ONTVANGEN 2 6JUKI2C13 Gedeputeerde Staten
11304586
p
r
ļ ™
ZUID
HOLLAND
Contact
drs. S.J. Fraikin T 06-11868573
[email protected] P.J. Hofman T 070 - 441 66 41
[email protected] Postadres Provinciehuis
Aan de dijkgraaf en heemraden van het Waterschap Hollandse Delta
Postbus 90602 2509 LP Den Haag T 070 - 441 66 11 www.zuid-holland.nl
Postbus 4103 2980 GC Ridderkerk
Datum
2 1 JUN 2013 Ons kenmerk
PZH-2013-393060624 Uw kenmerk Onderwerp
Bijlagen
Resultaten gedetailleerde toets regionale keringen
1
West-Nederland Geacht college, Met waardering hebben wij kennisgenomen van het door uw waterschap toegezonden rapport van 8 mei 2013, waarin de resultaten van de detailtoets van de regionale keringen zijn weergegeven en toegelicht. De resultaten van de gedetailleerde toetsing van de regionale keringen van alle betrokken waterschappen in West Nederland, de betekenis hiervan en de vervolgstappen hebben wij in een brochure samengevat en aan Provinciale Staten van drie provincies aangeboden. Kortheidshalve verwijzen wij u naar de bijgevoegde brochure. Ons oordeel is dat de toetsing naar behoren is uitgevoerd, in overeenstemming met de door ons Bezoekadres Zuid-Hollandplein 1
vastgestelde voorschriften en afspraken. De resultaten geven een realistisch beeld van de veiligheid van het stelsel van regionale keringen in West-Nederland.
2596 AW Den Haag
Tram 9 en de buslijnen 90, 385 en 386 stoppen
Wij stellen u voor om aan de hand van de resultaten van de gedetailleerde toetsing, na het zomerreces, in gezamenlijk overleg te komen tot:
dichtbij het provinciehuis. Vanaf
een onderzoeksvoorstel als input voor het Ontwikkelingsprogramma Regionale Keringen
station Den Haag CS is
voor de benodigde aanpassingen in leidraden en handreikingen;
het tien minuten lopen. De parkeerruimte voor
afspraken voor de opzet van toekomstige toetsrapportages;
auto's is beperkt.
afspraken over het aanpakken van de keringen met het oordeel "Nader onderzoek"; herziening van het Uitvoeringsbesluit regionale waterkeringen West-Nederland 2009 om te komen tot realistische afspraken met betrekking tot toetsmomenten en het op orde hebben van regionale keringen.
m provincie ZUID
H
o
Ons kenmerk
PZH-2013-393060624 L
L
A
N
D
Overige onderwerpen die u in uw brief en/of rapportage aanstipt zullen in bovengenoemd overleg aan de orde komen. Wij hechten grote waarde aan het huidige samenwerkingsverband en willen deze samenwerking in de toekomst continueren.
Hoogachtend, Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland, secretaris,
voorzitter, »
mw. drs. J.A.M. Hilgersom
J. Franssen
Bijlagen:
- Brochure "Regionale keringen getoetst, resultaten West-Nederland" 2/2
p
REG KERINGEN GETOETST
9
13'
2
erland Regionale keringen bieden bescherming tegen
overstromingen door regionale wateren. In WestNederland werken de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht samen met de waterschappen aan de veiligheid van deze keringen. Om te weten hoe de keringen er voor staan, zijn deze tussen 2007 en 2013 getoetst: eerst globaal, daarna gedetailleerd. Een primeur voor Nederland! Uit de resultaten blijkt dat bijna 40 procent van de waterkeringen aan de veiligheidsnormen voldoet. Van ongeveer een kwart van de keringen (27 procent) is de veiligheid nog niet goed te beoordelen, bijvoorbeeld omdat er nog technische kennis ontbreekt of omdat bouwwerken het inzicht in de opbouw van de kering belemmeren. De overige keringen (34 procent) voldoen nog niet aan het niveau om ons in de toekomst veilig te houden.
Om ervoor te zorgen dat alle regionale keringen het predicaat 'veilig genoeg' krijgen, blijven provincies en waterschappen hun verantwoordelijkheid nemen. Daarbij is en blijft samenwerking de sleutel tot succes.
Ir
B E L A N G VAN REGIONALE KERINGEN Het is een typisch Hollands landschap: polders omgeven door vaarten m e t dijken erlangs, ook w e l boezemkaden g e n o e m d . In West-Nederland liggen ruim 4 0 0 0 kilometer van deze kaden. Ze w o r d e n gerekend t o t de regionale keringen. Daarnaast bestaan er primaire waterkeringen, die het ' b u i t e n w a t e r ' van zee, IJsselmeer, M a r k e r m e e r en grote rivieren m o e t e n t e g e n h o u d e n . Lange tijd heeft de veiligheid van regionale keringen veel minder aandacht gekregen dan die van de primaire keringen. Maar het bezwijken van de veenkade bij Wilnis enTerbregge (zie kader) en de dreigende dijkdoorbraak in Groningen begin 2012 drukte iedereen m e t de neus op de feiten: regionale keringen zijn onmisbaar voor de bewoonbaarheid van laag Nederland.
DE VEILIGHEID VAN V E E N K A D E N In de uiterst droge zomer van 2 0 0 3 verschoof eind
S A M E N OP W E G NAAR VEILIGE KERINGEN
augustus in Wilnis een veenkade. Een veenkade is een
In 2004 spraken het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de
waterkering die geheel of gedeeltelijk is o p g e b o u w d uit
Unie van Waterschappen af dat de regionale keringen op
v e e n . Enkele dagen later volgde de afschuiving van een
orde zouden w o r d e n gebracht, m e t 2020 als s t r e e f d a t u m .
veenkade bijTerbregge. Deze gebeurtenissen hebben
In West-Nederland gingen de provincies Zuid-Holland,
de aandacht gevestigd op de stabiliteit van veenkaden.
Noord-Holland en Utrecht en de acht daarbinnen gelegen
Deze zijn gevoelig voor uitdroging, o m d a t veen de
waterschappen samen aan de slag o m deze ambitieuze klus
eigenschap heeft bij droogte sterk t e krimpen en
te klaren. De provincies vanuit de verantwoordelijkheid o m
gewicht te verliezen, waardoor er scheuren of ver
kennishiaten in te vullen en o m kaders te stellen in de v o r m
zakkingen in de kades kunnen ontstaan.
van provinciale waterverordeningen, uitvoeringsbesluiten en
O m m e e r inzicht te krijgen in de stabiliteit van veen
leidraden. De waterschappen vanuit de verantwoordelijkheid
vindt er onderzoek plaats. Dit g e b e u r t onder andere op
o m de keringen te toetsen en te verbeteren en hierover aan
initiatief van de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland
de provincie te rapporteren.
en Utrecht, de Stichting Toegepast Onderzoek Water beheer (STOWA) en de w a t e r s c h a p p e n .
In 2006 legden de provincies de veiligheidsnormen vast in
Recente studies laten zien dat veen zich inderdaad
de provinciale Verordening Waterkeringen West-Nederland.
anders gedraagt dan klei en zand, maar toch sterker is
Het veiligheidsniveau is daarin uitgedrukt in vijf klassen (zie
dan w e dachten. Tegelijkertijd blijft het moeilijk o m de
tabel). Bij het toekennen van normen gold in principe: hoe
stabiliteit van veendijken te modelleren. Voor de toetsing
hoger de mogelijke schade als gevolg van een dijkdoorbraak,
en doelmatig beheer en onderhoud blijft het daarom
hoe hoger de veiligheidsklasse van een kering. Dat bete
nodig o m te investeren in de kennisontwikkeling.
kent bijvoorbeeld dat een weiland vaker mag o v e r s t r o m e n dan een dorpskern. Bij de normering hielden de provincies ook rekening m e t andere factoren, zoals de o m v a n g van de schade die een dijkdoorbraak aan het w a t e r s y s t e e m zelf en directe o m g e v i n g (funderingen van gebouwen) kan veroor zaken. Na het in w e r k i n g treden van de W a t e r w e t in 2009, zijn de n o r m e n vastgelegd in w a t e r v e r o r d e n i n g e n van de
Veiligheidsklasse regionale
voor boezemkaden
waterkeringen).
waterstanden
Keringen
in de boezem
uit klasse I
tegenhouden
die
Keringen
met het
eens in de 10 jaar voorkomen. veiligheidsniveau
(bron: IPO, Visie
(klasse V) moeten
kunnen keren, die gemiddeld
moeten gemiddeld hoogste
waterstanden
eens in 1000 jaar
Hoe hoger de klasse: hoe strenger
dus de
LEIDRAAD E N ONDERZOEK
optreden.
norm.
De wijze waarop de regionale keringen m o e t e n wor den getoetst, is beschreven in de Leidraad Toetsen Veiligheid Regionale
Waterkeringen.
op
Provincies, STOWA
en waterschappen o n t w i k k e l d e n deze gezamenlijk en baseerden zich op de laatste stand van onderzoek. De eerste versie verscheen in 2007. Bij het w e r k e n m e t de
Veiligheidsklasse
leidraad bleek dat s o m m i g e onderdelen konden w o r d e n
Dijken moeten veilig zijn bij een waterstand van eens in de:
Economische schade bij een dijkdoorbraak in miljoen euro:
I
10 jaar
Minder dan 8
II
30 jaar
8-25
zal de Leidraad nog verder w o r d e n verbeterd, t o t een
III
100 jaar
25-80
definitieve versie.
IV
300 jaar
80 - 250
V
1000 jaar
meer dan 250
verbeterd. Dat leidde in 2010 t o t een a d d e n d u m m e t aanpassingen. Dit a d d e n d u m w a s nog beter t o e g e sneden op de praktijk, waardoor de waterschappen de keringen 'scherper' konden t o e t s e n . In de t o e k o m s t
In de loop der jaren is er veel geld en tijd geïnvesteerd in onderzoek. Dankzij het onderzoek konden de kerin gen op een o n d e r b o u w d e wijze w o r d e n g e t o e t s t en zijn
GLOBALE TOETSING
verbeteringen efficiënter en goedkoper te realiseren.
O m te bepalen of de keringen hoog en sterk genoeg w a r e n o m aan de n o r m te voldoen, voerden waterschappen tussen 2007 en 2009 een eerste globale toetsing uit. Zij maakten daarbij gebruik van de Leidraad Toetsen op Veilig heid Regionale Keringen (zie kader). De resultaten van deze toetsing gaven een eerste beeld van de veiligheid van ruim 4 0 0 0 kilometer regionale keringen in West-Nederland. De waterschappen namen de keringen die als slechtste uit de toetsing k w a m e n direct op in hun 'kadeverbeteringsprogramma's'. Deze keringen zijn in 2015 op orde.
Afspraken tot 2030 Naar aanleiding van de resultaten van de globale toetsing in 2009, maakten de bestuurders van provincies en water schappen in West-Nederland de volgende afspraken over de planning van toetsingen en v e r b e t e r w e r k e n : » In 2015 m o e t e n de m e e s t risicovolle keringen op orde zijn; » In 2020 m o e t e n de g e t o e t s t e grondlichamen op orde zijn; » In 2020 dienen ook keringen te zijn getoetst waarop b o m e n staan evenals keringen m e t (niet-waterkerende) objecten erin of erop. Dat geldt tevens voor 'kunst werken', zoals sluizen; « In 2024 m o e t e n alle regionale waterkeringen o p n i e u w zijn g e t o e t s t ; *
In 2030 m o e t e n alle keringen op orde zijn, inclusief keringen m e t b o m e n / objecten erop en k u n s t w e r k e n .
^1
ÿ
G E D E T A I L L E E R D E TOETSING
categorie zijn grote verschillen. S o m m i g e keringen zijn
Vanaf 2010 gingen de waterschappen aan de slag m e t een
bijvoorbeeld maar een paar c e n t i m e t e r te laag. Andere
m e e r gedetailleerde toetsing van hun regionale keringen.
keringen zijn op meerdere faalmechanismen afgekeurd.
Zij beoordeelden daarbij niet alleen de hoogte van de kering,
Het predicaat 'onvoldoende' betekent niet dat de dijk acuut
maar ook andere eigenschappen die er voor kunnen zorgen
dreigt te bezwijken, maar w e l dat er maatregelen nodig zijn
dat een dijk kan bezwijken (faalmechanismen) zoals stabili
o m het beschermingsniveau ook in de t o e k o m s t te kunnen
teit, bekleding en de kans op 'piping': het ontstaan van een
behouden.
holle pijpvormige ruimte onder de kering, doordat k w e l w a t e r Resultaten
zand meevoert uit de ondergrond.
van de toetsing
in West-Nederland. tage van de keringen meekregen.
overslag
'onvoldoende'
niet voldeed,
(weergegeven
het percentage
keringen
niet kon worden macroinstabiliteit buitenwaarts
de waterschappen
beoordeeld al hebben
verbeteringsprogramma's
microinstabiliteit
Overzicht van faalmechanismen
piping
(bron:
van de kering
normen.
Waar één
kreeg de kering het
oordeel
in rood). De gele kleur
geeft
weer waarvan de veiligheid en waarvoor
nodig is. Tenslotte is gearceerd rnacroinstabiliteit binnenwaarts
percen
'voldoende'
de hoogte
ervan aan de gestelde
van deze factoren
waterkeringen welk
het veiligheidsoordeel
In dat geval voldeden
en de stabiliteit overloop
van de regionale
In groen is aangegeven
aangegeven opgenomen
nader
nog
onderzoek
welke
keringen
in hun ďųk-
en in 2015 op orde zullen
zijn.
Resultaten gedetailleerde toets
http:ZZwww.dijkverbetering.
voldoende
waterschaprivierenland.nl/dijkverbetering/waarom)
Het bleef niet bij deze technische toetsing alleen. De water
onvoldoende maar op orde in 2015
schappen beoordeelden de keringen ook op grond van hun
onvoldoende
ervaring. De combinatie van dit beheerdersoordeel én de
nader onderzoek
technische toetsresultaten leverde het uiteindelijke 'veiligheidsoordeeľ op. Het afgelopen half jaar brachten de water schappen hierover rapport uit aan de provincies (zie figuur). Uit de resultaten blijkt dat 39 procent van de keringen aan
HOE V E R D E R ?
de norm voldoet. Over 27 procent van de keringen kon
Er is nog veel w e r k aan de winkel o m alle keringen op orde
nog geen veiligheidsoordeel w o r d e n gegeven. Over deze
te brengen. Keringen, die nu nog niet konden w o r d e n beoor
keringen is weliswaar al veel bekend, maar nog niet alle
deeld, zullen m o e t e n w o r d e n getoetst. Dat betekent vooral:
faalmechanismen konden w o r d e n g e t o e t s t . Dat w a s onder
kennis vergaren door onderzoek, t o e t s m e t h o d i e k e n ver
m e e r het geval voor veendijken (zie kader) en voor keringen
beteren én het o p n i e u w aanpassen van de Leidraad.
m e t w e g e n of b e b o u w i n g erop. Deze constructies b e l e m
In het onderzoek m o e t e n ook de kennisvragen w o r d e n m e e
m e r e n het inzicht in de o p b o u w van de ondergrond en in
g e n o m e n die bij de toetsing van 2012 naar voren k w a m e n .
de sterkte van de keringen waardoor t o e t s e n lastig is.
Verder zullen de waterschappen ervoor zorgen dat de
Tenslotte voldoet 34 procent van de keringen nog niet aan
afgekeurde keringen aan de norm gaan voldoen, de m e e s t
de veiligheidsnorm. Waterschappen gaan op korte termijn
risicovolle het eerst. Meestal zullen zij daarvoor maatregelen
aan de slag m e t het verbeteren van elf procent hiervan,
n e m e n o m de kering te verhogen of te versterken, door het
zodat deze in 2015 aan de norm voldoen. Binnen die
aanbrengen van grond. S o m s is er een goede reden voor
het plaatsen van een stalen damwand, bijvoorbeeld om
water, of het wegpompen van water uit de boezem door het
bebouwing te ontzien, Of voor het (deels) verplaatsen van
uitbreiden van de bemalingscapaciteit. Voor uitvoering zal, in
een dijk om bijvoorbeeld natuur te sparen. De waterschap-
het licht van de benodigde veiligheid, de huidige financiële
pen kunnen ook kiezen voor innovatieve methoden, zoals
situatie en de gewenste lastendrukontwikkeling voor de bur-
het inspuiten van de grond met bindmiddel of het vastzet-
ger, worden bezien of de planning van 2009 nog actueel is.
ten van de dijk met grondkolommen. Dat zorgt voor extra
Ook in de toekomst zal de overheid voortdurend waakzaam
sterkte. Tenslotte zijn er maatregelen mogelijk die de hoe-
moeten blijven om ons land te beschermen tegen het water.
veelheid water die tegen de dijk aandrukt te verminderen.
Daarvoor is het noodzakelijk dat provincies en waterschap-
Voorbeelden daarvan zijn de aanleg van 'waterbergingen',
pen hun verantwoordelijkheid voor deze veelomvattende
waarheen het water kan stromen in perioden met hoog
taak blijven nemen!
SAMEN STERK VOOR VEILIGE REGIONALE KERINGEN an Weber (gedeputeerde
provincie
Zuid-Holland)
k ben tevreden over de resultaten van de gedetailleerde toets. We hebben nu goed inzicht in de veiligheid n circa 4000 kilometer regionale keringen in West-Nederland. Het was zeker geen eenvoudige opgave om zover te komen. Met het normeren en toetsen van regionale keringen was nog maar weinig ervaring en er ontbrak de nodige kennis. Toch is het samen met de provincies Noord-Holland en Utrecht en de acht ìngelelen waterschappen gelukt om een beeld van de veiligheid te krijgen. Ook in de toekomst blijven we intensief menwerken aan het op orde brengen én houden van onze regionale keringen. Een uitdagende opgave!" Foto: W e b s i t e provincie Zuid-Holland
Ralph de Vries (gedeputeerde
provincie
Utrecht)
"De toetsing van de regionale waterkeringen in West-Nederland is een goed voorbeeld van samenwerking tussen provincies en waterschappen. Door als provincies gezamenlijk op te trekken, hebben w e voor de waterschappen een uniform kader geschapen waarbinnen de toetsing uitgevoerd is. De resultaten brengen goed in beeld hoe de keringen er voor staan. De provincie Utrecht blijft zich er ook in de toekomst voor inzetten om samen met de andere provincies en de waterschappen te werken aan veilige regionale waterkeringen. Want samenwerking is de sleutel tot succes!" Foto: Fotoarchief p r o v i n c i e U t r e c h t
Joke Geldhof (gedeputeerde
provincie
Noord-Holland)
"Dat we in Nederland de waterveiligheid goed op orde hebben, komt vooral doordat we een systeem van onderzoek, toetsen en waar nodig aanpassen van de keringen hebben ontwikkeld. De toetsrapportages over de periode van 2009-2012 van de regionale keringen in West Nederland zijn nu beschikbaar. We hebben veel onderzoek gedaan, weten weer meer en kunnen beter een oordeel over de werking van de kering
V
vellen. En tegelijkertijd is de conclusie: blijf onderzoeken, toetsen en aanpassen. Dat doen we in Nederland continu, en daarom blijven we zo goed beschermd tegen het water!"
Foto: W e b s i t e provincie N o o r d - H o l l a n d
han de Bondt (dijkgraaf Amstel, Gooi en Vecht) ied dat de veiligheid van regionale keringen op dit moment volop in de picture staat. Want het in wordt nog wel eens onderschat. Daarom ben ik er blij mee dat de gedetailleerde toetsn de regionale keringen in West-Nederland er nu liggen. Een primeur in Nederland! als waterschap ervaren dat de samenwerking met de betrokken provincies en andere en bijzonder constructief is. De ambitieuze afspraken die we samen hebben gemaakt zijn een groot deel waargemaakt." Foto: W e b s i t e H o o g h e e m r a a d s c h a p A m s t e l , Gooi en Vecht
M E E R INFORMATIE Voor vragen of opmerkingen kunt u contact o p n e m e n m e t d e volgende c o n t a c t p e r s o n e n :
provincie Zuid-Ho lland: Sandra Fraikin 06-11 8 6 8 5 7 3
O *
provincie No o rd-Ho lland: Conny van Zuijlen 023-514 41 27
provincie Utrecht: Marlies Verhoef 030-258 20 07
•s
Deze b rochure is een gezamenlijke uitgave van de provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht.
Teksten: M o n i e k Löffler, Bureau Landwijzer
Opmaak S drukwerk: Grafisch vormgevers Pier19, Utrecht
Foto's:
provincie
H
o
L
L
A
N
ZUID
Uitgave: datum
PROV
N C IE
m
, 4 ĩ i
"
Noord
PROVINCIE
olland
UTRECHT
