Handleiding les 1
Ontdek je kracht voor de leerkracht
Voor je ligt de handleiding voor de cursus ‘Ontdek je kracht’ voor kinderen van groep 7/8.
Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te blijven en zich positief te ontwikkelen als mens. Wanneer je bijvoorbeeld leert omgaan met gevoelens van stress, kun je beter leerstof opnemen en presteren op verschillende vlakken; op school, maar ook met sport en later in je werk en de rest van je leven.
Waarover gaat de cursus? Meer leren over het “jouw gedrag, gevoelens en gedachten”, kortweg “waarom doe jij zoals je doet”. De belangrijkste punten om dit te begrijpen zijn: Gevoelens: Wat hebben al onze gevoelens te vertellen? Je kunt ze zien als ondertiteling van jouw leven. Gedachten: Wat jij denkt heeft invloed op jouw gevoelens en gedrag. Gedrag: Gedrag is een spiegel van wat we voelen en denken. Meer leren over de wijze waarop je in balans kunt blijven. Hoe krijgen we balans tussen inspanning en ontspanning? Beweging en ontspanning helpen jou om in balans te blijven. Naast dat de inhoud van deze cursus belangrijk is voor kinderen, is het voor deze cursus ook van belang dat jij als leerkracht je de stof eigen maakt voordat je hier met de kinderen mee aan de slag gaat. Het is de bedoeling dat ook jij je bewust wordt van jouw patronen die je gebruikt om in balans te blijven en jezelf te blijven ontwikkelen. Doe je dit niet, dan kun je deze leerstof ook minder goed op kinderen overbrengen. Het is eigenlijk hetzelfde als kinderen leren hoe ze moeten schrijven of rekenen, kun je dat zelf niet, dan kun je dit ook niet overbrengen op kinderen. Met deze stof is het niet de bedoeling dat je dit perfect gaat beheersen. Het is belangrijk dat je er voor open staat en gemotiveerd bent om te reflecteren op jouw ontwikkeling op dit gebied. In elke les wordt er gebruik gemaakt van bewegingsoefeningen en ontspanningsoefening. Dit is een rode draad door de les. Tijdens de ontspanningsoefeningen kan er gebruik worden gemaakt van ademhalingsoefeningen, maar ook visualisaties. Achter elke les staan voorbeelden om te gebruiken. Ook boeken en/of spelletjes tips komen aan bod. Heel veel plezier met deze cursus.
Jouw lichaam in balans
Wat is stress? Om optimaal te kunnen leren en presteren is het nodig dat jouw lichaam in balans is. Stress is één van de grote oorzaken van onbalans in jouw lichaam. Niet alleen in dat van jou, maar ook kinderen komen in aanraking met teveel stress. Al is het alleen al doordat volwassenen vaak enorm gestrest kunnen zijn. Als je het woord stress in het woordenboek opzoekt vind je de betekenis: grote druk of inspanning. Vaak wordt het woord negatief gebruikt. Alsof stress altijd inhoud dat je teveel stress ervaart. Dat is niet helemaal waar. Door stress maakt je lichaam stofjes aan die ervoor zorgen dat je goed kunt reageren op veranderingen, moeilijke situaties of gevaar. Heel vroeger was het erg belangrijk om snel te kunnen reageren bij gevaar. Door de stress die werd ervaren, is het mogelijk dat jouw lichaam op die momenten in staat is om beter te presteren dan normaal. Dit fenomeen zien we nu nog steeds bij topsporters. Er is een zeker mate van stress nodig om goed/optimaal te kunnen presteren. Het is echter nog belangrijker voor je lichaam om daarna weer te ontspannen, waardoor je lichaam weer terug in balans komt. Als je lichaam echter teveel stress stoffen aanmaakt, dan krijgt het geen tijd meer om te ontspannen en voelt het alsof je steeds op moet letten of er gevaar dreigt. Het systeem wat dan in werking gaat, noem je het vecht of vlucht systeem. Dit voelt vervelend voor je lichaam en hierdoor kun je heel angstig worden of juist vaker agressief dan je zou willen. Ander reacties kunnen zijn; Boos, kribbig, kwaad, verdrietig, bang of onzeker. Iedereen heeft deze gevoelens weleens, maar als deze gevoelens te vaak of te lang aanwezig zijn weet het lichaam niet meer goed hoe het moet ontspannen. Tegenwoordig zit stress meer in kleine dingen. Bijvoorbeeld bij kinderen: een fietssleutel die kwijt is, ruzie met ouders of een vriend(in), scheiding van ouders of een spreekbeurt. Als er te veel dingen gebeuren die kinderen stress geven, dan is het heel handig om te leren hoe ze zichzelf kunnen ontspannen. Dit kan onder andere in de vorm van beweging, en ontspanning.
Balans tussen inspanning en ontspanning
Bewegen is een belangrijke middel om het teveel aan stress in je lichaam af te voeren. Speel en beweeg dus zoveel mogelijk tijdens de lessen. Dit is goed voor je lichaam en je hersenen. Je krijgt een wakker lijf en een helder hoofd. Met een helder hoofd kun je goed leerstof opnemen. Het is algemeen bekend dat bewegen gezond voor je is. Wanneer je niet zoveel energie hebt, krijg je meer energie van bewegen en als je teveel energie hebt, dan word je rustiger van bewegen. Hierdoor kun jij jezelf beter ontspannen en concentreren. Door regelmatig even tussen de lessen door te bewegen, kun je leerstof beter opnemen en onthouden. In de cursus gebruiken we verschillende vormen van bewegen. Dit kan een kort moment zijn of iets langer.
Ontspanning is naast beweging heel goed voor je lichaam om weer tot rust te komen. Leer verschillende manieren om te ontspannen en leer hierdoor beter luisteren naar je lichaam. Wanneer je teveel actief bent en weinig tot nooit stil staat bij wat jouw lichaam voelt, is de kans aanwezig dat je teveel vraagt van je lichaam. Je voelt dan niet wanneer je moe bent of verdrietig en dat kan grote gevolgen hebben voor jouw gezondheid. Als je leert om te ontspannen, kun je beter luisteren naar jouw lichaam. Wat heeft jouw lichaam nodig? Het is een kunst om te leren luisteren en begrijpen wat jouw lichaam wil. Daarom is het nodig om regelmatig rustig en stil te zijn.
Bewegen:
om teveel stress van je lichaam af te voeren om een actief lichaam te krijgen en een helder hoofd
Ontspanning:
Om te leren voelen wat jouw lichaam wil. Om jouw lichaam rust te geven na een actie of actieve periode
Bewust informatie opnemen
Nu is de kracht van het moment. Wanneer je te druk bezig bent in je hoofd, dan zie je minder van wat er om je heen gebeurd op het moment zelf. Je bent bijvoorbeeld veel bezig met wat je morgen gaat doen of wat er gisteren gebeurden. Je maakt je misschien druk over de toekomst of piekert over iets uit het verleden. Wanneer je leert om meer in het moment NU aanwezig te zijn, zal je meer ontspannen zijn en meer geluk ervaren. Via je zintuigen neem je alle informatie uit de omgeving op. Je zintuigen zijn, oren, ogen, neus, mond en huid. De informatie die je opneemt met je zintuigen gaan via je zenuwen naar je hersenen. Daar maak jij een vertaling van wat je ervaart. Om meer in het moment te zijn, is het van belang om veel met verschillende zintuigen bezig te zijn. De voordelen van bewust informatie opnemen:
Om jezelf beter te leren concentreren
Om je minder te laten afleiden door gevoelens en gedachten.
Om meer te genieten van wat je doet
Om beter te kunnen focussen op wat echt belangrijk is.
Ademhalen is iets wat je natuurlijk altijd doet. Onbewust halen we allemaal adem. De manier van ademhalen is echt enorm belangrijk. Wanneer je veel stress ervaart, adem je hoger en maak je meer gebruik van een borstademhaling. Als dit te lang aanhoudt, dan heeft dit negatieve gevolgen voor je gezondheid. Een goede ademhaling aanleren, is dus essentieel om je stress onder controle te houden.
Belang van ADEMHALING Om te ontspannen Om te focussen
Om beter te concentreren
Les 1 De eerste les staat helemaal in het teken van bewegen en ontspannen. Wat zijn de voordelen van beweging en ontspanning. Beweging zorgt ervoor dat je een wakker lijf krijgt en een helder hoofd. Kinderen met teveel drukte in hun lijf, worden rustiger en kinderen die te passief zijn, worden actiever. Beweging zorgt ervoor dat het teveel aan adrenaline wordt afgevoerd en er worden in je lijf processen op gang gebracht waardoor je je prettiger voelt. Leren ontspannen is erg belangrijk voor drukke kinderen die zich moeilijker kunnen focussen op hun taak. Ook is het belangrijk om te leren voelen. Jouw gevoelens geven aan of je op de goede weg bent, of dat je iets dwars zit. Hiernaar leren luisteren is een kunst waar je je hele leven van kunt profiteren. Als jij je rot voelt, reageren je spieren daarop. De spieren in je lichaam worden gespannen, je kunt bijvoorbeeld pijn in je nek krijgen, waardoor je weer hoofdpijnklachten kan ontwikkelen. Begin elke dag met bewegen, daarna met een moment van stilte en rust. Andersom kan ook, dat is helemaal afhankelijk van jouw groep en zal enige ervaring vergen. Doel van de les: Leer kinderen de voordelen om balans te houden tussen actief zijn en ontspanning. Materiaal:
werkboek/ les 1
Duur van de les:
ongeveer 1 uur
Boeken tips: Spellen tips:
Wat Start Theorie
Hoe Leg de kinderen uit dat jullie lessen gaan volgen om te leren beter in balans te blijven. Ze gaan veel leren over hun lichaam, wat ze voelen, denken en over hun gedrag. Waarom doe je zoals je doet, waar komt gedrag vandaan? Vertel daarbij over Stress en wat dit betekent voor je lichaam. Leg daarnaast uit wat je kunt doen om in balans te blijven en dat de eerste les hierover gaat. In de les is er veel aandacht voor beweging en ontspanning.
Tijd 10 minuten
1.1 Bewegingsoef
zie bewegingsvoorbeelden
10
Praten met groep
Laat de kinderen eerst rustig gaan zitten
5-8
Praten groep ontspanning
Vragen stellen over beweging: Wat voel je in je lijf? Wat gebeurt er als je beweegt? Waarom is ontspanning goed? Vertel over het belang voor je lichaam om inspanning af te wisselen met ontspanning. Vertel iets over je eigen ervaringen als jij of iemand die kent te lang actief is. Praat over wat er gebeurd in je lichaam wanneer je te lang niet ontspant; gespannen spieren, hoge ademhaling, oververmoeidheid, soms ziek worden of burnout. Zijn er kinderen met ervaringen uit hun omgeving?
5
1.2 Ontspanning
Rustig zitten, rechtop, aandacht aan je voeten, je benen, je billen, je rug, je armen, je schouders, je hoofd. Ogen dicht mag, hoeft niet (nog niet)
5-8
1.3 zintuigen
Doe een werkopdracht: laat de kinderen in groepjes een opdracht maken over zintuigen en hoe informatie binnenkomt Praat over het gebruik van zintuigen aan de hand van de opdracht. Doe de oefening uit het werkboek
15
Afsluiting
Rustige muziek, concentreer je op jezelf, voel hoe je zit op stoel, concentreer je op je ademhaling, heb aandacht voor jezelf Probeer of het lukt om deze oefening 3 minuten te doen. Lukt het de eerste keer 1 minuut of korter, dan is dat ook goed. Leg de kinderen uit dat jullie gaan oefenen om jezelf langer op je eigen lichaam te concentreren. Doel: Prikkels, leren afsluiten
