op weg naar energieneutraal

2320

2320

xxx

1895

01.30.084

650

3550

100

01.30.085

6550

2wp+stoel 17m2

3550

01.30.087

2wp+stoel 17m2

zie uitwerking tek. W22.01

www.naarenergieneutraal.nl www.creatieve-energie.nl

100

01.21.083

noodtrappenhuis

b.s.h. verplaatst en ingebouwd

open 6wp

01.30.076

6550

7200

februari 2009

AANTREDE = 225

01.30.080

650

7570

OPTREDE = 197,2

2wp+stoel 22m2

4025

4450

12

op weg naar energieneutraal

500 4530 5030 2170 5400

100 6600 500

500 11600 500

VRIJE DOORGANG = MIN. 800

AANTREDE = 225

Nieuwbouw

2320

1895

11600

650

500

Buiksloterham 500

6550

toekomst kunnen verwachten. Het is een robuust woonwerkgebouw in een stoere omgeving. Gelegen op één van de belangrijkste (toekomstige) entrees maakt het een statement en vormt het een visitekaartje voor de

rest van het gebied. De uitstraling van het gebouw dient zodanig te zijn dat toekomstige bewoners, “de pioniers”, zich hierin herkennen. 45% CO2-reductie door passiefhuis bouw: energievraag voor verwarmen en koelen beperken tot maximaal 15 kWh/m 2 vloer/per jaar en het totale energiegebruik beperken tot 120 kWh/m 2 per jaar. Isoleren conform passiefhuis principes, zomernachtventilatie plus zonwering en zonneboilers voor ruimteverwarming en warm tapwater. Zonnecollector oppervlakte ca. 234 m 2 voor 54 woningen. Hotfill-voorzieningen wasmachine en vaatwasser, energiezuinige verlichting, standby-killers, laagspanningsnet. Totaal gasverbruik: 330 m3, elektriciteitsverbruik 1645 kWh, waarvan 181 kWh d.m.v. opwekking door PV, primair energiegebruik 20934 MJ (t.o.v. referentie 38358 MJ), CO2-uitstoot 1320 kg – t.o.v. 2400 kg referentie, primair energiegebruik gebouwgebonden 13494 MJ t.o.v. 26967 MJ referentiewoning. NB Voor de appartementen waarbij wordt gestreefd naar

60% CO2-reductie worden de volgende extra maatregelen getroffen: toepassing groter oppervlakte zonnecollectoren en 800 liter boiler, vergroting oppervlakte PV-panelen en terugdringen huishoudelijk energieverbruik door toepassing innovatieve verlichtingsconcepten (Philips). BAM Vastgoed verzorgt het projectmanagement, Ymere brengt de grondpositie in. TU Delft zorgt voor de interne kennisoverdracht. Cauberg Huygen is als adviseur bij het project betrokken en toetst of de uitwerking hiervan voldoet aan de uitgangspunten van de UKR-tender.

Geer Karman BAM Vastgoed 06-51564063 [email protected]

www.naarenergieneutraal.nl www.creatieve-energie.nl Dit project is gehonoreerd in de UKR-tender Naar EnergieNeutraal Wonen

3550


Het gebouw maakt duidelijk wat we in de rest van de Buiksloterham in de

Rollen betrokken partijen

100

01.30.087

2wp+stoel 17m2

bebouwing sluit aan bij avontuurlijke bewoners en creatieve ondernemers.

technisch concept

3550

01.30.085

open 6wp

01.30.076

6550

7200

2wp+stoel 17m2

Amsterdam

Nieuwbouw van 54 passiefhuis appartementen in de wijk Buiksloterham. Aantal woningen 54 9 woningen realiseren 60% CO2-reductie, de overige 45% CO2-reductie. EPC/Labelklasse 0,28-0,43 In de Buiksloterham worden tot 2015 ruim 2000 woningen gebouwd. (0,38 gem.) 5400 2170 4530 500 De toekomstige doelstelling vanuit de Gemeente is een CO2-neutraal gebied. CO2-reductie 47,5% 7570 5030 Kavel 4a is de eerste kavel waar woningbouw wordt gerealiseerd. Gemeente Amsterdam Indiener BAM Vastgoed Het vormt het begin van de transformatie van een traditioneel Ymere Ontwikkeling bedrijventerrein naar een gemengd woon- en werkmilieu. De te realiseren

Contactpersoon 1 Bedrijf/Organisatie Tel.nr E-mail

2320

BAM Vastgoed Ymere Ontwikkeling TU Delft

OPTREDE = 197,2

100

xxx

Februari 2009

Woningontwikkeling

650

12


01.30.080

2wp+stoel 22m2

4025

4450

01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


BAM Vastgoed Ymere Ontwikkeling TU Delft

Woningontwikkeling

Buiksloterham

technisch concept (vervolg)

Deze 60% woningen komen hiermee op 264 m3 gasverbruik, 1295 kWh elektriciteitsverbruik, waarvan 218 kWh d.m.v. opwekking door PV, primair energieverbruik 15387 MJ en een CO2-uitstoot van 1084 kg. Het totaal gebouw gebonden (GGE) primaire energieverbruik komt in deze woningen op 9505 MJ.

nieuwe technologieën

Ten aanzien van 60% CO2-reductie zullen diverse nieuwe technologieën toegepast moeten worden. Deze worden in de Programma van Eisen fase verder geformuleerd. Onderzocht zal worden of het mogelijk is deze technologieën in referentieprojecten te toetsen.

communicatie intern / extern

Na oplevering vindt bij een aantal woningen een gedetailleerde monitoring plaats. Door middel van terugkoppeling van eigen- en projectgemiddelde energieverbruik, krijgen bewoners informatie over eigen energieverbruik in relatie tot individueel gebruikersgedrag.

marketing / omgang klant

De doelgroep zal actief worden benaderd, waarbij het vermarkten van “lastenverlichting” (door vraagbeperking energieverbruik) met groene financiering centraal zal staan.

Uitdagingen

Het binnen de gestelde doelstellingen en ambitieniveau realiseren van een haalbaar project.

bijzondere kenmerken t.a.v. het samenwerkingsverband

Het project wordt vanuit het kernteam ontwikkeld (opdrachtgevers, architect). Vanuit subteams worden door deskundigen diverse thema’s verder uitgewerkt: warmte, bouwfysica, beperking huishoudelijk verbruik en marketingcommunicatie. Als aanzet tot de uitwerking van het Programma van Eisen is een doelstellingennotitie uitgewerkt, waarin kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen en prestatie-indicatoren van het project zijn vastgelegd, alsmede de taken en verantwoordelijkheden van de verschillende deelnemers binnen het project.

gebouwgebonden maatregelen


-- Isoleren conform passiefhuis principes -- Zonwering -- Vraaggestuurde ventilatie (CO2-sensorsturing)

Duurzame opwekking

-- Zonneboilers -- PV-panelen -- Warmtepompen of stadsverwarming (keuze moet nog gemaakt worden)

Gebruikersgebonden maatregelen

------

Rob Groote Bromhaar Ymere Ontwikkeling 06-51584049 [email protected]

Innovatief verlichtingsconcept van Philips Hotfill-aansluitingen Energiebox Monitoring met feedback Voorlichting over energiezuinige apparatuur


Woningstichting Eigen Haard, Van der Leij Bouwbedrijven, Stichting EFL OPTREDE = 197,2

100

AANTREDE = 225

renovatie 650

11600

100

De Koningsvrouwen van Landlust bestaat uit 243 portiekflats en 2 winkels

3550

01.30.085

2wp+stoel 17m2

amsterdam

Renovatie en restauratie van portiekwoningen. 6550

open 6wp

01.30.076

01.30.087

in een U-vormig bouwblok. Het is een geselecteerd rijksmonument in de 2170 4530 500 Amsterdamse wijk Bos en Lommer. Het project is gebaseerd op vijf peilers: 7570 5030 renovatie monument, volkshuisvesting die voldoet aan toekomstige 2wp+stoel 17m2

6550

7200

245 E→ A 49% 5400 Amsterdam Woningstichting Eigen Haard

500

normen, verlaging energielasten en CO2-reductie, daadwerkelijke

3550

betrokkenheid bewoners en bijdragen aan een vitale wijk. Cruciaal is de betrokkenheid van de bewoners in de planuitwerking (o.a. vervangen alle installaties) en renoveren eigentijds. We streven naar passivhaus-niveau (warmtevraag van # 15 kw/m2 per jaar) en het minimaliseren van het energieverbruik van fossiele brandstoffen door bouwtechnische gebreken op te lossen van de schil (gevels, dak) van het


(de zgn. ‘brede sociale aanpak’). We lossen bouwtechnische gebreken op

gebouw. Tevens streven we naar thermisch fors isoleren om energieverlies maximaal te beperken met eigentijdse installatietechniek en daarbij zo mogelijk gebruik te maken van duurzame energiebronnen. Technisch concept

Het project bestaat uit zes installatietechnische concepten; een collectief bestaande uit een koude-warmte opslag (bodem), pelletcentrale en PV-systeem in de dakbedekking. En daarbij vijf proeftrappenhuizen; referentietrappenhuis standaard aanpak (o.a. geen gebalanceerde ventilatie/koeling) en vier concepten als ware het een (1) woning. Alle installatietechniek in een container op het dak. Doos in doos isolatie, dubbele kozijnen/bewegende delen, drie dubbel glasverwarming en koeling via plafonds, gebalanceerde ventilatie, slimme meters, elektraopwekking koppelen met huishoudelijke energievreters. Installatie van een ondergrondse pellet centrale t.b.v. collectieve opwekking warmte (opwaarderen CV -water, bereiding van al het warm tapwater). Zonnecollectoren via PV (t.b.v. voeding CVZ-netwerk).


Woningstichting Eigen Haard: eigenaar, opdrachtgever, ontwikkelaar Van der Leij Bouwbedrijven: hoofdaannemer Stichting EFL: kennisoverdracht

Contactpersoon Bedrijf/Organisatie Tel.nr E-mail

2320

1895

500

Aantal woningen EPC/Labelklasse CO2-reductie Gemeente Indiener

2320

xxx

Februari 2009

De koningsvrouwen van landlust

650

12


01.30.080

2wp+stoel 22m2

4025

4450

01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


Frans Horst Woningstichting Eigen Haard 020-6801801 [email protected]


Woningstichting Eigen Haard, Van der Leij Bouwbedrijven, Stichting EFL

De koningsvrouwen van landlust nieuwe technologieën

In onderzoek zijn communicatiemethoden t.b.v. de doelgroep o.a. via pictogrammen (om het gebouw energetisch te laten communiceren met de bewoners), via schermen of led-verlichting o.a. via de trappenhuizen. De planconcepten die ontstaan, worden via een confrontatiemeeting getoetst aan marktpartijen op gebied van huishoudelijk apparatuur zoals Miele, Philips, Jaga, Itho en Stork.


The sky is the limit. We nemen onze bewoners in extremis mee in het totale ontwikkelingsproces. Niets blijft onbesproken. Dogmavrij communiceren in een multiculturele omgeving (20 nationaliteiten). Techniek is niet moeilijk, maar is op een beeldende manier over te brengen. Kan het niet uitgelegd worden, dan wordt het niet gemaakt. Alle leden van de werkgroepen en adviseurs ontwikkelen alsof we in 2020 leven en wonen. Veel creativiteit en inspiratie!


Dit project kiest zijn eigen marketing. Door de vele aspecten en de centrale positie van de bewoners ontwikkelt zich een netwerk van geïnteresseerde partijen, waarbij de trekkers van Eigen Haard kijkend door een ‘themis’ bril (zie themis-inburgering.nl) acteren.

Uitdagingen

Financiële beperkingen. Voor de rest gaan we voor de beste functionaliteit en technische haalbaarheid.

Gebouwgebonden maatregelen

-- Box-in-box isolatie met Rc= 4 voor gevels en vloeren en Rc=5 voor het dak -- Vacuüm glas en thermisch geïsoleerde kozijnen

Duurzame opwekking

-- Voor een deel van de woningen: houtketel per blok -- Voor een deel van de woningen: mini-WKK per portiek -- Voor een deel van de woningen: lucht-water warmtepompen per portiek -- Optie: zonneboiler


-- Woningen worden standaard voorzien van een hotfill-wasmachine en een A++ koelvriescombinatie -- Energiebox met standby-killers en spaarlampen -- Slimme meters -- Voorlichting aan bewoners


AANTREDE = 225

2320

1895 650

85 woningen

11600

500

6550

01.30.087

2wp+stoel 17m2

Er wordt een volgsysteem van het energiegebruik opgezet,

Door middel van een prijsvraagaanbesteding zijn enkele aannemers (met

3550

onderhouden en gevoed.


Technisch concept

100

Biddinghuizen. Het betreft de laatste fase van een omvangrijker plan.

Van de 85 woningen worden er 82 gerenoveerd naar een A-label. 2170 4530 500 De 85 woningen worden gerenoveerd d.m.v. renovatie buitenschil 7570 5030 (volledige sluiting), aanpassen badkamers, keukens en toiletten.

eigen architect) gevraagd op basis van een basisbestek en probleemanalyse te komen met verschillende alternatieve renovatievoorstellen. Deze voorstellen worden direct van een financiële calculatie voorzien. Na de presentatie door de verschillende aannemers kon OFW zijn selectie uitvoeren. Nieuwe situatie na renovatie: Nieuwe dakpannen, gerenoveerde gevel, geïsoleerd dak Rc=3,5, geïsoleerde vloer Rc=3,5, nageïsoleerde gevel Rc=1,5 (alleen nagevuld), nieuwe kozijnen

dubbel glas HR ++, WTW of climarad, HR ketel, vraaggestuurde mechanische ventilatie met ventilatieroosters, woningschil sluiten, bouwkundige zonwering, deels zonneboiler met dakcollector netto 2,3 m 2 op zuidoost. nieuwe technologieën

Toepassen climarad, vraaggestuurde mechanische ventilatie en WTW en douchewater WTW in bestaande bouw.


De bewoners worden betrokken bij de probleemanalyse en zijn als commissie betrokken bij de uitwerking na de prijsvraagaanbesteding. Voor de start zijn er enkele informatie- en keuzeavonden.

Uitdagingen bijzondere kenmerken t.a.v. het samenwerkingsverband

3550

01.30.085

2wp+stoel 17m2

Biddinghuizen/Dronten

Renovatie van 85 woningen uit de jaren 60, in het centrum van open 6wp

01.30.076

6550

7200

85 E/F/G → A 45% 5400 Biddinghuizen/ Dronten Indiener Oost Flevoland Woondiensten


2320

100

650

12


01.30.080

xxx

OPTREDE = 197,2

Duurzame renovatie

500

Aantal woningen EPC/Labelklasse CO2-reductie Gemeente

Februari 2009

Oost Flevoland Woondiensten, Huurdersvereniging

2wp+stoel 22m2

4025

4450

01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


Het met zorg installeren van een WTW-installatie in een bewoonde woning. De huurdersvereniging en haar bewonerscommissie (van de betreffende wijk) werken altijd zeer positief mee aan de ontwikkeling van onze renovaties.

Aart van den Hoorn Oost Flevoland Woondiensten 0321-385 565 [email protected] en [email protected]


Oost Flevoland Woondiensten, Huurdersvereniging

Duurzame renovatie

85 woningen


--------

Isolatie van dak en vloeren HR++-glas Sluiting woningschil Na-isoleren/bijvullen gevels Verfijnd inregelen CV WTW voor een deel van de woningen Voor een deel van de woningen: douchewater WTW

Duurzame opwekking

-- Voor een deel van de woningen: zonneboilers


-- Voorlichting -- Monitoring van het energieverbruik en terugkoppeling


100

AANTREDE = 225

Nieuwbouw 650

11600

3550

01.30.085

2wp+stoel 17m2

deurne

100

300 nieuwe woningen (gestapelde bouw, eengezinswoningen en twee-onder-een-kapwoningen) op nieuwbouwlocatie De Rijtse Vennen, 6550

open 6wp

01.30.076

01.30.087

zowel huur als koop. 2170 4530 500 Duurzame openbare ruimte qua materialisatie en gebruik. Uitgangspunt is 7570 5030 een GPR ambitie waarbinnen de energiedoelstelling met daaronder 2wp+stoel 17m2

6550

7200

liggende overeenkomsten met overeengekomen resultaten te realiseren door de projectontwikkelaars/corporaties. Er worden middels GPR op

3550

300 0,4 60% 5400 Deurne Gemeente Deurne (formeel Stichting Bergopwaarts)

500

woningniveau afspraken gemaakt over energie, water, materiaal, zie uitwerking tek. W22.01

gezondheid en wooncomfort. Er wordt op bouwvergunningsniveau en in de uitvoering getoetst op het overeengekomen resultaat. Op gebiedsniveau worden resultaatgerichte afspraken gemaakt over de duurzame kwaliteit van de inrichting van de openbare ruimte zowel civieltechnisch als cultuurtechnisch en in optimaal (mede)gebruik van de

openbare ruimte. Op deze wijze wordt er samen gestuurd op een duurzame wijk. Technisch concept

Toepassing van verschillende vormen van warmte-/koudeopslag (WKO), terugdringen energiegebruik, WTW en collectieve en individuele warmtepompen om het overeengekomen resultaat te bereiken. Beperken van gebruik van gasinfrastructuur voor ruimteverwarming.

Rollen betrokken partijen communicatie intern / extern

Projectontwikkelaars en lokale overheid Voor de samenwerking tussen Gemeente en ontwikkelende partijen is er een projectorganisatie opgezet. Met de eindgebruikers gaat gecommuniceerd worden middels brochures, website, nieuwsbrieven en informatiebijeenkomsten. Bij het opstekken van het inrichtingsplan wordt gewerkt op basis van participatie. De Wijkraad en toekomstige bewoners worden betrokken bij het voorlopig en definitief ontwerp.


Gezamenlijk naar buiten treden over de wijk als totaalproduct, waarna ieder naar buiten treedt over zijn bijdrage. Dat alles binnen één huisstijl en één gezamenlijke planning wordt uitgevoerd door een gezamenlijk ingehuurd communicatiebureau.

Uitdagingen

Haalbaarheid collectieve WKO. Bodem blijkt niet geschikt en daardoor financieel niet haalbaar.


2320

1895

650

12


01.30.080

2wp+stoel 22m2

OPTREDE = 197,2

duurzaam en Comfortabel wonen

500


2320

xxx

Februari 2009

Stichting Bergopwaarts, Gemeente Deurne, Wooncorporatie Trudo, Bouwbedrijf Van Gerven, Bouwbureau Van Santvoort, Bouwcombinatie Deurne, Coopmans Lutters Bouw, Van Wanrooij Bouw en Ontwikkeling, Stichting ORO

4025

4450

01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


Vincent Snels Minos & Twisk 06-22975109 [email protected]


Stichting Bergopwaarts, Gemeente Deurne, Wooncorporatie Trudo, Bouwbedrijf Van Gerven, Bouwbureau Van Santvoort, Bouwcombinatie Deurne, Coopmans Lutters Bouw, Van Wanrooij Bouw en Ontwikkeling, Stichting ORO

duurzaam en Comfortabel wonen bijzondere kenmerken t.a.v. het samenwerkingsverband

De veelheid aan spelers die afhankelijk van elkaar zijn en tevens elkaars concurrent zijn geeft een bijzonder proces. De huidige financiële crisis is van invloed op de procesgang. Eénduidige prestatieafspraken maken en nakomen langs een nog uit te werken protocol op basis van GPR is voor alle spelers, inclusief de Gemeente nieuw.


-- Hoge isolatiewaarde (Rc=5, HR++-glas) -- Toepassing passieve zonne-energie -- Optimale dagverlichting -- Lage temperatuurverwarming (LTV) -- Vermijden koudebruggen -- Douchewater-WTW

Duurzame opwekking

-- Collectieve of individuele warmtepompen voor verwarming en warm tapwater -- Warmte-/koudeopslag, als haalbaar -- Zonneboiler


-- Energiebox -- Stand-by killers -- Hotfill-aansluitingen t.b.v. vaatwasser en washok -- Voorlichting


Ellen Logtens Gemeente Deurne 0493-387711 [email protected]


AANTREDE = 225

2320

1895

Nieuwbouw 650

Berkelbosch

500

11600

500

100

900 woningen. In dit project worden circa 750 woningen gebouwd met een 6550

01.30.087

2wp+stoel 17m2

duurzame energievoorziening middels warmte-/koudeopslag. 2170 4530 500 Ballast Nedam ontwikkelt en bouwt de komende jaren in project 7570 5030 Berkelbosch in totaal circa 900 woningen in meerdere deelplannen,

3550

01.30.085

2wp+stoel 17m2

Eindhoven

Berkelbosch is een groot uitbreidingsplan van Eindhoven met in totaal open 6wp

321 0,40 60% 5400 Eindhoven Climate Green

01.30.076

6550

7200

Aantal woningen EPC/Labelklasse CO2-reductie Gemeente indiener

2320

OPTREDE = 197,2

100

650

12


01.30.080

xxx

Februari 2009

Climate Green Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij Gemeente Eindhoven

2wp+stoel 22m2

4025

4450

01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


76 woningen zijn inmiddels opgeleverd. Diverse soorten woningtypes geschakelde woningen. Ook vrijstaande woningen, bungalows, twee-onderzie uitwerking tek. W22.01

een-kapwoningen en woon-werkwoningen staan in de planning.

Climate Green combineert een aantal bestaande duurzame oplossingen, die elkaar in werking versterken en zowel een minimaal energieverbruik als een maximaal gebruikscomfort garanderen. Technisch concept

In het project wordt gebruik gemaakt van warmte-/koudeopslag middels individuele warmtepompen in combinatie met individuele gesloten bodemwisselaars. Dit betekent dat geen grondwater wordt onttrokken en teruggevoerd.

Om de woning in balans te houden (in de zomer wordt een gelijke hoeveelheid warmte in de bodem teruggestopt als dat er in de winter wordt gebruikt) worden een aantal extra maatregelen genomen. Hierbij valt te denken aan balansventilatie (WTW), in bepaalde woningen close-in-boilers en warmteterugwinning uit douchewater. Rollen betrokken partijen

Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij ontwikkelt een nieuwe woonwijk in Eindhoven, in totaal circa 900 woningen. Climate Green ontwerpt, realiseert en exploiteert de duurzame energievoorziening voor de circa 750 woningen. Climate Green is een initiatief van Ballast Nedam. Gemeente Eindhoven ziet het project als een belangrijk middel om in de praktijk kennis en ervaring op te doen van het op grootschalige wijze implementeren van warmte-/koudeopslag met individuele warmtepompen en individuele gesloten bodemwisselaars.

Contactpersoon Michiel Zwarthoed Bedrijf/Organisatie Climate Green / Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij Tel.nr 088–1234301 / 030-2854407 E-mail [email protected]


3550

worden gerealiseerd, o.a. appartementen, tussen- en hoekwoningen en

Climate Green Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij Gemeente Eindhoven

Berkelbosch communicatie intern / extern

Voor oplevering zal een kopersbijeenkomst worden georganiseerd over de duurzame voorzieningen in de woningen. Uitgangspunt hierbij zal een goede uitleg naar de bewoners over het gebruik van het warmtepompsysteem zijn. Verder wordt over het gebruik van het warmtepompsysteem aandacht besteed in de kopersmap.


In de verkoopbrochure van de woningen zijn twee pagina’s gewijd aan de duurzame toepassingen in de woningen. Climate Green heeft een website ontwikkeld. Hierop is uitleg over de duurzame voorzieningen in de woningen te vinden, de meest gestelde vragen, nieuwsfeiten en een mogelijkheid om vragen te stellen. Samen met de makelaars hebben Climate Green en Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij een referentieproject met warmte-/koudeopslag bezocht en zijn volledig op de hoogte over de mogelijkheden en specificaties van de duurzame voorzieningen in de woningen.


Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij ontwikkelt de woningen. Climate Green ontwerpt, realiseert en exploiteert de duurzame energievoorziening.


-- Balansventilatie (WTW) -- Vloerverwarming -- Extra isolatiemaatregelen -- Douchewater-WTW

Duurzame opwekking

-- Warmte-/koudeopslag voor de ruimteverwarming en -koeling en bereiding van warm tapwater


-- Voorlichting aan bewoners -- Monitoring en terugkoppeling energieverbruik


OPTREDE = 197,2

100

AANTREDE = 225

650

650

12

11600

100

streven is om energieneutraal te wonen. Dit project omvat de realisatie van 6550

01.30.087

2wp+stoel 17m2

de eerste 100 woningen. Het gaat om verschillende types 2170 4530 500 eengezinswoningen. Het project bevindt zich nog in de fase waarin het 7570 5030 definitief stedenbouwkundig plan uitgewerkt wordt. De doelstelling is om energieneutrale woningen te realiseren met een

3550

Op dit moment zijn partijen bezig om een goed werkend en comfortabel

Collectieve WKO in eigendom van VvE of Gemeente. Mogelijkheden toepassing grootschalige windenergie.


Hurks vastgoed zuid en Bouwfonds Ontwikkeling bv zijn de twee projectontwikkelaars. Gemeente Eindhoven is de initiatiefnemer voor de ontwikkeling van de wijk. Stichting Brainport bevordert samenwerking


energieconcept uit te werken. Technisch concept

tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Dit project is onderdeel van het programma “Energieneutraal wonen in Brainport”. nieuwe technologieën

Er wordt vooralsnog gebruik gemaakt van bestaande technologieën, maar gezien de technologische ontwikkelingen is het mogelijk dat er gedurende het proces wijzigingen aan de toegepaste technologieën mogelijk zijn.


Op dit moment zijn er nog geen eindgebruikers in beeld. Zodra die in beeld zijn worden er informatie- en voorlichtingsavonden gehouden. Tevens zal er een projectwebsite gelanceerd worden.


Nog niet van toepassing – zal nog nader uitgewerkt gaan worden in de komende fase. De nadruk zal onder andere gelegd worden op het gegeven dat Energieneutraal wonen meer wooncomfort levert tegen lagere maandlasten dan een bouwbesluitwoning.

Uitdagingen

De vermarkting van het produkt. Hoe zorgen we ervoor dat de consument de extra investering voor duurzaamheid kan en wil betalen?

Mevr. ir. M.H. Ummels Hurks vastgoed zuid bv 040-2626217 [email protected]

3550

01.30.085

2wp+stoel 17m2

Eindhoven

De nieuwe wijk Blixembosch Noord Oost krijgt circa 450 woningen en het open 6wp

01.30.076

6550

7200

100 0,51 45% 5400 Eindhoven Hurks vastgoed zuid

500

verbeterde woonkwaliteit (wooncomfort) én lagere maandlasten.


2320

1895

Nieuwbouw

Blixembosch Noord Oost

500


2320

xxx

Februari 2009

Hurks vastgoed zuid, Bouwfonds Ontwikkeling bv Gemeente Eindhoven Stichting Brainport b.s.h. verplaatst en ingebouwd

01.30.080

2wp+stoel 22m2

4025

4450

01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500



Hurks vastgoed zuid, Bouwfonds Ontwikkeling bv Gemeente Eindhoven Stichting Brainport

Blixembosch Noord Oost bijzondere kenmerken t.a.v. het samenwerkingsverband

Er is een samenwerking tussen twee marktpartijen, die momenteel samen met Brainport Eindhoven de Gemeente Eindhoven adviseren in de initiatieven voor deze nieuwe woonwijk. De Gemeente heeft deze partijen al in een vroeg stadium ingeschakeld.


-- LTV vloerverwarming -- Zonwering -- Douche met warmteterugwinning

Duurzame opwekking

-- Warmtepompen -- Zonnepanelen -- Collectieve windmolen (buiten het project)


-- Maatregelen moeten in de loop van het project nog worden uitgewerkt.


AANTREDE = 225

Nieuwbouw

2320

1895 650

500

Kotmanpark

11600

500

3550

01.30.085

2wp+stoel 17m2

enschede

100

Het gebouw zal bestaan uit 54 appartementen met een gebruiksopper vlakte van 95 m2 GBO. Uitgangspunt bij het ontwerp van het gebouw is 6550

open 6wp

01.30.087

toepassing van het passiefhuis principe van “Vraagbeperking”. 2170 4530 500 Een compact gebouw met een gunstige verhouding tussen 7570 5030 gebruiksoppervlak/verliesoppervlak, een optimale oriëntatie (ramen op het 2wp+stoel 17m2

54 0,55 45% 5400 Enschede BAM Vastgoed

01.30.076

6550

7200


2320

BAM Vastgoed, de Woonplaats (i.s.m. Saxion Hogescholen) OPTREDE = 197,2

100

xxx

Februari 2009

Woningontwikkeling

650

12


01.30.080

2wp+stoel 22m2

4025

4450

01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


zuiden), minimaliseren van de warmteverliezen door verhoging van de Energieneutraal bouwen.

CO2-reductie strategie: het stedenbouwkundig ontwerp gaat uit van een zongerichte oriëntatie. Toepassing van het passiefhuis niveau: er is gekozen voor het concept van vraagbeperking. Gevelisolatie en luchtdichtheid van de thermische schil op passiefhuis niveau. De ontwikkeling van de technische concepten is nog niet afgerond. De verwachting is dat de keuze gemaakt zal worden tussen


Technisch concept

2 concepten, waarvan 1 concept uitgaat van All-Electric. Deze concepten bieden de beste mogelijkheid om in de toekomst een “Energie-nul”gebouw te realiseren. Rollen betrokken partijen

BAM Vastgoed verzorgt het projectmanagement, de Woonplaats investeert in energiezuinige maatregelen


Eén van de concepten die onderzocht wordt, gaat uit van het All-Electric concept. Dit concept biedt de beste mogelijkheid om in de toekomst een “Energie-nul” gebouw te realiseren. Een gasaansluiting in de woning is dan niet meer nodig.


De Woonplaats zal haar toekomstige huurders bij oplevering van de woning uitgebreid informeren over de bijzondere voorzieningen in/aan de woning en met name de installaties. Met name zullen de voordelen voor de gebruiker (financieel) en de voordelen voor het milieu (CO2-reductie) in het bijzonder de aandacht krijgen. Elke huurder zal d.m.v. een duidelijke handleiding geïnformeerd worden over hoe om te gaan met de installaties in de woning.


De marketingstrategie van De Woonplaats zal gericht zijn op de wens van De Woonplaats om vanaf 2015 al hun woningen energieneutraal te bouwen en de bijdrage die dat levert aan de CO2-reductie.


J. Kosterman BAM Vastgoed BV 038-4250710 [email protected]


3550

Rc-waarden. Vanaf 2015 wil Woningstichting De Woonplaats alle woningen

BAM Vastgoed, de Woonplaats (i.s.m. Saxion Hogescholen)

Woningontwikkeling

Kotmanpark

Uitdagingen

Het gebruik van fossiele energie is eindig. De uitdaging is dan ook om meer duurzame energiebronnen te gaan gebruiken in combinatie CO2-reductie en lagere energiekosten voor de gebruiker van de woning.


De genoemde doelstellingen gaan wij realiseren door een samenwerking in bouwteamverband met de volgende ontwikkelingspartners: De Woonplaats (opdrachtgever), BAM Vastgoed (ontwikkelaar), BAM woningbouw (aannemer), BAM Engineering (constructeur) en Installatie adviesbureau Crone (installatie technische uitwerking).


Concept 1: -- Dak Rc > 9 m 2K/W, Vloeren Rc . 9 m 2K/W, Gevels Rc> 8-10 m 2K/W, Glas U-waarde < 0,6 W/m 2, Kierdichting qv 10 kar/m 2 < 0,35 dm3/s.m 2 -- Ventilatie: natuurlijke toevoer door ZR-roosters, mechanische afvoer door ventilator in warmtepompboiler -- Warmte-afgifte: d.m.v. radiatoren LTV -- Warmte-opwekking + warm tapwater d.m.v. warmtepompboiler Stiebel Eltron LWA 203 (Gas) in combinatie met een HR-107 gasketel Concept 2 (All Electric): -- Dak Rc > 9 m 2K/W, Vloeren Rc . 9 m 2K/W, Gevels Rc> 8-10 m 2K/W, Glas U-waarde < 0,6 W/m 2, Kierdichting qv 10 kar/m 2 < 0,35 dm3/s.m 2 -- Ventilatie: natuurlijke toevoer door ZR-roosters, mechanische afvoer door ventilator in warmtepompboiler -- Warmte-afgifte: d.m.v. radiatoren LTV -- Warmte-opwekking + warm tapwater d.m.v. warmtepompboiler Stiebel Eltron LWA 203 (Electra) Sol in combinatie met zonnecollectoren aan te sluiten op de LWA

Duurzame opwekking

Concept 1: -- Warmte-opwekking + warm tapwater d.m.v. warmtepompboiler Stiebel Eltron LWA 203 (Gas) in combinatie met een HR-107 gasketel. Concept 2 (All Electric): -- Warmte-opwekking + warm tapwater d.m.v. warmtepompboiler Stiebel Eltron LWA 203 (Electra) Sol in combinatie met zonnecollectoren aan te sluiten op de LWA.


-- Monitoring/feedback en terugkoppeling energieverbruik aan bewoners (in samenwerking met Saxion).


100

AANTREDE = 225

nieuwbouw 650

11600

500

100

De woningen worden uitgevoerd in houtskeletbouw. In deze wijk 6550

01.30.087

2wp+stoel 17m2

worden uiteindelijk 400 woningen gerenoveerd of nieuw gebouwd. 2170 4530 500 Zoveel mogelijk zongerichte verkaveling. De woningen worden 7570 5030 individueel voorzien van een eenvoudige verwarmingsinstallatie, luchtverwarming met WTW, zonneboiler en HR-ketel.

Daarnaast hotfill-aansluitingen voor vaatwasser en wasmachine en verstrekking van energiebox aan bewoners. De ontwikkeling van de technische concepten is overigens nog niet afgerond. De verwachting is dat de keuze gemaakt zal worden tussen 2 concepten.

3550

luchtverwarming en WTW uit ventilatielucht.


Passiefhuis: casco isolatie met R-waardes van 8,0 tot 10 en drievoudig glas met U-waarde van 0,6 met zonnecollectoren 2,8 m 2 t.b.v. warm tapwater,

Deze concepten bieden de beste mogelijkheid om in de toekomst een “Energie-nul” gebouw te realiseren. rollen betrokken partijen

De Woonplaats is verantwoordelijk voor renovatie, sloop en nieuwbouw van de wijk. Gemeente Enschede brengt kennis in van vergunningverlening en ruimtelijke ontwikkeling. Saxion Hogescholen is ondermeer betrokken bij het opstellen van het programma van eisen voor de installatie van de WTW systemen. Tevens zal Saxion Hogescholen de handleiding voor de bewoners opstellen.

nieuwe technologieën communicatie intern / extern

Passiefhuis concept in combinatie met zonne-energie en luchtverwarming. De Woonplaats zal haar toekomstige huurders bij oplevering van de woning uitgebreid informeren over de bijzondere voorzieningen in/aan de woning en met name de installaties. Met name zullen de voordelen voor de gebruiker (financieel) en de voordelen voor het milieu (CO2-reductie) in het bijzonder de aandacht krijgen. Elke huurder zal d.m.v. een duidelijke handleiding geïnformeerd worden over hoe om te gaan met de installaties in de woning.


3550

01.30.085

2wp+stoel 17m2

enschede

Nieuwbouw van 80 eengezinswoningen in de prachtwijk Lindenhof. open 6wp

01.30.076

6550

7200

80 0,35 59% 5400 Enschede Woningcorporatie De Woonplaats

Technisch concept

De marketingstrategie van De Woonplaats zal gericht zijn op de wens van De Woonplaats om vanaf 2015 al hun woningen energieneutraal te bouwen en de bijdrage die dat levert aan de CO2-reductie.


2320

1895

500


2320

OPTREDE = 197,2

Door Passive Haus een prachtwijk

650

12


01.30.080

xxx

Februari 2009

Woningcorporatie De Woonplaats, Gemeente Enschede, Saxion Hogescholen, Stedelijk Wonen, Adviesburo Nieman, Heren 5 Architecten, TNO Bouw en Ondergrond

2wp+stoel 22m2

4025

4450

01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


Bram Meester Woningcorporatie De Woonplaats 053-4757400 [email protected]


Woningcorporatie De Woonplaats, Gemeente Enschede, Saxion Hogescholen, Stedelijk Wonen, Adviesburo Nieman, Heren 5 Architecten, TNO Bouw en Ondergrond

Door Passive Haus een prachtwijk Uitdagingen

Het gebruik van fossiele energie is eindig. De uitdaging is dan ook om meer duurzame energiebronnen te gaan gebruiken in combinatie met CO2-reductie en lagere energiekosten voor de gebruiker van de woning.


De genoemde doelstellingen gaan wij realiseren door een samenwerking na de ontwerpfase in bouwteamverband met de volgende ontwikkelingspartners: De Woonplaats (opdrachtgever), Nieman (instalatieadvies), Gemeente Enschede.


-- Casco-isolatie op passiefhuis niveau, met Rc 8 tot 10 -- Drievoudig glas -- Luchtverwarming met WTW

Duurzame opwekking

-- Zonnecollector voor warm tapwater


-- Energiebox

-- Hotfill-aansluitingen -- Standby-killer -- Stimulering aanschaf A++ apparatuur -- Voorlichting bewoners -- Monitoring/terugkoppeling energieverbruik


2320

OPTREDE = 197,2

100

AANTREDE = 225

Nieuwbouw

2320

1895

Climate REady: 650

650

12


01.30.080

xxx

Februari 2009

Volker Wessels Vastgoed Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude Volker Wessels DEC

2wp+stoel 22m2

4025

4450

01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


het woonklimaat is werelds

500

11600

500

100

Ready principe gebouwd, waarbij de woning in de basis van extra 6550

01.30.087

2wp+stoel 17m2

duurzame opties is voorzien. Climate Ready is een keuzemodel waarbij de 2170 4530 500 consumenten naast het standaard pakket duurzame maatregelen, een 7570 5030 aantal optionele verduurzamingsmogelijkheden krijgt aangeboden. Bewoners worden begeleid door een energieconsulent. Financiële

De woning is in de basis voorzien van laagtemperatuurverwarming, warmtepomp met bodemwarmtewisselaar, hr++ glas, zelfregulerende roosters, douchewarmtewisselaar en een extra hoogwaardige isolatieschil.


zetten.

Tevens is de woning bouwkundig voorbereid op een zonneboiler, PV-cellen en CO2-gestuurde ventilatie. Rollen betrokken partijen

Volker Wessels Vastgoed treedt namens de SpaarneBuiten VOF op als penvoerder voor deze ontwikkelcombinatie. De Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnewoude is de gastgemeente waar de ontwikkeling plaatsvindt. Volker Wessels DEC is betrokken als duurzame energie-ontwikkelaar/ -adviseur.


Er zijn geen nieuwe technologieën toegepast. Er is enkel gebruik gemaakt van bestaande bewezen technologieën aangezien wij van mening zijn dat er in de directe woonomgeving niet geëxperimenteerd moet worden. De woonomgeving moet een zorgeloze omgeving zijn waarvan het huis en haar omgeving genoten kan worden.


Wij gebruiken onze energieconsulent om direct te communiceren met de eindgebruiker. Daarnaast zullen we de consument tijdens de bouw regelmatig informeren op het gebied van energiegebruik en hoe de eindgebruiker zijn huisgebonden en huishoudelijke energiegebruik kan reduceren.


Wij hebben gekozen voor een business-to-business marketingbeleid dat we hebben ingestoken vanuit een business-to-consumer marketing. Dit leidt er toe dat de business partners zich als consument herkennen in een product en vanuit hun eigen overtuiging kiezen voor Climate Ready.


dhr. Ir. O. Dwars Volker Wessels Vastgoed 079-3680680 [email protected]


3550

voorlichting over duurzaamheid maakt onderdeel uit van het concept. Het consortium wil jaarlijks 1000 woningen volgens dit concept in de markt

Technisch concept

3550

01.30.085

In het project SpaarneBuiten worden 50 woningen volgens het Climate open 6wp

01.30.076

50 0,49 46% 5400 Haarlemmerliede en Spaarnwoude INDIener Volker Wessels Vastgoed 6550

7200

Aantal woningen EPC/Labelklasse CO2-reductie Gemeente

2wp+stoel 17m2

HaarlemmerLiede en Spaarnwoude

Volker Wessels Vastgoed Gemeente Haarlemmerliede en Spaarnwoude Volker Wessels DEC

Climate REady:

het woonklimaat is werelds Uitdagingen

Of de consumenten bereid zijn extra in de woning te investeren om de woning zelf nog verder te verduurzamen en of de maatregelen daadwerkelijk leiden tot een lager energieverbruik. Wij streven niet alleen een lager energieverbruik na, maar ook dat mensen hun gedrag gaan veranderen. Dat is zeer zeker een grote uitdaging voor onze energieconsulent.


-- Hoge isolatiewaarde, Rc= 4 voor gevels, Rc=5 voor vloeren en dak -- LT-vloerverwarming -- Ventilatie met zelfregelende roosters -- Douche-WTW -- De woning is bouwkundig voorbereid op mogelijke andere duurzame installaties

Duurzame opwekking

-- Individuele warmtepompen -- Opties: zonneboiler, PV-cellen, CO2-gestuurde ventilatie. De woningen worden hier standaard op voorbereid.


-- Energiebox -- Brochure over A++ apparatuur -- Voorlichting aan bewoners


Brabant Wonen, Gemeente ‘s-Hertogenbosch OPTREDE = 197,2

AANTREDE = 225

2320

1895

Nieuwbouw 650

Passiefhuizen Meerendonk

500

11600

500

3550

01.30.085

2wp+stoel 17m2

‘s-Hertogenbosch

100

In de wijk Meerendonk worden in verschillende fasen tot 300 woningen gebouwd en zal een passief schoolgebouw worden neergezet. In de gehele 6550

open 6wp

01.30.087

wijk is de aandacht voor duurzame energie en energiebesparing groot. De 2170 4530 500 doelstelling voor deze wijk is om 25% energie te besparen ten opzichte van 7570 5030 de landelijke normen. Daarbij wordt ingezet op een collectief systeem op 2wp+stoel 17m2

48 0,4 48% 5400 ‘s-Hertogenbosch Brabant Wonen

01.30.076

6550

7200


2320

Februari 2009 100

xxx

650

12


01.30.080

2wp+stoel 22m2

4025

4450

01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


basis van warmtepompen. Of dat systeem gebruik zal maken van warmte-/

3550

koudeopslag of (deels) van restwarmte uit de omgeving is nu onderwerp van studie. De passief huizen zullen ook worden aangesloten op dit energiebesparing. Technisch concept

Nieuwe elementen in het project zijn de schaal en de toepassing in sociale huurwoningen. Doorgaans worden passiefhuizen in kleine aantallen voor eigenaar/bewoners gebouwd. Opvallend is dat de verantwoordelijkheid van de corporatie niet ophoudt bij de gebouwschil, maar dat de corporatie samen


systeem. Via hotfill-apparaten levert dit extra kansen voor

met de bewoners probeert het energieverbruik terug te dringen. Bijvoorbeeld via hot-fill apparaten en via adviezen over energiezuinige apparatuur en de energie-box. De aannemer, de corporatie en de gemeentelijke bouwinspecteurs werken samen tijdens de bouw om de kwaliteitsborging te garanderen. Rollen betrokken partijen

BrabantWonen: woningcorporatie en projectontwikkelaar Gemeente ’s-Hertogenbosch: kennisverspreiding


Naast maatregelen aan de bouwschil wordt er ingezet op een efficiënte warmtevoorziening van de woningen.


Zal nader worden ingevuld zodra het project (en de eindgebruikers) bekend zijn (zie uitdagingen).


Zal nader worden ingevuld zodra het project (en de eindgebruikers) bekend zijn (zie uitdagingen)

Uitdagingen

De stedenbouwkundige invulling van het project is veranderd ten opzichte van het moment van de subsidie-aanvraag. Er wordt op dit moment gesproken over een combinatie met een zorgcomplex. De ontwikkeling van het project stagneert op dit moment. Gestreefd wordt naar duidelijkheid in de loop van het eerste kwartaal van 2009.


Ron Bouwman Brabant Wonen 073-6814489 [email protected]


Brabant Wonen, Gemeente ‘s Hertogenbosch

Passiefhuizen Meerendonk Gebouwgebonden maatregelen

-- Hoge isolatiewaarden op passiefhuis niveau (Rc 7-9) -- Drievoudige beglazing -- WTW -- Zonwering -- Vloer- en wandverwarming -- Optimale daglichtbenutting

Duurzame opwekking

-- Collectieve warmtepompen met WKO


-- Energiebox -- Hotfill-aansluitingen


OPTREDE = 197,2

100

AANTREDE = 225

650

Passief, Energiek en Comfortabel 500

100

open 6wp

Kroeven in Roosendaal waarvan 34 appartementen, 7 patiowoningen, 6550

01.30.087

2wp+stoel 17m2

4 woon-werkwoningen, 13 eengezinswoningen en 3 starterswoningen. 2170 4530 500 De bouwmethoden zijn houtskeletbouw met een mix van beton/kalkzandsteen 7570 5030 waarbij het passiefhuis concept wordt toegepast.

3550

01.30.085

Er worden 61 nieuwe woningen gebouwd in een herstructurering in de wijk de

01.30.076

6550

7200

2wp+stoel 17m2

Roosendaal

De aanleidingen voor het project zijn:

3550

huurders;


2. de huurders in de herstructurering hebben tijdens de aanloop naar de

ontwikkeling van de nieuwbouw te kennen gegeven te willen inzetten op zeer energiezuinige woningen; 3. de wens van Aramis AlleeWonen om woningen te realiseren met een gezond binnenklimaat dat ook optimaal beheersbaar is; 4. de noodzaak om de uitstoot van CO2 te verminderen; 5. het opdoen van ervaring met het bouwen van woningen met een zeer goede isolatie en zeer goede kierdichting. Achtergrond zijn de toekomstige verlagingen van de epc-eis; 6. de eisen om woningdifferentiatie in de wijk te realiseren en om de leefbaarheid te verbeteren; 7. optimalisatie van de waardevastheid van het onroerend goed. Het project omvat de realisatie van diverse woningtypologieën met als doel het passiefhuis niveau te gaan realiseren: maximaal 15 kWh/m 2 per jaar energieverbruik voor ruimteverwarming en maximaal 120 kWh/m 2 primaire energie per jaar (incl. GAGE en HHE) voor het totale energieverbruik van de woning. Om dat te kunnen realiseren zijn er een aantal uitgangspunten die via de PHPPberekening moeten leiden naar woningen die aan bovenstaande eisen voldoen. Er zal een luchtdichtheid van Qv-10 is 0,15 moeten worden gerealiseerd. De thermische isolatie zal een Rc-waarde van 8,0 tot 10 moeten hebben. De beglazing zal bestaan uit drievoudig glas met U-waarden van 0,6. De kozijnen zullen een U-waarden van ca. 0,8 moeten hebben. Er worden zonnecollectoren toegepast t.b.v. warm tapwater. De verwarming geschiedt door middel van een combinatie van een luchtverwarmingssysteem en WTW. Daarnaast wordt waar mogelijk LED-verlichting voor algemene ruimtes toegepast, hotfill-aansluitingen voor vaatwasser en wasmachine en verstrekking van energiebox aan bewoners.


2320

1895

Nieuwbouw

1. het voor de korte en lange termijn beheersen van de woonlasten van de

Technisch concept

2320

xxx

650


01.30.080

2wp+stoel 22m2

4025

4450

12

11600

61 0,4/A 60% 5400 Roosendaal Aramis AlleeWonen

Februari 2009

Aramis AlleeWonen, Gemeente Roosendaal, Huurdersvereniging Roosendaal Zuid en Nispen, Woonbond Kennis en Adviescentrum

500


01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


Robert van Rede Aramis AlleeWonen 0165-558888 [email protected]


Aramis AlleeWonen, Gemeente Roosendaal, Huurdersvereniging Roosendaal Zuid en Nispen, Woonbond Kennis en Adviescentrum

Passief, Energiek en Comfortabel Rollen betrokken partijen



Uitdagingen

bijzondere kenmerken t.a.v. het samenwerkingsverband Gebouwgebonden maatregelen

Aramis AlleeWonen is opdrachtgever en verantwoordelijk voor ontwerp, voorbereiding en uitvoering. De Gemeente Roosendaal sluit overeenkomsten met Aramis AlleeWonen t.b.v. realisatie van aanpassingen in het openbare gebied. De Huurdersvereniging Roosendaal Zuid en Nispen en het Woonbond Kennis en Adviescentrum ondersteunen de bewoners in het proces van voorbereiding en uitvoering. Er zullen voor Nederland nieuwe technologieën in het kader van kierdichting worden toegepast. Het unieke van dit project is de integrale benadering van de herstructurering. Zowel nieuwbouw als renovatie wordt ontwikkeld vanuit de passiefhuis normeringen. Ook de inrichting van het openbare gebied zal een duurzaam stempel krijgen. In het voortraject zal veel aandacht uitgaan naar het toekomstig beheer en de rol die bewoners daarbij kunnen vervullen, hetgeen de betrokkenheid en leefbaarheid van de wijk zullen verbeteren. Vertegenwoordigers van de bewoners zijn vertegenwoordigd in onder andere de stuurgroep en een integrale projectgroep. Met de bewonersvertegenwoordigers wordt tijdens het voorbereidings- en uitvoeringsproces gewerkt aan de communicatie richting eindgebruikers. Zij ontvangen heldere uitleg, toelichting en beschrijvingen over de manier waarop met het product moet worden omgegaan. Het feit dat er al 3 proefwoningen in de passiefhuis sfeer zijn gerealiseerd levert daar al een schat aan informatie voor. Het nadenken over en het ontwikkelen van methodes (bouw en installaties) om aan de passiefhuis normen te kunnen voldoen geeft in hoge mate een uitdaging. We begeven ons daarmee in Nederland op niveaus van ontwikkelen die nieuw zijn. Er is een zeer goede samenwerking tussen 3 belangrijke partijen: bewoners, Gemeente en verhuurder. -- Zeer hoge thermische isolatie op passiefhuis niveau -- Drievoudige beglazing en geïsoleerde kozijnen -- Hoogrendement warmteterugwinning in combinatie met LT-luchtverwarming

Duurzame opwekking

-- Zonnecollectoren voor warm tapwater


----------

Hotfill-aansluitingen Veegpulsregeling voor stopcontacten (uitschakeling bij afwezigheid) Spaarlampen LED-verlichting in algemene ruimten Stand-by killer TV Energiebox Korting bij aanschaf A++ apparatuur Voorlichting Monitoring en terugkoppeling energieverbruik


2320

ZON Energie, Woningstichting Accolade, Energy Valley OPTREDE = 197,2

100

AANTREDE = 225

renovatie

2320

1895

xxx

Februari 2009

650

Duurzaam nieuwbouwcomfort

650

12


01.30.080

2wp+stoel 22m2

4025

4450

01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


in bestaande bouw

500

11600

100

ontmanteld waarna een herindeling plaatsvindt. Van de 96 blijven er 6550

01.30.087

2wp+stoel 17m2

90 grotere, anders ingedeelde woningen over. Daarna wordt het gehele 2170 4530 500 complex opgeknapt volgens het trias energetica principe. Eerst wordt de 7570 5030 energievraag zo klein mogelijk gemaakt door vergaande isolatie (gevels,

vloeren, dak) en kierdichting en vervolgens wordt er maximaal duurzame

3550

energie ingepast. Het resultaat is een minimale restvraag die nog moet worden ingevuld met fossiele energie. zie uitwerking tek. W22.01

Technisch concept

Het woongebouw wordt tot op het casco gestript. Vervolgens wordt allereerst extra isolatie (Rc=1,5 m 2.K/W en HR ++ glas) aangebracht in combinatie met een duurzaam energiesysteem met energieopslag, warmtepompen, zonnecollectoren, vloerverwarming en koeling. Zonnecollectoren op het dak vangen de zonnewarmte op. De verzamelde warmte wordt opgeslagen in een buffervat en door een apart warm tapwaternet verspreid naar de appartementen. Bij te weinig zonnewarmte worden CV-ketels met een hoog rendement bijgeschakeld.

De bron in de bodem levert in de wintermaanden energie aan de warmtepomp, die zorgt voor vloerverwarming van het CV-water. In de zomermaanden wordt de energie van het opgepompte water gebruikt om het gebouw te koelen. Via een apart distributienet wordt warmte of kou verspreid naar de appartementen. Rollen betrokken partijen

ZON Energie treedt op als initiatiefnemer, ontwikkelaar, investeerder en exploitant van de duurzame energieoplossingen. Accolade is eigenaar van de Furmerusflat, verhuurt de woningen en brengt kennis, expertise en ervaring in. Energy Valley communiceert over de projectresultaten en stuurt soortgelijke projecten aan.

nieuwe technologieën communicatie intern / extern

Vloerkoeling in bestaande bouw. Binnen het project wordt gecommuniceerd middels bouwvergaderingen, e-mail, telefoon etc. Voor de bewoners wordt een folder gemaakt met daarin informatie over de toepassingen binnen de woning en de voordelen. Daarnaast wordt er ook een bewonerspresentatie gegeven door de partijen.


3550

01.30.085

2wp+stoel 17m2

sneek

Renovatie van galerijflat uit de jaren 60. Het pand wordt tot op het casco open 6wp

96 F→ A 55% 5400 Sneek ZON Energie Ontwikkelingsbedrijf

01.30.076

6550

7200


500

John Braakman ZON Energie Ontwikkelingsbedrijf BV 0226-450885 [email protected]


ZON Energie, Woningstichting Accolade, Energy Valley

Duurzaam nieuwbouwcomfort

in bestaande bouw


De huidige bewoners zijn uitgeplaatst maar kunnen, wanneer de bouw gereed is, weer terugkeren. Omdat lang niet alle bewoners hier gebruik van zullen maken moeten nieuwe bewoners aangetrokken worden. Accolade richt zich hierbij op een nieuwe doelgroep: senioren. Deze doelgroep zal worden gesegmenteerd op basis van geografische en demografische factoren.

Uitdagingen

Aannemers, architecten, installateurs en andere betrokkenen moeten geïnformeerd, gecoacht en getriggerd worden.

bijzondere kenmerken t.a.v. het samenwerkingsverband Gebouwgebonden maatregelen

Het bouwproces is door verschillende factoren al enkele malen onderbroken, waardoor de bouw diverse vertragingen heeft opgelopen (sprake van jaren). -- Extra gevel-, vloeren dakisolatie -- Aandacht voor kier- en naaddichtheid -- Ventilatie met zelfregelende roosters -- Vloerverwarming en koeling in de bestaande bouw.

Duurzame opwekking

-- Collectieve warmtepomp met bron -- Zonnecollectoren


-- Bewonersvoorlichting


OPTREDE = 197,2

100

AANTREDE = 225

renovatie

2320

1895

Rembrandtflat 500

100

2-persoonshuishoudens.

3550

01.30.085

2wp+stoel 17m2

zwolle

Renovatie van een galerijflat uit 1968 met appartementen voor 1- en 6550

open 6wp

01.30.076

01.30.087

In de wijk Holtenbroek staan drie identieke Kinsanflats. De eerste heeft 2170 4530 500 ‘normaal’ groot onderhoud ondergaan en dient als referentie. Voor de 7570 5030 Rembrandtflat is een hoe ambitie geformuleerd m.b.t. het energiegebruik 2wp+stoel 17m2

6550

7200

100 E/F → A 70% 5400 Zwolle Woningstichting Openbaar Belang

650

650

12

11600

(UKR-aanvraag). Alle leerervaringen van deze flat worden gebruikt voor de

Behoud collectieve verwarming en introductie collectieve warmwatervoorziening m.b.v. zonnecollectoren (240m 2 ) en efficiënt gebruik van combi-CV door inzet van een warmtepomp: combinatie van thermische zonnecollectoren met een centrale HR-combi CV-ketel ten behoeve van centrale warmte- en warmwatervoorziening. Dit in combinatie met schilisolatie ( HR ++, Rc waarde dak 4.1 en (kop)gevels /vloer 3.5).


Woningstichting Openbaar Belang is opdrachtgever, uitvoerder en


Technisch concept

3550

derde flat (renovatie 2009-2010).

penvoerder. Gemeente Zwolle vervult de rol van kennisverspreider onder corporaties en particuliere verhuurders. Daarnaast zijn betrokken Triacon Bouwmanagement (projecten procesmanagement), Unica Installatietechniek, Salverda (bouwbedrijf), EE-Vision (energiedeskundige) en de Provincie Overijssel (kennisverspreiding). nieuwe technologieën

Zonnecollectoren in combinatie met HR-combi-ketel; warmtepomp zorgt voor efficiënt gebruik van warm water.


Uitdagingen

-- Voorlichtingsbijeenkomsten -- (Klimaat)feesten -- Bewustwordingscampagne over energiegebruik aan huurders Interventie in een reeds gestart renovatietraject van drie flats vraagt een flexibele opstelling van betrokken partijen én bewoners. Het project wordt uitgevoerd zonder uitverhuizing van de bewoners.


Project is reeds uitgegeven in bouwteam verband (bouwer en installateur); betrokken partijen bleken bereid actief mee te denken in de mogelijkheden voor verduurzaming van het project.


2320

Woningstichting Openbaar Belang Gemeente Zwolle b.s.h. verplaatst en ingebouwd

01.30.080

2wp+stoel 22m2

4025

4450

xxx

Februari 2009

Duurzame energievoorziening

500


01.30.084

100

01.21.083

6600

noodtrappenhuis

500


J.P. Baarsma EE-vision 038-4543330/06-20206060 [email protected]


Woningstichting Openbaar Belang Gemeente Zwolle

Duurzame energievoorziening

Rembrandtflat


-- Na-isolatie (gevels, wanden, vloeren en glas)

Duurzame opwekking

-- Zonnecollectoren


-- Individuele bemetering warmtegebruik (warm water en verwarming) -- Campagne ‘Gebruik je energie’ gericht op bewustwording bewoners -- LED-verlichting algemene ruimtes


op weg naar energieneutraal

Recommend Documents