Oncologische wondzorg
Heleen Lintz-Luidens Verpleegkundig Consulent Radiotherapie
Presentatie opzet • Beknopte uitleg oncologische wondzorg • Casuïstiek • Nieuwe ontwikkelingen oncologische wondzorg • Aanbeveling • Take home message
[email protected]
Verschil oncologisch ulcus en oncologische wond
In de oncologie wordt onderscheid gemaakt tussen een oncologische wond en een oncologisch ulcus
[email protected]
Oncologisch Ulcus
Een oncologisch ulcus is wond (ulcus) ontstaan door een tumor of metastase
[email protected]
Oncologische Wond Een oncologische wond is een wond die ontstaat door de behandeling van een maligniteit Zoals: • Chirurgie • Radiotherapie • Chemotherapie Of een combinatie hiervan.
Oncologisch wondje in oksel na ablatio mamma
[email protected]
Verschil oncologische wond en een oncologisch ulcus
Bij een oncologische wond is het onderliggend weefsel goedaardig, de wond heeft een natuurlijke genezingstendens
[email protected]
Verschil oncologische wond en oncologisch ulcus
Bij een oncologisch ulcus is het onderliggend weefsel kwaadaardig, het ulcus heeft geen natuurlijke genezingstendens
[email protected]
Symptomen en aandachtspunten oncologisch ulcus •
Grillig van vorm
•
Reageert uitsluitend op oncologische behandeling !!!!!!!
•
Rood weefsel is tumor weefsel en geen granulatie weefsel (zwart geel rood kwalificatie van de WCS kan niet worden gebruikt)
•
Penetrante geur
•
Exsudaat productie
•
Verhoogde bloedingsneiging (soms fataal)
•
Pijn (niet altijd)
[email protected]
Extra aandachtpunten in de wondanamnese bij een oncologische wondbehandeling
• Is het onderliggend weefsel benigne of maligne
Ofwel
• Is het een oncologische wond of een oncologisch ulcus
[email protected]
Interactief gedeelte
[email protected]
Oncologisch ulcus mamma Vraag: Er moet bij een oncologisch ulcus met zwart necrotisch weefsel eerst een necrotectomie plaats vinden om de oncologische behandeling enigszins tot een succes te maken
Waar of niet waar
Oncologisch ulcus Vraag: Er moet bij een oncologisch ulcus met zwart necrotisch weefsel eerst een necrotectomie plaats vinden om de oncologische behandeling enigszins tot een succes te maken
Antwoord
Neen Bij een oncologisch ulcus is een necrotectomie vrijwel altijd gecontraïndiceerd vanwege het ontbreken van vasoconstrictie van het tumorweefsel
Genezing oncologisch ulcus mogelijk? Reductie en genezing van een oncologisch ulcus is niet mogelijk in dit stadium
Waar of niet waar
Genezing oncologisch ulcus mogelijk? Antwoord
Ja De enige mogelijkheid om een oncologisch ulcus te genezen of te reduceren is een oncologische behandeling (mits deze nog mogelijk is)
Een juiste productkeuze is alleen ter comfort van de symptomen
Reinigen oncologisch ulcus
•
Douchen
•
Contra-indicatie voor een necrotectomie (zowel chemisch als mechanisch)
•
Alleen oncologische behandeling!!!!!! kan reductie of genezing van het ulcus bewerkstelligen
Vraag over geurprobleem Het neerzetten van een schaaltje versgemalen koffie is een goede interventie bij een geurprobleem bij een oncologisch ulcus. ja Nee Weet het niet
[email protected]
Interventies geurbestrijding Stap 1 Oncologische behandeling Stap 2 Oorzaak behandelen Stap 3 Geur absorberen Stap 4 Geur neutraliseren
• oliën, spray, gel of pompjes
[email protected]
Vraag over geurprobleem Het neerzetten van een schaaltje versgemalen koffie is een goede interventie bij een geurprobleem bij een oncologisch ulcus.
Ja
Nee
Weet het niet
[email protected]
Vraag over klein diffuse bloeding Kleine diffuse bloedinkjes kun je het best afdrukken met een haemostatisch verband
Waar of niet waar
Interventies kleine bloedingen •
Oncologische behandeling met name radiotherapie is zinvol
•
Afdrukken met hemostatisch verband
•
Afdrukken met ijsklontjes
•
Afdrukken met in gazen gedrenkte xylometazoline (otrivin neusdruppels)
•
Afdrukken met in gazen gedrenkt 1:1000 gedrenkte oplossing adrenaline
•
Embolisatie
Casus heer C •
60 jarige alleenwonendend man, weinig mantelzorg
•
Groot oncologisch ulcus uitgaande van mondbodem
•
Is uitbehandeld (tumor groeide direct na de bestraling weer door)
•
Penetrante geur
•
Veel exsudaat
•
Geen pijn
•
Voedingsproblematiek
•
Verhoogde bloedingsneiging
Vragen Casus Heer C • •
•
60 jarige alleenwonend, weinig mantelzorg Groot oncologisch ulcus uitgaande van mondbodem
Vragen •
Hoe reinig je dit ulcus
•
Kan deze man nog een oncologische behandeling worden aangeboden
Is uitbehandeld (tumor groeide direct na de bestraling weer door)
•
Penetrante geur
•
Veel exsudaat
•
Welke productkeuze maak je
•
Wat zijn je intervenities bij zijn voedingsproblematiek
•
Geen pijn
•
Voedingsproblematiek
•
Verhoogde bloedingsneiging
Verzorging ulcus en productkeuze •
Dagelijks douchen
•
Bloedinkjes afdrukken met een haemostatisch verband
•
Metronidazol gelei op geurabsorberend alginaatverband
Zoek de fout in bovenstaande foto
•
Afdekken met een absorberend verband
•
Fixeren met zacht buisverband
Plan van aanpak Blow-Out (fatale bloeding) •
Multi-disciplinair bespreken
•
Donkere handdoeken bij de hand
•
Sedatie beleid afspreken (wie doet wat en wie is bevoegd)
•
Huisartsenpost op de hoogte stellen
•
112 bellen
Nieuwe ontwikkelingen oncologische wondzorg • Bij de indicatie bacteriële veranden lijken zilververbanden zijn op retour, honingverbanden in opkomst • Dreigende vergoedingsproblematiek Kosten/baten!!!! • Door nieuwe bestralingstechnieken zijn de wonden (nattende desquamatie) ontstaan door radiotherapie naar schatting met 80% gedaald.
[email protected]
Concomitante behandeling chemo/radiotherapie voor bestraling met IMRT techniek
[email protected]
Intensity Modulated Radiotherapy (IMRT)
De patiënt op de foto heeft dezelfde dosis chemo en radiotherpie gekregen als de patien op de vorige foto, maar is met IMRT techniek bestraald. De foto is bij beiden op de laatste dag van de bestraling genomen.
[email protected]
Aanbevelingen • Het kennis centrum wondzorg WCS organiseert jaarlijks een twee daagse cursus oncologisch wond, waar alle aspecten van de oncologische wondzorg aan bod komt. • WCS heeft een zeer compleet wonden boek, wat jaarlijks opnieuw wordt herzien. Hier is een uitgebreid hoofdstuk oncologische ulcera en oncologische wonden in te vinden www.wcs.nl
[email protected]
Take home message:
Alle interventies oncologische ulcera op een rij in dit boek Hoofdstuk “Oncologische Ulcera”
Palliatieve zorg, richtlijnen voor de praktijk ISBN: 978 90 72175 39 7 Nur-code 871
Richtlijn is tevens in te zien en te downloaden op www.pallialine .nl
Dank voor uw aandacht!
[email protected]
Productinformatie
Vette gazen • Traditioneel katoenen gaas met daarop aangebrachte neutrale zalf • Geïndiceerd voor de behandeling van oppervlakkige en vochtafgevende wonden, die meerdere malen per dag van verband worden verwisseld
• Absoluut ongeschikt voor het oncologisch ulcus
[email protected]
Wondcontact materiaal • Een siliconen gel welke op een synthetisch kompres ligt of een glad synthetisch materiaal geïmpregneerd met neutrale zalf • Droogt niet in
• Industriële voorbeelden: Adaptic (Johnson en Johnson) Cutercerin (Smith en Nephew)
[email protected]
Alginaten • • • • •
Hebben een reinigende werking Hebben een bloedstelpende werking Nemen veel wondvocht op Beperken de geurvorming Vormen een gel en creëren daardoor een gunstig wondmilieu
[email protected]
Alginaten • Indicatie: Gele en zwarte ulcererende oncologische wonden met een verhoogde bloedingsneiging en een matige exsudaatproductie • Niet in droge wonden gebruiken • Bij verbandwisseling altijd eerst losweken met NaCl 0,9 %
• Industriële voorbeelden: Algosteril, Kaltostat, Tegagen, Cutinove alginaat
[email protected]
Antibacteriële verbanden • Worden gebruikt ter voorkoming van en bestrijding van wondinfectie • Alleen op indicatie kortdurend toepassen • Voorbeelden: • Zilververbanden of crème (actisorb silver, aquacel ag, , acticoat, flammazine crème) • Honingverbanden of crème (honey soft, medistran wondzalf)
[email protected]
Hydroactieve verbanden ofwel hydrofibers • • • •
Zeer hoge absorptie capaciteit Schept een vochtig wondmilieu Stimuleert de groei van granulatie weefsel Wordt bij voorkeur gebruikt bij rode wonden met extreem veel exsudaat problematiek
• Industriële voorbeelden: Aquacel, Cutinova hydro.
[email protected]
Geurnateuraliserende verbanden • De houtskool bindt de gramnegatieve bacteriën en neutraliseert daardoor de geur • Kan zowel direct op de wond worden toegepast en als secundair verband worden gebruikt
• Industriële voorbeelden: Carboflex, Carbonet, Actisorb
[email protected]
Hydrogel • Door het opnieuw creëren van het vochtige wondmilieu stimuleert men de reiniging van de wond • Droge necrose lost op • Heeft een pijnstillend effect • Wordt gebruikt voor het bevochtigen van droge wonden
• Industriële voorbeelden: Purilon gel, Nu-gel, Duoderm gel, Cutinova gel
[email protected]
Haemostatisch verband • Bestaat uit een sponsje van cellulose, collageen of gelatine • Bevorderen de bloedstolling • Gaan kleine en diffuse bloedingen tegen
• Industriële voorbeelden: Spongostan, Willospon, Novacol
[email protected]
Schuimverbanden • Hebben een goede absorptie capaciteit • Nemen verticaal vocht op, zodat er minder kans op maceratie bestaat • Is doorlaatbaar voor vocht en gassen • Kunnen goed in vorm worden gebracht en op maat worden geknipt
Industriële voorbeelden: Allevyn adhesive, Tielle, Lyofoam, Mepilex (silicone toplaag)
[email protected]
