Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW

Uitgave: Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) Maatschappij- en Gedragswetenschappen

Maatschappij- en Gedragswetenschappen

Bezoekadres: Laan van Nieuw Oost Indië 300 Den Haag Postadres: Postbus 93461 2509 AL Den Haag T: +31 (0)70 349 44 57 [email protected] www.nwo.nl/magw maart 2013

Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW Resultaten

Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW Resultaten Een onderzoek naar de verschillen in publicatieculturen van (sub)disciplines van de maatschappij- en gedragswetenschappen, en de implicaties die dit heeft voor de beoordelingspraktijk

Den Haag, maart 2013 Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek

Omslag: shutterstock.com (Jens Goepfert)

Inhoudsopgave Woord vooraf

5

§1

Probleemstelling en doel

9

§2

Aanpak en methode

11

§3

Resultaten

13

§4 Conclusies

18

§5 Implementatie

20

Bijlage: Beschrijvingen publicatieculturen (sub)disciplines MaGW

21

Woord vooraf Over appels en peren De boom der kennis draagt vele vruchten. Dat geldt voor de wetenschap in het algemeen en dat geldt ook voor de maatschappij- en de gedragswetenschappen. In sommige disciplines, zoals de psychologie en de economie, worden de vruchten van onderzoek vrijwel uitsluitend in de vorm van artikelen geproduceerd, terwijl in andere disciplines, zoals bijvoorbeeld de antropologie, de sociologie en de politicologie, boeken ook een zeer belangrijk product zijn. In weer andere disciplines, zoals de rechtsgeleerdheid, zijn daarnaast ook annotaties en commentaren zeer gezaghebbend. Niet alleen de relevante kennisproducten verschillen sterk tussen disciplines, maar ook de productiepraktijken. In de meeste maatschappijwetenschappen worden artikelen en boeken geschreven door één enkele auteur of door enkele coauteurs die dan elk een substantiële inhoudelijke bijdrage hebben geleverd. In sommige gedragswetenschappen is men de laatste jaren de biomedische praktijk over gaan nemen om een ieder die op enige wijze het onderzoek heeft gefaciliteerd, als promotor, begeleider, onderzoeks- of instituutsdirecteur, of leverancier van data, als coauteur op te voeren. Dat leidt tot langere lijsten, met soms wel tientallen auteurs per artikel. Om te achterhalen wie het ‘echte’ werk heeft gedaan is vaak enige exegese nodig – in de ene discipline is het de eerste auteur, maar elders de laatste, en soms valt het alleen uit de noten op te maken. Die pluriformiteit aan academische producten en productiepraktijken is een groot goed. Producten en praktijken kunnen zo worden toegesneden op de aard van de discipline en van het afnemende veld. Sommige disciplines werken in teams, andere niet; sommige disciplines richten zich rechtstreeks tot practitioners, andere vooral tot de academische peers. Artikelen zijn niet per definitie beter dan monografieën; en single authored is niet per se beter dan multi-authored. Kwaliteit is immers niet inherent verbonden aan

Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW | 5

de vorm van een product, maar aan beoordelingsprocedures, zoals double blind peer review. Deze legitieme pluriformiteit is echter wel een probleem wanneer wetenschappers uit verschillende disciplines in onderlinge competitie beoordeeld moeten worden. Dat is bijvoorbeeld het geval bij de NWOpersoonsgebonden subsidies, zoals de Talent, VENI, VIDI, VICI en Spinoza subsidies. Het speelt ook bij de toekenning van academische prijzen en de selectie van leden van De Jonge Akademie en de KNAW. Dan moeten opeens appels en peren worden vergeleken. Dergelijke selecties zijn niet vrijblijvend. Ze gaan over grote bedragen en ze kunnen een academische carrière maken of in de knop breken. Er is echter geen objectieve meetlat voor zowel appels als peren. Appelrond is niet per definitie beter dan peervormig. Meten is dan niet weten, maar meten is dan vooral macht. Meetlatten definiëren immers de maat en maten kunnen leiden tot machtsverschillen. Neem bijvoorbeeld de verschillende H-indexen. Deze lijken objectief, maar zijn zeer ongeschikt om kandidaten van uiteenlopende disciplines onderling de maat te nemen. Ga maar na: de H-index is meestal een functie van het absolute aantal artikelen en het absolute aantal citaties per artikel. Hoe hoger het aantal artikelen en hoe hoger het aantal citaties per artikel, hoe hoger de H-index. Deze meetlat is zeer in het voordeel van disciplines met veel beoefenaren en met een praktijk van veel coauteurs. Wie vaak zijn naam als coauteur boven artikelen van promovendi, collega’s en medewerkers zet, zal veel meer artikelen in de database hebben dan iemand uit een discipline waarin vooral op basis van single auteurschappen wordt gewerkt. En wie werkt in een grote discipline, zal per definitie een veel hogere H-index hebben dan wie werkt in een kleine discipline. Wie in een discipline opereert met wereldwijd 10.000 beoefenaren en gemiddeld per artikel door 1% van de peers wordt geciteerd, heeft een maximale H-index van 100. Wie in een discipline opereert met wereldwijd 100 beoefenaren en door gemiddeld 10% van hen wordt geciteerd, komt niet verder dan een maximale H-index van 10. Toch is de eerste een middenmoter binnen de eigen discipline en de tweede een topper. H-indexen zijn daarom alleen geschikt binnen (sub)disciplines, maar onbetrouwbaar en dus onrechtvaardig tussen (sub)disciplines, vanwege hun 6 | Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW

sterke bias in de richting van grote disciplines en praktijken van meervoudige auteurschappen. Vanwege het steeds grotere belang van persoonsgebonden subsidies voor het financieren van onderzoek en voor het verloop van individuele carrières heeft het MaGW-bestuur daarom de onderzoekers van AO Consult gevraagd om de diversiteit aan producten en praktijken over de volle breedte van de maatschappij- en gedragswetenschappen in kaart te brengen. Zij hebben dit gedaan door een zeer uitgebalanceerde en uitgebreide multi-methode aanpak. Ze hebben visitatierapporten doorgeploegd, bijna 200 VI-beoordelingen geanalyseerd, een zeer uitgebreide survey gehouden met 650 respondenten en vervolgens die uitkomsten verder ingekleurd op basis van 25 telefonische interviews en 8 focusgroepen. Daar bovenop zijn de teksten nog eens ter validatie voorgelegd aan 2 vak experts per subdiscipline. Het onderzoek laat zien dat er grote verschillen tussen, maar soms ook binnen, disciplines zijn langs de volgende dimensies: ––

artikelen versus monografieën

––

enkelvoudig versus meervoudig auteurschap

––

een kleine groep van toptijdschriften versus een brede groep

––

internationaal versus nationaal

De belangrijkste resultaten vindt u terug in deze brochure, gerangschikt per discipline. Hij biedt een momentopname van wat in elke discipline door de vakgenoten als relevante producten en praktijken wordt gezien. Het is een moment-opname, want disciplines zijn in beweging en over een aantal jaren kan het beeld anders zijn. Het is een opname, omdat het MaGW bestuur niet één maat voor kwaliteit wil opleggen – dat is aan de disciplines om zelf te bepalen. Het MaGW bestuur hoopt dat deze brochure bijdraagt aan een meer genuanceerde en daarmee ook meer faire vergelijking wanneer de cv’s van individuele kandidaten onderling worden beoordeeld. Om de Engelse schrijfster Janet Winterson aan te halen: ‘Oranges are not the only fruit’. Prof. Mark Bovens, lid Gebiedsbestuur Maatschappij- en Gedragswetenschappen en voorzitter begeleidingscommissie Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW | 7

Over deze publicatie Het NWO-gebied Maatschappij- en Gedragswetenschappen heeft het onderzoeksbureau AO Consult gevraagd de verschillen in publicatieculturen in de (sub)disciplines van de maatschappij- en gedragswetenschappen in beeld te brengen. Eén van de belangrijkste conclusies van het onderzoek is dat er veel variatie in publicatieculturen is tussen de onderzochte (sub)disciplines (§4). Het onderzoek is uitgevoerd vanuit de wens om de beoordeling van publicatielijsten die horen bij een andere discipline dan die van de beoordelaar, eenvoudiger te maken (§1). Door middel van kwantitatief en kwalitatief onderzoek (§2) is het bureau gekomen tot een duidelijke indeling (§3) en heldere omschrijvingen van de publicatieculturen van de belangrijkste MaGW-(sub)disciplines (bijlage). Naar aanleiding hiervan wordt tussen januari en juli 2013 een pilot uitgevoerd om de toepasbaarheid van deze omschrijvingen te testen in een beoordelingsronde (§5). Het streven is om de omschrijvingen van publicatieculturen een hulpmiddel te laten zijn voor commissieleden die een publicatielijst uit een discipline moeten beoordelen waarvan ze de publicatiecultuur niet door en door kennen. Deze uitgave is een beknopte versie van het rapport ‘Onderzoek publicatieculturen NWO-MaGW’ (oktober 2012). Voor meer informatie over het rapport kunt u contact opnemen met Carlien Hillebrink, beleidsmedewerker NWO-MaGW, e-mail: [email protected] of tel: 070 349 43 11. De onderzoeksresultaten uit het rapport sluiten aan op het in maart 2013 verschenen KNAW-advies ‘Kwaliteitsindicatoren sociale wetenschappen’. Zie www.knaw.nl/Pages/DEF/32/512.bGFuZz1OTA.html voor meer informatie of contacteer Ans Vollering, senior beleidsmedewerker KNAW, e-mail: [email protected] of tel: 020 551 07 12.

8 | Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW

§1 Probleemstelling en doel Het NWO-gebied Maatschappij- en Gedragswetenschappen (MaGW) heeft als taak publieke onderzoeksgelden te verdelen op het terrein van de maatschappij- en gedragswetenschappen. Het beoordelen van onderzoeksvoorstellen van onderzoekers vormt een cruciaal onderdeel van deze taak. NWO-MaGW streeft er te allen tijde naar om de kwaliteit van het beoordelingsproces te waarborgen. Hiertoe laat het bureau van NWOMaGW regelmatig onderzoek doen. Eén van de aspecten die het beoordelen van onderzoeksaanvragen binnen het NWO-gebied maatschappij- en gedragswetenschappen complex maakt, is het grote aantal en de diversiteit aan wetenschapsdisciplines verenigd in het gebied. MaGW bestaat uit vier hoofdgroepen van disciplines (Economie en bedrijfskunde, Gedrag en onderwijs, Recht en bestuur en Sociale wetenschappen), die vele (sub)disciplines omvatten. Er bestaan daarbij onderlinge verschillen in de wijze van publiceren en in de voorkeur voor een publicatiewijze (hierna ‘publicatiecultuur’ genoemd), die de vergelijkbaarheid van aanvragen compliceren. Met name bij financieringsinstrumenten waarbij de publicatielijst van de aanvrager een expliciet beoordelingscriterium vormt, is het van groot belang dat een beoordelaar de publicatielijst goed op waarde schat. Om een beoordeling mogelijk te maken die sensitief is voor verschillen tussen disciplines, laat NWO-MaGW onderzoeksaanvragen beoordelen door (internationale) referenten afkomstig uit hetzelfde vakgebied als de aanvrager. In grote beoordelingsrondes worden aanvragen bij voorkeur beoordeeld in disciplinegroepen met onderling verwante disciplines. Ook spant NWO-MaGW zich maximaal in om onderzoekers vanuit zoveel mogelijk (sub)disciplines in een beoordelingscommissie te laten plaatsnemen. Zo’n multidisciplinaire beoordelingscommissie betekent echter wel dat niet alle commissieleden diepgaand op de hoogte zullen zijn van de publicatiecultuur van de (sub)discipline van de aanvrager. Commissieleden die als expert gelden op het terrein van de ene (sub)discipline, beoordelen zodoende ook aanvragen uit vakterreinen waarvan ze de publicatiecultuur niet door en door kennen. Publicatielijsten die binnen het eigen vakgebied


hoog (of juist laag) gewaardeerd worden, kunnen op beoordelaars die niet bekend zijn met de publicatiecultuur in die discipline een heel andere indruk maken. Het kan een commissielid veel tijd en moeite kosten om informatie in te winnen over de specifieke publicatiecultuur van andere disciplines. In dit licht is de veronderstelling dat onvoldoende kennis over verschillen in publicatiecultuur een onbedoeld effect kan hebben op de beoordeling van publicatielijsten. Ter ondersteuning en vereenvoudiging van het beoordelingsproces heeft NWO-MaGW het onderzoeksbureau AO Consult gevraagd de verschillen in publicatieculturen in de (sub)disciplines van de maatschappij- en gedragswetenschappen in kaart te brengen. Het was zodoende nadrukkelijk niet de insteek van het onderzoek om een universele meetlat te ontwerpen waarmee publicatielijsten uit alle disciplines beoordeeld kunnen worden. Het doel van het onderzoek was om: ––

in kaart te brengen welk belang er in de verschillende (sub)disciplines aan bepaalde vormen van publicaties (refereed internationale toptijdschriften, nationale tijdschriften, boeken, e.d.) wordt gehecht;

––

hierbij de verschillen tussen en binnen (sub)disciplines in kaart te brengen;

––

te komen tot uitkomsten die nuttig zijn in de beoordelingspraktijk, en wel op zo’n manier dat dit resulteert in bruikbare informatie over de publicatieculturen. Dergelijke informatie kan commissieleden helpen om hun oordeel over de publicatielijst van aanvragers van verschillende disciplines te verifiëren en te verfijnen. Enerzijds gaat het er hierbij om de beoordelaars van publicatielijsten uit een voor hen onbekende (sub)discipline te voorzien van informatie over de publicatiecultuur. Anderzijds biedt de informatie voor commissieleden die wel bekend zijn met de desbetreffende publicatiecultuur, een middel om het standpunt over een publicatielijst aan zijn of haar mede-commissieleden toe te lichten. Hierdoor kan de discussie tussen commissieleden over de publicatielijst gerichter worden gevoerd.

De intentie van het onderzoek is niet om een voorkeur uit te spreken voor een bepaalde publicatiecultuur.


§2 Aanpak en methode Eind 2011 is AO Consult begonnen aan het onderzoek, onder begeleiding van een klankbordgroep bestaande uit leden van het MaGWGebiedsbestuur: prof. dr. M.A.P. Bovens, prof. dr. A.J. Dijksterhuis, prof. dr. P.M. Valkenburg en prof. dr. B.G.M. Völker. Het onderzoek is in de volgende fasen uitgevoerd: 1. Deskresearch naar de beoordeling van publicatielijsten door peers; 2. kwantitatief en kwalitatief onderzoek onder wetenschappelijk onderzoekers. Om een indicatie te krijgen van de bestaande verschillen, is in fase 1 van het onderzoek deskresearch uitgevoerd naar de normen die gehanteerd worden in de beoordeling door peers. Hiertoe is een aantal beoordelingsprocessen in de diverse wetenschappelijke disciplines in het gebied van de maatschappij- en gedragswetenschappen onderzocht. Concreet zijn beoordelingen van onderzoeksinstituten en onderzoeksprogramma’s en de beoordelingen van publicatielijsten van individuele onderzoekers in het kader van de Vernieuwingsimpuls (Veni en Vidi) bestudeerd. In fase 2 is een onderzoek uitgevoerd onder wetenschappelijk onderzoekers uit de belangrijkste (sub)disciplines binnen de maatschappij- en gedragswetenschappen. Om een zo volledig en accuraat mogelijk beeld te krijgen van de heersende publicatieculturen binnen de (sub) disciplines MaGW, is ervoor gekozen om verschillende kwalitatieve en kwantitatieve onderzoeksmethoden te combineren. Voor de kwantitatieve gegevensverzameling is een online vragenlijst ontwikkeld, die is uitgezet onder actief publicerende onderzoekers uit de (sub)disciplines binnen de maatschappij- en gedragswetenschappen in Nederland. Voor de kwalitatieve verdieping zijn telefonische interviews over de heersende publicatiecultuur afgenomen met experts uit de(sub)disciplines. Vervolgens zijn interdisciplinaire focusgroepen georganiseerd waarin de resultaten uit het kwantitatieve onderzoek en de telefonische interviews zijn getoetst.


Tot slot zijn de onderzoeksresultaten van het kwantitatieve en kwalitatieve onderzoek gevalideerd door experts per (sub)discipline. Door de combinatie van methodes is een beeld ontstaan dat genuanceerd is en herkenbaar voor onderzoekers uit de betreffende (sub)disciplines.


§3 Resultaten Op basis van de uitkomsten van zowel het kwalitatieve als kwantitatieve onderzoeksdeel is voor de (sub)disciplines binnen de maatschappij- en gedragswetenschappen een beschrijving gemaakt van de publicatiecultuur aan de hand van drie dimensies: 1) Typen publicaties, 2) Auteurschap, 3) Discussies. Binnen de dimensie Typen publicaties is onder meer gekeken in hoeverre publicaties binnen de (sub)discipline nationaal of internationaal georiënteerd zijn. Verder is nagegaan of er een sterke focus is op artikelen in refereed tijdschriften of juist een brede waardering getoond wordt voor verschillende publicatiecategorieën. Tot slot is binnen deze dimensie gekeken of onderzoekers zich richten op een kleine groep toptijdschriften, of dat er in plaats daarvan een brede groep (top)tijdschriften is waar onderzoekers zich op concentreren. Wat betreft de dimensie Auteurschap is onder meer onderzocht of en zo ja, met hoeveel coauteurs een artikel publiceren binnen de specifieke (sub)discipline gebruikelijk is. In navolging hierop is nagegaan welke waarde er aan de verschillende vormen van auteurschap wordt verbonden. Ook is bestudeerd welke volgorde van auteurs wordt aangehouden bij multi-author publicaties. Daarnaast is nagegaan wat het belang is van de laatste auteur bij multi-author publicaties. Dit laatste geldt alleen voor (sub)disciplines waarbij de auteurs meestal op volgorde van bijdrage zijn vermeld. Binnen de dimensie Discussie is gekeken naar de mate van eenheid in publicatiecultuur binnen de (sub)discipline en eventuele andere lopende discussies over de publicatiecultuur. In de onderstaande tabellen worden de bevindingen voor alle (sub)disciplines ten aanzien van de drie genoemde dimensies samengevat.

Dimensie: Typen publicaties De (sub)disciplines zijn voor de dimensie Typen publicaties geordend aan de hand van de volgende indicatoren: ––

Nationaal georiënteerd – internationaal georiënteerd;

––

Focus op artikelen in refereed tijdschriften – brede waardering voor verschillende publicatiecategorieën; Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW | 13

––

Focus op kleine groep toptijdschriften − focus op bredere groep (top) tijdschriften.

In onderstaande tabellen worden de (sub)disciplines per indicator gegroepeerd.

Tabel 1 | Nationaal georiënteerd – internationaal georiënteerd Nationaal georiënteerd Strafrecht

←→ –– Privaatrecht –– Onderwijskunde –– Staats- en –– Criminologie bestuursrecht –– Internationaal en Europees recht –– Bestuurskunde –– Sociologie

Internationaal georiënteerd –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– ––

Micro- en macroeconomie Econometrie Bedrijfskunde Klinische psychologie Biologische psychologie Medische psychologie Ontwikkelings-psychologie Psychonomie en cognitieve psychologie (incl. psychometrie) Sociale en organisatie-psychologie Pedagogiek Politicologie Culturele antropologie Communicatie-wetenschap Ruimtelijke wetenschappen

Tabel 2 | Focus op artikelen in refereed tijdschriften − brede waardering voor verschillende publicatiecategorieën Focus op artikelen in refereed tijdschriften –– –– –– –– –– –– –– ––

Micro- en macroeconomie Econometrie Bedrijfskunde Klinische psychologie Biologische psychologie Medische psychologie Ontwikkelingspsychologie Psychonomie en cognitieve psychologie (incl. psychometrie) –– Sociale en organisatiepsychologie –– Pedagogiek –– Communicatiewetenschap

←→ –– –– –– –– –– –– ––

Onderwijskunde Criminologie Bestuurskunde Politicologie Sociologie Culturele antropologie Ruimtelijke wetenschappen


Brede waardering voor verschillende publicatiecategorieën –– Privaatrecht –– Staats- en bestuursrecht –– Internationaal en Europees recht –– Strafrecht

Tabel 3 | Focus op kleine groep toptijdschriften – focus op bredere groep (top) tijdschriften Focus op kleine groep toptijdschriften

Focus op bredere groep (top)tijdschriften

–– Micro- en macroeconomie –– Econometrie –– Strafrecht

–– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– ––

Bedrijfskunde Klinische psychologie Biologische en medische psychologie Ontwikkelingspsychologie Psychonomie en cognitieve psychologie (incl. psychometrie) Sociale en organisatiepsychologie Onderwijskunde Pedagogiek Privaatrecht Staats- en bestuursrecht Internationaal en Europees recht Criminologie Bestuurskunde Politicologie Sociologie Culturele antropologie Communicatiewetenschap Ruimtelijke wetenschappen

Dimensie: Auteurschap De (sub)disciplines zijn op de dimensie Auteurschap in kaart gebracht aan de hand van de volgende indicatoren: ––

Single-author publicaties – multi-author publicaties;

––

Volgorde van auteurs bij multi-author publicaties;

––

Belang laatste auteur bij multi-author publicaties (alleen voor (sub)disciplines waarbij volgorde van auteurs meestal op volgorde van bijdrage is).

In onderstaande tabellen worden de (sub)disciplines per indicator gegroepeerd.


Tabel 4 | Single-author publicaties − multi-author publicaties Single-author publicaties

←→

Multi-author publicaties

–– –– –– –– ––

–– Micro- en macroeconomie –– Econometrie –– Bestuurskunde –– Politicologie –– Sociologie

–– –– –– –– –– ––

Privaatrecht Staats- en bestuursrecht Internationaal en Europees recht Strafrecht Culturele antropologie

–– –– –– –– –– ––

Bedrijfskunde Klinische psychologie Biologische psychologie Medische psychologie Ontwikkelingspsychologie Psychonomie en cognitieve psychologie (incl. psychometrie) Sociale en organisatie-psychologie Onderwijskunde Pedagogiek Criminologie Communicatiewetenschap Ruimtelijke wetenschappen

Tabel 5 | Volgorde van auteurs bij multi-author publicaties1 Alfabetische volgorde

Volgorde van bijdrage (NB belang laatste auteurschap verschilt tussen (sub)disciplines)

–– –– –– –– –– –– –– ––

–– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– ––

Micro- en macroeconomie Econometrie Privaatrecht Staats- en bestuursrecht Internationaal en Europees recht Strafrecht Bestuurskunde Politicologie

Bedrijfskunde Klinische psychologie Biologische psychologie Medische psychologie Ontwikkelingspsychologie Psychonomie en cognitieve psychologie (incl. psychometrie) Sociale en organisatie-psychologie Onderwijskunde Pedagogiek Criminologie Sociologie Communicatiewetenschap Ruimtelijke wetenschappen

1

Exclusief culturele antropologie, omdat voor deze (sub)discipline niet bekend is of de volgorde van auteurs bij multi-author publicaties meestal alfabetisch of op volgorde van bijdrage is. 16 | Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW

Tabel 6 | Belang laatste auteur bij multi-author publicaties2 Betekenis laatste auteur: kleinste bijdrage –– –– –– –– ––

Sociologie Bedrijfskunde Onderwijskunde Criminologie Ruimtelijke wetenschappen

←→ –– Klinische psychologie –– Ontwikkelingspsychologie –– Sociale en organisatiepsychologie –– Pedagogiek –– Communicatiewetenschap

Betekenis laatste auteur: onderzoeksleider / promotor –– Biologische psychologie –– Medische psychologie –– Psychonomie en cognitieve psychologie (incl. psychometrie)

Dimensie: Discussies Voor de dimensie Discussies zijn de (sub)disciplines geordend aan de hand van één indicator, namelijk de mate van eenheid in publicatiecultuur. In onderstaande tabel zijn de (sub)disciplines op deze indicator gegroepeerd.

Tabel 7 | Mate van eenheid in publicatiecultuur Eenheid in publicatiecultuur –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– –– ––

Micro- en macroeconomie Econometrie Bedrijfskunde Klinische psychologie Biologische psychologie Medische psychologie Ontwikkelingspsychologie Psychonomie en cognitieve psychologie (incl. psychometrie) Sociale en organisatie-psychologie Onderwijskunde Privaatrecht Staats- en bestuursrecht Internationaal en Europees recht Strafrecht Culturele antropologie Communicatiewetenschap

←→ –– Pedagogiek –– Politicologie

Variatie in publicatiecultuur / meerdere stromingen –– –– –– ––

Criminologie Bestuurskunde Sociologie Ruimtelijke wetenschappen

In de bijlage bij deze publicatie vindt u de beschrijving van de publicatiecultuur per discipline. 2

Alleen voor (sub)disciplines waarbij volgorde van auteurs meestal op volgorde van bijdrage is.


§4 Conclusies Het onderzoek naar publicatieculturen heeft de volgende algemene inzichten opgeleverd: 1. Er is zeer veel variatie tussen de vele (sub)disciplines binnen MaGW. Die verschillen hebben zowel betrekking op de aard van de producten als op de manier waarop die producten tot stand komen en worden gewaardeerd. 2. Wat betreft de producten valt op dat in de meeste disciplines het publiceren van artikelen in Engelstalige, gerefereerde tijdschriften hoog wordt gewaardeerd, met uitzondering van een aantal subdisciplines binnen het recht. In sommige (sub)disciplines is dit vrijwel het enige product dat wordt geproduceerd en dus meetelt, maar in veel andere (sub)disciplines worden ook andere producten geproduceerd en zeer gewaardeerd. Dat betreft in de eerste plaats boeken, zowel monografieën en handboeken, maar bijvoorbeeld ook conference proceedings, gerefereerde artikelen in niet-Engelstalige tijdschriften, boekbijdragen, annotaties en commentaren of vakpublicaties. 3. Wat betreft ‘productieculturen’ valt op dat in sommige (sub)disciplines de praktijk is gegroeid om met grotere aantallen coauteurs te werken, die soms zelf geen of slechts een beperkte inhoudelijke bijdrage leveren. In andere disciplines worden artikelen of boeken geschreven door één enkele of hoogstens twee of drie auteurs die dan ieder een substantiële inhoudelijke bijdrage hebben moeten leveren om als auteur vermeld te mogen worden. Dit zorgt voor grote verschillen in de betekenis van het (co)auteurschap en voor forse verschillen in aantallen publicaties. Het vraagt derhalve om grote voorzichtigheid bij een kwantitatieve vergelijking tussen publicatielijsten van individuele aanvragers uit verschillende disciplines. 4. Wat betreft waarderingen valt op dat er grote verschillen kunnen zijn tussen, maar ook binnen, disciplines in de manier waarop bepaald wordt of een tijdschrift een toptijdschrift is, wat de waarde en de hoogte van de impact factor is, of er een brede of smalle range van goede tijdschriften is, en wat de waarde is die bijvoorbeeld aan eerste dan wel laatste auteurschap wordt gehecht.


5. Door de grote verschillen tussen (sub)disciplines zijn generieke indicatoren voor waardering, zoals impact factor, H-index en ISI notering, alleen geschikt voor vergelijkingen binnen (sub)disciplines, maar ongeschikt voor vergelijkingen tussen (sub)disciplines. Zelfs binnen (sub)disciplines dient overigens met de nodige voorzichtigheid naar dergelijke indices te worden gekeken, vanwege de variatie tussen vakgebieden en de gevoeligheid van dergelijke indices. 6. In relatief veel (sub)disciplines worden vakpublicaties in wetenschappelijk opzicht niet of nauwelijks gewaardeerd. In de focusgroepen is door experts benadrukt dat door de sterke focus op publiceren in wetenschappelijke tijdschriften en de relatief lage waardering voor (nationale) vakpublicaties de wetenschap steeds verder af dreigt te komen te staan van de samenleving.


§5 Implementatie Om de toepasbaarheid van de resultaten van het onderzoek te testen, wordt tussen januari en juli 2013 een pilot uitgevoerd in een brede beoordelingsronde (Veni). Kenmerk van deze specifieke beoordelingsronde is dat de publicatielijst van de aanvrager een belangrijk beoordelingscriterium vormt. Op basis van het rapport is aan commissieleden informatie verstrekt over de publicatieculturen in de disciplinegroep waarbinnen ze aanvragen beoordelen. Gedurende het hele beoordelingsproces kunnen zij gebruik maken van deze informatie. Aan de commissieleden is verzocht in de beoordeling expliciet rekening te houden met de drie dimensies zoals deze per publicatiecultuur omschreven zijn, en hier in hun argumentatie naar te verwijzen. Een deel van de commissieleden heeft eerder in een beoordelingscommissie zitting gehad, en kan daardoor een vergelijking maken met de situatie waarin nog niet gebruik werd gemaakt van de informatie over publicatieculturen. In de pilot wordt er op toegezien dat commissieleden deze informatie zowel bij aanvragen uit de eigen als uit andere (sub)disciplines gebruiken. Na afloop van de pilot – medio juli 2013 – vindt een evaluatie plaats. Hierbij zal worden nagegaan in hoeverre de geleverde informatie over publicatieculturen werd gebruikt, en of het materiaal aanpassing behoeft. Indien de evaluatie van de pilot positief is, zal besloten worden naar welke subsidies deze praktijk zinvol uitgebreid kan worden. Bij een negatieve evaluatie, zal gekeken worden op welke punten verdere actie ondernomen kan worden. De beschrijving van publicatieculturen geeft een handvat voor disciplinesensitief beoordelen van een publicatielijst. Er zijn, naast de publicatielijst, meer vormen van output die een rol spelen in de beoordeling van een kandidaat. Daarnaast zijn er nog andere beoordelingscriteria op basis waarvan een onderzoeksvoorstel wordt beoordeeld. Referenten en commissieleden afkomstig uit dezelfde discipline blijven nodig om een inschatting te kunnen maken van het voorstel en de publicatielijst. Een overzicht van publicatieculturen zal op zichzelf niet leidend zijn, maar biedt zodoende wel een ondersteuning voor de beoordeling.


Bijlage: Beschrijvingen publicatieculturen (sub)disciplines MaGW 1/2

Micro- en macroeconomie Typen publicaties De publicatiecultuur van micro- en macroeconomie is zeer sterk internationaal georiënteerd, met een focus op het publiceren van artikelen in internationale toptijdschriften. Economen richten zich op toppublicaties: liever één artikel in een toptijdschrift dan veel artikelen in overige tijdschriften. Economen beschikken over het algemeen over relatief weinig publicaties. Publiceren in een toptijdschrift kost veel tijd, circa 2 tot 3 jaar. Het is daarom niet wenselijk om junior onderzoekers af te rekenen als zij nog geen publicaties hebben in de toptijdschriften. Een publicatie in een toptijdschrift getuigt van grote kwaliteit van een jonge onderzoeker. Bij meer ervaren onderzoekers worden meer publicaties in toptijdschriften verwacht. Er is een duidelijke top van circa 5 toptijdschriften binnen de economie, op enige afstand gevolgd door een top van circa 20 goede tijdschriften. De ranking van een tijdschrift in deze top binnen de economie is belangrijker dan de impact factor. De echte toptijdschriften zijn algemene, vakgebiedoverstijgende economische tijdschriften, gevolgd door de excellente ‘field journals’ voor specifieke vakgebieden, die eveneens een ranking kennen. Het is voor alle economen zeer lastig om te publiceren in de top 5 tijdschriften, ongeacht het vakgebied. Andere typen publicaties, zoals nationale tijdschriftpublicaties of boekpublicaties, tellen niet mee voor de wetenschappelijke waardering van publicatielijsten binnen economie. Auteurschap Publicaties binnen economie tellen meestal 2 of 3 auteurs. De volgorde van auteurs is vrijwel altijd alfabetisch, waarbij de bijdrage van de auteurs vergelijkbaar is. Als de volgorde niet alfabetisch is, heeft de 1e auteur de grootste bijdrage geleverd. Het is van belang dat onderzoekers ook over publicaties als enig auteur beschikken.


Discussies Op basis van de onderzoeksresultaten lijken er geen discussies te zijn over de publicatiecultuur binnen economie.

3

Econometrie Typen publicaties De publicatiecultuur van econometrie lijkt sterk op de publicatiecultuur van micro- en macroeconomie en is zeer sterk internationaal georiënteerd, met een focus op het publiceren van artikelen in internationale toptijdschriften. Econometristen richten zich op toppublicaties: liever één artikel in een toptijdschrift dan veel artikelen in overige tijdschriften. Econometristen beschikken over het algemeen over relatief weinig publicaties. Publiceren in een toptijdschrift kost veel tijd, circa 2 tot 3 jaar. Het is daarom niet wenselijk om junior onderzoekers af te rekenen als zij nog geen publicaties hebben in de toptijdschriften. Een publicatie in een toptijdschrift getuigt van grote kwaliteit van een jonge onderzoeker. Bij meer ervaren onderzoekers worden meer publicaties in toptijdschriften verwacht. Er is een klein aantal echte toptijdschriften en een wat groter aantal goede tijdschriften. Econometristen publiceren zowel in algemene economische als in statistische tijdschriften. De impact factor van tijdschriften waarin econometristen publiceren is over het algemeen wat lager dan de impact factor van tijdschriften waarin economen publiceren, omdat de econometrie een kleiner vakgebied is. Naast artikelen komen binnen econometrie ook andere typen publicaties voor, zoals boeken, edited volumes, conference proceedings en artikelen in bijvoorbeeld Economische Statistische Berichten, maar hier staat relatief weinig waardering tegenover. Vakpublicaties voor een breder publiek komen nauwelijks voor. De subdiscipline econometrie bestaat uit 2 vakgebieden: econometrie en operations research. Operations research is een relatief klein en specifiek vakgebied binnen de subdiscipline econometrie, maar komt ook daarbuiten voor (als onderdeel van wiskunde faculteiten). Onderzoekers binnen operations research publiceren in andere tijdschriften dan onderzoekers binnen econometrie. Binnen operations research worden bijdragen aan


prestigieuze conference proceedings hoog gewaardeerd en als volwaardige publicatie gezien, terwijl de waardering hiervoor binnen econometrie (veel) lager is. Wanneer een paper binnen operations research is verschenen in conference proceedings, komt het niet meer in aanmerking voor publicatie in een tijdschrift, terwijl dit binnen econometrie wel het geval is. Auteurschap Publicaties binnen econometrie tellen meestal 2 auteurs. De volgorde van auteurs is vrijwel altijd alfabetisch. Het is van belang dat onderzoekers ook over publicaties als enig auteur beschikken. Discussies Er is veel consensus over de publicatiecultuur en de toptijdschriften. Gezien de verschillen tussen publicatiecultuur in de econometrie en operations research is er een discussie over de waardering van bijdragen aan prestigieuze conference proceedings.

4

Bedrijfskunde Typen publicaties De publicatiecultuur van bedrijfskunde kenmerkt zich over het algemeen door een sterke focus op publicaties in internationale peer reviewed (top)tijdschriften. De subdiscipline Bedrijfskunde bestaat uit een aantalvakgebieden (o.a. Finance, Marketing, Strategie, Operations Management, Organisational Behaviour/HRM etc.) die verschillen wat betreft publicatiecultuur. Binnen Finance hebben onderzoekers bij voorbeeld meestal weinig publicaties omdat publiceren in toptijdschriften veel tijd kost (circa 2 tot 3 jaar). In het vakgebied Organisational Behaviour zijn meer publicaties gebruikelijk. Gezien de heterogeniteit binnen bedrijfskunde is er een brede range van toptijdschriften: ieder vakgebied kent zijn eigen toptijdschriften (meestal ca. 1-5 toptijdschriften binnen een vakgebied). Er is binnen de vakgebieden overeenstemming over de belangrijkste toptijdschriften. Er is een beperkt aantal overkoepelende tijdschriften waarin vanuit alle vakgebieden van bedrijfskunde wordt gepubliceerd.


Boeken en bijdragen aan boeken worden binnen de bedrijfskunde over het algemeen nauwelijks gewaardeerd, zowel nationaal als internationaal. Voor senior onderzoekers is het wel belangrijk dat een publicatielijst, naast artikelen in internationale tijdschriften, ook boekpublicaties bij gerenommeerde uitgeverijen bevat. Ook maatschappelijk relevante publicaties, zoals bijvoorbeeld rapporten in opdracht van overheid en banken, worden over het algemeen niet of nauwelijks gewaardeerd bij de beoordeling van de wetenschappelijke kwaliteit van publicatielijsten. Dergelijke vakpublicaties worden, met name voor senior onderzoekers, wel van belang geacht met het oog op valorisatie. Ook artikelen in nationale tijdschriften tellen nauwelijks mee. Auteurschap Tussen de vakgebieden bestaan eveneens verschillen wat betreft het gangbaar aantal auteurs. Wat betreft auteurs is het over het algemeen gebruikelijk dat een publicatie 2 tot 4 auteurs telt, die voornamelijk op volgorde van bijdrage worden genoemd. Single-authored publicaties komen ook voor. Deze worden hoog gewaardeerd, met name in het vakgebied Finance. Discussies Binnen de bedrijfskunde spelen diverse discussies: ––

Discussie over de waarde van de impact factor van tijdschriften. Verschillende bedrijfskundigen die aan het onderzoek hebben meegewerkt, geven aan dat de impact factor van belang is om te bepalen of een tijdschrift een toptijdschrift is, anderen geven aan dat het juist gaat om inhoud en het vernieuwende karakter van publicaties en dat zaken als impact factor van een tijdschrift er niet toe doen of horen te doen.

––

Discussie over de publicatiedruk en de sterke focus op aantallen artikelen in internationale toptijdschriften. In het onderzoek hebben diverse bedrijfskundigen aangegeven dat door de hoge publicatiedruk naar hun mening momenteel te sterk wordt gefocust op aantallen artikelen in internationale toptijdschriften, terwijl het volgens hen vooral van belang is te kijken naar de inhoud en het vernieuwende karakter van publicaties.


––

Discussie over de waardering van boekpublicaties, nationale publicaties en vakpublicaties. Deze typen publicaties worden momenteel niet of nauwelijks gewaardeerd. Dit wordt door een aantal bedrijfskundigen die aan het onderzoek hebben meegewerkt betreurd.

5

Klinische psychologie Typen publicaties De publicatiecultuur van klinische psychologie is sterk georiënteerd op artikelen in internationale peer reviewed tijdschriften, bij voorkeur met een relatief hoge impact factor binnen de klinische psychologie. Er zijn zowel algemene als specialistische tijdschriften met een relatief hoge impact factor. Er wordt ook wel gepubliceerd in psychiatrische tijdschriften met een relatief hoge impact factor in verhouding tot psychologische tijdschriften. De klinische psychologie telt verschillende tijdschriften die veel toponderzoek publiceren. Er lijkt binnen de klinische psychologie een globale consensus te bestaan over de toptijdschriften. Andere typen publicaties, zoals (bijdragen aan) boeken (Nederlands- of Engelstalig) en publicaties in nationale tijdschriften, komen voor maar tellen wetenschappelijk niet echt mee. Vakpublicaties zijn van belang voor de disseminatie van onderzoeksresultaten, maar hiervoor bestaat nauwelijks wetenschappelijke waardering binnen de klinische psychologie. Auteurschap Multi-authored publicaties zijn het meest gangbaar binnen de klinische psychologie, met name publicaties met 3 of meer auteurs. Over het algemeen staan auteurs op volgorde van bijdrage. Er wordt dan ook met name belang gehecht aan multi-authored publicaties als 1e auteur en, in mindere mate, aan publicaties als 2e auteur. Daarnaast komt het steeds vaker voor dat de onderzoeksleider/promotor als laatste auteur wordt genoemd, maar het komt ook voor dat de onderzoeksleider/promotor op volgorde van bijdrage staat. Er bestaat daarom nog variatie in de waarde die aan laatste auteurschap kan worden gehecht.


Discussies Er speelt een aantal discussies binnen de klinische psychologie: ––

Discussie over de betekenis van laatste auteurschap. Momenteel wordt de onderzoeksleider als laatste auteur of op volgorde van bijdrage genoemd.

––

Discussie over kwaliteit versus kwantiteit.

––

Discussie over de waardering voor vakpublicaties.

––

Discussie over het belang van innovatief en grensverleggend onderzoek, waarbij meer aandacht bestaat voor het betoog en het theoretisch kader.

6

Biologische psychologie Typen publicaties De publicatiecultuur van de biologische psychologie is vooral gericht op artikelen in de internationale refereed toptijdschriften. Daarnaast is er waardering voor artikelen in overige refereed internationale tijdschriften. Drie factoren zijn van belang bij de vraag of een tijdschrift een toptijdschrift is: de kwaliteit van de publicaties, de impact factor en de rejection rate. Boeken, monografieën en bijdragen aan boeken worden in de biologische psychologie relatief laag gewaardeerd. Verder kent de biologische psychologie geen nationale tijdschriften. Bij de beoordeling van de kwaliteit van publicatielijsten is zowel kwaliteit (in welke tijdschriften is gepubliceerd) als kwantiteit (aantallen publicaties) van belang. Auteurschap Publicaties in de biologische psychologie tellen vaak relatief veel auteurs. Publicaties met 3 of meer auteurs zijn gangbaar. Vooral het eerste en laatste auteurschap is van belang: de eerste auteur is meestal de postdoc of promovendus, de laatste auteur is meestal de onderzoeksleider. Publicaties met 1 of 2 auteurs komen overigens ook voor binnen de biologische psychologie; dit betreft vaak reviews of beschouwingen. Ook dit type publicatie wordt binnen de biologische psychologie gewaardeerd. De meeste publicaties zijn echter empirisch gedreven en tellen dus relatief meer auteurs.


Discussies Binnen de biologische psychologie lijkt consensus te bestaan over de vraag welke publicaties wel/niet worden gewaardeerd. Er is discussie over de vraag wat belangrijker is: kwaliteit of kwantiteit.

7

Medische psychologie Typen publicaties De publicatiecultuur van de medische psychologie is vooral gericht op artikelen in de internationale refereed toptijdschriften, bij voorkeur in toptijdschriften met een zo hoog mogelijke impact factor. De impact factor moet echter wel worden beschouwd in relatie tot wat gebruikelijk is binnen het specifieke vakgebied. Binnen specifieke vakgebieden is er consensus over de toptijdschriften. Ieder vakgebied heeft een eigen lijst van toptijdschriften. Daarnaast is er waardering voor artikelen in overige refereed internationale tijdschriften. Er wordt binnen de medische psychologie gepubliceerd in zowel medische als psychologische tijdschriften. De impact factor van medische tijdschriften is over het algemeen veel hoger in vergelijking met psychologische tijdschriften. Het streven is om vooral in de medische tijdschriften te publiceren. Niet alle medische tijdschriften staan echter in dezelfde mate open voor onderzoek met een psychologische signatuur, waardoor het voor medisch psychologen in sommige medische vakgebieden moeilijker is om in toptijdschriften te publiceren dan in andere. Boeken en bijdragen aan boeken tellen binnen de medische psychologie nauwelijks mee. Als een monografie een bestseller wordt, is hier waardering voor. Nationale publicaties worden niet gewaardeerd; deze publicaties worden als ‘extra’ gezien. Publicaties in vaktijdschriften (gericht op een niet-wetenschappelijk publiek), zowel nationaal als internationaal, worden niet gewaardeerd. Auteurschap Single authored publicaties komen niet of nauwelijks voor binnen de medische psychologie, behalve wanneer het reviews betreft. De meeste publicaties tellen relatief veel auteurs. Er is een ontwikkeling gaande naar


meer auteurs per publicatie, zoals in de medische wetenschap gebruikelijk is. Bij de medische tijdschriften is het gebruikelijk om bijvoorbeeld ook de arts en verpleegkundige die bij de dataverzameling een rol hebben gespeeld als coauteur te noemen. Vooral het eerste en laatste auteurschap is belangrijk. De eerste auteur is vaak de promovendus, de laatste auteur is de onderzoeksleider. De tweede auteur is vaak de begeleider van de eerste auteur. De volgorde van de overige auteurs is vaak op volgorde van bijdrage. Discussies Er is binnen de medische psychologie niet of nauwelijks discussie over de publicatiecultuur. Er is enige discussie over de waarde van het publiceren in vaktijdschriften.

8

Ontwikkelingspsychologie Typen publicaties In het onderzoek zijn voor de ontwikkelingspsychologie uitsluitend gegevens beschikbaar uit de online vragenlijst. Er konden namens de ontwikkelingspsychologie geen experts deelnemen aan de telefonische interviews en de focusgroepen. De resultaten van de online vragenlijst laten zien dat vooral artikelen in internationale peer reviewed tijdschriften hoog gewaardeerd worden binnen de ontwikkelingspsychologie. Artikelen in refereed internationale toptijdschriften worden het hoogst gewaardeerd. Binnen de ontwikkelingspsychologie lijkt er relatief weinig waarde te worden gehecht aan boeken, artikelen in nationale tijdschriften en boeken onder redactie. Vroeger was er meer waardering voor boeken en boekbijdragen, tegenwoordig is er meer waardering voor artikelen in internationale peer reviewed tijdschriften. Auteurschap Artikelen in internationale (top)tijdschriften met 1 of 2 auteurs worden relatief hoger gewaardeerd dan artikelen met 3 of meer auteurs. Binnen de ontwikkelingspsychologie is daarnaast de auteursvolgorde van belang. Er


wordt vooral veel waarde gehecht aan 1e auteurschap. Over de waarde die aan laatste auteurschap wordt gehecht bestaat discussie. Beoordeling publicatielijsten Ontwikkelingspsychologen geven aan dat zij bij het beoordelen van de kwaliteit van publicatielijsten het meeste belang hechten aan het aantal multi-authored publicaties als 1e auteur, de impact factor van tijdschriften, het aantal multi-authored publicaties als laatste auteur, de citatie index van de auteur en het aantal multi-authored publicaties als 2e auteur. Daarnaast worden de originaliteit / innovatieve waarde van het onderzoek en de inhoud van publicaties als belangrijke factoren genoemd die meewegen bij de beoordeling van publicatielijsten. Het aantal coauteurs en de uitgeverij van boeken staan qua belang onderaan de lijst van ontwikkelingspsychologen wat betreft kenmerken die een rol spelen bij de beoordeling van publicatielijsten. Discussies

9

––

Er is discussie over de betekenis van laatste auteurschap.

––

Er is discussie over de waarde van de citatie-index.

Psychonomie en cognitieve psychologie (incl. psychometrie) Typen publicaties De publicatiecultuur van psychonomie en cognitieve psychologie is sterk gericht op publicaties in internationale toptijdschriften met een zo hoog mogelijke impact factor. Naast impact factor is ook de reputatie van een tijdschrift van belang. Binnen de subdiscipline zijn er vakgebieden die verschillen wat betreft de tijdschriften waarin wordt gepubliceerd en de impact factoren. De impact factor van tijdschriften in het vakgebied neuro is bijvoorbeeld relatief hoog. Boeken/monografieën, tekstboeken en boekbijdragen zijn minder gangbaar en tellen nauwelijks mee als wetenschappelijke output binnen psychonomie en cognitieve psychologie, maar geven wel aanzien in het veld.


Voor overige publicaties, zoals patenten, abstracts en readings in proceedings en vakpublicaties, is er nauwelijks waardering; deze publicaties worden als ‘extra’ gezien. Binnen sommige vakgebieden binnen psychonomie en cognitieve psychologie worden ook onderzoeksproducten gepubliceerd, zoals therapieprogramma’s en tests. De waardering voor dit type publicaties lijkt toe te nemen. Een andere ontwikkeling in de publicatiecultuur is dat de focus in de afgelopen jaren is verbreed van gedragsonderzoek naar hersenonderzoek. Hierdoor wordt er steeds meer in andersoortige tijdschriften (hersentijdschriften) gepubliceerd, die over het algemeen een hogere impact factor hebben. Auteurschap Wat betreft aantallen auteurs is het gangbaar om met 3 tot 5 auteurs te publiceren. Single authored publicaties komen zelden voor. De volgorde van auteurs is op volgorde van bijdrage. Binnen psychonomie en cognitieve psychologie wordt vooral waarde gehecht aan 1e, 2e en laatste auteurschap. De 1e auteur heeft de grootste bijdrage aan een artikel geleverd, de laatste auteur is promotor/onderzoeksleider. Overigens verschilt de waarde die aan 2e auteurschap wordt gehecht tussen verschillende vakgebieden binnen psychonomie en cognitieve psychologie. Zo wordt hier binnen neuro geen waarde aan gehecht, terwijl dit binnen andere vakgebieden wel het geval is. Discussies Binnen de psychonomie en cognitieve psychologie spelen de volgende discussies: ––

Discussie over de waardering van vakpublicaties. Betreurd wordt dat dit type publicaties nauwelijks worden gewaardeerd, terwijl het als ‘plicht’ wordt gezien om te schrijven voor het klinische veld.

––



10

Sociale en organisatiepsychologie Typen publicaties De publicatiecultuur binnen sociale en organisatiepsychologie is sterk internationaal georiënteerd. De focus ligt op het publiceren van artikelen in peer reviewed internationale tijdschriften, bij voorkeur in toptijdschriften met een zo hoog mogelijke impact factor. Zowel kwaliteit als kwantiteit zijn van belang. Hierbij moet worden opgemerkt dat het lastiger is om te publiceren over onderzoeksresultaten die de hypothesen niet bevestigen, waardoor het aantal publicaties niet altijd een indicatie geeft van de kwaliteit van een onderzoeker. Voor onderzoekers die nieuw, innovatief onderzoek doen maar geen bevestiging vinden, is het vele malen lastiger om resultaten te publiceren. De waardering voor een artikel hangt af van de impact factor van een tijdschrift in relatie tot het gebruikelijke binnen een vakgebied. De tijdschriften waarin wordt gepubliceerd, verschillen tussen de sociale psychologie en de organisatiepsychologie. Algemene tijdschriften hebben over het algemeen een hogere impact factor dan specialistische tijdschriften, maar per vakgebied zijn er vaak één of twee specialistische tijdschriften met een hoge impact. Naast internationale artikelen komen andere typen publicaties voor, met name bij ervaren wetenschappers die zich reeds hebben bewezen. Dit zijn bijvoorbeeld overzichtsartikelen, een theoretisch artikel in een edited volume, een boek onder redactie, een special issue van een tijdschrift of eventueel een monografie. Dergelijke publicaties komen voor náást internationale artikelen en worden relatief minder gewaardeerd. Daarnaast komen vakpublicaties over toegepaste thema’s voor, zoals hoofdstukken in boeken, artikelen in nationale tijdschriften (zonder peer review) of bijdragen aan onderwijsboeken. Dergelijke publicaties worden niet meegewogen in het oordeel over de wetenschappelijke kwaliteit van een publicatielijst, maar zijn voor de maatschappelijke relevantie van de sociale en organisatiepsychologie van belang. Auteurschap Publicaties tellen vrijwel altijd meerdere auteurs, waarbij 3 à 4 auteurs gangbaar is. Publicaties als enig auteur komen zelden voor. Het meeste belang wordt gehecht aan 1e auteurschap: de 1e auteur heeft vrijwel


altijd de grootste bijdrage geleverd. De volgorde van de overige auteurs verschilt: soms is de promotor de laatste auteur, soms wordt de alfabetische volgorde gehanteerd of de volgorde van bijdrage. Met name beginnend onderzoekers publiceren als 1e auteur, meer ervaren onderzoekers publiceren daarnaast als coauteur. Vrijwel altijd leveren alle auteurs een bijdrage aan een publicatie. Discussies Binnen de sociale psychologie spelen diverse discussies: ––

Er is discussie over het publiceren van resultaten die hypothesen niet bevestigen. Resultaten die de hypothesen niet bevestigen worden momenteel niet of nauwelijks gepubliceerd, waardoor er een positieve bias is in publicaties. Er speelt een discussie om ook negatieve resultaten te publiceren.

––

Er is discussie over het openbaar toegankelijk maken van data.

––

Er speelt een (kleinere) discussie over nieuwe tijdschriften gericht op replicatiestudies.

11

Onderwijskunde Typen publicaties De publicatiecultuur binnen onderwijskunde is sterk internationaal georiënteerd, met een nadruk op publicaties in refereed ISI3 tijdschriften met een impact factor. De status van een tijdschrift is binnen de onderwijskunde belangrijker dan de impact factor. Er bestaat een redelijke brede top van tijdschriften binnen onderwijskunde, waardoor het lastig is voor mensen buiten de discipline om publicatielijsten te beoordelen. Voor vakgebieden met een specifieke probleemstelling (zoals vakdidactiek) of Nederlands georiënteerd onderzoek kan het lastig zijn om te publiceren in internationale toptijdschriften, hoewel ook vanuit een specifiek vakgebied een bijdrage kan worden geleverd aan de algemene discussie. Bij meer ervaren onderzoekers worden ook andere typen publicaties verwacht, waaronder bijdragen aan boeken en edited volumes. Aan peer reviewed (bijdragen aan) boeken wordt belang gehecht, hoewel in mindere

3

Het Institute for Scientific Information (ISI) publiceert jaarlijks een overzicht van wetenschappelijke tijdschriften per discipline.


mate dan aan internationale artikelen. Nationale wetenschappelijke publicaties worden steeds minder belangrijk binnen onderwijskunde. Publicaties in het nationale tijdschrift Pedagogische Studiën (het enige nationale wetenschappelijke tijdschrift) worden wel gewaardeerd. Dit tijdschrift is een ISI tijdschrift. Nationale vakpublicaties wegen niet mee als wetenschappelijke output – hoewel deze publicaties wel belangrijk zijn voor de maatschappelijke taak van onderwijskundigen. Binnen de onderwijskunde wordt veelal eigen data verzameld in het onderwijsveld (met de nodige problemen en vertragingen), waardoor het soms lastig is om een continue stroom van publicaties te realiseren. Met name bij grootschalige en langdurige gegevensverzameling kan de output in aantallen publicaties relatief laag zijn. Het is belangrijk hier bij de beoordeling van publicatielijsten van onderwijskundigen rekening mee te houden. Auteurschap Publicaties binnen onderwijskunde tellen vrijwel altijd meerdere auteurs, meestal variërend van 2 tot 5 auteurs. Alle auteurs leveren volgens de deelnemers een bijdrage aan een publicatie, maar de 1e auteur levert over het algemeen de grootste bijdrage. 1e Auteurschap is dan ook van belang, met name voor aio’s en postdocs. Er speelt binnen onderwijskunde enige discussie over de vraag of de ervaren onderzoeker/promotor als 1e, 2e of als laatste auteur wordt vermeld. Discussies Op basis van de onderzoeksresultaten lijkt er in algemene zin consensus te bestaan over de publicatiecultuur binnen onderwijskunde, hoewel er enige discussies spelen: ––

Er is discussie over de vraag of de ervaren onderzoeker/promotor als 1e, 2e of als laatste auteur wordt vermeld.

––

Er is discussie over de waarde van de ISI ranking en impact factor.

––

Er is discussie over de waarde van nieuwe tijdschriften. De onderwijskunde ontwikkelt zich sterk, waardoor er nieuwe tijdschriften ontstaan. Omdat de nieuwe tijdschriften nog niet ISI genoteerd zijn, is er binnen de onderwijskunde discussie over de waardering van publicaties in deze tijdschriften.


12

Pedagogiek Typen publicaties De focus in de publicatiecultuur van pedagogiek ligt op het publiceren van artikelen in internationale refereed tijdschriften. Vroeger was het binnen de pedagogiek zeer gebruikelijk om boekpublicaties te schrijven; tegenwoordig wordt dit type publicaties als ‘extra’ gezien. Binnen de pedagogiek is er sprake van twee stromingen. Er is een relatief kleine stroming die voornamelijk theoretisch/historisch georiënteerd is. Binnen deze stroming zijn boekpublicaties, naast artikelen in internationale tijdschriften, nog steeds relevant. De grote empirische stroming richt zich sterk op publicaties in internationale (top)tijdschriften. Overigens kennen de verschillende stromingen en de verschillende vakgebieden binnen beide stromingen hun eigen tijdschriften. De waarde van de impact factor van tijdschriften is relatief betrekkelijk vanwege de heterogeniteit van het vakgebied en de tijdschriften waarin wordt gepubliceerd. Het is daarom van belang om niet alleen te kijken naar de impact factor maar ook naar de naam/reputatie van een tijdschrift binnen het specifieke vakgebied. Hoewel onderzoekers binnen de subdiscipline het als een taak van de pedagogiek zien om te publiceren in vaktijdschriften, is er binnen de wetenschappelijke wereld nauwelijks waardering voor dit type publicaties. Nationale publicaties worden binnen de pedagogiek wel gewaardeerd, maar pas wanneer aan de minimum eis van artikelen in internationale refereed tijdschriften is voldaan. Voor de beoordeling van publicatielijsten van senior onderzoekers is het belangrijk dat een publicatielijst naast artikelen in internationale tijdschriften ook vakpublicaties bevat. Auteurschap Vaak tellen publicaties 3 of meer auteurs. Het aantal auteurs van een publicatie is niet van belang voor de waardering, de auteurspositie wel. De volgorde van auteurs is op bijdrage. Het 1e auteurschap telt dan ook het zwaarst. Er speelt binnen de pedagogiek enige discussie over de vraag of de promotor als laatste auteur moet worden vermeld of als 2e auteur; beiden komen voor.


Discussies De publicatiecultuur van pedagogiek is ‘in transitie’ en gaat steeds meer lijken op de publicatiecultuur van psychologie. Er wordt binnen pedagogiek steeds meer gekeken naar het aantal citaties van artikelen. Er wordt steeds meer interdisciplinair gewerkt en gepubliceerd in tijdschriften van andere disciplines met een relatief hogere impact factor. Tevens is er een ontwikkeling gaande naar meer auteurs per publicatie. Deze ontwikkeling heeft te maken met de ontwikkeling dat er steeds grotere, interdisciplinaire onderzoeksprojecten binnen de pedagogiek zijn, waardoor er meer in teams wordt samengewerkt. ––

De ontwikkeling naar meer samenwerking in grotere, interdisciplinaire onderzoeksteams leidt tot discussies met betrekking tot de vraag wie wel/niet als auteur wordt genoemd. Bijvoorbeeld: wordt de projectleider al dan niet standaard als coauteur genoemd bij publicaties die voortvloeien uit het betreffende onderzoeksproject?

––

Er is discussie over de betekenis van laatste auteurschap. Momenteel is het gebruikelijk om auteurs op volgorde van bijdrage te noemen, waarbij de laatste auteur de kleinste bijdrage heeft geleverd. Er is echter discussie over de vraag of de promotor als laatste auteur moet worden vermeld of als 2e auteur. Nu komt allebei nog voor.

––

Discussie over kwaliteit versus kwantiteit. Volgens sommige onderzoekers is het veel belangrijker om een klein aantal artikelen in de echte toptijdschriften te publiceren dan veel artikelen in relatief minder goede tijdschriften, maar de meningen hierover zijn verdeeld.

13

Privaatrecht Typen publicaties De publicatiecultuur binnen privaatrecht is nationaal georiënteerd, maar daarnaast neemt het aantal internationale, Engelstalige publicaties toe. Nationale publicaties zijn en blijven belangrijk, omdat er een nationaal rechtssysteem is. Internationale rechtsvergelijkingen lenen zich voor internationale wetenschappelijke publicaties; ook bij nationale onderwerpen kan een vergelijking worden gemaakt met andere landen. Beschrijvingen van het eigen nationale rechtsstelsel voor een internationaal publiek worden minder belangrijk geacht.


In het privaatrecht worden wetenschappelijke tijdschriftartikelen in goede nationale of internationale tijdschriften, boeken/monografieën en bijdragen aan boeken gewaardeerd. Proefschriften binnen privaatrecht zijn vrijwel altijd een monografie. Daarnaast komt vakliteratuur relatief veel voor, met name annotaties, maar deze worden in principe niet meegewogen in de beoordeling van de wetenschappelijke kwaliteit van een publicatielijst. In publicatielijsten wordt een ‘normaal evenwicht’ verwacht tussen wetenschappelijke en vakpublicaties. Er is overeenstemming over de goede tijdschriften binnen het privaatrecht, hoewel er nog geen landelijke lijst met toptijdschriften en overige tijdschriften beschikbaar is. Goede tijdschriften kenmerken zich door een goede redactie en een strenge selectie / reviewprocedure. Voor de waarde van wetenschappelijke boekpublicaties is de reputatie van de uitgeverij van belang. Onderwijsboeken (veelal te herkennen aan titel of uitgeverij) tellen niet mee voor de beoordeling van de wetenschappelijke kwaliteit van een publicatielijst. Bij de beoordeling van publicatielijsten gaat kwaliteit voor kwantiteit. Kwantiteit compenseert gebrek aan kwaliteit niet. Kwaliteitsoordelen worden vrij subjectief bepaald, omdat er geen indices of rankings beschikbaar zijn. Binnen publicatietypen bestaat variëteit in kwaliteit, bijvoorbeeld: de kwaliteit van de inhoud van tijdschriftartikelen varieert sterk. Zo kan, afhankelijk van de inhoud, een boek/monografie veel zwaarder wegen dan een artikel in een tijdschrift. Auteurschap Publicaties met één auteur zijn gangbaar binnen privaatrecht, maar er lijkt een tendens te zijn dat er vaker gezamenlijk wordt gepubliceerd. Discussies Er is binnen het privaatrecht consensus met betrekking tot de publicatiecultuur.


14

Staats- en bestuursrecht Typen publicaties Traditioneel gezien is de publicatiecultuur van staats- en bestuursrecht sterk nationaal georiënteerd. Artikelen in nationale tijdschriften zijn gangbaar en worden belangrijk geacht. Tijdschriften zijn vaak niet peer reviewed. Er is een aantal Nederlandse toptijdschriften, waarover binnen de subdiscipline consensus bestaat. Double blind peer reviews zijn niet gangbaar. De Nederlandse toptijdschriften hebben goede redacties die bijdragen streng selecteren; in die zin is de selectie door redacties vergelijkbaar met een peer review procedure. Er zijn voor staats- en bestuursrecht geen officiële rankings van tijdschriften. Er is binnen de subdiscipline geen consensus over de kwaliteitscriteria waaraan tijdschriften moeten voldoen om een ‘toptijdschrift’ te zijn. Binnen staats- en bestuursrecht is er sprake van een grote variatie wat betreft typen publicaties die gangbaar zijn en hoog gewaardeerd worden. Naast artikelen in nationale tijdschriften worden ook boeken, monografieën, boekbijdragen en handboeken gewaardeerd. Bij boekpublicaties is de uitgever van belang, evenals de vraag of een de publicatie onderdeel uitmaakt van een ‘serie’ die onder redactie wordt uitgegeven. Ook wordt veel belang gehecht aan het schrijven van een tweede monografie, na de promotie. Het voeren van de redactie van een bundel laat zien dat iemand over een goed netwerk beschikt en krijgt om die reden ook waardering. Binnen het staats- en bestuursrecht is een ontwikkeling waarneembaar waarbij de aandacht voor internationaal publiceren groeit en er steeds meer belang wordt gehecht aan artikelen in internationale peer reviewed tijdschriften. Ook handboeken voor een internationaal publiek, waarin het Nederlands rechtssysteem wordt uitgelegd, komen vaker voor. Staats- en bestuursrecht telt enkele onderzoeksgroepen die meer interdisciplinair gericht zijn; binnen deze onderzoeksgroepen komen peer reviewed artikelen vaker voor. Naast wetenschappelijke publicaties worden vakpublicaties ook van belang geacht met het oog op valorisatie. Annotaties zijn een belangrijk type publicaties binnen staats- en bestuursrecht. Er is een aantal toptijdschriften in Nederland op het gebied


van annotaties. De waardering voor een annotatie binnen de subdiscipline is afhankelijk van de inhoud en het tijdschrift waarin deze is gepubliceerd. Bij de beoordeling van publicatielijsten wordt volgens de experts gelet op gedegen publicaties in prestigieuze nationale tijdschriften. Daarnaast is een mix van verschillende typen publicaties (artikelen, boeken, handboeken, annotaties) van belang. Auteurschap Binnen staats- en bestuursrecht wordt vooral individueel gepubliceerd. Daarnaast zijn ook multi-authored publicaties met 2 auteurs gangbaar. Publicaties met meer dan 2 auteurs zijn zeldzaam. De volgorde van auteurs is vrijwel altijd alfabetisch. Discussies ––

Er is binnen staats- en bestuursrecht enige discussie over de toegevoegde waarde van internationaal publiceren voor het vakgebied.

––

Er is discussie over de criteria waaraan een tijdschrift zou moeten voldoen om een toptijdschrift te zijn.

––

Het is niet altijd duidelijk of een publicatie een wetenschappelijke publicatie is of een vakpublicatie. Dit speelt vooral bij artikelen in Nederlandse tijdschriften.

15

Internationaal en Europees recht Typen publicaties Er is binnen internationaal en Europees recht relatief veel variatie in typen publicaties. Artikelen in internationale tijdschriften komen voor, maar ook boeken/monografieën, bijdragen aan boeken, annotaties, handboeken etc. zijn gangbaar. Artikelen in internationale toptijdschriften en boeken/ monografieën worden het hoogst gewaardeerd. Nationale publicaties komen binnen het internationaal recht minder voor dan bij het Europees recht en krijgen ook minder waardering. Bij artikelen is het voor de waardering van belang of een artikel in een internationaal toptijdschrift is verschenen; bij monografieën en (bijdragen aan) boeken zijn de uitgever en editor van belang.


Er is binnen de subdiscipline consensus over de toptijdschriften en de topuitgevers, maar dit is niet vastgelegd in een lijst of ‘ranking’. Er is een aantal algemene internationale toptijdschriften voor Europees en internationaal recht en daarnaast zijn er, afhankelijk van de specialisatie, ook specifieke toptijdschriften. Toptijdschriften en topuitgevers kenmerken zich door een strenge (peer review) selectieprocedure. Het aantal peer reviewed tijdschriften binnen internationaal en Europees recht is al aanzienlijk en groeit nog steeds. Elk toptijdschrift en elke topuitgever hanteert daarbij zijn eigen procedures. Door sommige onderzoekers wordt betreurd dat annotaties tegenwoordig minder worden gewaardeerd, terwijl dit type publicatie volgens deze onderzoekers belangrijk wordt geacht voor de subdiscipline (mits van goede kwaliteit). Ook voor annotaties is er een aantal duidelijke toptijdschriften. Auteurschap Het is gebruikelijk om als enig auteur te publiceren. Als een publicatie 2 auteurs telt, hebben beide auteurs een substantiële bijdrage geleverd. Publicaties met 3 of meer auteurs komen nauwelijks voor (m.u.v. boeken onder redactie) en roepen vragen op bij de beoordeling van publicatielijsten. Uit de publicatielijst van een onderzoeker binnen Europees en internationaal recht is het op basis van coauteurschap lastig op te maken of iemand over een goed netwerk beschikt. Hiervoor is het belangrijk om het cv te raadplegen (gastcolleges, uitnodigingen voor conferenties e.d.). Discussies Er is binnen Europees en internationaal recht consensus met betrekking tot de publicatiecultuur. Er is binnen de subdiscipline wel enige discussie over de waarde van online publicaties, die steeds vaker voorkomen. Online publicaties worden soms niet hoog gewaardeerd, omdat er (nog) weinig kwaliteitscontrole aan verbonden is. De publicatiecultuur van Europees en internationaal recht verschilt overigens wel op een aantal punten van de publicatiecultuur van andere subdisciplines binnen rechten: in vergelijking met andere subdisciplines is de publicatiecultuur van Europees en internationaal recht sterker gefocust op internationale publicaties en peer review.


16

Strafrecht en criminologie Strafrecht en criminologie zijn twee aparte vakgebieden zijn met hun eigen publicatiecultuur en worden om deze reden hieronder afzonderlijk beschreven.

Strafrecht Typen publicaties Strafrecht kent een sterk nationaal georiënteerde publicatiecultuur. Het aantal nationale toptijdschriften is zeer beperkt: er zijn circa twee echte toptijdschriften. De toptijdschriften worden gekenmerkt door een goede redactie, bestaande uit leden met een sterke reputatie in het onderzoeksgebied, die bijdragen streng selecteert op kwaliteit. Naast artikelen in voornamelijk nationale tijdschriften worden binnen strafrecht ook boeken, monografieën, bijdragen aan boeken en annotaties gewaardeerd. Boekpublicaties en artikelen worden ongeveer gelijk gewaardeerd binnen het strafrecht. Annotaties worden tevens van waarde geacht onder vakgenoten, hoewel dit in het beleid niet altijd tot uiting komt. Er is een beperkt aantal toptijdschriften op het gebied van annotaties die van hoge waarde worden geacht. Naast de wetenschappelijke output, die op basis van bovengenoemde typen publicaties wordt bepaald, worden ook vakpublicaties van belang geacht. Bij de beoordeling van publicatielijsten is variatie van belang: iemand heeft naast artikelen bij voorkeur ook annotaties en boekpublicaties geschreven. Er is binnen strafrecht een tendens zichtbaar richting meer Engelstalige publicaties, maar dit is niet meer dan een tendens. Er binnen strafrecht wel een specifiek onderzoeksgebied dat meer internationaal is georiënteerd (met meer tijdschriften). Auteurschap De meeste artikelen worden alleen geschreven, een kleiner deel door 2 auteurs. Bij publicaties met 2 auteurs is het gangbaar auteurs op alfabetische volgorde te noemen. Publicaties met meer dan 2 auteurs op een publicatielijst worden al snel ‘verdacht’ gevonden.


Discussies Er is binnen het strafrecht een grote mate van consensus over de waardering van publicaties en de beoordeling van publicatielijsten.

Criminologie Typen publicaties De focus binnen criminologie ligt op het publiceren van artikelen in internationale refereed tijdschriften; dit type publicaties wordt het hoogst gewaardeerd. De criminologie is een interdisciplinair vakgebied en kent daardoor een brede range van (top)tijdschriften waarin gepubliceerd kan worden. De tijdschriften waarin criminologen publiceren hebben over het algemeen geen hoge impact factor in vergelijking met de toptijdschriften van andere (sub)disciplines binnen MaGW. Wel is de impact factor voor tijdschriften binnen de criminologie onderscheidend: hoe hoger de impact factor, hoe beter. Hier wordt overigens wel ruim mee omgesprongen: als er in een tijdschrift wordt gepubliceerd met een wat lagere impact factor, maakt dit in principe niet veel uit, als het maar een artikel in een internationaal peer reviewed tijdschrift is. Naast de artikelen in internationale refereed tijdschriften, worden ook boeken en bijdragen aan boeken binnen de criminologie gewaardeerd. Ook nationale publicaties worden binnen de criminologie gewaardeerd vanwege de betrekking van het vakgebied op de rechtshandhaving. Overigens hebben de nationale tijdschriften voor de criminologie geen impact factor. De publicatielijsten van criminologen zien er vrij divers uit, omdat de criminologie een relatief jonge discipline is die bestaat uit wetenschappers met diverse achtergronden. Hier hoort in de beoordeling van publicatielijsten rekening mee te worden gehouden. Auteurschap Er wordt vrijwel altijd met coauteurs gepubliceerd. Gangbaar zijn publicaties met 2 tot 5 auteurs. Omdat de volgorde vaak op basis van bijdrage aan het artikel is, is 1e en 2e auteurschap van belang. Single authored publicaties komen nauwelijks voor, met uitzondering van boeken en bijdragen aan boeken.


Discussies De criminologie is een relatief jonge subdiscipline waarbinnen onderzoekers uit diverse disciplines werkzaam zijn. Hierdoor is de publicatiecultuur nog volop in ontwikkeling: verschillende onderzoekers nemen de ‘cultuur’ uit hun oorspronkelijke subdiscipline, zoals de psychologie of de sociologie, mee.

17

Bestuurskunde Typen publicaties De publicatiecultuur binnen bestuurskunde is sterk in ontwikkeling: ––

Van nationale naar internationale focus

––

Sterkere focus op artikelen in internationale (top)tijdschriften

––

Sterke toename in aantallen publicaties

––

Afname van boekpublicaties en publicaties over toegepast onderzoek

Er zijn twee stromingen binnen bestuurskunde: één stroming is sterk gericht op internationale tijdschriftpublicaties, terwijl de andere stroming, naast de internationale publicaties, ook de nationale publicaties wil behouden vanwege de uitstraling van bestuurskunde in het werkveld en het belang voor de financiering van onderzoek. Met name voor jongere onderzoekers is de druk om te publiceren in internationale tijdschriften hoog. Naast de waardering voor internationale tijdschriftartikelen, lijkt er waardering te blijven bestaan voor nationale publicaties en boekpublicaties (mits gepubliceerd bij een vooraanstaand uitgever). Wat betreft boekpublicaties komen monografieën, bijdragen aan boeken en boeken onder redactie voor. Monografieën worden, wanneer uitgegeven bij een goede uitgever, hoger gewaardeerd dan boeken onder redactie. Vanwege de ontwikkelingen is er binnen bestuurskunde momenteel nog geen consensus over de internationale toptijdschriften. Over een aantal algemeen bestuurskundige tijdschriften lijkt overeenstemming te zijn dat deze van belang zijn, met name gebaseerd op de reputatie van tijdschriften. Goede tijdschriften binnen bestuurskunde zijn niet altijd opgenomen in ISI4 en hebben ook niet altijd een (hoge) impact factor. Het vakgebied is relatief breed; er wordt door bestuurskundigen in zowel algemene als specialistische tijdschriften gepubliceerd. 4

Het Institute for Scientific Information (ISI) publiceert jaarlijks een overzicht van wetenschappelijke tijdschriften per discipline. 42 | Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW

Auteurschap Publicaties als enig auteur zijn gangbaar binnen bestuurskunde, evenals multi-authored publicaties met 2 of 3 auteurs. Bij multi-authored publicaties varieert de volgorde van auteurs: de volgorde is alfabetisch als de bijdrage van auteurs vergelijkbaar is, indien dit niet het geval is staan auteurs op volgorde van bijdrage. Het aantal publicaties als enig of 1e auteur is van belang voor het oordeel over de kwaliteit van een publicatielijst. Discussies Binnen bestuurskunde lijkt discussie te zijn over de waardering van nationale publicaties over toegepast onderzoek. Een grote groep bestuurskundigen zegt dat dit type onderzoek van belang is en blijft, maar er lijkt nauwelijks wetenschappelijke waardering te bestaan voor nationale publicaties over toegepast onderzoek. Tevens is er discussie over het publiceren in algemene dan wel specialistische tijdschriften.

18

Politicologie Typen publicaties Artikelen in internationale ISI5 tijdschriften worden hoog gewaardeerd binnen de politicologie. Daarnaast wordt er historisch gezien veel waarde gehecht aan boeken, monografieën en bijdragen aan boeken. In de afgelopen 15 jaar heeft een verschuiving plaatsgevonden waarbij meer nadruk is komen te liggen op het publiceren van artikelen in internationale tijdschriften. Hiermee samenhangend wordt binnen politicologie ook steeds vaker op artikelen gepromoveerd. Boekpublicaties blijven echter van belang. Vanwege de grote variëteit binnen de subdiscipline is er geen consensus over een lijst van toptijdschriften voor de politicologie. Er is echter wel vrij grote overeenstemming over een kleine kern van de meest gereputeerde algemene tijdschriften. De impact factor speelt een beperkte rol binnen de politicologie vanwege de grote variëteit binnen de subdiscipline wat betreft benadering, methodologie etc. In het onderzoek is aangegeven dat de toptijdschriften

5

Het Institute for Scientific Information (ISI) publiceert jaarlijks een overzicht van wetenschappelijke tijdschriften per discipline. Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW | 43

zich kenmerken door strenge selectie op kwaliteit. Bij boeken zijn de uitgever en, indien van toepassing, de betrokken coauteurs van belang voor de waardering. De focus binnen politicologie is sterk internationaal; nationale publicaties worden nauwelijks gewaardeerd. Bijdragen aan het publieke debat worden binnen de politicologie wel gezien als maatschappelijke taak, maar tellen niet mee als wetenschappelijke output. Een sterke publicatielijst bestaat uit een mix van publicaties: zowel artikelen in internationale ISI tijdschriften als boekpublicatielijst. Auteurschap Het is binnen politicologie gebruikelijk om met 1 of 2 auteurs te publiceren. Publicaties met 3 of meer auteurs komen minder voor en worden relatief minder gewaardeerd. Meestal staan auteurs op alfabetische volgorde vermeld. Afwijkingen van deze regel worden als indicatie opgevat dat één of meerdere auteurs een grotere bijdrage hebben geleverd. Discussies Er spelen verschillende discussies over de publicatiecultuur binnen de politicologie: ––

Discussie over de waardering van artikelen in tijdschriften versus boekpublicaties. Welk type publicatie is het meest van belang?

––

Discussie met betrekking tot de vraag hoe de impact van tijdschriften het beste kan worden gemeten, de waarde van ISI ranking, de waarde van de impact factor en de waarde van de citatie index.

––


––

Discussie over de waarde van publicaties als enig auteur versus publicaties met meerdere auteurs.

19

Sociologie Typen publicaties Binnen de sociologie bestaan twee verschillende stromingen met ieder een eigen publicatiecultuur, namelijk een kwantitatieve en een kwalitatieve stroming. De publicatiecultuur binnen de kwantitatieve stroming wordt gekenmerkt door een hoge output en een focus op publiceren


in refereed internationale (top)tijdschriften. Binnen de kwalitatieve stroming is relatief meer aandacht voor boeken/monografieën en edited volumes bij gerenommeerde uitgevers en ligt de output wat lager dan in de kwantitatieve stroming. Binnen de kwantitatieve stroming worden artikelen in internationale tijdschriften het hoogst gewaardeerd, maar daarnaast bestaat ook waardering voor andere typen publicaties zoals edited volumes, artikelen in Nederlandstalige wetenschappelijke tijdschriften en boekbijdragen. Binnen de sociologie neemt het belang van publiceren in internationale (top)tijdschriften steeds verder toe in zowel de kwalitatieve en kwantitatieve stroming, waardoor nationale publicaties onder druk komen te staan. Dergelijke publicaties zijn en blijven volgens onderzoekers binnen de subdiscipline wel van belang vanwege de maatschappelijke taak van de sociologie. Binnen de kwantitatieve stroming bestaat consensus over de algemene sociologische toptijdschriften. Daarnaast bestaan diverse vakgebieden (o.a. familiesociologie, etniciteit, arbeidsmarkt), die ieder hun eigen toptijdschriften hebben. Voor de kwalitatieve stroming zijn er minder internationale tijdschriften beschikbaar. De impact factor wordt wel gebruikt om het belang van een tijdschrift te duiden, maar in mindere mate dan bijvoorbeeld in de psychologie. De impact factor binnen sociologie is laag in vergelijking met andere subdisciplines, nieuwe toptijdschriften hebben veelal nog geen impact factor en de impact factor kan instabiel zijn. Auteurschap Binnen de sociologie is het gangbaar om met meerdere auteurs te publiceren (veelal 2 à 3 auteurs), maar enig auteurschap komt ook voor. De auteurs staan meestal in volgorde van bijdrage, maar soms op alfabetische volgorde (bij gelijke bijdrage). Discussies Binnen de sociologie bestaat een aantal discussies: ––

Discussie over de waarde van publicaties in niet-sociologische internationale tijdschriften. Er lijkt minder waardering te zijn voor publicaties in tijdschriften buiten de sociologie of ‘aan de


––

rand van de discipline’, ook als de impact factor van deze tijdschriften voor sociologische begrippen hoog is. Hierbij is het onderscheid van belang tussen 1) tijdschriften die duidelijk bij een andere discipline horen, 2) tijdschriften die een specifiek thema bestrijken en dus in principe gericht zijn op meerdere vakgebieden en 3) multidisciplinaire topjournals (bijvoorbeeld Science, Nature) van belang. Met name de waardering van artikelen in de eerste twee typen tijdschriften is relatief minder goed in te schatten, omdat dit kennis van het aanpalende veld vereist.

––

Discussie over kwantitatieve ‘meetsystemen’ om de kwaliteit van onderzoekers in kaart te brengen: er wordt binnen de discipline veel gesproken over de beperkingen van dergelijke systemen (het ‘tellen’ van publicaties), maar onderzoekers conformeren zich wel aan de systemen.

20

Culturele antropologie Typen publicaties Binnen culturele antropologie worden Engelstalige boeken/monografieën het hoogst gewaardeerd, waarbij de waardering afhangt van de status van de uitgeverij. Een aantal uitgeverijen wordt breed gewaardeerd; daarnaast zijn er uitgeverijen met een goede naam op een specifiek gebied. De waardering voor edited volumes is afhankelijk van de aard en achtergrond van het boek (bijvoorbeeld projectbundels worden relatief minder gewaardeerd). Binnen de culturele antropologie is het gebruikelijk om te promoveren op een monografie. Het bewerken van een proefschrift tot handelseditie wordt gewaardeerd. Naast boekpublicaties zijn artikelen in internationale refereed (top) tijdschriften van belang, waarbij artikelen in algemene antropologische tijdschriften hoger worden gewaardeerd dan artikelen in specialistische tijdschriften. Binnen de culturele antropologie is de impact factor van tijdschriften relatief laag: de echte toptijdschriften hebben vrijwel altijd een B-status in algemene rankings. Artikelen in het nationale antropologische tijdschrift (Etnofoor) worden nauwelijks gewaardeerd. Vrijwel alle publicaties van cultureel antropologen zijn internationaal en Engelstalig.


Het aantal publicaties van cultureel antropologen is relatief laag in vergelijking met andere (sub)disciplines MaGW om een aantal redenen: (1) het is gebruikelijk om als enig auteur te publiceren, (2) monografieën zijn gangbaar en kosten relatief veel tijd in vergelijking met het schrijven van artikelen, (3) antropologen zijn veelal lange tijd in het buitenland voor veldwerk, (4) aio’s promoveren op een monografie in plaats van op artikelen. Auteurschap Cultureel antropologen publiceren vrijwel altijd als enig auteur. Alleen bij edited volumes kan het voorkomen dat er meerdere editors zijn. Promotoren worden niet als coauteur opgevoerd bij publicaties van aio’s. Discussies Binnen de culturele antropologie lijkt consensus te bestaan over de goede internationale tijdschriften. Er speelt wel discussie over de wijze waarop de impact en kwaliteit van publicaties kan worden gemeten.

21

Communicatiewetenschap Typen publicaties Binnen de communicatiewetenschap wordt publiceren in internationale peer reviewed tijdschriften van groot belang geacht. Artikelen in internationale toptijdschriften worden het hoogst gewaardeerd. De vraag of een tijdschrift een toptijdschrift is, hangt onder andere af van de impact factor en de reputatie van een tijdschrift. De impact factor van tijdschriften in de communicatiewetenschap is relatief laag in vergelijking met andere (sub)disciplines. Er wordt door communicatiewetenschappers overigens ook gepubliceerd in tijdschriften van andere disciplines. De hoogte van de impact factor van tijdschriften waarin wordt gepubliceerd, is afhankelijk van het specifieke vakgebied van een onderzoeker en daarom zeer divers binnen de communicatiewetenschap. De communicatiewetenschap kent één Nederlands tijdschrift; dit tijdschrift heeft een lage impact factor. Omdat de focus ligt op het publiceren van


artikelen in internationale tijdschriften, is het minder aantrekkelijk hierin te publiceren. Boeken en bijdragen aan boeken zijn vrij gebruikelijk, maar worden vaak als ‘extra’ gezien. Voor de waardering van publicatielijsten telt vooral het aantal artikelen in internationale tijdschriften. De communicatiewetenschap kent een kwalitatieve en een kwantitatieve stroming. Onderzoekers in de verschillende stromingen publiceren in andere tijdschriften. Ook worden boekpublicaties binnen de kwalitatieve stroming hoger gewaardeerd dan in de kwantitatieve stroming. In het onderzoek binnen de kwalitatieve stroming is de specifieke culturele context belangrijk. Dit type onderzoek leent zich goed voor publicatie in thematische bundels met bijdragen uit verschillende landen. Auteurschap Publicaties met 2 of 3 auteurs zijn gangbaar binnen de communicatiewetenschap. Voor de waardering van publicaties telt niet het aantal auteurs, maar de auteursvolgorde. De volgorde is vaak op bijdrage. Binnen de subdiscipline is er ook waardering voor publicaties als enig auteur. Wanneer communicatiewetenschappers in een tijdschrift van een andere discipline publiceren, nemen zij vaak de gewoonte van de betreffende discipline met betrekking tot auteurschap over (bijvoorbeeld wat betreft de betekenis van het laatste auteurschap). Ontwikkelingen Er is binnen de communicatiewetenschap een ontwikkeling gaande naar een steeds sterkere focus op het publiceren van artikelen in internationale refereed tijdschriften. Tevens is een ontwikkeling zichtbaar naar grotere onderzoeksprojecten waardoor er relatief steeds meer multi-authored publicaties zijn. Discussies Er is discussie over kwaliteit versus kwantiteit.


22

Ruimtelijke wetenschappen (demografie, geografie, planologie en milieuwetenschappen) Typen publicaties De publicatiecultuur binnen ruimtelijke wetenschappen laat zich moeilijk samenvatten gezien de grote diversiteit binnen deze subdiscipline. Niettemin laat het onderzoek zien dat binnen ruimtelijke wetenschappen artikelen in internationale tijdschriften, en met name de toptijdschriften, het hoogst gewaardeerd worden. Of een tijdschrift een toptijdschrift is hangt af van de impact factor en de reputatie van een tijdschrift. Binnen de ruimtelijke wetenschappen is de impact factor niet altijd even onderscheidend. Gezien de heterogeniteit is er een zeer brede range van toptijdschriften: ieder vakgebied kent zijn eigen toptijdschriften. Ook binnen de verschillende vakgebieden is er een vrij brede range aan toptijdschriften. De waardering voor bijdragen aan edited volumes is beduidend lager dan de waardering voor artikelen in internationale (top)tijdschriften. Wel lijkt er waardering te zijn voor boeken en monografieën, hoewel dit niet voor alle vakgebieden binnen de ruimtelijke wetenschappen lijkt te gelden. Binnen milieuwetenschappen en demografie worden boeken en monografieën bijvoorbeeld alleen als mooie ‘extra’ gezien, terwijl er binnen andere vakgebieden duidelijk waardering voor bestaat. Bij boekpublicaties is het onderscheid naar uitgever van belang: is het boek al dan niet uitgegeven bij een topuitgever? Artikelen in nationale tijdschriften en vakpublicaties tellen in wetenschappelijk opzicht niet mee binnen de ruimtelijke wetenschappen. Deze publicaties worden wel belangrijk geacht vanwege de maatschappelijke relevantie. Auteurschap De meeste publicaties tellen 2 tot 4 auteurs. Publicaties met 1 auteur komen relatief weinig voor, maar worden binnen sommige vakgebieden binnen de ruimtelijke wetenschappen wel als belangrijk gezien. Gangbaar wat betreft de volgorde van auteurs is op volgorde van bijdrage.


Ontwikkelingen Er is een ontwikkeling gesignaleerd naar een steeds sterkere focus op het publiceren van artikelen in internationale tijdschriften. Ook is een ontwikkeling gesignaleerd richting het meer publiceren in teams, waardoor meer publicaties multi-authored zijn. Deze ontwikkelingen worden echter niet in alle vakgebieden herkend. Discussies Er is discussie binnen de ruimtelijke wetenschappen over de waardering van verschillende typen publicaties: zou er waardering voor boeken moeten zijn of zou de focus vooral moeten liggen op artikelen in internationale tijdschriften? Deze discussie heeft waarschijnlijk te maken met de heterogeniteit van de subdiscipline. Binnen de vakgebieden lijkt er sprake van grote consensus over de publicatiecultuur. Zo is er binnen de milieuwetenschappen en binnen de demografie nauwelijks discussie over de publicatiecultuur.


Onderzoek Publicatieculturen NWO-MaGW

Recommend Documents