. . . g a d n e e Op ! g a l s l e g a h r e ...was
Wat weet jij over hagelslag?
L E S 1.
Reclame en producten, vroeger en nu
DE GESCHIEDENIS VAN HAGELSLAG Hoe is hagelslag nu ontstaan? Het begon allemaal met Hendrik de Vries eind vorige eeuw. In 1890 begint hij in Amsterdam een groothandel in chocolade en suikerwerk. In 1892 wordt zijn eerste zoon Peter geboren. Twee jaar later, in 1894, wordt zijn tweede zoon Gerard geboren. In dat jaar ontstaat de naam VENZ uit de firmanaam De Vries EN Zonen. In 1904 wordt de derde zoon, Hendrik jr. geboren.
Wanneer Gerard 17 jaar is, begint hij bij zijn vader in de zaak. Gerard richt zich op de productie van chocolade en suikerwerk. Het bedrijf loopt zo goed dat in 1928 al vier panden nodig zijn om alles te kunnen maken. Omdat ze alles onder één dak willen maken, gaan ze op zoek naar een grotere fabriek. In 1930 wordt de fabriek in Vaassen (Gelderland) geopend. In het begin wordt in deze fabriek alleen suikerwerk, zoals lolly’s en borstplaat, gemaakt. Enkele jaren later begint ook de productie van chocoladerepen, tabletten en bonbons. De Vries en Zonen maakt sinds 1936 chocolade hagelslag en niemand weet meer precies hoe ze op het idee gekomen zijn. Wel is bekend dat De Vries en Zonen de eerste in Nederland is die hagelslag heeft gemaakt.
Gerard, door iedereen meneer Ger genoemd, heeft in die tijd vele avon den in zijn keuken doorgebracht. Hij is namelijk op zoek naar korreltje s die heel mooi glanzen en die natuurlijk van echte chocolade zijn. Eindelijk heef t hij het goede ‘rec ept’ gevonden. En dan moet alles nog in het ‘groot’ gem aakt worden. Er waren in die tijd nog geen machines te koop waarmee hagelsla g gemaakt kon worden. Hij heef t die machines toen maar zelf uitgevond en. De hagelslag wordt door de klanten erg lekker gevonden en is daarom spoe dig een groot succes. Na de Tweede Wereldoorlog neem t de vraag naar chocolade enorm toe. De chocolademachines in de fabr iek kunnen de vraag niet meer bijbe nen. Daarom worden er nieuwe mac hines gekocht. Met het verkopen van choc olade wordt meer winst gemaakt dan met het verkopen van snoep. Daarom stop t de fabriek in de jaren zestig met het mak en van snoep. Zij maken dan dus choc oladerepen, tabletten en chocolaatjes.
el nu gemaakt? Hoe wordt Venz chocoladehag komt op zijn boterham kan strooien,
Hoe krijg ik mijn glans?
g-fan het geliefde beleg Om te zorgen dat iedere hagelsla aakt? We zullen dit in het de chocoladehagels nu eigenlijk gem den wor Hoe n. kijke wat l hee urlijk natu kort uitleggen: Als de hageltjes glansafdeling nog een mooie glans. roken en geb , rand geb nen obo caca den gebeurt op de Eerst wor klaar zijn worden ze ingepakt. Dit den er andere gemalen. Als dit gebeurd is, wor inpakafdeling. obonen ingrediënten aan de gemalen caca Dit er. obot elslag in de toegevoegd, zoals suiker en caca Machines zorgen er voor dat de hag Via een transeg. ede olad choc het kt den weer wor maa en gsel men pakken terecht komt. Deze pakk afdeling. gepakt, s, doo ere grot portband gaat dit deeg naar de pers een is in een omdoos, dat in het gen esla opg den wor lijk tijde waarna ze s die van hine mac e grot n staa ling afde pers Op de magazijn. Maar dan zijn het deeg chocoladesliertjes maken. de krijgen op we er nog niet want deze sliertjes
lag? eger hagels o r v n e m t Hoe k o c h arkt een pakje dat je in de superm on wo ge el he t he is waren er nog Tegenwoordig dat anders. Toen ng gi r ge oe Vr t. inkels. Hier hagelslag koop kleine kruiden iersw er n re wa el W . en hagelslag geen supermarkt anneer je dan om W n. le ha en pp ha ed dit kon je alle boodsc 100 gram af en de ld ee b or vo bij ier n de n de jaren vijftig, vroeg, woog de krui ter, in het begin va La e. kj za en er pi akkingen voor de in een pa k haar eigen verp rie ab gf la ls ge ha kt kon kopen. maakte de k nu, in de supermar oo s al zo , zo en m e consument, di
Vroeger ging het heel anders...
geliefd bij de kinderen. Hagelslag was ook vroeger erg de door de hagelslagVeel kinderen deden toen mee aan ls prijsvragen, kleurwed maker bedachte wedstrijden, zoa strijden en nog veel meer. waren werd in 1983 de Omdat alle kinderen zo enthousiast t. Deze fanclub was zo heuse hagelslag fanclub opgerich kinderen tussen de 4 en populair, dat er in 1985 wel 60.000 de hiermee, als grootste haal 14 jaar lid van waren. De fanclub Book of Records. In 1991 ness Guin het fanclub van Nederland, voor in de plaats kwam hield de fanclub op te bestaan. Hier nt van de verpakking. het “Hagelnieuws” op de achterka keer per jaar en is het zes ng akki Inmiddels wijzigt de verp rz met allerlei moppen, Hagelnieuws veranderd in Uitblinke rz website kun je laten weetjes en doe tips. Op de Uitblinke zien waar jij in uit blinkt. isie uitgezonden waarin In 1992 werd de T.V.-spot op de telev e korrels ...’ op de melodie het liedje ‘het hagelt, het hagelt, grot gezongen. Deze reclame van ‘het regent, het regent’ wordt de hagelslag verpakking op Ook was een zeer groot succes. plu. para een er ond zag je de 2 kinderen elslag nu bestaat is de In de meer dan 100 jaar dat hag groeid tot de grootste fabriek van De Vries en Zonen uitge Zo’n 100 mensen in nd. erla chocolade hagelmaker in Ned dat jij uiteindelijk voor elijks dag ook dan de fabriek zorgen er kunt eten. je lekkere boterham met hagelslag en Puur bestaat er Naast de Chocolade hagelslag Melk gelslag en vanille eha olad ook Kwinkslag. Dit is pure choc kort worden ook s Sind d. eng gem ar hagelslag door elka grote korrels die extra extra grote hagels gemaakt. Extra lekker en knapperig smaken! Funnies in de pakken Sinds 1997 zitten er twee keer per jaar aal verschillende allem wel: vast hagelslag. Je kent ze ren, die het bestrooien chocolade figuurtjes in allerlei kleu nender maken. van je boterham nog leuker en span e-mails en telefoontjes Door onderzoeken en de spontane gfabriek op de hoogte elsla hag de van hagelslag-fans blijft hagelslag. van de vraag naar nieuwe soorten
EXTRA Wat staat er op een hagelslag verpakking? Ingrediënten, houdbaarheidsdatum, aantal gram enz. Vraag de kinderen of ze weten wat er allemaal in chocolade zit. Bekijk enkele verpakkingen van chocolade. In melkchocolade bijvoorbeeld zitten andere ingrediënten dan in pure chocolade. In een vervolgles kunnen de kinderen zelf de ingrediënten op de verpakking zetten ook andere teksten voor op de verpakking kunnen gemaakt worden. Door het te typen lijkt het net echt. Gebruik een bestaand pak hagelslag als voorbeeld. Ontwerp een advertentie voor chocolade hagelslag. Gebruik tijdschriften, kranten en folders met advertenties over chocolade en gekleurd papier zodat je poster opvalt. Noteer of illustreer 5 weetjes over chocolade in je poster.
Vragen voor in de klas: • Hoe werd hagelslag vroeger verk ocht? En hoe nu? • Weet jij welke verschillende smaken er in de winkel te koop zijn? • Waar wordt hagelslag van gemaakt ? • Als jij een hagelslag soort zou mog en ontwikkelen, welke zou dat dan zijn? • Hoe worden chocoladeproducten verpakt? •W aarom werd er een hagelslag fanclub opgericht? En waarom den k je dat dit goed is voor de hagelslag verkopers?
Doe tips:
Ontwerp je eigen hagelslag verpakki ng. Denk aan een opvallende vorm en kleur. Gebruik stevig karton en een voorbee ld verpakking voor de vorm en vouw wijze (een uitgevouwen voorbeeldontwer p meesturen als bijlage). Bedenk zelf je eigen soort hagelsla g en een naam voor jouw hagelslag.
Bedenk je eigen tv reclame. De kinderen maken in groepjes een reclameboodschap. Laat de kinderen kennis maken met ‘het op een grappige manier’ iets willen verkopen. Overleggen is hierbij heel belangrijk. Laat ze daarbij vrij fantaseren. Wat zit er allemaal in het product? Hoe ziet het eruit? Hoe wordt het verpakt? Laat ze ook bepalen welke groep mensen het chocoladeproduct vooral moet kopen (kinderen, ouderen, rijke mensen). Dit hangt samen met het soort product en de prijs. Als alle groepjes klaar zijn mogen de kinderen hun bedachte tvreclame laten zien aan de klas. En... zijn jullie klasgenoten na deze reclame bereid jullie hagelslag te kopen? Het beste reclamespotje verdient een prijs. Bedenk zelf met de klas een prijs.
L E S 2.
De cacaocultuur
DE
COLA HET HEDEN & VERLEDEN VAN CHO
De cacaoboom
chocolade Je hebt nu al een beetje gelezen over eigenlijk nu o caca t kom r waa r en cacao. Maa vandaan?
Chocolade is lekker! Bijna iedereen smult wel eens van een stukje chocolade, een heerlijke reep, een glas chocolademelk, chocoladetaart of een chocolade-ijsje. Misschien eet jij wel iedere dag een boterham met heerlijke chocoladehagel! Maar waar komt chocolade nu eigenlijk vandaan?
Geen chocolade zonder cacao Alle chocolade heeft cacao als grondstof. Of je nu een reep, een chocoladekoekje of hagelslag wilt maken, voor chocolade heb je cacao nodig. Cacao wordt gemaakt uit de bonen van de cacaoboom. Deze boom groeit in tropische landen waar het altijd warm is en de zon vaak schijnt.
Geschiedenis
van cacao
[Bovenbouw] De eerste chocoladedrank
In Europa was cacao vroeger onbekend. Rond het jaar 1500 begonnen ont dekkingsreizigers de wereld te verkennen. Columbus ontdekte Amerika. Na hem voeren ook andere Spanjaarden naar die onbekende wereld. Eén van hen was de ontdekkingsreiziger Fernando Cortez, die met zijn troepen in 1519 in Mexico terecht kwam. Aan het hof van keizer Montezuma, de toenmalige heerser van de Azteken, kreeg hij een drankje te drinken dat hij nog niet eerder had geproefd. Het was de cacaodrank. De indianen noem den het chocoladedrankje ‘Cacauatl’. Uit het woord Cacauatl is ons woord cacao ontstaan. Europa leerde chocolade kennen door de Spaanse ontdekkingsreiziger Cortéz. Hij nam het in 1528 mee uit Mexico. Lekker, chocolade drank!
De Koning van Spanje
bitter smaken Cortez vond het drankje een beetje hoe ze het op d goe dus maar wel lekker. Hij lette drankje het kten maa nen india klaarmaakten. De vuurtje. een n door cacaobonen te roosteren bove tot een d han de met Daarna maalden ze de bonen r. Voor wate met ze en und d ver dikke pap. Die pap vanille en peper de smaak roerden ze er maïsboter, je nu kunt Je ! nkje door. Dat was het chocoladedra . was er lekk dit dat nauwelijks voostellen
in veringstochten van zijn vero en on ob ca ca Cortez nam en e hoeveelhed m het Mexico grot anje en liet he Sp n va ng ni ko ankje dr de t he or vo nd mee koning vo De n. ve oe pr e of honing in nieuwe drankj kte toen suiker ui br ge De k ko groot succes! te bitter. De Dat was een r. zo pe e kj pe an n dr va t he plaats koning vond im he ge pt ce re t lekker dat hij he el w de Het duur liet houden. re de an t voorda 100 jaar nij en de lekker nd la se pe Euro . leerden kennen
Mensen en fabrieken In het begin konden alleen de voor name en rijke mensen deze nieuwe drank drin ken want het was erg duur. Het chocoladedrank je kwam erg in de mode bij de rijke mensen. In de grote haven steden ontstonden chocoladehu izen. Mensen ontmoetten elkaar daar om te praten en chocolade te drinken. Volgens de dokt oren kon de chocoladedrank ziekten voorkomen en genezen. Men geloofde zelfs dat men door het drinken van chocolade langer zou leven! De Nederlanders gingen handel drijven over de hele wereld. Ook zij brachten cacaobonen mee naa r Nederland. Kort voor 1700 ontstonden de eers te chocoladefabriekjes in Nederland, vooral in de Zaanstreek. Amsterdam werd één van de groo tste wereld havens voor cacao en dat is nu nog steeds zo. In de chocoladefabriek moesten alle machines met de hand bediend worden. De molens om de bonen te breken en te malen werden aangedreven door sterke mannen of ezels. Later werden windmolens gebruikt om de maalmachin es te laten draaien. Omdat er steeds minder mensen nodig waren voor het maken van caca o, werd cacao goedkoper en konden ook de gew one mensen cacao betalen. Er werd steeds meer cacao gebruikt en er waren dus ook meer fabr ieken nodig. Aan het begin van de 19e eeuw waren er wel 27 cacaofabrieken in Nederland.
aakt uit de Zoals al gezegd, wordt cacao gem om is een obo caca De om. obo caca de bonen van warmte en t voch kwetsbare boom. Hij houdt van de zon. den bran de en wind maar kan niet tegen ziekten n tege den wor md cher s be d Hij moet goe dt het wor jaar en ongedierte. De eerste vier of vijf es mpj boo De d. herm boompje extra goed besc boom e grot een van voet de worden aan nboom. Zo geplaatst, bijvoorbeeld een banane heeft het en duw scha staat het boompje in de zon. geen last van de om wel In de vrije natuur kan de cacaobo tages plan de Op . den wor 15 meter hoog blijven Ze . oeid gesn en bom de worden is veel dan ongeveer 5 - 6 meter hoog. Dat . hten vruc de van ken handiger bij het pluk op 1 meter De stam van de cacaoboom heeft de bladeren rbov daa en van de grond enkele grote takken de stam op men bloe m boo de t kroon. Na 3 of 4 jaar krijg hele jaar het it bloe om obo caca De en. en op de grote takk reukloze bloempjes. Een door en krijgt kleine witte of roze 5000 – 6000 bloempjes jaar volwassen boom brengt per er maar 30 tot 40 een den wor es mpj voort. Van al die bloe een korte steel direct vrucht. De vruchten hangen met ben de vorm van een heb aan de stam. De gele vruchten lang. In iedere vrucht er imet cent 20 rugbybal en zijn zo’n eindelijk om die zaden zitten 40 tot 50 zaden. Het gaat uit want dat zijn de cacaobonen!
m? Waar groeit de cacaobtropoo isch klimaat.
en met een De cacaoboom groeit vooral in land aar. Maar ook daar groeit even de Dat zijn vooral landen rond het klimaat moeten geschikt de boom niet overal. De bodem en het klimaat lekker warm en zijn. De bodem moet vrij los zijn en de 20 en 35 graden Celsius en tuss vochtig. De temperatuur moet er kan de cacaoboom ook liggen. Op bergen hoger dan 600 met niet meer groeien. komt uit West-Afrika. De Ruim de helft van de wereldoogst de Ivoorkust, Nigeria en belangrijkste cacaolanden daar zijn grootste leverancier van de Ghana. In Zuid-Amerika is Brazilië wordt het kweken van Azië In dor. cacao. Daarna komt Ecua in Indonesië en Maleisië. cacao steeds belangrijker, vooral cacao per schip naar Europa Vanuit al deze gebieden wordt de gebracht.
Waar liggen mijn roots?!
De oogst van de cacaobonen De vruchten worden twee keer per jaar geoogst. Met een kapmes worden de vruchten losgesneden van de takken. Daarna worden de vruchten voorzichtig opengesneden om de bonen niet te beschadigen. Elke vrucht bevat zo’n 40 tot 50 bonen die een beetje paars van kleur zijn. De bonen liggen midden in de witte pulp. Met de hand worden de zaden eruit gehaald. Ze worden in houten bakken gelegd of op de grond en afgedekt met bananenbladeren of jute zakken. In de daarop volgende dagen wordt het heel warm onder de bladeren. Door de hitte gaan de bonen gisten. Dit proces heet met een moeilijk woord fermenteren. De bonen worden nu donkerbruin en krijgen een cacaosmaak. De boon kan nu ook niet meer ontkiemen. Dat betekent dat de boon niet meer uit kan groeien tot een nieuwe boom. Het fermenteren duurt ongeveer 5 dagen. Daarna worden de bonen gedroogd in de zon. Na het drogen worden de bonen verpakt in jute zakken van ongeveer 60 kilo.
Vragen voor in de klas: • In welke landen staan de cacaobom en? Waarom juist daar, denk je? • Welke vorm heeft een cacaovrucht? Illustratie van boom, vrucht en boo n. • Welke ontdekkingsreiziger kwam voor het eerst in contact met de cacaobo on? • Welk volk gebruikt cacao van oud sher? • Hoeveel cacaobonen bevat een vruc ht? - Hoe wordt de cacaoboon geoogst ? - Hoe worden de bonen verwerkt tot cacaopoeder?
Doe tips:
Kleur de landen op de wereldkaart waar cacao groeit, wat is het grootste land ? (wereldkaart om uitgeprint te worden toevoegen). Maak de vlaggen van deze landen. Dit kan op groot karton wor den gedaan met potlood, verf, wasco en gekleurd papier.
EXTRA Maak een werkstukje of houd een presentatie voor de klas. Schrijf een verslag over hoe je van een cacaovrucht chocolade kunt maken, zoek de informatie zelf op internet of in bibliotheek. Maak je eigen rimboe masker! (Mini rimboe masker toevoegen, groot downloaden via schoolontbijt.nl)
L E S 3.
Chocoladehagel
! ZO WORDT HAGELSLAG GEMAAKT Een kijkje in de chocoladehagel fabriek In lesmodule 2 ‘Heden en verleden van Chocolade’ wordt duidelijk dat er nogal wat bij komt kijken voordat de cacaobonen in de chocolade fa briek aankomen. Het is nu eindelijk zover dat we kunnen beginnen met het maken van de chocoladehagel. Wist je dat hagelslag een typisch Nederlands product is? Een buitenlander snapt er meestal niks van als jij die chocoladekorrels vrolijk op je boterham strooit! Als je op vakantie gaat naar het buitenland moet je wel je eigen pak chocoladehagelslag meenemen!
Wat vind jij de lekkerste hagelslag? Heb je het liefst pure of melk hagelslag? Misschien heb je wel liever Kwinkslag, lekker met vanillehagel! In de chocoladefabriek gebeurt er een heleboel voordat de chocoladehagel klaar is om te eten! We gaan eens een kijkje nemen.
De Cacaobonen Als de cacaobonen in de fabriek aan komen worden ze schoongemaakt. Doo r ze te zeven worden alle takjes, stof, stee ntjes en halve bonen eruit gehaald. Cac ao is een natuurproduct en daarom is iedere boon anders. Een boon uit Afrika sma akt anders dan een boon uit Brazilië. Om de smaak zoveel mogelijk hetzelfde te houden worden de bonen goed gemeng d. Nadat de bonen gesorteerd zijn en de verschillende soorten bonen gem engd, worden ze gebrand. Het branden zorgt ervoor dat de cacaoboon smaak krijgt. Na het branden kan de boon geb ruikt worden om er chocolade van te mak en! Na het branden gaan de bonen naa r de brekerij. Hier worden de bonen geb roken en de harde doppen verwijderd. Kleine cacaostukjes, nibs, blijven over. Vervolgens worden de nibs gem alen zodat een vette pap ontstaat, die eruit ziet als dikke bruine chocolade stroop. Deze choco ladepap heet cacaomassa. De cacao massa smaakt nog lang niet naar de chocolade zoals je die kent uit de winkel, maar smaakt heel bitter.
oladedeeg
Cacaoboter, cacaopoeder en choc
ter van maken, je kunt er tal dingen doen. Je kunt er cacaobo Met de cacaomassa kun je een aan edeeg van te maken. de massa gebruiken om er chocolad cacaopoeder van maken en je kunt
Cacaoboter
massa vet. Door deze sa bevat veel as het vet n om va ca el ca De , komt een de en rs a pe te rd cacaoboter. N nu heel ha uit komt is de er t et H da . t er ve ov et k eruit. H cacaokoe t er een harde tgehet persen blijf en is in 1828 ui rs pe te t ui er t o ve t oc he outen. De ch proces om erlander Van H ed el N he de or as w do vonden kt werd, t 1828 gemaa oto ca e di ca k De an dr n! lade rdrage en kon die ve en. vet. Niet iedere adevan te mak ol oc ch om kt ui br tift! s ge n dt pe ook in lip boter wor t bijvoorbeeld zi er ot ob ca ca Maar
Cacaopoeder Na het eruit persen van de cacaoboter blijven harde cacao koeken over. Deze koeken worden in stukken gebroken. Daarna worden de brokken fijngemalen tot cacaopoeder.
Daaro mm ffen bij elkaar c dsto hocola ogen men gron de je dat r zove elijk s Nu is het eind d dus w e nemen. D en die nooit dehagel te maken. Eerst el witte choc ie hebt om de heerlijkste chocola mense er hagels choco worden. Cacaopoed n mog olade eten, la la moet het chocoladedeeg gemaakt d g wel wit en g e. Ne en Het w er en cacaoboter. Voor te as een vlokken eer t zoals cho een cacao, wordt gemengd met fijngemalen suik s c maar en er t o d B lu poe la a melk ij x ook na ied ll d den e wor e g e elsla e b hag m n melk r van o e en het mak of stro ereen smee odbeleg. Da iets voor rijk lk, waren maken van de lekkerste oit er rt teg e men t is melksuiker toegevoegd. Voor het ffen sen. in dsto ander hagelslag e enwoordig allang niet jk dat de gron e meer p n chocoladehagel is het heel belangri a la v s lo n ta d d A k eng zo. gem k e ls o den e wor n p ffen n op. C je ver weg g kopen, ma goed worden gemengd. Alle grondsto hocop de boterham je van gen a men a e Het a r a zijn. ig s zien t en hag ta k en tot er geen korreltjes meer te en Fra pakjes mee je kunt niet elslag en v un je ook maal automatisch. De nkrijk h lokken zonde nemen de grondstoffen gebeurt bijna hele r, dan ebben niet. . In de verschillende in kleine, de van er veel m hoe z uit ies e s oet je prec nt uperm wel ha glazen computer reke e te het a is g is, d v r eng e p k e gem d ls t o r goe sieren in Eng cht la tjes, b grondstoffen in moet. Nadat alles . edoeld g, maar da ela Het en. mak te van g n elsla o hag er zit het nd m een chocoladedeeg klaar om vaak ta hine a mac rt met chine. In deze deeg gaat nu in een soort vermicellima Het tjes. gaa e klein l boe zitten stalen platen met een hele door die gaatjes geperst. chocoladedeeg wordt nu heel hard rtjes. Door het persen eslie olad choc e Je hebt nu eigenlijk lang rom worden de sliertjes wordt de chocolade heel warm. Daa tunnel geleid. Tijdens koel via een lopende band door een bros en breken min en hard tjes slier het koelen worden de nu chocoladekorrels! of meer vanzelf in kleine stukjes. Je hebt • Hoe lang bestaat hagelslag: … De n. zitte hagelslag wordt sinds 1936 gemaakt pak het s ze in ! Maar dit zijn nog niet de hagels zoal r erde • lekk H oeveel boterhammen chocoladehagel nog er el hag de Om ! oeg gen i moo niet nog is el hag slag worden er dagelijks gegeten?: glansafdeling. De naam uit te laten zien gaat hij naar de ien wordt …iedere dag worden in Nederland draa rond die nen pan ren kope e zegt het al. In grot meer dan 750.000 boterhammen met . Omdat het er lekker suikerwater op de hagels gesproeid er suik de choc blijft oladehagelslag gegeten en t luch de in r warm is verdampt het wate ieder • dat H or oeve ervo el hagels zitten er in één pak t zorg ien draa rond Het achter op de hagels. hagelslag?: ...er gaan ongeveer t. krijg sje erja suik zend glan een hageltje 30.000 hagels in een pak hagelsla g gezeefd. Alle hagels (laat keer te de kinderen schatten). laats de voor el hag de dt Nu wor eruit gehaald. De chocodie te groot of te klein zijn worden te worden. Een machine akt verp om r ladehagel is nu klaa hoeveelheid in een pak. doet automatisch precies de juiste • …cacaobomen niet in Nederland olade. Misschien weet choc Je hebt eigenlijk drie soorten ochoc pure e, olad groeien?... choc melk elijk nam je het al wel. Je hebt chocolade is witte r • . ..men in Nederland gemiddeld Maa e. olad choc witte en lade t doordat witte 5 kilo chocolade per persoon eet? eigenlijk aparte chocolade. Dat kom r gemaakt is. • ...chocolade van de cacaoboon chocolade niet van cacaopoede wordt gemaakt?
Weetjes
Wist je dat:
Vragen voor in de klas:
n? • Wat kun je met cacaomassa doe ter? obo caca • Wat is • Waar zit cacaoboter nog meer in? witte chocolade hebt? • Hoe komt het dat je pure, melk en olade eten? • Tijdens welke feestdagen kun je choc ) enz. s, (paasei, kerstkransje, sinterklaa en? mak te e olad • Wat is er nodig om choc aan chocolade? • Wat wordt er allemaal toegevoegd maken? zelf • Welke chocoladeproducten kun je g) ddin epu (chocolademelk, chocolad e of • Heb je wel eens iets van chocolad ? aakt gem r ede cacaopo riek? • Wat gebeurt er in een chocoladefab
?!
Alles van cacaoboon tot familie Venz!
Doe tips:
klas. Taalspelletjes over chocolade in de chocolade. over tjes k een quiz en gebruik de wee
• Maa ijven over zoetigheid, • Laat de kinderen een gedichtje schr chocolade, verwennen, lekkers enz. rden maken met de • Wie kan het meeste nieuwe woo of hagelslag. e olad letters uit de woorden choc
EXTRA Laat de kinderen een eigen recept bedenken voor hagelslag. Maak een stripverhaal over het chocolade proces van cacaoboon tot hagelslag. Laat de kinderen de stappen tekenen en tekst erbij schrijven. Bedenk een leuke mop voor achterop de hagelslag verpakking. Boekentip: Sjakie en de chocoladefabriek van Roald Dahl.
Weet jij het antwoord?
Samen iets leuks doen! De Familie Venz is aan het einde
Mini Kleurplaat
van deze les over chocoladehage lslag gekomen!
Goed je best gedaan!
Dan is het nu tijd voor wat plezier deze kleurplaat.
met
Download de kleurplaat op groter
formaat via www.venz.nl
Succes met zoeken!
Pak je kleurstiften en geef alle landen waar cacaobonen groeien een kleurtje. Wie er het meeste goed heeft, heeft gewonnen! Download ook de wereldkaart op groter formaat op www.venz.nl
