WORKSHOP
Opbrengstgericht werken en spelling
APPRIS
Programma en doelen • Is spelling moeilijk? • Het ‘waarom’ en ‘wat’ • Effectief spellingonderwijs • Spellingbewustzijn • Tips • Afsluiting •.
APPRIS
Schema spellingsproces Gesproken woord fonologische vaardigheden
herkennen van het spellingprobleem
opschrijven als automatisme
bepalen van de strategie lange termijn geheugen
spellen volgens luister strategie
spellen volgens regels
spellen volgens analogie
spellen aan de hand van woordbeeld
opschrijven
spellen met hulpstrategieën
zelfcontrole
APPRIS
Uit onderzoek… • In 1 op de 10 teksten van een basisschoolkind staat geen enkele fout. • Twee fouten per tekst komt het vaakst voor. • In teksten van meisjes staan minder fouten. • Leerlingen in groep 8 doen het qua werkwoordspelling in vrije teksten niet beter dan leerlingen in groep 5. Uit: PPON, Van de Gein, 2004
APPRIS
Kerndoelen • Aandacht besteden aan correcte spelling bij het schrijven van een brief, werkstuk, verslag, formulier • Bij schriftelijk taalonderwijs strategieën te herkennen, te verwoorden, te gebruiken en te beoordelen (spellingsbewustzijn) • Regels kennen voor het spellen van werkwoorden, andere woorden en gebruik van leestekens
APPRIS
Elementair spellen gesproken woord auditieve analyse klank-tekenkoppeling geschreven woord
APPRIS
Voortgezet spellen gesproken woord herkennen van het spellingprobleem kiezen van de juiste strategie(ën) opschrijven van het woord
APPRIS
Effectief spellingonderwijs 1 Doelen 2 Tijd 3 Extra-tijd voor risicoleerlingen 4 Convergente differentiatie 5 Effectieve instructie 6 Vroegtijdig signaleren en reageren 7 Monitoren
APPRIS
1. Doelen • Wat zijn je spellingsresultaten? • Van je eigen groep?
• Van de gehele school?
• Welke doelen ga je stellen? APPRIS
2. Tijd • Groep 1-2: • Fonemisch bewustzijn en letterkennis? • Auditieve synthese en auditieve analyse?
• Groep 3: • Aanvankelijk lezen? • Aanvankelijk spellen?
• Groep 4 t/m 8: • Voortgezet lezen? • Voortgezet spellen?
APPRIS
3. Extra tijd voor risicoleerlingen Hoeveel tijd besteed je per week aan spelling? Hoeveel tijd besteed je “verlengd” aan risicoleerlingen? Hoeveel tijd besteed je extra aan risicoleerlingen?
APPRIS
Meer tijd voor zwakke spellers
• Vooral meer instructie- en oefentijd met de leerkracht: herhaal stof van het jaar zelf en herhaal stof van voorgaande jaren • Extra oefenen met software (?) • Extra oefenen met medeleerlingen (??) • Extra oefenen thuis (???) Gebruik een 5-woordendictee! APPRIS
Fonologische vaardigheden voor zwakke spellers Oefen extra: • Verdelen van woorden in klanken /k/ /r/ /ui/ /p/ /t/ • Automatiseren van klankclusters /schr/ /spr/ str/ • Verdelen van woorden in klankgroepen /moo/ /lən/; /ba/ /kər/ • Verschillen horen tussen klanken die op elkaar lijken s/z f/v lange/korte klinkers APPRIS
4. Convergente differentiatie Wat kenmerkt een instructieles spelling? • Verwoord wat het lesdoel is • Leg de oplossingsstrategie uit • Start vanuit het gesproken woord • Oefen samen • Laat zelfstandig oefenen • Geef feedback KIJKWIJZER APPRIS
Direct Instructiemodel Start: vijfwoordendictee Lesdoel Zelfstandige verwerking
Feedback
Instructie en inoefening
Zelfstandige verwerking
Verlengde instructie
Feedback
Zelfstandige verwerking
Afsluiting
APPRIS
5. Effectieve instructie 1. 2. 3. 4.
Spellend schrijven Mechanisch inprenten Analogieredeneringen Spellingregels
APPRIS
Instructieprincipes: spellend schrijven • Luisterwoorden - goed leren luisteren - goed leren nazeggen - leren onderscheiden van klanken
APPRIS
Instructieprincipes: spellingregels • Regelwoorden - Formuleer regels eenvoudig en begrijpelijk - Gebruik dezelfde regels - Gebruik het woord ‘hoor’ - (hoor je aan het einde van een klankgroep een lange klank, dan schrijf je hem kort)
- Gebruik van algoritmen - (voorbeeld Doolhofprogramma)
- Ezelsbruggetjes - ‘t sexy fokschaap
APPRIS
Instructieprincipes: analogieredeneringen • Analogiewoorden - Gebruik van grondwoorden - Herkennen van klankovereenkomst - Herkennen van structuurovereenkomst
-
http://taalinbeeld.blogspot.nl/2011/11/moeten-we-de-werkwoordspelling-apart.html
APPRIS
Instructieprincipes: mechanisch inprenten • Weetwoorden - Werken met visuele dictees (woord bekijken, afdekken, opschrijven) - Kiezen uit twee schrijfwijzen is niet effectief - Overschrijven, onderstrepen, letter invullen is ook minder effectief (gevaar van raden) - Gebruik van plaatjes (rebussen) - Leenwoorden: uitspreken wat er staat-methode (champignon, cognac) - BLOON = Bekijken Lezen Omdraaien Opschrijven Nakijken APPRIS
Prent woorden effectief in Inprenten door: • • • • • • • •
Woord laten horen Even wachten Woord laten zien Probleem bespreken Woord laten verdwijnen Woord laten opschrijven Woord laten nakijken Woord laten uitspreken APPRIS
Effectieve oefenvormen • Oefenvormen waarbij leerlingen het hele woord moeten invullen (geen stukjes) • Gericht schrijven in plaats van lezen/ overschrijven van woorden • Oefenen met frequente woorden • Toepassen van categorieën in betekenisvolle opdrachten • Snelle feedback door samenwerking met medeleerling of leerkracht • Toepassen in stelopdrachten
APPRIS
Werkboekopdracht • Pas de oefeningen uit je werkboek aan. • Denk aan: • • • • • •
Het hele woord opschrijven Eerst denken dan schrijven Oefenen met frequente woorden Toepassen in betekenisvolle opdrachten Snelle feedback door samenwerking Toepassen in stelopdrachten
APPRIS
Spellingregels • Gebruik dezelfde spellingregels en termen door de hele school: in alle klassen en door iedere leerkracht, en anderen • Hang de spellingregels in de klas! Welke spellingregels gebruiken we nu? En welke gaan we gebruiken?
APPRIS
Spellingbewustzijn Een speller is zich op allerlei momenten bewust van de spellingsregels die hij/ zij op dat moment toepast of zou kunnen toepassen.
APPRIS
Hardop-denken • Waar zit het probleem in het woord? • Wat heb ik daarvoor geleerd? • Hoe pas ik het toe? • Heb ik het woord op de juiste manier geschreven? • Voorbeeld: paard
APPRIS
Oefenen spellingbewustzijn • Trainen zelfcontrole bij werkbladen, stelopdrachten met spellingwijzer • Tijdens dictees werken met stoplichtmethode of leerlingen aan het einde de kans geven fouten te verbeteren
APPRIS
Voorbeeld stappenplan 1. Ik lees mijn verhaal goed door. Ben ik misschien woorden vergeten? 2. Ik kijk of ik alle hoofdletters en punten op de goede plaats heb staan. 3. Zie ik woorden van afspraak 18, de regelwoorden petten en rokken? 4. Mijn moeilijke spellingsafspraken: - woorden met au of ou - woorden met g of ch • Zie ik woorden die hierbij horen? • Deze woorden zoek ik op in het woordenboek. APPRIS
Stoplichtmethode • Na het dictee - woorden die fout zijn
rood
- woorden waaraan je twijfelt - woorden die goed zijn
oranje groen
APPRIS
6. Vroegtijdig signaleren en reageren DIAGNOSTIEK SPELLING • Wat is het niveau van de spellingvaardigheid? • Is er sprake van een achterstand? • Hoe is het beheersingsniveau van de spellingcategorieën? • Hoe verloopt het spellingproces? Remediëren en remediërende programma’s
APPRIS
7. Monitoren onderwijs • Consultatie en feedback • Bespreken van toetsresultaten op school- en groepsniveau • Methodegebonden en methode-onafhankelijke toetsen • Welke toetsen worden er gebruikt?
APPRIS
Resumé
“Herhaling is het krachtigste onderwijskundige middel wat er bestaat.”
APPRIS
Bied meerdere strategieën aan
• Gebruik spellingregels én laat woorden inprenten/schrijven enz.
APPRIS
Bespreek het proces met de leerlingen
• Wat is er moeilijk bij het woord? • Waar moet je aan denken? • Hoe kun je het oplossen?
APPRIS
Is een werkblad zinvol?
• Is het: van horen naar schrijven? • Leidt het tot denken: wat is er moeilijk aan het woord? Waar moet ik aan denken? Hoe los ik het op? • Geeft het feedback?
APPRIS
Gebruik geheugensteuntjes • Gebruik geheugensteuntjes en hang de spellingregels en geheugensteuntjes op (wel dezelfde door de hele school) • Hang zo mogelijk kaarten (of een selectie hiervan) van de methode op in de klas.
APPRIS
Herhaal
• Start elke spellingles met een 5-woordendictee; kies 5 woorden van nu, een week geleden, een maand geleden of een jaar geleden • Kijk de woorden meteen na en bespreek samen de oplossing van elk woord
APPRIS
Laat het toepassen Laat de kinderen zelfgeschreven teksten corrigeren op spellingfouten: • In de herschrijffase van het stelproces • Door overleg met een medeleerling • Door naar één spellingcategorie te laten kijken • Door woorden te laten opzoeken • Door een spellingchecker te gebruiken
APPRIS
Van groepsoverzicht naar groepsplan • Groepsoverzicht • • • •
Toetsgegevens Observatiegegevens Categorieanalyse toetsen Specifieke onderwijsbehoefte
• Groepsplan • • • • •
Periode Indeling instructiegroepen Inhoud - leerlijnen Extra instructie (buiten IGDI) Evaluatie in termen van normdoelen en inhoudelijke doelen
APPRIS
Is het doel van vanmiddag bereikt?
Veel secucs mgroen in uw georp! En glwedgie rtanluseten gtseewnt!
[email protected] www.appris.nl @FransWinkels
APPRIS
