Odysseus achterna. je eigen leven als avontuurlijke Odyssee. Deel 1 Op zoek naar wie ik ben. De spirituele kant van de Odyssee

Odysseus achterna

je eigen leven als avontuurlijke Odyssee Deel 1 Op zoek naar wie ik ben. De spirituele kant van de Odyssee. Deel 2 De afdaling, de reis naar het einde van de nacht en de wederopstanding in de ochtend. Deel 3 Psyche, de witte godin. Vrouwen en het vrouwelijke, de reis van de ziel in de Odyssee. Psychologie: Odysseus de bedrieger, de schelm.

Dit artikel is achtergrondmateriaal voor de gelijknamige cursus

Jan de Graaf

© Jan de Graaf / uitgeverij Inspiratie – www.inspiratiesite.nl

/ essence college

h i e r

b e g i n t

j e

r e i s

n a a r

b i n n e n

Deel 1 - Op zoek naar wie ik ben Als we in de penarie zitten ligt de vergelijking met topsport of een avontuurlijke zoektocht niet voor de hand. Toch zijn de overeenkomsten treffend.

Odyssee – op weg naar je innerlijke bron Met ‘Odyssee’ wordt een lange zware tocht bedoeld. ‘De’ Odyssee is een episch dichtwerk van 24 hoofdstukken van de Griekse dichter Homeros (ca. 800 v. Chr). Het vormt, samen met de Ilias (Ilias is een andere naam voor Troje), het onmiskenbare fundament onder de Westerse literatuur. Ilias en Odyssee zijn de oudste boeken die we kennen en, net als de Bijbel, zijn ze door de eeuwen heen een inspiratiebron gebleven. De Odyssee beschrijft de reis van de hoofdpersoon Odysseus. Na de lange Trojaanse Oorlog, beschreven in de Ilias, vertrekt Odysseus uit Troje op weg terug naar zijn geliefde thuisland Ithaca. De tocht is vol avonturen, ontberingen en ontdekkingen en duurt uiteindelijk tien jaar. Odysseus weet door zijn doorzettingsvermogen, listigheid en steun van de goden de reis te volbrengen. Gedurende zijn omzwervingen komt hij in het reine met de traumatische ervaringen in de Trojaanse Oorlog en komt hij gesterkt, verrijkt en gevormd weer uit bij zijn eigen bron ... zijn Ithaca. Afzien in je eentje: Odysseus achterna Als Odysseus aanspoelt op het eiland van Kalypso heeft hij heel wat achter zich gelaten. Zijn schepen, zijn mannen, zijn oorlogsbuit. Ook zijn roem, ondermeer gebaseerd op de krijgslist met het houten Paard tijdens de oorlog tegen Troje is hier nutteloos. Zelfs zijn spreekwoordelijke slimheid heeft hem kennelijk verlaten. Wat moet hij hier? Hij wil gewoon naar huis, naar zijn koninkrijk op het eiland Ithaka, waar zijn vrouw Penelope op hem wacht.

ODYSSEUS EN KALYPSO Zij biedt Odysseus onsterfelijkheid aan als hij bij haar wil blijven in haar grot op het eiland Ogygia. Schilderij van de Poolse schilder Jan Styka (8.4.1858–11.4.1925). Kalypso (‘de gesluierde’) verbeeldt de astrale droom van geborgenheid: voor altijd veilig, terug in de moederschoot. Odysseus verbreekt na zeven jaar de betovering. Hij bouwt een vlot en zet opnieuw koers naar huis.

E s s e n c e C o l l e g e  school voor intuïtieve ontwikkeling  E v e r t s h u i s , J u l i an as t r a at 4 , 2 4 1 1 E D B o de g r av e n i n f o @ e s s e n c e c o l l e g e . n l  w w w .e s s e n c e c o l le g e .n l  0 1 7 2 - 6 1 6 3 6 3

Deel 1 - Op weg naar wie ik ben Kalypso is blij. Eindelijk een leuke man! Ze doet er alles aan om hem te houden en haar aanbod is niet mis: eeuwig leven! Ze kan een einde maken aan zijn ongedurigheid, aan zijn pijn en zijn leed. Waarom gaat Odysseus daar niet op in? Als hij bij haar was gebleven hadden we nu niet zo’n prachtig verhaal gehad. Het is nog steeds populair omdat de levenshouding die uit dit inmiddels achtentwintig eeuwen oude heldendicht spreekt kenmerkend is voor de Westerse beschaving: individualistisch, competitief, ondernemend, onderzoekend. Maar ook: authentiek, zichzelf, menselijk. We kunnen nog steeds Odysseus achterna en onze levensreis zien als de spirituele zoektocht van een mens op weg naar huis. ` Odysseus bij Kalypso Wanneer je iemand halverwege zijn leven vraagt wat hij met het tuintje heeft gedaan dat hem werd toevertrouwd krijg je niet meteen antwoord. De meeste mensen hebben niet zomaar woorden voor hun diepste ervaringen. Dus praat je daar niet over. Er is in onze cultuur weinig taal die uitnodigt om te praten over de zin van het leven, het raadsel van de dood, de complexiteit van het lot, de angst voor verlies, voor woede over onrecht en spijt over gemiste kansen. Het leven is eindig, maar we leven liever alsof we nooit zullen sterven, alsof het leven doodloos is. A thanatoi (doodloos) is de naam die de oude Grieken gebruikten voor de goden. Sterfelijken, dat zijn wij, hoezeer we ook moeite doen om dat te vergeten. De Odyssee levert als het ware een blauwdruk voor het vinden van betekenis in het bestaan. Elk mens zit immers van tijd tot tijd vast op het eiland van Kalypso, in een doodloze droom van geborgenheid, vaag verlangend naar huis, je ware zelf. Je kunt het ook anders zien. Op het eiland van Kalypso krijgt Odysseus een training om zijn tuintje op orde te brengen, woorden te vinden voor wie hij is en voor wat hem te doen staat. Een inwijding bij de bron, een volwassenwording. Hij zal dan ongeveer 33 jaar geweest zijn; het begin van de midlife met toenemende rusteloosheid en de centrale vraag: wie ben ik en wat doe ik hier? Wat zit hij daar die zeven lange jaren te doen? Staren naar de horizon?

DE SLUIER VAN KALYPSO Ontdekken, openbaren, doorzien, ontsluieren, ontraadselen – dat is wat de onderzoekende, sceptische kant van onze geest wil. Leren door kritisch te zijn. Apo-calyps betekent: ‘het oplichten van de sluier’. Tijdens ‘de’ Apocalyps, aan het einde der tijden, zal alles uiteindelijk worden geopenbaard zoals het is. De dag van het Laatste Oordeel. Elk mens heeft ook een romantische kant die wil dromen, die gelovig is, die leert door zich in te leven, respect te hebben en niet te oordelen. Met beide kanten moet Odysseus leren omgaan. Hij wordt niet alleen uit de droom geholpen, hij leert zijn droomenergie te gebruiken. Zo’n beetje wat we doen tijdens de Reader Opleiding.

Het verlangen naar de horizon De fascinatie met de horizon, de gezichtseinder, is het sterkst aan de kust. Die scherpe streep in de verte, houdt daar de wereld op? Waar blijft het schip dat die grens passeert? Die fijne lijn tussen water en lucht brengt twee werelden samen; hemel en aarde. We kunnen ons voorstellen, dat jarenlang staren naar de blauwe horizon een intense meditatie kan zijn. Odysseus vocht dag in dag uit met Pothos, de god van het onbestemde verlangen en met Mercurius, de rusteloze ondernemingsgeest. Zijn onrustige geest mocht pas weg toen hij daarmee klaar was, toen hij zijn thuis had gevonden in zichzelf. In de Odyssee is het de godin Athene, smaragdoog wordt ze genoemd, die Odysseus weer op weg helpt. 'Mijn hart breekt gewoon als ik aan de slimme Odysseus denk die al zo lang diep ongelukkig ver van zijn vrienden wegkwijnt op een eiland, de navel van een onafzienbare © ESSENCE COLLEGE - school voor intuïtieve ontwikkeling: een compleet programma voor persoonlijke en spirituele groei 3 Naar inhoudsopgave

Deel 1 - Op weg naar wie ik ben zee'. Athene symboliseert wijsheid en strategisch inzicht, ze stuurt Mercurius naar Kalypso met de boodschap dat ze Odysseus moet laten gaan. Kalypso mokt, alle mannelijke goden mogen met sterfelijke vrouwen slapen, maar als een godin eens een keertje een leuke man aan de haak slaat mag dat weer niet. Die lui op de Olympus zorgen alleen maar goed voor zichzelf‘ Homerus is soms ontwapend oneerbiedig als het op de verhoudingen tussen goden en mensen aankomt. Overmoed deed hem de das om Net als de gemiddelde zoeker naar betekenis ging Odysseus helemaal niet bewust op weg. Hij moest gewoon; het was zijn plicht om zijn eed gestand te doen en met zijn mannen ten strijde te trekken. In de oorlog tegen Troje was hij één van de belangrijkste aanvoerders. Dat verhaal wordt door de dichter Homerus verteld in de Ilias, het boek over de belegering en uiteindelijke inname van de stad Troje. Het dateert uit de 8e eeuw voor onze jaartelling. De Odyssee is een vervolg hierop. Dit verhaal begint als de helden na 10 jaar oorlogvoeren huiswaarts keren – elk naar zijn eigen eiland. De thuisreis van Odysseus zal dan nog eens bijna 10 jaar gaan duren – want de goden zijn tegen hem. Hij is namelijk zo stom om de zoon van de zeegod Neptunus te beledigen, de reus Polyfemos, die hij bovendien zijn enige oog uitsteekt. Deze overmoed (Hubris noemde de Grieken dat) komt hem duur te staan: tegenwind, gevaarlijke klippen en stromingen, zware stormen, schipbreuk – niets blijft hem bespaard. Twee keer wordt hij, met zoutkorsten overdekt, naakt en berooid gevonden op een onbekend strand waar hij na de zoveelste schipbreuk aanspoelt. Over afzien gesproken! Afzien op weg naar huis Hoe vaak denk je niet dat het leven tegen je is? Halverwege heb je heus wel de nodige littekens opgelopen, sommige wonden zijn nog vers. We weten het: de weg naar de top is hard. Toch is dit in onze cultuur wel het pad dat gewezen wordt. We zijn gefascineerd door winnaars, mensen die het ultieme offer brengen op weg naar goud, het eerste miljoen. De lijdensweg naar de top wordt het beste verbeeldt in de topsport. In de media zien we keer op keer de gepijnigde gezichten van sporters aan ons voorbijtrekken. Ze vertegenwoordigen zelfopoffering, wilskracht en doorzettingsvermogen. We zijn gefascineerd door hun bijna bovenmenselijke inzet. We kennen hun palmares, hun ranking, hun toernooioverwinningen, rondetijden, etappezeges. Waar doen ze het voor? We kunnen er een immense behoefte in zien om onszelf uit te dagen, om een top te bereiken, om het beste wat we hebben uit de kast te halen. Een queeste, een zoektocht op weg naar onszelf. Hardlopers, wielrenners, schaatsers, tennissers – we zien afgetrainde lichamen, concentratie, mentale kracht om door een hel te gaan. Eenzaam beuken voor een scherpe tijd, een onmogelijke achterstand wegwerken, blijven doorgaan op dat

Afzien op weg naar huis Topsport spiegelt ons de mentale kracht om moeilijkheden te overwinnen. We zien de zelfopoffering, de wilskracht, de strijdlust die we zelf ook nodig hebben in het leven. We laven ons aan de triomf van de winnaar en de tragiek van de verliezer. Hebben we stress nodig om het gevoel te hebben dat we bestaan?

© ESSENCE COLLEGE - school voor intuïtieve ontwikkeling: een compleet programma voor persoonlijke en spirituele groei 4 Naar inhoudsopgave

Deel 1 - Op weg naar wie ik ben eindeloze rechte stuk als je er eigenlijk al doorheen zit. De fascinatie hiermee is opmerkelijk. Blijkbaar herkennen we hierin iets van onszelf. Tijdens de zware momenten in ons leven, als er veel meer op ons bordje komt te liggen dan we aankunnen, wordt eenzelfde offer van ons gevraagd. We worden ‘op onszelf teruggeworpen’ heet het, we moeten er alleen uitkomen. We zijn allang op weg Elk levensverhaal heeft kenmerken van zo’n persoonlijke zoektocht naar betekenis en bezieling. We boeken successen, we overwinnen tegenslag, houden het uit in een relatie of een baan; steeds krijgen we ook te maken met teleurstellingen, moeilijke beslissingen, afwijzing en miskenning. Vaak voelen we ons eenzaam. Een queeste doe je nooit met z’n tweeën; het is de weg van de eenling, de avonturier, de pelgrim die zich nergens echt thuis voelt en die op elk moment bereid is om zijn spullen te pakken, de zeilen te hijsen, zijn blik gericht op de horizon. Een tocht door de woestijn van het leven. Nog even en je wordt monnik (komt van monos, alleen), of pelgrim (‘vreemdeling’, bedevaartganger); je loopt naar Compostella of je zit elke dag een uurtje voor je witte muur Zen te zijn. Maar ook het zwarte gat waarin je terecht komt na een echtscheiding kan een startpunt zijn voor een queeste. Voor een dergelijke zoektocht is in de antieke oudheid door Homerus een soort Lonely Planet gids geschreven: de Odyssee.

ODYSSEUS EN DE SIRENEN Vaasschildering uit de 5e eeuw voor onze jaartelling. Odysseus heeft zich aan de mast laten binden om zo de verlokkingen van de Sirenen te doorstaan. Zijn mannen horen niets; hun oren zijn dichtgesmeerd met was. De Sirenen beloven van alles met hun betoverende gezang en lokken je zo op de rotsen. Wat is jouw manier om niet toe te geven aan verleidingen?

Je eigen Ithaka Ithaka kan van alles zijn: de perfecte relatie, eindelijk vrede, heel erg rijk worden of gewoon het vooruitzicht ooit 'met Pensioen' te gaan om te genieten van een Welverdiende Oude Dag. Ithaka is een plek in ons hart die doet hunkeren naar de Hemel of terugverlangen naar een Paradijs dat we achter ons moesten laten. Ithaka is de Hoop (die doet leven) en ons door moeilijke tijden helpt. Kenmerkend is dat de beloning gewoonlijk in de toekomst ligt of zelfs buiten dit leven, in het hiernamaals; de belofte van een definitieve verlossing uit het lijden. Bij het Essence College sluiten we liever aan bij spirituele tradities waarin de levensreis zelf een genotvol, verrijkend en wijsgerig proces naar heelwording kan zijn. Zoals gezegd, we zijn allang op pad. Het helpt om je eigen proces als een queeste te zien, een Odyssee, en aan de hand van de avonturen van Odysseus te kunnen bepalen waar je ergens zit op je weg naar huis. Hier begint het gedonder Wanneer Odysseus na de overwinning op Troje met zijn 12 schepen de steven huiswaarts wendt is hij een door de oorlog geharde bruut. Zulke door de oorlog getekende veteranen hebben hulp nodig. In onze tijd worden militairen, zoals degenen die terugkwamen uit Afghanistan, voor debriefing opgevangen op Cyprus of Kreta. Ze kunnen niet zomaar naar huis, ze moeten eerst ontstressen. In deze fase komt Odysseus aan op Aiea, het eiland in het westen waar de godin Kirke (Circe) woont. Zij helpt hem verder, onder andere door hem zijn zelfrespect en zijn mannelijkheid terug te geven. Hij raadpleegt er een orakel, dat hem inzicht geeft in zijn situatie. Hij wordt getraind, krijgt goede raad en wordt gewaarschuwd voor gevaren. Een cursus intuïtieve ontwikkeling zouden we nu zeggen. © ESSENCE COLLEGE - school voor intuïtieve ontwikkeling: een compleet programma voor persoonlijke en spirituele groei 5 Naar inhoudsopgave

Deel 1 - Op weg naar wie ik ben Zo kan hij op zijn verdere reis het betoverende gezang van de sirenen weerstaan die hem willen lokken; het lukt hem ook langs de afschuwelijke monsters Skylla en Charybdis te komen: een fantastische verbeelding van het dilemma, de ‘onmogelijke keus’: word je niet door de één gepakt, dan toch wel door de andere! Odysseus en Penelope De Odyssee kent twee hoofdfiguren: een oorlogsveteraan op weg naar huis en zijn trouwe echtgenote die daar, op het eiland Ithaka, op hem wacht. Noodzakelijkerwijs concentreert de handeling zich op de vele kleurrijke avonturen van de man, maar het verhaal zou nooit geschreven zijn zonder haar passieve, maar sterke aantrekkingskracht. Penelope is steeds aanwezig in zijn verlangen om terug te keren. Tientallen vrijers, troonpretendenten die Odysseus dood wanen, maken haar het hof. Zij houdt ze, dag in dag uit, op een afstand - hopend en wachtend waar elk zinnig mens het allang zou opgeven. Elke dag weeft zij aan haar bruidskleed, de vrijers belovend dat zij haar keus bekend zal maken als het af is; 's-nachts haalt ze het gewevene heimelijk weer uit. Zelfs als dat bedrog wordt ontdekt geeft ze het niet op. Ze vindt andere manieren om deze klaplopers in toom te houden. Als Odysseus uiteindelijk komt en de brutale vrijers overwint, moet ook hij wachten tot ze hem in de echtelijke slaapkamer toelaat. Hij moet zich waardig tonen. Hereniging is het thema van de queeste In onszelf, in onze psyche, speelt zich precies zo’n verhaal af. Het kan even duren voor het verlangen van onze ziel naar hereniging tot ons doordringt. Het leven neemt ons volledig in beslag. Toch kunnen we onder de oppervlakte van het dagelijks bestaan het verlangen voelen van Penelope, de onvrede die brandt in onze borst. Wij zouden zo graag een vervullender leven leiden, meer vanuit heelheid en harmonie, minder vanuit strijd. Onze innerlijke avonturier Odysseus houdt zich lang koest. De onvrede met het bestaan., de roep van je ziel … er is een prikkel nodig, een wending van het lot en ook nog moed om op pad te gaan om je ziel tot rust te brengen. Talloze verhalen beginnen onschuldig met een interessante ontwikkeling, een mysterieus raadsel, een avontuurlijke zoektocht, een nieuwe relatie of werkkring. In het hoofdstuk getiteld ‘de onverwachte reis’ in Tolkien’s ‘In de ban van de Ring’ waarschuwt Bilbo ervoor: “It's a dangerous business, Frodo, going out your door. You step onto the road, and if you don't keep your feet, there's no knowing where you might be swept off to ... “ (het is gevaarlijk, Frodo, om de deur uit te gaan. Je gaat de weg op en als je niet op je voeten let is het de vraag waar je terecht komt ... ). Het boek gaat over het terugbrengen van de Ring, die al het kwaad in de wereld symboliseert, naar zijn oorsprong: het vuur van de Doemberg waarin hij werd gesmeed. Ook deze hereniging brengt verlossing na bovenmenselijke inspanning. Elk avontuur kent dilemma’s, onverwachte wendingen, tegenslagen, momenten waarop we de moed verliezen en zouden willen dat we er nooit aan waren begonnen. We gaan goed of kwaadschiks door de hel: de zwarte nacht van de ziel. Afdaling in de onderwereld Odysseus lijkt een speelbal te zijn van het lot. Zo wordt het boek ook gelezen, als een avonturenroman. De structuur en de diepere zin van het verhaal kan je daardoor gemakkelijk ontgaan. In 'de held met de 1000 gezichten' geeft de mytholoog Joseph Campbell het inzicht, © ESSENCE COLLEGE - school voor intuïtieve ontwikkeling: een compleet programma voor persoonlijke en spirituele groei 6 Naar inhoudsopgave

Deel 1 - Op weg naar wie ik ben dat elk spannend verhaal lijkt op een tocht door de onderwereld. Je gaat een drempel over, er is geen weg terug, je moet er doorheen. De Odyssee heeft duidelijk zo’n structuur. De belangrijkste stadia kunnen worden weergegeven in een cirkel, analoog aan de baan van de Zon langs de hemel opgaan, blinken en verzinken. Als hij het hoogste punt in zijn dagelijkse baan heeft bereikt; het middagpunt pal zuid, begint meteen al de afdaling. Dit is het moment waarop Odysseus vertrekt: hij laat alles achter, hij vertrekt met de Noorderzon, een reis naar het einde van de nacht. Deze kosmische connectie in de Odyssee zie je in de vier archetypische eilanden op de windrichtingen: het paradijs van Kirke in het westen waar de Zon ondergaat, de tocht door de onderwereld naar het eiland van Kalypso dat in het Noorden ligt, de glorieuze zonsopgang op Scheria als er ademloos naar zijn verhalen geluisterd wordt, zijn moeizaam rijzende ster door de ochtend om zijn troon te heroveren op het eiland Ithaka. We zullen verderop deze eilanden bezoeken. Maar eerst kijken we naar de bagage die Odysseus meeneemt. Wat heb je nodig voor je eigen verhaal? Odysseus is trots en koppig maar hij luistert wel Kenmerkend voor de queeste is de verering die Odysseus aan de dag legt voor de goden en de hulp die zij hem daardoor verschaffen. Hij is gehoorzaam en hoewel wantrouwend en voorzichtig, slaat hij goede raad nooit in de wind; zelfs als die tot hem komt via nevelige gestalten en vreemde boodschappen bevat. Odysseus luistert. De oerkrachten die in hem huizen bezitten hem niet, hij luistert ernaar en hij denkt na. Je kunt ook zeggen: hij gebruikt zijn intuïtie. Odysseus is mannelijk in een zee van vrouwelijkheid. Niet alleen de vele godinnen en lieftallige vrouwen dragen het zegel van de Anima, de ziel. We zien keer op keer dat hij niet verzandt in polarisaties, in trotse ego conflicten, maar de weg inslaan van de dialoog. Hij is bereid zijn kop te buigen, zijn trots in te slikken en te handelen, dat wil zeggen, zijn hand te laten leiden door wat nodig en nuttig is. Hoewel hij ontzag heeft voor goden en godinnen en altijd de juiste offers brengt, kan hij behoorlijk van zich afbijten en zelfs op ze mopperen. Zijn wereld bestaat uit wonderen, elke boom, elke struik, elk dier en elk mens op zijn pad is bezield door een geest of een god; zelfs de winden hebben persoonlijkheid en worden gekend in hun nukken en kuren. Dit is animisme, de wereld is bezield. In de huidige westerse zienswijze is de wereld niet geanimeerd maar een machine. We nemen dus ook geen goden en godinnen meer waar en missen zo voeling met het wonder van leven. Volgens de huidige inzichten is de ziel, de anima vervangen door vijf stofjes in de hersenen die onze emoties en ons gedrag aansturen. In die visie zijn we uiteindelijk robots zonder eigen wil. Natuurlijk is het niet de bedoeling om weer in geesten en goden te gaan geloven. Als eerste stap op ons pad naar huis is het voldoende als we het mysterie van bewustzijn, van geheugen en van emotie heel laten en weer leren luisteren naar onze eigen intuïtie. Wanneer we ons afstemmen op de natuur om ons heen, worden we geïnspireerd door de bezielde wereld en staan we open voor de wonderlijke manier waarop de voorvallen in ons leven blijken samen te vallen. Dan kunnen we ook Psyche, de ziel, weer een plek geven in ons leven. Van de psycholoog Carl Gustav Jung is de uitspraak, dat een mensenleven alleen als een mythe, een archetypisch verhaal, kan worden begrepen. Alleen zo kunnen existentiële dilemma’s en diepere lagen zonder oordeel in een groter verband worden weergegeven. Hoe vertellen we onze eigen Odyssee? Welke goden zaten ons dwars, welke godinnen stonden ons bij? Onze eigen zoektocht krijgt een totaal ander perspectief als we het naast dat © ESSENCE COLLEGE - school voor intuïtieve ontwikkeling: een compleet programma voor persoonlijke en spirituele groei 7 Naar inhoudsopgave

Deel 1 - Op weg naar wie ik ben van Odysseus leggen. We herkennen in hem onze eigen worsteling op weg naar huis. Aretè: op een vanzelfsprekende manier jezelf zijn Odysseus luistert, maar ook zijn schranderheid is spreekwoordelijk. Als het moet is hij zo listig en gemeen als een slang, maar hij gaat er zich niet aan te buiten; hij is niet kwaadaardig. Deze voortreffelijke eigenschappen komen voort uit wat de Grieken aretè noemden. Aretè kan het beste worden vertaald met fierheid. Het is een demonstratie van zelfrespect, van eigenwaarde. Aretè hangt ook samen met woorden als Ares (Mars), Aries (Ram) en Aristocratie (Kratos is heerser of machthebber). Een aristos kratos is een voortreffelijk heerser. De Romeinen kenden een dergelijk begrip, alleen was ‘virtus’ (deugd) vooral een kwestie van ‘mannenmoed’. In de Griekse mythologie wemelt het van de vrouwen met aretè, zoals Koningin Arete ‘met de blanke armen’: Odysseus knielt voor haar als smekeling en omarmt in een oeroud gebaar haar knieën om als gast ontvangen te mogen worden op Scheria, ‘want als zij u eenmaal in haar hart heeft gesloten, dan is er hoop dat u snel terugziet wie u lief zijn.’ Het is haar dochter Nausikaä die hem deze raad geeft. Odysseus kan dus in eerbied of als smekeling zijn kop buigen. Ook op ons eigen pad is het belangrijk om onderscheid te kunnen maken tussen twee soorten trots die van het ego en die van het hart. Trots leidt tot hoogmoed en komt voor de val, dat spreekt. Maar het is heel lastig om die twee uit elkaar te houden: de koppige trots die narigheid veroorzaakt en de fiere eigenwaarde die zich niet laat breken. De fijne lijn tussen deze twee is het eigenlijke onderwerp van de Ilias, het boek over het beleg van Troje, dat begint met ‘de wrok van Achilles’. De held Achilles zit mokkend in zijn tent omdat hij zich gekrenkt voelt – bij de verdeling van buit werd hij tekort gedaan. De afwezigheid van de onoverwinnelijke held op het slachtveld pakt voor de Grieken rampzalig uit. Naast de schitterende beschrijvingen van het krijgsbedrijf, de heldenmoed en de spanning van de oorlog gaat het hele boek eigenlijk over de wrok van Achilles en de healing die ontstaat als hij eindelijk met zijn hand over zijn hart strijkt en zijn taak weer oppakt. De aretè van Odysseus is minder star en duidelijker verbonden met zijn hart. Wat maakt het verschil? Trots en perfectie Perfectie is ook zo’n valkuil waar we steeds weer intrappen: wij zijn er nog lang niet, wij zijn zondig, wij zijn nog niet volmaakt. Wij proberen 'het goed te doen' - en zullen altijd falen. De ogen van anderen zijn hierbij cruciaal. We meten ons met anderen. In de Odyssee zie je eigenlijk steeds, dat Odysseus zijn eigen maat is, hij wil voldoen aan zijn eigen aretè. Hij is niet perfect, maar voortreffelijk: een aristocraat. Authenticiteit is tegenwoordig weer een gezochte categorie om mensen mee in te delen. Je ziet meteen hoe gevaarlijk

AGAMEMNON Dodenmasker van Koning Agamemnon, de aanvoerder van de Grieken voor Troje. Het werd in 1876 door Heinrich Schliemann in Mycene gevonden. Sindsdien werd duidelijk, dat het masker enige eeuwen ouder is dan het tijdperk waarin vermoedelijk de Trojaanse oorlog plaatsvond (ca. 12e eeuw v.Chr.)

De Griekse cultuur verspreidde zich over Europa. Tot voor kort kreeg iedereen de Odyssee met de paplepel ingegoten. De levenshouding die uit dit inmiddels achtentwintig eeuwen oude boek spreekt is kenmerkend voor de Westerse beschaving: individualistisch, competitief, ondernemend, onderzoekend.


Deel 1 - Op weg naar wie ik ben dit is als je het verschil niet weet te maken tussen dwarse, koppige trots en de aretè die voortkomt uit fierheid, uit eigenwaarde. Alleen zelf kunnen we uitmaken wat het verschil is – elk oordeel van buiten is wat het is: projectie. Van jezelf uitgaan zonder hoogmoed of laatdunkendheid naar anderen is wat zo bewonderenswaardig is in Odysseus. Ego en aretè - positief leiderschap De Odyssee kent op zich geen moraal. Wat slecht blijkt te zijn, komt voort uit onwetendheid of onmacht, maar vooral uit hubris, hoogmoed. We waren even de verticale dimensie vergeten, we moeten weer in contact worden gebracht met waar het in dit leven werkelijk om draait. Positief leiderschap uit zich in het herstel van de kosmische orde. Odysseus gehoorzaamt aan dergelijke universele wetten, zijn reis vervult het eeuwige verlangen naar hereniging. In zijn aretè, dat wonderlijke mengsel van koppige trots en liefdevolle eigenwaarde, DE EILANDEN IN DE ODYSSEE kan een ontmoeting plaats vinden van het zelfzuchtige ego en het De structuur van elk avontuur, zoektocht, levensverhaal volgt het pad van de Zon langs de hemel: opgaan, blinken wijze hart. Samen kunnen ze uitgroeien tot en verzinken. In de tekening is de horizontale lijn de horizon, een sterk karakter. Wat valt er dan we kijken naar het zuiden, in het westen (rechts) gaat de nog te vertellen over onze ziel, Zon onder. Vanaf valavond vertrekt de Zon hier voor de reis door de nacht en de hergeboorte in de ochtend. In de onze gevoelige maankant? Maan is Odyssee worden de stadia van het proces verbeeld door vier beleving, sfeer, raadsel, vertelling, eilanden, elk met een godin of vrouw van vlees en bloed die fascinatie. Iemand die bezield is de held verder helpt. Op twee ervan spoelt Odysseus naakt, leeft zich in, wordt omhoog berooid en ternauwernood ontsnapt aan de dood aan – en gestuwd naar exaltatie en sublieme steeds krijgt hij hulp op zijn tocht naar huis. beleving of juist bedrukt door pijn, depressie en het leed in de wereld. Emotie is de expressie van de ziel. Er zijn dus vanaf het prille begin in de wieg minstens drie levensverhalen te vertellen: dat van het hart, dat van het ego en de lotgevallen van de ziel zelf. In oude teksten wordt de ziel de Witte Godin genoemd, de ‘driewerf grote’ omdat ze de maangestalten in zich draagt: wassend, vol, afnemend. Hierover in het derde deel meer. Zielzoekers reizen licht De bagage van Odysseus op zijn tocht is net zo luchtig als de astrale sluier die hij moet leren doorzien. Blijven geloven in jezelf en luisteren, je intuïtie gebruiken en open staan voor ingevingen van de goden is zijn richtsnoer. Om de ontwikkeling van Odysseus verder te volgen is het van belang om onderscheid te maken tussen binnen en buitenwereld. Indruk maken op de buitenwereld is op de reis voor Odysseus steeds minder aan de orde. Als hij bij Kalypso aankomt is hij naakt. De uiterlijke kenmerken van zijn verschijning zijn allemaal van hem afgevallen. Wat overblijft is zijn innerlijke ontwikkeling.


Deel 1 - Op weg naar wie ik ben Het innerlijk: ego, ziel en hart Zijn innerlijke beleving in trots, behoefte aan aandacht en dadendrang is verbonden met het begrip ‘Ego’ (ik). Onder dit oppervlakkige ‘ik’ ervaren we onszelf op een dieper niveau als een aanwezigheid, een zijn. Dit besef van zijn noemen we het Wezen of (‘hogere’) zelf; onze spirituele kern zogezegd. Hiermee is aretè (eigenwaarde, integriteit) het meest verbonden en de beleving van onszelf vanuit ons hart. De derde innerlijke instantie is de Ziel (anima of psyche) en die is kenbaar in onze belevingswereld, in onze fantasie en ons inlevingsvermogen. Deze rijke binnenwereld van ego, hart en ziel is verbonden met de buitenwereld via de persoonlijkheid, de verpakking zeg maar van dit alles. Op al deze gebieden maakt elk mens op de Odyssee door het leven een ontwikkeling door. De daden van het ego liggen vast in diploma's, wapenfeiten, gebeurtenissen. Onze beïndrukbare ziel kan hiervan gloedvol of vol treurnis verslag doen, want verhalen vertellen is haar vak. Als ze ook nog in de leer is geweest bij één of meer van de negen Muzen, als ze veel gelezen heeft en geschoold is in muziek, dans en poëzie, zullen we onszelf beter begrijpen en zal ze ons nog beter kunnen inspireren, amuseren, in extase verheffen en troosten. Onze ziel wordt gevoed met dromen; daarom biedt het leven steeds een ander doel. Eerst gaat ons verhaal over later, als we groot zijn. En als we dat, dankzij en ondanks alles, inderdaad geworden zijn, gaat het onophoudelijk over keuzes maken, ambities realiseren, koersen uitzetten, doelen stellen. Het ego aan het werk. Tegen de veertig komt de vraag: is dat alles wat er is? Wanneer is het tijd voor Leeuwenmoed, wanneer voor ziel, wanneer voor heldendaden, wanneer voor genieten van de avonturen op onze eigen tocht naar Ithaka? Als we jong zijn volgen we de kronkelwegen van het lot, tijdens de tweede helft van ons leven wordt het steeds belangrijker om zelf een keuze te kunnen maken. De uiterlijke omstandigheden, de attributen van succes of falen, worden minder interessant. Het blijkt te gaan om onze wezenlijke ontwikkeling. We moeten gaan zorgen voor ons zieleheil.

VRAGEN EN OPMERKINGEN Ego en Aretè: de twee soorten trots - op welke momenten in je leven heb je het verschil ervaren? Ben je een aristocraat – dat wil zeggen: je eigen maat? Positief Leiderschap: als loyaal werknemer, als leidinggevende en zeker als je kinderen hebt ben jij degene die de harmonie, de kosmische orde bewaakt. Hoe gaat je dit af? Tocht door de onderwereld: Wat zijn jouw ervaringen daarmee? DEEL 2 DEEL 3

De afdaling, de reis naar het einde van de nacht en de wederopstanding in de ochtend. Psyche, de witte godin. Vrouwen en het vrouwelijke, de reis van de ziel in de Odyssee. Psychologie: Odysseus de bedrieger, de schelm.


Literatuur, artikelen en lesbrieven

LITERATUUR GRIEKSE GODEN EN MYTHEN Odysseia – de reizen van Odysseus– vertaling Imme Dros (alleen 2e hands verkrijgbaar). Warm aanbevolen! De goden van de Olympus – geschiedenis van een rijke beschaving - Barbara Graciosi PERSOONLIJKE EN SPIRITUELE ONTWIKKELING Boeken door Jan de Graaf te bestellen bij uitgeverij Inspiratie ‘De Astrale Werkelijkheid’ – over intuïtieve ontwikkeling, mindfulness en persoonlijke groei. Aster betekent ster; astraal licht is sterrenlicht, het zachte, geheimzinnige schijnsel dat we kennen op donkere, maanloze nachten. We gebruiken de term om aan te geven dat ergens een mysterieuze sfeer hangt, waardoor we bevangen raken. Meestal moeten we dan gapen en lukt het haast niet om ergens de aandacht bij te houden. ‘Het Helen van Wrok en Mok’ - de kunst van het wraak nemen, quitte spelen, vergeven en zegenen in de emotionele werkelijkheid. Bij het oplossen van conflicten gaat het uiteindelijk over uit je trots stappen om in je hart te komen. Onder de manieren om dit te bereiken geldt ook ‘kiet spelen ’Ringband 34 pagina's. ‘Projectie, overdracht en tegenoverdracht’ - beeldvorming en 'plaatjes': de vicieuze cirkel van beelden. Ringband, 38 pagina's. DOWNLOADS Een keus uit artikelen en lesbrieven door Jan de Graaf, beschikbaar op de Inspiratiesite FILOSOFIE & TEMPERAMENT Ken Jezelf! Op zoek naar innerlijk licht. Van Socrates en Plato tot de Stoïcijnen. Als je de Griekse geschiedenis nagaat begrijp je wel waarom ze daar zowel de filosofie als de democratie moesten uitvingen: het was een driftig, wraakzuchtig volk, dat best wat hulp en aanmoediging kon gebruiken om zich te leren beheersen. Op de tempels in Delphi stonden aanmaningen om in alles maat te houden en niets te overdrijven, waaronder de bekende spreuk 'Ken Jezelf' (gnothi seauton). Op deze spreuk is onze cultuur nog steeds gebaseerd. Lees meer >> IN GESPREK MET DE OUDE MAN VAN DE ZEE Niets is wat het lijkt, en zeker niet als de planeet Neptunus ergens de hand in heeft. Nu de oude zeegod al een tijdje in zijn eigen teken de Vissen staat - en er tot 2025 zal blijven - kunnen we kijken wat hij aanricht, zowel in de wereld als in ons persoonlijke leven. Neptunus kan zowel een Beëlzebub als een Hemelse Inspirator zijn. De subtiele draden die hij door het patroon van het leven weeft zijn bekend: hoop, redding, illusie en desillusie, grootse collectieve fantasieën - en van de weeromstuit materialisme, escapisme en fundamentalistische drijverij. Lees meer MARS - MOTIVATIE EN MOTORIEK Mars zet dingen in gang. Zijn dadendrang en dus ook zijn ongeduld is spreekwoordelijk. Stilzitten is voor Mars een crime, hij wil bewegen, naar buiten, rennen, wilde spelletjes spelen, zijn kracht meten, winnen en als het moet, eervol verliezen. Mars in de horoscoop laat zien wat je motieven zijn, wat je motiveert en ook, hoe vrij je bent in je motoriek, je bewegingsvrijheid. Mars is onze Innerlijke Krijger, een bewegelijke figuur, verbonden met onze maagchakra en dus met plezier en voldoening. Klik hier >> HOVENIER IN EIGEN TUIN Groei, volwassenwording en autonomie in de biologische, emotionele en spirituele ontwikkeling. Naast de lichamelijk volwassenheid (letterlijk: volgroeid zijn), kennen we de emotionele, mentale en spirituele volwassenheid. Tegelijkertijd is een deel van ons ook nog kind. Vanuit onze volwassenheid zijn we gewend om een beetje neer te kijken op dit kinderlijke, emotionele en onhandige stuk van onszelf. Lees meer >>

VERANDEREN DOE JE ZO Over intuïtie, doorzettingsvermogen en wilskracht. Veel mensen beginnen serieus werk te maken van groei omdat ze het gevoel hebben dat er meer in ze zit. Je wilt veranderen - maar hoe pak je dat aan en hoe omzeil je de klippen en grondzeeën? Belangrijk is om ook op emotioneel gebied te 'Leren Leren': weerstand overwinnen en zin maken. Klik hier >> TAROT HANDLEIDING - met korte duidingen op zakformaat: om uit te knippen. Klik hier Meer downloads vind je op: http://www.inspiratiesite.nl/achtergrond.html


Inhoud deel 1

Inhoudsopgave Deel 1 - Op zoek naar wie ik ben ......................................................................................................................2 Odyssee – op weg naar je innerlijke bron .......................................................................................................2 Afzien in je eentje: Odysseus achterna ...........................................................................................................2 Odysseus bij Kalypso ...................................................................................................................................3 Het verlangen naar de horizon ......................................................................................................................3 Overmoed deed hem de das om ....................................................................................................................4 Afzien op weg naar huis................................................................................................................................4 We zijn allang op weg ..................................................................................................................................5 Je eigen Ithaka ............................................................................................................................................5 Hier begint het gedonder ..............................................................................................................................5 Odysseus en Penelope ..................................................................................................................................6 Hereniging is het thema van de queeste .........................................................................................................6 Afdaling in de onderwereld............................................................................................................................6 Odysseus is trots en koppig maar hij luistert wel .............................................................................................7 Aretè: op een vanzelfsprekende manier jezelf zijn ...........................................................................................8 Trots en perfectie ........................................................................................................................................8 Ego en aretè - positief leiderschap .................................................................................................................9 Zielzoekers reizen licht .................................................................................................................................9 Het innerlijk: ego, ziel en hart ..................................................................................................................... 10 LITERATUUR ................................................................................................................................................ 11 Inhoudsopgave.......................................................................................................................................... 12

DEEL 2 DEEL 3

De afdaling, de reis naar het einde van de nacht en de wederopstanding in de ochtend. Psyche, de witte godin. Vrouwen en het vrouwelijke, de reis van de ziel in de Odyssee. Psychologie: Odysseus de bedrieger, de schelm.


Odysseus achterna. je eigen leven als avontuurlijke Odyssee. Deel 1 Op zoek naar wie ik ben. De spirituele kant van de Odyssee

Recommend Documents