Ondersteuningsaanbod basisonderwijs

Ondersteuningsaanbod basisonderwijs 2013-2014 Bijlage bij begeleidingsplan 2012-2015

pedaGOgische begeleidingsdienst Emile Jacqmainlaan 20 1000 Brussel

Aanbod begeleiding basisonderwijs 2013-2014

Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 5.10 5.11 5.12

Inleiding .................................................................................................................................... 2 Aanbod reguliere begeleiding basisonderwijs ......................................................................... 3 Aanbod methodeonderwijs ...................................................................................................... 9 Een greep uit het complementair aanbod van GO! nascholing ............................................. 11 Fiches aanbod begeleiding basisonderwijs 2013-2014 ......................................................... 13 Kwaliteitszorg: van output naar schoolontwikkelingsplan ...................................................... 13 Begeleiden van de directeurs in hun onderwijskundig leiderschap. Traject ‘Hoe mijn leraren begeleiden op de klasvloer? (Aan de slag met de DOKK-tool)’ ............................................ 15 Opzetten van regionale netwerken van directeurs om didactische, onderwijskundige en beleidsmatige items te bespreken ......................................................................................... 16 Kwaliteitszorg: Aanvangsondersteuning van nieuwe GO!-leraren ....................................... 17 Kwaliteitsvol talenonderwijs : Implementatie nieuw leerplan Nederlands op deelteamniveau ............................................................................................................................................... 19 Kwaliteitsvol talenonderwijs: Ondersteunen van scholen in het opzetten van een goed talenbeleid. ............................................................................................................................. 21 Ondersteunen van scholen in het opzetten van een goed beleid inzake leerbegeleiding ..... 22 Differentiatie binnen het didactisch model van activerende directe instructie (LO) ............... 23 Techniek - traject 1: basistraject (kleuteronderwijs en lager onderwijs) ................................ 25 Techniek - traject 2: vervolgtraject evaluatie (kleuteronderwijs en lager onderwijs).............. 28 Fiches methodeonderwijs – aanbod kwaliteitszorg ............................................................... 30 Andere fiches ondersteuning kwaliteitszorg .......................................................................... 36

Pedagogische begeleidingsdienst GO!

1


1

Inleiding De Pedagogische begeleidingsdienst ondersteunt de basisscholen van het GO! zowel via begeleiding als via nascholing. Naast een sterk complementair aanbod bieden we ook geïntegreerde trajecten aan waar we nascholing koppelen aan begeleiding. De begeleiding voor het basisonderwijs werkt zowel vraaggestuurd als aanbodgericht. In het hoofdstuk ‘Reguliere begeleiding basisonderwijs’ geven wij u een overzicht van het regulier aanbod van de Pedagogische begeleidingsdienst, het aanbod van GO! nascholing en het geïntegreerd aanbod voor het schooljaar 2013-2014 (nascholing + begeleiding). Dit concrete aanbod kadert binnen het driejaarlijks begeleidingsplan 2012-2015 van de Pedagogische begeleidingsdienst. De meeste trajecten staan meerdere jaren in het aanbod, zodat scholen gerichte keuzes en beleidsplannen op middellange termijn kunnen maken. Verderop in het document staan fiches met uitgebreidere informatie van de trajecten die in het aanbodluik staan. In een apart hoofdstuk wordt het aanbod bestemd voor de methodescholen verduidelijkt. Dit aanbod sluit voor een belangrijk deel aan bij het aanbod van de reguliere begeleiding, maar bevat ook specifieke trajecten. Ook hier geven we een overzicht van het aanbod. Voor een volledig overzicht van het aanbod van het GO! nascholing verwijzen wij u ook naar www.g-o.be/nascholing. Scholen kunnen vanuit eigen geformuleerde prioriteiten begeleiding aanvragen over allerlei aspecten die niet in het rechtstreekse aanbod 2013-2014 staan. Ze kunnen hiervoor putten uit het rijk en divers aanbod van de voorbije jaren, maar ook nieuwe schoolspecifieke vragen kunnen aan bod komen. Afhankelijk van de vraag, de beschikbare tijdsruimte en in overleg met de vragende school/scholen zullen de begeleiders de vraag beantwoorden. Scholen met een advies 2 ‘gunstig beperkt in tijd’ en advies 3 ‘ongunstig’, krijgen voorrang. Vragen voor begeleiding (vanuit het aanbod of eigen vragen) worden steeds aan de regiobegeleider overgemaakt. Hiervoor stellen we u een aanvraagsjabloon ter beschikking. Aanvragen voor geïntegreerde trajecten ‘nascholing-begeleiding’ worden ook aan de regiobegeleider overgemaakt. Bij afhandeling gebruiken we de procedure zoals beschreven in het algemene deel dit van het begeleidingsplan. Voor ‘zuivere’ nascholingen verloopt de inschrijving via GO! nascholing.


2


2

Aanbod reguliere begeleiding basisonderwijs Het aanbod begeleiding basisonderwijs voor het schooljaar 2013-2014 kadert binnen de speerpunten die de Pedagogische begeleidingsdienst in zijn begeleidingsplan 2012-2015 heeft vastgelegd:  kwaliteitsvolle schoolontwikkeling;  kwaliteitsvol talenonderwijs;  kwaliteitsvolle leerbegeleiding. Naast een aantal reeds bestaande begeleidingstrajecten die opnieuw aangeboden worden (‘Kwaliteitszorg / Omgaan met output’, ‘Ondersteunen van de directeur om kwaliteit op de klasvloer te bevorderen’, ‘Ondersteunen van scholen in het opzetten van een goed beleid inzake leerbegeleiding’, ‘Ondersteunen van scholen in hun talenbeleid’, ‘ADI’) voorziet de Pedagogische begeleidingsdienst ook een nieuw aanbod rond de implementatie van het leerplan Nederlands en zal in samenwerking met GO! nascholing het aanbod gericht op goed kleuteronderwijs uitbreiden. Hieronder volgt een korte beschrijving van de trajecten die tijdens het schooljaar 2013-2014 in de focus staan. Verderop kunnen meer uitgebreide fiches geraadpleegd worden per traject in het aanbod.

2.1

Trajecten in de focus

2.1.1

Kwaliteitszorg: Van output naar schoolontwikkelingsplan (trajecten op schoolof scholengemeenschapsniveau) Omgaan met output (waarvan OVSG-resultaten één aspect zijn) brengt de school een antwoord op de vraag: ‘Hoe goed is mijn kwaliteit?’. Een eerste oefening om relevante outputgegevens te verzamelen vinden scholen meestal niet zo moeilijk. Samen met het voltallig team deze gegevens interpreteren en diagnosticeren is echter een uitdaging. Om de inzichten uit deze oefening te vertalen naar een schoolontwikkelingsplan, wordt de school aangesproken op haar beleidsvoerend vermogen. Planmatig werken aan schoolbeleid vormt hiervan een belangrijk onderdeel. In welke mate geven onze outputgegevens aan dat we werkelijk de school zijn die we willen zijn? Wat wil de school vanuit de opgedane inzichten bereiken op middellange termijn? We zetten een beleidsplan om in actieplannen: wat doen we op verschillende domeinen om ons beleidsplan te realiseren? We zetten een organisatiestructuur op en begeleiden de werkgroepen om de actieplannen te realiseren: wie doet wat?

2.1.2

Kwaliteitszorg : Begeleiden van de directeurs in hun onderwijskundig leiderschap. Traject ‘Hoe mijn leraren begeleiden op de klasvloer?’ (DOKKtool) Scholen dienen zorg te dragen voor hun eigen onderwijskwaliteit. Eén van de belangrijkste elementen van die onderwijskwaliteit heeft te maken met wat zich ‘op de klasvloer’ afspeelt. Leerkrachten hebben recht op feedback op hun onderwijspraktijk. Daarnaast is het een hele uitdaging voor leraren om hun praktijk af te stemmen op de hedendaagse invulling van kwaliteitsvol onderwijs. De directeur heeft, o.m. binnen zijn taak als onderwijskundig leider, hierin een


3


essentiële rol te spelen. Om hem hierbij te ondersteunen heeft de Pedagogische begeleidingsdienst, vanuit een welbepaalde visie op klasbezoeken, een instrument ontwikkeld met verslagsjabloon, kijkwijzers en ondersteunende teksten. De kijkwijzers focussen op vier competenties: pedagogische, didactische, organisatorische en taalcompetenties. In het traject gaan we eerst op scholengemeenschapsniveau de visie en het concept bespreken om vervolgens in kleine groepen van directeurs concreet aan de slag te gaan: lessen bijwonen, feedback samen voorbereiden, feedback geven en verslag maken. 2.1.3

Kwaliteitszorg: Opzetten van regionale netwerken van directeurs om didactische, onderwijskundige en beleidsmatige items te bespreken De Pedagogische begeleidingsdienst wil met de directeurs lerende netwerken opzetten. De netwerkbijeenkomsten worden per regio georganiseerd en in goede banen geleid door de regioadviseur voor het basisonderwijs. In het netwerk wordt vertrokken vanuit vragen van de directeurs en/of vanuit het aanbod van de Pedagogische begeleidingsdienst rond actuele en relevante beleidsthema’s. Mogelijkheden zijn: leerplanimplementatie, kwaliteitszorg, leerbegeleiding, teamontwikkeling, aanvangsbegeleiding, leiderschap … Via afspraken en goede organisatie wordt er voor gezorgd dat de bijeenkomsten leerrijk zijn en dat gelijkgerichtheid overheerst. Een belangrijk effect van het lerend netwerk is het verhogen van het beleidsvoerend vermogen en de onderwijskwaliteit van de individuele school.

2.1.4

Kwaliteitszorg: Aanvangsondersteuning van nieuwe GO!-leraren Op school- en scholengroepniveau wordt de nieuwe leraar wegwijs gemaakt in de afspraken en specifieke visie van de instelling en wordt hij, meestal via tutoring, ondersteund in zijn eerste praktische stappen. Het team basisonderwijs van de Pedagogische begeleidingsdienst wil die leraren ook enkele belangrijke pedagogisch-didactische principes meegeven, die we in het basisonderwijs van het GO! hoog in het vaandel dragen. We denken daarbij aan het PPGO en zijn sterke vertaling in het leerplan ‘Mens en maatschappij’, aan onze visie op leren, zoals in het document ’10 voor WO’ samengevat, aan onze visie op zorg met het belang van eerstelijnszorg en de rol hierbij van de klasleraar (ADI), aan kwaliteitsvol kleuteronderwijs en de consequenties ervan voor aanbod en aanpak van de kleuterleraar, aan goed taalvaardigheidsonderwijs, aan het belang van goed woordenschatonderwijs (taal in KO) enz. Voortaan zal de pedagogische aanvangsondersteuning op niveau van de regionale clusters worden georganiseerd. We voorzien minstens twee sessies van een halve dag met de nieuwe leraren in de regio.


4


Strategie leerplanimplementatie Niveau scholengemeenschap

Niveau school (Dit kan schoolspecifiek of met meerdere teams samen voor bepaalde fases.)

Fase 1:



Wat? PPT



Wat? PPT (1 sessie)

Informeren en sensibiliseren



Wie? Alle directeurs en dico’s



Wie? Directeur of eventueel regiobegeleider

Fase 2:





Algemeen verkennen

Wat? Verkenningsinstrument

Wat? Verkenningsinstrument (1 sessie)



Wie? Alle directeurs en dico’s





Eventueel enkel op schoolniveau

Wie? Zelfstandig of onder leiding van de regiobegeleider

Fase 3:



Module KO (2 sessies)

Verkennen in de diepte



Module LO (2 sessies)

Fase 4:



1 sessie voor het team

Fase 5:



Zie aanbod GO! nascholing.

Verdieping via nascholing



Sessie voor zowel KO als LO.



Groeiend aanbod voor de komende drie schooljaren.

Integreren in talenbeleid van de school

2.1.5

Kwaliteitsvol talenonderwijs : Implementatie nieuw leerplan Nederlands op scholengemeenschapsniveau/teamniveau. Fase 1: Informeren en sensibiliseren In een eerste fase van de implementatie van het nieuwe leerplan Nederlands willen we de directeurs en coördinerend directeurs informeren en sensibiliseren. In sessies op scholengemeenschapsniveau geven we antwoorden op vragen als ‘Waarom een nieuw leerplan?’, ‘Wat is er veranderd ten opzichte van het oude leerplan?’, ‘Waar moet ik op letten bij de implementatie ervan in mijn school?’ en ‘Hoe ziet de ondersteuning van de Pedagogische begeleidingsdienst eruit voor de verdere implementatie?’.

2.1.6

Kwaliteitsvol talenonderwijs: Implementatie nieuw leerplan Nederlands op scholengemeenschapsniveau/schoolteamniveau. Fase 2: Algemeen verkennen In een tweede fase willen we de leraren informeren en sensibiliseren. Dat gebeurt in eerste instantie door de directeur zelf, die gebruik kan maken van de informatie (en presentatie) verkregen op de sessies op scholengemeenschapsniveau. In tweede


5


instantie zal de Pedagogische begeleidingsdienst een ‘verkenningsinstrument’ ontwikkelen, waarmee op teamniveau het leerplan concreet kan verkend worden. De opdrachten zullen van die aard zijn dat de leraren geleid worden naar belangrijke onderdelen van het leerplan en kennis maken met concept, structuur, kerngedachten en nieuwe begrippen. Scholen kunnen zelfstandig gebruik maken van dit instrument (dat ter beschikking zal gesteld worden via Smartschool en de website). Indien de school dit wenst kan dit ook onder leiding van de regiobegeleider gebeuren. 2.1.7

Kwaliteitsvol talenonderwijs: Implementatie van het nieuw leerplan Nederlands op deelteamniveau. Fase 3: Verkennen in de diepte. In een derde fase gaan we met (deel)teams aan de slag met het nieuwe leerplan. We verdiepen ons per niveau in de doelen en maken daarbij de nodige linken met de visie en de pedagogisch-didactische wenken van het leerplan. Afhankelijk van plaatselijke keuzes kan gekozen worden om hiervoor schooloverstijgende sessies te organiseren (enkele teams KO samen, enkele teams LO samen …) of dit kan schoolspecifiek gebeuren. Vanuit die gezamenlijke studie van het leerplan kunnen scholen en individuele leraren keuzes maken voor nascholing en verdieping.

2.1.8

Kwaliteitsvol talenonderwijs. Fase 4: Integratie leerplanimplementatie in het talenbeleidsplan van de school (luik taalbeleid Nederlands) In een vierde fase willen we schoolteams ondersteunen om de implementatie van het leerplan Nederlands te integreren in het schooleigen talenbeleidsplan binnen het luik taalbeleid Nederlands. De implementatie wordt op een planmatige wijze opgenomen en geeft een duidelijk overzicht van de uit te voeren stappen binnen een bepaalde termijn. Het talenbeleidsplan is van alle betrokkenen en draagt bij tot meer duidelijkheid, meer overleg en onderlinge afstemming.

2.1.9

Kwaliteitsvol talenonderwijs: Ondersteunen van scholen in het opzetten van een goed talenbeleid (taalbeleid en/of taalvakkenbeleid) Verhogen van de opbrengsten voor taal, omgaan met anderstaligheid en veranderende instroom op school, nieuwe wetgeving over onderwijs van het Frans in de basisschool, implementatie van het nieuwe leerplan Nederlands: er kunnen aanleidingen genoeg zijn om op schoolniveau te werken aan een degelijk en geactualiseerd talenbeleid. De Pedagogische begeleidingsdienst wil de scholen hierin procesmatig ondersteunen. Samen met de school wordt de beginsituatie in kaart gebracht, een visie bepaald en nagedacht over doelen en acties uitgezet en opgevolgd. De verbeterinitiatieven worden planmatig vastgelegd in het talenbeleidsplan (luik taalbeleid en/of taalvakkenbeleid).

2.1.10

Kwaliteitsvolle leerbegeleiding: Ondersteunen van scholen in het opzetten van een goed beleid inzake leerbegeleiding Het GO! werkt aan een visietekst over schoolbeleid inzake leerbegeleiding. In die tekst wordt de visie op leerbegeleiding en de wijze waarop die visie in beleid en structuren kan geconcretiseerd worden verduidelijkt. Aan de hand van die visietekst gaat de Pedagogische begeleidingsdienst schoolteams ondersteunen bij hun beleid inzake leerbegeleiding. Er wordt in eerste instantie gewerkt met het team van ondersteunende leerbegeleiders (het ‘zorgteam’) en de directeur, nadien ook met het hele team. Bedoeling is om een geactualiseerd


6


en gedragen beleidsplan inzake leerbegeleiding op te stellen. De Pedagogische begeleidingsdienst ondersteunt de school ook verder in de realisatie van dit beleidsplan. Zo is het onder meer mogelijk dat de school kiest voor een ‘ADI-traject’ als verdere stap. 2.1.11

Kwaliteitsvolle leerbegeleiding: Differentiatie binnen het didactisch model van activerende directe instructie Kwalitatieve scholen kenmerken zich onder meer door een duidelijk en gedragen beleid inzake leerbegeleiding (‘zorgbeleid’). Dat beleid stoelt op twee pijlers ‘preventie en remediëring’ en staat of valt bij de kwaliteit van de concretisering in de klaspraktijk van elke dag. In de preventieve aanpak speelt de klasleraar dé centrale rol. Zijn pedagogische en didactische aanpak is erop gericht zo weinig mogelijk kinderen te laten ‘uitvallen’. De leraar doet ertoe! Een goede didactische aanpak die rekening houdt met de verschillen in leren tussen de kinderen werkt. In heel wat lessen hanteren leraren instructiemodellen waarin men dikwijls te weinig differentieert. In dit traject willen we leraren lager onderwijs ondersteunen om, vertrekkend vanuit een haalbaar instructiemodel (ADI) effectiever instructie te geven en effectiever te differentiëren (BHV-model: basisstof, herhaling, verdieping). Het traject is een geïntegreerd traject ‘begeleiding-nascholing’, dit wil zeggen dat scholen die zich inschrijven een traject gaan lopen dat hun regiobegeleider coördineert en begeleidt, maar waarin ook twee nascholingssessies voorzien zijn. De begeleiding is zowel gericht op het kaderen van het traject in de leerbegeleiding (een breder zorgbeleid) op school als op het ondersteunen van een duurzame implementatie van de geleerde inzichten op de klasvloer. Directeur en zorgcoördinator worden in dit proces meegenomen.


7


2.2

Geïntegreerd aanbod begeleiding en nascholing 2013-2014

2.2.1

Technische geletterdheid – Traject 1 – Basistraject Het traject kadert binnen de leerplanimplementatie van het nieuw leerplan WO. We focussen in dit traject op het domein techniek. Via praktische sessies, concrete materialen, reflectiemomenten en het opzetten van techniekactiviteiten verkennen techniekcoaches en de directie de visie van het leerplan. In een volgende fase implementeren de coaches en de directeur het geleerde in de school. Het traject bouwt kennis en vaardigheden op die na elk begeleidingsmoment besproken worden. Het traject start met een intake met de directie en de mogelijke coaches en het maken van afspraken met alle leerkrachten zodat het traject voldoende slaagkansen kent. Een eerste studiedag volgt op het niveau samenwerkende scholen. Een beginsituatieanalyse met betrekking tot WO en techniek legt vast wat het best op school- en klasniveau verder kan ontwikkeld worden. Afwisselend volgen dan twee nascholingssessies en twee uitwisselmomenten tussen coaches van verschillende scholen. Op de nascholingssessies worden voorbeelden van techniekactiviteiten binnen verschillende ‘werelden van techniek’ (toepassingsgebieden) aangereikt. Tijdens de supervisiemomenten ontvangen coaches en directeurs opdrachten om de opgedane ervaringen te kunnen vertalen in de eigen school. Dit omvat het verhelderen van de visie van techniek, het opzetten van vier techniekactiviteiten, het analyseren van de beginsituatie en het opzetten van werkvormen in techniek doorheen de school. Opvolging op het niveau team wordt in het traject ingebouwd (steeds ondersteuning van de regiobegeleider). Individuele opvolging op klasniveau is mogelijk via afspraak in de intake of tijdens het traject.

2.2.2

Technische geletterdheid - Traject 2 – Vervolgtraject Evaluatie Het traject start met een vormingsmoment voor directeurs en techniekcoaches rond evalueren van techniek. Dit vormingsmoment legt voor elke school de basis om te reflecteren met het team rond wat nodig is om het traject voldoende slaagkansen te geven. De school zet activiteiten van techniek op, zorgt voor werkvormen waarbij techniek in de verschillende leerjaren repetitief aan bod komt, legt het geleerde via afspraken in het team vast, registreert de aangeboden doelen en zet een evaluatiemoment op. De begeleiding biedt ondersteuning daar waar de directeur dit nodig acht. Aan de techniekcoaches en directies bieden we zowel nascholingsactiviteiten aan als coaching. Tijdens deze nascholingssessies leggen we het accent op het vastleggen van deze aspectenlessen techniek in de klas. Tijdens een intervisiemoment op het eind van het traject bespreken de scholen op welke manier het traject in de school vorm kreeg. Daarnaast hebben we aandacht voor het nemen van zorgverbredende maatregelen binnen techniekactiviteiten. Opvolging op het niveau team en individuele opvolging op klasniveau is mogelijk.


8


3

Aanbod methodeonderwijs Werken aan kwaliteit is een dagelijkse zorg voor schoolteams. Doen we de goede dingen? Doen we de goede dingen goed? Methodescholen kiezen ervoor om deze kwaliteitsvragen in te bedden in hun specifieke pedagogiek. De Pedagogische begeleidingsdienst wil de schoolteams hierin ondersteunen met een gevarieerd aanbod aan begeleidingsmogelijkheden. Scholen worden gestimuleerd hun eigen kwaliteitszorg in handen te nemen, om beleidskrachtig om te gaan binnen hun eigen context en met hun specifieke uitdagingen binnen hun eigen pedagogisch project. De Pedagogische begeleidingsdienst kan de scholen daarin vraaggestuurd ondersteunen. Aan het formuleren van ondersteunings- en begeleidingsvragen gaat een proces van zelfonderzoek vooraf. Het instrumentarium dat hiervoor gebruikt wordt kiezen scholen zelf. De Pedagogische begeleidingsdienst kan scholen helpen bij de keuze en het adequaat aanwenden van een instrumentarium. In het aanbod van de PBDmethodebegeleiding bieden we hiervoor twee mogelijkheden aan: outputanalyse vanuit OVSG-toetsen en zelfevaluatie met behulp van de specifieke kijkwijzers voor leef- en freinetscholen. Acties die voortvloeien uit outputanalyse en methodespecifieke zelfevaluatie kunnen vraaggestuurd ondersteund en begeleid worden. Het kan daarbij zowel gaan om acties met betrekking tot het pedagogisch-didactisch handelen van leraren als om acties met betrekking tot de school als systeem. Ook naar aanleiding van schooldoorlichtingen kunnen scholen rekenen op ondersteuning en begeleiding. Nieuwe scholen kunnen de eerste twee jaar rekenen op een intensieve begeleiding bij de opstart en uitbouw van de school. In mei 2013 werd het kersverse leerplan Nederlands goedgekeurd door de onderwijsinspectie. Het wordt een grote uitdaging om leraren te informeren over dit leerplan en hen te ondersteunen bij de implementatie ervan. In de eerste fase van informatie kunnen ook methodescholen hiervoor rekenen op de reguliere pedagogisch begeleiders. Het aanbod van de reguliere Pedagogische begeleidingsdienst geldt daarom evenzeer voor de methodescholen. Op schoolniveau kunnen methodescholen in een volgende fase begeleid worden door de methodebegeleiders, zodat methode-aspecten met betrekking tot het nieuwe leerplan Nederlands afgestemd worden op de schooleigen pedagogie. De coöperatieve gedachte is iets wat methodescholen verbindt; van en met elkaar leren, uitwisselen, elkaar inspireren, naar nieuwe mogelijkheden zoeken en samen oplossingen bedenken voor problemen is verrijkend. Door het opzetten van netwerken tussen leraren, directeurs en coördinatoren, de collegagroepen en de netwerken voor directies, bieden we mogelijkheden aan om dit in de praktijk te brengen.

3.1

Aanbod leergebiedbegeleiding Zie ‘Aanbod reguliere begeleiding basisonderwijs’.

3.2

Aanbodgestuurd - Overzicht aanbod kwaliteitszorg

3.2.1

Kwaliteitsbevordering op school realiseren via outputdata (verkregen via eindtoetsen) De eindtoetsen zijn een kwaliteitsvol instrument om zicht te krijgen op de output van de school. De eindtoetsen zijn dan ook voor methodescholen bijzonder bruikbaar


9


omdat de focus minder ligt op het toetsen van specifieke leerinhouden. Het accent ligt op het toetsen van vaardigheden. Bovendien kan je de outputresultaten van de eigen school vergelijken met een ruime referentiegroep. Zo leert de school haar sterke en minder sterke punten kennen. Outputmeting krijgt pas zin als je de toetsresultaten analyseert en er, samen met het hele schoolteam, conclusies uit trekt en daar, wanneer nodig, verbeteracties aan verbindt. Zo worden de toetsen een essentieel onderdeel van het kwaliteitszorgsysteem van de school. Met dit traject willen we schoolteams vaardig maken in het detecteren van eigen sterktes en zwaktes met betrekking tot output. We pakken dit aan aan de hand van een zelfgekozen domein of leergebied. 3.2.2

Een kijkwijzer voor leefscholen Zelfevaluatie is de motor van een goed kwaliteitszorgsysteem. Het is een bruikbaar instrument voor het in kaart brengen van het ‘leefschoolgehalte’ van de eigen school.

3.2.3

Een kijkwijzer voor freinetscholen Zelfevaluatie is de motor van een goed kwaliteitszorgsysteem. Het is een bruikbaar instrument voor het in kaart brengen van het ‘freinetgehalte’ van de eigen school.

3.2.4

Netwerken voor directies van methodescholen Netwerken kunnen beschouwd worden al een constructieve gemeenschap waar deelnemers grotendeels zelf hun kennis creëren. De manier waarop men in netwerken leert, sluit nauw aan bij de constructivistische visie op leren. De directeurs vergaderen per regio en tweemaal per jaar komt iedereen samen voor een uitwisseling tussen de verschillende regionale netwerken. De vergadermomenten en de inhouden worden samen met de deelnemende directeurs vastgelegd. De Pedagogische begeleidingsdienst faciliteert de samenkomst en reikt mogelijke werkvormen aan voor de vergaderingen.

3.2.5

Netwerken voor methodeschoolleerkrachten (collegagroepen) De focus ligt op leerplanimplementatie Nederlands. Leraren kunnen van elkaar heel wat leren. Daarom richten we - waar mogelijk - collegagroepen op waar leraren die in dezelfde graad aan de slag zijn, ervaringen en materialen kunnen uitwisselen met betrekking tot leerplannen en leerlijnen. We proberen met elke groep minstens eenmaal per trimester samen te komen. Aan de betrokken directeurs wordt gevraagd de organisatie van de collegagroepen te ondersteunen en te faciliteren. Via virtuele klassen bouwen we ook bruggen tussen de collegagroepen onderling over het hele land, zodat materialen op ruimere schaal kunnen uitgewisseld worden.


10


4

Een greep uit het complementair aanbod van GO! nascholing Kwaliteitszorg  Coöperatief vergaderen  Efficiënt overleggen over het werk  Functionerings- en evaluatiegesprekken voeren  Groepsdynamica. Leiding geven aan een team  Omgaan met verbale agressie van volwassenen  Videocoaching  Crisiscommunicatie  De PDCA-cirkel echt rond  Een omgevingsanalyse maken  Informatieveiligheid voor directies  Timemanagement  Veranderingsmanagement Leerplanimplementatie Nederlands  KO:  Boekengedoe  Beginnende geletterdheid in het kleuteronderwijs  LO:  Kringen in het basisonderwijs Leerbegeleiding  Handelingsgericht werken in de klas  Kinderen met leervoorsprong in het basisonderwijs.  Basisopleiding zorgcoördinatoren  Beter omgaan met leerstoornissen in het BaO (beleid)  Een beleid voor hoogbegaafden in het BaO (beleid)  Traject ‘Handelingsgericht samenwerken voor scholengemeenschappen in het basisonderwijs’ Omgaan met moeilijk gedrag  De leerkracht doet ertoe.  Grensoverschrijdend gedrag aanpakken in je klas  Een helder en positief sanctiebeleid in het BaO Kleuteronderwijs  Hoekenverrijking  Boekengedoe  Beginnende geletterdheid in het kleuteronderwijs Muzische vorming Traject ‘Muzische vorming’:  Het muzisch proces over de domeinen heen  Keuzemodules:


11


     

Beeldelementen en toepassingsmogelijkheden Leren musiceren Gericht leren luisteren naar muziek Zingen, liedjesrepertoire Muzieknotatie Beweging

Techniek  Terugkomdagen techniekcoaches  Help! Techniek in de vingers  Techniek met kleuters  Techniek zit overal Algemeen  Activerende werkvormen in het BaO  Flipping the classroom  Leren leren met mindmapping  Verhalend ontwerpen Methodeonderwijs  Starterscursus freinetonderwijs  Starterscursus leefschool Wereldoriëntatie  Natuurbeleving op je schooldomein


12


5

Fiches aanbod begeleiding basisonderwijs 2013-2014

5.1

Kwaliteitszorg: van output naar schoolontwikkelingsplan

Verduidelijking

Elke school is begaan met de kwaliteit van haar onderwijs. Maar weten we wel hoe goed we zijn? Hoe gaan we om met gegevens die in onze school wel ergens ter beschikking zijn? Hoe gebruiken we die gegevens om onze kwaliteit te verhogen?

Doelstellingen

 De school is in staat relevante outputgegevens te verzamelen.  De school kan de verzamelde gegevens analyseren.  De school kan aan de hand van de gegevens verbetertrajecten opstellen.  De school kent de principes van kwaliteitszorg (PDCA) en kan ze zelfstandig toepassen. De kwaliteitszorg gaat uit van de outputgegevens van de school:  leerprestaties:  leerplandoelen (bv. resultaten van eindtoetsen zoals de OVSG-toetsen)1;  leergebiedoverschrijdende doelen;  outcomes:  resultaten in het vervolgonderwijs;  schoolloopbaan:  voortgang, vertraging/uitstroom;  afwezigheden;  tevredenheid:  welbevinden van de leerlingen;  tevredenheid van de leerkrachten;  tevredenheid van ouders.

Acties/Strategie

1

Indien de kwaliteitszorg gebaseerd is op de resultaten van de OVSG-toetsen wordt in eerste instantie gekozen voor WO - ruimte, WO - tijd, WO - mens en maatschappij, Frans, Nederlands - taalbeschouwing of wiskunde - meten.


13


Doelgroep Basisvoorwaarden Tijdsinvestering voor de school

Het kwaliteitszorgkader dat wordt gehanteerd is gebaseerd op de PDCA-methodiek:  P - Plannen:  intakegesprek;  focusbepaling via inventaris van de beschikbare informatie, analyse van de informatie, vergelijking met ijkpunten …;  visieontwikkeling;  opmaken van een beleidsplan met aandacht voor de effecten die men wil bereiken op niveau van school/leerkrachten/leerlingen;  D – Doen (uitvoering):  de school gaat aan de slag met de actiepunten uit het beleidsplan;  C - Controleren:  opvolging van het beleidsplan;  evaluatie;  A - Aanpassen:  de effectieve acties borgen (bv. via het schoolwerkplan);  bijsturen indien nodig. Schoolteams  De school is bereid de nodige gegevens ter beschikking te stellen.  De scholengroep is bereid de nodige gegevens ter beschikking te stellen. Minimum zes begeleidingssessies verspreid over twee schooljaren. Er wordt rekening gehouden met de draagkracht en de beginsituatie van de school. Tussen de begeleidingssessies werkt de school (met of zonder ondersteuning) aan opdrachten.


14


5.2

Begeleiden van de directeurs in hun onderwijskundig leiderschap. Traject ‘Hoe mijn leraren begeleiden op de klasvloer? (Aan de slag met de DOKK-tool)’

Situering en verduidelijking van het aanbod

Scholen dienen zorg te dragen voor hun eigen onderwijskwaliteit. Eén van de belangrijkste elementen van die onderwijskwaliteit heeft te maken met wat zich ‘op de klasvloer’ afspeelt. Leerkrachten hebben recht op feedback op hun onderwijspraktijk. Daarnaast is het een hele uitdaging voor leraren om hun praktijk af te stemmen op de hedendaagse invulling van kwaliteitsvol onderwijs. De directeur heeft, onder meer binnen zijn taak als onderwijskundig leider, hierin een essentiële rol te spelen. Om hen hierbij te ondersteunen heeft het team basisonderwijs van de Pedagogische begeleidingsdienst een nieuw instrument ontwikkeld (DOKK-tool) dat bestaat uit een visietekst, verslagsjablonen, een hele reeks kijkwijzers en ondersteunde teksten. De kijkwijzers focussen op vier competenties: pedagogische, didactische, organisatorische en taalcompetenties. In het traject gaan we eerst op scholengemeenschapsniveau de visie en het concept bespreken om vervolgens in kleine groepen van directeurs concreet aan de slag te gaan.

Doelstellingen

De directeurs zijn in staat om bij hun leraren didactische, pedagogische, organisatorische en taalcompetenties te helpen ontwikkelen.

Acties/Strategie

 Een sessie voor directeurs op scholengemeenschapsniveau waarbij de visie op ‘klasvloerbegeleiding’ en het door de Pedagogische begeleidingsdienst ontwikkeld concept worden verduidelijkt (algemene toelichting DOKK-tool).  In groepjes van drie, vier directeurs aan de slag met het instrument (lesbezoek, gezamenlijke bespreking, voorbereiding verslag en feedbackgesprek) - drie sessies (kan op vraag uitgebreid worden – ook mogelijk op meer dan een schooljaar)  Een terugkomdag voor de directeurs op scholengemeenschapsniveau waarbij de ervaringen van de reeds deelnemende scholen worden uitgewisseld en gereflecteerd wordt op vaststellingen met daaraan gekoppelde ondersteuning voor de leraar Minimum vijf dagdelen (eventueel te spreiden over meer dan een schooljaar)

Tijdsinvestering voor de deelnemers


15


5.3

Opzetten van regionale netwerken van directeurs om didactische, onderwijskundige en beleidsmatige items te bespreken


De Pedagogische begeleidingsdienst wil met de directeurs lerende netwerken opzetten. De netwerkbijeenkomsten worden per regio georganiseerd en in goede banen geleid door de regioadviseur voor het basisonderwijs. In het netwerk wordt vertrokken vanuit vragen van de directeurs en/of vanuit een PBD-aanbod rond actuele en relevante beleidsthema’s. Mogelijkheden zijn: leerplanimplementatie, kwaliteitszorg, leerbegeleiding, teamontwikkeling, aanvangsbegeleiding, leiderschap … Via afspraken en goede organisatie wordt ervoor gezorgd dat de bijeenkomsten leerrijk zijn en dat gelijkgerichtheid overheerst. Een belangrijk effect van het lerend netwerk is het verhogen van het beleidsvoerend vermogen en de onderwijskwaliteit van de individuele school.

Doelstellingen

Het lerend netwerk heeft als doel:  uitwisselen van en reflecteren op elkaars praktijk;  versterken van het individuele leiderschap;  verbeteren en verbreden van de samenwerking in het netwerk/scholengemeenschap;  structureren van het netwerk op basis van een netwerkplan;  ontwikkelen van de scholengemeenschap tot lerende organisatie;  ontwikkelen van een netwerkplan dat de concrete realisaties en aanpak beschrijft. Opzetten van regionale lerende netwerken voor directeurs basisonderwijs samen met de directeur-coördinator onder leiding van de regioadviseur aan de hand van een netwerkplan.

Acties/Strategie Tijdsinvestering voor de deelnemers

Minimaal drie samenkomsten per schooljaar


16


5.4

Kwaliteitszorg: Aanvangsondersteuning van nieuwe GO!-leraren


Op school- en scholengroepniveau wordt de nieuwe leraar wegwijs gemaakt in de afspraken en specifieke visie van de instelling en wordt hij, meestal via tutoring, ondersteund in zijn eerste praktische stappen. Het team basisonderwijs van de Pedagogische begeleidingsdienst wil die leraren ook enkele belangrijke pedagogischdidactische principes meegeven, die we in het basisonderwijs van het GO! hoog in het vaandel dragen. We denken daarbij aan het PPGO en zijn sterke vertaling in het leerplan ‘Mens en maatschappij’, aan onze visie op leren, zoals in het document ’10 voor WO’ samengevat, aan onze visie op zorg met het belang van eerstelijnszorg en de rol hierbij van de klasleraar (ADI), aan kwaliteitsvol kleuteronderwijs en de consequenties ervan voor aanbod en aanpak van de kleuterleraar, aan goed taalvaardigheidsonderwijs, aan het belang van goed woordenschatonderwijs (taal in kleuteronderwijs) enz. Voortaan zal de pedagogische aanvangsondersteuning op niveau van de regionale clusters worden georganiseerd. We voorzien minstens twee sessies van een halve dag met de nieuwe leraren in de regio.

Doelstellingen

De leraren basisonderwijs kunnen aangeven op welke manier het PPGO invloed heeft op de taak en rol van het leraar zijn in het GO!. De leraren basisonderwijs kunnen de specifieke GO!-visie op leren omschrijven en enkele consequenties voor hun praktijk aangeven. De leraren lager onderwijs kunnen de zorgvisie van het GO! en de plaats van ADI daarin vertalen naar verwachtingen inzake eigen taken en rollen. De leraren kleuteronderwijs kunnen de belangrijke elementen aangeven van kwaliteitsvol kleuteronderwijs en de consequenties ervan voor de dagelijkse praktijk van de kleuterleraar. De leraren kleuteronderwijs kunnen het belang aangeven van goede taaldidactiek en in het bijzonder goed woordenschatonderwijs en praktische consequenties aangeven voor hun aanpak. De leraren basisonderwijs verkennen actief de GO!-gerelateerde didactische instrumenten en verwerven inzichten om ze in hun klaspraktijk aan te wenden.

Acties/Strategie

Voor wie?  Leraren die in het schooljaar 2013-2014 nieuw zijn in het GO!  Leraren die nieuw waren in 2012-2013 en nog niet deelnamen aan de sessies voor nieuwe GO!-leraren van vorig schooljaar


17


Waar? Op een centrale locatie, één per provincie Wat? Twee à drie halve studiedagen Inhoud  Sessie 1: PPGO – leraar zijn in het GO! – wegwijs in ondersteuning en documenten van de Pedagogische begeleidingsdienst  Sessie 2: specifiek kleuteronderwijs en lager onderwijs – deels vraaggestuurd  Lager onderwijs:  Zorgvisie – ADI  Basiskwaliteit in de klas (omgaan met onderwijspakketten, werken met leerplannen …)  Kleuteronderwijs:  Een krachtige kleuter leeromgeving (kijkwijzer)  Hoe mijn klaspraktijk aanpassen via vertaling van de acht actievelden van Laevers?  Hoe omgaan met leerplandoelen en taalvaardigheid van kleuters ( WOK en in de marge GO4TY!)?  Eventueel een terugkomsessie of verdiepingssessie. Tijdsinvestering voor de deelnemers

Twee of drie dagdelen. Bijeenkomsten met de nieuwe leraren gebeuren op regionale locaties, één per provincie.


18


5.5

Kwaliteitsvol talenonderwijs : Implementatie nieuw leerplan Nederlands op deelteamniveau


Het nieuwe leerplan Nederlands gaat van kracht als het definitief goedgekeurd leerplan vanaf 1 september 2013. Het vervangt het leerplan uit 1998 en het deelleerplan Taalbeschouwing uit 2010. De Pedagogische begeleidingsdienst wil scholen ondersteunen om dit nieuwe leerplan te implementeren. We gebruiken hiervoor volgend implementatietraject. Afhankelijk van de plaatselijke keuzes kan gekozen worden om schooloverstijgende sessies te organiseren. In een eerste fase willen we de directeur en het schoolteam informeren en sensibiliseren. We geven antwoorden op vragen als ‘Waarom een nieuw leerplan?’ en ‘Wat is er veranderd ten opzicht van het oude leerplan?’ In een tweede fase willen we de leraren informeren en sensibiliseren. Daartoe wordt een verkenningsinstrument ontwikkeld. De opdrachten zullen van die aard zijn dat de leraren geleid worden naar belangrijke onderdelen van het leerplan en kennis maken met concept, structuur, kerngedachten en nieuwe begrippen. In een derde fase verdiepen we ons per niveau in de doelen en maken daarbij de nodige linken met visie, beginsituatie, pedagogisch-didactische wenken en evaluatie van het leerplan. Vanuit die gezamenlijke studie van het leerplan kunnen scholen en individuele leraren keuzes maken voor nascholing en verdieping. In een vierde fase willen we schoolteams ondersteunen om de implementatie van het leerplan Nederlands te integreren in het schooleigen talenbeleidsplan binnen het luik taalbeleid Nederlands. De implementatie wordt op een planmatige wijze opgenomen en geeft een duidelijk overzicht van de uit te voeren stappen binnen een bepaalde termijn. Het talenbeleidsplan is van alle betrokkenen en draagt bij tot meer duidelijkheid, meer overleg en onderlinge afstemming.

Doelstellingen

 Inzicht verwerven in de structuur, concept en inhoud van het nieuwe leerplan  Verkennen van didactische principes gelinkt aan de verschillende onderdelen van het leerplan voor kleuteronderwijs en lager onderwijs  Principes van het nieuwe leerplan Nederlands integreren in het talenbeleidsplan (luik taalbeleid) van de school Fase 1: informeren en sensibiliseren over nieuw leerplan Nederlands (directies, nadien teams) Fase 2: algemeen verkennen van het leerplan (directies, nadien teams) aan de hand van verkenningsvragen, zelfstandig of onder leiding van de regiobegeleider Fase 3: verkennen in de diepte van het leerplan (modules kleuteronderwijs en lager onderwijs - voor betrokken teamleden, onder leiding van de regiobegeleider) Fase 4: integratie in taalbeleid Nederlands (schoolteam)

Acties/Strategie


19



Fase 1: 1 sessie Fase 2: 1 sessie Fase 3:  kleuteronderwijs: 2 sessies  lager onderwijs: 2 sessies Fase 4: 1 sessie


20


5.6

Kwaliteitsvol talenonderwijs: Ondersteunen van scholen in het opzetten van een goed talenbeleid.


Implementatie van het nieuwe leerplan Nederlands, verhogen van de opbrengsten voor taal, omgaan met anderstaligheid en veranderende instroom op school, nieuwe wetgeving over onderwijs van het Frans in de basisschool: er kunnen aanleidingen genoeg zijn om op schoolniveau te werken aan een degelijk en geactualiseerd talenbeleid. De Pedagogische begeleidingsdienst wil de scholen hierin procesmatig ondersteunen. Samen met de school wordt de beginsituatie in kaart gebracht, wordt een visie bepaald, wordt nagedacht over doelen en worden acties uitgezet en opgevolgd. De verbeterinitiatieven worden planmatig vastgelegd in het talenbeleidsplan (luik taalbeleid en/of taalvakkenbeleid).

Doelstellingen

 Het schoolteam initieert of actualiseert zijn talenbeleid ten gevolge van de nieuwe mogelijkheden (OD23) om het onderwijs Nederlands en Frans en de taalinitiatie anders te organiseren.  Het schoolteam initieert of actualiseert zijn talenbeleid ten gevolge van de nieuwe mogelijkheden (OD23) voor de ondersteuning van anderstalige leerlingen.  Het schoolteam actualiseert zijn talenbeleid ten gevolge van het nieuwe leerplan Nederlands (september 2013).  Het schoolteam initieert of actualiseert zijn talenbeleid om hun onderwijspraktijk beter af te stemmen aan de taalbehoeften van de kinderen met het ook op het bevorderen van hun algemene ontwikkeling en het verbeteren van hun onderwijsresultaten. Fase 1: de beginsituatie in kaart brengen en de visie bepalen (2 sessies) Fase 2: bepalen van prioriteiten en doelen (1 sessie) Fase 3: koppelen van acties aan doelen en planmatige vastlegging in het talenbeleidsplan (1 sessie) Fase 4: evaluatie van de processen (1 sessie)

Acties/Strategie


Traject op maat van de school: minstens twee sessies op teamniveau voorzien en drie sessies met kernteam


21


5.7

Ondersteunen van scholen in het opzetten van een goed beleid inzake leerbegeleiding


Het GO! werkt aan een visietekst over schoolbeleid inzake leerbegeleiding. In die tekst wordt de visie op leerbegeleiding en de wijze waarop die visie in beleid en structuren kan geconcretiseerd worden verduidelijkt. Aan de hand van die visietekst gaat de Pedagogische begeleidingsdienst schoolteams ondersteunen bij hun beleid inzake leerbegeleiding. Er wordt in eerste instantie gewerkt met het team van ondersteunende leerbegeleiders (het ‘zorgteam’) en de directeur, nadien ook met het hele team. Bedoeling is om een geactualiseerd en gedragen beleidsplan inzake leerbegeleiding op te stellen. De Pedagogische begeleidingsdienst ondersteunt de school ook verder in de realisatie van dit beleidsplan. Zo is het onder meer mogelijk dat de school kiest voor een ‘ADI-traject’ als verdere stap.

Doelstellingen

 Elke school bouwt haar zorgcontinuüm kwaliteitsvol uit, rekening houdend met de regelgeving en de daaraan gekoppelde mogelijkheden.  De school reflecteert op de kwaliteit en het rendement van zijn preventieve werking, namelijk in welke mate die is afgestemd op de leerlingkenmerken en in welke mate de huidige leerbegeleiding kwaliteitsvol is. Op scholengemeenschapsniveau: bespreken visietekst Op schoolniveau:  Voorafgaandelijk met het zorgteam het traject en de inhoud bespreken  Vervolgens met het hele team visie en praktijk helder krijgen:  De school brengt haar huidig beleid inzake leerbegeleiding in kaart en evalueert die.  De school toetst haar visie af aan de (nieuwe) realiteit.  De school brengt de wenselijke situatie in kaart, gekoppeld aan hun visie (gebruik maken van visietekst GO!).  De school stemt haar organisatie af op deze visie.  De school formuleert (eventueel) acties om het verbeterproces op gang te brengen. Minstens drie dagdelen op schoolniveau tijdens schooljaar 2013-2014. Opvolging gericht op opbrengst en kwaliteit op lange termijn via de regiobegeleider.

Acties/Strategie



22


5.8

Differentiatie binnen het didactisch model van activerende directe instructie (LO)


Kwalitatieve scholen kenmerken zich onder meer door een duidelijk, gedragen en in de praktijk toegepast beleid inzake leerbegeleiding (‘zorgbeleid’). Dat beleid stoelt op twee pijlers : preventie en remediëring. In de preventieve aanpak speelt de klasleraar de centrale rol. Zijn pedagogische en didactische aanpak is erop gericht zo weinig mogelijk kinderen te laten ‘uitvallen’. De leraar doet ertoe! Wat helpt is een goede didactische aanpak die rekening houdt met de verschillen in leren tussen de kinderen. In heel wat lessen hanteren leraren instructiemodellen. Daarbij wordt dikwijls te weinig gedifferentieerd. In dit traject willen we leraren lager onderwijs ondersteunen om, vertrekkend vanuit een haalbaar instructiemodel (ADI), zowel effectiever instructie te leren geven als effectiever te leren differentiëren (BHV-model: basisstof, herhaling, verdieping). Het traject is een geïntegreerd traject ‘begeleiding-nascholing’, dit wil zeggen dat scholen die zich inschrijven een traject gaan lopen dat door hun regiobegeleider wordt gecoördineerd en begeleid en waarbij er twee nascholingssessies voorzien zijn. De begeleiding is zowel gericht op het goed kaderen van het traject in een breder zorgbeleid op school als op het ondersteunen van de duurzame implementatie van de geleerde inzichten op de klasvloer. Directeur en zorgcoördinator worden in dit proces meegenomen.

Doelstellingen

De leraren kunnen het instructiemodel ‘activerende directe instructie’ voor een aantal lessen die zich daartoe lenen (instructielessen) consequent hanteren. De leraren slagen erin bij de instructielessen het BHV-differentiatiemodel consequent te hanteren (basisstof, herhaling verdieping). De leraren passen hiervoor didactische en organisatorische aspecten van hun onderwijspraktijk aan: toepassen preinstructie en verlengde instructie, werken met instructietafel, zelfstandige werkvormen bij instructielessen, voorzien van verdiepingsoefeningen, tijdsgebruik herdenken, vormen van zelfevaluatie … Op teamniveau is er een consensus over de meerwaarde van het didactisch model en wordt via zelfstudie, vorming, uitwisselen van ervaringen, intervisie … meer gelijkgerichtheid nagestreefd.

Acties/Strategie

Het traject omvat twee studiedagen (telkens één dagdeel):  introductie : het didactisch model van activerende directe instructie (ADI) en het gehanteerd differentiatiemodel (BHV);  verdieping: werkvormen en organisatieaspecten bij ADI.


23


De studiedagen worden gegeven door GO! nascholing op teamniveau lager onderwijs. Dit kan op kindvrije studiedagen of naschools (sessies duren minstens twee volle uren). De regiobegeleider zal het hele traject begeleiden en voorziet hiervoor:  een intake;  individuele opvolging op klasniveau van een aantal leraren (samen lessen voorbereiden, les volgen, feedback geven);  supervisie en intervisie gericht op van elkaar leren en gelijkgerichtheid in visie en aanpak. Tijdsinvestering voor de deelnemers

 Twee dagdelen studiedag  Minstens zes individuele begeleidingen bij de toepassing van het model. Elke individuele begeleiding houdt in:  een contactmoment ‘samen voorbereiden’;  bijwonen van een ADI-les;  feedbackmoment leraar-begeleider.  Supervisiemomenten onder leiding van de regiobegeleider (minstens 2) De directeur is betrokken bij elke interventie. Op termijn is het zijn rol de leraren verder te laten professionaliseren in het toepassen van het didactisch model en de differentiatiepraktijk.


24


5.9

Techniek - traject 1: basistraject (kleuteronderwijs en lager onderwijs)

Situering en verSinds september 2010 zijn de nieuwe eindtermen techniek van kracht. In het nieuw leerplan WO van het GO! werden duidelijking van het deze eindtermen omgezet in leerplandoelen. aanbod Centraal in heel het techniekonderwijs staat de begeleiding van leerlingen/jongeren in hun ontwikkeling tot technisch geletterde burgers. De technisch geletterde burger is een competente en verantwoordelijke gebruiker van techniek. Hij begrijpt, hanteert en duidt die techniek vanuit een waarderende kritische houding in gebruikerssituaties. Hij of zij kan omgaan met technische systemen om optimaal te functioneren en te participeren aan de samenleving. TOS 21 ontwikkelde hiervoor een referentiekader dat de basis vormde voor eindtermen en leerplannen. In dat referentiekader krijgen techniek gebruiken, techniek maken en techniek duiden een centrale rol. De vernieuwing in denken over techniekonderwijs resulteerde in een leerplan met heel wat verschillen ten opzichte van het vorige (deel)leerplan Technologie. De Pedagogische begeleidingsdienst ontwikkelde hiervoor:  materialen die scholen zelfstandig of met begeleiding van de Pedagogische begeleidingsdienst kunnen introduceren en hanteren;  een ondersteuningstraject PBD-nascholing waarbij er regionale samenkomsten van kernteams (per school) zijn en bij de transfer van het kernteam naar het schoolteam de regiobegeleider ondersteunt;  Een pedagogisch cahier ‘Zicht op Techniek’ waarin de visie wordt toegelicht en geconcretiseerd met tal van voorbeelden en die ook een inhoudelijke leerlijn bevat. Scholen die geen begeleiding wensen kunnen eveneens gebruik maken van het nascholingsaanbod. Doelstellingen

 De kernteamleden kunnen de grote lijnen van visie en de uitgangspunten van het (deel)leerplan Techniek verwoorden.  De kernteamleden kunnen aan de hand van aangereikte inzichten en tools de beginsituatie van hun school wat betreft techniek in kaart brengen.  De kernteamleden kunnen aan de hand van verworven inzichten en aangereikte tools en met de ondersteuning van de regiobegeleider de teamleden van hun school sensibiliseren en informeren over het nieuwe (deel)leerplan Techniek.  De kernteamleden kunnen aan de hand van verworven inzichten en aangereikte tools en met de ondersteuning van de regiobegeleider de leerkrachten van hun school begeleiden in het opzetten van activiteiten, thema’s en/of pro-


25


Acties

jecten.  De kernteamleden kunnen aan de hand van verworven inzichten en aangereikte tools techniekactiviteiten ontwerpen en organiseren. Dagdeel 1:  Een intakestudiedag op niveau scholengroep of scholengemeenschap met betrekking tot het verhelderen van de visie voor techniekcoaches en directie. Voor alle scholen die met of zonder de Pedagogische begeleidingsdienst wensen samen te werken.  Tijdens deze inleidende sessie brengen scholen hun beginsituatie in kaart met betrekking tot techniek.  Materialen worden aangereikt opdat elke school deze visie kan brengen naar het eigen team. Dagdeel 2 (Pedagogische begeleidingsdienst): Studiedag visie op techniek voor het ganse schoolteam onder leiding van het kernteam in samenwerking met de begeleidingsdienst Dagdelen 3 en 6 (nascholing): Het kernteam sluit aan bij het nascholingsaanbod rond techniek voor techniekcoaches en directie verspreid over twee momenten in het schooljaar (eerste en tweede trimester) samen met spoor 1. Dagdelen 4 en 7 (Pedagogische begeleidingsdienst): Op deze dagdelen worden de inzichten en methodieken die aan bod kwamen op de nascholingssessies aan het ganse schoolteam voorgesteld. Deze dagdelen zijn een samenwerking van kernteam en de Pedagogische begeleidingsdienst.. Dagdelen 5 en 8 (Pedagogische begeleidingsdienst):  Het kernteam sluit aan bij de intervisiemomenten samen met spoor 1 met als doel techniekcoaches te begeleiden om leerkrachten gericht te ondersteunen bij de bezinning over en de voorbereiding en de uitwerking van geplande techniekactiviteiten. In dagdeel 8 is ruimte voorzien om vorderingen en vragen te inventariseren voor het komende schooljaar.  Op leerlingenniveau worden in de school concrete activiteiten rond techniek opgezet vanuit aangereikte sjablonen en materialenbank door de leerkrachten na dagdelen 2, 4 en 7.  Op leerkrachtniveau wordt ruimte gecreëerd om onderling expertise uit te wisselen op geplande momenten via klasbezoeken, het opzetten van tussentijdse evaluaties, begeleiden van kernteams in het opzetten van begeleidingsmomenten op individueel niveau als op teamniveau …  Deze activiteiten gebeuren onder begeleiding van het kernteam in samenwerking met de betrokken begeleiders.


26


Tijdinvestering

Acht dagdelen onder leiding van de Pedagogische begeleidingsdienst, waaronder vijf dagdelen voor het kernteam en drie dagdelen voor heel het team, met daarnaast ook eigen interne tijdsinvestering:  één dagdeel ‘studiedag’ (visie) voor directie en techniekcoaches (vast te leggen per scholengemeenschap);  één dagdeel ‘studiedag’ (visie) voor het ganse schoolteam onder leiding van het kernteam in samenwerking met de Pedagogische begeleidingsdienst;  twee dagdelen voor nascholing voor directie en techniekcoaches;  twee dagdelen ‘transfer nascholing’ voor het ganse team onder leiding van het kernteam en in samenwerking met de Pedagogische begeleidingsdienst;  twee dagdelen intervisiemomenten voor directie en techniekcoaches;  trajectbegeleiding door de interne coaches bij de voorbereiding en de uitwerking van de acties op hun school in samenwerking met de Pedagogische begeleidingsdienst.


27


5.10

Techniek - traject 2: vervolgtraject evaluatie (kleuteronderwijs en lager onderwijs)

Situering en Traject 1 heeft als doelstelling de visie op techniek toe te passen via didactische modellen (techniek maken, techniek verduidelijking van gebruiken). Op het einde van dit traject kunnen scholen activiteiten ontwikkelen gespreid over de verschillende het aanbod toepassingsgebieden. Het tweede traject is een vervolgtraject op het eerste en heeft als doel om scholen doelgericht te leren evalueren in techniek. Daarvoor zijn het geven van activiteiten, het oefenen van aspecten van techniek, het vastleggen van wat kinderen geleerd hebben en het implementeren van vaste werkvormen middelen om stil te staan bij proces- en productevaluatie. De Pedagogische begeleidingsdienst ontwikkelde hiervoor:  materialen die scholen zelfstandig of met begeleiding van de Pedagogische begeleidingsdienstkunnen introduceren en hanteren;  een ondersteuningstraject PBD-nascholing waarbij er regionale samenkomsten van kernteams (per school) zijn en waarbij bij de transfer van het kernteam naar het schoolteam de regiobegeleider ondersteunt. Scholen die geen begeleiding wensen kunnen eveneens gebruik maken van het nascholingsaanbod. Doelstellingen  De kernteamleden krijgen zicht op de evaluatiepraktijk techniek.  Het kernteam implementeert met ondersteuning van de regiobegeleider een schooleigen evaluatiepraktijk .  De schoolteams presenteren op een netwerk hun aanzetten tot schoolspecifieke evaluatiepraktijk.


28


Acties

Dagdeel 1 (begeleiding): Een studiedag evaluatie van techniek voor directeurs en techniekcoaches Dagdelen 3 en 5 (nascholing):  Er is een en nascholingsaanbod rond techniek voor schoolteams en directie verspreid over twee momenten in het schooljaar en geïntegreerd in het schoolspecifiek begeleidingstraject. Afhankelijk van het aantal scholen wordt dit regionaal georganiseerd voor kernteams en directies.  De dagdelen zijn geënt op het verduidelijken van de leerlijn ‘technische principes, natuurkundige verschijnselen, kennis van materialen’, aan de hand van praktijkvoorbeelden. Tevens worden voorbeelden getoond van mogelijke manieren om kennis en vaardigheden vast te leggen binnen techniek. Dagdeel 2, 4 en 6: Transfer van de inzichten van nascholingen en studiedag voor het ganse team (regiobegeleider ondersteunt het kernteam) Dagdeel 7 (begeleiding van kernteams): Dit is een terugkomdag waarbij de schoolspecifieke evaluatiepraktijk met anderen wordt gedeeld.

Tijdinvestering

Zeven dagdelen:  één dagdeel ‘studiedag’ evaluatiepraktijk voor directie en techniekcoaches;  twee dagdelen voor nascholing voor directie en techniekcoaches of schoolteam (afhankelijk van het aantal scholen);  drie dagdelen ‘transfer’ naar team  één dagdeel ‘uitwisselmoment voor directie en techniekcoaches’; Trajectbegeleiding door de interne coaches bij de voorbereiding, het maken van een schoolspecifiek implementatieplan en de uitwerking van de acties op hun school


29


5.11

Fiches methodeonderwijs – aanbod kwaliteitszorg

Kwaliteitsbevordering op school realiseren via outputdata (verkregen via OVSG-toetsen) vanuit een zelfgekozen domein of leergebied Verduidelijking

Vanuit de Pedagogische begeleidingsdienst promoten we de OVSG-toetsen als kwaliteitsvol instrument om zicht te krijgen op de output van de school. De OVSG-toetsen zijn ook voor methodescholen bijzonder bruikbaar omdat de focus minder ligt op het toetsen van specifieke leerinhouden. Het accent ligt op het toetsen van vaardigheden. Bovendien kan je de outputresultaten van de eigen school vergelijken met een ruime referentiegroep. Zo leert de school haar sterke en minder sterke punten kennen. Outputmeting krijgt pas zin als je de toetsresultaten analyseert en er, samen met het hele schoolteam, conclusies uit trekt en daar, wanneer nodig, verbeteracties aan verbindt. Zo worden de toetsen een essentieel onderdeel van het kwaliteitszorgsysteem van de school. Met deze vorming willen we schoolteams vaardig maken in het opsporen van eigen sterktes en zwaktes met betrekking tot output. We pakken dit aan aan de hand van een zelfgekozen domein of leergebied.

Doelstellingen

De school bepaalt zelf een focus op basis van de resultaten van OVSG-toetsen. Het schoolteam leert omgaan met outputdata als onderdeel van het kwaliteitszorgsysteem van de school (algemene situering). Het schoolteam leert vanuit analyse van toetsvragen en toetsresultaten conclusies trekken over de graduele opbouw en de didactische aanpak in een zelfgekozen domein of leergebied. Het schoolteam slaagt er in via bovenstaand kwaliteitsproces een schooleigen leerlijn op te zetten en kan, indien nodig, een actieplan opstellen voor de bijsturing van de didactische aanpak met betrekking tot het zelfgekozen domein of leergebied. Het schoolteam kan zelfstandig andere toetsresultaten (in het huidige schooljaar of in komende schooljaren) analyseren en er planmatige verbeteracties aan koppelen.

Acties/Strategie

Bepalen van de focus / het domein of leergebied met een kernteam. Communicatie van en bespreking van de keuze van de focus aan het gehele schoolteam en bepalen van werkpunten. Algemene situering van het verwerken van outputdata als onderdeel van het kwaliteitszorgsysteem van de school tijdens een teamvergadering. Analyse van de toetsen en resultaten en daaruit conclusies trekken voor de graduele opbouw van het gekozen domein en de didactische aanpak in de verschillende klasgroepen tijdens een teamvergadering. Het schoolteam stelt hierna, indien nodig, zelfstandig een verbetertraject op aan de hand van een aanstiplijst en maakt


30


eventueel een eerste ontwerp voor een leerlijn. Bespreking van de aanstiplijst en de leerlijn met de begeleider. Eventueel worden er afspraken gemaakt voor begeleiding en opvolging van het verbetertraject. Doelgroep

Schoolteams van scholen die tijdens de afgelopen schooljaren deelnamen aan de OVSG-toetsen

Tijdsinvestering voor de school

Eén kernteamvergadering, drie teamvergaderingen en eventueel een begeleid verbetertraject (teamvergaderingen en individuele begeleiding van leraren)


31


Een kijkwijzer voor leefscholen Verduidelijking

Zelfevaluatie is de motor van een goed kwaliteitszorgsysteem. De behoefte aan een bruikbaar instrument voor het in kaart brengen van het ‘leefschoolgehalte’ van de eigen leefschool is gelinkt aan het ASP-project Methodescholen. Dit aanbod speelt bovendien in op een behoefte vanuit de leefscholen om zich opnieuw duidelijker te profileren.

Doelstellingen

Schoolteams gebruiken de kijkwijzer als onderzoeks- en bijsturingsinstrument met betrekking tot de schoolvisie en de daaruit voortvloeiende praktijk. De school kan haar prioriteiten bepalen en goed onderbouwde hulpvragen formuleren via een aanstiplijst die resulteert in een actieplan.

Acties/Strategie

Actie 1: Tijdens een halve studiedag met de promotoren van de leefscholen wordt de kijkwijzer gesitueerd binnen het kwaliteitszorgsysteem van de school. De methodiek en het draaiboek worden toegelicht. De teams van de leefscholen beslissen hierna, in overleg met hun team, of ze zelfstandig of met begeleiding aan de slag gaan met de kijkwijzer. Maximaal drie leefscholen kunnen begeleid worden. Actie 2: Invullen van de kijkwijzer op verschillende teamvergaderingen. Hierbij kan een vertegenwoordiging van de oudergroep aanwezig zijn. Intervisie en opstellen van een aanstiplijst en een actieplan. Actie 3: Terugkomdag voor de promotoren waarop afspraken voor verdere begeleiding en opvolging gemaakt worden aan de hand van de aanstiplijst.

Doelgroep

Actie 1: de directeur en 1 of 2 leden van het schoolteam (de promotoren) Actie 2: het schoolteam en eventueel een vertegenwoordiging van de oudergroep Actie 3: de promotoren


Eén studiedag, twee tot drie teamvergaderingen en één terugkomdag


32


Een kijkwijzer voor freinetscholen Verduidelijking

Zelfevaluatie is de motor van een goed kwaliteitszorgsysteem. De behoefte aan een bruikbaar instrument voor het in kaart brengen van de aanpak van de freinetpedagogie in de school is gelinkt aan het ASP-project Methodescholen. Dit aanbod speelt bovendien in op een behoefte vanuit de freinetscholen om zich te herbronnen en zich opnieuw duidelijker te profileren.

Doelstellingen

Schoolteams gebruiken de kijkwijzer als onderzoeks- en bijsturingsinstrument met betrekking tot de schoolvisie en de daaruit voortvloeiende praktijk. De school kan haar prioriteiten bepalen en goed onderbouwde hulpvragen formuleren via een aanstiplijst die resulteert in een actieplan.

Acties/Strategie

Actie 1: Tijdens een halve studiedag met de promotoren van de freinetscholen wordt de kijkwijzer gesitueerd binnen het kwaliteitszorgsysteem van de school. De methodiek en het draaiboek worden toegelicht. De teams van de scholen beslissen hierna, in overleg met hun team, of ze zelfstandig of met begeleiding aan de slag gaan met de kijkwijzer. Maximaal vijf scholen kunnen begeleid worden. Actie 2: Invullen van de kijkwijzer op verschillende teamvergaderingen. Hierbij kan een vertegenwoordiging van de oudergroep aanwezig zijn. Intervisie en opstellen van een aanstiplijst en een actieplan. Actie 3: Terugkomdag voor de promotoren waarop afspraken voor verdere begeleiding en opvolging gemaakt worden aan de hand van de aanstiplijst.

Doelgroep

Actie 1: de directeur en één of twee leden van het schoolteam (de promotoren) Actie 2: het schoolteam en eventueel een vertegenwoordiging van de oudergroep Actie 3: de promotoren


Eén studiedag, twee tot drie teamvergaderingen en één terugkomdag


33


Netwerken voor directies van methodescholen Verduidelijking

Netwerken kunnen beschouwd worden al een constructieve gemeenschap waar deelnemers grotendeels zelf hun kennis creëren. De manier waarop men in netwerken leert, sluit nauw aan bij de constructivistische visie op leren. (Bron: ‘Hoe sterk is mijn school? Het beleidsvoerend vermogen van Vlaamse scholen’, Peter Van Petegem)

Doelstellingen

Directies wisselen praktijkervaringen en materialen uit en ondersteunen elkaar bij het implementeren van onderwijsvernieuwingen. De professionele ontwikkeling van de deelnemers wordt bevorderd (inhoudelijk en didactisch-onderwijskundig). De directies gebruiken de techniek van intervisie. Er ontstaat een sterkere collegiale cultuur tussen directies van verschillende scholen.

Acties/Strategie

Netwerkvergadering met directies van dezelfde regio met de methodebegeleider, waarbij de methodebegeleider zich opstelt als coach van de directeur. De techniek van intervisie wordt geïntroduceerd en regelmatig toegepast tijdens de overlegmomenten. Er wordt een uitwisselingspunt opgezet door de begeleiders methodeonderwijs om uitwisseling van materialen te faciliteren.

Doelgroep

Directeurs van methodescholen


Vijf halve dagen per schooljaar


34


Netwerken voor leerkrachten van methodescholen Verduidelijking

Netwerken kunnen beschouwd worden als constructieve gemeenschappen waar deelnemers grotendeels zelf hun kennis creëren. De manier waarop men in netwerken leert, sluit nauw aan bij de sociaal-constructivistische visie op leren van methodescholen. (Bron: ‘Hoe sterk is mijn school? Het beleidsvoerend vermogen van Vlaamse scholen’, Peter Van Petegem)

Doelstellingen

Leraren van dezelfde graad wisselen praktijkervaringen en materialen uit en ondersteunen elkaar bij het implementeren van onderwijsvernieuwingen. De professionele ontwikkeling van de deelnemers wordt bevorderd (inhoudelijk en didactisch-onderwijskundig). De leraren gebruiken de techniek van intervisie. Er ontstaat een sterkere collegiale cultuur tussen leraren van verschillende scholen.

Acties/Strategie

Startvergadering: tijdens een vergadering met de directeurs van scholen van dezelfde regio en pedagogiek worden afspraken gemaakt over hoe de netwerksamenkomsten door hen kunnen gefaciliteerd worden en hoe leraren kunnen gesensibiliseerd worden om te participeren. Leraren van dezelfde regio, pedagogiek en graad komen, op vrijwillige basis, drie keer per schooljaar samen met de methodebegeleider, waarbij de methodebegeleider zich opstelt als coach van de collegagroep. De techniek van intervisie wordt geïntroduceerd. Er wordt een uitwisselingspunt opgezet door de begeleiders methodeonderwijs om uitwisseling van materialen te faciliteren.

Doelgroep

Startvergadering: directeurs van methodescholen Netwerkvergaderingen: leraren van methodescholen in drie regio’s per graad en per pedagogiek


Eén samenkomst voor de directeurs van de betrokken regio’s Drie samenkomsten per schooljaar voor de leraren van de betrokken regio’s.


35


5.12

Andere fiches ondersteuning kwaliteitszorg Toelichting bij de fiches in dit aanbod  Het is duidelijk dat kwaliteitszorg een nooit eindigend proces is waarbij integrale kwaliteit een maatstaf is voor een goed draaiende organisatie.  Al onze fiches kaderen dan ook in het aanbod om systematisch de kwaliteitszorg te implementeren en onderwijskwaliteit te verhogen, zowel op niveau van de school als op het mesoniveau.  Toch hebben wij ervoor geopteerd om ons aanbod in verschillende deeltrajecten op te splitsen omdat niet elke school de noodzaak zal voelen om elk traject te volgen daar er in het verleden al stappen in één of meer aspecten van kwaliteitszorg gezet werden.  Hoewel het op het eerste gezicht lijkt alsof wij verschillende kleine trajecten aanbieden, blijkt echter duidelijk uit de volgorde van ons aanbod dat - zeker voor scholen die nog aan het begin van een kwaliteitszorgbeleid staan - sommige trajecten het meeste kans op slagen hebben wanneer vooraf op andere aspecten van ons aanbod werd ingetekend. Ter illustratie Een school die intekent op het traject ‘Van visie naar beleidsplan’ zal als start nood hebben aan een SWOT-analyse, waarbij het maken van een omgevingsanalyse vrijwel onontbeerlijk is. In sommige scholen zal men wellicht reeds over een omgevingsanalyse beschikken vanuit het LOP en dan kan deze stap zonder een traject systeembegeleiding gezet worden. Voor andere scholen zal deze vorming echter onontbeerlijk zijn om het traject ‘Van visie naar beleidsplan’ tot een goed einde te brengen.  Het moge ook duidelijk zijn dat elke fiche in het aanbod uiteraard kan gelinkt worden aan andere indicatoren dan kwaliteitszorg binnen het CIPOreferentiekader dat door de inspectie wordt gehanteerd.



5.12.1

Aanbod naar de scholen

Leiderschapsontwikkeling van de directeur Verduidelijking

De grotere autonomie geeft de school meer ruimte en verantwoordelijkheid om zelfstandig beleid te voeren. De nood aan verdere professionalisering van de schoolleider neemt toe. Via begeleiding en/of coaching willen we de directeur ondersteunen in zijn ontwikkeling tot een echte professional in leiding geven. Praktijkbegeleiding staat centraal.

Doelstellingen

De directeur wordt vaardiger in het leidinggeven. Hij of zij getuigt van teamleiderschap, probleemoplossend vermogen en geeft duidelijke sturing aan de ontwikkeling van de school.

Acties/Strategie

De directeur bepaalt de inhoud van de begeleiding en/of coaching in overleg met de begeleider. De volgende aspecten kunnen aan bod komen (afhankelijk van de specifieke vraag):  begeleiden en evalueren van personeelsleden, uitbouwen van een HRM-beleid;  organiseren en leiden van personeelsvergaderingen;  introduceren van veranderingen en omgaan met weerstanden en conflicten;  versterken van de samenwerking binnen het team en/of schoolsecretariaat;  effectieve organisatiestructuur uitbouwen en interne communicatie optimaliseren. Directeurs

Doelgroep Basisvoorwaarden

De directeur is bereid zich te laten begeleiden of coachen door de systeembegeleider. Er is open communicatie en engagement tot verandering. De directeur beschikt over voldoende inhoudelijke competentie en veranderingsmogelijkheden.

Tijdsinvestering

De gekozen focus bepaalt het aantal sessies.

Samenwerking met GO! nascholing

De intervisiemethodiek. Efficiënt overleggen over het werk Management van verbondenheid Als je door het bos de bomen niet meer ziet. Problemen oplossen met de DIP-methode Professionals met een doel Timemanagement


37


Van visie naar schoolontwikkelingsplan Verduidelijking Scholen worden steeds meer aangesproken op hun beleidsvoerend vermogen. Planmatig werken aan schoolbeleid vormt hiervan een belangrijk onderdeel.  Samen met het schoolteam ontwikkelen we een visie over de school: welke school willen we zijn?  Vanuit deze visie schrijven we samen een schoolontwikkelingsplan: wat wil de school bereiken op middellange termijn?  We zetten het schoolontwikkelingsplan om in actieplannen: wat doen we op verschillende domeinen om ons schoolontwikkelingsplan te realiseren?  We zetten een organisatiestructuur op en begeleiden de werkgroepen om de actieplannen te realiseren: wie doet wat? Doelstellingen De school heeft een schoolontwikkelingsplan voor de middellange termijn (met SMART-doelstellingen). De school beschikt over actieplannen voor verschillende beleidsdomeinen (met SMART-doelstellingen). De school beschikt over een organisatiestructuur voor de realisatie van de actieplannen. Acties/Strategie

Intake directeur:  actuele situatie van de school;  sterke en zwakke punten. Intake beperkt team:  actuele situatie van de school;  sterke en zwakke punten. Bevestigend onderzoek met het hele team:  Welke school willen we zijn?  Wat zijn onze waarden?  Waar willen we binnen vijf jaar staan? Een werkgroep oprichten om een schoolontwikkelingsplan te schrijven op basis van de visietekst: samen met de werkgroep het schoolontwikkelingsplan omzetten in actieplannen voor verschillende beleidsdomeinen.

Doelgroep

Directeur Schoolteam


38


Basisvoorwaarden

Bereidheid van voldoende personeelsleden om gedurende een volledig schooljaar in de werkgroepen te werken De directeur is bereid voldoende ruimte te geven aan de werkgroepen om autonoom actieplannen op te stellen.

Tijdsinvestering

Volledig schooljaar Vijf sessies van een halve dag plus maandelijkse sessie van drie uur per werkgroep


39


Het GO!-waardeboek als leidraad voor je school! Maak de GO!-waarden zichtbaar in je school! Verduidelijking

Elk personeelslid dat een job in het GO! aanvaardt, moet bij aanwerving het PPGO ondertekenen. Elke ouder die een kind aan een school of instelling van het GO! toevertrouwt, ondertekent dit document. Kortom, het PPGO is onze inspiratie en stuurt ons dagdagelijks handelen. Maar vinden we die GO!-waarden ook zichtbaar terug in de praktijk? Kan een buitenstaander die waarden die het GO! zo nauw aan het hart liggen onmiddellijk herkennen of afleiden uit het gedrag van leerlingen, leraren, ondersteunend personeel, directeur? Hoe bewust wordt er in de school omgegaan met onze kernwaarden?

Doelstellingen

De school kiest een GO!-waarde als leidraad voor de school. De school betrekt alle participanten bij de keuze en de uitwerking van de GO!-waarde. De leerlingen houden deze GO!-waarde steeds voor ogen. De leraren vertalen deze GO!-waarde in hun klaspraktijk. Het ondersteunend personeel werkt naar deze GO!-waarde. De directeur hanteert deze GO!-waarde voortdurend voor het schoolbeleid.

Acties/Strategie

Intake met de directeur en aftoetsen van de verwachtingen Voorbereiden van de teamvergadering met directeur en kerngroep World café met alle onderwijsparticipanten over de GO!-waarden Teamvergadering waarin de keuze van de GO!-waarde wordt gemaakt en de consequenties voor de schoolwerking worden vastgelegd Uitwerken van een actieplan om de gekozen GO!-waarde in de school zichtbaar te maken Opvolgen van het actieplan samen met de regioverantwoordelijke

Doelgroep

Voltallig schoolteam Onderwijsparticipanten: leerlingen, ouders, schoolraad, raad van bestuur, externen …

Basisvoorwaarden

Openheid Participatie van schoolteam en onderwijsparticipanten Engagement van het schoolteam om het PPGO vorm te geven

Tijdsinvestering

Twee voorbereidende sessies met directeur en kernteam


40


voor de school

Twee halve dagen (World café en teamvergadering) Een viertal sessies voor uitwerking en opvolging van het actieplan


41


De omgevingsanalyse als beleidsinstrument Verduidelijking De buurt, de wijk, de stad … oefenen op allerlei manieren invloed uit op het leven van de school en bepalen haar toekomstbeeld. De school kan deze elementen in kaart brengen en inspelen op al deze elementen om haar beleid te bepalen. Het maken van een omgevingsanalyse kan een aanzet zijn tot het opstellen van een beleidsplan en het opstarten van een kwaliteitszorgsysteem. De ondersteuning gebeurt op basis van de samenwerking met de afdeling Onderwijsorganisatie en -personeel en het informatiecentrum van het GO! en GO! nascholing. Doelstellingen

De school is in staat een omgevingsanalyse te maken op basis van verzamelde gegevens en kan deze gegevens aanwenden op verschillende beleidsdomeinen. De school is vertrouwd met de informatiebronnen om de analyse uit te kunnen voeren.

Acties/Strategie

Intake en focusbepaling Vorming rond structuur van de omgevingsanalyse en het gebruik van verschillende databanken met oefeningen Na analyse en interpretatie van de gegevens opmaken van een SWOT-analyse

Doelgroep

Directeur Middenkader Beleidsmedewerkers van de school/scholengroep

Basisvoorwaarden

De betrokkenen zijn bereid om voldoende tijd uit te trekken voor de omgevingsanalyse. Wij verwachten dat de deelnemers over volgende vaardigheden/competenties beschikken:  gericht kunnen zoeken op het internet;  kunnen werken met Excel;  elementaire statistieken kunnen lezen en interpreteren;  gegevens kunnen verwerken in een rapport ;  gegevens uit verschillende bronnen kunnen combineren en interpreteren. Vijf sessies van een halve dag



42


Brede school als antwoord Verduidelijking Onze maatschappij stelt scholen en leerkrachten voor heel wat uitdagingen: gelijke kansen creëren is er een van, maar daarnaast ook gezondheids-, milieu- en sporteducatie, leerlingen leren omgaan met agressie en discriminatie, kunst en cultuureducatie…Al die vragen overstijgen vaak de kerntaak en de draagkracht van de individuele school. Hoe kan je als school komen tot een verstandige afweging waarbij je die bijkomende maatschappelijke taken opneemt, zonder dat dit de ten koste van je kerntaken gaat? De brede open school is hierop een antwoord, speelt in op de ontwikkelingen en veranderingen in de maatschappij via een duurzame en doelgerichte multidisciplinaire samenwerking tussen alle partners en vormt zo een krachtige leeromgeving afgestemd op de lokale context. Doelstellingen

De school heeft in samenwerking met de Pedagogische begeleidingsdienst de mogelijke kansen op samenwerking en partners in kaart gebracht door middel van een omgevingsanalyse. De school heeft een beleidsplan (missie en visie) op de verschillende domeinen van de brede school: samenwerking, brede leer- en leefomgeving en ontwikkelingskansen creëren. De school heeft een stappenplan voor de ontwikkeling van de brede school op lange termijn. De school beschikt over actieplannen voor de verschillende beleidsdomeinen.

Acties/Strategie

In samenwerking met de Pedagogische begeleidingsdienst:  intake en focusbepaling;  in kaart brengen kansen: de buurt, de wijk, de stad, de leerlingenpopulatie … oefenen op allerlei manieren invloed uit op het leven van de school en bepalen haar toekomstbeeld. De school zal hierop inspelen om haar beleid te bepalen;  de school maakt een beleidsplan met een divers activiteitenaanbod met aandacht voor breed leren;  met het oog op het creëren van een draagvlak formuleert de school haar missie en visie aan de hand van heldere gezamenlijke doelstellingen met een winsituatie voor alle betrokken partijen;  de school vertaalt haar missie en visie in een gedragen pedagogisch project en betrekt haar leerkrachten bij elke stap;  de school maakt een actieplan . Directeurs en middenkader Beleidsmedewerkers van de scholengroep

Doelgroep

Basisvoorwaarden Brede school is een proces, zowel op het vlak van structurele samenwerking, brede leer- en leefomgeving als het


43


realiseren van ontwikkelingskansen. De school en alle betrokkenen maken tijd voor visieontwikkeling en -uitwerking. De school is bereid een ruim publiek aan te spreken, ook buiten de school en in de buurt. De betrokkenen zijn bereid om nascholing te volgen rond projectwerking. Tijdsinvestering

Vijf sessies van een halve dag gedurende een jaar


Projectwerking Vorming rond structuur van de omgevingsanalyse en het gebruik van verschillende databanken met oefeningen


44


Een sterk schoolprofiel uitbouwen Verduidelijking Om een school aantrekkelijker te maken voor de kinderen, de ouders en externen is het uitbouwen van een schoolprofiel een krachtig middel. Het profiel vormt het kader waarin alle aspecten van de school passen, zowel de pedagogisch-didactische als de organisatorische. Het is dan ook een middel om het imago van de school te verbeteren. Met een duidelijk profiel maakt de school het verschil. Doelstellingen

De school kiest een gewenst schoolprofiel op basis van de huidige werking, haar toekomstvisie en de lokale context. De school realiseert dit profiel op een planmatige manier.

Acties/Strategie

We houden rekening met de wensen en de mogelijkheden van de school. Het onderstaande programma kan bijgestuurd worden op maat van de school.  Intake met de directeur en teamleden  Begeleidingsinterventies:  sterkte-zwakteanalyse met het team;  keuze van een profiel via de methodiek van het profielwiel;  opstellen van een profielschets: het beschrijven van het gewenste profiel van de school in zes domeinen;  mogelijke wijzigingen in de structuur van de school bekijken;  opstellen van een implementatieplan. Bepalen van mogelijke acties die kunnen bijdragen tot het realiseren van het gekozen profiel;  prioriteiten bepalen met het team.  Opvolgingsinterventies met de directeur Directeur en schoolteam

Doelgroep

Basisvoorwaarden Het team en de directeur staan open voor innovatie en zijn bereid om samen met andere participanten een profiel en een concept te ontwikkelen. Gezamenlijke doelgerichtheid is essentieel voor het welslagen van de profilering. Samenwerking met Communicatie

Aanbod GO! Communicatie: GO! huisstijl


Zes teamsessies van twee uur


45


Doelgericht samenwerken met het CLB: strategie voor afsprakennota Verduidelijking

Een goede samenwerking tussen school en CLB is een meerwaarde voor de school, de leerkrachten en de leerlingen. School en CLB moeten complementair zijn in hun samenwerking en die concretiseren in een gezamenlijke, schoolspecifieke en doelgerichte afsprakennota. Vanuit de analyse van de output concretiseren we onze visie op leren en leerbegeleiding en komen we tot gelijkgerichte afspraken.

Doelstellingen

De school en het CLB kennen de decretale kwaliteitscriteria van de afsprakennota en van de CLB-opdracht inzake schoolondersteuning. De school en het CLB hebben inzicht in welke gegevens relevant zijn voor een schoolfoto/CLB-foto. De school en het CLB hebben zicht op de zorgvragen van leerlingen en de schoolspecifieke noden inzake leerlingenbegeleiding. De school en het CLB kunnen deze gegevens benutten om tot concrete doelen en afspraken te komen. De school en het CLB ontwikkelen een strategie om gelijkgerichtheid te verhogen. De school en het CLB hebben een schoolspecifieke afsprakennota.

Acties/Strategie

      

Doelgroep

Schooldirecteur en kernteam (leerlingenbegeleiders, zorgcoördinatoren …) - CLB-directeur en CLB-medewerkers

Tijdsinvestering voor school en centrum

Zes halve dagen, waarvan de eerste halve dag een intake is

Intake met de schooldirecteur, de CLB-directeur of het CLB-team Vergadering met het kernteam: vorming met betrekking tot de analyse van de output Bepalen van de noden vanuit de analyse van de outputgegevens Welke zorg bieden we aan onze leerlingen: proactief en remediërend? Welke doelen streven school en CLB hierbij na? Welke rollen nemen school en CLB hierbij op? Welke afspraken maken school en CLB hiervoor?


46



Optioneel de PDCA-cirkel echt rond – kwaliteitszorg

Resultaten en effecten

 Er is een schoolspecifieke en doelgerichte afsprakennota tussen de school en het CLB.  Er is een betere samenwerking tussen school en CLB die resulteert in een kwaliteitsvollere leer- en zorgbegeleiding.  Er is een duidelijke afbakening van de verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de school en het CLB.


47


Professionaliseringsbeleid Verduidelijking

Elke school moet beschikken over een nascholingsplan. Dit kadert binnen het professionaliseringsbeleid van de school. Professionalisering is immers meer dan nascholen alleen. We focussen ons dan ook op interne professionalisering: lessen bijwonen, intervisie, collegiale visitatie, gebruik DOKK-tool … Ook aanvangsbegeleiding kadert hierin. We bereiden momenteel een thematisch cahier voor waarmee we scholen willen helpen hun visie op professionalisering scherp te stellen. Hieraan koppelen we praktische instrumenten, maar we geven ook duiding over hoe volwassenen leren.

Doelgroep

Directeurs, middenkader en mentoren

Doelstellingen

De deelnemers kunnen:  een professionaliseringsplan opstellen voor hun school;  de nascholingsbehoeften voor de school en de personeelsleden vaststellen;  kwaliteitsvolle instrumenten gebruiken bij de aanvangsbegeleiding;  een professionaliseringsbeleid vormgeven binnen hun school.

Acties

 Alle scholen krijgen een cahier waarmee ze zelfstandig een professionaliseringsbeleid kunnen uitwerken.  Binnen een traject kunnen we een screening doen van het bestaande nascholingsplan en aanpassingen begeleiden. We maken ook steeds de link met het beleidsplan en het kwaliteitsplan.  Binnen een traject kunnen we het aanvangsbeleid van een school verder uitbouwen. Het opstarten van een lerend netwerk van mentoren kan op vraag opgericht worden. We kijken samen op welke manier we beginnende leerkrachten kunnen ondersteunen. Tevens bieden we mogelijkheid tot het volgen van interessante nascholingen op maat (bv. video-coaching via GO! nascholing).


Vier begeleidingssessies


48


5.12.2

Aanbod naar scholengroepen / scholengemeenschappen

De kwaliteit van de centrale diensten van de scholengroep in kaart brengen met CAF Verduidelijking Scholengroepen hebben nood aan een instrument om de kwaliteit van hun centrale diensten in kaart te brengen. Met het Europese CAF-instrument krijgt de scholengroep een gevalideerd instrument om de eigen kwaliteit in kaart te brengen en verbetervoorstellen te genereren. De ondersteuning hiervoor gebeurt in samenwerking met de centrale diensten van het GO!.  De algemeen directeur informeert alle personeelsleden en roept vrijwilligers op uit de teamleden van de scholengroep om een zelfevaluatiegroep samen te stellen.  De begeleiders professionaliseren de leden van de zelfevaluatiegroep om het CAF-proces te doorlopen.  De CAF-analyse resulteert in een rapport op basis waarvan de scholengroep samen met de begeleiders een verbeterplan opstelt om de organisatie van zijn centrale diensten te verbeteren.  Het is de bedoeling dat de scholengroep dit zelfevaluatieproces om de drie jaar herhaalt. Doelstellingen De scholengroep heeft een beschrijving van de kwaliteit van haar organisatie. De scholengroep heeft de krijtlijnen voor een verbeterplan om de eigen organisatie te verbeteren. Acties/Strategie

Doelgroep

We houden rekening met de wensen en de mogelijkheden van de scholengroep. Het onderstaande programma kan bijgestuurd worden op maat van de scholengroep.  Intake met de algemeen directeur en het dagelijks bestuur van de scholengroep  Begeleidingsinterventies met de vrijwilligers voor de zelfevaluatiegroep:  vormingssessie;  uitvoeren van het CAF-proces;  uitschrijven van het verbeterplan met acties;  geregelde terugkoppelingen naar de algemeen directeur. De begeleiding is bedoeld voor de interne diensten van de scholengroep.

Basisvoorwaarden De personeelsleden van de centrale diensten van de scholengroep en de algemeen directeur zijn bereid om deel te nemen aan een proces van zelfevaluatie. De deelnemers zijn bereid om met een kritische blik hun eigen organisatie te beoordelen.


49


De betrokkenen zijn bereid om voldoende tijd uit te trekken voor het werken aan de zelfevaluatie. De algemeen directeur is bereid om de werkpunten voor de organisatie aan te pakken en een actieplan voor de verbetering van de organisatie uit te voeren. Tijdsinvestering

Het traject vraagt de inzet van de leden van de zelfevaluatiegroep om minimaal zesmaal te vergaderen. De totale termijn van intake tot en met opstart van het verbeterplan wordt geraamd op zes maanden. Voor het schooljaar 2013-2014 kunnen maximaal drie scholengroepen hierop intekenen.


50


Campusontwikkeling Verduidelijking

Verschillende scholen op een campus werken aan een gemeenschappelijke visie en integreren hun studieaanbod, organisatie en werking. Op die manier bouwen ze aan een sterk imago.

Doelstellingen

Gedragen visie over de campus ontwikkelen Globaal plan uitwerken Deelplannen voor verschillende aspecten uitwerken

Acties/Strategie

Intake algemeen directeur - directeurs: informatie verzamelen over intenties, randvoorwaarden en beperkingen. Analysefase:  ontwikkelen van een visie over de campus:  Hoe ver gaat de integratie?  Wat willen we bereiken?  Wat moet daarvoor veranderen?  analyse van de bestaande situatie via sterkte-zwakteanalyse. Planningsfase:  opstellen van een veranderplan:  taakverdeling directeurs;  integratie secretariaten;  logistiek;  pr en communicatie;  vakgroepen. Uitvoeringsfase:  uitvoering van de verschillende deelplannen;  opzetten van een structuur van stuurgroep/werkgroepen indien nodig. Opvolging:  bijsturing tijdspad indien nodig;  evaluatie taakverdeling directeurs. Directieteams op een campus

Doelgroep


51


Schoolteams op een campus Basisvoorwaarden

Steun van scholengroep/scholengemeenschap voor het project Bereidheid tot samenwerking van alle betrokkenen


Volledig schooljaar Aantal interventies: tien tot twaalf interventies van een halve dag


52


Kwaliteitszorg: ondersteuning van de scholengemeenschap bij het omgaan met outputgegevens Verduidelijking

Elke school is begaan met de kwaliteit van haar onderwijs. Maar weten we wel hoe goed we zijn? Hoe gaan we om met gegevens die in onze school wel ergens ter beschikking zijn? Hoe gaan we aan de slag om onze kwaliteit te verhogen? Hoe kan de scholengemeenschap hierin ondersteuning bieden?

Doelstellingen

De schoolgemeenschap ondersteunt de scholen om relevante outputgegevens te verzamelen. De schoolgemeenschap ondersteunt de scholen om de verzamelde gegevens te analyseren. De schoolgemeenschap ondersteunt de scholen om aan de hand van de gegevens verbetertrajecten op te stellen. De scholen van de schoolgemeenschap kunnen hun kwaliteit in kaart brengen aan de hand van outputdata. De scholen van de schoolgemeenschap hanteren het CIPO-kader om verbanden te leggen tussen output, input en proces. De scholen van de schoolgemeenschap kunnen werkpunten aanpakken in een PDCA-cyclus. De scholen van de schoolgemeenschap kunnen deze cyclus van kwaliteitszorg autonoom aanpakken. De scholen van de schoolgemeenschap doen aan intervisie in functie van kwaliteitszorg.

Acties/Strategie

   

Intake met algemeen directeur en coördinerend directeurs Startvergadering met directies en IKZ-kernteams van de scholengemeenschap Vorming over kwaliteitszorg Wat is de focus: wat willen we weten over de kwaliteit van ons onderwijs? Meetdomeinen:  leerkwaliteit – realisatie van de leerplandoelen;  schoolloopbaan: attestering/clausuleringen;  outcomes: resultaten in vervolgstudies/aansluiting met arbeidsmarkt;  welbevinden van leerkrachten en leerlingen;  tevredenheid ouders/leerlingen/partners.  Hoe ga je dat meten?  inventaris van de beschikbare informatie;  methodiek voor verzameling en verwerking;  analyse van de informatie;  vergelijking met benchmarks/ linken met procesindicatoren;


53


Doelgroep

 Wat ga je ermee doen?  werkpunten bepalen;  communicatieplan;  opvolging.  Hoe hou je het levend?  opzetten systeem/structuur voor verwerking van gegevens;  opzetten PDCA-cyclus. Algemeen en coördinerend directeur Directeur Kwaliteitsanker van de scholengemeenschap Kernteam kwaliteitszorg.

Basisvoorwaarden

De schoolgemeenschap is bereid de nodige ondersteuning en gegevens ter beschikking te stellen. De school is bereid de nodige gegevens ter beschikking te stellen. De school is bereid zich bij te scholen indien nodig.


Zes begeleidingssessies verspreid over het schooljaar Tussen de begeleidingssessies werkt de school aan opdrachten. Mogelijk nog opvolgsessies voor de implementatie


De PDCA-cirkel echt rond Kwaliteitszorg


54

Ondersteuningsaanbod basisonderwijs

Recommend Documents