Op de bres voor de boer. De Nederlandse agri- & foodsector floreert. Agri & Food Special

Agri & Food Special

Agri & Food Special

www.vreugdenhildairyfoods.nl

‘De Nederlandse agri- & foodsector floreert’ Kwalitatief goede producten, innovatief en een hoge productiviteit: Nederland bezet niet voor niets de tweede plaats op de wereldmarkt voor agri- en foodproducten. Volgens Cees ’t Hart, boegbeeld van de Topsector Agri&Food, een reden voor trots. “De sector zorgt voor een fors aandeel in de werkgelegenheid en 10 procent van het bruto nationaal product.”

De Nederlandse agri- & foodsector floreert, maar er zijn ook een aantal grote uitdagingen. Zo verandert de wereld in rap tempo door technologische ontwikkelingen, veranderende consumentenbehoeften en globalisering. Als Nederlanders worden wij steeds afhankelijker van het buitenland. Al meer dan 30 procent van de werkgelegenheid is internationaal gerelateerd. Grondstoffen worden schaarser, het klimaat verandert. In 2030 zal de voedselbe-

Op de bres voor de boer

“De bedrijven die actief zijn in de

hoefte wereldwijd met 30 procent zijn toegenomen. Uitdagingen

Nederlandse agri- en foodsec-

die alleen door nauwe samenwerking tussen bedrijfsleven, overheid

tor zorgen ervoor dat u als con-

en onderwijs- en kennisinstellingen het hoofd kunnen worden ge-

sument elke dag vers en gezond

boden.

voedsel op uw bord krijgt. Alle

Topsector Agri&Food is zo’n samenwerking die tot doel heeft de

bedrijven - boeren, tuinders,

krachten te bundelen en door kennis en innovatie met praktische

voedingsmiddelenbedrijven, su-

oplossingen te komen. In 2013 investeert de sector samen met de

permarkten, speciaalzaken, ca-

overheid meer dan 60 miljoen euro in kennis en innovaties op het

teraars en horeca - die actief zijn

gebied van efficiëntere productiemethoden, lagere milieubelasting,

in deze sector doen dat met veel

voedingswaarde, kwaliteit en gezondheid. Zo wordt bijvoorbeeld

Die sector maakt -haaks op de resultaten van andere sectoren

kennis en kunde. Ze verbouwen,

onderzocht hoe wij dierlijke mest via bioraffinage kunnen omzetten

in Nederland- een periode van groei door. Hilbrand Sinnema,

telen of bereiden voeding van

in groene kunstmest en groene energie. En hoe wij van suikerbie-

voorzitter LTO Noord provincie Groningen, ziet de oorzaak van

hoge kwaliteit op een zo efficiënt mogelijke manier, zonder het mi-

tenpulp en fruitafval duurzame PET-verpakkingen kunnen maken.

de opbloei van de akkerbouw vooral in de structurele innovatie

lieu onnodig te belasten. Gezonde en lekkere voeding die rijk is aan

Er worden cholesterolverlagende producten ontwikkeld, en vlees-

van de bedrijfstak. “De vraag naar hernieuwbare grondstoffen,

waardevolle voedingsstoffen.

en visvervangers worden verbeterd. Dit zijn slechts een paar voor-

als alternatief voor de steeds schaarser wordende delfstoffen,

De agri- en foodsector is belangrijk voor Nederland, want ze draagt

beelden.

neemt wereldwijd toe. Die vraag maakt dat er weer geld wordt

in belangrijke mate bij aan de economie en de werkgelegenheid. Ook

Nederlanders zijn vaak kritisch, maar ook graag trots op hun land.

verdiend in de akkerbouw.”

in Groningen en Drenthe. Nederland bezet de dan ook de tweede

We zijn kritisch als het gaat om belasting van het milieu, dieren-

plaats op de wereldmarkt voor agri- en foodproducten. Dat is een

welzijn en gezonde producten. En juist op die gebieden zijn er zoveel

Arend Steenbergen, voorzitter LTO Noord Drenthe, beschouwt

geweldige prestatie voor een relatief klein land. Onze producten

redenen om de agri- en foodsector te waarderen. Kijk alleen al naar

de intentie om met alle bij de landbouw betrokken partijen tot

worden in het buitenland gewaardeerd om de goede kwaliteit. De

de introductie van voedingsmiddelen met minder vet, zout of suiker

een oplossing te komen, als katalysator in het proces naar een

Nederlandse agri- en foodsector wordt bovendien overal ter wereld

die toch lekker zijn. Boeren die hun koeien in de wei laten grazen.

goed resultaat. “In en voor alles geld dat we belangenbehar-

geprezen om haar innovatieve karakter en hoge productiviteit.

De talrijke initiatieven in de hele agri- en foodsector om de CO2-be-

tiger zijn voor de leden van LTO, maar we denken en werken

In de agri- en foodsector is weliswaar een aantal grote bedrijven ac-

lasting te verminderen. En daarnaast zorgt de sector voor een fors

altijd oplossingsgericht. De opgave is om het specifieke be-

tief met vestigingen over de hele wereld, maar de sector wordt ge-

aandeel in de werkgelegenheid en 10 procent van het bruto nati-

lang ingebed te krijgen in het algemeen belang. Als LTO Noord

domineerd door het midden- en kleinbedrijf, duizenden mannen

onaal product. Kortom, een sector waar wij trots op kunnen zijn.”

Drenthe hebben we daar voor heel Nederland een voorbeeld-

en vrouwen, vaak voorlopers in vernieuwingen. Ook internationaal

LTO Noord is de grootste agrarische belangenbehartiger van Nederland. Ze zet zich in voor een sterke economische en maatschappelijke positie van agrarische ondernemers, voor een duurzame land- en tuinbouw en voor perspectief en ontwikkeling van de agrarische sector.

functie in.”

zijn het de mkb’ers die voorop lopen en met gezond verstand en on-

Cees ’t Hart

dernemerschap posities in het buitenland veroveren.

Boegbeeld van de Topsector Agri&Food en CEO Royal FrieslandCampina

Zie verder pagina 8.

Agri & Food Special BioBrug

Hanzehogeschool

Leidende rol in groene economie Ingrediënten voor excellente Tekst: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

scholing en ondernemerschap

heel betrokken MKB kent, ligt hier veel potentie. Het Noorden

BioBrug is het matchmakingbureau van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) dat sinds november 2011 universitaire kennis en bedrijfsleven bij elkaar brengt. Door de deskundigheid van hoogleraren, studenten en bedrijfsleven samen te brengen worden gezamenlijk nieuwe technologieën ontwikkeld en vermarkt.

speelt een leidende rol in een groene economie, dat willen we

Tekst: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

verder uitbouwen.’

Ondernemerschap en excellent presteren BioBrug wordt mogelijk gemaakt door het samenwerkingsverband RUG, SNN, Rabobank, Bio MCN, Provincie

maar ook rechten- of marke-

Groningen, de gemeente Gro-

tingstudenten. van

De

projecten

ningen en Rijks- en Europese

variëren

BioBrug wordt geleid door prof.

financiering. Euverink vertelt:

brainstormsessies,

onderzoeken,

dr. Gert Jan Euverink en dr.

‘Ondernemerschap en excel-

scans en innovatie-scans tot

Janneke Krooneman. Euverink

lent presteren zijn voor onder-

technische haalbaarheidstudies

vertelt: ‘We richten ons op bio-

wijsinstellingen erg belangrijk.

based economy projecten in de

markt-

De huidige trend binnen bedrijven en industrie is het ontwikkelen van ingrediënten en voedingsproducten die bijdragen aan een gezonde voeding, en daarmee aan een levenslange gezondheid. De opleidingen van de Hanzehogeschool zijn verweven met onderzoek in het bedrijfsleven en samenwerkingsverbanden rond onder andere voeding en gezondheid.

scholing, onderzoek en onder-

Vergaand onderzoek en samenwerkingsverbanden

nemerschap op dit gebied. De

‘Vanuit de richting Voeding en

Hanzehogeschool maakt kennis

Voedingswaarde kijken wij bij-

beschikbaar voor het bedrijfs-

voorbeeld samen met een aantal

leven en de industrie op het ge-

bedrijven, ziekenhuizen en zor-

bied van voeding en gezondheid.

ginstellingen naar ondervoe-

Wij verbeteren de afstemming

ding en obesitas (overvoeding)

tussen opleiding en de vraag van

en

bedrijven en industrie, onder

hiervoor het best ontwikkeld

andere door vraaggestuurde sa-

kunnen worden. Ook partici-

menwerking.’

peert de Hanzehogeschool in

ook de vraag naar excellente

welke

voedingsmiddelen

een groot aantal samenwer-

Energie en Healthy ageing

kingstrajecten zoals het HAN-

en hebben een looptijd van en-

‘De speerpunten van de Han-

NN (Healthy Ageing Network

We willen onze maatschappe-

kele weken tot een half jaar. Op

zehogeschool zijn ‘Energie’ en

Noord-Nederland) en Food Cir-

3 noordelijke provincies. Bioba-

lijke en ondersteunende functie

onze website zijn lopende pro-

‘Healthy Ageing’ (gezond ouder

cle, een samenwerkingsverband

sed wil zeggen projecten op het

in de regio verder uitbreiden en

jecten te vinden. Zoals onder-

worden). Healthy Ageing speelt

tussen bedrijven, overheid en

gebied van groene energie en

voor die leidende noordelijke

zoek naar het rendabel zelf ver-

een belangrijke rol in het Noor-

kennisinstellingen dat innova-

materialen, waarbij biotechno-

rol is het belangrijk dat onze

bouwen van koolzaad voor het

den. Zo is Noord-Nederland in

tie en onderzoek op het gebied

logie een grote rol speelt. Aan-

onderzoeken en kennis op de

produceren van eigen brandstof

juli 2013 door de Europese Com-

van voeding voor levenslange

gezien de aanverwante agro- en

markt terecht komen. BioBrug

tot een

studie naar belem-

missie uitgeroepen tot voor-

gezondheid stimuleert. Met het

foodsector in het Noorden sterk

vormt een laagdrempelig aan-

merende regelgeving rondom

beeldregio op het gebied van ac-

Carbohydrate Competence Cen-

vertegenwoordigd is en een

spreekpunt voor het bedrijfs-

biobased economy. De samen-

tief en gezond ouder worden. De

ter (zie elders deze special) doen

leven en leidt tot meer contact.

werking is geheel kosteloos en

Hanzehogeschool doet binnen

we vergaand onderzoek naar

De animo is enorm.’

de ondernemers mogen vrijelijk

haar thema Healthy Ageing on-

toepassingsmogelijkheden van

beschikken over alle resultaten.

derzoek naar enerzijds Gezonde

koolhydraten en ontwikkeling

Kosteloos

Zo bouwen we ook aan langdu-

Voeding en Voedingswaarde en

van gezondere koolhydraten.

‘We zorgen dat het team zo

rige relaties voor de toekomst.’

Dr. Doede Binnema is Lector In-

anderzijds naar Voeding en Be-

De Hanzehogeschool zorgt dat

goed mogelijk aansluit bij de

grediënten en Gezondheid aan

weging. In ons onderwijs komt

excellent onderwijs en onderne-

wensen van het betrokken be-

de Hanzehogeschool Gronin-

terug dat voeding onderdeel

merschap door samenwerking

drijf. De studenten komen uit

gen. ‘Maatschappelijk gezien is

is van je leefpatroon en dat de

en praktijkgerichte toepassin-

alle richtingen,variërend van

er steeds meer aandacht voor

combinatie Voeding en Bewe-

gen hand in hand gaan.’

biologiestudenten, technische

de relatie tussen voeding en ge-

ging aandacht verdient’, aldus

zondheid. Deze tendens stuurt

Binnema.

bedrijfskunde tot life sciences,

www.biobrug.nl

www.hanze.nl

Carbohydrate Competence Center

Multidisciplinair onderzoek voor vitale kenniseconomie Tekst: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

Het Carbohydrate Competence Center (CCC) is een toonaangevende publiek-private samenwerking op het gebied van koolhydratenonderzoek. De koolhydratenverwerkende industrie en aanverwante sectoren verzorgen maar liefst 48% van de Nederlandse export. Kennisvoorsprong, valorisatie en innovatie zijn bepalend voor de Nederlandse economie.

versiteiten van Groningen, Wa-

arbeidsplaatsen. De basis van

de mens. In Noord-Nederland

koolhydraatonderzoek biedt kan-

ten en de verbindingen die deze

geningen en Utrecht, de drie

CCC ligt in Noord-Nederland om-

zijn

omvangrijk

sen in opkomende sectoren zoals

moleculen aangaan. Met deze

noordelijke provincies, SNN, het

dat de agrarische sector hier sterk

aanwezig door de vele cultuur-

gezond ouder worden (Healthy

detailkennis zijn we in staat te

ministerie van EZ, de Europese

ontwikkeld is en het de thuisbasis

gewassen.

koolhy-

Ageing), de farmaceutische in-

onderzoeken welke verbindingen

Unie, gemeente Groningen en on-

is van veel hoogwaardige indus-

draten zoals aardappelzetmeel,

dustrie en de biobased economy

meer functioneel zijn dan ande-

geveer twintig industriële agro en

trie. De koolhydraat gestuurde

suikerbietsuiker en melksuiker.

(economie gebaseerd op het zo

re. Die kennis leidt tot innovatie

food partners. Zoals Suikerunie,

agro-industriële sector is veruit

Koolhydraten worden niet alleen

efficiënt mogelijk gebruik maken

en

AVEBE, Cosun, FrieslandCampina

de grootste banenmotor in de

gebruikt voor ons voedsel, maar

van groene grondstoffen).’

aan aardappelrassen met lang-

en MKB partijen. CCC creëert een

regio en verzorgt 48% van de Ne-

ook voor diverse industriële toe-

intensieve vorm van kruisbestui-

derlandse export.’

passingen. Vooral voor nieuwe en

Leidende rol

minder snel wordt omgezet in het

/ of hernieuwbare grondstoffen

Binnen het CCC lopen op dit mo-

lichaam. Maar ook meerwaarde

ving tussen fundamenteel onder-

koolhydraten Denk

aan

gezondere producten. Denk

zamer verteerbaar zetmeel dat

zoek en marktgerichte innovatie.

Koolhydraten, ook suikers ge-

en materialen zoals bioplastics,

ment 22 unieke marktvraagge-

uit landbouwproducten halen en

De valorisatie (ten gelde maken

noemd, leveren energie en vor-

alsmede non-food toepassingen

stuurde

onderzoeksprojecten,

verduurzaming, zoals hoogwaar-

van kennis en techniek) leidt tot

men het belangrijkste voedings-

zoals in de farmaceutische in-

waarbij ruim 100 onderzoekers

dige uitgangsstoffen uit agrari-

nieuwe producten, processen en

bestanddeel van veel dieren en

dustrie. ‘Investeren in uitstekend

betrokken zijn en een onder-

sche biomassa. Nationaal is CCC

hoogleraar microbiologie aan de

zoeksvolume van circa € 30 mil-

leidend op het gebied van on-

Rijksuniversiteit Groningen en

joen. De projecten zijn onder

derzoek en kennis rond koolhy-

wetenschappelijk directeur van

te verdelen in onderzoek naar

draten. Onze doelstelling is ook

het Carbohydrate Competence

“koolhydraten in relatie tot voe-

wereldwijd de koppositie te be-

Center (CCC). Het CCC is gericht op

ding en gezondheid” en “bioba-

kleden. Investeren in multidisci-

opbouwen van kennis en exper-

sed toepassingen” van koolhy-

plinair fundamenteel onderzoek

tise op het gebied van koolhy-

draten. Investeren geschiedt op

is de belangrijkste voorwaarde

draten met als doel innovatie en

basis van gelijkheid en partijen

voor een levensvatbare en vitale

het verbeteren van het concur-

worden

Nederlandse kenniseconomie.’

rentievermogen van de koolhy-

van de onderzoeksresultaten. De

dratenverwerkende

Prof. dr. Lubbert Dijkhuizen is

gezamenlijk

eigenaar

industrie.

lokale, regionale en nationale

Dijkhuizen is in 2012 verkozen tot

overheid draagt ​​50% van de on-

één van de meest ondernemende

derzoekskosten. De verschillende

hoogleraren van Nederland.

samenwerkingsinitiatieven

zijn

succesvol en hebben al tot een

Grootste banenmotor Dijkhuizen

vertelt:

fors aantal patenten geleid. ‘Het

CCC

‘Uit onze onderzoeken blijkt een

is een unieke publiek-private samenwerking tussen de uni-

enorme variatie in het type moleProfessor Dr. Lubbert Dijkhuizen, wetenschappelijk directeur Carbohydrate Competence Center (CCC)

culen in verschillende koolhydra-

www.cccresearch.nl

Agri & Food Special Ronde tafel gesprek

Enorme kansen in samenwerking voor Noord-Nederland Tekst: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

Noord-Nederland werkt actief aan de ambities en doelstellingen van de Europese 2020 strategie: slimme en duurzame economische groei, rekening houdend met maatschappelijke uitdagingen in de regio. Daarnaast is deze regio ook actief op het gebied van actief en gezond ouder worden. Een gesprek met betrokkenen vanuit overheid, onderwijs en kennisinstellingen over de enorme kansen die dit biedt voor het Noorden -onder andere op agro en food gebied- en het belang van samenwerken.

uit Brussel en het wegvallen van

hogeschool Van Hall Larenstein in

het melkquotum. Doel van deze

Leeuwarden, de Hanzehogeschool

agenda is de ontwikkeling naar

in Groningen. ‘Bedrijven kunnen

een duurzame en rendabele land-

met vragen over gezonde voeding

bouw te stimuleren. De AgroAgen-

bij ons terecht, wij zoeken daar de

da is een paraplu voor projecten

juiste partners bij’, aldus Saskia

gericht op verduurzaming van de

van Gend, projectmanager Food

productie op het landbouwbedrijf;

Circle

meer toegevoegde waarde in de

Noord-Nederland.

bij

TechnologieCentrum

agro & foodketen; aandacht voor de fysieke en maatschappelijke

Doede Binnema, één van de bij

omgeving

natuur,

Food Circle betrokken lectoren,

dierenwelzijn, volksgezondheid);

heeft in zijn lectoraat bij de Han-

infrastructuur (verkaveling en wa-

zehogeschool een focus op in-

terhuishouding);

samenwerking

grediënten en gezondheid. De

tussen de landbouwpraktijk en het

opleidingen van deze school zijn

onderwijs en onderzoek. Binnen al

verweven met onderzoek in het

deze programmalijnen is samen-

bedrijfsleven en verschillende sa-

Agro-Food keten

werking tussen de diverse partijen

menwerkingsverbanden, zoals het

Peter Abbink, Allard Steenstra en

van de AgroAgenda een must. Daar

HANNN (Healthy Ageing Network

Ina Warmelts: senior beleidsadvi-

staan wij als 3 noordelijke provin-

Noord-Nederland) en het Carbo-

seurs landbouw voor respectieve-

cies voor.’

hydrate Competence Center (CCC,

(landschap,

lijk de Provincie Groningen, Fries-

Vlnr: Rudolf Botma, Saskia van Gend, Doede Binnema, Barend Spliethoff, Allard Steenstra, Pietie Kloosterman en Peter Abbink.

trainingen en toegepast onderzoek

Gedeputeerden landbouw Henk

creet stappen te maken naar een

voor de zuivelindustrie.’

Staghouwer (Groningen), Johan-

duurzame en rendabele agro &

nes Kramer (Fryslân) en Rein

foodsector. Het moet nu wel ge-

Munniksma (Drenthe)

beuren! Wij roepen de sector op

land en Drenthe. ‘Noord-Nederland

Rudolf

(Drenthe,

Botma,

Projectmanager

Groningen, Friesland) heeft een

Projectbureau A7Westergo

‘Als provincies vinden we de

om met goede projectvoorstellen

eigen

ontwikkelingsstrategie

‘Projectbureau A7Westergo ini-

AgroAgenda

Noord-Nederland

te komen. Wij zullen zulke voor-

ontwikkeld om de EU2020 doe-

tieert en ondersteunt projecten

een heel belangrijk initiatief en

stellen ondersteunen. Zo kunnen

len te halen. Wij focussen op vier

op het gebied van duurzaamheid,

dat ondersteunen wij van harte.

we met elkaar de kansen voor een

maatschappelijke

uitdagingen:

biobased economy en innovatie,

De lichten staan op groen om in

duurzame landbouw in Noord-Ne-

goede gezondheid, gezond voed-

door mensen en organisaties sa-

Noord-Nederland met elkaar con-

derland verzilveren.’

sel, schoon water en duurzaam

men te brengen, evenementen

energiegebruik. Deze uitdagingen

te organiseren en inhoudelijke

kunnen alleen aangepakt worden

en financiële ondersteuning te

door samenwerking tussen be-

bieden. We zijn actief binnen een

drijfsleven,

groot scala van actuele projecten

kennisinstellingen,

maatschappelijke organisaties en

in de A7Westergo regio, van aard-

overheden.’

Johannes (J.G.) Kramer, Gedeputeerde provincie Friesland

warmte voor tuinbouw tot biolo-

Voor de agro & foodsector, waar-

Pietie Kloosterman, senior be-

zie elders in deze special). ‘We kij-

Mooi zijn ook de koploperprojec-

in veel van de vier uitdagingen

leidsmedewerker agrofood pro-

ken bijvoorbeeld samen met een

ten rond duurzaam ondernemen.

samen komen, is een belangrij-

vincie Fryslân

aantal bedrijven, ziekenhuizen en

Deze zijn zo’n groot succes dat

ke stap gezet. In juli 2013 hebben

‘Als provincie ondersteunen we

zorginstellingen naar ondervoe-

steeds meer bedrijven en regio’s

boeren, agro- en foodindustrie,

samenwerking tussen bedrijven,

ding en welke voedingsmiddelen

in Friesland volgen, inmiddels zijn

kennisinstellingen en overheden

overheden en kennisinstituten als

hiervoor het best ontwikkeld kun-

er al 120 koploperbedrijven en 13

de AgroAgenda Noord-Nederland

MBO, HBO en WO waar mogelijk.

nen worden. Op deze manier wordt

koploperprojecten. Daarbij wordt

opgesteld. Abbink, Steenstra en

De grote toename van samen-

gebruik gemaakt van alle kennis

ook buiten de provincie samenge-

Warmelts: ‘Aanleiding voor de

werkingsinitiatieven is prachtig

die wij hier in de regio hebben.’

werkt.‘

AgroAgenda is dat de Noord-Ne-

om te zien. Uiteindelijk moet dit

derlandse landbouw voor grote

echter wel leiden tot meer inno-

Barend Spliethoff, kwartiermaker

Eisse Luitjens, programmamana-

Samenwerkingsverband Noord-Nederland, het Europees Fonds voor regionale

uitdagingen staat: een forse da-

vaties, meer werkgelegenheid en

Dairy Chain Friesland, Van Hall

ger Cluster Agrifood & Biobased

ontwikkeling en door het ministerie van ELI, Pieken in de Delta

ling van de inkomenssteun van-

een sterke kennisinfrastructuur,

Larenstein

Economy Greenlincs bij de NOM

in dit geval op het gebied van de

‘Om optimale samenwerking te

‘Het cluster Agrifood&Biobased

agrofood. Met de Dairy Campus,

bewerkstelligen moeten ook op-

Economy Greenlincs, uitgevoerd

de Dairy Chain Friesland en vele

leidingen meer in het teken van

door de NOM, houdt zich bezig

andere

projecten

de vraag vanuit het bedrijfsleven

met ontwikkeling en innovatie.

waarbinnen wordt samengewerkt

staan. Veel opleidingen werken

Het cluster is actief in het ont-

met andere sectoren, zijn we op de

hieraan. Mooi voorbeeld is de zui-

wikkelen van nieuwe agrifood

goede weg. De noordelijke ambi-

velsector, waar door investeringen

en biobased

ties sluiten prima aan op de doelen

en uitbreidingen naar verwachting

Noord-Nederlandse ondernemers

van Europa 2020.’

de arbeidsmarkt tot 2020 flink

en ondernemingen, inclusief fi-

gische teelt van streekproducten.

innovatieve

Voeding voor heid

Henk (H.) Staghouwer, gedeputeerde provincie Groningen (foto: Rien van Linthout)

Het project Food Circle - Food for Healthy Ageing wordt medegefinancierd door

SAMENWERKINGSVERBAND NOORD-NEDERLAND onder druk komt te staan. Het is DIT PROJECT WORDT MEDEGEFINANCIERD DOOR HET levenslange gezonderg REGIONALE belangrijkONTWIKKELING om meer studenten EUROPEES FONDS VOOR EN DOOR HET MINISTERIE VAN ECONOMISCH ZAKEN

op te leiden en werkzoekenden

SAMENWERKINGSVERBAND NOORD-NEDERLAND

bedrijvigheid met

EN PROVINCIE DRENTHE, PROVINCIE GRONINGEN, nanciering. Greenlincs verbindt PROVINCIE FRYSLAN, GEMEENTE GRONINGEN,

actief GEMEENTE tussen verschillende onLEEUWARDEN dernemingen en netwerken om

EN PROVINCIE DRENTHE, PROVINCIE GRONINGEN,

Noord-Nederland in juli WORDT 2013 uit andere sectoren om te HET schoDITisPROJECT MEDEGEFINANCIERD DOOR

de kansen te vergroten. ErFRYSLAN, zijn PROVINCIE GEMEENTE GRONINGEN,

EUROPEES FONDS REGIONALE ONTWIKKELING door de Europese Commissie uit- VOOR len voor deze sector. Met de op-

inderdaad al legio GEMEENTE voorbeeldenLEEUWARDEN van

EN DOOR HET VAN‘Dairy ECONOMISCH ZAKEN geroepen tot voorbeeldregio opMINISTERIE het zet van Chain Friesland’,

samenwerkingsprojecten

inzake

gebied van actief en gezond ouder

een samenwerking tussen Van

de vier speerpunten. In Drenthe

worden. Food Circle stelt voeding

Hall Larenstein/NHL hogeschool/

bijvoorbeeld IJkkas waar partijen

voor levenslange gezondheid cen-

Nordwin -en Friesland Colle-

als Tuinbouw Emmen, LTO Noord

traal. Dit samenwerkingsverband

ge,

Innexus

Glaskracht, bedrijfsleven en ken-

is mede opgericht door Innexus

(netwerk Food-bedrijven Noord

nisinstellingen samenwerken aan

(netwerk Food-MKB bedrijven)

Nederland), provincie Fryslân en

tuinbouw, sensortechnologie en

en Avebe, om de innovatie in

de gemeenten Leeuwarden en

watertechniek. Ook in Drenthe:

Noord-Nederland te stimuleren.

Heerenveen, werken we aan een

duurzame energie voor het LOFAR

Food Circle helpt technische en

doorlopende leerlijn. Ambitie is

radiotelescoop project. En ‘Water-

andere

oplossen

doorontwikkelen naar een inter-

schoon’, een duurzaam innovatief

Rein (R.W.) Munniksma, Gedeputeerde

voor bedrijven in de voedselin-

nationaal toonaangevend instituut

sanitatiesysteem voor woonwijken

provincie Drenthe

dustrie in samenwerking met de

op het gebied van opleidingen,

in het Noorden.’

vraagstukken

FrieslandCampina,

SAMENWERKINGSVERBAND NOORD-NEDERLAND DIT PROJECT WORDT MEDEGEFINANCIERD DOOR HET EUROPEES FONDS VOOR REGIONALE ONTWIKKELING EN DOOR HET MINISTERIE VAN ECONOMISCH ZAKEN

EN PR PROVI GEME

Agri & Food Special marktpartijen; zoals het CCC,

le marktpositie van Nederland

HANNN, BioBrug, Life Lines en

te versterken. De RUG zet alle

Alle zeilen bijzetten voor samenwerking

Food Circle (zie elders deze spe-

zeilen bij om te komen tot noor-

cial voor toelichting). Alsmede

delijke samenwerking. Benader-

in de ontwikkeling van ZAP, een

baar zijn we ook: www.cvo.nl;

pilot faciliteit op het Zernike

www.rug.nl/rv;

www.hanze.nl”, aldus Galema.

CVO en RUG

Tekst: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) stimuleert ondernemerschap in het hoger onderwijs, faciliteert publiek-private partnerschappen en zoekt actief naar innovatieve ideeën in de markt. Ondernemerschap en valorisatie -het verzilveren van wetenschappelijke kennis en techniek- behoren tot de dagelijkse gang van zaken bij de universiteit.

Annemieke Galema is directeur

food/biobased, water, sensoren

duurzame samenleving. In alle

complex Groningen met pro-

Research & Valorisatie (R&V) bij

en energie’, aldus Galema.

faculteiten wordt aandacht be-

cestechnologische

steed aan deze thema’s. Onze

en

de RUG. Samen met het UMCG,

aanpalende

apparatuur instrumenten

de Hanzehogeschool, Rabobank

Perspectieven zien

doelstelling is mensen op de ar-

om agro-grondstoffen en rest-

en overheden maakt de RUG

De RUG biedt een breed palet

beidsmarkt te zetten die in deze

stromen te verwerken tot hoog-

deel uit van het Consortium

aan onderwijs en onderzoek,

velden de perspectieven zien en

waardige halffabricaten. ‘Alleen

voor Valorisatie en Onderne-

een deel hiervan is aanverwant

toegevoegde waarde bieden door

door samenwerking tussen be-

merschap (CVO) . ‘Met het CVO

aan de agro en foodbusiness.

een hoog kennisniveau.’

drijfsleven, kennisinstellingen,

zetten wij ons in voor een breed

‘We hebben, als RUG/UMCG in

scala aan activiteiten op het

de samenwerking

gebied van ondernemerschap en valorisatie. We realiseren

maatschappelijke

organisaties

Vooroplopen in innovatie

en overheden zijn we in staat de

CVO, een brede expertise op

RUG/UMCG en Hanzehogeschool

maatschappelijke

het gebied van agro en food. De

spelen via het CVO een promi-

voor de noordelijke speerpunten

samenwerking in de regio op

RUG zet ook voor agro en food

nente rol bij veel andere sa-

aan te gaan. We lopen voorop in

de speerpunten van Noord-Ne-

in op de maatschappelijke the-

menwerkingsverbanden tussen

innovatie, nieuwe producten en

derland: healthy ageing, agri/

ma’s healthy ageing, energie en

kennisinstellingen, overheid en

processen, om de internationa-

vanuit het

www.umcg.nl;

uitdagingen

Innexus, nieuwe koers

Innexus zoekt de breedte én de diepte Tekst: Loek Mulder van Man en Woord.

Met een nieuwe aanpak wil de netwerkorganisatie Innexus de komende jaren een steviger bijdrage leveren aan versterking van de voedingsmiddelenindustrie in Noord-Nederland.

kunnen bereiken dan elk voor

mende bedrijven wisselen ken-

van Food Circle is een reeks in-

zich. In die opzet is de netwerk-

nis uit en hebben samen projec-

novatie-initiatieven gestart.

organisatie geslaagd, zegt Paul

ten opgezet. Een van de meest in

Visschedijk, voorzitter van In-

het oog springende resultaten

Volgens Visschedijk kan de inno-

nexus en voormalig directeur

is het programma Food Circle,

vatiekracht van Innexus echter

van CSK Food Enrichment in

waarin Innexus een van de lei-

worden vergroot. “We zijn ge-

dijk gezamenlijke innovatieve

Daarnaast blijft Innexus zich

Leeuwarden. De tien deelne-

dende partijen is. Onder de vlag

start als samenwerkingsverband

projecten in de weg.

via haar Human Capital Agenda

Thematische Innexus bijeenkomst.

van ingrediëntenleveranciers”,

samen met mbo- en hbo-scho-

legt hij uit. “Later zijn daar ook

Versterking van de onderlinge bin-

len en universiteiten inzetten

Innexus is een verband van

algemene

voedingsbedrijven

ding kan komen uit de bijdrage van

voor het opleidingsniveau en

noordelijke

en

bijgekomen. De voedingsmidde-

de verticale keten, aldus Vissche-

vakmanschap van personeel in

dienstverlenende mkb-bedrij-

lenindustrie is echter een brede

dijk. “We willen daarom nu ook

de sector.

ven in de food die enkele jaren

sector en we hebben onlangs

afnemers en de leveranciers van

geleden de handen ineen heb-

vastgesteld

onze

kennis en apparatuur als partners

ben geslagen. Met elkaar zou-

groep bedrijven weinig overlap

in Innexus betrekken. Zo willen we

is.” Dat staat volgens Vissche-

de basis van Innexus verbreden.”

producenten

den de ondernemingen meer

Frisian Egg, één van de leden van Innexus.

dat

binnen

www.innexus.eu

AOC Terra levert belangrijke bijdrage aan ontwikkeling van de regio

Bedrijfsleven en overheden blij met regioleren Regioleren is ondernemend onderwijs gebaseerd op opdrachten van bedrijven of overheden uit de omgeving van de school. AOC Terra is er in het najaar van 2011 mee begonnen. Op de vestiging in Meppel, als pilot. Maar, succes laat nooit lang op zich wachten. Inmiddels is regioleren ook bij de vestigingen in Emmen en Groningen geïntroduceerd en zijn de projecten op de vingers van één hand niet meer te tellen.

goed voorbeeld van. Dat brengt

roepsvraagstukken, zoals ze dat

wordt het mos op een natuurlijke

onderwijs en bedrijfsleven bij el-

ook doen als ze klaar zijn met hun

manier afgebroken, waardoor de

kaar, waarbij innovatie als een

opleiding. Ze passen hun compe-

duinen weer gaan stuiven. Boven-

rode draad door het geheel loopt.’’

tenties toe in de praktijk, met als

dien levert het een mooie recrea-

basis de kennis en vaardigheden

tieve voorziening op. Zo’n rit door

,,Beide partijen hebben er voor-

die ze hebben opgedaan in de eer-

de duinen is exclusief. Normaal

deel bij. Het is een win-win situa-

ste drie jaar van hun opleiding.

mag je niet in dat gebied rijden,

tie. De leerling leert in de praktijk,

Een uitstekende manier om de

nu

weet wat er in de regio speelt, en

overgang van school naar werk

de kans om dat wel te doen. Met

de school levert een bijdrage aan

soepeler te laten verlopen.’’

dank aan AOC Terra’,’ lacht Oost-

de ontwikkeling van de regio.

krijgen

paardenliefhebbers

land. Het voorbeeld dat Oostland

Bovendien versterken leerlingen

De vragen die van het bedrijfs-

noemt, is slechts één van de vele.

leven ‘automatisch’ binnen. De

De reacties van de leerlingen zijn

hun positie op de arbeidsmarkt.

leven en overheden komen, zijn

Zo maakten de leerlingen een tuin

mond-tot-mondreclame doet goed

positief, weet Oostland. ,,Niet al-

Het kan zomaar zijn dat deelname

zeer gevarieerd. Oostland: ,,Het

voor een verzorgingstehuis waar-

z’n werk. Bedrijven en overheden

les is even leuk, dat hou je toch,

,,Wij bieden opleidingen op het

aan een opdracht later een baan

kan van alles zijn. Het kan om

in bewoners, zelfs met rolstoel,

zijn blij met ons. En wij met hen.’’

maar regioleren prikkelt. Het

gebied van groen, voeding, dier,

oplevert. Je bent immers al bij een

één opdrachtgever gaan met een

aan de slag kunnen, werd er voor

natuur & milieu’’, zegt Meindert

werkgever in beeld.’’

duidelijke vraag of om zeer com-

een dierenartspraktijk een ster-

Navraag leert dat de leerlingen

het spannend, en van werken in

Jan Oostland, directeur van MBO

Wat houdt dat regioleren precies

plexe vragen. Bijvoorbeeld over

vensbegeleidingconcept gemaakt,

zich 1 à 2 dagen in de week met

de praktijk leer je het meest. Ik

Meppel. ,,Al onze opleidingen

in? ,,Het is echt ondernemend

de ontwikkeling van de regio als

kregen woningen in het buiten-

de

bezighouden,

verwacht dat meer scholen voor

hebben een groen karakter en de

onderwijs. ‘Out of the box’ den-

geheel. Zo kwam er een vraag

gebied van Leek reflecterende

daarbij gecoacht door docenten.

regioleren gaan kiezen. Er zullen

praktijk neemt een belangrijke

ken, leren in de echte wereld.

van Staatsbosbeheer Appelscha.

huisnummers

Planning,

manage-

ongetwijfeld meer scholen, in an-

plaats in. Regioleren, een nieuw

Leerlingen uit de hoogste klas-

Die had het probleem dat er op

diensten gemakkelijker de plaats

ment, uitvoering, alles passeert

dere provincies, gaan volgen. Dat

onderwijsconcept, is daar een

sen van niveau 4 werken aan be-

de stuifduinen, in het gebied De

van bestemming kunnen vinden

de revue. Ook derdejaars worden

kan niet missen.’’

Kale Duinen/Aekingerzand, mos

en werd er voor de brandweer van

bij het regioleren betrokken. ,,Zij

groeide. Dat mos en andere vor-

Emmen een cursus bedacht over

nemen vooral de uitvoering van

AOC Terra heeft vestigingen in

men van begroeiing werd er met

de omgang met paarden bij brand.

de projecten voor hun rekening.

Assen, Emmen, Groningen, Mep-

Uiteraard onder begeleiding van

pel en Winschoten. Het College

waardoor

hulp-

machines afgehaald, maar dit is

is meer dan theorie, dat maakt

opdrachten

calculatie,

vrij kostbaar en bewerkelijk. Aan

Hoe komt AOC Terra aan al die

de ouderejaars. Overigens worden

van Bestuur zit in Groningen, aan

onze leerlingen de vraag: Hoe zou

opdrachten? ,,In het begin moes-

ook

de Hereweg 101. Telefoon: 050-

je dit oplossen? Uiteindelijk kwa-

ten we veel aan acquisitie doen,

Dat hangt een beetje van het werk

men leerlingen van de opleiding

we werken binnen de school met

af. Op termijn is het de bedoeling

Paardenhouderij met het idee om

een

kennismake-

dat alle leerlingen, op hun eigen

1 keer per jaar paarden door de

laar, maar tegenwoordig komen

niveau, met regioleren te maken

duinen te laten galopperen. Zo

de vragen vanuit het bedrijfs-

krijgen.’’

zogenaamde

tweedejaars

ingeschakeld.

529 29 29.

www.mijnterra.nl

Agri & Food Special De vrachtwagens volgeladen met bieten op weg naar de suikerfabriek in het Groningse Vierverlaten zijn een vertrouwd beeld op de weg. En ook de hemelsblauwe tankwagens van Suiker Unie met de slogan 'We sweeten life' die vanaf de fabriek naar alle kanten toe hun bestemming vinden, onderscheiden zich in het wegbeeld. Maar wat weet de gemiddelde Nederlander anders van Suiker Unie dan dat ze daar suiker maken? Wie weet dat ze in Vierverlaten ook groen gas, meststoffen, schoon water en zelfs biobased grondstoffen vervaardigen?

SUIKER UNIE

De makers van groene suiker

ter overgenomen door CSM en

Tekst: Fred Ootjers

sinds 2007 zijn we Suiker Unie. “Het is inderdaad bevreem-

Samen met de andere vestiging

dend hoe gering de common

in Noord-Brabant zijn we de

knowledge is van het product

grootste suikerfabriek in Euro-

suiker”, aldus Bram Fetter,

pa en exporteren we naar met

plantmanager bij Vierverlaten.

name Noord-West Europa.

“De meest mensen denken bij

Nauwelijks buiten de EU: die

suiker vaak alleen maar aan

markt gaat weer open zodra in

het product dat ze in de koffie

2017 de quotering van de suiker

doen of over het beschuitje met

af is. Die quotering is op Euro-

aardbeien strooien.

pees niveau in 1986 ingesteld

Dikwijls weten ze niet eens

en heeft er na een hervorming

op momenten die buiten de

kubieke meter groen gas ha-

dat het gemaakt wordt uit de

in 2005 toe geleid dat veel fa-

piek van de bietenoogst vallen.

len. Ter vergelijking: dat is het

suikerbiet

dat

brieken hun poorten moesten

We verwerken hier jaarlijks

gemiddelde verbruik van 7.000

het een honderd procent na-

sluiten of gefuseerd zijn. De

gemiddeld 2,5 tot 3 miljoen ton

Nederlandse huishoudens. Gas

tuurproduct is. Gekscherend

overgebleven fabrieken, zo’n

bieten tot 500.000 ton suiker,

dat we deels voor eigen vracht-

zeggen we wel: wij van Suiker

honderd in Europa, hebben

dus elke efficiencyslag vertaalt

wagens benutten, maar het

Unie maken de suiker niet, dat

zich geherpositioneerd en be-

zich direct in een beter rende-

overgrote deel gaat zó het lo-

doet de biet. De biet heeft zelf

reiden zich nu voor op de peri-

ment.”

kale gasnet op.”

energie in de vorm van suiker

ode ná 2017.”

en

evenmin

Biobased Economy

Toegevoegde waarde

die suiker vrij te maken en te

Efficiency

Een half miljoen ton suiker uit

In een op Biobased Economy

benutten.”

Anticiperend op de verwachte

zo'n 3 miljoen ton bieten. Daar

ingestelde

groei is de capaciteit in de fa-

blijft een enorme hoeveelheid

mensen niet langer afhanke-

Quotering

briek in Vierverlaten vergroot

reststoffen van over. Reststof-

lijk van fossiele grondstoffen,

Dat benutten gebeurt bij Vier-

en zijn de campagnes over een

fen die bij de Suiker Unie in het

zoals aardgas en olie, maar op

verlaten al vanaf 1896 toen

langere periode gespreid. “We

kader van de Biobased Econo-

die uit hernieuwbare bronnen

daar de suikerfabriek werd ge-

kunnen daardoor veel effici-

my tot hoogwaardige produc-

bouwd, oorspronkelijk een pri-

ënter werken. Zo slaan we het

ten worden verwerkt. “Wij zijn

het gezuiverd en als schoon

uit bietenblad en groen gas uit

telkens opnieuw beschikbaar

vate onderneming. “Het heeft

halffabrikaat diksap nu op in

een typisch voorbeeld van een

water 'terug gegeven' aan het

bietenpuntjes. Een biet bestaat

en het gebruik ervan stoot, in

onder andere tot het Schol-

enorme voorraadtanks, zodat

ketenindustrie, wat wil zeggen

oppervlaktewater. Jaarlijks is

voor gemiddeld uit 18% suiker,

tegenstelling tot olie en aard-

ten-concern behoord, werd la-

we het ook kunnen verwerken

dat we het hele proces beheren

dat een 'donatie' van 3 miljoen

ruim 75% water en zo'n 4% cel-

gas, netto geen extra CO2 uit.

en beheersen.

liter zuiver en schoon water

stof. Traditioneel wordt van die

“In principe kunnen heel veel

Van het bietenzaadje tot het

aan het milieu.”

celstof

gemaakt,

producten die nu aardolie als

dat als veevoeder door boeren

grondstof hebben, ook uit de

wordt ingekuild.

reststromen van bieten wor-

opgeslagen. Aan ons de taak

samenleving

zijn

zoals biomassa. Biomassa is

terugbrengen op de akkers

bietenpulp

van organische mest dat ge-

Biomassa

maakt is uit de reststoffen van

In de Biobased Economy zijn

de volgroeide biet. We gooien

alle componenten van de sui-

Maar tijdens het verwerkings-

een hoge toegevoegde waarde

niets weg en we maken ook de

kerbiet een bron van biomas-

proces van de biet blijven er

en die je in de verste verte niet

kringloop sluitend. Zo wordt

sa. Dit biedt enorme kansen

ook andere organische deel-

zou associëren met dat lepeltje

het water waaruit de biet voor

voor andere producten dan

tjes over, zoals de 'staartjes'

suiker in de koffie of de poe-

driekwart bestaat gebruikt als

alleen suiker. “Zo werken we

en bladresten. Die vergisten

dersuiker op de oliebol!”

proceswater in de fabriek in

al aan bioplastics uit diksap,

we, waarbij we jaarlijks uit

Vierverlaten. Vervolgens wordt

vezels uit bietenpulp, eiwitten

100.000 ton biomassa 10.000

den gehaald. Producten met

www.suikerunie.com

Agri & Food Special

Het wonder van DOC Kaas uitvloeisel van onze commerciële

Tekst: Fred Ootjers

en operationele strategie hebben

De explosieve groei van de zuivelsector is niet alleen een wonder van Friesland. Ook het in het Drentse Hoogeveen gevestigde DOC Kaas heeft vanaf 2000 een spectaculaire groei laten zien, waarbij de hoeveelheid verwerkte melk van eigen leden/melkveehouders verdrievoudigde.

we ruim een jaar geleden het handelshuis Cheese Partners Holland overgenomen, dat we -onder de naam Dutch Original Cheese- als tool inzetten om ons wereldwijd op nieuwe groeimarkten te richten. Daarnaast is DOC Kaas samen met Volac International via DVNutrition actief met de productie en afzet van producten op basis

Dit

jaar

wordt

bij

DOC

van ca 140.000 ton per jaar. We

van wei. Daarmee wordt volop in-

(Drents-Overijsselse Coöperatie)

zijn daarmee de op één na grootste

gespeeld op de mogelijkheden die

Gouden landen

partners om zo dicht mogelijk op

zig met productontwikkeling en

de magische grens van 1 miljard

kaasproducent van Nederland.”

zich in de markt voor babyvoeding

Ruim zeventig procent van de

de klant te zitten.”

innovatie waarbij we ons richten

en lifestyle producten voordoen.”

producten van DOC gaat de grens

kg van eigen veehouders ontvangen melk bereikt. “Een resultaat

Strategie

waar we trots op zijn”, glundert

Eerder dit jaar werd de capaciteit

algemeen directeur Jannes Oos-

op producten met een toegevoeg-

over naar landen binnen en bui-

Joint venture

de waarde. Nieuwe producten die

Regie

ten Europa. “Binnen de EU is

De recente aangegane samenwer-

aansluiten bij de vraag en ver-

van de kaaslijn op het Zuivelpark

Tot de volledige overname van

Duitsland onze grootste afne-

king met het Duitse Hochwald

wachting van de klant en waarmee

terveld. “Werd er in 2000 nog

met vijftien procent uitgebreid en

Cheese Partners Holland was DOC

mer. We verkopen naar meer

past wat dat betreft naadloos bin-

wij onze groei en het leveren van

50.000 ton kaas gemaakt in de

vernieuwd. “Er kan nu meer melk

al voor 42% eigenaar van het han-

dan veertig landen en zien in de

nen de operationele strategie om

een hoger rendement op het ver-

vestiging aan de Alteveerstraat in

van de leden worden afgenomen

delshuis. “Met de overname heb-

mondiale kaasmarkt nog grote

nieuwe markten actief te zijn. “De

werken van melk voor onze leden

Hoogeveen, inmiddels zitten we

en er kan tegen vrijwel gelijkblij-

ben we een belangrijke volgende

groeimogelijkheden. De focus ligt

échte groei van een onderneming

kunnen realiseren.”

na investeringen in het moderne

vende kosten meer omzet worden

stap gezet in de keten richting

de komende jaren op een aantal

wordt immers gerealiseerd uit de

Zuivelpark op een totale capaciteit

gegenereerd. Wij zijn nog een ech-

consument en verwerkingsindus-

key markets, die wij ‘de gouden

vermarkting van je product. Met

te coöperatie waarbij leden invloed

trie. Mede door onze 50% deelna-

landen’ noemen. We hebben een

Hochwald hebben we een part-

en zeggenschap hebben in onze

me in KraatsKaas hebben we nu

selectie gemaakt waar wij ons met

ner waar we kennis en kunde mee

gekozen strategie. Ons doel is om

de regie over de hele kaasketen,

DOC op willen toespitsen. Je kunt

delen. We opereren in dezelfde

een zo hoog mogelijke melkprijs

wat van belang is om de klant op

immers niet met de hele wereld

sector, zijn allebei een coöperatie,

en afnamegarantie voor de leden

de beste wijze te bedienen. We

tegelijk bezig zijn. We richten ons

delen dezelfde cultuur en vullen

te realiseren. Dat doen we op twee

beschikken nu als producent over

op landen en regio’s die aan drie

elkaar dus perfect aan.”

manieren. Aan de productiekant

een sterke commerciële infra-

criteria voldoen: potentieel voor

zijn we in staat om heel efficiënt

structuur naar onze afnemers: de

de markt, toegang tot de markt

Productontwikkeling

en dus kostenbewust kaas en wei-

grootwinkelbedrijven, de kaasver-

en het feit of we ons kunnen on-

Daarnaast wordt een verdere groei

producten te produceren. Aan de

werkende industrie en de out of

derscheiden met ons product en

van de productie gerealiseerd uit

verkoopkant spelen we in op zo

home markt in Nederland, Europa

concept. We zoeken daarbij doel-

het introduceren van nieuwe pro-

hoog mogelijke rendementen. Als

en in andere werelddelen.”

gericht naar samenwerking met

ducten. “We zijn voortdurend be-

www.dockaas.nl

Zuivel van Friese bodem De vraag naar zuivelproducten groeit. In onder meer China en Zuid Amerika groeit de economie flink. Met de toename van de welvaart neemt daar ook de vraag naar zuivelproducten toe. Afbeelding: Bert van der ploeg architectuur, stedenbouw, advies “Zeker in in landen buiten Europa is er volop ruimte voor Nederlandse kaas.” Aldus Klaas de is dus een logische uitbreiding een grote vlucht. In onder meer Jong COO A-ware Food Group. van het dienstenpakket van China en Zuid Amerika groeit de

geothermie en wellicht ook via

Leergierige collega’s

wind- en zonne-energie. ‘Klaas

In de zuivelfabrieken komen

de Jong, COO A-ware Food Group

straks ongeveer honderd vijftig

vult aan. ‘Dit alles, in combina-

mensen te werken. In de loop

tie met de centrale ligging in een

van januari 2014 maken A-ware

gebied met veel melkveebedrij-

Food Group en Fonterra bekend

ven hebben uiteindelijk de door-

voor welke functies zij collega’s

slag gegeven.’ Ook verwachten

zoeken. Beide zuivelfabrieken

wij dat het positieve imago van

willen werken met gemotiveer-

Friesland op het gebied van zui-

de medewerkers die bereid zijn

A-ware Food Group. Naast rij-

economie flink. Fonterra heeft

vel onze nationale en internatio-

om te leren. Naast ervaren me-

Achterwaartse integratie in de

pen, versnijden, verpakken, op-

sterke marktposities in deze

nale klanten aanspreekt’.

dewerkers zijn ook gemotiveer-

keten met een eigen kaasfabriek

slaan en transporteren van kaas

groeimarkten. Een deel van de

kan dit familiebedrijf vanaf eind

producten voor deze groeimark-

Exact volgens planning

de richting van procesoperator

A-ware Food Group

2014 haar eigen kaas produceren.

ten wordt straks in Heerenveen

De kaasfabriek heeft een capaci-

of

A-ware Food Group is een

De Nieuw Zeelandse zuivelco-

geproduceerd.”

teit van ca. 100.000 ton kaas per

welkom. Deze mensen bieden

oer-Hollands

de mensen zonder opleiding in levensmiddelentechnologie

familiebedrijf

öperatie Fonterra bouwt naast

jaar en de ingrediëntenfabriek

A-ware Food Group en Fonterra

gespecialiseerd in het rijpen,

de kaasfabriek een ingrediën-

Op Friese bodem

van 50.000 aan wei derivaten.

passende opleidingen aan.

versnijden, verpakken, op-

tenfabriek waar de wei, die vrij-

A-ware Food Group en Fonterra

‘Alles loopt strak op schema en

slaan en transporteren van

komt bij het kaasmaken, wordt

hebben voor Heerenveen geko-

het processing deel van kaasfa-

kaas en andere foodproducten

verwerkt tot ingrediënten voor

zen wegens de 25 hectare grond,

briek is wind- en waterdicht en

Fonterra Europe

onder geconditioneerde om-

voeding voor baby’s, sporters

de bereikbaarheid en de beschik-

de leveranciers zijn al gestart

Fonterra is een wereldspeler in zuivel; een toonaangevende leve-

standigheden. Dit bedrijf is

en senioren. Hans Berghorst,

baarheid van duurzame energie.

met het instaleren van de proces

rancier van zuivelingrediënten aan veel van de werelds grootste

in 2010 ontstaan door de fusie

projectdirecteur Fonterra. “De

De energiebehoefte van de fa-

onderdelen

van onze voorfa-

voedingsbedrijven. Fonterra is marktleider met eigen consumen-

van Anker Cheese (1962) en

consumptie van producten op

brieken is groot. Daarom wor-

briek.’ Vertelt Klaas de Jong. Op

tenmerken in Australië en Nieuw-Zeeland, Azië en Afrika, Midden

Bouter Cheese (1890). A-ware

basis van wei bestanddelen als

den de mogelijkheden verkend

1 december is het hoogste punt

Oosten en Latijns Amerika. Als Nieuw-Zeelandse coöperatie, in

Food Group heeft de ambitie

lactose en weieiwitten neemt

om zelf energie op te wekken via

van de bouw van de zuivelfa-

eigendom van boeren, is het de grootste verwerker van melk in de

uit te groeien tot de meest ge-

brieken bereikt. ‘De poederto-

wereld en produceert het meer dan twee miljoen ton zuivelpro-

waardeerde ketenpartner in

ren van Fonterra is dertig meter

ducten en toegevoegde waarde ingrediënten per jaar. Met tiental-

Europa in de food- & agribusi-

hoog.’ vertelt Hans Berghorst.

len jaren ervaring in zuivel is Fonterra een van de grootste inves-

ness. Daarnaast is zij in toe-

‘De wanden voor de toren zijn

teerders in zuivel onderzoek en innovatie in de wereld. De 16.000

nemende mate buiten Europa

gemaakt via een glijbekisting.

medewerkers werken wereldwijd aan een wijd spectrum van acti-

actief. Een belangrijk deel van

De bouwvakkers hebben 24 uur

viteiten; van het adviseren van boeren over het duurzaam houden

de melk voor de kaasfabriek

per dag, 7 dagen per week onaf-

van melkvee tot het verzekeren van de kwaliteitseisen voor onze

wordt geleverd door melkvee-

gebroken gewerkt om zo 3 meter

producten, elke dag maken we onze belofte waar aan klanten en

houders uit Noord Nederland .

per 24 uur te kunnen bouwen.’

consumenten in meer dan 100 markten in de wereld.

Meer dan 500 mensen leveren www.a-warefood.com

een bijdrage aan de bouw van de Klaas de jong, COO A-ware Food Group

Hans Berghorst, projectdirecteur Fonterra

fabrieken.

www.fonterra.com

Agri & Food Special MUELLER BV

Simply the best in rvs-tanks Tekst: Fred Ootjers

De roestvast stalen melkkoeltanks van Mueller staan bij zo’n 13.000 veehouders in Nederland. En binnenkort maken ze voor een boer in de Flevopolder een liggende tank van maar liefst 36.000 liter, de tweede grootste tank ter wereld van dit type (de eerste staat overigens ook in Nederland). Prestaties van (wereld)formaat dat begon met een verwarmings- en plaatstaalfabriekje in Springfield USA. Wytze Tjepkema, general manager van Mueller BV in Nederland is net terug uit een van de vijftig landen waar Mueller zijn tanks naar exporteert. “Ze hebben bij Mueller de administratie altijd goed op orde gehad en een optelsom leert dat er vanaf 1955 –het jaar waarin de eerste melkkoeltanks werden gefabriceerder wereldwijd inmiddels ruim

Mueller silotanks met een totaalinhoud van 3 x 55.000 liter bij een geitenbedrijf in Limburg.

72.000 zijn geleverd. In NederMueller-tank ‘simply the best

eller werkzaam is, is als doel

spilling en in een tijd die om

fabriceren

en

1960 geleidelijk aan vervangen

in rvs is’. De export van melk-

gesteld dat in 2020 op in de zui-

duurzaamheid vraagt, onver-

biertanks.

“De

Nederlandse

“Om welk soort koeltank het

door de melkkoeltanks, die on-

koeltanks maakt echter slechts

velketen energieneutraal wordt

antwoord.”

markt is wat dat betreft rede-

ook gaat en voor welke toe-

der andere werden vermarkt

een kwart van onze omzet uit:

gewerkt. “Centraal in het werk

lijk verzadigd, maar in Duits-

passing dan ook, onze missie

door de firma Meko.

de overige driekwart blijft in

van Mueller staat de jarenlan-

Totaaloplossing

land en vooral Engeland ligt er

is eenduidig: als rvs-specialist

Nederland.

gang-

ge ervaring in het ontwikkelen

Mueller is meer dan alleen

nog een enorme groeipotentie.

willen we op een duurzame en

Die kochten in, in Lichten-

bare en gebruikte grootte van

en produceren van een uniek

melkkoeltanks. Zo leveren ze

Voor Engeland hebben we een

maatschappelijk verantwoorde

voorde bij een fabriek waar in

een tank is tussen de 12.000 en

warmteoverdracht

licentie Mueller tanks werden

34.000 liter, gelijk aan wat er in

de Temp-Plate. De warmte die

vervaardigd. Separaat hadden

een tankauto kan. De groei van

ontstaat tijdens het koelen van

ze in Wesepe een afdeling Ser-

de zuivelsector en de schaalver-

de melk, wordt normaal ge-

vice en werd vanuit Assen de

groting van de bedrijven, maakt

sproken afgegeven aan de bui-

verkoop gedaan. Na wat overna-

dat sommige boeren zelfs een

tenlucht.

mewisselingen nam Paul Muel-

tweede tank plaatsen. Een wei-

ler Company in 2008 het bedrijf

nig efficiënte oplossing, omdat

Met de Mueller Fre-Heater kan

over en sindsdien produceren

het voor de melkrijder extra

die warmte benut worden voor

we voor Mueller melkveehoude-

handelingen geeft.

het kosteloos verwarmen van

De

meest

rijapparatuur, biertanks en een

plaatsen

van

Missie

land zijn de melkbussen vanaf

systeem,

water. Water dat door middel

complete serie producten voor

Logistiek

van doorverwarming via een

warmteoverdracht en proces-

Al vanaf het begin van de in-

boiler benut kan worden voor

apparatuur voor de industriële

troductie van de melkkoeltank

het reinigen van de melkstal en

markt.”

wordt gezocht naar methoden

melkkoeltank, maar ook voor

om de logistiek te vereenvoudi-

de privéwoning van de vee-

Groeimarkt

gen. “Tachtig procent van melk

houder. En we gaan als Mueller

Recent sloot Mueller Sales in

bestaat uit water. Waarom dat

zelfs nog een stapje verder. Op

Assen een lucratieve overeen-

water niet al aan de bron ge-

dit moment draaien er proe-

komst met Oeganda voor de le-

scheiden, op de boerderij? Tech-

ven waarin we alle warmte die

vering van 100 melkkoeltanks.

nisch gezien is dat al mogelijk,

vrijkomt in een veehouderij,

“Afrika is een echte groeimarkt

maar de uitvoering betekent een

omzetten in bruikbare ener-

Wytze Tjepkema, general manager Mueller BV Nederland: “We proberen veehouders en de zuivelwerkende bedrijven in opkomende

voor ons. Parallel aan de expor-

revolutie in de melkkoelruimte,

gie. Je kunt daarbij denken aan

markten te overtuigen dat een Mueller-tank ‘simply the best in rvs is’.’

tactiviteiten van bijvoorbeeld

iets waar de wet- en regelgeving

de warmte van de koeien, de

FrieslandCampina, proberen we

nog geen antwoord op heeft.”

lampen, het ingekuilde voer,

rvs-installaties voor de proces-

partner gevonden die samen

manier een bijdrage leveren aan

noem maar op. Warmte die nu

industrie, die gebruik maken

met ons de Engelse horeca aan

een goede en gezonde voedsel-

veehouders en de zuivelwerkende bedrijven in die opkomende

Energieneutraal

zó de lucht in gaat en die geen

van chemische, biochemische,

de kelderbiertank wil krijgen.

voorziening op de wereldmarkt.

markten te overtuigen dat een

Binnen de branche waarin Mu-

enkel rendement oplevert. Ver-

mechanische

fysische

We hebben al proefgedraaid op

Dit doen we door middel van

processen. “Complete appara-

verschillende festivals en de re-

het leveren van hoogwaardige

ten waarin warmtewisselaars

sultaten zijn heel positief. Ons

producten, uitstekende service

zijn geïntegreerd, worden als

doel is nu om alle fusten in het

en

totaaloplossing

aan

Wembley stadion te vervan-

voor kwalitatief hoogwaardige,

onder andere de chemische in-

gen door biertanks. Als je weet

al dan niet geconditioneerde,

dustrie. Naast integratie in de

dat er tijdens een gemiddelde

opslag van vloeistoffen.”

afzonderlijke producten, kun-

match in goed anderhalf uur

nen warmtewisselaars echter

80.000 liter bier wordt gedron-

ook apart worden geleverd. Zo

ken, kun je je voorstellen wat

worden ze onder andere toege-

een werk dat geeft bij het aan-

past door een bedrijf in Duits-

en loskoppelen van de fusten.

land, die met de warmtewis-

Een biertank is de oplossing en

selaars windenergie omzet in

geeft de horecaondernemer ook

methaangas. Windenergie kun

nog eens de vrijheid om voor

je namelijk niet opslaan: me-

zijn eigen merk bier te kiezen,

thaangas wel.”

zonder zich te hoeven verbin-

en/of

geleverd

den aan één leverancier. Dat

Zonnepanelen met koelbak in Ethiopië.

Kelderbiertanks

laatste geldt voor de Engelse

De echte groeimarkt voor Mu-

horecaondernemer, maar ook

eller zit momenteel in het

voor zijn Nederlandse collega.”

innovatieve

oplossingen

www.paulmueller.nl

Agri & Food Special Arend Steenbergen, voorzitter LTO Noord Drenthe

LTO NOORD GRONINGEN

‘Wij denken en werken oplossingsgericht’

‘Er wordt weer geld verdiend in de akkerbouw’

Tekst: Fred Ootjers

Arend Steenbergen. Melkveehouder te Pesse en daarnaast voorzitter LTO Noord Drenthe, fractievoorzitter voor de VVD in de gemeente Hoogeveen, lid van de fokkerijraad CRV en voorzitter van de veekeuring de zuidwesthoek. En bovendien ook nog eens voorzitter van de voetbalvereniging SV Pesse. Evenzovele functies die het wezen van Arend kenmerken: een specifiek belang dienen, maar dan altijd ingebed in een algemeen belang.

partijen de belangen van onze

vaak alleen een korte termijn

leden te dienen”, aldus Steen-

effect heeft.”

bergen. “We zitten aan tafel bij de leden van Gedeputeerde

Pilot projecten

Staten en Provinciale Staten

“Het streven naar oplossingen

van Drenthe, praten mee op lo-

maakt dat we als LTO Noord

kaal niveau met de Drentse ge-

Drenthe

meentes en hebben nauw over-

items’ een pilot project gaan

leg met onder andere Stichting

doen. Intern voor een nieuwe

Drents Landschap, Natuurmo-

structuur, extern voor onder

numenten en de Drentse Na-

andere de ‘Beekdalenvisie’ en

tuur en Milieu Federatie.

het ‘Collectieven als gevolg van

voor diverse ‘hot

het Gemeenschappelijk Land-

Tekst: Fred Ootjers

Het is niet alleen de veehouderij en in het verlengde daarvan de zuivelverwerkende industrie die florerende tijden doormaakt. Ook de akkerbouw doorstaat met glans de economische recessie, niet in de laatste plaats Foto: Hans Banus -aldus Hilbrand Sinnema, voorzitter LTO Noord provincie Groningen- dankzij de structurele innovatieve slagkracht van de schaffing van de rode diesel, de innovatie van de bedrijfstak. akkerbouw-gerelateerde ver- BTW verhoging en de accijnsver-

In en voor alles geld dat we be-

bouwbeleid’.

Suiker

hoging, blokkeren de weg naar

langenbehartiger zijn voor de

het ammoniakdossier hebben

“Er wordt weer geld verdiend

Unie. Geënt op het streven naar

duurzaamheid in de akkerbouw.

leden, maar we denken en wer-

we veel bereikt, de bedrijfs-

in de akkerbouw”, vertelt Sin-

een biobased economy halen ze

Wil je als boer serieus werk ma-

ken altijd oplossingsgericht. Op

ontwikkeling is in de afgelopen

nema. “De vraag naar grond-

inmiddels een breed scala aan

ken van die duurzaamheid, dan

die manier voorkom je dat een

jaren doorgegaan, alhoewel er

stoffen neemt toe, zowel vanuit

andere producten dan alleen

zul je eerst moeten investeren.

“Als LTO Noord Drenthe probe-

besluit op een gegeven geno-

op dit moment een kink in de

het binnen- als het buitenland.

suiker uit de biet. En ook de

Het is daarom een goede zaak

ren wij op alle niveaus en met

men gaat worden uit politie-

kabel zit. Ook hier proberen wij

Een van de hoofdoorzaken van

Avebe heeft inmiddels de slag

dat het Rijk en de provincie Gro-

zoveel

ke motieven, wat per definitie

echter weer tot een oplossing

die stijging is de nieuwe toepas-

gemaakt om het rendement uit

ningen middelen beschikbaar

te komen, altijd vanuit land-

singen die met de producten uit

de markt te halen en niet langer

stellen om geleidelijk over te

bouwbelang gezien. We durven

de akkerbouw worden gedaan.

afhankelijk te zijn van Europees

schakelen naar die door iedereen

dan ook te stellen dat het op

Zoals het winnen van biogas uit

geld. Prioriteit heeft nu de ver-

gewenste duurzame akkerbouw.

de meeste dossiers voorspoe-

bijvoorbeeld mais. Werd dat lan-

betering van het rendement per

Als LTO hebben wij de taak om

dig verloopt. We behalen goede

ge tijd alleen verwerkt tot vee-

hectare voor de telers. Avebe zal

voorwaarden te scheppen en te

resultaten en we zijn er als LTO

voer, tegenwoordig wordt het op

wat dat betreft mee moeten met

bewaken dat landbouwbedrijven

Noord Drenthe natuurlijk best

grote schaal omgezet in groene

de prijsvorming van andere ge-

zich kunnen ontwikkelen. Boe-

een beetje trots op dat we een

energie. Hernieuwbare grond-

wassen.”

ren zijn zélf ondernemers en de

voorbeeld zijn voor de rest van

stoffen, als alternatief voor de

Nederland!”

steeds schaarser wordende delf-

Kostenontwikkelingen

eens aan dat ze het ondernemer-

stoffen.”

Als provinciaal voorzitter van

schap uitstekend beheersen.”

mogelijke

betrokken

Door overleg in

werkingsindustrie

is

huidige groei toont maar weer

LTO spreekt Sinnema zijn zor-

www.ltonoord.nl/provincie/ drenthe

Suiker Unie

gen uit over de kostenontwikke-

www.ltonoord.nl/provincie/

Arend Steenbergen

“Een prachtig voorbeeld van de

lingen. “Maatregelen als de af-

groningen

DUN AGRO

Van hennephuis tot hennepsapje Tekst: Fred Ootjers

Hij bezit de pioniersgeest zoals die de veenkoloniale akkerbouwer door de geschiedenis altijd heeft gekenmerkt. Die zich in mindere tijden nooit gewonnen geeft, maar op zoek gaat naar alternatieven. En zich stort op de verbouw en verwerking van bijvoorbeeld hennep. Albert Dun in Oude Pekela is zo’n veenkoloniale pionier, die uit hennep de meest onverwachte producten weet te halen. Een gezond en lekker sapje bijvoorbeeld.

nep wilden gaan verbouwen.

volwaardige

Dat bedrijf was zelf nog volop in

werkingslijn. “We hebben bij

industriële

ver-

ontwikkeling en ik heb mij van-

boeren in de regio inmiddels

af het eerste contact intensief

500 hectare aan hennepteelt uit

bezig gehouden met die groei.

staan; volgende jaar is dat 1000

Dat eerste contact was in 1994:

hectare. Om rendabel te kunnen

zes jaar later ben ik voor mijzelf

zijn ten opzichte van de ver-

begonnen met een alternatieve

bouw van andere gewassen, zijn

natuurvezel-verwerkingslijn.”

we voortdurend op zoek naar nieuwe toepassingen van de

Zelfstandig

hennep. Zo hebben we een ma-

Aanvankelijk met vallen en op-

chine ontwikkeld die al tijdens

staan en vrijwel geheel op eigen

de oogst het blad van de rest van

benen, ontwikkelde Albert een

de plant scheidt. Met die ma-

kleinschalige,

revolutionaire

chine zijn we de eerste en enige

productielijn waar de hennep

ter wereld. Het blad wordt niet

werd verwerkt tot onder ande-

langer ondergeploegd, maar we

We schrijven de jaren negentig

re hennepstrooisel -onder de

maken er voor een deel onder

van de vorige eeuw, wanneer

merknaam Hempbed- voor ge-

de naam SANA Hemp Juice een

dat op dit moment een nieuwe

toepassing

het in de veenkoloniale akker-

bruik in stallen en kooien voor

gezond en voedingsrijk sap-

productiehal wordt gebouwd.

Bovendien zijn de blokken on-

sigarettenvloei. De houtdelen

bouw allerminst voorspoedig

kleine

Daarnaast

je voor menselijke consumptie

“We gaan daar vanaf volgend

brandbaar.”

tenslotte worden verwerkt in

gaat. Het rendement uit tra-

wordt er papier-, isolatie- en

van. Een 100% natuurproduct,

jaar

ditionele

fa-

automobielvezel geproduceerd.

zoals dat overigens voor alle

gen. Duurzaam en energiezui-

Duurzaam

suikerbie-

“Als pionier moet je eerst laten

producten van hennep geldt.

nig bouwen zijn tegenwoordig

Met

ten en graan staat zwaar onder

zien wat je kunt maken, voordat

Het restant van het blad wordt

sleutelwoorden in de bouw en

kingsfabriek

Agro

vezelhennep! Door al deze nieu-

druk en menige akkerbouwer

iemand er geld in wil steken.

via grasdrogerij Oldambt voor

men is voortdurend op zoek

is in het gebied van de Gro-

we producten is het mogelijk

staat het water tot aan de lip-

Behalve met wat subsidie van

andere innovatieve toepassin-

naar ecologische bouwproduc-

nings-Drentse

veenkoloniën

twee nieuwe oogstmachines te

pen. “Ik ben al vanaf mijn acht-

de provincie Groningen en hulp

gen benut.”

ten. Dat kunnen geheel nieuwe

een belangrijk stap gezet naar

bouwen en de akkerbouwboeren

tiende jaar boer”, vertelt Albert.

van de NOM heb ik het bedrijf

producten zijn, maar dus ook

groei van duurzame akkerbouw.

een saldo van tenminste 1200

“En ik had het net als mijn col-

zoals dat er nu staat, helemaal

Hennepblokken

hennep dat al een eeuwenlange

“De hennepplant wordt volle-

euro op jaarbasis te bieden.

lega-boeren in die tijd niet ge-

vanaf de grond af zelfstandig

Een andere duurzame toepas-

gebruikstraditie kent. De hen-

dig gebruikt. Er gaat niets ver-

Waardoor we ze -na het weg-

makkelijk. Maar in plaats van

opgebouwd.”

sing is de verwerking tot blok-

nepblokken hebben als bijzon-

loren. De zaden voor de produc-

vallen van de subsidie voor het

ken en prefab panelen, waarvan

dere eigenschap dat ze warmte

tie van olie voor consumptie en

seizoen 2014- behalve een plus

producten

brieksaardappelen,

als

huisdieren.

te berusten ben ik om mij heen

Albert Dun: ‘Als pionier moet je eerst laten zien wat je kunt maken, voordat iemand er geld in wil steken.’ (Foto: Martin Hoogeboom)

prefabhuizen

als

binnenwand.

vervaardi-

speciaal

papier,

bijvoorbeeld

dierstrooisel en bouwmateriade

len. En dat is nog maar een deel natuurvezel-verwervan

Dun

van de vele mogelijkheden van

gaan kijken naar alternatieven.

Hennepsapje

vervolgens huizen kunnen wor-

vasthouden, waardoor een ge-

voor schoonheidsproducten als

ook een vroegere uitbetaling

Bij toeval kreeg ik toen van ie-

En het is nooit af. De produc-

den gebouwd. Op het terrein van

zond en aangenaam binnenkli-

shampoo, de bastvezels worden

kunnen garanderen.”

mand een telefoontje dat een

tielijn van 2000 was de basis

Dun Agro staat een modelwo-

maat ontstaat. Ze zijn ook zeer

toegepast in composietmateri-

hennepverwerkend bedrijf op

voor een verdere evolutie en

ning en de belangstelling uit de

geschikt voor het na-isoleren

alen zoals deurpanelen in au-

www.dunagro.nl

zoek was naar boeren die hen-

heeft zich ontwikkeld tot een

bouwwereld is dermate groot,

van bestaande wanden en voor

to’s, isolatiemateriaal en voor

www.sanahempjuice.com

Agri & Food Special AUSNUTRIA HYPROCA

Boomingmarkt voor babyvoeding Tekst: Fred Ootjers

In de wachtruimte van de Ausnutria Hyproca-locatie in Leeuwarden hangt aan de muur een schilderij van een goede twee meter hoog bij drie meter breed. Het doek toont de beschouwer een meer dan levensgrote baby die op de rug liggend in een typisch Fries landschap zich tegoed doet aan een zuigflesje half gevuld met melk die het tussen de tenen geklemd houdt. Een vertederend beeld dat in één oogopslag laat zien waar Ausnutria Hyproca voor staat.

en in Leeuwarden en Kampen

tie op het gebied van zuivel.

en levert de fabriek in Ommen

Consumenten hebben dan ook

niet alleen onder eigen merk,

veel vertrouwen in flesvoeding

maar ook aan diverse grote in-

van

ternationale bedrijven hoog-

Er volgde in China een ware

waardige zuivel-ingrediënten.

stormloop op de winkelschap-

Samen met onze collega’s in

pen naar melkpoeder uit Ned-

Heerenveen en Almelo vormen

erland, een beweging die tot

wij één organisatie onder de

op de dag van vandaag voortd-

naam Ausnutria Hyproca”

uurt. Recent is er nóg weer een

Nederlandse

oorsprong.

schandaal in China geweest, nu

Synergie

omdat importeurs sjoemelden

Door de synergie tussen de ver-

met de houdbaarheidsdatum

schillende

bedrijfsonderdelen

van het melkpoeder. Al met al

garandeert Ausnutria Hyproca

maakt het dat Chinese ouders

een integraal beheerste pro-

terecht zeer kritisch zijn in hun

ductieketen, waardoor de or-

keuze voor flesvoeding en de

ganisatie de kwaliteit in eigen

afzetmarkt in China enorm is

op

hand houdt. Het samenvoegen

gegroeid. Alfred Haandrikman,

melkpoeder is inderdaad onze

van de verschillende bedrijfs-

manager R&D: “De schandalen

corebusiness”,

Ger-

culturen ging echter niet zonder

in China hebben ook geleid tot

rit Bijlsma, managing direc-

slag of stoot, wat niet ongebrui-

strengere regels voor produ-

tor Lypack Leeuwarden. “Een

kelijk is in dit soort processen.

centen van babyvoeding die

business die hier in Leeuwar-

Bijlsma: “Voor je alle neuzen

naar China exporteren. Regels

den terug gaat tot het jaar

in dezelfde richting hebt, ben

die hoge eisen stellen aan de

1912 wanneer de zuivelfabriek

je inderdaad alweer een poos

kwaliteit van de ingrediënt-

Lijempf -Leeuwarder IJs en

onderweg. Maar daarna gaat de

en en productieprocessen. Wij

Melkproducten Fabriek- wordt

synergie uit dat proces dan ook

als bedrijf verwelkomen deze

opgericht. In 1938 wordt met

als een vliegwiel werken. Ze-

strengere eisen en hebben be-

de ontwikkeling van melkfor-

ker wanneer je door veranderde

wezen hieraan te voldoen.”

mules voor baby- en kinder-

omstandigheden in de wereld-

voeding begonnen. De fabriek

markt van flesvoeding de wind

Groeimarkten

wordt later overgenomen door

stevig in de rug krijgt.”

Maar ook de versoepeling van

“Flesvoeding

gebaseerd vertelt

Royal Wessanen en de naam

het één-kind beleid in China

vanwege de toegenomen con-

Chinese melkpoederschandalen

is een potentiële groeimarkt

tacten in het buitenland veran-

Een van die -vrij plotseling-

voor de afzet van flesvoed-

derd in Lyempf. Er volgt nog

veranderende omstandigheden

ing. Froukje Dijkstra, manager

een overname door Nutricia

was het melkpoederschandaal

Inkoop & Logistiek: “Decenni-

en in 1999 koopt de Hyproca

in China in 2008. Als gevolg

alang mochten Chinese ouders

Dairy Group de fabriek in Leeu-

van de vervuiling van het melk-

niet meer dan één kind nemen.

warden en wordt de naam ve-

poeder met melamine kregen

Onlangs is aangekondigd dat

het Midden-Oosten, Rusland

onze investeringen, waaronder

vraag is vooral naar operators

randerd in Lypack. De Hypro-

maar liefst driehonderdduizend

ze in de toekomst twee kin-

en andere delen van Azië met

de bouw van de nieuwe fabriek

die overweg kunnen met de

ca Dairy Group had in 1996 al

baby’s nierstenen en kwamen

deren mogen krijgen, mits één

een groeiende welvarende mid-

in Heerenveen.”

uiterst strenge hygiëne eisen.

een zuivelfabriek in Ommen

er minstens zes kinderen om

van de ouders enig kind is. In

denklasse, gekoppeld aan de

We hebben al diverse gesprek-

Werkgelegenheid nieuwbouw vrouwen in die delen van de Heerenveen

ken gehad met sollicitanten,

wereld voor een baan kiezen.

Die groei maakt niet alleen uit-

naast zijn we een samenwerking

En dan vaak voor het gemak

breiding van de productiefa-

aangegaan met het UWV, de ge-

voor flesvoeding kiezen. Wij

ciliteiten

maar

meente en opleidingsinstituut

als organisatie willen bijdra-

ook een efficiënt samenvoegen

mbo Life Sciences, om mensen

gen aan het aanbod gezonde

van enkele verspreid liggen-

die al een kortere of langere tijd

en nutritionele flesvoeding in

de afdelingen. Petra Bakker,

buiten het arbeidsproces val-

deze landen, zodat ook de oud-

manager HR: “Op dit moment

len, een opleidingstraject aan te

ers daar die geen borstvoeding

worden met name de onder-

bieden met in het verschiet een

kunnen of willen geven, een

zoeks- en salesactiviteiten ver-

aanstelling binnen onze organ-

goede keus kunnen maken voor

richt vanuit het hoofdkantoor

isatie. Het is erg leuk om te zien

hun kind. Deze wereldwijde

in Heerenveen. Met de nieu-

hoe enthousiast deze mensen

ontwikkelingen maken dat we

wbouw in Heerenveen komen

zijn: ze staan haast te popel-

vanaf het samengaan van de

meer afdelingen en activiteiten

en om te mogen beginnen! De

ontwikkeling dat steeds meer

noodzakelijk,

waaronder zij-instromers. Daar-

overgenomen en in 2011 wordt

het leven. “Ouders van baby’s

dat besluit liggen voor Ausnu-

verschillende fabrieken onder

bij elkaar. De eerste paal voor

plekken voor dit opleiding-

ze ook eigenaar van een fabriek

in China verloren in één klap

tria Hyproca enorme kansen

de naam Ausnutria Hyproca een

de fabriek gaat voorjaar 2014

straject zijn helaas al ingevuld;

in Kampen. Tegenwoordig is

het vertrouwen in het melk-

om de Chinese ouders die geen

explosieve groei doormaken.

in de grond en we zijn al druk

openstaande

de productie van flesvoeding,

poeder dat in eigen land werd

borstvoeding kunnen of wil-

Onze huidige productiecapac-

bezig met het werven van ge-

onder andere operators zijn te

zowel onder eigen merknaam

gemaakt

massaal

len geven, de beste kwaliteit

iteit is echter niet groot genoeg

kwalificeerde

vinden op onze website.”

als op basis van private label

voor geïmporteerde flesvoeding.

flesvoeding te kunnen bieden.

om aan de stijgende vraag te

In eerste instantie gaat het om

en contract manufacturing, de

Nederland had en heeft wereld-

Daarnaast profiteren we van de

voldoen. Dit en onze focus op

tussen de honderd- en hon-

www.ausnutria-hyproca.nl

kernactiviteit van de fabriek-

wijd een uitstekende reputa-

opkomende markten als Afrika,

kwaliteit vormt de basis voor

derdtwintig medewerkers. De

www.kabritaonline.nl

en

kozen

medewerkers.

vacatures

voor

Geitenmelk uit de zuigfles Ausnutria Hyproca steunt de groei en ontwikkeling van baby’s en kinderen wereldwijd door het bieden van nutritionele flesvoeding, op basis van zowel koe- als geitenmelk.Voor haar geitenmelkproducten ontvangt de organisatie geitenmelk van 40 geitenhouders, die aangesloten zijn bij haar dochtermaatschappij Holland Geiten Melk BV. Sinds januari 2013 heeft het bedrijf haar leden de toezegging gedaan de hoogste melkprijs te betalen. In de toekomst wil Ausnutria Hyproca nog meer geitenmelk gaan verwerken, nieuwe leveranciers zijn dan ook welkom. Bijlsma: “Hoewel babyvoeding op basis van geitenmelk een relatief onbekend product is, merken wij een wereldwijde stijging van de vraag naar dit product. Met Kabrita, ons merk voor babyvoeding op basis van geitenmelk, willen we een leidende positie opbouwen en na succesvolle introducties in China, Rusland en het Midden-Oosten is Europa de volgende markt die we gaan veroveren. Verouderde Europese wetgeving heeft ons jarenlang in de weg gezeten, maar vanaf augustus dit jaar is geitenmelk officieel toegestaan in zuigelingenvoeding. Vanaf februari 2014 is Kabrita zuigelingenmelk, opvolgmelk en peutermelk verkrijgbaar via www.kabritaonline.nl, waar men ook alles kan lezen over de voordelen van geitenmelkvoeding.”

Agri & Food Special

Roeters: dan weet je dat het goed is! Hij heeft zijn roots in de stalinrichting, met name waar het de melkinrichting betreft. In 2005 nam Ludolf Roeters echter een landbouwmechanisatiebedrijf in het Drentse Een over, een onderneming die hij al snel uitbreidde met een onderdeel Melk- en Staltechniek en nog weer korte tijd later met een divisie Tuin- en Parkmachines. Op het terrein van Roeters staat een aantal gloednieuwe Fendt tractoren, de een nog imposanter dan de ander. “Van Fendt zijn we, naast Krone en Trioliet, geautoriseerd dealer”, vertelt Ludolf.

“Onze

landbouwme-

chanisatie is voornamelijk afgestemd op de veehouderij, de

Nielsen-Massey Vanillas

‘Pure, 100% natuurlijke extracten’ Tekst: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

Nielsen-Massey Vanillas, met vestigingen in Leeuwarden en de Verenigde Staten, behoort wereldwijd gezien tot de 3 grootste producenten van pure, 100% natuurlijke extracten op basis van koude-extractie. In Leeuwarden worden vanille-exzaak van om het spul binnen de iedere stal een stalinrichtings- tracten geproduceerd voor onder kortste keren weer aan de rol te plan op maat kunnen leveren.” andere de industrie, foodservice en retail. hebben.” Voor bos-, tuin- en parkmachi-

belangrijkste agrarische bedrij-

zijn, waarna ze vochtig verhit

nen en parfum.’

vigheid hier in de regio. Naast

In melk- en staltechniek ver-

nes is Roeters dealer van Hus-

Nielsen-Massey

In-

en voorts langzaam gedroogd

‘Onze grootste groei zit in de

verkoop van alle noodzakelijke

zorgt Roeters de verkoop en

qvarna en Honda, voor zowel de

ternational B.V. in Leeuwar-

worden. Door dit fermenta-

consumentenmarkt en food-

machines nieuw en gebruikt,

service van SAC melkmachi-

particuliere als de professionele

den maakt onderdeel uit van

tieproces verandert de onrij-

service

verrichten we ook het onder-

nes en –robots. “We doen al

gebruiker. En net als dat geldt

het Amerikaanse familiebedrijf

pe,

vrucht

rechten maken met heerlijke

houd en reparaties aan het ma-

jaren zaken met Royal De Boer

voor de grote landbouwmachines

Nielsen-Massey Vanillas, waar

in een zwart vanillestokje met

ingrediënten heeft een enorme

terieel.

Stalinrichtingen

de

bij Roeters: service, onderhoud

sinds 1907 inmiddels de derde

een verfijnde geur en smaak.

vlucht genomen. Ook de diver-

goede reputatie en de uitste-

en reparatie gebeurt in de eigen

generatie Nielsen aan het roer

De gedroogde peulen worden in

se kookprogramma’s op TV zijn

Ongeacht de tijd van het jaar

kende kwaliteit van hun stalin-

werkplaats van Roeters, door de

staat. Het concern produceert

Leeuwarden versneden. Tijdens

hier debet aan. Al onze extrac-

en ongeacht het tijdstip van de

richtingsproducten. Daarnaast

eigen mensen van Roeters.

verschillende

extracten

verschillende sessies -waarbij

ten zijn verkrijgbaar in ver-

dag. Zeker in het hoogseizoen,

leveren we ook besturingssys-

van vanille, chocolade, koffie,

suikers, water en alcohol wor-

pakkingen van 60 ml tot ieder

wanneer iedereen en alles op

temen voor de ventilatiesyste-

amandel,

sinaasap-

den toegevoegd- is het mogelijk

gewenst formaat en we leveren

scherp staat, is het onaccepta-

men aan Royal De Boer en is de

Roeters BV

pel, sinaasappelbloesemwater

om de circa 300 verschillende

in vrijwel alle landen wereld-

bel dat een machine ook maar

samenwerking inmiddels uit-

Hoofdstraat 38-40, Een

en pepermunt. Deze extracten

geur- en smaakcomponenten

wijd. De consument vindt op

één minuut langer stil staat dan

gegroeid tot een partnerschap,

(0592) 65 62 86

worden wereldwijd toegepast in

uit de peul en de zaadjes (het

onze website altijd een detail-

nodig is. Wij maken er een ere-

waarbij wij als Roeters voor

www.roetersbv.nl

de voedingsmiddelensector.

vanillemerg) te extraheren. Het

handel/delicatessenzaak in de

procedé koude-extractie staat

buurt. De vestiging Leeuwar-

Verfijnde geur en smaak

garant voor optimale kwaliteit

den telt 10 medewerkers. We

Algemeen directeur Bouwe de

en smaak.

zijn bezig met het vormen van

vanwege

CSK FOOD ENRICHMENT

Vanillas

pure

citroen,

niet-aromatische

branche.

Mooie

ge-

Say cheese to taste!

Vries vertelt: ‘In Leeuwarden

buteur van de andere extracten

‘Wereldwijd is er meer vraag

Production Planner. Mochten

CSK Food Enrichment in Leeuwarden. Een eigentijdse bedrijfsnaam, maar de letters ‘CSK’ gaan terug tot het jaar 1905 wanneer een achttiental Friese zuivelfabrieken de Coöperatieve Stremsel- en Kleurselfabriek oprichtten. Doel was om met zuivelcultures smaak aan kaas te geven, iets wat tot op de huidige dag de corebusiness van CSK is gebleven. Ruim honderd jaar geleden voor die achttien zuivelfabriekjes in Friesland: anno 2013 worden de producten vanuit Leeuwarden naar ruim dertig landen over de hele wereld ge- Flavour wheel reldwijde vraag te voldoen is ëxporteerd. “In ons laboratorium in Ede ma- recent bij de bestaande strem-

die in de Verenigde Staten vol-

naar vanille dan er geleverd kan

mensen

gens hetzelfde productiepro-

worden’, aldus de Vries. ‘Veel

in één van deze functies dan

cedé worden gemaakt. In sep-

producenten

daarom

kunnen ze de QR code scannen

tember 2013 zijn we verhuisd

hun toevlucht tot het maken

voor meer informatie. Op korte

naar de Apolloweg 8 in Leeu-

van synthetische vanille.

Wij

termijn zullen we in meer func-

warden. Dit pand is middels een

gebruiken voor al onze extrac-

ties uitbreiden. Tot slot staat

half jaar durende verbouwing

ten

natuurlijke

de bouw van een proefkeuken

aangepast naar onze wensen en

grondstoffen. Onze biologische

gepland voor demonstraties.

alle normen voor de voedings-

producten voldoen aan de Skal

De groei zit er goed in dus volle

middelenindustrie. Tijdens een

en USDA/NOP eisen. De zeer di-

kracht vooruit.’

spectaculaire opening in okto-

verse vanille-extracten worden

ber hebben we met personeel

gebruikt in allerhande gerech-

en klanten gevierd dat onze

ten van cupcake tot de verfijnde

productieruimte is verdriedub-

keuken, maar ook voor medicij-

beld en de kantoorruimte is vertienvoudigd.’

In de productiehal wordt het leidingwater gefilterd middels een “Men kent ons in de branche die bacteriën, afgestemd op de Leeuwarden een nieuwe zuur- ozon installatie. ken we voortdurend selecties van

selfabriek aan de Pallasweg in

als ‘de tastemakers’”, ver-

vraag van de klant. Die klant wil

selfabriek gebouwd.

“Met de

Vervolgens worden door middel

telt Sanne Melles, algemeen

bijvoorbeeld een laagvet kaas.

nieuwbouw zijn alle kernacti-

van koude-extractie vele soor-

directeur van CSK. “Wij be-

Probleem van dit type kaas is dat

viteiten van CSK op één plek

ten

palen de smaak van allerlei

ze vrijwel geen smaak heeft en

samengebracht. Kaas is nog

traheerd (onttrokken) uit peu-

producten die van melk wor-

dat ook de textuur niet uitnodigt

altijd onze corebusiness, maar

len van verschillende soorten

den gemaakt. Dat is vooral

tot consumptie. Met hulp van

er is steeds meer vraag naar

vanilleplanten van plantages

kaas, maar bijvoorbeeld ook

ons ‘Flavour wheel’ -een pallet

gefermenteerde producten als

wereldwijd. De peulen wor-

yoghurt, kwark en boter. Die

van smaken- gaan we in nauwe

yoghurt en kwark. De nieuwe

den geplukt als ze nog niet rijp

smaak komt van melkeigen

samenwerking met de klant op

fabriek heeft een dubbele capa-

bacteriën,

het

zogenaamde

zoek naar de gewenste smaak en

citeit ten opzichte van de oude

zuursel, waarvan wij honder-

passen tegelijk de textuur aan.

situatie en met uitbreidings-

den

produceren.

Alles met inzet van authentieke,

mogelijkheden naar de toe-

Van zichzelf smaakt alle melk

hoogwaardige zuivelingrediën-

komst.”

hetzelfde, maar het verschil

ten, puur natuurlijk en die naad-

zit hem in de bacterie. Er zijn

loos aansluiten op een gezonde,

talloze soorten bacteriën die

verantwoorde en duurzame ma-

melkzuur produceren en daar-

nier van leven.”

varianten

bij hun eigen karakteristieke

een management team. Hier-

Groeimarkten foodservice en voor zijn we op zoek naar een nille-extracten en zijn distri- consumenten Quality Control manager en een produceren we sinds 1995 va-

CSK Food Enrichment Pallasweg 1, Leeuwarden

smaak en aroma aan het zui-

Nieuwbouw

(058) 284 42 42

velproduct meegeven.”

Om aan de toenemende we-

www.cskfood.com

vanille-extracten

geëx-

alleen

nemen

puur

geïnteresseerd

www.nielsenmassey.com

zijn

Agri & Food Special

Innovatieplatform Biobased – Agribusiness haalt alles uit tuin- en akkerbouw Uit tuin- en akkerbouwproducten is meer te halen dan alleen aan de buitenkant is te zien. Het Innovatieplatform Biobased – Agribusiness in ZO-Drenthe heeft als doel om alle plantaardige grondstoffen uit groenten, bloemen en planten te halen die gebruikt kunnen worden in de food-, feed-, farma- en chemiesector. Jannie Peltjes, directeur van

ten ook stoffen in dergelijke

ten daarom ook dat planten

Het Innovatieplatform Bioba-

producten die voor andere sec-

inhoudsstoffen

die

sed - Agribusiness is een on-

toren weer van toegevoegde

goed zijn voor de gezondheid.

derdeel van het Innovatie en

waarde zijn. Stoffen die bij-

De laatste jaren zijn de produc-

Kennisplatform Drenthe (www.

voorbeeld effectief zijn tegen

ties in de tuin- en akkerbouw

IKDrenthe.nl),

ziektes. Als innovatieplatform

echter meer gericht op mas-

door

willen we dat de producten die

sa.’ En dat is zonde. In plan-

Vanuit het platform zijn ver-

geteeld worden beter worden

ten zitten duizenden stoffen

schillende projecten geïnitieerd

benut en dat reststoffen wor-

die je van buitenaf niet kunt

met als vraagstelling of akker-

den hergebruikt. Je krijgt een

zien maar die wel toegevoegde

bouwers en tuinders planten

waarde cascadering van stoffen

waarde hebben voor de ver-

kunnen telen die geschikt zijn

uit planten op basis van de bio-

werkende industrieën als food,

voor verwerking tot medicijnen

based waardepiramide.’

feed, farma en chemie. Veel

of voedingssupplementen.

HLB BV in Wijster, is één van de

bevatten

de

ondersteund

gemeente

Emmen.

ondernemers delen de mening

ambassadeurs van het Innova-

Het persoonlijke doel van Pel-

dat grondstoffen van natuur-

Het Innovatieplatform Bioba-

tieplatform. HLB BV ontwikkelt

tjes is dat de marges in de land-

lijke oorsprong van belang zijn

sed - Agribusiness bestaat uit

nieuwe kennis op het gebied

bouw beter en aantrekkelijker

voor zowel een betere gezond-

ondernemers uit het tuinbouw-

van plant- en bodemonderzoek

worden. ‘Het draagt verder bij

heid als een beter product.

en past deze toe in de agroke-

aan een beter milieu en een

ten. Het bedrijf doet onderzoek,

betere economie. Ook maken

Een

stelt diagnoses en geeft advies

innovaties op dit gebied het

van de Digitalis plant is Di-

met als doel: een efficiënte en

mogelijk om in de toekomst

goxine (werkzame stof van het

dernemers een andere manier

ketens. Dit betekent dat secto-

lening. Peltjes: ‘We zijn als am-

duurzame landbouw. Dit stre-

ziektes en plagen te beheersen.

medicijn tegen hartfalen) die

van telen. Maar ze hebben ge-

ren moeten worden verbonden.

bassadeurs actief op zoek naar

ven sluit vrijwel naadloos aan

Een beter ecologisch evenwicht

tot het secundaire metabolis-

noeg ervaring en groene vin-

De ondernemer heeft daar niet

partijen die zich bij dit platform

bij dat van het Innovatieplat-

en een beter rendement is waar

me van deze medicinale plant

gers om dat goed te kunnen.’

altijd de tijd en het netwerk

willen aansluiten. Er zijn in het

form Biobased-Agribusiness.

we naar naartoe willen.’

behoort.

voor.

Noorden allerlei initiatieven.

belangrijk

bestandsdeel

Secundair

cluster en wordt versterkt door Ron Peters van Proeftuin BCK in Klazienaveen (links) en HansJÓrgen Hagels Manager

ambassadeurs uit onder meer

Fytochemicals van Boehringer Ingelheim.

het bedrijfsleven, het onderwijs, onderzoek en dienstver-

metabo-

lieten maken planten alleen

Samenwerking

Als we meer samenwerken,

Biobased waardepiramide

Plant Inhoudsstoffen

aan in bepaalde stresssitua-

Als

heeft

Innoveren betekent risico. Door

Peltjes: ‘We willen als platform

Jolanda Heistek is Innovatie-

ties, zoals warmtestress. Door

Heistek als doel een keten sa-

ondersteuning van de gemeen-

meerwaarde creëren voor de

manager

Innovatieplat-

de plant aan dergelijke stress

men te stellen tussen de groe-

te Emmen, provincie Drenthe,

land- en tuinbouwsector. Nu

form

Biobased-Agribusiness.

te onderwerpen worden plan-

ne producenten en de verwer-

LTO Noord en ministerie van

halen we alleen zetmeel uit

Zij vertelt dat in het verleden

ten geteeld met een verhoogde

kingsindustrie. ‘We hebben het

EZ-Biobased is het vormen van

aardappelen en alleen suiker

meer gewassen werden geteeld

concentratie

inhoudsstoffen.

dan over een transitie naar de

nieuwe samenwerking moge-

uit suikerbieten. Maar er zit-

door inhoudsstoffen. ‘We we-

Heistek: ‘Dit vraagt van on-

biobased economie en waarde-

lijk.

van

innovatiemanager

kunnen we meer bereiken.’

Henk Slagter, directeur Agriteam Noordoost Nederland

‘Voor elk goed agrarisch ondernemersplan hebben wij geld over’ zitten. “ De boer blijft onder-

len van een ondernemersplan.

van de boer begrijpelijk, maar

nemer. Hij kan ons advies met

“Juist het gegeven dat we als

de sterke schommelingen in de

betrekking tot zijn financi-

Agriteam heel dicht bij de

grondprijzen van de afgelopen

ële bedrijfsvoering ter harte

boerengezinnen staan, maakt

decennia laten zien hoe relatief

nemen, maar hij kan het ook

dat we goed inzicht hebben in

die zekerheid is.”

naast zich neer leggen. Wij zijn

alle relevante factoren die van

niet dwingend of sturend, maar

belang zijn bij een mogelij-

Vertrouwen

denken mee en vooruit in de

ke financiering. We nemen de

En om een hardnekkig misver-

consequenties die bijvoorbeeld

plannen op de vertrouwde ei-

stand uit de wereld te helpen: de

het aankopen van grond kun-

gen locatie van de ondernemer

kredietkraan van de ABN AMRO

nen hebben. De landbouw toont

zorgvuldig door en als we er een

is allerminst dicht gedraaid.

zich crisisbestendig. Zowel in

reële kans van slagen in zien,

“Tot in de vakbladen aan toe

de melkveehouderij als de ak-

geven we ter plekke een princi-

verschijnen er berichten dat wij

kerbouw vindt schaalvergroting

pe-akkoord. Een principe-ak-

als bank geen kredieten meer

plaats met een stijging van de

koord dat in de regel leidt tot

zouden verschaffen. Een fa-

ABN AMRO heeft verdeeld over

grondprijzen tot gevolg. Wat

een definitieve beslissing om

bel die een eigen leven is gaan

Nederland elf Agriteams. De

te doen? Nu grond kopen voor

het plan te financieren.”

leiden en volkomen ongegrond

teams bestaan uit agrarisch re-

schaalvergroting met het risi-

latiemanagers, die weten wat

co dat er op een later moment

Verdienmodel

Agriteam hebben wij alle ver-

er speelt in de agrarische sec-

geen middelen beschikbaar zijn

Van doorslaggevend belang is

trouwen in de toekomst van

tor. Hun kennis vormt de basis

voor uitbreiding van de gebou-

het feit dat het verdienmodel

de agrarische sector, zowel op

voor het financiële advies, dat

wen? Belangen die zorgvuldig

van de agrarisch ondernemer

korte als lange termijn. Voor elk

Tekst: Fred Ootjers

Ze staan als Agriteam ABN AMRO heel dicht op hun klanten, de agrariër en de daaraan gerelateerde agribusiness. Letterlijk heel dichtbij: de meeste gesprekken vinden plaats op het boerenerf, aan de keukentafel of in de stal. Henk Slagter, directeur Agriteam Noordoost Nederland en zelf boerenzoon, over affiniteit, grondprijzen en een fabel.

is. Als ABN AMRO en zeker als

volledig afgestemd wordt op

Henk Slagter: 'Gekscherend noemen we onszelf wel 'de boeren binnen de bank'.

tegen elkaar moeten worden

gezond moet zijn. “Er wordt

goed agrarisch ondernemers-

de persoonlijke situatie. Slag-

(Foto: Hans Banus)

afgewogen en waarin wij de

vaak

zekerheid

plan hebben wij geld over. Zo

agrariër vanuit onze expertise

-zoals grond- de belangrijkste

eenvoudig is dat. Wie een plan

ter: “ABN AMRO heeft in 2011

gedacht

dat

gekozen voor een verdere pro-

De medewerkers hebben vrij-

opleiding gevolgd, wat ze in

en affiniteit met het onderwerp

factor is voor de financierbaar-

heeft kan mij bellen en dan ma-

fessionalisering van de dienst-

wel zonder uitzondering zelf

staat stelt mee te denken in de

een gedegen advies kunnen ge-

heid van bedrijven. Zo zien wij

ken we direct een afspraak. Niet

verlening en bundeling van

een agrarische achtergrond en

bedrijfsstrategie van de agrari-

ven.”

dat niet. Een structureel gezon-

bij ons op kantoor, maar bij de

mensen en kennis.. Verdeeld

daarom een grote mate, haast

sche ondernemer.”

de bedrijfsvoering biedt meer

ondernemer thuis.”

over de verschillende sectoren

vanzelfsprekende

-waaronder de agrarische- zijn

met de doelgroep. Geksche-

Risico

Als directeur van het Agriteam

toekomst, dan je voortbestaan

Nieuwsgierig? Bel Henk Slagter

er teams van specialisten op-

rend noemen we onszelf wel ‘de

Slagter benadrukt dat het Agri-

Noordoost

heeft

als agrarisch ondernemer te

op (06) 83 64 75 75.

gezet die precies weten wat er

boeren binnen de bank’. Veel

team niet op de stoel van de

Slagter de eerste beslissings-

verbinden aan de grond. Ver-

in de betreffende sector leeft.

hebben een hogere agrarische

agrarische

bevoegdheid

leidelijk en vanuit het wezen

Beoordeling

affiniteit

ondernemer

gaat

financiële Nederland

in het beoorde-

garantie

voor

de

www.abnamro.nl/agrarisch