Op weg naar een energieneutraal Rubroek Impact Case juni 2013
Inhoud
1.
Opzet, doel en programma
2.
Verkenning
3.
Verdieping
4.
Ontwerp en conclusies
1.
Opzet, doel en programma
Opzet - Impact Case Rubroek De GEN Impact Casus Rubroek 2013 was de eerste stap op weg naar een energie-neutralere wijk Rubroek. De Impact Casus was een intensieve werkweek van 3 dagen waarin doormiddel van het toepassen van een serie GEN producten in korte tijd een Routekaart wordt ontworpen, waarmee deze wijk een impuls krijgt naar een energieneutrale toekomst.
Doel - Impact Case Rubroek De impact casus dient een aantal gemeenschappelijke doelen: 1.
2.
Het ontwerpen van een gemeenschappelijke routekaart op weg naar een energieneutrale wijk. Kennis delen en verrijken bij gemeenten, corporaties en GEN
De impact casus Rubroek 2013 wordt ontwikkeld door de woningbouwcorporatie Havensteder, de gemeente Rotterdam, de deelgemeente Kralingen-Crooswijk en het consortium Gebieden Energie Neutraal (GEN). Gebieden Energie Neutraal bestaat uit Koninklijke BAM Groep, Cofely, Eneco, Eversheds Faasen, KPMG, Alliander, United Energy Works, Rabobank, Royal Haskoning DHV, TNO, Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs.
Programma & werkwijze (ma & di)
Programma & werkwijze (woe)
3 dagen hard werken in de wijk
2. Verkenning
Verkenning - Impact Case Rubroek Verkenning van de mogelijkheden van de wijk Rubroek Focus in drie groepen: 1.
Wijk- en stakeholdergroep: Op zoek naar de sociale aanknopingspunten, de energie in de wijk. Wat willen de bewoners nu echt?
2.
Microgroep: Wat is er op gebouwniveau mogelijk in deze wijk? Wat is de staat van de gebouwen?
3.
Macrogroep: Wat is er technisch mogelijk op wijkniveau? Wat ligt er al aan infrastructuur?
Verkenning: Excursie in de wijk
Kennismaken in de wijk met eigen ogen. Ervaren wat voor soort gebied het is. Daarom werd de 3-daagse ook gehouden in het dienstencentrum “Rubroek” midden in de wijk.
Verkenning – Technisch op wijkniveau Na een wandeling door de wijk is een snelle macro inventarisatie gemaakt met mogelijke technische oplossingen op wijkniveau, de belangrijkste conclusies op een rij: Het vele water rondom Rubroek kan eventueel gebruikt worden voor WKO (warmte koude opslag) oplossingen. Veel platte daken geschikt voor PV panelen Nabijheid bestaande stadswarmtenet biedt mogelijkheden voor benutting bestaande netwerk en eventueel restwarmte. Onderstation van Stedin aanwezig wat betekent dat de elektra infrastructuur waarschijnlijk geen problemen oplevert. Weinig grootschalig groen en of braak liggend terrein. Druk bebouwd, weinig ruimte voor grootschalige ruimtelijke inpassingen zoals windmolens, biogascentrales etc.
Verkenning – Technisch op gebouwniveau Een verkenning op gebouwniveau, kijkend naar de complexen in de wijk Rubroek levert het volgende beeld op: Veel portiekwoningen aanwezig. 4500 woningen in het totale gebied. 1700 woningen eigendom van Havensteder. Bij het grote complex Veemarktstraat (Havensteder) heeft in het recente verleden al onderhoud aan de gevels had plaatsgevonden. Dit maakte het financieel onaantrekkelijker om hier wat aan te gaan doen. Veel particuliere verhuur. Kleine woningen (+/- 70 m2), dus lage verbruiken. Dit maakt het ook lastig om hier veel energie te gaan besparen. Weinig woningen met een heel laag energielabel.
Verkenning – Technisch op gebouwniveau
Mogelijke maatregelen op gebouwniveau bekeken die kunnen zorgen voor een energie-notaloze woningen. De energielabels van de bestaande gebouwen in de wijk is al redelijk hoog (label C gemiddeld), daardoor zijn er weinig “quick-wins” te behalen bij het isoleren van de woningen, zowel energetisch als financieel.
Verkenning – Sociaal en stakeholder Lokale initiatieven in kaart gebracht:
-
Groen dak, Koningin Wilhelmina school, bewoner heeft groen dak aangevraagd. Op de daken van Havensteder bergingen groene dak (zedem, heide etc.). School deed mee, groep 8 heeft er gedichten over geschreven Gezond eten project. Vier Leeuwenschool. Kinderen leren wat gezond eten is en hoe ze dat zelf kunnen maken. Bewonersgroep, schoonmaakacties, plein bij Vier Leeuwenschool. Johan Cruijff foundation, Cruijff Court bij Vier Leeuwenschool TOS, plein Vier Leeuwenschool, 2 a 3 x per week, buitenactiviteiten voor kinderen na school. Onderzoek naar ontmoetingsplekken, vanuit alliantie Crooswijk werkt. Is een randvoorwaarde voor nieuwe initiatieven. Vanuit Crooswijk werkt wordt nadruk gelegd op verduurzaming. Jonker Fransstraat, organisatie Tussentijd, invulling lege winkelpanden. Daar waar bedrijfspanden leeg staan, invulling zoeken, zodat panden niet meer leeg staan en startende ondernemers een kans krijgen. Binnenplaats Oudaenstraat, deelgemeente trekt de herinrichting. Zelfbeheer is daarbij belangrijk. Bewoners bepalen zelf hoe het eruit komt te zien en aan het beheer erna. Binnenterrein “Amsterdamse buurt”, in gesprek over zelfbeheer van bewoners en plaatsing op momumenten/beschermd stadsgezicht (RCE). Eetbaar Rotterdam (niet specifiek Rubroek of Crooswijk)
-
Actieve bewoners Spiegelnisserkade (José en Anton) School, kluswoning, Haverlandstraat, nu bezet door krakers. Tegel eruit, plant eruit. Om tuinen beter te maken (waterafvoer). Wordt getrokken door de deelgemeente. Geveltuinen, mensen kunnen bellen als ze een geveltuin willen, wordt getrokken door de deelgemeente. Ouderkamer, moeders van kinderen gaan na het naar school brengen koffie drinken en komen bij elkaar. Vrijwilligerswinkel, voor mensen met uitkering, die minimaal aantal uur vrijwilligerswerk moeten doen.
-
Verdieping – Sociaal - vervolg Lokale initiatieven in kaart gebracht: -
-
Programma Wonen en Buitenruimte, in heel Crooswijk. Roteb doet Jeugdschouw, met kinderen de buitenruimte bekijken. (Dingen die kapot zijn, maar ook vuil en afval). Subsidie van Gemeente Rotterdam voor het aanleggen van Groene Daken. Aanpak Verbetering Particuliere Woningvoorraad, is voor particulieren. Subsidie van de gemeente om je woning te verduurzamen en de kwaliteit te verbeteren. Versnelling 010, bouwers, energieleveranciers, bank, gemeente en woningbouwcorporaties. Financieringsconstructie voor VVE, particulieren en corporaties (ZAV), lening met afrekening via energierekening. ESCo: Wafer (zonnepanelen, isolatieverbetering), mogelijk ook klimaatgarant (installaties en isolatie). In principe heel Rotterdam, maar nu een aantal pilots (Lombardije, Oud Martenesse (Delfshaven). Twinstone, slim wonen Rotterdam, communicatietraject rondom gedrag, bewoners verleiden mee te doen aan verduurzaming. Ontwikkelen een concept voor bewoners en andere geïnteresseerden. Wat is mogelijk, subsidiemogelijkheden, wat zijn ervaringen van anderen, welke aannemer. Ook op projectniveau, uitgesplitst naar wijk en buurt. Inrichten Tamboerlocatie, Jumbo heeft goed gereageerd op uitgeschreven tender en geeft blijk van kennis van de buurt, gebiedsontwikkeling. Hoe zit AH hier in? Platform 31, blok voor blok, duurzame daden, Energie-coöperatie Blijdorp Dienstencentrum (zaaltjes huren, kaartavonden, informatieavonden, lezingen, klusdienst, boodschappendienst) deed project met Eneco over energie besparen, met gadgets en tips (4 jaar geleden).
Verkenning: conclusies Werkgroep1: Mogelijkheden energie neutraliteit op macroniveau geïdentificeerd
Conclusie: Energie neutraliteit: enorme uitdaging Vb. PV op alle daken = 1/3 van de elektriciteitsvraag
Werkgroep 2: Mogelijke maatregelen energiebesparing en energieopwekking op gebouwniveau geïdentificeerd
Werkgroep 3: Verkennen wijkinitiatieven en stakeholderanalyse
Conclusie:
Conclusie:
E-labels bestaande gebouwen is al relatief hoog, daardoor financieel moeilijker om ze eneutraal te maken.
Veel initiatieven, maar niet direct gerelateerd aan duurzaamheid
3. Verdieping
Verdieping – Technisch ontwerp wijkniveau Een aantal van deze mogelijkheden zijn doorgerekend om de bijdrage naar energieneutraliteit weer te geven: 4.700 woningen met ieder 15m2 dakoppervlak beschikbaar, hiervan kan de helft voor PV worden ingezet In totaal 35.250 m2 dakoppervlak voor PV panelen Levert in totaal 4.900.000 kWh op jaarbasis, dit is ongeveer 40% van het elektriciteitsverbruik van Rubroek Ter vergelijking, één windmolen van 5 MW levert 11.000.000 kWh per jaar. Dat zou ongeveer genoeg zijn om Rubroek te voorzien. Aansluiting op het warmtenet kan de warmtevoorziening verduurzamen. Een geothermie bron zou kunnen volstaan om de warmtevraag te kunnen dekken. Warmtevraag benutten met biomassa betekent tussen de 8 en 10 verbrandingsinstallaties van ongeveer 6 MWp
Verdieping – Technisch ontwerp gebouwniveau Het energieneutrale concept (toegepast op het veemarktcomplex) was gebaseerd op het model van de BAM. Voor de berekening van de haalbaarheid was uitgegaan van ‘gemiddelde’ energiegebruiken. Deze werden, volgens het concept, logischerwijs teruggebracht naar geen energiegebruik. Daarnaast was het label B concept bedacht, waarbij de woningen werden upgegrade naar een label B niveau. In het plaatje van de BAM staan de maatregelen die hiervoor nodig zijn (na-isolatie, vervanging glas, ventilatiesysteem, vervanging ketel, betere kierdichting). De energiekosten die hiermee gereduceerd kunnen worden heb ik helaas niet, deze heeft Arie niet meer naar mij gemaild.
Verdieping – Business Case Tijdens de workshop is gekeken naar 2 mogelijke scenario’s op basis van ruwe inschattingen Gedurende de kennissessie kwam een tweetal alternatieve scenario’s naar voren die door de participanten als meest waarschijnlijk werden geclassificeerd Vanuit de werkgroepen Micro en Macro zijn aannames mbt energieprestaties en kosten (micro), danwel totale kasstromen (macro) gemaakt welke in het financiële model zijn ingevoerd
Verdieping – Business Case Doel van financiële model Vaststellen van financiële haalbaarheid voor eindgebruikers en belangrijkste exploitanten Over een periode van 30 jaar inzicht geven in jaarlijkse energiestromen en kasstromen van eindgebruikers en belangrijkste exploitanten Interactief ondersteunen van discussies met programmaleden en stakeholders
Werking van financiële model Het financïële model zet, op basis van input-parameters, kasstromen uit over tijd. Op basis van de Netto Contante Waarde van deze kasstromen kan de haalbaarheid van verscheidene scenario’s worden vastgesteld
De twee scenario’s: A.
De wijk stapt over op stadswarmte (c. 70% participatie). Beperkte additionele verduurzaming op woningniveau en beperkt collectief PV (macro)
B.
De wijk blijft gas-gestookt. Op woningniveau worden maximaal energiebesparende maatregelen toegepast en additioneel wordt er collectief PV ingezet (macro)
Verdieping - Financiële aannames Algemeen Looptijd van 30 jaar wordt verondersteld Er wordt verondersteld dat Collectief PV gesaldeerd kan worden (tegen het kleinverbruiktarief)
Elektraprijzen 21 cent/kwh voor kleinverbruik, 7 cent/kwh voor grootverbruik Geïndexeerd met 2,5% per jaar
Gasprijzen 66 cent/m3 Geïndexeerd met 3,0% per jaar
Kosten vreemd vermogen Particulieren 4,4% (incl. hypotheekrenteaftrek) WoCo 4,0% Macro (60% gefinancierd met vreemd vermogen) 5,0%
Belasting Voor de macro-oplossing is uitgegaan van 0% VpB
Scenario A – Wijk wordt aangesloten op warmtenet Algemeen
Micro
Macro
Er wordt verondersteld dat
Beperkte
de stadswarmte onder het
energiebesparende
Op 80% van de
‘niet-meer-dan-anders’
maatregelen. Immers, c.
corporatie-daken en
principe geleverd wordt en
70% van het huidig
op 50% van de
dat deze businesscase uit
warmtegebruik is nodig voor
overige daken
kan voor zowel de
het warmtenet
C. 50% van het dak-
energiesector als de
Voor label E-woningen wordt
oppervlakte kan benut
eindgebruiker. Deze
30% extra warmte-
worden voor PV
kasstromen worden derhalve
reducerende maatregelen
volledig buiten beschouwing
genomen
gelaten in het model.
Voor label C/D-woningen (WoCo) wordt 15% extra warmte-reducerende maatregelen genomen
Collectieve PV
Scenario B – De wijk blijf gasgestookt Algemeen Woningen blijven gasgestookt, maar worden op micro-niveau maximaal energiebesparend gemaakt
Micro 2.700 woningen proberen te brengen naar energienota nul 1.000 woningen gaan van label E naar label B
Macro Collectieve PV Op 2000 woningen wordt collectief PV aangelegd C. 50% van het dak-oppervlakte kan benut worden voor PV
Verdieping - De volgende energieinputs zijn gebruikt in het financieel model Huidig
Scenario A - stadswarmte
Scenario B - gas
4.700
4.700
4.700
Type A (label E)
1.000
1.000
1.000
Type B (label E)
2.000
2.000
2.000
Type C (label C/D)
1.700
1.700
1.700
0
3.200.000
2.000.000
Type A
3.000
3.000
500
Type B
3.000
3.000
2950
Type C
2.500
2.500
500
Type A
2.000
1.400
0
Type B
2.000
1.400
1300
Type C
1.300
1.105
0
Aantal woningen
Collectief PV Totale opwekking (kWh/jaar) Elektraverbruik per woning (kWh/jaar)
Gasverbruik per woning (m3/jaar)
Verdieping - De volgende kosteninputs zijn gebruikt in het financieel model Huidig
Scenario A - stadswarmte
Scenario B - gas
Type A (label E)
n.v.t.
8.000
65.000
Type B (label E)
n.v.t.
8.000
10.000
Type C (label C/D)
n.v.t.
5.000
51.900
Initiële investering (x 1.000 EUR)
n.v.t.
8.132
5.082
Jaarlijkse reële netto1 opbrengsten (x 1.000 EUR)
n.v.t.
1.006
629
Jaarlijkse indexatie van netto opbrengsten2
n.v.t.
2,0%
2,0%
Woninggebonden kosten (EUR)
Collectief PV
1 Rekening houdend met onderhouds-, vervangings- en bedrijfsvoeringskosten, in huidig prijspeil 2 Beginnend na afloop van jaar 1
Verdieping – Uitkomsten financieel model: uitkomsten Huidig
Scenario A stadswarmte
Scenario B - gas
146,21
109,1
50,1
Restverbruik elektra (x 1.000 kWh)
13.250
10.050
5.250
Restverbruik gas (x 1.000 m3)
8.210
6.079
2.600
n.v.t.
19.776
(132.151)
Op woningniveau (x 1.000 EUR)
n.v.t.
(1.910)
(145.706)
Op Macroniveau (x 1.000 EUR)
n.v.t.
21.686
13.554
n.v.t.
1.556
(2.738)
Totaalverbruik (x 1.000 GJ)
Totale netto kasstromen over 30 jaar (x 1.000 EUR)
Totale netto kasstromen per jaar na 25 jaar (x 1.000 EUR)
Conclusie Een energieneutrale wijk lijkt onhaalbaar Scenario A lijkt financieel haalbaar, mits de businesscase van het warmtenet rondrekent De aanloopkosten voor scenario B zijn dermate hoog dat dit niet rendeert over een tijdshorizon van 30 jaar
1 Tijdens de workshop is uitgegaan van een huidig verbruik van 163,5. Dit betrof een rekenfout, maar heeft geen impact op de scenario’s
Verdieping – Conclusies financieel model Conclusie Een energieneutrale wijk lijkt onhaalbaar Scenario A lijkt financieel haalbaar, mits de businesscase van het warmtenet rondrekent. De aanloopkosten voor scenario B zijn dermate hoog dat dit niet rendeert over een tijdshorizon van 30 jaar. Maar veel onzeker, dus grote disclaimer! 1 Tijdens de workshop is uitgegaan van een huidig verbruik van 163,5. Dit betrof een rekenfout, maar heeft geen impact op de scenario’s
Verdieping- Disclaimer! Bij het model en bij de uitkomsten Er zijn enkel twee scenario’s doorgerekend. Mogelijk zijn er meer De uitkomsten van het financieel model lijken exact en nauwkeurig, dit is echter een schijnnauwkeurigheid. Een kleine verandering van input kan een grote impact op de uitkomst hebben
In het model zijn aannames gedaan die grote invloed hebben op de uitkomst en mogelijk niet overeenkomen met de werkelijkheid (niet volledig) De ontwikkeling van de gas- en elektraprijs is cruciaal voor het wel of niet slagen van een businesscase * Tenzij een uiterste situatie gekozen wordt: alle bewoners doen mee. Dit moet dan in een los model aangepast worden omdat anders ook de referentie gebruik maakt van een ander elektriciteitstarief.
Verdieping - Stakeholderanalyse Lokale stakeholders in kaart gebracht: Winkels en bedrijven Winkeliers(-vereningen) Winkels en centrum Goudseplein (AH) Economisch belang Bedrijven (Rabobank, makelaar) Rabobank Kleine winkeliers, haast geen georganiseerde vereniging Netbeheerder Stedin Energie bedrijf (Eneco) Gen bedrijven RET vervoersbedrijf Telecom bedrijven Infrastructuren Evides (drinkwater bedrijf)
Verhuurders: Private verhuurders Havensteder Eigenaar Kwaliteit bezit Woonlasten Woningvoorraad Beheer Sociale cohesie wijkverbetering Vestia (woco) Kerkstudenten Woonbron/woonstad Alliantie Crooswijk Stichting Havensteder, deelgemeenten, woonstad Rotterdam, stadsontwikkeling. Lange termijn perspectief6 programma’sRubroek als duurzame wijk
Overheden: Gemeente, stadsbeheer, stadsontwikkeling Groenbeheer Wijkraad Waterschap DCMR luchtkwaliteit Roteb (afval bewerking) Deelgemeente Kralingen-Crooswijk (beleid, financieel, participatie bewoners, besluitvorming) Rotterdam Climate Initiative Europese subsidies
Bewoners: Divers (culturen, talen) Huur en koop Bestaande en toekomstige Veel kinderen Hoge werkloosheid Alle leeftijden Lastig te bereiken Laag inkomen lasten verlaging, praktische maatregelen Enthousiaste bewoners VVE’s (vereniging van eigenaren) Krakers Bewonersgroep Rubroek Wijkorgaan; mensen bij elkaar brengen Huurders; medewerking, medezeggenschap Maatschappelijke inspanning, personen met WW moeten vrijwilligerswerk doen
Maatschappelijk: Scholen: De Waalse School (katholieke school) De vier leeuwen (openbare school) Koningin Wilhelmina school (Christelijke school) GGD Johan Cruyff foundation Moskee Croowijk Nivon breder Natuureducatie bewustwording vrijwilligers Hotspot Hutspot breder Koken met stadgroente Leer/werk Wijkorgaan Crooswijk Bewonersplatform Aanspreekbaar voor deelgemeente Middin Dienstencentrum Eigenaar vastgoed Zorgfunctie Ontmoetingsplek Kerken: Pastorale medewerker School speciaal onderwijs en brasserie Willem van den helden BOOR Moskee Crooswijk Pleinmoeders/Rubroekse vrouwen Oudernemer Moeders/vrouwen Stadsinitiatief Rotterdam (ontwikkelingen en geld krijgen) breder De Bron Kerk Vrijwilligersprojecten PVDA TOS; Thuis Op Straat Buurtwerk Eetbaar Rotterdam (uitje eigen stad) breder
Verdieping – Nieuwe mogelijke initiatieven Nieuwe mogelijke initiatieven in kaart gebracht: • Hotspot Hutspot, Goudse Rijweg • Goudse Rijweg, onderzoek naar rolstoelwoningen, in relatie tot braakliggend terrein (sportterrein). De Plint. • Bas van der Heijden gaat uitbreiden. Bij nieuwbouw interessant. • Verduurzamen buitenruimte, waterpleinen langs de Warande op complexniveau. Als opslagcapaciteit voor wanneer er teveel water is. • NIVON, wil wel wat. • Lege plek Willem Schuurmanstraat, voetbalkooi of iets dergelijks. • Tuintjes opknappen. Buren knappen op en onderhouden tuintjes van buren die dat niet meer kunnen. Sociale werkplaatsen. • Hoek Goudse Rijweg en Crooswijkseweg, woningen moeten terug in de verhuur. Worden opgeknapt daarom voor minimaal 15 a 20 jaar verhuur. Dit project sluit aan bij andere projecten in de buurt.
Verdieping – Interviews lokale partijen Directeur “De Vier leeuwen school Erg positief Gebouw is in slecht staat Achterstallig onderhoud. Allerlei manieren graag meewerken Spil in de wijk, wat uitdragen naar leerlingen en ouders
Directeur Koningin Wilhelminaschool De school doet momenteel weinig aan duurzaamheid. Wel is een aantal jaar (+- 1,5 jaar) geleden onderhoud gepleegd. De directeur denkt wel dat er een schoolproject kan komen waar op duurzaamheid kan worden ingespeeld en bewustzijn kan worden gecreëerd, maar hieraan goed invulling geven is lastig.
Verdieping – Interviews lokale partijen Directeur Dienstencentrum Speelt duurzaamheid onder de bewoners in Rubroek? Nee het is eerder ‘hoe kom ik de maand door’. Het moet mensen in hun portemonnee raken. Focus op budget. We hebben een keer een voorlichting gedaan met Eneco. Een zichtbare demonstratie hier op het dienstencentrum. Dat spreekt de mensen aan. Daarna kregen ze een pakketje mee. En vervolgens konden de mensen een afspraak maken voor een gratis consulent van de Eneco, hoe je in je eigen huis energie en dus geld kan besparen. Wie zet je voor de klas, wie vertelt het verhaal is erg belangrijk Allianties moskee, praatgroepen, etc. Continuïteit, één en dezelfde persoon voor een aantal jaar. Dat spreekt de mensen aan. Binding met de persoon. Moskee goed aanspreekpunt, grootste groep in de wijk
3. Ontwerp en conclusies
Ontwerp Impact Casus Rubroek Het resultaat van de Impact Casus Rubroek in 4-delig: 1.
2.
3.
4.
Zorg voor een integrale aanpak • Ontwerp energie gerelateerde oplossingen vanuit sociaal perspectief Routekaart op weg naar een duurzamer Rubroek • Haak aan bij bestaande structuren en zorg voor een “dedicated team”. Kansrijke projecten in de wijk • Start met die complexen waar mensen enthousiast van worden en die haalbaar zijn. Eerste stappen op weg • Keuze wel of geen aansluiting warmtenet van strategisch belang
Integrale aanpak: Anders lukt het echt niet. Sociaal i
Gebouw
Sociaal
Buitenruimte
Zorg dat maatregelen op gebouwniveau ook een directe en zichtbare bijdrage leveren aan het verbeteren van de buitenruimte en zorg dat bewoners daar ook direct profijt van hebben. Bijvoorbeeld: Aanpak ventilatie in oude woningen in combinatie met nieuwe energiezuinige straatverlichting zorgt voor minder schimmel en meer veiligheid op straat en dus direct profijt.
Routekaart: op weg naar duurzamer Rubroek Versnelling 010
De Alliantie: • Havensteder • Deelgemeente • Gemeente • Woonbron
Programma-team Rubroek: • Havensteder Schrijft • Gemeente • Deelgemeente
Crooswijk Werkt! Historisch Hugo de Groot
Programma Duurzaam Rubroek (REN)
Rucola Rubroek!
Stuurt aan: Veemarktstraat
De 4 Leeuwenschool De Warmtevisie Rotterdam (Rotterdam breed):
Rubroek als pilot op wijkniveau! Lokale projecten en complexen
Wijk 50: Straks weer trots en groen?
Routekaart: stap 1: Programmateam De eerste stap op weg naar een duurzamer Rubroek bestaat uit het oprichten van een Dedicated team of programma-team dat een opzet gaan maken om aan te sluiten bij punt 20 uit “Crooswijk werkt”. Dit kan een eerste opzet zijn voor een breder programma “Rubroek Energie Neutraal (REN). Dit team zal aangestuurd moeten worden door de al bestaande Alliantie tussen Havensteder, de deelgemeente Kralingen-Crooswijk, de gemeente Rotterdam en Woonbron.
De Alliantie: • Havensteder • Deelgemeente • Gemeente • Woonbron
Programma-team Rubroek: • Havensteder • Gemeente • Deelgemeente
Aansluiten bij
Schrijft
Crooswijk Werkt!
Programma Duurzaam Rubroek (REN)
Routekaart: stap 2: Kansrijke projecten De opzet voor punt 20 uit “Crooswijk werkt” en later het programma “Rubroek Energie Neutraal (REN). Sturen de kansrijke projecten in de wijk aan. Het is belangrijk dat de projecten die worden opgestart in de wijk samenhangend toewerken naar en gemeenschappelijk doel. Behandel ze niet al losse projecten maar als bouwstenen op weg naar een duurzamer Rubroek. De voorbereiding voor deze kansrijke 5 projecten kan wel z.s.m. starten.
Historisch Hugo de Groot
Rucola Rubroek!
Programma Duurzaam Rubroek (REN)
Stuurt aan:
Veemarktstraat
De 4 Leeuwenschool Wijk 50: Straks weer trots en groen?
Routekaart: stap 3: Traject Warmtevisie De huidige warmtevisie die ondertekend is door de Rotterdamse partijen (gemeente, provincie, woningcorporaties, energiebedrijven etc.) richt zich vooral op de stad als geheel en heeft als ambitie om op termijn 150.000 bestaande woningen aan te sluiten op het stadwarmtenetwerk van Rotterdam. De dagelijkse praktijk is dat de mogelijkheden voor aansluiten op het warmtenet nu vooral op gebouwniveau worden bekeken, dit gaat nu erg moeizaam. De wijk Rubroek zou uitermate geschikt zijn op nu op wijkniveau de mogelijkheden tot grootschalige aansluiting op het warmtenet tot in detail te bekijken en echt samen met de betrokken partijen hier werk van te maken. Rubroek biedt een unieke kans op het gat tussen de warmtevisie en de dagelijkse praktijk op te vullen. De Warmtevisie Rotterdam (Rotterdam breed):
Rubroek als pilot op wijkniveau! Lokale projecten en complexen
Kansrijke projecten in kaart gebracht Hutspot Hotspot
Rucola Rubroek!
Historisch Hugo de Groot
De 4 Leeuwenschool
Veemarktstraat
Wijk 50: Straks weer trots en groen?
Project 1: Veemarktstraat Zichtbaar maken van verduurzaming Rubroek aan heel Rotterdam inclusief markeringspunt “Duurzaam Rubroek” Groene LED-verlichting. Keuze warmtenet is bepalend voor aanpak fysieke maatregelen.
Scenario’s uitwerken: Minimale ingreep: klimaatverbetering Maximale ingreep: energie=notaloos i.c.m. optopping (extra laag)
Breder trekken en intensiveren gebruik Warande naar Wijk ‘50
Project 2: Rucola-point (hoek Crooswijkseweg)
Kenniscentrum en duurzaamheidsbeleving voor “Duurzaam Rubroek” Hotspot Hutspot, met moestuin op braakliggend terrein (met Crooswijk werkt cq. scholen) Kale muur Struikelblok: groene wand met realtime energieverbruik en gerealiseerde besparingen 9 woningen van F naar A-label 4 grote rolstoelwoningen realiseren (40 gezinnen op wachtlijst)
Project 3: De 4 leeuwen school: Doelstellingen: Terugbrengen van de energievraag van de school en verbeteren binnenklimaat Olievlekwerking door bewustwording wijk/kinderen/ouders/andere scholen Voorbeeldfunctie in de wijk Koppelen aan programma kindvriendelijke wijken
Project 3: De 4 leeuwen school: Aanpak: Stap 1: voorbereidingen Aanstellen ambassadeur Lesprogramma ontwikkelen Stap 2: borgen Projectplan adopteren vóór maart 2014 Landen in coalitieakkoord mei 2014 Stap 3: realisatie Verbouwing zomer 2014 September 2014 school open!
Project 4: Hugo de Grootstraat Doel: Kwaliteit omgeving verbeteren, sfeer Icoon van de wijk D.m.v. duurzaam opknappen Eerste stappen plan van aanpak: Funderingsonderzoek Marktonderzoek naar doelgroep (huur/verkoop) ivm grote woningen en kosten
Project 5: Wijk ‘50 Doel: Energie besparen en comfort verbeteren Hogere waarde vastgoed (?) Eerste stappen plan van aanpak: Uitzoeken hoe de buurt georganiseerd is (VvE’s) Meekoppelen met focus op veiligheid binnentuinen
Eerste stappen op weg. De volgende eerste afspraken zijn direct gemaakt aan het eind van de Impact Case Rubroek. De deelgemeente gaat actief onderzoeken of er op korte termijn een start kan worden gemaakt met het verduurzamen van de 4 leeuwenschool. Havensteder neemt het initiatief tot het opstellen van een plan van aanpak ten behoeve van punt 20 uit “Crooswijk werkt”. De gemeente Rotterdam wil Rubroek gebruik als vervolg op de warmtevisie en zoekt hiervoor aansluiting bij “Versnelling 010” Bestuurders van alle betrokken partijen gaan op korte termijn bij elkaar zitten om verdere invulling en mogelijkheden te verkennen. Havensteder kijkt serieus naar de mogelijkheden op Hutspot Hots-pot een plek te geven in de wijk Rubroek.
Op weg naar een energieneutraal Rubroek Impact Case juni 2013
