OPDRACHTEN BIJ DE TENTOONSTELLING TEGEN-STRIJD: DE GROOTE OORLOG IN HET LAND VAN DENDERMONDE
INLEIDING
Op 17 augustus opende de tentoonstelling ‘Tegen-Strijd’, de beleving van de Groote Oorlog in het land van Dendermonde plechtig de deuren. De tentoonstelling blijft bijna vier maanden geopend tot en met zaterdag 13 december 2014. De tentoonstelling verloopt thematisch aan de hand van zes tegenstellingen die op een verrassende manier ingevuld zijn. De bedoeling is immers om de oorlog in al zijn facetten te bekijken en niet te vervallen in het typische en zoveelste verhaal over de Groote Oorlog… Bekijk de inleiding die de zes tegenstellingen vooraf gaat. 1. Hoe kwamen de Duitsers in Dendermonde terecht?
2. Wanneer viel de stad definitief in Duitse handen?
3. Waarom wordt Dendermonde een martelaarstad genoemd? Geef drie mogelijke verklaringen.
1
ORDE EN CHAOS
De eerste oorlogsdagen kenmerkten zich door angst en chaos maar tegelijkertijd probeerden heel wat mensen en groepen ook de orde te bewaren. 1. Illustreer deze tegenstelling aan de hand van een duidelijk voorbeeld. orde door: vb chaos door: vb 2. Het bezette Belgische gebied werd tijdens de oorlog door de Duitsers verdeeld in 3 zones. Welke zones waren dit? A: = strook van 25 km achter het front B: C: = grootste deel van het land In welke zone bevond Dendermonde zich?
Welk gevolg bracht dit met zich mee voor de inwoners van de stad?
2
3. In opdracht van de Duitse bezetter, werden burgemeesters verplicht de orde te bewaren. Dit deden ze door allerlei ‘Verordnungen’ uit te vaardigen. Wie was de burgemeester van Dendermonde tijdens de oorlog? Geef twee voorbeelden van zaken die verboden werden tijdens de oorlog.
Wie controleerde of deze regels gevolgd werden?
4. Neem de hoorn van de haak en luister…. Waarom is de man die aangesproken wordt door de Duitse bezetter niet tevreden?
3
VOOR EN TEGEN
In welke mate steunden inwoners de nieuwe macht? Welke vormen nam deze steun aan? Waarom schaarden mensen zich aan Duitse zijde? De tegenstelling ‘Voor en Tegen’ probeert hier een antwoord op te geven. 1. Waarom belandden de Wetterse zussen Martha en Margriet Schamp vijf dagen in de gevangenis?
2. Welke straf kreeg Achilles Hanselaer uit Zele? Welke misdaad beging hij volgens de Duitsers?
3. Neem de hoorn van de haak en luister…. Ook voor de burgemeesters was de oorlog een zware tijd. Veel mensen vroegen hulp aan hun burgervader. Waarvoor? Geef twee voorbeelden.
4. Alle duiven moesten gedood worden van de Duitsers. Waarom?
5. Binnen de Vlaamse beweging ontstond een scheuring tussen de passivisten en de activisten. Wat bedoelt men met ‘Vlaamse beweging’?
Welk doel hadden de passivisten?
Wat wilden de activisten bereiken?
Tot welke strekking hoorde de schepen Emiel Van Winckel?
4
ANGST EN HOOP
De oorlog bracht angst, ellende, honger, koude, dood en verlies met zich mee, maar mensen bleven ook hopen en liefhebben, huwen en feestvieren en trachtten zich waardig te gedragen in dramatische omstandigheden. 1. De oorlog luidde een periode van grote werkloosheid in voor velen. Hoe probeerde de stad dit probleem op te lossen?
2. Bovendien betekende de oorlog voor de Belgische bevolking: honger. Geef twee oorzaken van dit voedseltekort.
3. Op welke 2 manieren probeerden gezinnen hun ellendige situatie te verbeteren?
4. Toch werden activiteiten georganiseerd om de bevolking te ontspannen tijdens deze sombere periode. Geef twee voorbeelden.
5
GOED EN SLECHT
Waren alle Duitsers, tijdens die eerste gruwelijke oorlogsdagen in Dendermonde wel zo wreed, en gedroegen alle Belgen zich zo voorbeeldig? En hoe verliep het samenleven van de Dendermondse burgers en de bezetter in werkelijkheid?
1. Waarom verbood de burgemeester van Lebbeke alle contact met de Duitsers, enkele weken na het uitbreken van de oorlog?
2. Wat betekent inkwartieren?
3. Neem de hoorn van de haak en luister…. Waarom is de vrouw in paniek?
Hoe reageert de Duitse soldaat?
4. Waarom werden er bij het platbranden van de stad toch enkele huizen gespaard door de Duitsers?
6
BINNEN EN BUITEN
Omdat Dendermonde tijdens de Duitse inval afwisselend in handen van het Duitse en van het Belgische leger was, kregen journalisten de kans om de verwoeste stad van binnenuit te zien en te beschrijven. 1. Het nieuws over de verwoesting van Dendermonde werd internationaal snel opgepikt. Wat was de titel en de ondertitel van het artikel over Dendermonde van de Britse krant The Times?
Ook inwoners van het land van Dendermonde die als krijgsgevangene, vluchteling, frontsoldaat of verplicht tewerkgestelde de oorlog elders beleefden, probeerden de band met eigen dorp of streek te onderhouden.
2. Waarheen vlucht de Berlarenaar André Sacré? Verblijft hij daar de ganse oorlogsperiode? Waarom wel/niet?
3. Op welke plaats werd het tentoongestelde juwelenkistje gemaakt? Hoe en waarom is de maker van het kistje op die plek terechtgekomen?
7
TOEKOMST EN VERLEDEN
Toen de oorlog voorbij was, wilden de meeste mensen de draad van hun oude leven weer oppikken. Met hernieuwde moed keken ze de toekomst tegemoet. Maar de sporen van de oorlog konden niet zomaar uitgewist worden. Aangezien vele gestorven soldaten vermist waren, hadden heel wat families geen fysiek graf van hun zonen of vaders. Daarom werd al snel aan het einde van de oorlog gedacht aan het oprichten van monumenten. De stad Dendermonde had 771 soldaten onder de wapens waaronder er vijfenzestig sneuvelden. Zevenendertig burgers kwamen om tijdens de oorlog of overleden kort na de oorlog aan ziektes of verwondingen die ze hadden opgelopen door de oorlogsomstandigheden. 1. In Dendermonde werd een monument opgericht op het plein, naast de SintEgidiuskerk. Wat is de naam van dit plein?
2. Wat plantte men vaak naast of in de buurt van een monument? Waarvoor stond dit symbool?
3. Hoe herdenkt men vandaag de vele slachtoffers van de Groote Oorlog?
Geef drie verschilpunten met de herdenking tijdens de periode vlak na de oorlog.
4. De hevige belegering van Dendermonde had geleid tot een absolute ravage op materieel vlak. Slechts een honderdtal huizen bleven ongehavend. Hoe loste men deze woningnood op? 8
TOT SLOT Bekijk volgende foto’s. Welke gelijkenissen zie je? Wat kan je besluiten?
Dendermonde 1914
Syrië 2014
gelijkenis:
Dendermonde 1914
Oekraïne 2014 gelijkenis:
9
Aalst 1914
Zuid-Soedan 2014 gelijkenis:
Dendermonde 1914
Palestina 2014
gelijkenis:
10
Dendermonde 1916
Syrië 2014 gelijkenis:
Besluit:
11
