NUNA6
Voorwoord Voorwoord De 2011 World Solar Challenge komt eraan en voor de zesde keer op rij zullen wij, het Nuon Solar Team, deelnemen aan dit wereldkampioenschap voor zonnewagens in Australië. De World Solar Challenge is een race van ruim 3.000 kilometer dwars door de woestijn van Australië. Anderhalf jaar lang zetten wij ons volledig in voor het ontwerp en bouw van onze nieuwe zonnewagen, Nuna6. Met Nuna6 gaan wij voor goud in Australië: een grote uitdaging. Door veranderingen in het reglement en de toenemende concurrentie zal de 2011 World Solar Challenge de spannendste zonnerace ooit worden. Wij hebben er alle vertrouwen in dat we de succesvolle geschiedenis van Nuna kunnen voortzetten. De World Solar Challenge en de aanloop ernaar toe is voor ons een avontuur om nooit meer te vergeten, een verhaal dat wij graag willen delen. Daarom hebben wij dit boekje gemaakt waarin alles te vinden is over het team, de race, onze zonnewagen Nuna6 en de glansrijke geschiedenis van Nuna. Aangezien we nog druk bezig zijn met het raceklaar maken van onze zonnewagen, hebben we voor dit boekje veel foto’s gebruikt van eerdere Nuna’s. Beleef dit avontuur met ons mee!
eam
rT la o S n o Nu
3
nuoN solar team
Pier van Zonneveld
Nadine Rodewijk
Leeftijd: 24 Taak: Teamleider Geboorteplaats: Groningen
Leeftijd: 23 Taak: PR & Ergonomie Geboorteplaats: Langeraar
Pier van Zonneveld is vijfdejaars student Industrieel Ontwerpen. Door zijn technische interesses en praktische ervaring met zowel techniek als met grote groepen mensen past de functie van teamleider perfect bij hem. Ook is Pier verantwoordelijk voor de sponsoring, het organiseren van activiteiten en is hij nauw betrokken bij de public relations en financiën.
Mike Hoogstraten Leeftijd: 23 Taak: Technisch Manager Geboorteplaats: Venlo Mike Hoogstraten is vijfdejaars student en is na zijn bachelor Werktuigbouwkunde begonnen aan een master aan de faculteit Lucht- en Ruimtevaarttechniek. Dankzij zijn brede technische achtergrond is hij technisch manager van het team. De belangrijkste taak voor Mike is om alle disciplines binnen het team te coördineren en de algemene planning te overzien. Mike ziet het als een grote uitdaging om er voor te zorgen dat er tijdens de 2011 World Solar Challenge weer een goed werkende auto klaar staat. 6
Nadine Rodewijk is bezig met haar master Integrated Product Design aan de faculteit Industrieel Ontwerpen. Nadine is gespecialiseerd in ergonomie. Haar belangrijkste taak is om de coureur van Nuna6 op de beste manier te integreren in de auto. Ook doet ze alle public relations van het team. In haar vrije tijd speelt ze hoorn in verschillende orkesten.
Bruno Moorthamers Leeftijd: 21 Taak: Aerodynamica & CAD / Coureur Geboorteplaats: Willebroek (België) Bruno Moorthamers is vierdejaars student Lucht- en Ruimtevaarttechniek. Zijn belangrijkste taak binnen het team is het aerodynamische ontwerp van de wagen. Dit ontwerp is gericht op een zo laag mogelijke luchtweerstand. Daarnaast modelleert hij de volledige auto met een 3D-computerprogramma en is daarmee de schakel tussen de verschillende disciplines. Zijn vroegere bijbaan als instructeur CAD-modelleren en enthousiasme voor techniek en auto’s zullen van pas komen bij de strijd in Australië. 7
Luuk Akkerman Leeftijd: 24 Taak: Hoofd Productie Geboorteplaats: Soest Luuk Akkerman is, na het behalen van zijn bachelor Industrieel Ontwerpen, bezig met de master Integrated Product Design. Door zijn praktische ervaring is de functie Hoofd Productie hem op het lijf geschreven. Naast het fysiek produceren van de zonneauto houdt Luuk zich bezig met het selecteren van productietechnieken en het opstellen van het productieplan. Verder verzorgt Luuk de grafische vormgeving en werkt hij mee aan de ergonomie van de auto.
Javier Sint Jago Leeftijd: 25 Taak: Elektronica / Coureur Geboorteplaats: Aruba Javier Sint Jago is bezig met zijn master Electrical Power Engineering. Hij past zijn kennis die hij heeft opgedaan tijdens zijn bachelor en master toe op Nuna6. Hij houdt zich bezig met de motortechniek. In zijn vrije tijd klust hij graag aan elektronische onderdelen en houdt hij zich ook bezig met windsurfen. Daarnaast wordt hij door de Arubaanse media op de voet gevolgd. Javier is een van de coureurs van Nuna6.
8
Javier is een van de coureurs van Nuna6
Oog voor detail bij de productie van Nuna6
Willem Zwetsloot
Eric Versluis
Leeftijd: 21 Taak: Elektronica Geboorteplaats: Oegstgeest
Leeftijd: 23 Taak: Mechanica & Financiën Geboorteplaats: Schiedam Eric Versluis is student Werktuigbouwkunde en heeft zijn bachelor afgerond. Voordat hij naar de TU Delft kwam heeft hij een HBO-propedeuse Bouwkunde en Bedrijfswiskunde behaald. Zowel aan de TU Delft als op het HBO heeft hij veel ervaring opgedaan in het werken in teamverband en het ontwerp van mechanische onderdelen. De combinatie van ervaring met projecten, analytisch vermogen en werktuigbouwkundige kennis komt uitstekend van pas tijdens het ontwerpen van de zonnewagen.
Willem Zwetsloot ontwerpt samen met Javier het elektronische systeem van Nuna6. Naast het behalen van zijn bachelor Elektrotechniek heeft hij al ruime werkervaring in zijn vakgebied en daardoor is hij een goede toevoeging voor het Nuon Solar Team. Verder is Willem fanatiek atleet. In 2007 was hij Nederlands Jeugdkampioen speerwerpen.
Herman Marquart
Noud Brasjen
Leeftijd: 22 Taak: Mechanica Geboorteplaats: Houten Herman Marquart heeft zijn bacheloropleiding Werktuigbouwkunde afgerond en is begonnen aan de masteropleiding Precision and Microsystems Engineering. Door zijn passie voor voetbal is Herman ook een goede teamspeler. Deze kwaliteit gecombineerd met zijn opleiding geeft Herman een goede basis om de wielophanging van de zonneauto te ontwerpen.
12
Leeftijd: 21 Taak: Strategie Geboorteplaats: Voorschoten Noud Brasjen is in 2007 begonnen met de bacheloropleiding Technische Natuurkunde. Binnen het team is hij verantwoordelijk voor de strategie en de weersvoorspelling, waarbij hij zijn kennis opgedaan tijdens zijn minor Meteorologie goed kan gebruiken. Hij is ingezet bij het ontwerp van het zonnepaneel en zorgt ervoor dat de beste zonnecellentechnologie in de auto gebruikt wordt. Daarnaast is Noud verantwoordelijk voor de allereerste boordcomputer van Nuna6. 13
Woytek Bode Leeftijd: 22 Taak: Structureel Ontwerp / Coureur Geboorteplaats: Rotterdam Woytek Bode is in 2006 begonnen aan zijn bachelor Lucht- en Ruimtevaarttechniek, een studie die hij inmiddels heeft afgerond. Het afgelopen jaar heeft hij de master Design and Production of Composite Structures gevolgd, waar hij ervaring heeft opgedaan met composieten. Hij is medeverantwoordelijk voor het structurele ontwerp van Nuna6. In de avonduren maakt hij websites en onlangs is Woytek begonnen met fotograferen.
Mark de Jong Leeftijd: 23 Taak: Structureel Ontwerp Geboorteplaats: Hazerswoude Mark de Jong is derdejaars student Maritieme Techniek. Met zijn HBO-opleiding Werktuigbouwkunde als achtergrond heeft hij een brede interesse. Samen met Woytek is hij verantwoordelijk voor het structuurontwerp van Nuna6. Ook assisteert hij bij het produceren van de auto. Het in teamverband ontwerpen en bouwen van een wereldklasse zonnewagen is de belangrijkste reden voor hem om deel te nemen aan dit project. 14
Woytek en Mark brengen een gelcoat aan
Nader Etemadi Leeftijd: 23 Taak: Aerodynamica Geboorteplaats: Pijnacker
Nader knipt koolstofvezel
Nader Etemadi is als student Luchtvaart- en Ruimtevaarttechniek samen met Bruno verantwoordelijk voor het aerodynamische ontwerp van Nuna6. Hij is vastberaden de grenzen van het ontwerp op te zoeken om zo de snelste zonneauto te ontwerpen. Deze drive komt door zijn master Aerodynamics, zijn ervaring in productietechniek en Computational Fluid Dynamics. Voor Nader was het combineren van theoretische kennis met praktische ervaring de voornaamste reden om zich bij het team aan te sluiten.
“ Als er geen zon is, ben je of te vroeg, of te laat.”” Nuon Solar Team
17
NUNA6
Nuna6 Nuna6 is alweer de zesde zonnewagen van het Nuon Solar Team. Met vijf succesvolle voorgangers is het een grote uitdaging om een nóg efficiëntere zonnewagen te maken. Omdat de hoeveelheid beschikbare energie beperkt wordt door het wedstrijdreglement is het ontwerp gericht op een zo laag mogelijk verbruik. Dit verbruik is afhankelijk van de luchtweerstand en de rolweerstand. Ruim 70% van het totale verbruik wordt bepaald door de luchtweerstand, ook wel aerodynamische weerstand genoemd. Om het aerodynamische ontwerp van Nuna6 te optimaliseren zijn geavanceerde computerprogramma’s gebruikt. Ook is een aantal windtunneltesten gedaan. Hierbij wordt de luchtstroom zichtbaar gemaakt door fluorescerende olie aan te brengen op het schaalmodel, olie die zichtbaar wordt als er UV-licht op schijnt. De rest van het energieverbruik wordt bepaald door de rolweerstand. Nuna6 heeft maar drie wielen, gebruikt speciaal ontwikkelde banden voor zonnewagens en heeft een bijzonder laag gewicht. Daarom heeft zij een veel lagere rolweerstand dan een normale auto. Het lage gewicht van Nuna6 is mogelijk door de innovatieve materialen die worden gebruikt. De hele body is gemaakt van koolstofvezels. Dit is een zeer licht en tegelijkertijd erg sterk (en stijf) materiaal.
““Als wij sneller rijden, kunnen zij niet winnen ”” Nuon Solar Team 20
Windtunneltest
Canopy
Nuna6 is als een maatpak om de coureur heen ontworpen. Er is net genoeg ruimte voor één persoon. De coureur zit rechtop met zijn benen horizontaal. Het hoofd van de coureur zit in de canopy die boven het zonnepaneel uitsteekt. Dit is ook het luikje waar de coureur instapt, hij moet dus over het zonnepaneel stappen. Lenigheid is hiervoor vereist. In de canopy kan de temperatuur oplopen tot wel 50 graden.
Zonnepaneel
De zonnecellen vangen de energie van de zon op en zetten deze om in elektrische energie, waarmee de motor wordt aangedreven. De grootste verandering in het wedstrijdreglement van dit jaar is de toegestane afmeting van het zonnepaneel. Er zijn twee typen zonnecellen: efficiënte ruimtevaartcellen en (minder efficiënte) “huistuin- en keukencellen”. De afgelopen jaren mochten teams 6 m2 van de efficiënte cellen gebruiken. Dit jaar mogen de teams 6 m2 “huis- tuin- en keukencellen“ gebruiken of 3 m2 efficiënte cellen.
Accu
Stuur
Bijna de gehele auto kan bediend worden vanaf het stuur. De coureur gebruikt het stuur om gas te geven, te remmen, de knipperlichten te bedienen, maar ook om te communiceren met de andere auto’s in het konvooi.
Rollbar
Ook aan veiligheid is gedacht. Deze titanium staaf overkoepelt het hoofd van de coureur en beschermt wanneer Nuna6 over de kop zou slaan.
Torsiebox
Aerodynamische body
Wielkap
De wielkap omhuist het wiel zodat deze bij het draaien niet te veel vuil en water naar binnen slingert. Ook bevordert de wielkap de aerodynamische eigenschappen van de auto. 22
De luchtweerstand van Nuna6 is maar liefst tien keer lager dan die van een normale auto. De hele zonnewagen heeft bij 100km/h ongeveer net zoveel weerstand als je hoofd, wanneer je dit bij dezelfde snelheid uit een autoraam steekt.
Als tijdelijk meer energie binnenkomt dan nodig, wordt de overtollige energie opgeslagen in een accu. Deze energie gebruikt de zonnewagen wanneer het paneel minder energie binnenhaalt, bijvoorbeeld wanneer Nuna6 onder een wolk rijdt.
Deze box zorgt voor verstijving van de auto, zodat die niet vervormt bij de trillingen op de ruwe Australische wegen of bij zware klappen.
Achterwiel / motor
De motor van Nuna6 is geïntergreerd in het achterwiel. Deze elektrische motor is ongeveer drie keer zo efficiënt als de verbrandingsmotor van een gewone auto.
Voorwielen
Nuna6 heeft in totaal drie wielen. Sturen gebeurt met beide voorwielen. 23
world solar
challenge
World solar challenge De 2011 World Solar Challenge vindt plaats van 16 tot en met 23 oktober 2011 en zal net als de vorige edities de deelnemers over een afstand van 3.000 km voeren van Darwin naar Adelaide. Het grootste deel van de race vindt plaats op Stuart Highway, één van de langste snelwegen van Australië. Omdat de zonnewagens op de openbare weg tussen de rest van het verkeer rijden, moeten ze zich aan de snelheidsbeperkingen en verkeersregels van Australië houden. Elke dag beginnen de teams om 08:00 uur met racen, waarna ze om 17:00 uur moeten stoppen en overnachten langs de kant van de weg. In totaal doen zo’n 30 teams mee uit 22 verschillende landen. Onze grootste concurrenten zijn dit jaar University of Michigan Solar Car Team uit de Verenigde Staten, Umicore Solar Team uit België, en het team van Tokai University uit Japan, dat vorig jaar de eerste plaats veroverde. Ongeveer anderhalve maand voor de race vertrekken we naar Australië en leggen we de route in omgekeerde richting af om de weg te verkennen. Vervolgens wordt er nog wekenlang getest in dezelfde omgeving als waar de race plaatsvindt: de Australische woestijn.
“ Als je niet rijdt, sta je stil ” Nuon Solar Team 26
27
Technisch reglement
De coureur moet achteruit kunnen kijken
algemeen reglement
Het gewicht van de coureur wordt aangevuld tot 80 kg
De coureur moet binnen 15 seconden de zonnewagen kunnen verlaten Een kentekenplaat is verplicht De zonnewagen mag niet bumperkleven achter andere voertuigen De draaicirkel is minimaal 16 meter Een stuurwiel is verplicht
De zonnewagen moet zich houden aan de geldende verkeersregels
Aan de buitenkant moet een safety switch zitten Elke dag mogen de teams van 08:00 tot 17:00 uur racen
De maximale remweg bij een snelheid van 50 km/h is 25 meter
28
29
JUNI
JULI
Onthulling Nuna6
AUGUSTUS
Op dit bijzondere moment onthult het Nuon Solar Team Nuna6.
Testen in Nederland
Timing: eind juni
Timing: juli/augustus
De eerste tests met Nuna6 vinden plaats in Nederland.
SEPTEMBER
Vertrek Nuon Solar Team naar Australië Het hele team zal op het vliegtuig stappen richting Australië.
OKTOBER
Start World Solar Challenge
Op zondag 16 oktober 2011 gaat de World Solar Challenge van start. Maar liefst 3.000km door de Outback van Australië. Timing: 16 oktober
Timing: eind augustus
Windtunneltest
Een belangrijk moment voor het team. Dan wordt namelijk de luchtweerstand van Nuna6 in de grote windtunnel van DNW gemeten. Timing: 21 juli
Dynamische presentatie Voor het eerst zal Nuna6 een rijdende demonstratie geven voor publiek. Timing: half augustus
30
Testen in Australië
Finish
Het team gaat al een aantal weken voor de race naar Australië om Nuna6 te kunnen testen in een zelfde soort omgeving als tijdens de race.
Het Nuon Solar Team heeft een duidelijk doel: als eerste over de finish in Adelaide gaan, want de beker moet weer terug naar Delft.
Timing: september/oktober
Datum: 19/20 oktober 31
geschiedenis
nuna
Geschiedenis nuna
NUNA1
Het Nuon Solar Team heeft een glansrijke geschiedenis. Ondertussen heeft het team al ruim tien jaar ervaring en zijn er meer dan zestig studenten bij betrokken geweest. Er zijn vijf succesvolle zonnewagens ontwikkeld en de zesde is nu in ontwikkeling. De resultaten mogen er zijn met vier keer goud en één keer zilver. Met Nuna6 zijn wij van plan de wereldbeker weer terug naar Delft te halen.
2001: Nuon Solar Team debuteert in World Solar Challenge en behaalt de eerste plaats Gewicht: 280 kg Gemiddelde snelheid: 91.8 km/h
“ Je gaat het pas zien, dat Nuna6 de beste is, als je het door hebt ” Nuon Solar Team Wist je dat? Het team ten tijde van Nuna1 nog Alpha Centauri Team heette?
34
35
Nuna2
NUNA3 2005: Opnieuw wordt het goud gewonnen door het Nuon Solar Team
2003: Wederom is de eerste plaats voor het Nuon Solar Team Gewicht: 250 kg Gemiddelde snelheid: 97 km/h
Wist je dat? De teamleider van Nuna2, Diederik Kinds, nog steeds actief betrokken is als adviseur van het Nuon SolarTeam?
36
Gewicht: 189 kg Gemiddelde snelheid: 103 km/h
Wist je dat? Met een gemiddelde snelheid van 103 km/h voor het eerst de magische grens van 100 km/h doorbroken werd? En dat Nuna3 dit wereldrecord nog steeds in handen heeft?
37
Nuna4
NUNA5 2009: Nuna5 behaalt de tweede plaats tijdens de World Solar Challenge
2007: Voor de vierde keer op rij wint het Nuon Solar Team de World Solar Challenge Gewicht: 202 kg Gemiddelde snelheid: 90.9 km/h
Gewicht: 160 kg Gemiddelde snelheid: 91.9 km/h Wist je dat? Nuna5 drie weken voor de start van de race is gecrasht? En dat het team een topprestatie heeft neergezet door in zo’n korte tijd Nuna5 raceklaar te maken?
Wist je dat? De coureur voor het eerst rechtop in de zonnewagen moet zitten in plaats van liggend? Alle Nuna’s startnummer 3 hebben? 38
39
Nuon Solar Team
Nuon
Nadine Rodewijk PR Nuon Solar Team
[email protected] 015-278 41 29
Ton Boon Nuon Mediarelaties
[email protected] 088-098 88 88
