Op fotosafari in Zuid-Afrika Kader die Giraffe!

RE0505 Safari

08-04-2005

09:18

Pagina 33

Op fotosafari in Zuid-Afrika

‘Kader die Giraffe!’ Zestien REIZEN-lezers gingen met topfotograaf Martin van Lokven op fotosafari door de mooiste wildparken van Zuid-Afrika. Een subjectief reisverslag vol fototips, wilde beesten en altijd maar weer dat kaderen. TEKST EN FOTOGRAFIE: MARTIN VAN LOKVEN WWW.REIZEN.NL MEI 2005

33

RE0505 Safari

08-04-2005

09:18

Pagina 34

‘Verdeel het zoekerbeeld denkbeeldig horizontaal en verticaal in derden’ De groep 17

7

D

6 5

15 16 14

13 12

18 8

4

3

9 10

2

11 1

1 Lex (40) 2 Renée (36) 3 David 4 Jolanda (33) 5 Jean-Marie (59) 6 Peter (40) 7 Geesje (36) 8 Annette (39) 9 Els (57) 10 Ineke (48) 11 Karin (36) 12 Wiet (62) 13 Joke (59) 14 Louis (70) 15 Pauline (68) 16 Lonny (68) 17 Just (70) 18 Frederike (60)

reisleider/IT'er jurist gezondheidsrecht Zuid-Afrikaanse chauffeur hartchirurg retail sales manager freelancer bedrijfsjurist manager certificatie radiologisch laborante radiologisch laborante postbode gepensioneerd administratief medewerker gepensioneerd huisvrouw huisvrouw gepensioneerd gepensioneerd

34 WWW.REIZEN.NL MEI 2005

e lens houdt ons gevangen. Het is vijf uur in de middag, het motregent en het poeltje waar we al een half uur staan te wachten kan elk moment veranderen in het centrum van een koninkrijk. We zijn op dit spoor gezet door reisleider Lex die al dagen een feilloos gevoel voor de beste fotoplekken in Kruger Nationaal Park aan de dag legt. Alle lenzen zijn ingezoomd op het poeltje. Als de koning komt, hebben we gegarandeerd een covershot. Opeens is de stilte hoorbaar. Het koor van krekels en cycaden valt stil. Hij is gearriveerd. Manen zwaar van water, sjokt een bruine schim richting poel. Dit is de regent. De heerser. Spieren als kabels, adellijke blik. De imposante mannetjesleeuw kijkt onaantastbaar om zich heen en ploft vervolgens achteloos neer op de oever. In onze safaribus klinkt opgewonden gefluister. Maar het licht is te diffuus door de bewolking en ko-

ning leeuw ligt ook nog eens te ver weg voor een fatsoenlijke foto. Na drie kwartier likt Simba zijn poten en vertrekt zonder dat er ook maar een foto is gemaakt. Les één in natuurfotografie: dieren zijn geen fotomodellen. Les twee: de natuur is geen dierentuin. Een volgende tegeltjeswijsheid bespaar ik mijn gretige fotogroep voorlopig. Hun kans komt nog wel. De oproep voor deze fotosafari stond in het septembernummer van REIZEN Magazine en zestien gemotiveerde Nederlandse fotoamateurs staan te popelen wild Zuid-Afrika te ontdekken. In twee weken tijd trekken we via de Blyde River Canyon naar het Krugerpark, vervolgens naar de Santa Lucia Wetlands en Hluhluwe-Umfolozi Nationaal Park, met als afsluiter de Drakensbergen. Het zijn zo’n beetje de mooiste natuurplekken van Zuid-Afrika. En ik mag deze leergierige groep fotoliefhebbers de kneepjes van natuurfotografie bijbrengen.

‘Martin, moet ik die neushoorn krap kaderen?’ ‘Nou, misschien kun je beter wegsprinten...’ Kaderen op niveau Tegeltje 3: een echte fotograaf staat vroeg op. Vanaf de start in Blyde River Canyon wordt de jacht op de mooiste natuurfoto fanatiek ingezet. Het is kwart voor vijf in de ochtend – nacht dus – als ik door de groepsleden uit mijn bed wordt geklopt. Renée, Jolanda, Ineke, Els en Karin hebben geen boodschap aan acclimatiseren. Grote telelenzen en statieven communiceren een duidelijke boodschap: we gaan nú een paar wereldfoto’s maken. Ik kan uitslapen wel vergeten. We overnachtten in het Aventura Resort in Blyde River Canyon en kunnen vandaar zo naar ons eerste fotografische hoogtepunt lopen: de Drie Rondavels, drie markante ronde rotspartijen. Jolanda en Renée

sprinten vooruit. ‘Sorry hoor, maar we willen echt op tijd zijn voor het oranje ochtendlicht.’ Een goed moment om de ‘regel van derden’ uit te leggen. Omlijnd door een fraai licht lijntje zonlicht blijft Jolanda staan, terwijl de anderen door mijn camera kijken. Ik vertel dat als ik Jolanda in het midden van het beeld zou zetten, de compositie statisch zou worden. Ik wijs op het gebruik van de ‘regel van derden’ om de compositie spannender te maken. Verdeel het zoekerbeeld denkbeeldig horizontaal en verticaal in derden. Horizontaal twee lijnen en verticaal twee lijnen. Door Jolanda te positioneren op één van de vier kruispunten wordt de compositie veel sterker. Jolanda staat linksboven in beeld terwijl ze naar rechts fotografeert. De ruimte rechts van haar suggereert actie en de rotspartij onder haar de spanning van hoogte. En dan komt de volzin die de groepsleden de rest van de reis tegen me zullen gebruiken. ‘Probeer bijna altijd zo krap mogelijk te kaderen!’

Met krap kaderen bedoel ik: alle overbodige informatie op de compositie weglaten. Less is more!. Meer lucht boven Jolanda zou de foto minder spannend gemaakt hebben. Maar de groep vindt ‘krap kaderen’ vooral een komische term. Bij een gang naar het toilet: ‘Martin, niet te krap kaderen hoor.’ Bij een te klein hotelbed: ‘Martin, dat lijkt me wat krap gekaderd.’ Maar de boodschap is doorgekomen: de groep kadert er vrolijk op los. Leeuwen met zijlicht Een paar dagen later zijn we in het beroemde Kruger Nationaal Park. Het bekendste wildpark van Afrika is ongeveer net zo groot als heel België. 137 soorten zoogdieren, 500 soorten vogels en meer dan 100 soorten reptielen komen er voor. Ontelbare riviertjes en meertjes en een wegennet van 2000 kilometer maken dit park een walhalla voor natuurfotografen, want je kunt overal dichtbij komen. WWW.REIZEN.NL MEI 2005

35

RE0505 Safari

08-04-2005

09:18

Pagina 36

FOTO: GEESJE SICKING

FOTO: ANNETTE PEETERS

Rechts: een strak ingekaderde olifant. Geheel rechts: Het ‘Amfitheater’ – een rotsformatie van 5 kilometer breed en 500 meter hoog – is de meest fotogenieke plek van de Drakensbergen. Rechtsonder: Hyena’s en gieren bij een lekker stukje vers karkas. Onder: Martin van Lokven geeft uitleg aan de groep.

‘Foto’s gemaakt met de zon in de rug missen vaak het contrast en de diepte, dat je met een beetje tegen- of zijlicht wel hebt’ In de berm spotten we een jonge leeuw naast het kadaver van een jonge giraf. Daarachter nog meer leeuwen. De giraffe is vannacht gedood. Op het asfalt zijn de sporen van de strijd zichtbaar. Slipsporen van giraffehoeven en giraffe-uitwerpselen op het asfalt laten zien waar de strijd werd beslecht. De leeuwen in Kruger hebben geleerd dat de ‘steltlopers’ op het gladde wegdek makkelijker zijn te tackelen. We hebben het tafereel voor ons zelf. De camera’s ratelen. ‘Dames, hoe hebben jullie die leeuwin ingekaderd? Links of rechts in beeld?’, hoor ik Els aan haar reisgenoten vragen. De docent/fotograaf geniet van zijn triomf. De groep is duidelijk rijp voor de volgende les. ‘Als jullie nu gebruik

36 WWW.REIZEN.NL MEI 2005

maken van een klein beetje tegen- of zijlicht wordt je foto veel beter dan die met de zon in de rug.’ Het is verleidelijk en voor de hand liggend om met het zonlicht mee te fotograferen, maar fotografie is spelen met licht. Foto’s gemaakt met de zon in de rug missen vaak het contrast en de diepte, dat je met een beetje tegen- of zijlicht wel hebt. Later die dag zien we twee leeuwinnen richting een groep giraffes sluipen. Kop omlaag, de oren plat, steeds dichterbij. Het is doodstil in de bus. Zullen de giraffes het gevaar opmerken? Maar dan laten twee onervaren jonge leeuwen die ook deel uitmaken van de jachtgroep zich in hun speelsheid te vroeg zien en verschrikt spitsen de giraffes hun oren. Met grote sprongen verdwijnen ze uit zicht. Dit soort taferelen zijn typisch voor het Krugerpark. Het is als-

of er een natuurfilm voor je neus wordt afgedraaid. En dat kost veel rolletjes en geheugenschijfjes. ‘Jongens, wie kan er een filmpje missen?’ De digitalen schudden meewarig hun hoofd. Regen als safaribondgenoot Van het Kruger N.P. zijn we door Swaziland naar de zuidoostkust afgezakt. We varen op de Hluhluwe-rivier richting het meer van Santa Lucia. Het waterrijke St. Lucia Wetland staat op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. Het is een soort groot zwembad voor enorme aantallen krokodillen en nijlpaarden. Zijn krokodillen al gevaarlijk, nijlpaarden zijn de gevaarlijkste modellen van Afrika en verantwoordelijk voor meer dodelijke slachtoffers dan enig ander dier. Maar fotogeniek

RE0505 Safari

08-04-2005

09:18

Pagina 38

30 keer zo groot als Nederland ZUID

AFRIKA

‘Zijn de wolken echt saai en grijs dan kun je dat probleem omzeilen door de lucht uit je compositie weg te laten’ zijn ze ook. Helaas worden we opnieuw overvallen door een hevige regenbui. Maar deze taaie fotogroep laat zich niet zomaar van de wijs brengen. Ondanks de stromende regen fotograferen ze door. Terecht, want op een safari kan een regenbui ook je bondgenoot zijn. Gebruik regenachtig weer om je compositie te versterken. Stromende regen, plenzend water of een donkere dreigende lucht geven een foto soms meer sfeer dan keiharde zon en blauwe lucht. Zijn de wolken echt saai en grijs dan kun je dat omzeilen door de lucht uit je compositie te laten. De camera’s blijven nijlpaarden in de regen klikken. Groepslid Wiet gaat zelfs zolang door totdat zijn zeiknatte camera de geest geeft (en pas twee dagen later weer zal functioneren). Maar Frederike schiet in de stromende regen een prachtige foto van een nijlpaard met wijd opengesperde bek in de opspattende regen. Die middag staan we in de Emdoneni Lodge & Game Farm letterlijk

oog in oog met roofkatten. Geheel ongevaarlijk, maar uiterst fotogeniek zijn de servals die we in hun omheinde verblijf van dichtbij mogen fotograferen. Ik vertel dat veel professionele natuurfotografen foto’s van wilde dieren maken in gevangenschap, of zoals dat heet, onder gecontroleerde omstandigheden. Het is een bijzondere ervaring de wilde katten van zo dichtbij mee te maken. Eén van de kleine gevlekte katten laat zich zelfs strelen. Joke krijgt een jonge caracal in haar armen gedrukt. Ook deze bruine kat – eenmaal volwassen 15 kilo spieren, nagels en tanden – laat zich gewillig aaien en fotograferen. Maar niet alle jagers hebben hier hun instinct afgelegd. Als Frederike haar camera aanzet en er een piepje klinkt, springt een cheetah met wijd opengesperde bek tegen de omheining op. ‘Hij is braaf, ja hij is braaf...’ Even schrikken, maar gelukkig hebben we vandaag ons kortetermijngeheugen meegenomen. Nog geen mi-

nuut later staat iedereen namelijk binnen de omheining alweer van heel dichtbij foto’s te maken van een volwassen jachtluipaard. Neushoorns en hun modderfiguur De volgende morgen staat een wandelsafari dichtbij Hluhluwe op het programma. De opwinding is groot als we een groep giraffes tot vlakbij kunnen naderen. Majesteitelijke beesten zijn het. Sierlijke lange nekken, mooie getekende vacht, altijd boven het dorre gras uitstekend. De langnekken geven ons een ideale mogelijkheid te spelen met compositie en ik kan weer eens een fototip kwijt aan de groep. Speel eens met scherpte en onscherpte. Zet iemand onscherp op de voorgrond en de giraffe scherp op de achtergrond. Of andersom. Dat geeft spanning aan je compositie. Dit kun je bijvoorbeeld doen door een telelens te gebruiken met een groot diafragma (4 of 5.6). Het overige wild maakt zich tijdens onze experimenteerdrift snel uit de WWW.REIZEN.NL MEI 2005

39

RE0505 Safari

08-04-2005

09:18

Pagina 40

De 5 mooiste foto’s van deelnemers Martin van Lokven beoordeelde de foto’s van zijn cursisten en voorzag de 5 mooiste van commentaar.

Caracal (door Joke Werring, met een Fuiji Finepix) ‘Prachtig portret! Goed gevonden, goed gezien en goed gekaderd. Erg spannend, alsof het in het wild en niet in gevangenschap is gefotografeerd. Nog mooier als al het blad onscherp was geweest.’

IJsvogel (door Jolanda Kluin, met een Nikon F50) ‘Deze zou ik zelf graag hebben gemaakt. Alles is goed. De stengel en het blad staan mooi in beeld en de ijsvogel zelf is sterk geportretteerd, hoog in beeld en iets uit het midden.’

‘Zet iemand onscherp op de voorgrond en de giraffe scherp op de achtergrond. Of andersom. Dat geeft spanning aan je compositie’ voeten. Wandelend is de mens het ‘gevaarlijke tweebenige roofdier’; zittend in een auto onherkenbaar en ongevaarlijk. ’s Middags, tijdens een jeepsafari gaan we op zoek naar het kroonjuweel van Hluhluwe-Umfolozi Nationaal Park. Het heuvelachtige wildpark staat bekend om de grote aantallen witte neushoorns. Al vrij snel staat er direct langs de weg een enorm exemplaar vredig te grazen. De groep duikt weer achter de camera’s en de prehistorische reus wordt strak ingekaderd. Verderop maken we prachtige foto’s van een moeder met jong, ongestoord sloffend tussen zebra’s en impala’s. Filmrolletjes vliegen door de camera’s. Als we het park vroeg in de avond uitrijden tel ik op de laatste 500 meter maar liefst negen neushoorns. Twee liggen op slechts twee

40 WWW.REIZEN.NL MEI 2005

meter van onze Toyota Landcruiser in een modderbad te zuchten. Te donker voor goede fotografie, maar de groep heeft de fotobuit allang binnen en geniet in stilte van de modderbellenblazende kolossen. Op de laatste avond aan de voet van de Drakensbergen wordt er gepraat en gelachen. In twee weken zijn we een hechte groep geworden. Foto-ervaringen worden uitgewisseld en iedereen is het erover eens: je beleeft een safarireis door fotografie nog intenser. Just vertrouwt me laat op de avond toe: ‘Ik fotografeer al twintig jaar, maar ik heb het gevoel alsof ik de afgelopen twee weken meer heb opgestoken dan in die twintig jaar, bedankt Martin!’ Gelukkig is blozen niet te zien in het donker. Het is het verhaal van deze fotoreis. Een goede foto zien, een sterke com-

positie maken en op het juiste moment afdrukken, is vooral ook een kwestie van gevoel. Hoezeer de groep het fotogevoel heeft opgepikt, merk ik als we op de laatste safaridag nog een giraffe spotten. Hij staat in prachtig licht in een mooi decor, maar de camera’s zwijgen. Als de giraffe zijn kop naar ons keert, gaan alle camera’s tegelijk af. Er wordt hard gelachen om het ‘salvo’. Hoe anders was het de eerste dag in Krugerpark, toen het ‘Stop, stop!’ weerklonk bij echt iedere giraffe, zebra, impala of ijsvogel. Met als resultaat veel dieren die in de foto verdrinken in het grote landschap. Een week later wordt deze giraffe vakkundig door de groep geportretteerd. Het kaderen is tot kunst verheven. ∑

Nijlpaard (door Frederike van Duin, met een Canon Powershot G2) ‘Fraaie plaat onder lastige omstandigheden. Goed rechts in beeld gezet met ruimte links van het dier. Het nijlpaard op de voorgrond draagt enorm bij aan de compositie. Jammer dat de open bek niet helemaal op de foto staat. Frederike, een volgende keer iets hoger kaderen.’

Cheetah (door Geesje Sicking, met een Canon EOS 300x) ‘Fraai portret! Door krap te kaderen en de kop hoog in beeld te zetten, met weinig ruimte erboven, gaat de aandacht direct naar de ogen. De ogen hadden wel een tikkeltje scherper gemogen.’

Kuifkophoutkapper (door Wiet Werring, met een Minolta 3xi) ‘Eigenwijs! Kleine vogel, geaccentueerd door de ruimte eromheen en omlaag gerichte camera, de opgerichte houding en blik achterom, maken dit tot een grappig beeld.’

Meer foto's van de deelnemers aan deze reis kunt u deze maand bekijken op www.reizen.nl.

08-04-2005

09:18

Pagina 42

24.000 verschillende plantensoorten ZUID

AFRIKA

Praktisch Zuid Afrika Beste reistijd: In de wildparken die in deze reportage worden genoemd valt de meeste regen tijdens de Zuid-Afrikaanse zomer (november tot februari). De begroeiing maakt het in deze periode moeilijk om dieren te spotten. De beste reistijd is daarom de Zuid-Afrikaanse winter (van mei tot oktober). De temperatuur schommelt dan tussen de 22 en

26 graden, het gras is kort en het wild concentreert zich rond de waterpoelen. Vaccinaties: een DTP-vaccinatie wordt aanbevolen. Voor het Krugerpark is ook bescherming tegen malaria nodig. Raadpleeg de GG&GD of kijk op www.lcr.nl. Een visum is niet nodig; je paspoort moet bij vertrek nog minimaal zes maanden geldig zijn. Geld: Door de M

200 km

O E I Q U M B Z A

AFRIKA

N1

Kruger

Pietersburg

Park Blyde River Canyon

Pretoria

10 tips voor de mooiste natuurfoto’s

1

5

8

N12

N3

D - A F R I K Z U I A

Volksrust

rge be

Bloemfontein

128 119 jan feb 28 28

HluhluweUmfolozi Park

n

N1

LESOTHO

94 mrt 27

53 apr 26

N4

S W LA A N ZID

JOHANNESBURG

Ladysmith

N2

ns

zult dan zien dat het beeld erg blauw is, terwijl je dat niet hebt gezien. Het resultaat kan erg verrassend zijn. 8. Kies voor een lager standpunt. Het innemen van een lager standpunt heeft vaak een grotere dieptewerking als gevolg, door meer onscherpte in de voorgrond. Fotografeer dat bloemetje of beest niet van boven, maar ga er eens bij liggen. 9. Gebruik eens een polarisatiefilter. Dit filter kan gebruikt worden om het blauw van de lucht, het contrast tussen wolken en lucht en de kleurintensiteit in het algemeen te versterken. 10. Anticipeer op veranderingen. Die wolkenlucht die je met een telelens fotografeert kan over je heen trekken. Een groothoeklens levert dan weer een heel andere foto op. Een compositie die geen kracht lijkt te hebben, kan met een andere lens dus opeens wel iets moois opleveren.

ke

bonen, is een stabiele ondergrond bij fotografie vanaf autoportier of busraam. 5. Macro-opnamen oplichten. Bij bijvoorbeeld een paddestoel is er vaak een zijde die meer in de schaduw ligt. Door aan die schaduwzijde een reflecterend oppervlak te houden, wordt die zijde opgelicht, zoals een spiegel dan kan doen. Een reflectieschermpje is gemakkelijk zelf te maken door een stuk aluminiumfolie te kreukelen, weer uit te vouwen en op te plakken op een A4-karton. Maar je kunt bijv. ook een wit shirt gebruiken. 6. Gebruik een zoomlens. Zonder zoomlens of telelens ben je enorm beperkt in de gewenste compositie of uitsnede. Die olifant kan wel eens veel te dichtbij staan. Met een zoomlens kun je dan nog uitzoomen. 7. Ontdek het blauwe uurtje. Als de zon al even onder is en er vrijwel geen kleur meer te zien is, maak dan eens een foto van bijvoorbeeld een landschap. Je

ra

1. Krap kaderen. Laat alle overbodige informatie in je compositie weg. Less is more! Let niet alleen op het onderwerp, maar stap eens naar links of rechts en kijk goed wat er met de compositie gebeurd. 2. De regel van derden. Verdeel het zoekerbeeld denkbeeldig horizontaal en verticaal in derden, horizontaal twee lijnen en verticaal twee lijnen. Door je hoofdonderwerp te positioneren op één van de vier kruispunten wordt de compositie vaak sterker. 3. Gebruik zij- of tegenlicht. Foto’s gemaakt met de zon in de rug missen nogal eens contrast en de diepte, dat je met een beetje tegen- of zijlicht wel hebt. En kleuren zijn minder flets, zeker midden op de dag. 4. Gebruik een statief of als je vanuit een auto/bus fotografeert een bonenzak. Dit resulteert in scherpere foto’s, zeker bij zonsopgang en zonsondergang. Een bonenzak, een katoenen zak gevuld met

Nelspruit

N4

18 mei 25

St. Lucia Game Reserve

E CH INDIS N A OCEA

N3

D

RE0505 Safari

Durban

10 jun 23

11 jul 23

10 aug 24

30 sep 26

65 okt 26

112 138 nov dec 27 28

Boven: gemiddelde neerslag in millimeters. Onder: gemiddelde temperaturen overdag

gunstige koers van de Rand is ZuidAfrika voor Europeanen een relatief goedkope bestemming. In de steden zijn volop pinautomaten te vinden. Traveller’s cheques kunnen bij de meeste hotels zonder problemen ingewisseld worden. Daarnaast worden creditcards bijna overal geaccepteerd. Georganiseerde reizen: deze fotorondreis werd voor REIZEN Magazine georganiseerd door SNP (www.snp.nl). De reis is zowel individueel als in groep bij SNP te boeken (echter zonder fotografische begeleiding). De individuele 13-daagse rondreis ‘Bushveld en Drakensbergen’ kost v.a. ¤ 750 (excl. vliegticket). De 23daagse groepsrondreis ‘Van Bushveld tot Tafelberg’ kost v.a. ¤ 2495 (incl. vliegticket). Andere prijsvoorbeelden: een 10daagse groepsrondreis ‘Kort Afrikaans’ met Oad Reizen (www.oad.nl) vanaf ¤ 1225 p.p. Een 16-daagse rondreis ‘Sensational South Africa’ bij Kras (www.kras.nl) v.a. ¤ 1679. Een 20-daagse individuele rondreis ‘Discover South Africa’ bij Fox (www.fox.nl) v.a. ¤ 1499. De volgende websites zijn handig bij het zoeken naar praktische reisinfo: www.southafrica.net, www.southafrica.co.za, www.safrica.info, www.sanparks.org, www.kznwildlife.com, www.zuid-afrika.nl, http://zuid-afrikareisorganisaties.pagina.nl en http://zuidafrika.pagina.nl. Meer informatie: Zuid-Afrikaans Verkeersbureau Amsterdam, tel. 020-471 3181, e-mail: [email protected]

Met Martin van Lokven naar Noorwegen De reacties van de deelnemers aan deze reportage waren zo enthousiast dat Martin deze zomer opnieuw voor REIZEN Magazine een prachtige fotoreis gaat maken. Dit keer gaat hij voor ons naar de mooiste plekken van Noorwegen en is er opnieuw plek voor 20 REIZEN-lezers. De ??-daagse reis wordt ook ditmaal georganiseerd door SNP en vertrekt op ?? juli. De prijs is € ?????. Martin zal op deze reis uw persoonlijke docent fotografie zijn en maakt ter plekke een reportage over deze reis voor REIZEN. Ook de mooiste foto’s van deelnemers zullen in deze reportage geplaatst worden. Zorg dat u er snel bij bent, want dit is een eenmalige reis. Op www.reizen.nl vindt u het uitgebreide reisprogramma en leest u hoe u deze reis kunt boeken.

WWW.REIZEN.NL MEI 2005

43