ertoe dat de ambtenaren tot het systeem kwamen waarbij er in ieder geval geen cent meer 'terug naar Den Haag ging'. Hoewel het systeem natuurlijk ten eerste illegaal en ten tweede geheel ondoorzichtig was, concludeerde Andersen toch dat de ambtenaren ervan overtuigd waren dat ze 'integer' handelden. 'Als het gras zo hoog is dat het zicht op een kruispunt weg is, dan wil zo'n ambtenaar daar iets aan doen. Het budget mag dan gewoon niet op zijn.' De provincie Zuid-Holland heeft inmiddels maatregelen genomen om een einde te maken aan het systeem. Maar de commissie liet blijken dat het naar haar oordeel allemaal te weinig is. Zo

Ethiek: de basis |

4



kreeg de hoogste ambtenaar M. Houtman van de provincie, een beetje pijnlijk, van de commissie 'tips' over hoe ze met de aannemers moet omgaan. Bron: Trouw, 30 augustus 2002 a

Welke morele theorie gebruikt het accountantskantoor Andersen als ze concludeert dat de ambtenaren integer handelden?

b

Leg uit waarom in de kop sprake is van een tegenstrijdige conclusie.

c

Zou jij meewerken aan een systeem van valse facturen met een goed doel als je als jongste medewerker net bent aangenomen?

Ethiek: de basis |

5

Opdrachten Hoofdstuk 7

Recommend Documents