Onderhoudsplan wegen

Gemeente Heusden

Onderhoudsplan wegen 2003-2004 februari 2003 DEFINITIEF

Wegbeheer in de gemeente Heusden

Zicht op kosten en kwaliteit

Technisch Adviesbureau voor de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Gemeente Heusden

Onderhoudsplan wegen 2003-2004 DEFINITIEF

Wegbeheer in de gemeente Heusden

Zicht op kosten en kwaliteit

Technisch Adviesbureau voor de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

dossier T2030-01-001 datum 5 februari 2003 registratienummer JBra/PdO/FE/CJ/V-0306 versie 1

© DHV Milieu en Infrastructuur BV Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. drukwerk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DHV Milieu en Infrastructuur BV, noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het is vervaardigd. Het kwaliteitssysteem van DHV Milieu en Infrastructuur BV is gecertificeerd volgens NEN ISO 9001.

INHOUD

BLAD

SAMENVATTING

2

1

INLEIDING

4

2 2.1 2.2 2.3 2.3.1 2.3.2 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8

BEHEERPROCES Methodiek van rationeel wegbeheer Omvang wegennet Kwaliteitsbepaling en prioriteitstelling Visuele inspectie 2002 Kwaliteit van het wegennet Relatie toename klein onderhoud versus klachten Teerhoudend asfalt Veilig werken aan de weg Bermonderhoud Conclusies

5 5 6 6 6 7 11 12 12 13 13

3 3.1 3.2 3.2.1 3.2.2 3.2.3 3.2.4 3.2.5 3.2.6 3.3

BUDGET EN BEGROTING Jaarlijks budget gemeente Heusden Technische begrotingen uit Wegbeheer Budget Groot Onderhoud planjaar 0-5 Budget Groot Onderhoud planjaar 6 e.v. (2008 e.v.) Budget Klein Onderhoud Rehabilitatie- en reconstructiebudget Ouderdom verharding en toename verkeersbelasting in relatie tot onderhoud Totaal budget Groot Onderhoud + Klein Onderhoud + rehabilitatie Conclusies

14 14 14 14 15 16 17 17 19 19

4 4.1 4.1.1 4.1.2 4.2

FINANCIERING Wijze van financiering Financiering met behulp van vaste bedragen Financiering met behulp van bestemmingsreserves Conclusie

20 20 20 20 21

5

COLOFON

22

BIJLAGEN 1 LITERATUUR 2 BEGRIPPENLIJST 3 RATIONEEL WEGBEHEER 4 BEDRAGEN GROOT ONDERHOUD EN REHABILITATIE 5 TEERHOUDEND ASFALT

Gemeente Heusden/Onderhoudsplan wegen 2003-2004 JBra/PdO/FE/CJ/V-0306

5 februari 2003, versie 1

-1-

SAMENVATTING Opdracht De gemeente Heusden heeft behoefte aan inzicht in het beheer van haar wegenareaal om onderhoud op een doelmatige en efficiënte wijze tegen zo laag mogelijke kosten te kunnen uitvoeren. De gemeente heeft aan DHV gevraagd om dit inzichtelijk te maken. Proces DHV heeft het wegenareaal van de gemeente Heusden in 2002 in samenwerking met de gemeente globaal visueel geïnspecteerd. Vervolgens is een planning en een begroting gemaakt op basis van die inspectie voor de korte, middellange en lange termijn. Deze resultaten zijn vergeleken met de huidige budgetten in de gemeente Heusden. Conclusies – Het benodigde budget voor groot - en klein onderhoud is met circa € 1.400.000,-- per jaar op de korte termijn en € 1.302.000,-- op de middellange termijn hoger dan het beschikbare budget van € 1.239.000,-- per jaar. – De huidige kwaliteitsverdeling van het wegennet is conform de geadviseerde normen van DHV, waarbij 7 % van de wegen matig scoort en 6 % van de wegen onvoldoende scoort. DHV is ervan uit gegaan dat ongeveer 60 % van de gemeente op een zandige ondergrond ligt en 40 % van de ondergrond op een lemige ondergrond. – Het benodigd budget voor de lange termijn bedraagt € 1.113.000,--. Dit budget zorgt ervoor dat de gewenste onderhoudstoestand conform de landelijke norm gehandhaafd blijft en er geen zeer slechte wegen aanwezig zijn. Als gevolg van de toename van het verkeer en de daardoor grotere behoefte aan onderhoud in combinatie met eventuele areaaluitbreidingen, zal de komende jaren kunnen blijken of de onderhoudscycli waarop bovenstaande bedragen zijn gebaseerd nog voldoen of dat de budgetbehoefte moet worden bijgesteld. Dit betekend dat periodiek de budgetbehoefte voor de lange termijn moet worden berekend. – Alle genoemde bedragen zijn uitvoeringskosten inclusief BTW, maar exclusief VATkosten (Voorbereiding, Administratie en Toezicht). – Met behulp van Wegbeheer gebaseerd op de C.R.O.W. systematiek is voor Heusden de budgetbehoefte voor onderhoud berekend. De benodigde budgetten in Heusden zijn per jaar:



-2-

Korte termijn (2003-2004)

Middellange termijn Lange termijn (2005-2007) (2008 e.v)

- Onderhoudskosten Groot onderhoud Klein onderhoud Totale onderhoudskosten

€ € €

1.050.000,-- € 200.000,-- € 1.250.000,-- €

985.000,-- € 167.000,-- € 1.152.000,-- €

836.000,-127.000,-963.000,--

- Bijkomende kosten Veilig werken aan de weg Bermonderhoud

€ €

110.000,-- € 40.000,-- €

110.000,-- € 40.000,-- €

110.000,-40.000,--

Totale kosten per jaar

€

1.400.000,-- €

1.302.000,-- €

1.113.000,--

Jaarlijks op projectbasis aan te vragen budget Teerhoudend asfalt € 400.000,-- € Rehabilitatie € 1.141.000,-- € Reservering reconstructies € 765.000,-- €

400.000,-- € 1.141.000,-- € 765.000,-- €

400.000,-1.141.000,-765.000,--

Aanbevelingen – Het reguliere onderhoudsbudget dat de gemeente beschikbaar heeft in het jaar 2003 bedraagt afgerond € 1.239.000,-- inclusief klein onderhoud. Dit bedrag is lager dan het op de korte termijn benodigde budget van € 1.400.000,-- per jaar en op de middellange termijn € 1.302.000,-- per jaar. De genoemde bedragen zijn opgebouwd uit de bedragen voor groot en klein onderhoud, inclusief maatregelen voor “veilig werken aan de weg” en “bermonderhoud”. Op de lange termijn is dit bedrag wel lager dan het benodigde budget. Daarnaast is geprofiteerd van een over het algemeen goede ondergrond. Gezien de verhoging van de bedragen met kosten voor teerproblematiek en bijkomende kosten wordt aanbevolen om op de korte termijn het beschikbare budget aan te passen aan het benodigde budget. – Onderzoek verrichten naar de omvang van het teerprobleem in asfaltverhardingen. – Nadenken over een differentiatie van het onderhoudsniveau van de elementenverharding naar gebruiksfunctie. – Aanbevolen wordt om binnen de gemeente na te denken over de manier waarop in de toekomst de financiering van het totale onderhoud plaats kan vinden. 1) Middels jaarlijkse communicatie met het bestuur worden de benodigde budgetten voor onderhoud vastgesteld en aangevraagd. Separaat worden de budgetten voor verwerking van teerhoudend asfalt, rehabilitaties en reconstructies aangevraagd. 2) Vijfjaarlijks wordt een budgetaanvraag ingediend eventueel inclusief de verwachte budgetten voor verwerking van teerhoudend asfalt, rehabilitaties en reconstructies, waarbij jaarlijks middels een tussenrapportage de daadwerkelijk benodigde budgetten worden vastgesteld. Het resterende budget wordt bewaard in een bestemmingsreserve.



-3-

1

INLEIDING In de gemeente Heusden is behoefte ontstaan aan een “onderhoudsplan wegen” waarin inzicht wordt verkregen in de kosten en kwaliteit bij een sobere, maar doelmatige en efficiënte manier van onderhoud. Onder wegbeheer wordt verstaan het beheren en onderhouden van openbare verhardingen. Dit onderhoud is onder te verdelen in: – dagelijks klein onderhoud, c.q. calamiteiten opvang; – regulier groot onderhoud, zoals herstraten van elementenverhardingen en het overlagen van of uitvoeren van grootschalige reparaties aan asfaltverhardingen; – rehabilitatie van de verharding, het vernieuwen van de gehele verhardingsconstructie inclusief fundering na het verstrijken van de technische levensduur. De grenzen tussen groot en klein onderhoud zijn door het CROW [6] per maatregel gedefinieerd. Het komt er op neer dat een maatregel op 5% van het oppervlak of minder behoort tot klein onderhoud. Boven de 5% van het oppervlak wordt de maatregel tot groot onderhoud gerekend. Naast het onderhoud aan verhardingen bevat het budget voor wegonderhoud elementen die nauwe samenhang met verhardingen vertonen, zoals onderhoud boomwortels van bomen langs de weg, onderhoud markering parkeervakken in Heusden-vesting en diverse andere zaken. Het goed en tijdig uitvoeren van onderhoud aan verhardingen dient zowel een economisch doel als een (verkeers-)veiligheidsdoel en levert daarnaast een bijdrage aan een positieve beleving van de burger van de openbare ruimte. In dit onderhoudsplan worden achtereenvolgens behandeld: – beheerproces; – budget en begroting; – financiering. N.B.: alle in dit rapport genoemde bedragen zijn inclusief BTW en prijspeil december 2002. Alle gegevens (inspectie en areaal) zijn gebaseerd op de actualiteit van Wegbeheer van 2002.



-4-

2

BEHEERPROCES In dit hoofdstuk wordt een beschrijving gegeven van een Wegbeheersysteem, waarbij het uitgangspunt het CROW-systeem ‘Rationeel Wegbeheer’ is. Omdat de onderdelen van het wegbeheersysteem in een CROW- publicatie [1] zijn vastgelegd, wordt de beschrijving in dit hoofdstuk kort gehouden. De basis voor de planning en begroting is de kwaliteit van het wegennet. In dit hoofdstuk wordt deze voor de gemeente Heusden weergegeven en vergeleken met landelijke kentallen. Het aantal klachten en aansprakelijkheidsstellingen hangt samen met het niveau van onderhoud. Hoe beter het onderhoudsniveau is hoe lager het aantal klachten en v.v. In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de relatie (klein) onderhoud en klachten in de gemeente Heusden. Tevens wordt in dit hoofdstuk ingegaan op de kosten voor onderzoek naar de aanwezigheid van teerhoudend asfalt en de verwerking van vrijgekomen teerhoudend asfalt, omdat dit kan leiden tot aanzienlijke extra onderhoudskosten. Als laatste zullen de aspecten “veilig werken aan de weg” en “bermonderhoud” worden behandeld. Verkeersvoorzieningen (verkeersplan, afzettingen, omleidingen) vormen bij de relatief kleine onderhoudswerken een aanzienlijk aandeel van de onderhoudskosten. Het goed onderhouden van bermen ten slotte werkt positief t.a.v. de levensduur van de verharding en de verkeersveiligheid.

2.1

Methodiek van rationeel wegbeheer De Methodiek van Rationeel Wegbeheer is een landelijk veelvuldig gebruikt hulpmiddel om verhardingen planmatig en inzichtelijk te beheren en te onderhouden. Deze methodiek wordt sinds begin tachtiger jaren op grote schaal toegepast. Door het uitvoeren van visuele inspecties en metingen wordt het actuele kwaliteitsniveau van het wegennet vastgelegd. In een voldoende onderhouden wegennet dienen, volgens de nieuwe CROW-methodiek, verhardingen voor te komen met een kwaliteit 1, 2, en 3 (voldoende, matig en onvoldoende). Het wegennet behoeft dus niet uit louter wegen in topconditie te bestaan, want het op het juiste moment onderhouden van een wegennet is het volgens een glijdende schaal toepassen van onderhoud op basis van de kwaliteit van de actuele situatie. Voor verschillende verhardingssoorten gelden daarbij verschillende criteria. De meest economische wijze van beheren is daarbij het op het juiste moment uitvoeren van onderhoud. Het is daarom vanuit technisch en financieel oogpunt noodzaak om het uit de wegbeheeranalyse voorgestelde onderhoud op het juiste moment uit te voeren. Wegbeheer geeft aan waar, op welk tijdstip en in welke omvang de juiste maatregelen moeten worden genomen, om op de meest efficiënte wijze onderhoud uit te voeren en daarmee levensduurverlenging van de verharding te verkrijgen. Meer informatie staat in bijlage 3. In de gemeente Heusden wordt gewerkt volgens de nieuwe C.R.O.W.-methodiek Wegbeheer. Er wordt gemiddeld eenmaal per jaar geïnspecteerd. De inspectiegegevens worden gebruikt voor het genereren van de begroting en de meerjarenplanning.



-5-

2.2

Omvang wegennet De gemeente Heusden bezit het volgende areaal: – Aantal wegen: 739 – Totale lengte verhard wegennet: 434 – Lengte rijbanen 334 • elementen 166 • asfalt 164 • beton 4 – Lengte voetpaden 274 – Lengte fietspaden 100 – Oppervlakte asfalt: 953.441 – Oppervlakte elementen: 1.551.643 – Oppervlakte beton: 21.882

2.3

Kwaliteitsbepaling en prioriteitstelling

2.3.1

Visuele inspectie 2002

stuks km km km km km km km m2 m2 m2

Inzicht in de onderhoudstoestand van het wegennet wordt verkregen door het uitvoeren van een globale visuele inspectie volgens de inspectiemethodiek zoals beschreven in de CROWpublicaties 146 deel a, b en c [1]. Bij de globale visuele inspectie worden per wegvak per inspectiestrook (rijbaan, fietspad, voetpad, etc.) beoordelingscijfers gegeven voor de volgende schadegroepen: – textuur; – vlakheid; – samenhang. De kwaliteit van een inspectiestrook wordt per schadegroep of combinatie van schadegroepen getoetst aan een “richtlijn”. Deze richtlijnen zijn door het CROW bepaald [1]. Als een richtlijn wordt overschreden, wordt het onderhoud van deze strook voor de korte termijn ingepland (planjaar 1 of 2). Wordt de richtlijn niet overschreden, dan bepaalt het systeem met gedragsmodellen en waarschuwingsgrenzen het planjaar van onderhoud. De totale kwaliteit is dus afhankelijk van de richtlijnen: – voldoende: meer dan één inspectieklasse voor de richtlijn; – matig: één inspectieklasse voor de richtlijn; – onvoldoende: alle inspectieklassen na de richtlijn. Bij deze inspectie is gebruik gemaakt van het door DHV ontwikkelde programma “Visietop”. Hiermee zijn inspectiegegevens direct geautomatiseerd verwerkt op een schootcomputer. De aldus verzamelde inspectiegegevens zijn vervolgens ingelezen in het programma Wegbeheer.



-6-

2.3.2

Kwaliteit van het wegennet Bij het globaal visueel inspecteren wordt direct klein onderhoud (gaten, dwarsscheuren, een enkele ernstige oneffenheid, etc.) apart genoteerd en niet betrokken bij het kwaliteitscijfer voor het wegvakonderdeel. Hierbij wordt ervan uitgegaan, dat direct klein onderhoud tijdig wordt uitgevoerd. Is dit niet het geval, dan zal bij een volgende inspectie een toegenomen aantal kleine schades niet meer als klein onderhoud kunnen worden beschouwd en derhalve van invloed zijn op het kwaliteitscijfer van het wegvakonderdeel. De bij de globale visuele inspectie geconstateerde kwaliteit van het gehele wegennet is hieronder in figuur 1a weergegeven. Figuur 1a Kwaliteitsniveau van het gehele wegennet in 2002 gebaseerd op weginspectie najaar 2002 volgens de nieuwe systematiek

NIEUWE CROW-INDELING

voldoende matig onvoldoende

KWALITEITSVERDELING GEHELE WEGENNET O.B.V. INSPECTIE 2002 87 % 7% 6%

Op dit moment is er nog geen landelijke normstelling van CROW vastgelegd voor de nieuwe Systematiek. Vooruitlopend op de te verwachten normstelling door het CROW adviseert DHV de volgende verdeling over voldoende, matig en onvoldoende. In figuur 1b is de door DHV geadviseerde normstelling gepresenteerd. Figuur 1b Kwaliteitsverdeling van de vernieuwde systematiek en de geadviseerde verdeling van DHV.



DOOR DHV GEADVISEERDE NORM 80-85 % 10-15 % 0-5 %

Asfaltverharding In figuur 2 is de huidige kwaliteitsverdeling van de asfaltverhardingen in de gemeente Heusden op basis van de vernieuwde CROW-systematiek uitgezet tegen de door DHV geadviseerde norm.



-7-

Figuur 2 Cijfermatige weergave asfaltkwaliteit gemeente Heusden versus de door DHV geadviseerde norm




ASFALTKWALITEIT GEMEENTE HEUSDEN 2002 85 % 6% 9%

Hieruit kan worden geconcludeerd dat de kwaliteitsverdeling van de asfaltverhardingen van het wegennet in Heusden redelijk conform de geadviseerde verdeling van DHV is. Daaruit blijkt dat het wegennet adequaat en hoofdzakelijk steeds op het juiste moment is en wordt onderhouden. Alleen het percentage wegen met een onvoldoende kwaliteit zit tegen het maximale percentage aan van de volgens DHV geadviseerde norm. In de gemeente Heusden zijn de laatste jaren veel asfaltwegen op een voldoende niveau gebracht. De 9% aan onvoldoendes worden voornamelijk veroorzaakt door wegen waarvan de huidige constructie “op” is. Figuur 3 geeft de huidige situatie van de asfaltverhardingen in de gemeente Heusden grafisch weer. Figuur 3 Grafische weergave asfaltkwaliteit gemeente Heusden 2002

Kwaliteitsverdeling 100

80

60

Voldoende Matig Onvoldoende

40

20

0 Voldoende

Matig

Onvoldoende

Elementenverharding In onderstaande figuur is de huidige kwaliteitsverdeling van de elementenverharding op basis van de vernieuwde CROW-systematiek uitgezet tegen de door DHV geadviseerde norm.



-8-

Figuur 4 Cijfermatige weergave elementenkwaliteit gemeente Heusden versus de door DHV geadviseerde norm


voldoende Matig onvoldoende


ELEMENTENKWALITEIT GEMEENTE HEUSDEN 2002 89 % 7% 4%

In figuur 4 is de huidige situatie van de elementenverhardingen in Heusden cijfermatig weergegeven. Hieruit zou kunnen worden geconcludeerd dat er geen achterstand is in het onderhoud van elementenverhardingen is. De volgende twee aspecten dienen ter relativering van het hoge percentage wegen die als voldoende zijn geclassificeerd: – Vanaf de gemeentelijke herindeling van 1 januari 1997 zijn alle inbreidingen en uitbreidingen van het wegenareaal in elementen uitgevoerd. – In het kader van het gemeentelijk rioleringsplan (GRP) zijn er recentelijk enkele grote rioolreconstructies uitgevoerd, waarbij de bestaande asfaltverhardingen zijn vervangen door nieuwe elementenverhardingen. Figuur 5 geeft de huidige situatie van de elementenverhardingen in de gemeente Heusden grafisch weer. Figuur 5 Grafische weergave elementenkwaliteit in de gemeente Heusden 2002

Kwaliteitsverdeling 100

80

60

Voldoende Matig Onvoldoende

40

20

0 Voldoende

Matig

Onvoldoende

Op basis van de jaarlijks uitgevoerde inspecties kan met behulp van het programma Wegbeheer een analyse worden gemaakt van de ontwikkeling van de kwaliteit. Hiermee kan worden getoetst of het gekozen beleid in de praktijk slaagt en of de kwaliteit zich ontwikkelt in gunstige of ongunstige zin.



-9-

Met behulp van het huidige budget en het aanbevolen budget (voor budgettering zie verder hoofdstuk 3) kan het verloop van de kwaliteit voor de komende jaren worden getoond. Het huidige budget voor groot en klein wegonderhoud van de gemeente Heusden bedraagt afgerond € 1.239.000,--. Dit bedrag is opgebouwd uit een basisbedrag van € 1.386.000,-verminderd met de volgende bedragen: – € 24.548,-- voor rationeel wegbeheer (o.a. visuele inspectie); – € 45.000,-- voor het inhuren van externe capaciteit; – € 27.500,-- voor asfaltonderzoek; – € 12.275,-- voor verbeteringswerken (regulier); – € 37.725,-- voor verbeteringswerken (uit groot onderhoud). Volgens de resultaten van de inspectie, zal bij een optimaal budget van € 1.340.000,--, dat wil zeggen het budget voor efficiënt en doelmatig onderhoud zonder dat kapitaalvernietiging plaatsvindt, de kwaliteit van zowel de asfalt- als elementenverhardingen in de gemeente Heusden de komende jaren verbeteren volgens figuur 6. In dit bedrag zijn de kosten voor het verwijderen van teerhoudend asfalt niet meegenomen. Dit dient op projectbasis te worden bepaald. Verder betreft het hier het gemiddelde van de planjaren 1-5 (korte + middellange termijn). Tevens dient te worden aangetekend dat het inspectiecijfers uit een globale visuele inspectie betreft, waarbij het verloop van “voldoende” en “matig” niet te voorspellen is. Er is dus alleen aan te geven wat het verloop zal zijn van het aantal als “onvoldoende” te classificeren wegen in de planjaren 1 t/m 5 bij toepassing van het optimale budget. De blauwe kolommen geven de huidige kwaliteitsverhouding weer.



- 10 -

Figuur 6 Verloop kwaliteit bij optimale onderhoudsbudget

Kwaliteit en verloop 100

(Plan)jaar

80

2002 1 2 3 4 5

60

40

20

0

Voldoende

Matig

Onvoldoende

Kwaliteit

2.4

Relatie toename klein onderhoud versus klachten Ter completering van het systematisch aanpakken van het wegenbeheer is een adequaat klachtensysteem van groot belang. Vandaar dat hier in deze notitie een paragraaf aan is gewijd. Vooral zal dienen te worden bezien of de post klein onderhoud niet een te groot deel van de budgetruimte opeist, waardoor het uitvoeren van structureel onderhoud te weinig aan bod komt. Uit CROW publicatie 55 "Handleiding Reparatietechnieken in de asfaltwegenbouw" [4] blijkt dat in een normale onderhoudssituatie minimaal ca. 10% van de begroting voor wegonderhoud (komend uit het wegbeheerprogramma) kan worden aangehouden voor direct klein onderhoud. In gebieden met een minder goede ondergrond kan dit percentage oplopen tot 15%. In dit soort situaties komt men door gebrek aan financiële middelen veelal te weinig toe aan groot onderhoud, hetgeen tot achterstalligheid leidt. Bovendien leidt het achterwege blijven van structureel onderhoud tot meer klachten en dus tot meer direct klein onderhoud. Hiermee zou de negatieve cirkel gesloten moeten zijn. De gemeente Heusden heeft de laatste jaren een klein onderhoudspercentage gebruikt van ca. 20% van het groot onderhoudsbudget, vooral veroorzaakt door het verhelpen van klachten van de burgers. Onder klachten over de gehele openbare ruimte worden begrepen klachten over riolering, verkeersmaatregelen, bebording, bermonderhoud, zwerfvuil en verhardingen.



- 11 -

Het klein onderhoudspercentage heeft een directe relatie met het budget voor groot onderhoud. Bij een te laag budget stijgt het aantal schades met verkeersonveilige situaties en klachten als gevolg. Hierdoor is een hoog percentage klein onderhoud benodigd. Door het uitvoeren van werkzaamheden volgens de begroting daarentegen, zal de kwaliteit toenemen en daarmee het percentage klein onderhoud afnemen naar maximaal 15 %. 2.5

Teerhoudend asfalt Bij het opbreken van wegen die voor 1993 zijn aangelegd, dient extra aandacht besteedt te worden aan eventueel vrijkomend teerhoudend asfalt. In de gemeente Heusden bevatten vermoedelijk 95% van alle asfaltwegen een of meerdere teerhoudende asfaltlagen. Deze wegen zijn vrijwel allemaal ouder dan 1993 en de kans op de aanwezigheid van teer in voornamelijk de penetratielagen en oude slijtlagen is dus zeer groot. Totaal gaat het daarbij om ca. 700.000 m2 met teer vervuild asfalt. DHV adviseert om jaarlijks op basis van de uit te voeren (asfalt)projecten budget aan te vragen als extra post bij het totale wegonderhoud, omdat de rehabilitatie en/of reconstructie van deze teerhoudende wegen leidt tot een kostenverhoging. Gebaseerd op huidige inzichten dient rekening te worden gehouden met een extra uitgave van ca. € 400.000,- per jaar gedurende 30 jaar, inclusief het benodigde extra onderzoek naar de omvang van het teerprobleem. Mogelijk leiden innovatieve verwerkingstechnieken in de toekomst tot een reductie van de verwerkingskosten van teerhoudend asfalt. Omdat grootschalige rehabilitaties en reconstructies de komende jaren nog niet aan de orde zijn, worden nog geen grote uitgaven verwacht voor de verwerking van teerhoudend asfalt. In bijlage 5 staat de kostenberekening en de wettelijke procedure uiteengezet.

2.6

Veilig werken aan de weg Alle werkzaamheden in de openbare ruimte worden verricht met inachtname van de publicatie 96b van het C.R.O.W. “maatregelen voor werken in uitvoering langs niet-autosnelwegen en wegen binnen de bebouwde kom”. De kosten voor het maken van verkeersplannen, wegvakafzettingen en omleidingsroutes vormen bij de “relatief” kleine onderhoudsprojecten een aanzienlijk deel van de projectsom. Zelfs bij klein onderhoud dient met dergelijke maatregelen rekening te worden gehouden. In de gemeente Heusden bedraagt het aandeel aan maatregelen voor “veilig werken aan de weg” circa 10 % van de onderhoudskosten. Hiermee dient rekening te worden gehouden bij het bepalen van de budgetten.



- 12 -

2.7

Bermonderhoud Bij het goed onderhouden van de wegen hoort het goed onderhouden van de naast de weg gelegen berm. Het goed onderhouden van bermen is om de volgende twee redenen van wezenlijk belang. 1) Een goed onderhouden berm levert een positieve bijdrage aan de verkeersveiligheid. Bij uitwijkmanoeuvres in een goed onderhouden berm, heeft een bestuurder meer kans zonder schade of letsel uit deze situatie te komen en weer de weg op te sturen. 2) Er is een directe relatie tussen een goede berm en de levensduur van de verhardingen. Een goede berm sluit de rand van de verharding goed op, waardoor schades aan de verhardingsrand worden beperkt. Dit levert een verlaging van de wegonderhoudskosten op. Bermen kunnen worden onderhouden door het aanvullen en verdichten van grond of door het verharden van de berm met puin, grasbetonstenen of bermasfalt. In het wegbeheerssysteem is niet te achterhalen hoeveel km vrijliggende weg in de gemeente Heusden aanwezig is. De lengte van de bermen is dus een schatting. Hiervoor zijn de lengtes van de wegcategorieën 2, 3 en 4 van asfalt opgeteld bij de wegcategorieën 2 en 3 van elementen en bij alle betonwegen. Dit resulteert in ca. 330 km berm. Hiervan is de toestand van ca. 30% van deze lengte (ca. 100 km) onvoldoende, wat inhoudt dat het binnen ca. 5 jaar dient te worden aangepakt. De kosten van het onderhoud van een kilometer berm schatten we op ca. € 2.000,--. Aangenomen wordt dat het bermonderhoud deels met grondwerk en deels met bermverharding wordt uitgevoerd. De kosten voor bermonderhoud in de komende 5 jaar komen dan totaal op ca. € 200.000,--, het product van € 2.000,--/km en 100 km. Bij het bepalen van het jaarlijks budget dient dus rekening te worden gehouden met een bedrag van € 40.000,-- aan bermonderhoud.

2.8

Conclusies 1) 2)

3)

4) 5)

De kwaliteit van het totale wegennet bekijkend kan worden geconcludeerd dat het wegennet er over het algemeen voldoende bijligt. Het onderhoudsniveau is redelijk conform de normen, waarbij 6% van het wegennet onvoldoende scoort. Voor elementenverhardingen kan het onderhoud worden gerelateerd aan het gebruiksniveau, dus veel aandacht voor plaatsen waar veel voetgangers en fietsers komen en minder aandacht voor plaatsen waar auto's stil staan. Wanneer in Heusden wordt gekozen voor een prioriteitsstelling dan zouden bijvoorbeeld fietspaden intensiever onderhoud behoeven, terwijl het onderhoud op bijvoorbeeld parkeerstroken wat meer extensief kan plaatsvinden. Om inzicht te verkrijgen in de omvang van de teervervuiling in Heusden is een jaarlijks onderzoek benodigd. Voor de verwerking van teerhoudend asfalt is gemiddeld een bedrag van € 400.000,-- per jaar benodigd, inclusief dit onderzoek. Op basis van uit te voeren asfaltprojecten dient het werkelijk benodigd budget jaarlijks aangevraagd te worden. Bij het bepalen van het budget dient rekening te worden gehouden met 10% extra kosten t.b.v. veilig werken aan de weg (ca. € 110.000,--). Bij het bepalen van het budget dient rekening te worden gehouden met een extra kostenpost van ca. € 40.000,-- voor bermonderhoud.



- 13 -

3

BUDGET EN BEGROTING In dit hoofdstuk wordt het jaarlijks budget van de gemeente Heusden vergeleken met de technische begroting voor de korte en langere termijn (berekend met behulp van het programma Wegbeheer), alsmede de uitgaven voor verhardingenonderhoud van de gemeente Heusden uit de begroting en de jaarrekening.

3.1

Jaarlijks budget gemeente Heusden Het jaarlijks budget van de gemeente Heusden voor groot en klein wegonderhoud bedraagt afgerond € 1.239.000,--. Dit bedrag is opgebouwd uit een basisbedrag van € 1.386.000,-verminderd met de volgende bedragen: – € 24.548,-- voor rationeel wegbeheer (o.a. visuele inspectie); – € 45.000,-- voor het inhuren van externe capaciteit; – € 27.500,-- voor asfaltonderzoek; – € 12.275,-- voor verbeteringswerken (regulier); – € 37.725,-- voor verbeteringswerken (uit groot onderhoud).

3.2

Technische begrotingen uit Wegbeheer Onder onderhoud wordt verstaan groot onderhoud op de korte termijn, het klein onderhoud, het groot onderhoud op de langere termijn en rehabilitatie. Met het DHV programma Wegbeheer is de begroting bepaald voor dit onderhoud.

3.2.1

Budget Groot Onderhoud planjaar 0-5 Onder groot onderhoud wordt in Heusden verstaan oppervlakbehandelingen, overlagen, inlagen over aanzienlijke oppervlaktes, herstraten over aanzienlijke oppervlaktes e.d. Financiering van dit onderhoud vindt plaats uit het onderhoudsbudget. De kwaliteitstoestand van het wegennet is bepalend voor de onderhoudsbehoefte. Op basis van de globale visuele inspectie 2002 is de begroting Groot Onderhoud opgesteld (zie figuur 7).



- 14 -

Figuur 7 Werkbegroting voor groot onderhoud

1200K 1000K 800K 600K

Totalen per jaar en planjaar

400K 200K 0K 2003 1

2004 2

2005 3

2006 4

2007 5

2008 >

In deze figuur is te zien dat de onderhoudsbehoefte tot het met het jaar 2007 varieert tussen ca. € 550.000,-- en € 1.100.000,--. Bij deze budgetten dient te worden aangetekend dat er buiten een toetsing heeft plaatsgevonden voor de korte termijn, planjaren 1 en 2 (2003 en 2004). Omdat het in de praktijk niet wenselijk is om het ene jaar over veel en het andere jaar over veel minder middelen te kunnen beschikken is de werkbegroting voor groot onderhoud vereffend tot het gemiddelde budgetniveau. Voor Heusden bedraagt het gewenste groot onderhoudsbudget tot en met 2007 gemiddeld per jaar ca. € 1.011.000,--. Dit geldt voor de korte termijn, planjaar 1 en 2 (2003 en 2004) en de middellange termijn, planjaar 3 tot en met 5 (2005 tot en met 2007). Voor de korte termijn is een gemiddeld budget van € 1.050.000,-- per jaar benodigd en voor de middellange termijn is dit bedrag € 985.000,--. Alle in deze paragraaf genoemde bedragen zijn exclusief VAT (Voorbereiding, Administratie en Toezicht), klein onderhoud, veilig werken aan de weg, bermonderhoud en onderzoek naar teerhoudendheid. 3.2.2

Budget Groot Onderhoud planjaar 6 e.v. (2008 e.v.) Voor de langere termijn, d.w.z. planjaren 6 en volgend, kan het budget niet langer worden gebaseerd op de huidige kwaliteitstoestand van het wegennet. Daarom wordt het gehele wegenbestand voor deze periode doorgerekend met behulp van prijzen per jaar per "wegtype constructie combinatie" (indeling naar wegtype en constructieopbouw) en kan een budget worden opgesteld. Bij deze budgetberekening behoort de randvoorwaarde van een goed onderhouden wegennet met een gemiddelde kwaliteit. Een voorbeeld van een onderhoudscyclus, schematisch weergegeven ziet er als volgt uit:



- 15 -

Figuur 8 Schematische weergave van onderhoudscyclus

Voorbeeld Cyclus 16 14

Bedrag in €

12 10 8 6 4 2 0 15

20

30

40

50

Jaar

De cyclusbedragen worden berekend door de totaalkosten voor een weg, berekend over zijn levensduur, te delen door de levensduur. Bij asfalt wegtype 4 is dat bijvoorbeeld het bedrag van € 34,83 gedeeld door 81 jaar. Dit levert een bedrag op van € 0,43 benodigd voor het onderhoud van één m2 van een verharding binnen dit wegtype. Vermenigvuldiging van de aldus berekende cyclusbedragen met het areaal levert het jaarlijks benodigde budget voor deze verharding binnen dit wegtype. In bijlage 4 is bij asfalt wegtype 4 een bedrag van € 134.332,-- opgenomen, namelijk € 0,43 x 312.399 m2. Optelling van alle aldus berekende bedragen levert voor groot onderhoud een totaalbudget op van circa € 836.000,-- zie bijlage 4, hetgeen betrekking heeft op het gehele areaal van de gemeente Heusden. Deze budgetindicatie voor de langere termijn is gebaseerd op een gemiddelde kwaliteitsverdeling volgens de door DHV geadviseerde normen in paragraaf 2.3.2. 3.2.3

Budget Klein Onderhoud Naast het grote reguliere onderhoud dient ook klein en direct onderhoud te worden gepleegd. Onder klein onderhoud wordt verstaan het repareren van gaten en kleine ernstige oneffenheden, beperkte scheurreparatie en het plaatselijk herstraten of hertegelen van kleine oppervlakten elementenverharding (voor definities zie ook bijlage 2).



- 16 -

Het volume van dit klein onderhoud is afhankelijk van de kwaliteit van het te beheren wegennet. Bij een kwaliteitsverdeling volgens de geadviseerde norm van DHV hoort een budget van circa 10 % van het groot onderhoud, waarbij wordt uitgegaan van een normaal onderhouden wegennet dat gelegen is op een goede ondergrond. Bij een minder goede grondgesteldheid en een lagere kwaliteit stijgt het budget KO al snel tot 15 %. De gemeente Heusden heeft echter aangegeven een budget voor klein onderhoud van ca. 20 % van het gemiddeld groot onderhoudsbudget te gebruiken. Dit is dan 20 % van € 836.000,-- = € 167.000,--. DHV adviseert echter om het klein onderhoud in stappen te beperken. Op de korte termijn zou dit percentage kunnen worden teruggebracht naar 19 %. Vervolgens op de middellange termijn naar 17 % tot het percentage van 15 % op de lange termijn. 3.2.4

Rehabilitatie- en reconstructiebudget Naast een budget voor groot- en klein onderhoud zal een budget dienen te worden gereserveerd voor het uitvoeren van rehabilitatiemaatregelen. Dit betekent dat de verhardingsconstructie, na het doorlopen van een aantal groot-onderhoudscycli, aan het einde van de levensduur met een zwaardere maatregel weer op het oorspronkelijke structurele en kwalitatieve gebruiksniveau wordt gebracht. Afhankelijk van wegtype en constructieopbouw worden naar verwachting rehabilitatiemaatregelen in Heusden uitgevoerd tussen 50 en 80 jaar na aanleg van de wegconstructie. Rehabilitaties hebben tot op heden in Heusden slechts op zeer bescheiden schaal plaatsgevonden en worden uit de kapitaaldienst gefinancierd en niet uit het budget voor groot onderhoud. Er wordt uitgegaan van het feit dat rehabilitatiemaatregelen zich voor asfaltwerken beperken tot de wegtypen 2 t/m 5 en 7 en voor elementenverhardingen tot de wegtypen 2 t/m 4 en 7. Voor de overige wegen geldt dat rehabilitatie vrijwel altijd het gevolg is van beleidsthema’s als verkeersveiligheid (bijv. herinrichting t.b.v. 30 km-zones) of maatschappelijke noodzaak (opknappen buurten) en niet noodzakelijk is vanuit technische oogpunt. Vanuit die gedachte worden de bedragen van deze wegtypen gereserveerd voor reconstructiewerkzaamheden. Het betreft circa € 765.000,--. In bijlage 4 zijn de kentallen voor rehabilitatie in Heusden opgenomen. Voor de langere termijn is er afgerond jaarlijks een rehabilitatiereservering van € 1.141.000,-- benodigd. Het wordt aanbevolen om deze budgetten separaat op projectbasis aan te vragen.

3.2.5

Ouderdom verharding en toename verkeersbelasting in relatie tot onderhoud Ouderdom verharding Het cyclusbedrag is berekend als een gemiddelde voor alle wegen over een zeer lange periode. Echter bestaat de individuele cyclus van de verschillende verhardingstypen uit pieken. Indien dus een groot deel van het areaal een zelfde ouderdom heeft, zullen er in de totale onderhoudsbehoefte ook pieken ontstaan.



- 17 -

De levenscycli van asfaltverharding variëren van 50 tot 80 jaar, van elementen van 45 tot 75 jaar. Op basis van analyse van de aanleggegevens blijkt dat de wegen in de gemeente Heusden gemiddeld 24 jaar oud zijn. Dit betekent dat de te verwachten kosten ten behoeve van rehabilitatie de komende 10 jaren nog niet het niveau van het gemiddelde (€ 1.141.000,--) zal bereiken. Rehabilitatie voor wegen in de oudste wijken zijn in de komende periode van 10 jaren wel te verwachten, met name voor de elementenverharding. In de periode waarin een asfaltverharding tussen de 10 en 15 jaar is, wordt in de gemeente Heusden de eerste grote onderhoudsmaatregel verwacht, dus een piek in de onderhoudskosten. Gezien de gemiddelde ouderdom van de wegen in de gemeente Heusden wordt de komende jaren weer een stijging van de onderhoudskosten verwacht. Toename verkeersbelasting De laatste jaren is geconstateerd dat de verkeersbelasting is toegenomen en de verwachting is dat die tendens zich de komende jaren zal voortzetten. Deze ontwikkeling heeft invloed op het onderhouds- en rehabilitatiebudget doordat er vaker onderhoud moet worden gepleegd en bij rehabilitatie niet kan worden volstaan met 'het terugbrengen op het oude gebruikskwalitatieve en functionele niveau' maar dat er een zwaardere constructie moet worden aangebracht. De onderhoudscycli (aan de hand waarvan de budgetten worden berekend) zijn gebaseerd op de huidige verkeerssituatie. Wanneer het verkeer gaat toenemen, dan zullen de cycli worden verkort en dus de budgetbehoefte stijgen. Daarnaast zijn er door verschuiving van het verkeer naar niet- voor die belasting geschikte wegen, dure maatregelen nodig bij het aanpassen van die wegen. Zo moet bij het aanleggen van rotondes mogelijk dure grond worden aangekocht, panden gesloopt, etc.



- 18 -

3.2.6

Totaal budget Groot Onderhoud + Klein Onderhoud + rehabilitatie Samenvattend en afgerond leidt dit tot het volgende overzicht (prijzen inclusief BTW):

Planjaar 1- 2 Groot Onderhoud Klein Onderhoud (ca. 19%) Totaal per jaar

€ € €

1.050.000,-200.000,-1.250.000,--

Planjaar 3- 5 Groot Onderhoud Klein Onderhoud (ca. 17%) Totaal per jaar

€ € €

985.000,-167.000,-1.152.000,--

Planjaar 6 e.v. Groot Onderhoud Klein Onderhoud (ca. 15%) Totaal per jaar

€ € €

836.000,-127.000,-963.000,--

Bijkomende kosten per jaar Veilig werken aan de weg (ca. 10%) Bermonderhoud Totaal per jaar

€ € €

110.000,-40.000,-150.000,--

Jaarlijks o.b.v. Projecten aan te vragen budget (indicatief) Verwijderen teerhoudend asfalt € 400.000,-Rehabilitatie € 1.141.000,-Reconstructies € 765.000,-3.3

Conclusies 1)

2)

Het reguliere onderhoudsbudget dat de gemeente beschikbaar heeft in het jaar 2003 bedraagt afgerond € 1.239.000,-- inclusief klein onderhoud. Dit bedrag is lager dan het op de korte termijn benodigde budget van € 1.400.000,-- per jaar en op de middellange termijn € 1.302.000,-- per jaar. Deze bedragen zijn opgebouwd uit de bedragen voor groot en klein onderhoud, inclusief bijkomende kosten per jaar. Op de lange termijn is dit bedrag wel lager dan het benodigde budget. Er is geprofiteerd van een over het algemeen goede ondergrond. Gezien de te verwachten verhoging van de uitgaven als gevolg van de verkeersmaatregelen en teerhoudendheid van de asfaltverhardingen wordt aanbevolen om de reguliere budgetten op de korte termijn aan te passen aan de benodigde budgetten, mede op basis van de resultaten van onderzoek naar de teerproblematiek in de gemeente.



- 19 -

4

FINANCIERING

4.1

Wijze van financiering In deze paragraaf worden twee mogelijkheden voor financiering uitgewerkt, waarbij het Bestuur een keuze dient te maken voor één van beiden. Het systeem van Rationeel Wegbeheer resulteert in de vaststelling van de financiële onderhoudsbehoefte. Voor de financiering van de onderhoudsbehoefte zijn er twee mogelijkheden, namelijk financieringsmethode met jaarlijks vastgestelde bedragen (ook wel: 'traditionele methode') en de methode die gebruik maakt van een bestemmingsreserve. In beide gevallen wordt er jaarlijks een budget opgenomen in de begroting. Hieronder worden beide mogelijkheden verder uitgelegd.

4.1.1

Financiering met behulp van vaste bedragen Bij deze methode wordt er in de begroting jaarlijks een bedrag voor onderhoud van wegen geraamd. De financiering van dit budget kan plaatsvinden uit de Algemene Middelen, uit subsidies of uit vrijval van de vervangingsinvestering. Alle kosten voor Groot- en Klein Onderhoud komen bij deze financieringsvorm rechtstreeks ten laste van de Begroting (algemene middelen). Aanleg, reconstructie en rehabilitatiewerken worden meestal beschouwd als investeringen. Middels jaarlijkse communicatie met het bestuur worden de benodigde budgetten vastgesteld en aangevraagd. In theorie is een constant budget alleen mogelijk bij een voldoende groot wegennet (> 400 km), met een optimale kwaliteitsverdeling van de onderhoudstoestand van de verharding (ideaalcomplex). De gemeente Heusden voldoet aan die criteria.

4.1.2

Financiering met behulp van bestemmingsreserves Een financieringsmethode waarbij de nodige rust binnen de begroting kan worden gecreëerd indien er sprake is van een fluctuerende onderhoudsbehoefte, is die waarbij gebruik wordt gemaakt van bestemmingsreserves. Daarbij is het uitgangspunt dat de hoogte van het jaarlijkse budget constant is en wordt gebaseerd op de gemiddelde budgetbehoefte op lange termijn. Een ander uitgangspunt is dat het jaarlijkse budget voor onderhoud aan wegen alleen bedoeld is voor onderhoud aan het wegennet in zijn huidige vormgeving en functie, zie onderstaand figuur. In de jaren dat er minder financiële middelen benodigd zijn, wordt het verschil bewaard in de bestemmingsreserve tot de jaren dat er juist meer nodig is. Schommelingen in de bestedingen worden dus opgevangen in de bestemmingsreserve. Afgezien van prijsindexering vindt structurele wijziging van het budget alleen plaats als gevolg van areaaluitbreiding, bij verandering van functie en vormgeving van de weg, alsmede bij beleidswijziging. Bij gebruik van deze methode kan gedacht worden aan een vijfjaarlijkse budgetaanvraag, waarbij jaarlijks middels een tussenrapportage de daadwerkelijk benodigde budgetten worden vastgesteld.



- 20 -

Figuur 9 Financieringsmodel Hoogte Voeding - cyclus groot onderhoud - cyclus rehabilitatie - klein onderhoud - (achterstallig onderhoud)

Financieringsbronnen - algemene uitkering - vrijval vervangingsinvestering (functie 2.10) - subsidies...

Budget onderhoud Wegen

Gedekt - klein onderhoud - oppervlakbehandelingen - dek- en versterkingslagen - vernieuwen totale constructie

4.2

Niet gedekt - herinrichting - verbredingen - nieuwe aanleg - ....

Financiering met niet-gedekte wegenwerken - stadsvernieuwingsfonds - grondexploitatie - bijdrage uit budget onderhoud wegen

Conclusie In overweging wordt gegeven om binnen de gemeente na te denken over de manier waarop in de toekomst de financiering van het totale onderhoud plaats kan vinden. 1) Middels jaarlijkse communicatie met het bestuur worden de benodigde budgetten voor onderhoud vastgesteld en aangevraagd. Separaat worden de budgetten voor verwerking van teerhoudend asfalt, rehabilitaties en reconstructies aangevraagd. 2) Vijfjaarlijks wordt een budgetaanvraag ingediend eventueel inclusief de verwachte budgetten voor verwerking van teerhoudend asfalt, rehabilitaties en reconstructies, waarbij jaarlijks middels een tussenrapportage de daadwerkelijk benodigde budgetten worden vastgesteld. Het resterende budget wordt bewaard in een bestemmingsreserve.



- 21 -

5

COLOFON

Gemeente Heusden/Onderhoudsplan wegen 2003-2004 JBra/PdO/FE/CJ/V-0306 Opdrachtgever Project Dossier Omvang rapport Auteur Bijdrage Projectleider Projectmanager Datum Naam/Paraaf

: : : : : : : : : :


gemeente Heusden wegbeheer gemeente Heusden T2030-01-001 22 pagina's ing. F.A. Ebbink ing. P.S. den Otter ing. F.A. Ebbink ing. J.P.C.M. Brands 5 februari 2003 ing. F.A. Ebbink


- 22 -

BIJLAGE 1

LITERATUUR


bijlage 1

-1-

1)

Publicatie 147 - Wegbeheer - van het CROW (Stichting Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek).

2)

"Onderhoud aan Infrastructuur" in opdracht van Ministerie van Volkshuisvesting Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, december 1985 - DHV Raadgevend Ingenieursbureau BV.

3)

Publicatie 55 - Handleiding Reparatietechnieken in de asfaltwegenbouw - van het CROW (Stichting Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek.)

4)

"Verantwoordelijk Wegbeheer" van de Nederlandse Vereniging van Wegenbouwers d.d. september 1996.

5)

Rationeel beheer van Fietspaden, CROW publicatie 94, 1995

6)

Publicaties 146 a, b, c – Visuele inspecties - van het CROW (Stichting Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstech niek).


bijlage 1

-2-

BIJLAGE 2

BEGRIPPENLIJST


bijlage 2

-1-

–

areaaluitbreiding:

Uitbreiding in m2 (on)verhard wegoppervlak als gevolg van herinrichting, aanleg nieuwe wegen, fietspaden, voetpaden, etc.

–

bibeko:

Binnen de bebouwde kom.

–

bubeko:

Buiten de bebouwde kom.

–

C.B.S.

Centraal Bureau voor de Statistiek.

–

CROW:

Stichting Centrum voor Regelgeving en Onderzoek in de Grond-, Water- en Wegenbouw en de Verkeerstechniek.

–

constructietype:

Indeling op basis van de constructieopbouw van de verharding naar wegbouwkundige aard.

–

cyclusbedrag:

Gemiddeld jaarlijks benodigd bedrag per m2 verhard groot onderhoudoppervlak voor de uitvoering van de in de onderhoudscyclus vastgestelde maatregelen voor groot onderhoud. Cyclusbedrag is inclusief 19% BTW en 15% voorbereiding, algemene kosten en toezicht (VAT kosten).

–

gedragsmodel:

Model waarmee het gedrag van een schade in de tijd kan worden beschreven.

–

globale visuele inspectie:

Visuele inspectie ter verkrijging van inzicht in de kwaliteitstoestand van het wegennet. Hiertoe worden per inspectiestrook beoordelingscijfers gegeven voor de schadegroepen: ● textuur (rafeling); ● vlakheid (spoorvorming, oneffenheden); ● samenhang (scheurvorming).

–

groot onderhoud (GO):

Onderhoudsmaatregelen, dusdanig dat zowel de structurele achteruitgang van de kwaliteit van de verharding wordt vertraagd, alsmede, door conservering, de oppervlakeigen schappen op een acceptabel niveau worden gehandhaafd.

–

herinrichting:

Wijziging, vooral horizontaal maar ook verticaal, in dwarsprofiel van de weg.

–

instandhouding:

Het geheel van onderhoudsmaatregelen, zowel groot- en klein onderhoud als rehabilitatie, om een wegverharding gedurende onbepaalde tijd functioneel en structureel in stand te houden.

–

IBOR:

Integraal Beheer Openbare Ruimte.


bijlage 2

-2-

–

Klein Onderhoud:

Onder klein onderhoud worden die maatregelen verstaan die zowel beperkt van omvang zijn, als die in het lopende planjaar moeten worden uitgevoerd. Klein onderhoud is vooral gericht op het in goede staat houden van de verharding. Plaatselijke reparatie/conservering resulteert in een levensduurverlenging voor de verharding van het wegvakonderdeel in relatie met het uitvoeren van groot onderhoud. Klein onderhoud heeft in hoofdzaak een preventief karakter door het plaatselijk repareren van de verharding, waardoor de kwaliteit van het wegvakonderdeel als totaliteit wordt verbeterd en gehomogeniseerd.

–

Direct Onderhoud:

Direct onderhoud is te karakteriseren als een urgente vorm van klein onderhoud. Vaak zal direct onderhoud dan ook geïnitieerd worden vanuit een klachtenregistratiesysteem of een door de wegbeheerder uitgevoerde veiligheidsinspectie. Daar waar voor klein onderhoud nog enige ruimte voor uitstel van het uitvoeren van de onderhoudsmaatregel binnen het planjaar is en in een planning kan worden ondergebracht, is deze ruimte voor direct onderhoud niet aanwezig. Achtergrond hiervan is meestal het feit dat de schade zodanig van karakter is dat de veiligheid of doorstroming van het verkeer in het gedrang komt.

–

Dagelijks onderhoud:Onder dagelijks onderhoud, ofwel bedrijfsvoering, worden die activiteiten verstaan die tot de dagelijkse werkzaamheden behoren van de beheerorganisatie. Meestal betreft het werkzaamheden die gerelateerd zijn aan het wegmeubilair, zoals herstel van aanrijdingschade en beschadigingen door vandalisme en veeg- c.q. groenwerkzaamheden. Dagelijks onderhoud behoort tot de bedrijfsvoering van de onderhoudsorganisatie en is als zodanig onderdeel van het onderhoudsbeheersingssysteem van de beheerder.

–

levenscyclus:

zie onderhoudscyclus.

–

norm:

Waarde die beoordelingscijfers voor de schadebeelden minimaal moeten hebben om de kwaliteit van de weg niet in gevaar te laten komen.

–

onderhoud:

Hieronder wordt verstaan zowel klein- en groot onderhoud als rehabilitatie.

– –

onderhoudscyclus/ De opeenvolging van groot onderhoudsmaatregelen en instandhoudingscyclus: rehabilitatiemaat regelen in de tijd. planjaar:


zie restlevensduur. bijlage 2

-3-

–

reconstructie:

Rehabilitatie met herinrichting. Onderhoudsmaatregel waarbij niet alleen de verharding op het structurele en gebruiks kwalitatieve niveau bij aanleg wordt gebracht, maar waarbij tevens een herinrichting plaats vindt als gevolg van andere indeling dwarsprofiel, ander materiaalgebruik, andere functie weg, e.d.

–

rehabilitatie:

Pakket maatregelen zonder herinrichting. Als rehabilitatie maatregel wordt beschouwd de zwaarste maatregel welke in de praktijk op een bepaalde verharding wordt uitgevoerd (dus indien gewenst inclusief aanpassen funde ring). Bij rehabilitatie wordt de verharding weer op het oorspronkelijke structurele en gebruikskwalitatieve niveau ge bracht.

–

restlevensduur:

Verwachte levensduur van een verharding vanaf het moment van beoordeling (globale visuele inspectie) tot het moment waarop de norm wordt overschreden.

–

restlevensduurtabel:

Vertaling van het gedragsmodel in tabelvorm, zodanig dat bij een gegeven beoordeling en bekende ouderdom (gerekend vanaf het moment van de laatste groot onderhoudsmaatregel en/of rehabilitatie-maatregel) de restlevensduur kan worden afgelezen.

–

schadebeeld:

Bepaalde zichtbare, typerende vorm waarin schade aan een wegverharding aan de dag treedt.

–

schadegroep:

Groep van schadebeelden die min of meer een directe onderlinge verwantschap hebben.

–

stripping:

Onthechting van bindmiddel en mineraal in een asfaltmengsel door verdringing van water.

–

VAT kosten:

Kosten voor voorbereiding, administratie en toezicht.


bijlage 2

-4-

–

wegtype:


Indeling van de weg naar gebruik op basis van gebruiksfunctie: 1) Hoofdwegen, zoals (stads)autosnelweg en autoweg. 2) Zwaar belaste wegen, zoals (stads)autosnelweg en provinciale weg. 3) Gemiddeld belaste wegen, zoals drukkere waterschapsweg, stadsontsluitingsweg, busbaan en industrieweg. 4) Licht belaste wegen, zoals rustige waterschapsweg, buurtontsluitingsweg, parallelweg en landbouwweg. 5) Wegen in woongebied, zoals woonstraat, woonerf, parkeerterrein en wijkstraat. 6) Wegen in verblijfsgebied, zoals winkelerf, plein en voetpaden. 7) Fietspaden (vrijliggend).

bijlage 2

-5-

BIJLAGE 3

RATIONEEL WEGBEHEER


bijlage 3

-1-

Landelijk wordt er veelvuldig gebruik gemaakt van de methodiek van rationeel wegbeheer. Deze methodiek wordt sinds begin tachtiger jaren op grote schaal toegepast. Als basis hiervoor dient de Publicatie 20 -Rationeel Wegbeheer- van het CROW [1]. Het wegbeheersysteem van DHV is geënt op de landelijke CROW-methodiek en bestaat uit de volgende onderdelen: 1) Vaste gegevens. 2) Kwaliteitsbeoordeling (variabele gegevens). 3) Meerjarenplanning. 4) Onderhoudsbegroting. ad.1 Om een wegennet te kunnen beheren worden de vaste gegevens vastgelegd. Het betreft de locatie, dwarsprofiel, constructie-opbouw, wegtype, historie t.a.v. het onderhoud, etc. ad.2 De vaste gegevens worden aangevuld met de actuele gegevens over staat van onderhoud waarin de weg zich bevindt. Hiertoe worden visuele inspecties, overeenkomstig de schadecatalogus van het CROW, eventueel aangevuld met metingen uitgevoerd en vertaald naar een uniforme waardering volgens de kwaliteitsverdeling (1=voldoende; 2=matig; 3=onvoldoende). ad.3 Een meerjarenplanning wordt bepaald met behulp van gedragsmodellen en restlevensduurmatrices. In de normstelling vindt een aparte weging plaats naar wegtype en constructiecode. ad.4 Aan de hand van vastgestelde onderhoudsmaatregelen en -oppervlakten, eenheidsprijzen en planjaren wordt een meerjarenbegroting gegenereerd. Per wegonderdeel/strook wordt op basis van de maatgevende schade een onderhoudsmaatregel bepaald. Op basis van het effect van de maatregel wordt door het systeem een rendementsberekening gemaakt. Op diverse manieren kunnen de consequenties worden aangegeven van bepaalde keuzes in budgetten (beleid). Vooral de afweging kosten versus kwaliteit geeft beleidsmatig een goede basis voor de besluitvorming. Dit mede omdat onderhoud afhankelijk kan worden gesteld van de wegtype. Rationeel wegbeheer geeft dus aan waar op welk tijdstip en in welke omvang de juiste maatregelen moeten worden genomen om op de meest efficiënte wijze onderhoud uit te voeren en daarmee levensduurverlenging van de verharding te verkrijgen. Het op het juiste moment uitvoeren van onderhoud is de meest economische wijze van beheren. Het is derhalve vanuit technisch en financieel oogpunt noodzakelijk om het uit de wegbeheeranalyse voorgestelde onderhoud voor de volle 100% op het juiste moment uit te voeren. Door het uitvoeren van visuele inspecties en metingen is het actuele kwaliteitsniveau van het wegennet vastgelegd. Efficiënte besteding van financiële middelen vraagt om 100% uitvoering en geen gedeelte hiervan, waardoor de achterstandssituatie continu zou toenemen. Alleen besluitvorming met wijziging van de technische en maatschappelijke geformuleerde richtlijnen kan hierin verandering brengen.


bijlage 3

-2-

De CROW-methodiek gaat er vanuit dat de verhardingen in een goed onderhouden wegennet dienen voor te komen volgens een bepaalde levensduur verwachting met kwaliteit 1, 2, en 3 (voldoende, matig, onvoldoende). Het wegennet behoeft dus niet uit louter wegen in topconditie te bestaan. Het op het juiste moment onderhouden van een wegennet is het volgens een glijdende schaal toepassen van onderhoud op basis van de kwaliteit van de actuele situatie. In principe is wegonderhoud geen investeringsprobleem, maar is het op de juiste wijze beheren en onderhouden van het wegennet. (Zie ook de beschreven kwaliteitsverdeling in hoofdstuk 2, paragraaf 3.2: "Kwaliteit van het wegennet"). Voor verschillende verhardingssoorten gelden echter verschillende criteria. Achtereenvolgens wordt stil gestaan bij asfaltverhardingen, elementenverhardingen (gefundeerd en ongefundeerd) en cementbeton verhardingen. Asfaltverhardingen Met name voor asfaltverhardingen geldt dat bij niet of te laat uitvoeren van onderhoud op een later tijdstip een duurdere en omvangrijkere maatregel nodig is om alsnog de gewenste onderhoudstoestand of levensduurverlenging te verkrijgen. Er is in dat geval sprake van kapitaalvernietiging. Planning van onderhoud is naast behoud van veiligheid (spoorvorming!) vooral gebaseerd op behoud van de structurele waarde. Elementenverhardingen Elementenverhardingen komen voor als tegels bij voet- en fietspaden en als klinkers en betonstraatstenen bij rijbanen, pleinen en parkeerplaatsen. De meest voorkomende schades, namelijk oneffenheden en dwarsvlakheid, zullen indien te laat aangepakt niet snel leiden tot duurdere maatregelen of tot maatregelen van een grotere omvang. Hier speelt de normstelling m.b.t. de verkeersveiligheid en begaanbaarheid, speciaal ook voor voetgangers en fietsers, een grote rol. Het gevolg van het achterwege blijven van gepland onderhoud zijn o.a. verkeersonveilige situaties, een grote kans op klachten en aansprakelijkheidsstellingen. (Zie hoofdstuk 4.4). Het uitblijven van onderhoud of uitvoeren op een later tijdstip dan technisch gewenst, zal niet of in mindere mate leiden tot kapitaalvernietiging. Ter plaatse van industriegebieden, speciaal de locaties op een minder draagkrachtige ondergrond, wordt de elementenverharding aangebracht op een fundering van slakken of granulaat. Dit is in aanleg weliswaar een duurdere oplossing, maar is in onderhoud aanzienlijk goedkoper omdat er minder sprake is van oneffenheden ten gevolge van verzakkingen en dus van minder herstraatwerk. Plaatselijk herstraten m.b.v. nieuw materiaal geeft kleurverschillen in het uiterlijk van verhardingen. Niet altijd is dit "lappendekeneffect" gewenst. Cementbetonverhardingen Voor cementbetonverhardingen, thans in geringe mate aanwezig in gemeente Heusden, geldt in principe hetzelfde als voor asfaltverhardingen, met dien verstande dat de investering bij aanleg doorgaans hoger is. Onderhoud is door de jaren heen minder dan bij asfaltverhardingen, maar niet minder noodzakelijk. Net als bij asfaltverhardingen geldt hier dat niet tijdig uitgevoerd onderhoud op termijn lijdt tot onderhoud dat aanzienlijk duurder kan zijn.


bijlage 3

-3-

In aansluiting op het bepalen van onderhoudsmaatregelen op basis van rationeel wegbeheer dient tevens een afstemming plaats te vinden met werkzaamheden van andere disciplines. Hiermee wordt afstemming beoogd met rioleringswerkzaamheden, kabel en leidingwerken en verkeerskundige of maatschappelijk gewenste aanpassingen.


bijlage 3

-4-

BIJLAGE 4

BEDRAGEN GROOT ONDERHOUD EN REHABILITATIE


bijlage 4

-1-

Asfalt 2 3 4 5 6 7

Kentallen Oppervlak GO KO 1.812 0,61 0,09 273.763 0,52 0,08 312.399 0,43 0,06 40.129 0,35 0,05 304.762 0,26 0,04 20.576 0,35 0,05

Totaal

953.441

Wegtype

Budgetten Rehabilitatie GO KO 1,21 1.105 163 1,21 142.357 21.901 1,05 134.332 18.744 0,67 14.045 2.006 0,62 79.238 12.190 0,67 7.202 1.029 378.279 56.034 434.312

Rehabilitatie 2.193 331.253 328.019 26.886 188.952 13.786 702.137

Elementen 2 3 4 5 6 7

Kentallen Oppervlak GO KO 997 0,45 0,07 228.873 0,4 0,06 294.146 0,35 0,05 38.518 0,3 0,05 988.511 0,25 0,04 598 0,3 0,05

Totaal

1.551.643

Wegtype

Rehabilitatie 0,89 0,89 0,71 0,58 0,56 0,58

Budgetten GO KO 449 70 91.549 13.732 102.951 14.707 11.555 1.926 247.128 39.540 179 30 453.812 70.006 523.817

Rehabilitatie 887 203.697 208.844 22.340 553.566 347 413.775

Beton 3 4 5

Kentallen Oppervlak GO KO 20.221 0,19 0,03 1.535 0,19 0,03 126 0,19 0,03

Totaal

21.882

Wegtype

Budgetten Rehabilitatie GO KO 1,13 3.842 607 1,13 292 46 1,13 24 4 4.158 656 4.814

Rehabilitatie 22.850 1.735 142 24.727

Totaal Totaal

836.248 962.944

2.526.966

Totale reservering voor reconstructies


126.696 1.140.639

764.859

bijlage 4

-2-

BIJLAGE 5

TEERHOUDEND ASFALT


bijlage 5

-1-

Procedure: Tot 1993 werd bij de aanleg en onderhoud van asfaltwegen teer gebruikt als bindmiddel, zij het op relatief beperkte schaal in verhouding tot asfaltbitumen. Met name in oude oppervlakbehandelingen komt teer voor. Teer bevat relatief hoge concentraties PAK (Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen). De gezondheids- en milieurisico's van teer worden dusdanig groot geacht dat verwerking thans niet meer is toegestaan. In de milieuwetgeving en het Bouwstoffenbesluit is geregeld hoe dient te worden omgegaan met in het verleden toegepaste teerhoudende bouwstoffen die vrijkomen bij werkzaamheden. Zolang de wegverharding onaangetast blijft is er geen risico, echter wanneer een weg om technische redenen wordt opgebroken is er sprake van een bijzondere situatie. Het verdient aanbeveling om boorkernen te nemen van de wegen waarvan wordt vermoed dat er teerhoudend asfalt aanwezig is. Vervolgens dienen deze kernen in een gecertificeerd laboratorium te worden onderzocht op het aanwezige teergehalte volgens de PAKmarkermethode. Als dit niets oplevert, kan de eenvoudige DLC (Dunne Laag Chromatografie) methode worden gebruikt. Deze onderzoeken geven indicatief aan waar PAK's aanwezig zijn. Op projectniveau kan te zijner tijd verder worden geanalyseerd met behulp van de HPLC (High Performance Liquid Chromatography) methode, zie ook figuur. Het laboratoriumonderzoek zal aangeven of de in het Bouwstoffenbesluit aangegeven toelaatbare grens van het PAK-gehalte van 75 mg/kg al dan niet wordt overschreden.


Figuur 10 Beslissingsschema teeronderzoek

bijlage 5

-2-

Berekening: Per jaar is er een budget benodigd van € 400.000,--. Dit bedrag is als volgt berekend: 95% van alle asfaltverhardingen komt ongeveer overeen met 700.000 m². Selectief frezen betekent gemiddeld afvoeren van 100 mm asfaltdikte á € 68,-- per ton: 700.000 m² x 0,10 m x 2,5 ton/m3 x € 68,--/ton = € 11.900.000,--. Deze hoeveelheid komt vrij in een periode van ongeveer 30 jaar. € 11.900.000,-- / 30 jaar = ca. € 400.000,-- per jaar. Mogelijk leiden innovatieve verwerkingstechnieken in de toekomst tot een reductie van de verwerkingskosten van teerhoudend asfalt.


bijlage 5

-3-

Onderhoudsplan wegen

Recommend Documents