• Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg?
• •
Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant
Film: fragmenten ‘Iedereen depressief ’ (VPRO)
- Depressie groot probleem in de volksgezondheid: - Jaarlijks lijden ca. 37000 (4%) adolescenten aan een depressieve stoornis (Meijer et al., 2006) - De life time prevalentie van een depressieve stoornis aan het eind van de adolescentie is 17% - 28% (Kessler et al., 2001) - Van de volwassenen lijdend aan een depressieve stoornis ervoer 75 % zijn/haar eerste episode tijdens de kindertijd of adolescentie (KimCohen et al., 2003) - Onder adolescenten heeft 20% last van depressieve stemmingen (Meijer et al., 2006) - Grote individuele en maatschappelijke consequenties (Romijn et al., 2008)
Tabel 1.1: Top tien van de ziekten met de grootste ziektelast in DALY’s in Nederland in 2003 (Bron: De Hollander et al., 2006). Rangorde
% van totaal Mannen
Vrouwen
1
7,6 5,1 4,9 3,9 3,2 3,2 3,0 2,5 2,5 2,3
Angststoornissen Coronaire hartziekten Beroerte Depressie en dysthymie Borstkanker Diabetes mellitus Artrose Dementie CoPD Longkanker
Coronaire hartziekten 2 Angststoornissen 3 Beroerte 4 Depressie/dysthymie 5 CoPD 6 Diabetes mellitus 7 Longkanker 8 Alcoholafhankelijkheid 9 Artrose 10 Dementie
Coronaire hartziekten Beroerte Alcoholafhankelijkheid Longkanker CoPD Angststoornissen Diabetes mellitus Depressie/dysthymie Verkeersongevallen ongevalsletsel privé
Hebben we het probleem wel in beeld?
- Depressieve klachten worden vaak niet gesignaleerd en kinderen krijgen hierdoor niet de gepaste zorg
Preventie: 3 niveaus
Verhoogd risico / Symptomen
Risico
Iedereen
Programma: Op Volle Kracht Goede resultaten programma in VS
Penn Resilience Program Vertaling & bewerking Trimbos – GGD – RU
2010 Ervaringen: http://opvollekracht.com/
Programma: Op Volle Kracht Verklaringen ontstaan depressie: - Biologische modellen
- Operante en sociale competentiemodellen - Cognitieve modellen
- Op Volle kracht is theoretisch onderbouwd vanuit de cognitieve en operante/sociale competentiemodellen.
Programma: Op Volle Kracht 16 lessen in school Cognitieve gedragstherapie
Copingstrategieën Sociale vaardigheden
GGGG-model Gebeurtenis Gedachte Gevoel Gedrag
Programma: Op Volle Kracht Gevoelens
Programma: Op Volle Kracht Gedachten: Gedachte valkuilen in OVK Altijd- ik Je vertelt jezelf dat je niks goed kunt doen en het altijd verkeerd doet Zwartkijken Je ziet alleen de negatieve dingen. Zelfs als er iets leuks gebeurt, zie je nog de dingen die fout gaan of niet helemaal goed gaan
Voorspellen Je gaat er al van uit dat iets fout zal gaan, zonder dat je daar bewijs voor hebt
http://www.youtube.com/watch?v=GOxM6QKIZtg
Programma: Op Volle Kracht Les 9 t/m 16 http://www.youtube.com/watch?v=vswy41zKzG4 Sociale en copingsvaardigheden
Studie 1: Universele preventie Doelgroep: 9 reguliere middelbare scholen, halve 2e klassen, VMBO-T, HAVO en VWO Trainers: training Design:
afgestudeerde psychologen/orthopedagogen, 4 daagse Randomized Controlled Trial: 16 x OVK versus gewone les 54 klassen, n = 1358.
Tak et al. 2012
Verwachte resultaten: Universele preventie
Depressie
controle
interventie
T0 -programmaT3
T1
T2
Resultaten: Universele preventie Depressieve klachten
% Elevated DS (CDI ≥13)
Iatrogeen effect
Studie 2: Selectieve preventie Doelgroep: 11 scholen met >30% kinderen uit achterstandswijken hele 1e of 2e klassen, VMBOkader t/m VWO Trainers:
mentoren van de school, 4 daagse training
Design:
Randomized Controlled Trial: 16 x OVK versus gewone les 57 klassen, n = 1343.
Kindt et al. 2013
Resultaten: Selectieve preventie Depressieve klachten
% Clinical DS (≥ CDI 19)
Iatrogeen effect
Resultaten: Selectieve preventie % Clinical DS (≥ CDI 19) 0,35
0,3 Parent with Psychopathology Parent without Psychopathology
0,25 0,2 0,15 0,1 0,05
0 Intervention
Control
Studie 3: Geindiceerde preventie Doelgroep: scholen 1e of 2e klas, VMBO-Theoretisch t/m VWO CDI ≥ 16 Trainers:
psycholoog / orthopedagoog, 4 daagse training
Design:
Randomized Controlled Trial: 8 x OVK na school versus geen lessen screening n = 800; deelname n = 118
Resultaten Geindiceerde preventie Screening: -800 meiden gescreend (3 scholen) -120 meiden verhoogde klachten (15%)
-gemiddelde CDI-score van 120 meiden: 20 -klinische score (16-19): 54,5% -hoge klinische score (> 19): 45,5% -percentage pathologie ouders: 23%
Resultaten Geindiceerde preventie
6 month FU: Cohen’s d: .74
Wijnhoven et al. 2013
Tot slot •
Conclusie: • Depressieve Symptomen: • OVK effectief als geindiceerde depressie preventie (bij meiden)
•
What’s next: • Screening op depressie (twee momenten van screening beter?)
• In vergelijking met een actieve controle conditie (e.g., bibliotherapy) nog steeds effectie • Kosten effectief? • Kan dit geimplementeerd worden in de school context? (initiatief regio Oss)
Take home message • Vertrouw niet (alleen) op je klinische blik • Organiseer depressiepreventie op een gestandaardiseerde wijze • Gebruik interventies die effectief zijn
• Meet resultaten met vragenlijsten • Ga in gesprek met de (sombere) leerling en onderschat het lijden niet
Vragen?
[email protected]
