Opbrengst Gericht Werken Effectief Rekenonderwijs S(B)O

Opbrengst Gericht Werken Effectief Rekenonderwijs S(B)O Brenda van Rijn 17 november 2010

Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Automatiseren 1x1

1x2

1x3

1x4

1x5

1x6

1x7

1x8

1x9

1x10

2x1

2x2

2x3

2x4

2x5

2x6

2x7

2x8

2x9

2x10

3x1

3x2

3x3

3x4

3x5

3x6

3x7

3x8

3x9

3x10

4x1

4x2

4x3

4x4

4x5

4x6

4x7

4x8

4x9

4x10

5x1

5x2

5x3

5x4

5x5

5x6

5x7

5x8

5x9

5x10

6x1

6x2

6x3

6x4

6x5

6x6

6x7

6x8

6x9

6x10

7x1

7x2

7x3

7x4

7x5

7x6

7x7

7x8

7x9

7x10

8x1

8x2

8x3

8x4

8x5

8x6

8x7

8x8

8x9

8x10

9x1

9x2

9x3

9x4

9x5

9x6

9x7

9x8

9x9

9x10

10x1

10x2

10x3

10x4

10x5

10x6

10x7

10x8

10x9 10x10


Wat kunt u deze workshop verwachten:

• Opbrengstgericht Werken • Effectief rekenonderwijs • Praktijk van het speciaal basis onderwijs


Opbrengstgericht Werken: het werkt echt! Uitgangspunten: Werken aan betere opbrengsten Hoge doelen stellen Leeromgeving op aanpassen Instructie op inrichten Betrouwbare data Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Opbrengstgericht Werken = cyclisch proces Analyse van de resultaten op diverse niveaus 1 Analyse van de kwaliteit van het gegeven onderwijs Opbrengst Gericht Werken

Doelen stellen en onderwijsbehoefte bepalen

Effectieve instructie en voldoende tijd geven Opbrengst Gericht Werken en Effectief

Toetsen afnemen Observatie

Rekenonderwijs

Opbrengst Gericht Werken Bestuursniveau Schoolniveau

Groepsniveau Leerling-niveau Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Bottom up-aanpak? Wat betekent dat voor het schoolniveau? schoolleiding schoolorganisatie

leermiddelen

 Wat betekent dat voor de leerkracht? instructie klassenmanagement

 Werken en Effectief Wat willen weOpbrengst metGericht de leerling bereiken? Rekenonderwijs

Wat kenmerkt een succesvolle aanpak? Het in kaart brengen en verklaren van de resultaten aan de hand van door leerkrachten gemaakte groepsoverzichten van de toetsresultaten van het leerlingvolgsysteem. Zonder gegevens te verzamelen is het onmogelijk om de leerlingresultaten structureel te verbeteren. Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Integratie toetsing en instructie Niet dit

Dit willen we.. Toetsing

Instructie

Toetsen en instructie op één lijn

Werken met opbrengsten van de leerlingen met een datamuur. Een datamuur visualiseert de opbrengsten van de scholen, van de school en van de groep.

De gegevens op de datamuur vormen de basis voor het groepsplan en de instructiebehoeften van de leerlingen.


Voorbeeld datamuur Instructie Onafhankelijk

Instructie gevoelig


Instructie afhankelijk

Lambert (2005) in Educational Leadership „Zonder gegevens te verzamelen is onze wens om de leerlingresultaten te verbeteren een droom!‟ Met de verkregen gegevens moeten alle geledingen in de school iets doen.


Opbrengstgericht Werken

Taal onderwijs

Reken onderwijs

Zaakvakken

Lees onderwijs

Gedrag


Effectief onderwijs

1. Doelen

2. Tijd

3. Extra tijd voor risicoleerlingen

4. Convergente differentiatie

5. Effectieve instructie

6. Vroegtijdig signaleren en reageren

7. Monitoren onderwijs

Doelen Cruciaal voor het leren van kinderen:

•Hoge verwachtingen: Pygmalioneffect •Hoge realistische doelen: *lesdoelen *doelen voor bepaalde periode *doelen eind schooljaar *doelen eind basisschool


Michelangelo „Het grootste gevaar voor de meeste van ons is niet dat ons doel te hoog is en we het daardoor niet zullen halen, maar dat het te laag is en we het halen'.


Doelen stellen op 2 dimensies: • Cruciale leermomenten Bijvoorbeeld: kinderen kennen alle tafels in mei groep … • Welke % verwachten we van onze ll Bijvoorbeeld: CITO Rekenen & Wiskunde: …% ABC


Belang van leerlijnen en tussendoelen Doelen zijn helder : welke doelen moeten behaald worden?

Doelen vaststellen: wanneer moeten welke doelen beheerst zijn?

Actie ondernemen : wat moet ik doen om de doelen op tijd te bereiken? Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Leerstoflijn

Ontwikkelingslijn

Wat er van en door kinderen in een bepaalde leeftijdsgroep wordt verwacht

Kind ontwikkelt zich door leerervaringen die elkaar opvolgen

Leerlijn Een samenspel tussen vastgestelde doelen, kenmerken en mogelijkheden van leerlingen met daartussen de regisserende rol van de leerkracht




Kerndoelen Rekenen voor Speciaal onderwijs Wiskundig inzicht en handelen 38. De leerlingen leren wiskundetaal gebruiken. 39. De leerlingen leren praktische en formele reken-wiskundige problemen op te lossen en redeneringen helder weer te geven. 40. De leerlingen leren aanpakken bij het oplossen van reken-wiskunde- problemen te onderbouwen en leren oplossingen te beoordelen. Getallen en bewerkingen 41. De leerlingen leren structuur en samenhang van aantallen, gehele getallen, kommagetallen, breuken, procenten en verhoudingen op hoofdlijnen te doorzien en er in praktische situaties mee te rekenen. 42. De leerlingen leren de basisbewerkingen met gehele getallen in elk geval tot 100 snel uit het hoofd uitvoeren, waarbij optellen en aftrekken tot 20 en de tafels van buiten gekend zijn. 43. De leerlingen leren schattend tellen en rekenen. 44. De leerlingen leren handig optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen. 45. De leerlingen leren schriftelijk optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen volgens meer of minder verkorte standaardprocedures. 46. De leerlingen leren de rekenmachine met inzicht te gebruiken. Meten en meetkunde 47. De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen op te lossen. 48. De leerlingen leren meten en leren te rekenen met eenheden en maten, zoals bij tijd, geld, lengte, omtrek, oppervlakte, inhoud, gewicht, snelheid en temperatuur. Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Van kerndoel naar tussendoel Kerndoelen: Hier ben ik veel en bewust mee bezig

↕ Hier ben ik minder en minder bewust mee bezig

Uitstapje naar de praktijk


Tijd •Effectieve lesweken •Ingeroosterde tijd “Rekensterke scholen blijken meer tijd aan rekenenwiskunde te besteden.” Bron: Basisvaardigheden rekenen-wiskunde in het basisonderwijs, 2008. Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Ingeroosterde tijd voor de rekenles. Groep 1 & 2: 20 – 30 minuten per dag. Groep 3 t/m 8: 1 uur instructie- en oefentijd.


Extra tijd Zwakke rekenaars hebben minimaal 1 uur extra instructie en begeleide inoefentijd nodig. Preteaching Verlengde instructie


Convergente Differentiatie Convergente differentiatie: Leerkrachten streven ernaar om alle leerlingen in de groep minstens het minimumdoel te laten bereiken. Divergente differentiatie: Er zijn individuele doelen voor kinderen, dit leidt tot grote verschillen tussen leerlingen.


Voorbereiding Start van de les Directe groepsinstructie en inoefenen Verlengde instructie Zelfstandige verwerking

Feedback

Zelfstandige verwerking Afsluiting


Werkvorm: Onderdelen effectief reken-wiskunde onderwijs in het speciaal (basis)onderwijs. Centrale vragen: • Wat betekent dit voor mijn school? • Wat betekent dit voor mijn groep? • Wat betekent dit voor mij?


Effectieve instructie Het hart van effectief rekenonderwijs 1. Grondige voorbereiding van het formele rekenen 2. Start vanuit de context 3. Sturende didactiek 4. Isoleren van deelstappen 5. Gebruik modellen en schema‟s 6. Nadruk op handelen 7. Onder woorden brengen 8. Blijvende aandacht voor automatiseren


1. Grondige voorbereiding van het formele rekenen


2. Start vanuit de context

Start vanuit

Tellend rekenen Structurerend rekenen

context

Formeel rekenen



3. Sturende didactiek Wetenschappelijke inzichten: Wanneer een leerkracht er bij zwakke leerlingen op vertrouwt dat zij zelf dingen ontdekken, dan vertrouwt hij op wat eerder niet is gelukt. Ruijssenaars, 1992 Instructie waarin de strategiekeuze aan de leerling wordt overgelaten leidt niet tot flexibel strategiegebruik. Milo, 2003

Het expliciet aanleren van bewezen strategieën toonde onverwachte voordelen. Timmermans, 2004


4. Isoleren van deelstappen 325 + 113 = 325 + 100 = 425 425 + 10 = 435 435 + 3 = 438

5. Gebruik modellen en schema‟s


6. Nadruk op handelen

Maar….waar praten we eigenlijk over? Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

7. Onder woorden brengen

De leerkracht als hardop denkend model: 4 stappen. Ik doe het voor. Wij doen het samen. Jullie doen het (in duo‟s). Jij doet het zelf. Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Vervolg Onder woorden brengen Een (diagnostisch) gesprek met het kind kan onder meer informatie opleveren over: • wat het kind moeilijk vindt; wat het kind goed vindt gaan; • wat het kind leuk en uitdagend vindt om te doen; • hoe het kind bepaalde opdrachten aanpakt; welke strategie het toepast; • hoe het kind het onderwijs in een vak beleeft en zijn/haar resultaten; • wat het kind motiveert; • waar het kind hulp en begeleiding bij wil. Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

‘Risicoleerlingen deden het bij goede leerkrachten net zo goed als gemiddelde leerlingen bij zwakke leerkrachten. Niets was effectvoller voor risicoleerlingen dan de kwaliteit van de leerkracht. De kwaliteit van de leerkracht

voorspelt de resultaten van

de kinderen. Te lang hebben we dit fundamentele aspect van het onderwijs genegeerd.’ Allington (2001)

8. Blijvende aandacht voor automatiseren

‘Er moet meer expliciet werk worden gemaakt van het systematisch consolideren en oefenen totdat het gewenste niveau van paraat hebben is bereikt.’ Expertgroep Doorlopende leerlijnen „Over de drempels met rekenen‟


Start elke les met een korte automatiseringsoefening. Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Vroegtijdig signaleren en reageren Een goede rekenstart: •Getalbegrip •Tellen en achteruit tellen •Subiteren •Getalbeeldherkenning


Monitoren rekenonderwijs Leren van leerlingen en de leerling-resultaten. 1. Toetsen 2. Verzamelen toetsgegevens en aanvullende informatie 3. Groepsoverzicht/schooloverzicht 4. Trendanalyse 5. Bespreken teambreed 6. Interventies leerkrachten en leerlingen Team + Intern Begeleider + Schoolleider Groepsbezoeken minstens 3 keer per jaar Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Uitgangspunten bespreking •Verbloem of verfraai niets •Ga op zoek naar de waarheid •Spaar elkaar niet •Zeg het zoals je het ziet Collegialiteit, zorgzaamheid en respect.

Bron: Leiderschap in een cultuur van verandering, Fullan Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

“Succesvolle scholen zijn plaatsen waar schoolteams zich regelmatig buigen over wat toetsen over de leerlingen zeggen en op basis daarvan het onderwijs veranderd wordt om betere resultaten te krijgen ” (Michael Fullan, 2000). Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Effectief onderwijs

1. Doelen

2. Tijd

3. Extra tijd voor risicoleerlingen

4. Convergente differentiatie

5. Effectieve instructie

6. Vroegtijdig signaleren en reageren

7. Monitoren onderwijs

Werkvorm: Onderdelen effectief reken-wiskunde onderwijs in het speciaal (basis)onderwijs. Centrale vragen: • Wat betekent dit voor mijn school? • Wat betekent dit voor mijn groep? • Wat betekent dit voor mij?


Uitgangspunten SBO-projecten • Stel doelen: zonder doelen geen betere resultaten • Omarm een model voor preventie en niet een model van falen; • Beschouw kinderen in het speciaal onderwijs in de eerste plaats als basisschoolkinderen. • Risicoleerlingen hebben de leerkracht en meer tijd nodig. Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

EEN ANDERE KIJK OP RISICOKINDEREN Wat we dachten: kinderen met rekenproblemen vereisen heel andere

instructie (bijvoorbeeld aandacht voor hun leerstijl, visuele training, inzetten orthotheekprogramma‟s, een lager tempo, etc.).

Wat we nu weten: kinderen met rekenproblemen zijn succesvoller wanneer

ze goede instructie krijgen met betrekking tot de rekenvaardigheden die alle leerlingen moeten verwerven. Dit kan door: - meer tijd voor instructie; - zorgvuldig opgebouwde instructie; - meer coaching en oefening; - meer expliciete directe instructie (instructie met veel voorbeelden); - meer zorgvuldig volgen van de rekenontwikkeling en op basis daarvan de instructie en het programma aanpassen. Opbrengst Gericht Werken en Effectief Rekenonderwijs

Tips om morgen mee te beginnen vanuit SBO school: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

Goed klassenmanagement realiseren: structuur bieden geeft duidelijkheid Bevraag je leerlingen Schaaf de methode (niet te breed maken) Directe feedback geven aan de kinderen en aan elkaar Convergente differentiatie Begin sober, kleine stappen, langzaam verder bouwen. Groot denken, klein handelen 7. Formuleer concrete doelen 8. Plan korte termijnsuccessen 9. Ga op zoek naar goede en op jouw vraag gerichte informatie 10. Zoek een kritische „vriend‟ in het formuleren en uitvoeren van je doelen Bron: ‘Opbrengstgericht werken doe je zo!’ Uitgave van de PO-raad 2009


Wat gaat u morgen doen met de informatie van deze ochtend?

Dank voor uw aand8! Veel suc6!

[email protected]


Opbrengst Gericht Werken Effectief Rekenonderwijs S(B)O

Recommend Documents