www.organon.nl
Ontdek Organon!
Waar mensen het maken
Voor meer informatie: N.V. Organon, Postbus 20, 5340 BH, Oss.
Inhoudsopgave VCSVU-nieuwtjes
4
Introductieweekend Texel
8
Measuring and modelling cytochrome P450 BM3 10
9
BABAR-Phos: een olifantje als uitgangsstof 12 Nobelprijs voor de scheikunde 2006 13 De ontwikkeling van “dynamic loading protein affinity 14 chromatography” gekoppeld aan SPE-LC-MS
12
Visitatie revisited 15 Resonantie Raman spectroscopie met tijdsopgeloste 16 detectie en fluorescentie onderdrukking
13
De rol van de theoretische chemie door de jaren heen 18 Farmacochemie: internationale ervaringen 20 Help: ik ben een nerd! 22 SCHOP (Scheikunde Ontspannings Pagina) 23
Colofon
Voorwoord
De Papieren Binding is een periodieke uitgave van de Vereniging van Chemie Studenten aan de Vrije Universiteit (VCSVU).
Zo zo, *zucht*, dat waren een aantal drukke maanden sinds de zomervakantie. Natuurlijk is het begin van het collegejaar altijd weer even wennen, maar dat is natuurlijk niets vergeleken met het allereerste jaar dat je hier kwam studeren. En dat was dit jaar voor maar liefst zo’n 60 nieuwe studenten het geval! Met heel wat activiteiten zijn ze ondergedompeld in het studentenleven en de vereniging: de IDEE-week, een gezellig eerstejaarsdiner en een zeer geslaagd Texel-weekend. Natuurlijk kun je hier uitgebreid over lezen in deze Papieren Binding.
Redactie: Madelon Bijderwieden, Kirstin de Boer- van Rhenen, Michiel Bosman, Niels van den Braber, Inge van Driezum, Philip Hermarij, Marleen Kerssens, Dianne Maasdijk, Jon de Vlieger, Galvin Vredenburg & WIllem-Jan van Zeist. Redactieadres: De Boelelaan 1083, Kamer M-154, 1081 HV Amsterdam, tel. 020-5987510,
[email protected], http://www.vcsvu.nl/pb
Maar ook onze commissies zijn lekker actief geweest. Op de casinoavond van de AC konden we allemaal een gokje wagen en de cocktailborrel was, naar mijn bescheiden mening, GEWELDIG. Mijn schoenen plakken nog van de 150 cocktails die ik samen met Philip en Laura gedurende het happy-hour geshaked heb...
Met dankzegging aan de Afdeling Scheikunde & Farmaceutische Wetenschappen, Faculteit der Exacte Wetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam.
Dit jaar hebben we als redactie besloten geen PB0 uit te brengen, de special voor nieuwe studenten. In plaats daarvan stellen alle commissies zich in deze PB kort voor, zodat ook onze jongste leden weten wat die allemaal doen. Maar, zoals inmiddels gebruikelijk in de PB, vertellen natuurlijk ook verschillende aio’s over hun onderzoek en belevingen.
© 2006 Vereniging van Chemie Studenten aan de Vrije Universiteit. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd bestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch door fotokopieën, opnamen of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Maar helaas ik heb ook een minder leuke mededeling: Jon verlaat na dit nummer de redactie. Jon, jouw inzet heeft dit jaar een drietal geheel vernieuwde PB’s opgeleverd. En ik vind dat je daar trots op kan zijn. Tot slot wil ik nog wijzen op de puzzel op onze ontspanningspagina, waarmee boekenbon te winnen is! Rest mij enkel nog het wensen van veel leesplezier en fijne feestdagen. Namens de redactie, Galvin Vredenburg.
VCSVU-nieuwtjes VCSVU-Bestuur Het is gebruikelijk dat de voorzitter van het bestuur in elke Papieren Binding een stukje schrijft over het reilen en zeilen van ‘onze’ vereniging, liefst natuurlijk met een grappige of gewaagde noot, omdat anders waarschijnlijk niemand voorbij de eerste alinea van het stukje komt. Vroeger (was alles beter?) hadden we een PB0, waarin alle commissies en het bestuur zich voorstelden aan de eerstejaars. Dit jaar is er van alles tussengekomen, dus is er door de redactie besloten een soort mix te maken in deze PB, de derde uitgave en al weer laatste van dit kalenderjaar. Omdat ik in het voorwoord als PB redactielid eigenlijk al heel wat nieuwtjes besproken heb, zal ik dat hier beperken. Dus eigenlijk volgt hier toch een soort PB0 stukje (net als in die goede oude tijd :p ). Hebben jullie gelijk een goede reden om het voorwoord te lezen! Dus eerst maar even kort voorstellen. Mijn rechterhand (das dus de vice-voorzitter) en ‘boekenbabe’ Laura, het secretariaat Aloys & Tjøstil (aka Al & Tosti), de penningmeesters Wendy & Arjan, en tot slot ikzelf. Het bestuur zorgt voor de vele zaken die binnen het verenigingsleven plaatsvinden. Zo hebben we al heel wat boekverkopen achter de rug en hebben jullie voor de afgelopen periodes tentamens kunnen vinden op de website. Hopelijk maakt dat het studeren wat makkelijker waardoor jullie meer tijd hebben voor leuke dingen ;) Ook houden we nauw contact met de universiteit en andere scheikunde-verenigingen. Op het StudentenOverleg Scheikunde (SOS) kunnen jullie hierover meepraten. Op deze vergadering komen alle externe commissies aan bod en worden onderwerpen besproken die ons eigenlijk allemaal aangaan: de ‘Extreme Home Makeover’ van de VU, het onderwijsprogramma, de computervoorzieningen, en ga zo maar door. Omdat deze vergaderingen ’s avonds plaatsvinden, bieden wij vooraf altijd een gratis maaltijd aan: das dus kat in ‘t bakkie voor een arme student, toch? Naast het bestuur zijn er allerlei commissies zoals jullie verderop in deze PB kunnen lezen. Hoewel het bestuur een afgevaardigde in elke commissie heeft, is de vrijheid waarmee commissies lekker hun eigen gang kunnen gaan kenmerkend voor onze vereniging.
Uiteraard zijn we als bestuur erg blij met de leden die actief zijn in de commissies. En die mensen zetten we dan ook graag in het zonnetje: eens per jaar organiseren we een Actieve-Leden-BeloningsAvond (ALBA). Dit jaar zijn we gaan bowlen, en dat was natuurlijk beregezellig! Afgelopen jaren hebben we ze ook nog eens getrakteerd op een door ons zelf samengesteld kerstpakket. Het doen van commissiewerk is dus niet alleen ontzettend leuk en leerzaam, maar je krijgt er ook nog iets voor terug (naast natuurlijk de eeuwige roem). Eens in de zoveel tijd hebben ook de commissies onderling overleg op het CommissieOverleg VCSVU (COV). Veel commissies zitten te springen om verse studenten. Als het je leuk lijkt
om een commissie te versterken, of om uitgenodigd te worden op de volgende ALBA ;) , stap dan gewoon op ons of een commissielid af of stuur gerust een mailtje. En neem ook regelmatig een kijkje op www.vcsvu.nl. Hier vind je de activiteitenagenda, informatie over commissies, voorbeeldtentamens, leuke foto’s en handige links. Eind januari is de wissel-ALV, waarvoor ik alle leden graag wil uitnodigen. Op deze vergadering zal het nieuwe bestuur haar plannen voor het komende jaar presenteren en zal, als het even meezit, het bestuur wisselen. Dan wil ik tot slot alle actieve leden nog een keertje ontzettend bedanken, tot dusver was het wat mij betreft een succesvol verenigingsjaar! Ik wens alle lezers gezellige feestdagen en een gezond 2007! Galvin Vredenburg
AC De afgelopen tijd zijn jullie al een aantal keren in aanraking gekomen met de Activiteiten Commissie. Of dit goed of slecht is mogen jullie zelf beslissen (lief van ons he :P). De AC maakt het studentenleven voor iedereen een stuk aangenamer door verschillende leuke activiteiten te organiseren. Voorbeelden van deze activiteiten zijn het kerstdiner en een bowlingavond. Ook dit jaar zijn er al een aantal activiteiten georganiseerd waaronder de casinoavond en de filmavond. Op de casinoavond kon iedereen onder het genot van een hapje en een drankje een klein gokje wagen met soms grote consequenties. Er werden vriendschappen gesloten en de ooit hechte vriendschappen veranderden in vijandelijkheid. En dit allemaal voor een paar centen, we zijn tenslotte studenten. Natuurlijk verliep de avond prima en heeft iedereen (op een enkeling na) zich vermaakt. Tijdens de filmavond kon men genieten van Chicken little (helemaal niet op verzoek van een van de ACleden...), Lucky number Slevin en Memoires of a Geisha. Zoals jullie kunnen begrijpen was de ene film iets inspannender dan de andere. Je hersens moeten ’s avonds ook nog wel wat training krijgen natuurlijk. Tussendoor was er ruimte voor een heerlijk patatje. De leden doen hun best om de komende maanden weer spannende dingen te laten gebeuren ;). Lijkt het je leuk om ons daarbij te helpen, kom dan gezellig bij de AC. Hoe kun je dit doen: stuur een mailtje naar
[email protected]. Madelon Bijderwieden en Inge van Driezum
VCSVU-nieuwtjes BC
COSMOS
Tegen de tijd dat jullie dit stuk onder ogen krijgen is de eerste tentamenweek al achter de rug. Hoewel tentamens en studeren in direct verband met elkaar staan, behoren deze toetsingsweken – voor de meeste studenten althans - doorgaans niet tot de hoogtepunten van het collegejaar. Dit is een merkwaardige constatering gezien het feit dat de meeste studenten wel zeer veel schik hebben in ‘het studeren’.
De COSMOS is de meest gezellige commissie van de VCSVU. Wij ondersteunen onderwijsgerelateerde goede doelen in ontwikkelingslanden.
Het antwoord op deze ogenschijnlijke paradox is even helder als verfrissend: Bier. Volgens Founding Father, filosoof en wetenschapper Benjamin Franklin is bier immers het levende bewijs dat God van de mensen houdt en ons gelukkig wil zien. Voor ons studenten geldt dit net zo. Gelukkig wordt de innerlijke behoefte aan bier niet verstoord door allerhande regels zoals die gelden op de meeste (zichzelf respecterende) middelbare scholen. Het gevolg is dat er minimaal eens per maand een borrel wordt georganiseerd waar studenten en medewerkers in een ontspannen sfeer een hapje en een drankje kunnen gebruiken. Uiteraard zijn er naast bier (meestal Palm en Grolsch van de tap) ook witte wijn, rode wijn, vruchtensap en frisdrank aan de bar te krijgen. Een flinke delegatie uit jullie jaar was begin vorige maand aanwezig op de eerste borrel van dit collegejaar en we hopen jullie en jullie jaargenoten regelmatig op volgende borrels te mogen begroeten. Een borrel die jullie zeker in de agenda moeten zetten is de Belgische Bier Borrel waar afgelopen jaar niet minder dan 35 soorten Belgisch speciaalbier werden verkocht. Dit evenement vindt meestal de tweede donderdag van maart plaats. Andere thema borrels zijn de Spaans-Mexicaanse borrel, de Witbier-borrel en de Cocktail-borrel. Als het je ook leuk lijkt om tijdens de borrels achter de tap te staan, stuur dan een mailtje naar de BC:
[email protected] op spreek gewoon iemand van de bc aan tijdens één van de borrels.
Het geld waarmee we deze doelen steunen wordt onder meer opgehaald op de borrels door de verkoop van bitterballen, frikadellen en kaassoufflés aan hongerige borrelaars. Verder houdt de COSMOS aan het eind van het jaar een kerstactie waar we de kerstgedachte omzetten in een financiële injectie in onze doelen en word er tijdens de sportdag een sponsorloop georganiseerd. Nieuwtjes van de COSMOS: -Begin dit collegejaar is zuster Raymunda bij ons op bezoek geweest. Wij ondersteunen via haar een school in Malawi en het was heel inspirerend haar verhalen te horen over de tijd die zij in Malawi heeft doorgebracht en de grote hervormingen in dat land. -De laatste donanatie die de COSMOS heeft gedaan is een donatie van 369 euro aan een nieuw doel, Stichting Actie Calcutta. Via hen hebben wij de scheikundeinrichting van een practicumzaal in Bathbanga (India) kunnen financieren. -Verder zijn er ook wisselingen in de samenstelling van de COSMOS. Petra is helaas afgestudeerd en zij heeft afscheid genomen van onze commissie. Graag willen wij haar bedanken voor haar inzet als contactpersoon goede doelen. Verder hebben wij Amy, Inge en Madelon als nieuwe leden kunnen verwelkomen. Amy neemt tevens een deel van Petra’s werkzaamheden over. -Onze site is geheel vernieuwd! Op de site zijn van alle goede doelen informatie en foto’s te vinden. Wil je lid worden van de COSMOS of weet je een nieuw goed doel? Spreek een van onze leden aan! Hanneke Vlaming
De bc-schrijfslaaf
VCSVU-nieuwtjes Webcie
PAC-symposium
Dat de WebCommissie zich bezighoudt met de website van de VCSVU zal hooguit een arachnofoob verbazen. De leden van de WebCie, zoals we ook wel liefkozend genoemd worden, hebben dan ook het onderhouden van www.vcsvu.nl als taak.
Donderdag 1 maart is het weer zover, dan wordt voor de 13de keer het PAC-symposium georganiseerd. Dit sym-posium is speciaal voor studenten scheikunde en farmaceutische weten-schappen. Er worden lezingen gegeven over allerlei verschillende scheikundige en life science onderwerpen.
Voor alle leden van de VCSVU is er een hoop te vinden op de website. Natuurlijk vind je er essentiële informatie over de vereniging en haar commissies, maar er is meer. Zo kunnen leden van de VCSVU via een speciale leden-login proeftentamens en de alternatieve studiegids inzien, en zijn er handige links en tips op de site te vinden. Bovendien kun je direct leerboeken bestellen via de bestelmodule. Omdat we weten dat studeren niet alleen om het studeren gaat, is er ook veel aandacht voor de belangrijkere zaken. Wat te denken van een activiteitenagenda, met onder andere de data van alle borrels? Of het fotoalbum, waarin je na afloop foto’s van je medestudenten (of docenten) kunt terugvinden? Uiteraard is geen fotoalbum compleet zonder (voordelige) nabestelmogelijkheid – de confronterende foto’s moeten tenslotte voor het nageslacht bewaard blijven! Mocht je zojuist vol enthousiasme de website geopend hebben en iets denken als ‘ik mis dit’, ‘dat kan beter zo’ of ‘paars…’, dan hebben we goed nieuws! De WebCie is namelijk onlangs begonnen aan het vernieuwen van zowel de lay-out als de indeling van de website. Heb je dus suggesties of ideeën, dan is dit je kans om ons te emailen op
[email protected]. Momenteel heeft de WebCie zes leden: Philip, Danny en Jeroen (vijfdejaars) en Aloys, Hans en Amy (tweedejaars). Daarmee is de bezetting voor het eerst sinds lange tijd goed, maar dat wil niet zeggen dat we overvol zitten. Mocht het onderhouden of verbeteren van de VCSVU-site al sinds de kleuterschool tot je levensdoelen behoren, dan kun je ons altijd e-mailen. Wanneer is de volgende borrel? Wat voor goede doelen ondersteunt de COSMOS? Hoe open ik m’n bestanden op de VU server vanuit huis? Zijn die foto’s van het inVUtasieweekend echt zo erg? www.vcsvu.nl; de rest van de PB kan wel even wachten! Jeroen van der Steen
Het thema van PAC-symposium 2007 zal “Boiling points” zijn. Iedereen kan zich de link met scheikunde natuurlijk wel voorstellen. Maar daarnaast verwijst het thema ook naar het bekende MTV programma, waarin mensen over hun boiling point heen gaan. Het PAC-symposium wordt niet alleen georganiseerd voor studenten maar ook door studenten. Vanuit vier verschillende studievereningen namelijk ACD, VCSVU (beide Amsterdam), Proton (Utrecht) en CDL (Leiden) wordt ieder jaar een bestuur gevormd. Dit bestuur gaat dat jaar het symposium organiseren. Dit jaar wordt het in Utrecht gehouden. Te zijner tijd krijgen jullie natuurlijk nog meer informatie maar duurt dit je te lang, kan je ook de website in de gaten houden, www.pacsymposium.org. Ik hoop jullie allemaal te zien op donderdag 1 maart! Mariska Lont
SQuiz Enige jaren geleden is door verschillende studieverenigingen scheikunde het plan opgevat een chemie quiz te organiseren voor middelbare scholieren. De SQuiz is verdeeld in twee rondes, de regiorondes op de verschillende universiteiten en de spectaculaire finaleronde bij een groot chemieconcern. Dit jaar zal de finale worden georganiseerd bij Shell. Uiteraard hopen wij dat dit jaar een leerling uit onze regioronde wint, zoals Mirjam vorig jaar! De Squiz wordt in goede banen geleid door het landelijk bestuur en de regiobesturen. De regiobesturen organiseren de voorrondes op de universiteiten en hebben de laatste maanden hard gewerkt aan het verzinnen van leuke vragen en proefjes die bij deze quiz kunnen worden getoond. Ons regiobestuur bestaat uit Inge, Amos, Herrick en Wendy. Uiteraard is een extra paar handen nooit weg; dus wil je ons helpen op de dag zelf (16 februari) stuur dan een mailtje naar
[email protected]. Kijk voor foto’s van vorig jaar op www.squiz.nl Inge van Driezum
VCSVU-nieuwtjes SBBA
IDEE-week
De Stichting Bèta Bedrijvencontactdag Amsterdam (SBBA) organiseert op dinsdag 20 maart 2007 wederom het ‘Bèta Career Event’. Dit is dé carrièredag voor bèta studenten en promovendi! Het is een event waarbij de toekomst van de bèta student centraal staat. Op een ontspannen maar toch dynamische wijze kun jij jezelf oriënteren op diverse carrièremogelijkheden binnen jouw vakgebied.
Na een zomervakantie van zon, zee en strand moesten we weer aan de slag. Maar nu niet meer op de middelbare school maar op de VU, en om alles een beetje te leren kennen in Amsterdam en op de VU heb je de geweldig gezellige IDEE week.
Op het Bèta Career Event vind je een infomarkt waar meer dan 30 bedrijven vanuit verschillende sectoren van de partij zullen zijn om kennis te maken met een bèta zoals jij! Daarnaast zullen er dit jaar ook interactieve presentaties plaatsvinden, denk hierbij aan een productpresentatie of een workshop. Ook bieden we de mogelijkheid te speeddaten met een tal van bedrijven. Dit is dus de ideale kans om jouw potentiële toekomstige werkgever van een andere kant te leren kennen! Ben je erg geïnteresseerd in een bepaald bedrijf? Overweeg je een sollicitatie aan te gaan met een van de deelnemende bedrijven op het Bèta Career Event of overweeg je werknemer te worden van een deze bedrijven? Stuur dan zo spoedig mogelijk een email naar
[email protected] en vermeld daarin je naam, studierichting, studiejaar en het bedrijf waarin je geïnteresseerd bent. Wij zullen dan een één-op-één gesprek aanvragen met het gewenste bedrijf. Wacht niet te lang, want voor je het weet is er geen plaats meer! Tot slot zal het Bèta Career Event afgesloten worden met een supergezellige (free of charge) borrel met heerlijke hapjes. Hier kun je in een informele sfeer kletsen met (mede)studenten, promovendi en werknemers van de tientallen grote bedrijven. Dit is dus dé kans om onder het genot van een drankje te horen wat de arbeidsmarkt jou te bieden heeft. Hopelijk zal het je sturen om de juiste keuzes te maken om de carrière van je dromen tegemoet te gaan! Dus…ben jij een student of promovendus en heb je het lef om jezelf een echte bèta te noemen? Wil jij jezelf optimaal voorbereiden op een geweldige carrière? Dan mag je deze dag absoluut niet missen! Voor meer info kun je terecht op onze site: www.sbba.nl en voor vragen kun je mailen naar
[email protected]. Wij hopen dat jullie in grote aantallen komen opdagen op dinsdag 20 maart 2007 en dat jullie op het Bèta Career Event je droombaan vinden! Rana Vatanparast, Voorzitster SBBA 2007
Maandag: Na welkom te zijn geheten in het Atrium werden we al snel naar het FEW gebouw gebracht door de IDEE week mentoren en werden we in een college zaal welkom geheten door Kirstin de Boer en de VCSVU. Zij maakte ons al vrij snel duidelijk dat we geen scholier zijn maar student en dat we niet meer naar school gaan, maar naar college. Kort daarna werden we ingedeeld in groepjes en ik werd ingedeeld om deze week mee te gaan met Inge en Madelon. Sommige gingen deze middag al windsurfen, maar andere bleven hier op de VU en gingen de informatiemarkt op. De hele groep kwam ‘s avonds weer bijeen om lekker op M0 met elkaar te gaan eten om ons op te maken voor de kroegentocht. Om 21.30 vertrokken de meesten om gezellig de kroegen in Amsterdam beter te leren kennen. Dinsdag: Voor velen begon de dag te vroeg na een flink avondje stappen. Na een ochtendje actief bezig te zijn geweest met roeien bij Okeanos splitste de groep zich. De ene helft ging winkelen en de andere helft poolen. Ik ben mee gegaan met het poolen wat heel leuk was en een goed moment om de andere groep van Marloes en Jennifer een beetje te leren kennen. Hierna vertrokken we naar de Unitas voor Pizza. De pizza was een beetje koud en moest met haast worden opgegeten omdat we anders te laat zouden komen voor de hilarische film Ice Age 2. Woensdag: De super sportieve sportdag waar we meededen aan het volleybal toernooi. Iedereen zette zijn beste beentje voor om de andere teams te verslaan en uiteindelijk werden met het team van 10 personen 2e van onze poule. Uitgeput gingen we lekker lunchen op het gras bij het sportveld en zijn we daarna de stad in gegaan. ‘s Avonds hebben we gegeten bij de Italiaan, en zijn we nog wat wezen borrelen op het terras voordat de voorstelling van Ewout en Etienne begon. De voorstelling was super! Donderdag: De laatste dag alweer van deze week, maar toch nog vroeg uit de veren om naar het NEMO te gaan, waar we het kind konden uithangen. Hier zijn we tot in de middag gebleven en daarna zijn we ons gaan klaarmaken voor het eten in de tuinzaal en het knalfeest `s avonds in de Powerzone. Het eindfeest, waar vele mensen helemaal los zijn gegaan op de beat, was geweldig!! Kortom, de IDEE-week was geslaagd!! Niels van den Braber
Introductieweekend Texel Na weken gekweld te zijn met Calculus, werd het wel eens tijd voor een weekend ontspanning. Er heerste een opgewekte stemming, terwijl we ons met bagage aan boord van de veerpont installeerden. We waren er klaar voor.
kregen we waarvoor we eigenlijk kwamen: er werd ook bier geproefd. De 4 verschillende biertjes gingen er ‘sissend’ in. ’s Avonds was het eten weer prima verzorgd. Na de afwas, gingen de mensen, die toch al te brak waren, uit. De rest bleef lekker rond het vuur zitten. Af en toe Nadat we met een overvolle bus naar de slaapplaats een stuk karton erin zodat brandende stukken papier je gebracht waren, werden de kamers geclaimd en netjes om de oren vlogen. ingericht natuurlijk…Yeah, right. Dumpen die bagage Brak of niet, de volgende ochtend werden we weer en socializen onder het genot van een drankje. Verder vroeg ons nest uitgeschopt. Ja, want er moest ff een balletje schieten of een frisbeetje gooien. De opgeruimd en schoongemaakt worden…Iets waar we spelregels van het moordspel werden uitgelegd. Leuk natuurlijk een hele ochtend voor nodig hadden :(. Nadat hoor, zie maar eens iemand die je helemaal niet kent te de ergste puinhoop was opgeruimd, en er hier en vermoorden met het woord ‘kobaltblauw’. daar een dweil langs gehaald was, gingen we richting bushalte. Ook nu weer een goede tip: laat nooit iemand Na het eten was de eerste anders kijken wanneer jouw afwasploeg de klos. Met een “Leuk hoor, zie maar eens iemand die bus vertrekt. Dan kun je leuke quiz werd ‘s avonds namelijk 3 kwartier gaan onderzocht of lange mensen je helemaal niet kent te vermoorden liggen wachten wat na een slimmer zijn dan kleine weekend Texel behoorlijk met het woord kobaltblauw” mensen. Na de quiz was tegenvalt :P. het tijd voor de dropping. Helemaal leuk was het als En een treinkaartje van te voren kopen is ook niet erg je in de laatste groep zat. Dan kon je nog ff rustig een praktisch, de mensen die dat probeerden hebben we spelletje poker spelen, en was je er zeker van dat je vanaf de boot uitgezwaaid. Dus sneller waren ze door als eerste weer terug was, want je werd toch het minst deze actie niet, ze waren zelfs een boot later.... ver gedropt. De enige ‘maar…’ aan de dropping was de lijst met Het was echt een te gek weekend. Organisatieteam, voorwerpen die je mee moest brengen. Om half 1 bedankt! ’s nachts aan een gekookt ei komen is geen gemakkelijke klus. Of heb je ooit wel eens geprobeerd Mark Kerstjens een pinautomaat te vinden op Texel? Gelukkig had één groepje altijd nog een lopende pinautomaat bij zich, de foto’s die een dag later werden opgehaald zorgden voor de nodige hilariteit. Toen de als eerst vertrokken groepen eindelijk terug kwamen, werd het tijd om te gaan slapen omdat sommigen (we noemen geen namen) nauwelijks meer De redactie van de PB wilde volgende studenten op hun benen konden staan en de kater al zagen feliciteren met het behalen van hun bul: aankomen.
De volgende ochtend werden we heel subtiel gewekt:… ’WAKKER WORDEN, WAKKER WORDEN, WAKKER WORDEN!’. Na het ontbijt begon de fietstocht. Hierbij heb ik geleerd dat het heel fijn zou zijn dat als mensen die zeggen dat ze kunnen kaartlezen dat ook zouden kunnen.... Na wat keren fout te zijn gereden, kwamen we dan toch op de plaats van bestemming: het zwembad. Bij het zwembad konden we vervolgens niet naar binnen, omdat er nog geen entree betaald was. Gelukkig voor de ongeduldigen onder ons, heb je dan iemand als Willem-Jan die het probleem al snel weet op te lossen. Na het zwemmen was het voor de verandering tijd voor bier, en waar kun je dat beter halen dan in een bierbrouwerij? Eerst een film en daarna een rondleiding door een brouwer die waarschijnlijk als klein kind al vaak in de ketel was gevallen. Ik heb één ding van die rondleiding onthouden: je kunt geen bier maken, zonder de speciale vrouwelijke hop… :) Na afloop van de rondleiding
Mariska Edelbroek, Doctoraal Farmacochemie Evlin Hartonian Matbaeh, master Pharm. Sciences Hans Slotema, Master Chemistry Arvid Toes, Master Chemistry Katrijn Coen, Master Pharm. Sciences Nanda Sprenkels, Master Chemistry Petra de Kruijf, Master Pharm. Sciences Anne Habernickel, Doctoraal Scheikunde Lucinda Antonia Koelman, Doctoraal Scheikunde Gerdien de Kloe, Master Pharma. Sciences Shanoe Mahabir, Master Chemistry Willem-Jan van Zeist, Master Chemistry Cyrus Park, Master Chemistry Mark Schmets, Master Chemistry Tijmen de Boer, Master Chemistry Leon van Haandel, Master Chemistry Jon de Vlieger, Master Pharm. Sciences Allemaal van harte gefeliciteerd!
Onze inburgeringscursus...
Measuring and modelling cytochrome P450 BM3
My name is Eva Stjernschantz and I am a Swedish PhD student in the section of Molecular Toxicology. I’m currently in my second year, working in the CMCT (Computational Medicinal Chemistry and Toxicology), under supervision of Chris Oostenbrink and Prof. Nico Vermeulen. I obtained my Master’s degree in Molecular Biotechnology Engineering at Uppsala University, Sweden, in 2002. I subsequently started working in the computational chemistry group of a pharmaceutical company in Stockholm, Biovitrum, where I had performed my Master’s thesis. I worked at Biovitrum with different technology development projects and later had the opportunity to work as a computational chemist in a drug discovery project, filling in for senior computational chemists on parental leave. Although at times very challenging, I highly enjoyed working in a multidisciplinary project team, working closest with the medicinal chemistry group. Wanting to obtain a more thorough theoretical base and have the chance to ‘dig deeper’ into unsolved problems, which is not always a realistic goal in the pharmaceutical industry, in 2005 I decided to start looking for a PhD position. I came across a vacant position in the group of Chris Oostenbrink, who had recently been appointed to lead the computational chemistry group of the Molecular Toxicology division. Although very young (my own age) Chris had already acquired a good reputation in the computational chemistry field and, it being a small world, I knew people in Sweden who knew or had heard of him. I found the position interesting, both in terms of the project, entitled ‘Methodological development of free energy calculations of protein-ligand interactions applied to signal transduction and biotransformation’, as well as the close contact between the computational group and the experimentalists. I also found the application of computational chemistry to toxicological problems an interesting approach, not focusing solely on improving the properties of compounds with respect to a target protein, but also integrating toxicological aspects early on in the drug discovery process. I was accepted as a PhD student and decided to move to Amsterdam for the coming 4 years.
10
An example of the collaboration between experimentalists and the computational group was a project I was involved in concerning the structural rationalisation of mutants of cytochrome P450 BM3. Cytochrome P450s (P450s) constitute a large family of heme containing enzymes and are responsible for the metabolism of a large number of drugs. P450s usually transform the drug molecule to a set of stable metabolites, more hydrophilic than the drug itself, thus facilitating excretion from the body. They metabolize a
very broad range of substrates and have a high regioand stereoselectivity. They are therefore also interesting targets for use in biotechnological applications. They could be used as biocatalysts for the production of pharmaceuticals or drug metabolites and for the optimisation of lead compounds or existing drugs. Mammalian P450s display several disadvantages for biotechnological application as biocatalysts; they are membrane-bound, show low stability, low catalytic activity and low expression levels. The water soluble cytochrome P450 BM3 from Bacillus megaterium on the other hand displays high catalytic activity and high stability and can easily be overexpressed in E.coli. That makes P450 BM3 particularly interesting as a potential biocatalyst. Since its natural substrates are long-chain fatty acids, wild-type P450 BM3 does not metabolise drug-like compounds. However, a large number of mutagenesis studies have shown that it can be easily manipulated to convert a variety of nonnatural substrates. In the Molecular Toxicology lab Barbara van Vugt, a PhD student, had been working on mutagenesis studies of P450 BM3. With random mutagenesis experiments she had identified a number of mutants able to convert drug-like compounds with high turnover rates, such as dextromethorphan and MDMA (ecstasy) displayed in Figure 1. Since these mutants were discovered by random mutagenesis, it was not known in what way these mutations influence the catalytic activity of the protein. In a study combining computational methods, such as molecular dynamics simulations, and experimental techniques, such as Resonance Raman and UV-VIS spectroscopy and substrate binding experiments, rationalisation of the effects of the mutants on a structural level could be performed. Figure 2 shows the crystal structure of BM3, with the locations of the mutated residues displayed in blue.
Figure 1: MDMA and Dextromethorphan
Eva Stjernschantz
The different mutants were modelled in the computer based on the known crystal structure of wild-type P450 BM3. The two model compounds, MDMA and dextromethorphan, were docked into the models. Subsequently, molecular dynamics simulations were performed on the resulting complexes. The substratefree wild-type P450 BM3 and the substrate-free mutants were also subjected to molecular dynamics simulations. The resulting molecular dynamics trajectories were analysed and differences between substrate-free wild-type and substrate-free mutants were identified. Also, structural differences between substrate-free and substrate-bound mutants could be identified, suggesting possible roles of the various mutations. The computational results were compared to those of the experimental techniques, supporting the computational findings. The substrates used in this study are known to be metabolised by human cytochrome P450 2D6. Interestingly, the major metabolites formed by the P450 BM3 mutants differ from those formed by human cytochrome P450 2D6. The computational findings, supported by Resonance Raman data, suggested a conformational change of one of the heme propionate groups in the BM3 mutants. The modelling results furthermore suggest that this conformational change allows for an interaction between the negatively charged carboxylate of the heme substituent and the positively charged nitrogen of the substrates. This allows for an orientation of the substrates favourable for formation of the major metabolite by P450 BM3. Figure 3 displays the conformational change of the heme propionate group in one of the mutants (green) as compared to the wild-type heme conformation (gray) and the interaction between the positively charged nitrogen of dextromethorphan (yellow) and the negatively charged carboxylate of the heme propionate. In conclusion, a combination of modelling and experimental techniques provided explanations for the roles of several mutations in three highly active drug metabolising P450 BM3 mutants developed by random mutagenesis. This integrated approach can provide useful information for development of site-directed mutants with further improved characteristics. Also, mutagenesis studies in combination with computer modelling can provide useful insights into the structure and function of cytochrome P450s in general.
Figure 2: crystal structure of cytochrome P450 BM3
Figure 3: conformational change of the heme propionate group in one of the mutants (green) as compared to the wild-type heme conformation (gray) and the interaction between the positively charged nitrogen of dextromethorphan (yellow) and the negatively charged carboxylate of the heme propionate
11
BABAR-Phos: een olifantje als uitgangsstof
Tijdens mijn promotieonderzoek in de groep van prof.dr. K. Lammertsma is een interessante samenwerking ontstaan met prof.dr. H. Grützmacher aan de ETH Zürich, in Zwitserland. Het onderzoek, dat ik hierbij met jullie wil delen, is uitgevoerd aan de VU, begeleid door de docenten dr. Chris Slootweg en dr. Andreas Ehlers, maar ik heb ook 3 maanden in Zwitserland aan dit project gewerkt.
De eigenschappen van deze deeltjes ben ik op het moment aan het onderzoeken in het lab, maar ook gebruiken we computationale chemie om de eigenschappen van onze moleculen te voorspellen en te verklaren. Naast het onderzoek naar BABAR-Phos ben ik ook geïnteresseerd naar andere reactieve deeltjes die het element fosfor bevatten. Deze moleculen, zoals bijvoorbeeld de fosfinidenen RP, zijn uitermate geschikt als bouwsteen in de vervaardiging van stoffen die toegepast kunnen worden in nieuwe materialen met fascinerende elektronische eigenschappen en nieuwe liganden voor katalyse. Een van onze doelmoleculen is bijvoorbeeld het fosfa-tetrahedraan, waar Niels Elders ook nog aan gewerkt heeft. Dit geweldige molecuul ziet er niet alleen gaaf uit, maar we verwachten dat het ook nog erg interessante eigenschappen bevat. Helen Jansen – Organische en Anorganische Chemie
Helaas niet mijn uitzicht vanuit het lab, dit is het uitzicht bij de Riffelsee op de Matterhorn Mijn onderzoek omvat de studie naar de reactiviteit en toepassingen van de fosfor verbinding BABAR-Phos. De naam BABAR-Phos is afgeleid van BABARalane, de koolstof analoog van deze verbinding. Tevens is in de weergegeven plaatjes gelijkenis van BABARPhos met het olifantje BABAR uiteraard ook meteen duidelijk. BABAR-Phos wordt gemaakt door de reductie van de overeenkomstige RPCl2 verbinding met magnesium. Hierbij ontstaat de gespannen PCC driering die gestabiliseerd wordt door de aanwezige substituenten (o.a. BABAR’s oren). Onlangs is ontdekt dat BABAR-Phos derivaten met een kleine slurf (substituent R) gemakkelijk reageren en hierdoor een palet van nieuwe PCC drieringen kunnen geven.
12
Fosfa-tetrahedraan
Inspiratie?
BABAR-phos...
...en het olifantje BABAR!
Nobelprijs voor de scheikunde 2006
De Amerikaanse wetenschapper Roger Kornberg heeft dit jaar de Nobelprijs voor de scheikunde in ontvangst mogen nemen. Het Nobelprijscomité, gevestigd in zweden, kende hem de prijs toe vanwege zijn onderzoek naar eukaryotische transcriptie. “Hij was de eerste die een duidelijk beeld schetste van de werking van transcriptie op moleculair niveau”, aldus het comité. De prijs is de vierde in dit millennium met een sterk biologische tint.
Roger Kronberg, winnaar Nobelprijs voor de scheikunde 2006
De familie Kornberg heeft ervaring met het winnen van Nobelprijzen; de vader van Roger Kornberg, Arthur Kornberg, won in 1959 de Nobelprijs in de categorie fysiologie of geneeskunde. Hij verkreeg de prijs naar aanleiding van zijn onderzoek naar hoe DNA doorgegeven kan worden van een moedercel naar de dochtercellen. Roger Kornberg heeft op zijn beurt beschreven hoe de informatie in DNA word gekopieerd naar messenger-RNA. Het kopieerproces waarbij dit RNA gevormd wordt, heet transcriptie. De grote uitdaging was het ontrafelen van de kristalstructuur van RNA polymerase II – een enzym dat de synthese van RNA faciliteert. In zijn gedetailleerde kristallografische foto’s is te zien hoe een RNA-streng zich langzaam ontwikkeld en wat voor rol het RNA polymerase hier bij speelt. Ook werd de rol van een aantal andere moleculen in het proces opgehelderd. Door de zeer gedetailleerd foto’s is veel geleerd over het mechanisme van transcriptie en hoe het hele proces gereguleerd word. Transcriptie is een fundamenteel proces in celbiologie aangezien de verspreiding van genetische informatie naar buiten de celkern mogelijk maakt. Een verstoring van dit proces heeft dramatische gevolgen en kan binnen enkele dagen de dood tot gevolg hebben. Eén van giftigste paddestoelen ter wereld, de groene knolamaniet, bevat een gif dat de functie van RNApolymerase verstoord. Na een halve dag begint het gif in werking te treden en vernietigd langzaam de lever en nieren. In het engels wordt de groene knolamaniet
De groene knolamaniet
overigens, erg toepasselijk, ‘death cap’ genoemd. Veel ziektes, bijvoorbeeld kanker en hartziektes, zijn ook gekoppeld aan verstoringen in het transcriptie proces. De toekenning van de prijs leidde tot enig gemopper in de scheikunde gemeenschap aangezien de prijs, wederom, erg biologisch getint is. “Eigenlijk hebben we een biologie prijs nodig,” grapt Robert Schrok, een inorgansich chemicus die vorig jaar de prijs voor scheikunde won. Hij kreeg zijn prijs voor ‘hardcore’ scheikunde, metathese, waarbij twee groepen atom worden omgewisseld tussen twee reagerende moleculen. Veel fundamentele scheikundigen waren hier erg blij mee, zegt Schrock, die veel gebrom heeft gehoord over het indringen van biologie in de scheikunde. De prijs van 2005 kwam na een serie van bio-gerelateerde prijzen; in 2002 voor het bepalen van de structuur van biologische macromoleculen; in 2003 voor opheldering van kanalen in celwanden; in 2004 voor de ontdekking van de rol van ubiquitine bij eiwitdegradatie. “Scheikunde wordt steeds meer toegepast,” suggereert Schrock als verklaring voor de trend. En bovendien, “biologie is scheikunde”. Willem-Jan van Zeist
Meer weten?
Surf naar www.nobelprize.org
13
De ontwikkeling van “dynamic loading protein affinity chromatography” gekoppeld aan SPE-LC-MS Zoals vele studenten in hun projecten al gemerkt zullen hebben, is protein affinity chromatography (PAC) in de afgelopen tien jaar een wijdverbreide techniek geworden die door een groot deel van de secties bij scheikunde gebruikt wordt. Deze techniek wordt vooral gebruikt voor het opzuiveren van eiwitmengsels. De onderzoeker fabriceert (of koopt) een kolom die een hoge specifieke affiniteit heeft voor één bepaald eiwit, en injecteert vervolgens een mengsel op die kolom. Van dit mengsel zal alleen de stof die specifiek bindt aan de kolom worden vastgehouden. Een wasstap verwijdert alle overige stoffen, en na elutie resteert nog slechts het zuivere eiwit. Dit is een simpele methode die letterlijk op duizenden laboratoria in de wereld wordt gebruikt voor het opzuiveren dan wel pre-concentreren van eiwitten. Interessanter wordt het echter wanneer we echte chromatografie gaan doen met de PAC-kolom, zoals te zien in figuur 1.
Vervolgens wordt een te onderzoeken mengsel op de kolom geïnjecteerd, waarna alleen de liganden die aan het geïmmobiliseerde eiwit binden retentie vertonen, en alle andere stoffen in het mengsel van de kolom worden gewassen. Tenslotte wordt door de pH te verlagen de binding tussen eiwit en ligand verbroken, en kan het ligand geïdentificeerd worden met bijvoorbeeld massa spectrometrie. Er kleven echter een aantal nadelen aan deze methode. De belangrijkste twee zijn de kwetsbaarheid van de PAC kolommen, waardoor de herhaalbaarheid van PAC beperkt is en de kosten erg hoog kunnen worden, en het feit dat de immobilisatie de bindingseigenschappen van het eiwit kan veranderen. Het doel van mijn huidige project is deze twee problemen op te lossen met een nieuwe methodiek: dynamic loading protein affinity chromatography. Het grote verschil met normale PAC is dat het eiwit gepre-incubeerd wordt met het ligand, waardoor ze onder “in vivo” omstandigheden kunnen binden.
Figuur 1: Schematische weergave van protein affinity chromatografie Met deze vorm van Protein Affinity Chromatography kan op zeer snelle wijze gezocht worden naar nieuwe liganden voor het geïmmobiliseerde (target) eiwit. Aangezien een grote hoeveelheid eiwitten en receptoren geïmmobiliseerd kan worden, wordt de PAC methode veel gebruikt in drug discovery. De eerste stap is de immobilisatie van het eiwit op de kolom, meestal met een tag die het eiwit geschikt maakt voor deze binding. Veel gebruikte interacties zijn die van streptavidine en biotine, of die van een Histidine-tag met Ni2+.
14
Het protein-ligand complex wordt daarna pas als geheel geïnjecteerd en geimmobiliseerd op de kolom, waarna de gebruikelijke was- en elutiestappen volgen. In ons specifieke voorbeeld gebruiken we Estrogeen receptor α (ERα), een belangrijk target voor farmacologisch en toxicologisch onderzoek, met een His-tag in het eiwit geïncorporeerd. Deze receptor wordt geincubeerd met een mengsel van Estron (een ligand) en Warfarin (een niet-binder). Na injectie op de nikkel-kolom worden ERα en Estron vastgehouden, terwijl Warfarin onmiddellijk elueert. Door de pH van het eluens te verlagen, wordt de Estron naar een SPE C18 cartridge geelueerd voor preconcentratie, en vervolgens gescheiden op een C18 LC kolom en gedetecteerd in de MS. De benodigde opstelling staat weergegeven in figuur 2.
Figuur 2: Een systeemweergave van het DLPAC-SPE-LC-MS systeem, inclusief schakelkranen
Niels Jonker
De resultaten tot dusverre bewijzen het concept van dynamic loading, maar tonen ook een probleem. Op het moment van het verlagen van de pH elueert niet alleen het ligand, maar ook de receptor van de Nikkelkolom. Dit leidt tot een ernstige bemoeilijking van de detectie van het ligand in de SPE-LC-MS, en zou in een drug discovery project als onoverkomelijk nadeel hebben dat bepaalde liganden wellicht helemaal niet aangetoond kunnen worden. Vandaar dat de huidige uitdaging bestaat uit het aanpassen van de elutiestap zodat de receptor en het ligand niet gelijktijdig elueren, maar na elkaar. De mogelijkheden die we hier voor hebben zijn legio. Zo denken we op dit moment aan temperatuurelutie, elutie door bindingscompetitie, of bijvoorbeeld het toevoegen van een kleine hoeveelheid organische modifier of een grote hoeveelheid zouten aan het eluens. Zodra het elutieprobleem is opgelost, hebben we de twee belangrijkste nadelen van PAC opgelost. Omdat je iedere meting nieuw eiwit injecteert, en de nikkel kolom tussendoor geregenereerd kan worden, doe je nooit twee metingen op één kolom en is de herhaalbaarheid dus niet meer afhankelijk van de degeneratie van je PAC kolom. Daarnaast vindt de binding tussen eiwit en ligand plaats in “in vivo” condities, waardoor het nadeel van het veranderen van bindingseigenschappen door immobilisatie niet meer bestaat. In de nabije toekomst ga ik het gehele systeem automatiseren, uitbreiden en aanpassen voor gebruik in een drug-screening project van het topinstituut pharma.
Meer weten? Als u/jij dit introducerende artikel interessant vindt, aarzel niet om te mailen naar
[email protected] voor uitleg of gedetailleerde informatie.
Visitatie revisited....
Een paar weken geleden is het onderwijs van de afdeling Scheikunde & Farmaceutische Wetenschappen grondig onder de loep genomen door een brede commissie chemici. Een uiterst belangrijke exercitie, die toch wel met enige (gezonde) spanning tegemoet werd gezien. Een groot deel van de staf en vele studenten en FEW medewerkers hebben allen hun belangrijke bijdragen geleverd om verschillende facetten van onze onderwijsprogramma’s Scheikunde, Farmaceutische Wetenschappen en Medische Natuurwetenschappen voor de commissie toe te lichten. Via deze column wil ik allen danken voor de getoonde inzet! Gelukkig mocht het resultaat er ook zijn. Hoewel het niet “des VU” is om onszelf op de borst te kloppen, mag de afdeling m.i. tevreden zijn met de mondelinge rapportage door de visitatiecommissie. Alle 3 bachelor- en master-opleidingen werden in totaliteit goed beoordeeld en zeker voor de jongste opleiding Medische Natuurwetenschappen is dat een mooie opsteker. Daar kunnen we mee vooruit! Natuurlijk wist de commissie ook wel een aantal zaken aan te geven, waar verdere verbeteringen nog doorgevoerd kunnen worden, maar dat willen we als afdeling natuurlijk ook horen van deze groep ervaren “critical friends”. Op deze plek wil ik graag één item speciaal uitlichten. De visitatiecommissie vond onze studenten soms nog wat schools en men miste een wat meer ondernemende, vrijgevochten houding binnen onze studentenpopulatie. Men zou b.v. graag zien dat de studieverenigingen zich meer bezig zouden houden met inhoudelijke issues, zoals excursies en studiereizen. Ook zou men meer studenten willen zien vertrekken voor een stage naar het buitenland. De komende tijd wil de afdeling dan ook graag met de VCSVU in gesprek treden, hoe we dit in de toekomst samen gestalte kunnen geven. Tot slot, een laatste ‘transfernieuwtje’ voor de PB! Per 1-1-2007 hebben we als afdeling S&F een nieuw afdelingshoofd: Prof. Koop Lammertsma van de sectie Organische chemie zal vanaf 2007 de afdeling gaan leiden. Ik zal zelf per 1 januari lid worden van het faculteitsbestuur FEW, alwaar ik natuurlijk ook (mede) de belangen van S&F binnen de VU zal verdedigen. Prof. Dr. Rob Leurs, Afdelingshoofd.
15
Resonantie Raman spectroscopie met tijdsopgeloste detectie en fluorescentie onderdrukking Raman spectroscopie is een krachtige techniek, waarmee informatie kan worden verkregen over de (moleculaire) structuur van materialen. Bij deze techniek wordt het monster bestraald met (laser)licht van een specifieke golflengte; het verstrooide licht dat bij een iets afwijkende golflengte kan worden waargenomen (Raman effect) geeft informatie over moleculaire vibraties, en zodoende over de in het monster aanwezige bindingen en structuren. Het Raman effect is al langere tijd bekend, maar het gebruik in analytisch-chemische laboratoria begint pas in de laatste jaren een hoge vlucht te nemen sinds de ontwikkeling van lasers, passende filters en gevoelige detectoren. Door middel van resonantie (selectieve excitatie bij een absorptiemaximum) kan het signaal verder worden versterkt en wordt de methode tegelijkertijd ook veel selectiever: het spectrum van de te onderzoeken verbinding wordt enkele ordes intenser, in tegenstelling tot dat van de niet-absorberende matrix of oplosmiddel. Een enorm probleem vormt echter de fluorescentieachtergrond, welke het Raman spectrum vaak volledig kan overschaduwen. Om die reden kon een groot gedeelte van het spectrum (250-600 nm) eigenlijk niet gebruikt worden voor excitatie. De meeste Raman spectrometers werken met rode of NIR lasers om fluorescentie te vermijden, maar resonantie-excitatie is bij die golflengtes niet mogelijk. Er is gelukkig een subtiel verschil in het tijdsverloop van Raman en fluorescentie, dat met korte (picoseconde) laserpulsen zichtbaar gemaakt kan worden: het eerste gebeurt instantaan tijdens de puls, terwijl fluorescentie over het algemeen een levensduur heeft van enkele nanoseconden. Tijdens de laatste fase van het door FOM en Philips Research gesponsorde AIO-onderzoek van Evtim Efremov is een techniek ontwikkeld om die fluorescentie-achtergrond zo veel mogelijk te onderdrukken.
16
Postzegel met een afbeelding van Sir Raman, winnaar van de Nobelprijs voor de Natuurkunde in 1930 “Voor zijn werk over de verstrooiing van licht en voor de ontdekking van het naar hem genoemde effect”
In het lasercentrum is door lasertechnicus Joost Buijs een opstelling gebouwd voor Ramanmetingen met tijdsopgeloste detectie. Essentieel is het gebruik van korte laser pulsen en een geïntensiveerde CCD camera met een snelle beeldversterker. Deze laat tijdens de laserpuls wel het Ramansignaal door, maar blokkeert daarna zo snel mogelijk de fluorescentie. De snelst verkrijgbare beeldversterkers kunnen binnen 80 picoseconde worden uitgeschakeld, snel genoeg om het grootste gedeelte van de fluorescentie voor te zijn. De 3 picoseconde pulsduur van de titaan-saffier laser is ook belangrijk: bij langere pulsen verslechtert de tijdsresolutie, terwijl bij kortere pulsen de spectrale bandverbreding (denk aan de onzekerheidsrelatie) to groot wordt om zinvolle vibratiespectra op te kunnen nemen. Met de door ons geteste opstelling kan de fluorescentieachtergrond thans met een factor 50-100 worden teruggedrongen. Het lasersysteem is afstembaar over een groot gedeelte van het UV-Vis gebied, zodat bij ieder monster de meest optimale golflengte kan worden gekozen. Een interessante toepassing is bijvoorbeeld het bestuderen van sterk fluorescerende enzymsystemen, zoals het flavoproteine phenylacetone monooxygenase (PAMO) en vergelijkbare BaeyerVilliger enzymen. Omdat deze verbindingen een sterk fluorescerende flavin-groep bezitten was het tot voor kort onmogelijk om resonantie Raman spectra op te nemen, maar met onze opstelling lukte dat wel (vergelijk in de figuur de spectra met en zonder tijdsopgeloste detectie). We verwachten dat met deze benadering het golflengtegebied van 250-600 nm eindelijk ontsloten zal worden voor selectieve excitatie en resonantie Raman spectroscopie. Er zijn legio toepassingsmogelijkheden voor materiaalonderzoek en chemische analyse, maar ook binnen de procescontrole, life sciences, archeologie, kunstrestauratie, douane, voedselkeuringen etc. Evtim Efremov, Freek Ariese & Cees Gooijer
Analytische Chemie en Toegepaste Spectroscopie (ACAS)
DE REACTIE
START
HIER!
Studeer je chemie, life sciences of procestechnologie? Lid worden van de KNCV is dan een van de reacties die je dan moet starten. Dit netwerk van 10.000 vakgenoten maakt zich sterk voor het vakgebied en helpt je professioneel op weg. Bovendien ontvang je elke twee weken gratis ons lijfblad C2W in de bus. Het eerste jaar van je lidmaatschap is voor studenten gratis. Dus waar wacht je nog op? Start die reactie en meld je aan via: www.kncv.nl Postbus 249 2260 AE Leidschendam T 070 337 87 90 F 070 337 87 99 E
[email protected] W www.kncv.nl
De rol van de theoretische chemie door de jaren heen
Theoretische chemie is een vakgebied in de chemie waarin de quantummechanica en de relativiteitstheorie word uitgedrukt in chemische vraagstukken. De opkomst van de computationele chemie heeft een nieuwe rol gebracht voor de theoretische chemie. Waar vroeger de theorie en het experiment zich soms in twee verschillende kampen bevonden, vormt de computer simulatie sinds enkele decennia een brug tussen beide. Het bepalen van chemische reactiviteit, moleculaire structuren en spectra met behulp quantummechanische berekeningen is tegenwoordig dan ook een geaccepteerd middel om experimentele data te ondersteunen en te interpreteren. Vroeger werden de wetenschappelijke feiten bijna uitsluitend gecombineerd door de experimentalist zelf. In de 20e eeuw neemt de schaal en de gecompliceerdheid van experimentele data dusdanig toe dat er behoefte komt aan mensen die enkel op het theoretische vlak actief zijn. Hiermee doet de theoretische chemie zijn intrede als erkent vakgebied. Zoals Poincare het ooit uitdrukte:”een hoop stenen maakt nog geen gebouw, net zo min als dat een hoop feiten een wetenschap maken.” Er zijn mensen nodig die met de feiten kunnen omgaan en op de feiten kunnen vooruitgaan. Deze expertise benodigd dan ook een mate van verbeelding, want, zoals Einstein het formuleerde, “er is geen logische weg om vanuit de feiten tot de theorie te komen.” Zo is het nabootsen van chemische verbindingen met een molecuulbouwdoos niet altijd triviaal geweest. Het moderne chemisch denken vindt zijn oorsprong in het begin van de 19e eeuw, toen Dalton in 1808 zijn boek “New System of Chemistry“ publiceerde. Hierin wordt de start gezet van een lang durend debat over de theorie van materie en zijn atomaire en moleculaire structuren, waarin veel invloedrijke wetenschappers zich mengen*. Met behulp van de kinetische gas theorie vind het kwalitatieve atoommodel van Dalton dan toch voet aan de grond en tegen 1900 is de atoom hypothese wijd, maar niet universeel, geaccepteerd. De kinetische gastheorie kende groot succes. Zo kon Jean Perrin de constante van Avengadro ermee nauwkeurig voorspellen. Echter toonde het weinig inzicht in de chemie van individuele atomen en moleculen. Net zo zeer was het periodiek systeem revolutionair. Met zijn creatie liet Mendeleev al in 1868 zien hoe de sequentie van atoomgewichten leidde tot een systematische ordening van de elementen. Maar ook hier was het onduidelijk hoe de periodiciteit van de atomaire eigenschappen tot stand kwam of hoe atomen van verschillende elementen zich onderscheidden. Het typeerde chemici uit de 19e eeuw dan ook dat zij aanhielden op een praktische opvatting van de wetten van de natuur: de wetten waren het instrument van de chemici en waren direct verbonden met hun praktijk. Voor de algemene chemicus maakte het atoom dan ook meer deel uit van een soort chemische taal, een manier om feiten te organiseren of je er nu in geloofde of niet. De chemische theorie had destijds de structuur van een netwerk in plaats van een boom. Het was onduidelijk wat de stam was, het fundament waaruit de takken ontsprongen.
18
Het onsamenhangende karakter van de chemische theorie hield nog aan tot in het begin van de 20e eeuw. Echter ontstond er, vlak nadat Thomson in 1897 het elektron ontdekte, een ware revolutie in het wetenschappelijke denkbeeld. Het elektron werd in een systematisch gestructureerd atoommodel geplaatst, wat uiteindelijk in 1908 leidde tot het
nucleaire atoommodel van Rutherford. Deze ontdekkingen in de natuurkunde hadden vervolgens direct effect op de het beeld van moleculaire structuur en moleculaire interacties. Het leidde tot de “klassieke” theorie van Lewis uit 1916, waarin hij met zijn electronen-paar-bindingen al een groot aantal chemische observaties kon verklaren. Echter bleken er nog een aantal belangrijke stukjes in de puzzel te missen. Dit was al duidelijk toen Planck in 1900 de quantisatie van energie ontdekte. In 1913 werd door Niels Bohr het idee van quantisatie van energie op empirische wijze in het atoom model gebracht. De jaren 20 kenden de opkomst van de quantummechanica. Het werk van vooraanstaande natuurkundigen, maakte het mogelijk om wetenschappelijke vraagstukken te herleiden tot het “simpel” oplossen van de Schrödinger vergelijking, HY = EY
(1)
Echter, zoals Dirac dat observeerde in 1929: “De fundamentele wetten benodigd voor de mathematische behandeling van grootte delen van de natuurkunde en de chemie in zijn geheel zijn ... volledig bekend ... de moeilijkheid zit hem in het feit dat de toepassing van deze wetten leiden tot vergelijkingen die te ingewikkeld zijn om op te lossen.” Het gevolg was dat er benaderingen nodig zijn om de Schrödinger vergelijking op te lossen. Desalniettemin was de toepassing van de quantummechanica zeer succesvol in de chemie. In 1927 publiceerd Heitler en London het artikel waarin zij met behulp van de quantummechanica de chemische binding in het waterstof molecuul beschrijven. Het artikel zorgde voor een revolutie op het gebied van de chemische binding. Immers was het tot die tijd nog onduidelijk waarom er aantrekking kon bestaan tussen twee ongeladen atomen. Het onderzoek van Heitler en London leidde het gebied van de quantumchemie in. Na de invoering van de quantummechanica kwam er een einde aan het onsamenhangende karakter van de chemische theorie zoals die voortvloeide uit de 19e eeuw. Er werden goede simpele modellen ontwikkeld, berustend op de wetten van de quantummechanica. Met behulp van een paar empirische parameters was het al mogelijk om grote hoeveelheden experimentele data te begrijpen. Echter waren door de benodigdheid van empirische parameters en de vele benaderingen de berekeningen niet heel nauwkeurig, noch hadden ze veel voorspellende waarde. De rol van de theoretische chemie in de jaren dertig en veertig was dan ook enkel het begrijpen van chemische fenomenen en deze te reduceren naar de natuurkundige wetmatigheden.
de Brunsviga deskcalculator
Bas van Stralen
De berekeningen uit jaren dertig en veertig werden uitgevoerd met behulp van rekenmachines, zoals de Brunsviga deskcalculator, die veel geduld en vastberadenheid vereiste. Al hoewel deze machines vrij primitief waren wisten zij het rekenwerk al met een grote factor te versnellen. Verbetering kwam er al gauw toen Douglas Hartree in de jaren 30 zijn mechanische differentiaal analysator bouwde. Met behulp van deze, uit meccano (!) opgebouwde, machine wist hij zijn beroemde self consistant field berekeningen aan atomen uit te voeren.
niet te verkrijgen, zoals bij het onderzoek aan moleculen met zwaar radio-actieve elementen1. In dit geval biedt de computationele chemie een zeer gunstige uitgang positie.
de Hartree differentiaal analysator
De toename van de rekenkracht van de huidige computers heeft, naast de toename in de mogelijke nauwkeurigheid van de berekeningen, ook tot een toename van computer output geleid. De enorme omvang van output werd al gauw merkbaar in de computationele chemie. Tot in de late jaren tachtig produceerde de vakgroep theoretische chemie dusdanige hoeveelheden papieren computeroutput dat ze het voor goed geld aan een oud-papier-boer kon te verkopen. Hiermee kon de jaarlijkse zeildag van de vakgroep voor een belangrijk deel van worden betaald. Tegenwoordig is het beheren en verwerken van computeroutput dan wel een stuk makkelijker geworden. Maar je moet je afvragen hoezeer deze grote hoeveelheden output kunnen bijdragen aan ons “begrijpen” van de chemie. Het is namelijk niet altijd even makkelijk om simpele theoretische concepten en principes onder de grote hoeveelheden output te vinden. Daarom houdt menig theoretisch chemicus, waaronder dr. Bickelhaupt en prof. Baerends2, zich bezig met de interpretatie van de (benaderde) oplossingen van de Schrödingervergelijking. Zodoende blijft het begrijpen van chemische fenomenen een van de belangrijkste taken van de computationele chemie.
De intrede van de elektronische digitale computer, eind jaren 40, veranderde het landschap en de mogelijkheden van de kwantitatieve quantumchemie. Door het werk van theoretisch chemici werd het mogelijk om moleculaire eigenschappen van kleine moleculen met zo’n nauwkeurigheid te bepalen dat de theoretische waardes slechts een paar procent verschilde van de experimentele waardes. Mulliken kreeg hiervoor in 1966 de Nobelprijs voor de chemie. Er was een nieuw vakgebied geboren: de computationele (quantum) chemie. In de tussentijd heeft de enorme toename in rekenkracht van de huidige computers en vooruitgang van de quantummechanische rekenprocedures de grenzen ver verlegt. Door onder andere relativistische effecten mee te nemen is het mogelijk om steeds nauwkeurigere berekeningen te doen en met behulp van de komst van de dichtheidsfunctionaal theorie is het mogelijk om steeds grotere systemen quantummechanisch te beschrijven. De toename van de nauwkeurigheid waarmee aan moleculen gerekend kan worden heeft er voor gezorgd dat de theoretische chemie ook een voorspellende rol heeft verkregen. Tegenwoordig worden er pas wetenschappelijke conclusies getrokken als de experimentele en theoretische waardes overeen komen. Dit bleek wel uit het debat over de geometrie van het methylene radicaal in de jaren 70. Uit voorafgaand experimenteel werk van Nobelprijs-winnaar Gerhard Herzberg bleek dat het radicaal in zijn triplet grondtoestand een lineaire geometrie zou bezitten. Echter volgde uit quantummechanische berekeningen van Bender en Schaefer dat het een gebogen geometrie heeft met een hoek van 135,1º. Verder experimenteel onderzoek en herinterpretatie van de spectroscopische studies bevestigde de gebogen structuur, waarna de hoek uiteindelijk op 137,7º kon worden vastgesteld. Zo bleken experimentele resultaten sterk afhankelijk te zijn van de interpretatie van meetresultaten en nauwkeurigheid waarmee deze gemeten worden. Desalniettemin is de overeenkomst tussen theoretische en experimentele waardes een vereiste om zeker van de resultaten te zijn. Soms zijn experimentele data moeilijk of
De computationele chemie kent uiteraard ook zijn beperkingen. Zo blijft de grootte van de systemen waaraan gerekend kan worden altijd afhankelijk van het beschikbare rekenvermogen. De nauwkeurigheid van de berekeningen zal altijd afhangen van de benaderingen die worden gedaan. De computersimulatie weerspiegelt een scenario waarin legitieme beperkingen, bepaalde omstandigheden en hun verscheidene interacties worden samengevoegd en omgezet tot één taal, die betrekking heeft tot die situatie. Het vereist de vakbekwaamheid om eerder verkregen kennis te evalueren en deze efficiënt toe te passen, waarbij er geen belangrijke, bepalende details worden verwaarloosd. De resultaten verkregen uit computationele experimenten wordt vaak verweten dat zij zijn herleid uit te sterk geïdealiseerde modellen. Zo vertelde een fysisch chemicus mij eens dat hij liever naar “de werkelijkheid” kijkt i.p.v. een simulatie. Het leek een sterk verwijt, maar op dat moment bedacht ik me met de veronderstelling: ja, maar hoe kijk je dan naar die werkelijkheid, toch met een zelfde geïdealiseerd beeld.
Wie de technologische groei van de computer extrapoleert zal zich niet verbazen dat in de toekomst de computationele chemie zich in staat zal stellen om aan steeds grotere systemen nauwkeuriger te rekenen. Alhoewel de vooruitgang veelbelovend is zal deze theoretisch chemische vooruitgang altijd afhankelijk zijn van beschikbare experimentele resultaten om zijn bekwaamheid te testen. Desalniettemin heeft de theoretische chemie met de computationele chemie een begrijpende en voorspellende rol gekregen, die een kloof tussen de wetten van de natuur en het experiment kan overbruggen.
Meer weten?
Stuur een mail naar
[email protected] 1. Infante, I., van Stralen, B. And Visscher, L. (2006) J. Comp. Chem., 27, 1156. 2. Bickelhaupt, F. M. and Baerends, E. J. (2000) Rev. Comput. Chem.; Lipkowitz, K. B. and Boyd, D. B., Eds.; Wiley-VCH: New York, 15, 1.
19
Farmacochemie: internationale ervaringen
Bij Farmacochemie zijn er veel mogelijkheden voor een buitenlandse stage. Veel studenten kiezen er dan ook voor om een aantal maanden een stage bij een universiteit of bedrijf in het buitenland te doen. Eén van die studenten is Ewald Edink, hij ging voor 5 maanden naar Wenen voor een stage bij het farmaceutische concern Boehringer Ingelheim. Hij vertelt hier over zijn ervaringen in zowel binnenals buitenland. Ik ben geboren en getogen in Delft. Na het afronden van de studie organische chemie aan het H.L.O. in Rotterdam heb ik bij de Technische Universiteit in Delft gewerkt. Ik was hier werkzaam als onderwijsassistent in de bio-organische katalyse groep van Prof. Roger Sheldon. Deze groep had goede contacten met DSM Anti-Infectives en op een gegeven moment werd ik gevraagd om voor DSM onderzoek in Zweden te gaan doen. Het onderzoek werd uitgevoerd aan de universiteit van Lund in de groep van Prof. Bo Matiasson en richtte zich op de ontwikkeling van enzym-polymeer conjugaten voor industriële productie van b-lactam antibiotica. Ondanks dat het maar een project was van 6 maanden zijn er toen interessante resultaten geboekt waaruit een publicatie in Biotechnology Progress is voortgekomen.
template (mal) gebruikt om de synthese van nieuwe liganden te begeleiden. Hierdoor worden alleen verbindingen gesynthetiseerd die werkelijk affiniteit voor het target eiwit hebben. Dit maakt TGS veel efficiënter dan de traditionele benadering in drug discovery. De Design en Synthese groep maakt van mijn scriptie gebruik om een nieuwe onderzoekslijn op te zetten. Sinds september dit jaar ben ik wederom werkzaam in de groep van Iwan de Esch. Ditmaal als a.i.o. en houd ik mij bezig met het ontwerp (structure-based design) en synthese van selectieve liganden voor de nicotinoid receptoren. In dit project werken we samen met de groep moleculaire neurobiologie van Prof. Guus Smit (FALW) en de onderzoeksgroep van Prof. Titia Sixma van het Nederlands Kanker Instituut (NKI). Door deze samenwerking is een multidisciplinaire aanpak mogelijk en ik verwacht dat hierdoor interessante resultaten geboekt zullen gaan worden.
In Zweden heb ik toen genoeg geld verdiend om 6 maanden op vakantie te kunnen gaan. In die 6 maanden heb ik een reis door Zuidoost Azië gemaakt. Toen mijn geld op was kon ik gelukkig weer aan de slag bij DSM, ditmaal bij de afdeling Food Specialties. Hier heb ik biochemische assays ontwikkeld. Echter vind ik organische synthese veel leuker en ben ik altijd erg geïnteresseerd geweest in de werking van medicijnen. Daarom heb ik in 2003 besloten om de master opleiding Pharmaceutical Sciences te gaan volgen. Dit is achteraf gezien een hele goede beslissing geweest aangezien de studie nog leuker was dan ik van te voren had verwacht. Van student tot a.i.o. Mijn hoofdvak is Drug Design and Synthesis en daarom heb ik een interne stage in de groep van Iwan de Esch gedaan. Hoewel ik aan een lastig synthese project werd gezet vond ik dit destijds het leukste werk dat ik ooit gedaan heb. Het was een erg leuke groep om in te werken en het onderwerp was erg interessant; namelijk het synthetiseren van nieuwe pijnstillende verbindingen gebaseerd op histamine H2 receptor antagonisten. Vervolgens heb ik een aanvullende stage bij Boehringer Ingelheim in Wenen gedaan, wat mij eveneens zeer goed is bevallen.
20
Ter afronding van mijn studie heb ik een literatuurscriptie geschreven over reacties die geschikt zouden kunnen zijn voor toepassing in een nieuwe drug discovery approach, namelijk Target Guided Synthesis (TGS). In TGS wordt het therapeutische target eiwit als een
Principe van Target Guided Syntesis (TGS): Kleine molecuul fragmenten met enige affiniteit voor de binding site van het therapeutische target zijn gederivatiseerd met complementaire reactieve groepen X en Y (linksboven). Na toevoeging van het target eiwit (de mal, template) vind er associatie en dissociatie van de molekuul fragmenten met de binding site plaats (rechtsboven). Totdat in de binding site twee fragmenten op zo’n manier gebonden zijn dat de twee complementaire reactie groepen X en Y met elkaar kunnen reageren (linksonder). Dit geeft uiteraard een ligand met meer affiniteit dan de afzonderlijke fragmenten (rechtsonder).
Ewald Edink
Boehringer Ingelheim Toen ik met de interne stage bij Drug Design and Synthesis begon, heb ik al aan Iwan laten doorschemeren dat ik graag een stage in het buitenland zou willen doen. De groep heeft heel veel contacten in binnen- en buitenland en dus zijn er veel mogelijkheden. Zo zijn er onder andere goede contacten met farmaceutische concern Boehringer Ingelheim. Het hoofd van het medicinal chemistry department van het R&D centrum voor oncologie in Wenen is namelijk Erik Haaksma. Erik Haaksma is gepromoveerd aan de VU onder begeleiding van Prof. Timmerman en is sinds januari 2006 bijzonder hoogleraar aan onze vakgroep. Na het versturen van een brief met C.V. werd ik uitgenodigd voor een gesprek. Boehringer Ingelheim had een vlucht voor mij geboekt en ‘s ochtends vertrok ik richting schiphol. Na een vlucht van ca. 2 uur werd ik op het vliegveld opgehaald door een chauffeur van het bedrijf. Dit was voor mij uiteraard een bijzondere ervaring. Het gesprek verliep goed en voor het avondeten was ik weer terug in Delft.
Ewald voor de Karlskirche in Wenen Al met al is de stage verschrikkelijk goed bevallen. Ik draaide volledig mee in de onderzoeksgroep en mocht zelfs meepraten over het ontwerp van nieuwe liganden. Bovendien was het voor mijzelf een waardevol onderzoek omdat ik een kleine bijdrage heb kunnen leveren aan het vinden van nieuwe medicijnen tegen kanker. Wat de stage bovendien tot een unieke ervaring maakte was de beschikking over zeer moderne apparatuur. Naast de synthese van building blocks, heb ik ook een aantal parallelle synthese experimenten uitgevoerd. Aangezien er bij Boehringer Ingelheim veel
tijd en geld was geïnvesteerd in het optimaliseren van parallelle synthese, heb ik in die 5 maanden meer dan 130 reacties kunnen uitvoeren en zijn er 50 eindverbindingen geïsoleerd. Het is dat Boehringer Ingelheim zo royaal met de vakantiedagen was anders had ik nog wel wat meer reacties kunnen uitvoeren. De hoge snelheid waarmee verbindingen gesynthetiseerd konden worden kwam voornamelijk door het efficiënte gebruik van HPLC/MS. Een reactiemengsel kan daar binnen 5 minuten geanalyseerd worden op conversie en samenstelling. Vervolgens kan het gewenste product binnen 15 minuten geïsoleerd worden m.b.v. preparatieve HPLC/MS. Dit levert uiteraard gigantische tijdwinsten op aangezien het isoleren van een verbinding zonder deze technieken minimaal een halve dag en vaak wel meer kost. Het werken binnen een industriële setting is mij mede daarom erg goed bevallen. Leven in Wenen Net als tijdens het project in Zweden is ook het verblijf in Oostenrijk mij zeer goed bevallen! Ik ben van mening dat je een stad of land en haar bewoners pas echt leert kennen wanneer je er voor langere tijd woont en werkt. En in het geval van Wenen is het een uitermate prettige kennismaking geworden. Wenen is natuurlijk een heel mooie stad, vol met historie, cultuur en heeft een bruisend nachtleven. Verder ligt rondom Wenen het Wiener Wald, een naar Nederlandse maatstaven gigantisch heuvelachtig bos waar wij mooie wandelingen hebben gemaakt. Ditmaal ben ik namelijk samen met mijn vriendin, Juliette, naar het buitenland gegaan, omdat we eens wilden zien hoe het is om uit Nederland weg te zijn. Eerlijk gezegd is het ons erg goed bevallen, natuurlijk mis je af en toe familie en vrienden maar daarentegen heb je veel meer tijd voor dingen waar je anders nooit aan toekomt. In Wenen was het leven een stuk minder gehaast, daardoor hadden we veel tijd voor elkaar en bijvoorbeeld meer tijd om eens een boek te lezen, te sporten, wandelingen te maken en musea en de opera te bezoeken. Een buitenlandse stage is mij echt heel goed bevallen en ik kan het iedereen aanbevelen! Toekomstplannen Voorlopig wil ik me natuurlijk helemaal richten op het succesvol afronden van mijn promotie onderzoek. Wat ik daarna ga doen weet ik nog niet. Werken in een industriële setting is mij zeer zeker niet tegen gevallen en ik zou daarom graag bij een bedrijf aan de slag gaan. Hoewel een paar jaar post-doc onderzoek doen mij ook niet tegenstaat. En of we na het afronden van mijn promotie onderzoek weer naar het buitenland zullen gaan, is op dit moment ook nog moeilijk te zeggen. In ieder geval is ons verblijf in Wenen ons goed bevallen en wie weet ligt er in de toekomst wel weer een buitenlands avontuur in het verschiet.
21
Help: ik ben een nerd!
‘Yeah, right! Jij?! Scheikunde?! Ik geloof er niets van je ziet er veel te normaal uit!’ Door dit soort opmerkingen ging ik geloven dat mijn nerd-gehalte en daardoor ook het nerd-gehalte van de gehele opleiding reuze meeviel. Maar op bijvoorbeeld de ONCS, (komend jaar in Groningen) zag ik ook wel dat er ook echt wel nerds rondliepen. Nouja, nerds gingen blijkbaar bij onze zusjes studeren en niet bij ons… Fout! Ik had beter moeten weten. Was het eerste wat ik zag op mijn meeloopdag niet een slecht geklede jongen met geitenwollen sokken in sandalen? Ik praatte het nog goed en bedacht dat hij vast natuurkunde studeerde of wiskunde. Na mijn meeloopdag viel de twijfel weg, het viel reuze mee hier allemaal.
‘Mijn dochter is een NERD!! Ze slaat een vakantie naar de CANARISCHE EILANDEN af, want ze heeft een PRAATJE en TENTAMENWEEK!! Dat kan je toch later inhalen?!’ Ik had het toen al moeten erkennen, maar je bent jong en naïef en ouders hebben per definitie ongelijk. En ik had nog steeds voor mezelf het excuus dat ik ook nog een andere reden had dan mijn studie. Dus dat nerdzijn viel reuze mee. Tot deze week… Ontspannen zat ik deze week Beauty & The Nerd te kijken. Wat is er leuker dan naar nerds te kijken als je dat zelf niet bent? Op een gegeven moment viel mijn oog op Ture, een jongen die net als ons scheikunde studeert, maar dan in Nijmegen. Maar toen kwam de ultieme fout; ik merkte op dat het helemaal geen nerd was en dat ik mensen aan kon wijzen die veel maar dan ook veel erger waren. Toen kwam de alles vernietigende opmerking ‘ja maar lieverd, jouw maatstaven zijn ook enigszins verschoven, je bent zelf een nerd en je zit er alle dagen tussen….’
Nu weet ik beter. Bij mijn eerste wiskundecollege zat ik naast een intelligente jaargenoot die tussen neus en lippen nog even opmerkte dat hij voor zijn wiskunde B1,2 examen een 10,0 had gehaald. En zoals ik al eerder heb opgemerkt in oudere jaargangen, (“Een vrouw in het bètagebouw”) er worden aparte grappen gemaakt. “Mijn moeder verkondigde weken Deze week nog in de lift toen een eerstejaars natuurkunde geleden al aan de bakker, slager, in de lift opmerkte dat hij nu familie, vrienden en collega’s dat ze voldeed aan het ‘deeltje in een nerd als dochter had” een doosje’-theorie. Op alle evenementen waar we ons moeten presenteren, sturen we studenten met een leuke spontane uitstraling en die zichzelf kunnen presenteren. Nu had ik het geluk dat ik onze opleiding mocht vertegenwoordigen op de studiebeurs in Utrecht en op de wervingsposter van de bacheloropleidingen in de natuurwetenschappen. Dus al vormen we dan met zijn allen een wat aparte groep, ik persoonlijk was geen nerd. Al die foto’s in mijn fotoboek waar ik met een boek in een hoekje zat waren gewoon toeval en die acht gemiddeld op mijn eindlijst, ach…. Ik was overduidelijk geen nerd, ik viel onder de vlotte, welbespraakte studenten die de hele groep vertegenwoordigen;) Maar deze week werd duidelijk dat ik mezelf zwaar overschat heb.
22
Mijn moeder had het al eerder door. Ze verkondigde weken geleden al aan de bakker, slager, familie, vrienden en collega’s dat ze een nerd als dochter had. Welke jonge meid met gezond verstand slaat een week vakantie naar Fuerte Ventura af? (ik dus) Dat zat zo, ik had net nieuwe schoonouders en die waren veertig jaar getrouwd en om dat te vieren wilden ze graag nog een keer met het hele gezin op vakantie. Dus drie kinderen, plus partners, zijzelf en de kleinkinderen. Maar ik sloeg dus af. Ik had de beste mensen al één keer gezien dus ik zag er een beetje tegenop. Maar aangezien mijn mama dat niet als een geldig excuus zag, kwam ik met de reden op de proppen dat ik die week een symposium had voor spectroscopie en ik zondags terug zou komen en meteen die maandag een tentamen zou hebben.
Slapeloze nachten heb ik gehad! Zou mijn omgeving dan toch gelijk hebben? Zou ik dan toch wat minder normaal zijn dan ik zelf had ingeschat? Na een kritische analyse bedacht ik dat ik netjes op schema loop qua studie, mijn cijfers niet slecht zijn, nog steeds geen make-up draag, en kleding me niet interesseert. (Zoals Arjan al na elke keer dat ik nieuwe leuke kleren heb zegt... ‘ heeft je moeder uitgezocht? Ja dus...) En alle vragen die de beauty’s moesten oplossen wist ik! Ik weet in welke stad de toren van Pisa staat, en welk deel van een breuk de noemer wordt genoemd. Maar aan de andere kant: iedereen weet toch wat de wortel van 729 is? Ehm…. *pijnlijke stilte * HELP!!! Ik ben een nerd!!
Altijd al jouw mening willen verkondigen in dit gerenommeerde tijdschrift? Dan is hier je kans! Stuur jouw verhaal (maximaal 650 woorden) naar
[email protected]
SCHOP (Scheikunde Ontspannings Pagina)
Puzzel
Familiedag
Horizontaal 3 Deze zilveren artiest is vrij rap. 5 Druppelen naar behoefte 8 Licht geraakt 10 Samen in hun eentje 12 Deze Oasis zanger is helemaal gek van 25 December 13 Penningmeester van de BC 15 Zo’n 0.71 % van deze planeet is radioactief 17 Voor een Nederlander niet gratis 18 Dit meisje ruikt behoorlijk 19 Valt niet zo goed bij Russen 21 Favoriete hangplek voor electronen 22 Een Japie met een kerstmuts op
Zoals jullie allemaal al hadden gemerkt door de wervende posters, is er afgelopen oktober weer een familiedag geweest. Deze dag is ervoor bedoeld de ouders een kijkje te geven in het bruisende leven van de chemische student.
Verticaal 1 Twee van deze beesten leveren +/- 1.5 kW 2 Wekelijks kijken naar een scheikundige 4 Grote vogel 5 Dit element houdt de tijd bij 6 Apparaat om door een muur heen te kijken. 7 deze kolen hebben last van ADHD 9 Ongezonde yoghurt 11 Kleintje met een positieve instelling 14 Om deze vrucht te plukken heb je een steeksleutel nodig 16 Dit dier wordt in het lab vaak gebruikt 20 favoriete snack op invutasie weekeinde
Omdat we zelf nog steeds verdwalen leek het handig om de ouders als eerste een rondleiding te geven door het doolhof wat men ‘VU’ heeft gedoopt. Intussen werden onze gasten toegesproken door de ‘echte’ studenten van tegenwoordig. Na het overvloedig horen van knorrende magen hebben we deze inspirerende rondleiding toch maar onderbroken voor een maaltijd. Deze werd ingeleid door onze studieadviseur Kirstin de Boer- van Rhenen. Ze sprak over de ideale student die alles op tijd haalt etc en over de student die niet al zijn tijd aan de studie besteedde. Wij (en met ons velen anderen) voelden ons totaal niet aangesproken :). Na het eten kreeg de eerste groep 2 colleges en de tweede een practicum. Later op de avond werd dit weer omgedraaid.
Weet jij de oplossing van deze puzzel? Onder de goede inzenders verloot de PB een boekenbon van 10 euro. Mail de antwoorden naar
[email protected] of lever ze in bij een van de redactieleden.
Het thema van deze editie was ‘eten met je neus’. Er werden twee colleges gegeven door dr. Jacqueline van Muylwyk en dr. Romano Orru. Daarnaast was er ruimte voor een practicum esters maken. Hierbij kregen we hulp van de aio’s Bas, Helen, Niels en Rachel. Wij willen deze gelegenheid aangrijpen om alle mensen die hebben geholpen deze familiedag mede mogelijk te maken hartelijk bedanken voor hun inzet.
Wie na de maaltijd nog trek had kon zich tijdens het college van Jacqueline van Muylwyk te goed doen aan een overheerlijk snoepje. Niet iedereen was hier overigens even blij mee... (dat had natuurlijk niks te maken met de heerlijke smaak van kruidnagel van het snoepje). Tussendoor werd iedereen blij verrast met het toetje. Bij het practicum rook het, als het goed was, naar heerlijk fruit. Het ging alleen niet iedereen even goed voor de wind waardoor de labzaal al gauw was besmet met allerlei bijzondere geurtjes. Gelukkig kon dat de pret niet drukken. Na een leerzame avond was het weer tijd om naar huis te gaan. Eerst moest iedereen natuurlijk bedankt worden voor hun hulp en aanwezigheid. Daarna via een andere uitgang weer naar buiten (wat houden wij van het nieuwe deurbeleid...). Al met al was het voor ons een geslaagde avond. We hopen dat jullie het daarmee eens zijn! Madelon Bijderwieden en Inge van Driezum
23
7>ÌÊ
iLÊÊÊ ÌiÊÜiÊÊ LÊ`iÊ ¶ VÌiÛiÊLiÌÀi
i`ÊLÊÜ}ÊiʫëÀ}ÊÛ>ÊiiÀ}i ii`iÊL>iÊUÊ ÕÌ>Ì>>Ê>À>ÌiÀÊUÊ
>ÀiÊÛ>ÊiiÊ>>ÊLi`Àv
ÊÛÀÊjjÀÊvÀ>ÌiÊ«ÊÜÜÜ°>°
