Nucleaire technologie: diversiteit, nut en uitdagingen voor de toekomst

Nucleaire technologie: diversiteit, nut en uitdagingen voor de toekomst

2

M a r k a n t e f e i t e n e n c ij f e r s

Nucleaire technologie, essentieel voor… • … vele dagelijkse toepassingen. Naast elektriciteitsproductie wordt nucleaire technologie ook gebruikt in geneeskunde, voedingsindustrie en tal van andere toepassingen. • … tewerkstelling. Nucleaire technologie is goed voor meer dan 20.000 jobs in ons land. • … concurrentiekracht. België heeft bedrijven die wereldleider zijn in de productie van radio-isotopen voor diagnose en behandeling van kankers en de productie van gedopeerd silicium, de halfgeleider bij uitstek voor de wereldwijde elektronicasector. Kernenergie speelt ook een essentiële rol in de concurrentiekracht van België op energieniveau. • … strijd tegen de klimaatverandering. Niet alleen stoten kerncentrales bijna geen CO2 uit, nucleaire technologie is ook aanwezig in windturbines, hybride voertuigen en andere duurzame toepassingen. • … bevoorradingszekerheid. Kernenergie produceert meer dan 50 % van de elektriciteit in België en is cruciaal voor de stabiliteit van de energiebevoorrading. Daarnaast is de nucleaire sector ook vitaal voor de wereldwijde invulling van de vraag naar medische radio-isotopen en gedopeerd silicium.

BELGISCH NUCLEAIR FORUM

3

i n h o u d s ta f e l

De nucleaire technologie en de grote uitdagingen voor de toekomst

5

Hoofdstuk 1: diversiteit

Nucleaire technologie … meer dan kernenergie alleen

9

Hoofdstuk 2: tewerkstelling

Nucleaire technologie creëert jobs

15

Hoofdstuk 3: Bevoorradingszekerheid

Belgische nucleaire sector is onmisbaar, zowel nationaal als internationaal

19

Hoofdstuk 4: concurrentiekracht

Nucleaire expertise belangrijk voor de Belgische economie

23

Hoofdstuk 5: bijdrage aan meer duurzaamheid

Middel in de strijd tegen de klimaatverandering, en nog veel meer

27

Hoofdstuk 6: veiligheid en beveiliging

Maximale aandacht voor de veilige uitbating van de nucleaire installaties

31

Hoofdstuk 7: kernafval

Nucleaire expertise solide basis voor veilig beheer van kernafval

37

Hoofdstuk 8: publieke opinie

Hoe denkt de bevolking over nucleaire technologie?

41

Hoofdstuk 9: uitdagingen voor de toekomst

Vier goede redenen om te blijven investeren in de Belgische nucleaire sector

45

Bijlagen

47

vo o r wo o r d

De nucleaire technologie en de grote uitdagingen voor de toekomst Een studie van TNS Media (augustus 2013) bracht aan het licht dat de Belg maar weinig weet over de vele toepassingen van nucleaire technologie. Nochtans speelt ze een cruciale rol in de Belgische economie en maatschappij. Ze creëert meer dan 20.000 arbeidsplaatsen, ligt aan de basis van nieuwe industriële ontwikkelingen, is onmisbaar voor het behalen van de energie- en klimaatdoelstellingen en is van vitaal belang voor de diagnose en behandeling van tal van ziektebeelden zoals kanker. België heeft deze expertise door de jaren zorgvuldig opgebouwd en zo een pioniersrol vervuld in tal van toepassingen.

Veelzijdiger dan algemeen gedacht België heeft door de jaren een hoge toegevoegde waarde en concurrentievoordeel gecreëerd in verschillende sectoren dankzij zijn expertise op vlak van kerntechnologie. In de medische sector bijvoorbeeld wordt nucleaire technologie onder meer gebruikt om jaarlijks meer dan 35 miljoen patiënten te helpen met een diagnose of een behandeling. Dat gebeurt aan de hand van radio-isotopen die in onderzoeksreactoren worden geproduceerd. België is wereldwijd één van de weinige landen die over de nodige infrastructuur hiervoor beschikken. De onderzoeksreactor BR2 van het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK•CEN) in Mol levert op piekmomenten 65 % van de wereldwijde productie van medische radio-isotopen.


5

Kerntechnologie speelt ook een cruciale rol in de wereldwijde elektronicasector. Onderzoeksreactoren worden gebruikt om silicium te doperen en er zo een krachtige halfgeleider van te maken die gebruikt wordt in de elektronische circuits van tal van toepassingen zoals hogesnelheidstreinen, windturbines en hybride wagens. Ook in de productie van gedopeerd silicium is België een internationale leider. De meest bekende vorm van nucleaire technologie is kernenergie, een toepassing die onmisbaar is voor België om de klimaatdoelstellingen te behalen. De kerncentrales stoten immers zeer weinig CO2 uit en zijn compatibel met hernieuwbare energie. België heeft zowel kernenergie als hernieuwbare energie nodig om op een CO2-arme manier de energievraag in te vullen. Daarbovenop wordt nucleaire technologie dagelijks toegepast voor de productie van detectoren en tracers, de bewaring van levensmiddelen, de constructie van vliegtuigen en zelfs in de ruimtevaart. Die diversiteit maakt van kerntechnologie een cruciale schakel in de Belgische en de wereldwijde economie.

Technologie die werkgelegenheid creëert Dankzij die vele toepassingen stelt de nucleaire sector in België meer dan 20.000 mensen te werk. Daarin zitten zowel hoogopgeleide als laaggeschoolde werknemers. Een belangrijk deel van die tewerkstelling is sterk lokaal verankerd en zou dus zwaar getroffen worden als een nucleaire speler zou verdwijnen. De actieve ontwikkeling van een sector die werkgelegenheid biedt, is dan ook essentieel.

6


Cruciaal voor de concurrentiekracht en de internationale aantrekkingskracht Kerntechnologie heeft bovendien een belangrijke invloed op de concurrentiekracht van de Belgische ondernemingen. Dat is onder meer te danken aan kernenergie. Met meer dan 50 % aandeel in de Belgische elektriciteitsproductie is kernenergie essentieel voor zowel de bevoorradingszekerheid als de stabiliteit van de kostprijs om elektriciteit te produceren. Daarnaast beschikt België als pionier over een unieke nucleaire expertise die wereldwijd bekend is. Landen zoals China en Japan beseffen dit maar al te goed en tonen een bijzondere interesse voor de Belgische nucleaire competenties. Ook de jonge industrielanden die massaal in kerntechnologie investeren, willen Belgische experts inschakelen om hun ambities in de praktijk te brengen. Kortom, België heeft met zijn nucleaire knowhow een waardevolle internationale troef in handen.

Aan de top van nucleair onderzoek De toonaangevende positie van de Belgische nucleaire sector is historisch gegroeid. Sinds de jaren 1950, met de oprichting van de eerste onderzoeksreactor in Mol, wordt de nucleaire wetenschap in al zijn facetten grondig bestudeerd: universiteiten, onderzoekscentra, industrie en ziekenhuizen voeren dagelijks onderzoek naar nieuwe nucleaire toepassingen. Het fundamenteel nucleair onderzoek in België levert ook internationale erkenning op. Die troeven mogen niet verloren gaan. België heeft behoefte aan een daadkrachtige houding inzake economische en wetenschappelijke domeinen die belangrijk zijn voor tewerkstelling, industrie en economische groei. De nucleaire technologie en de talrijke toepassingen ervan verdienen de nodige steun en een concrete plaats in de komende politieke projecten. Als belangrijke bron van tewerkstelling is kerntechnologie van essentieel belang voor de Belgische economie, en dat op verschillende niveaus: industrie, geneeskunde, energie en onderzoek en ontwikkeling. Kerntechnologie mag dan ook niet het voorwerp vormen van onomkeerbare keuzes.

De leden van het Belgisch Nucleair Forum


7

•• “Eén op twee personen zullen in de loop van hun leven baat hebben bij nucleaire geneeskunde.” ••

8

Hoofdstuk 1

d iv e r s i t e i t

Nucleaire technologie … meer dan kernenergie alleen Nucleaire technologie is alomtegenwoordig. Het meest gekende voorbeeld is kernenergie voor de productie van elektriciteit. Maar daarnaast wordt nucleaire technologie ook ingeschakeld in tal van andere toepassingen. Ze is een essentieel onderdeel voor de invulling van de meest fundamentele behoeften.

GEZONDHEID Steeds belangrijkere rol in geneeskunde Elk jaar krijgen wereldwijd 35 miljoen mensen een diagnose of behandeling dankzij nucleaire geneeskunde, die gebruik maakt van radio-isotopen. Sommige isotopen komen in de natuur voor, maar de meeste die in de nucleaire geneeskunde worden gebruikt, worden kunstmatig geproduceerd. Nucleaire technologie wordt toegepast in meer dan 60 soorten diagnoses en behandelingen van bepaalde ziektebeelden, zoals kanker en hart- en vaatziekten. En dat zou door de snelle ontwikkeling van de nucleaire technologie de komende jaren nog kunnen toenemen. Het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie (IAEA) schat dat tegen 2015 elk jaar 15 miljoen nieuwe gevallen van kanker zullen worden vastgesteld. Meer dan de helft daarvan in ontwikkelingslanden. In de westerse landen zal ongeveer één persoon op twee in de loop van zijn of haar leven baat hebben bij de nucleaire geneeskunde.


9

ELEKTRICITEIT Belangrijk aandeel in elektriciteitsproductie Nucleaire technologie wordt wereldwijd gebruikt. De meest gekende toepassing is kernenergie. Er zijn meer dan 400 kernreactoren operationeel in de wereld. In 2011 produceerden ze samen ongeveer 2.500 miljard kWh, goed voor 11 % van de totale wereldwijde elektriciteitsproductie. In België bekleedt kernenergie een zeer belangrijke plaats in de energiemix. Vandaag staan de kerncentrales van Doel en Tihange in voor meer dan 50 % van de nationale elektriciteitsproductie. Nucleaire technologie vervult ook een niet te verwaarlozen rol in hernieuwbare energietechnologieën. Zo maken de elektrische circuits van onder meer windturbines gebruik van gedopeerd silicium (zie kaderstuk) dat geproduceerd wordt dankzij nucleaire technologie. Kernreactoren wereldwijd

Canada Rusland

Wit-Rusland

Zwitserland

Oekraïne

Armenië

Kazakstan

Verenigde Staten Turkije Jordanië Egypte Mexico

Zuid-Korea

Iran

China

Pakistan

Verenigde Arabische Emiraten

Japan

Bangladesh Indië Vietnam

Indonesië Brazilië

Zuid-Afrika Argentinië

operationeel in aanbouw

Frankrijk

Verenigd Koningkrijk

Zweden

Duitsland

Tsjechië

Spanje

België

Slovakije

Polen

Finland

Hongarije

Roemenië

Bulgarije

Nederland

Slovenië

Litouwen

in projectfase Japan: reactoren niet in werking

10


MOBILITEIT Drijvende kracht voor duurzame mobiliteit Wereldwijd rijden meer dan 5,8 miljoen hybride wagens rond. De elektronische circuits in deze wagens maken gebruik van gedopeerd silicium (zie kader) dat geproduceerd wordt dankzij nucleaire technologie. En zelfs de ruimtevaart doet een beroep op kernenergie. Denk maar aan Curiosity, het voertuig waarmee NASA het oppervlak van Mars verkent. Een plutoniumbatterij houdt het gedurende de volledige reis in beweging.

G e do p e e r d s i li c i u m , d e halfg e le i d e r b ij u itste k vo o r d e e le k tr o n i c a s ec to r Silicium is een essentiële grondstof voor de wereldwijde elektronicasector. Ze wordt gebruikt als halfgeleider in de elektronische circuits van onder meer hogesnelheidstreinen, windturbines en hybride wagens. In zuivere vorm is silicium echter allesbehalve een goede geleider. Het materiaal wordt pas nuttig voor elektronische toepassing door er nieuwe atomen via straling in te injecteren (doperen). Dit proces gebeurt in onderzoeksreactoren, zoals BR2 in het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK•CEN) in Mol.


11

DRINKBAAR WATER Oplossing voor wereldwijde drinkwaterproblematiek Kernenergie wordt steeds vaker toegepast om zout of brak water om te vormen in drinkbaar water. Dagelijks wordt ongeveer 100 miljoen liter niet-drinkbaar water omgezet in drinkbaar water dankzij kerncentrales, die de nodige energie kunnen opwekken voor dit energie-intensieve proces. Deze toepassing zal nog aan belang winnen in de toekomst. Elk jaar dalen de voorraden drinkbaar water, vooral in de Afrikaanse en Arabische landen, waar de droogte steeds dramatischer wordt. Volgens de Verenigde Naties worden vandaag 700 miljoen mensen in 47 landen getroffen door waterschaarste. Tegen 2025 zouden 1,8 miljard mensen geen toegang hebben tot drinkwater en afhankelijk zijn van alternatieve waterbronnen.

VOEDING Voeding zonder bacteriën De voedingssector kampt met twee fundamentele uitdagingen. Ze moet het vee en de gewassen beschermen tegen ziekten en insecten om de kwaliteit en het rendement van de productie op peil te houden. Bovendien streeft ze naar een zo lang mogelijke bewaartijd van de producten. In beide gevallen biedt nucleaire technologie een oplossing. Door producten zoals aardappelen, look, uien en garnalen te doorstralen, worden bacteriën, ziektekiemen en andere schadelijke organismen vernietigd. Zo wordt in België jaarlijks 10.000 ton voedsel doorstraald. Wereldwijd loopt dit cijfer op tot 500.000 ton.

•• Elk jaar krijgen wereldwijd 35 miljoen mensen een diagnose of behandeling dankzij nucleaire geneeskunde •• Kernenergie neemt meer dan 50 % van de totale elektriciteitsproductie in België voor zijn rekening •• Meer dan 5,8 miljoen hybride wagens zijn uitgerust met halfgeleiders die kerntechnologie gebruiken •• 500.000 ton voedsel wordt jaarlijks bestraald om bacteriën te doden •• Elke dag wordt 100 miljoen liter zout of brak water omgezet in drinkbaar water dankzij nucleaire technologie De bronnen van deze cijfers vindt u in bijlage op pagina 57

12


Oneindig veel andere toepassingen van nucleaire technologie Nucleaire technologie ligt aan de basis van vele dagelijkse toepassingen. En dat beseffen we niet altijd. Een kort overzicht van enkele andere toepassingen: ••Dateren van objecten. Via de koolstof-14-methode (C-14) kunnen onderzoekers de leeftijd van een object nagaan door de natuurlijke straling ervan te meten. ••Kunststoffen verstevigen. Dankzij ioniserende straling kunnen producenten kunststoffen verstevigen, gaande van speelkaarten tot zeilboten. ••Behandeling van rookgassen. Bedrijven gebruiken ioniserende straling om schadelijke stoffen te verwijderen uit rookgassen. ••Steriliseren van insecten. Ioniserende straling maakt het mogelijk om insecten te steriliseren, zodat ze zich niet massaal kunnen voortplanten en op die manier oogsten doen mislukken. ••Niet-destructief onderzoek. Ioniserende straling is traceerbaar. Die eigenschap wordt gebruikt om verborgen gebreken op te sporen, zoals scheurtjes in de wand van een drukvat of corrosiesporen in de vleugels van een vliegtuig. Dankzij deze techniek blijft het materiaal intact en hoeft het niet versneden te worden voor (microscopisch) onderzoek. ••Radioactieve traceertechnieken. De toepassing van radioactieve traceringsmethoden op auto-onderdelen laat toe om de prestaties en de betrouwbaarheid van motoren te verbeteren en de vervuiling ervan te verminderen.


13

20.361

arbeidsplaatsen Industriële toepassingen

Onderzoek & ontwikkeling

3% 9%

Transversale spelers

12%

Kernenergie

53%

Nucleaire geneeskunde

23%

•• “De Belgische nucleaire sector stelt meer dan 20.000 mensen tewerk in vijf subsectoren.” ••

14

Hoofdstuk 2

tewerkstelling

Nucleaire technologie creëert jobs De nucleaire sector vervult een belangrijke rol in de Belgische tewerkstelling. Bijna 90 spelers stellen samen meer dan 20.000 mensen te werk. En dat in de meest uiteenlopende vakgebieden, zoals onderzoek en ontwikkeling, elektriciteitsproductie, geneeskunde, afvalbeheer en -transport, en industrie. Dat zijn de resultaten van een studie van PwC Enterprise Advisory (2012), die een gedetailleerd beeld schetst van de werkgelegenheid in de sector.

Spreiding van de jobs

Kernenergie 10.792 jobs

Nucleaire geneeskunde 4.663 jobs

Transversale spelers 2.550 jobs

Onderzoek & ontwikkeling 1.811 jobs

Industriële toepassingen 545 jobs

Kernenergie

Nucleaire geneeskunde


Onderzoek & ontwikkeling

Industriële toepassingen

Onrechtstreeks 5.453 jobs

Afgeleid 6.798 jobs

53%

23%

12%

9%

3%

Type jobs

Rechtstreeks 8.110 jobs


15

Bijna 90 spelers actief in Belgische nucleaire sector De nucleaire sector wordt al te vaak vereenzelvigd met de grote actoren in de elektriciteitsproductie. Nochtans telt de nucleaire sector een grote verscheidenheid aan actoren die actief zijn in soms weinig gekende domeinen. De sector is onder te verdelen in vijf grote categorieën: ••Kernenergie: spelers die rechtstreeks of onrechtstreeks actief zijn bij de productie van elektriciteit op basis van kernenergie. ••Nucleaire geneeskunde: spelers die producten en diensten leveren, zoals radio-isotopen, beeldvormingstechnieken en gespecialiseerde medische software. ••Transversale spelers: bedrijven, organisaties en associaties die een breed assortiment van producten en diensten aanbieden op basis van nucleaire technologie, zoals het beheer van nucleaire veiligheid, het transport van splijtstoffen en radioactief afval en de productie van apparatuur voor meting van nucleaire straling. ••Onderzoek en ontwikkeling: centra die dagelijks onderzoek voeren naar de nieuwste ontwikkelingen op het vlak van nucleaire technologie. ••Industriële toepassingen: spelers die nucleaire technologie gebruiken voor specifieke toepassingen, zoals scanapparatuur voor luchthavens, niet-destructieve onderzoekstechnieken en sterilisatie van medische apparatuur. Vanaf pagina 48 vindt u een overzicht van de belangrijkste spelers in de Belgische nucleaire sector.

16


Meer dan 20.000 jobs in België De nucleaire sector in België is goed voor in totaal 20.361 tewerkstellingsplaatsen: ••Rechtstreeks: alle mensen die in de nucleaire sector werken. (8.110 jobs) ••Onrechtstreeks: toeleveranciers van de nucleaire sector. (5.453 jobs) ••Afgeleid: het equivalent van het aantal werknemers die voor hun inkomen volledig afhankelijk zijn van de persoonlijke uitgaven van mensen die in de nucleaire sector werken. (6.789 jobs) De nucleaire sector stelt zowel hoog- als laagopgeleid personeel te werk. Hooggekwalificeerd personeel is vooral terug te vinden in de rechtstreekse tewerkstelling. De afgeleide tewerkstelling is sterk lokaal verankerd en is dus niet zomaar te vervangen bij het wegvallen van een nucleaire speler.

P ot e n ti e e l vo o r m e e r j o b s Nucleaire technologie in België biedt potentieel voor nog meer arbeidsplaatsen. Zo heeft het Studie centrum voor Kernenergie (SCK•CEN) in Mol het MYRRHA-project gelanceerd. Dit project omvat de bouw van nieuwe infrastructuur (reactor en deeltjesversneller) voor onderzoek naar gebruikte splijtstoffen om de radioactiviteit van kernafval te verminderen. De reactor zal ook ingezet worden voor de productie van gedopeerd silicium en medische radio-isotopen. Het project zal rechtstreeks en onrechtstreeks ongeveer 2.000 nieuwe arbeidsplaatsen creëren.


17

•• “Kernenergie neemt meer dan 50 % van de totale Belgische elektriciteitsproductie voor zijn rekening.” ••

18

Hoofdstuk 3

B e vo o r r a d i n g sz e k e r h e i d

Belgische nucleaire sector is onmisbaar, zowel nationaal als internationaal Nucleaire technologie is van essentieel belang voor de bevoorradingszekerheid van heel wat industriële toepassingen. En dan gaat het niet alleen om het belang van kernenergie in de Belgische energiemix. Ook op internationaal vlak is de nucleaire technologie afkomstig uit België van vitaal belang.

Nationale energiebevoorrading Essentieel voor stabiliteit en zekerheid Vandaag staan de kerncentrales van Doel en Tihange in voor meer dan 50 % van de nationale elektriciteitsproductie. Kernenergie neemt dus een groot aandeel van de energiemix voor zijn rekening. Bovendien is kernenergie samen met hernieuwbare energie de enige manier voor België om minder afhankelijk te zijn van de internationale gas- en oliemarkt, en dus ook hun prijsschommelingen, dure importrechten en zelfs geopolitieke incidenten. Uit een peiling van TNS Media (augustus 2013) is gebleken dat 59 % van de Belgen akkoord gaat met de beslissing van de Belgische regering om de kerncentrales te sluiten. Maar de studie toonde ook aan dat meer dan 70 % van de Belgen bereid is zijn mening te herzien als daardoor de energie bevoorrading in het gedrang zou komen. Volgens een studie van PwC Enterprise Advisory (2013) zou die bevoorradingszekerheid in het gedrang komen als kernenergie uit de energiemix zou verdwijnen. BELGISCH NUCLEAIR FORUM

19

•• “België is een belangrijke wereldproducent van gedopeerd silicium, dat wijdverspreid wordt toe gepast in de elektronische circuits van hybride wagens, hogesnelheidstreinen en windturbines.” ••

Wereldwijde elektronicasector Wereldleider in de productie van gedopeerd silicium Steeds meer toepassingen worden uitgerust met elektronische circuits en halfgeleiders op basis van gedopeerd silicium. België is één van de weinige landen in de wereld die over de nodige nucleaire infrastructuur beschikken om silicium te doperen. Zo staat de onderzoeksreactor BR2 van het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK•CEN) gemiddeld in voor 25 % van de wereldproductie. Die capaciteit is cruciaal om het evenwicht tussen vraag en aanbod op internationale schaal te verzekeren.

•• Kernenergie vertegenwoordigt meer dan 50 % van de Belgische elektriciteitsproductie •• België beschikt over één van de wereldwijd acht onderzoeksreactoren om radio-isotopen te produceren •• De tweede grootste producent ter wereld van medische radio-isotopen voor diagnose en therapie is Belgisch •• Belgische nucleaire technologie wordt jaarlijks toegepast in 6 miljoen medische onderzoeken wereldwijd Gemiddeld 25 % van alle gedopeerd silicium dat gebruikt •• wordt in elektronica is afkomstig uit België De bronnen van deze cijfers vindt u in bijlage op pagina 57

20


•• “België beschikt over één van de acht onderzoeksreactoren in de wereld waar radio-isotopen worden geproduceerd voor gebruik in de geneeskunde.” ••

Internationale medische sector Zwaartepunt voor wereldwijde productie van medische radio-isotopen Radio-isotopen zijn cruciaal voor meer dan 100.000 ziekenhuizen over de hele wereld om een diagnose te stellen en bepaalde ziektebeelden te behandelen. Wereldwijd zijn er slechts acht onderzoeksreactoren operationeel om dergelijke radio-isotopen te produceren: in Canada, Nederland, Frankrijk, Zuid-Afrika, België, Australië, Polen en Tsjechië. België bekleedt een prominente rol in de wereldwijde beschikbaarheid van radio-isotopen voor medisch gebruik. Het SCK•CEN in Mol produceert 25 % van alle medische radio-isotopen in de wereld. Op piekmomenten kan dat zelfs oplopen tot 65 %. Het Instituut voor Radio-Elementen (IRE) in Fleurus is de tweede grootste producent ter wereld van radio-elementen voor medische beeldvorming (hartziekten, botkanker of het opsporen van tumoren) en behandeling van kanker en hart- en vaatziekten. Dankzij de isotopen van het IRE kunnen jaarlijks zes miljoen scintigrafieën (zie kader) uitgevoerd worden.

Wat i s s c i n ti g r afi e ? Scintigrafie is een medische beeldvormingstechniek. De patiënt krijgt een radioactieve stof toegediend via de bloedbaan, het spijsverteringsstelsel of de luchtwegen. Die stof heeft de eigenschap om op bepaalde plekken in het lichaam op te hopen. Door de ioniserende straling op te volgen, wordt het mogelijk om afwijkingen te lokaliseren.


21

•• Door de kernuitstap zou de gemiddelde productiekost van elektriciteit in België met netto 22 % stijgen tegen 2030 •• Belgische onderzoekers publiceren jaarlijks 700 boeken, wetenschappelijke artikels en officiële presentaties over nucleair onderzoek •• De unieke nucleaire expertise in België is exporteerbaar naar meer dan 500 operationele, nieuwe en geplande kernreactoren in de wereld •• IBA, IRE, SCK•CEN en Tractebel Engineering zijn enkele Belgische voorbeelden van wereldleiders in de nucleaire sector •• Wereldwijd doet 30 % van de ziekenhuizen die nucleaire geneeskunde beoefenen een beroep op producten van Belgische origine De bronnen van deze cijfers vindt u in bijlage op pagina 57

22

Hoofdstuk 4

co n c u r r e n t i e k r ac h t

Nucleaire expertise belangrijk voor de Belgische economie Nucleaire technologie is een sterk punt voor de internationale aantrekkingskracht en concurrentiekracht van ons land. Kernenergie zorgt bijvoorbeeld voor een stabiele energiebevoorrading en -productiekost. Bovendien staan verschillende spelers uit de Belgische nucleaire sector aan de internationale top in domeinen zoals nucleaire geneeskunde, de productie van gedopeerd silicium voor elektronische halfgeleiders en de bouw van kerncentrales. Door voort te bouwen op de nucleaire expertise kan België die positie behouden en verstevigen, en zelfs nieuwe industriële activiteiten opstarten en aantrekken.

De voordelen van een continue elektriciteitsproductie De kerncentrales zijn van essentieel belang om de continuïteit van de Belgische elektriciteitsproductie te verzekeren. Met meer dan 50 % aandeel in de totale elektriciteitsproductie speelt kernenergie in België een belangrijke rol in de stabiliteit van de energiebevoorrading. Er is daardoor minder kans op blackouts. Voor de industrie is het als grote elektriciteitsverbruiker ook cruciaal om continu over voldoende elektriciteit te kunnen beschikken. Daarnaast houdt kernenergie in België ook de kost van elektriciteitsproductie relatief stabiel. Dat bevestigt onder meer een studie van PwC Enterprise Advisory (2013). Volgens die studie zou de gemiddelde kost om elektriciteit te produceren op termijn netto met 22 % stijgen tegen 2030 in het geval van het kernuitstapprogramma (zie volgende pagina). In de scenario’s met behoud van de kerncentrales blijft de gemiddelde nettoproductiekost voor elektriciteit relatief stabiel. BELGISCH NUCLEAIR FORUM

23

Energieproductiekost in euro/MWh

Stabiliteit van de energievoorziening en de energieprijzen zijn belangrijke parameters in de investerings- en lokaliseringsbeslissingen van industriële ondernemingen, zeker voor energie-intensieve sectoren. Kernenergie speelt op die manier dus een bepalende rol in het aantrekken van nieuwe industrie in België.

100 95

Sluiting Doel 1

Sluiting Tihange 2 Doel 3

90

Sluiting Tihange 1&3 Doel 4

85 80

Sluiting Doel 2

75

– – kernuitstap (wet 2003 en beslissing juli 2012) > –

70

kerncentrales blijven open >

65

kerncentrales 10 jaar langer open (excl. Doel 1 & 2) >

60 55 2014

2015

2016

2017

2018

2020 2022 2024 2026 2028 2030 2019 2021 2023 2025 2027 2029

De gemiddelde kosten voor elektriciteitsproductie zouden op termijn met 22 % toenemen tegen 2030 als de kerncentrales in België sluiten (Bron: PwC Enterprise Advisory, Impactanalyse van de kernuitstap in België (2013)).

B e lg i ë , é é n van d e ato o m p i o n i e r s De nucleaire expertise in België is historisch gegroeid. In mei 1956 realiseerde het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK•CEN) in Mol de eerste gecontroleerde kettingreactie in zijn onderzoeksreactor BR1 (Belgian Reactor 1). Op dit succes volgde de bouw van nieuwe kernreactoren, eerst op kleine schaal in Mol, daarna in samenwerking met de Fransen in Chooz. Dit leidde in de jaren 1970-80 tot de oprichting van de kerncentrales in Doel en Tihange. Sindsdien is België zijn nucleaire expertise verder blijven uitbouwen, via baanbrekend onderzoek en opleidingen.

Nucleair onderzoek leidt tot nieuwe industriële activiteiten Nucleaire technologie speelt ook een cruciale rol in tal van industriële toepassingen, zoals geneeskunde, elektronica, mobiliteit en hernieuwbare energie. Door te blijven investeren in nucleair onderzoek en ontwikkeling legt de Belgische nucleaire sector nu al de basis voor de industriële activiteiten van morgen. Het SCK•CEN in Mol zou met een nieuwe onderzoeksreactor (MYRRHA) bijvoorbeeld nieuwe radio-isotopen kunnen vinden voor gebruik in de geneeskunde, of nieuwe materialen en brandstoffen voor toekomstige reactoren. 24


Topexpertise als exportproduct België heeft door de jaren een unieke positie verworven op vlak van onderzoek en ontwikkeling in nucleaire technologie. Op die expertise blijven we voortbouwen. Elk jaar publiceren Belgische onderzoekers 700 boeken, wetenschappelijke artikels en officiële presentaties over nucleaire technologie. Universiteiten, ziekenhuizen en industriële onderzoekscentra voeren dagelijks onderzoek naar toepassingen van nucleaire technologie. Zo werken Belgische onderzoekers actief mee aan de ontwikkeling van een nieuwe generatie veilige en zuinigere (hergebruik van gebruikt uranium) kernreactoren. Die kennis kunnen we exporteren. Volgens cijfers van de World Nuclear Association (september 2013) zijn er vandaag wereldwijd 68 kernreactoren in opbouw. Daarnaast zijn er concrete plannen voor de bouw van 175 nieuwe kernreactoren en zijn er voorstellen ingediend voor de bouw van nog eens 314 reactoren.

Wereldleiders in de brede internationale nucleaire sector België telt verschillende wereldspelers in de nucleaire sector. Enkele voorbeelden: •

•

•

•

Het SCK•CEN is goed voor 25 % (op piekmomenten zelfs 65 %) van de wereldproductie van radio-isotopen voor medische diagnoses en behandelingen. Bovendien staat het ook in voor 25 % van de internationale productie van gedopeerd silicium voor gebruik in chips en andere hogevermogenstoepassingen in de elektronica. Het Instituut voor Radio-Elementen (IRE) in Fleurus is de tweede grootste producent ter wereld van radio-elementen voor therapeutische en diagnostische doeleinden. Ion Beam Applications (IBA) is een wereldleider in de productie van uitrusting (deeltjesversnellers, cyclotrons, rhodotrons) en radioactieve geneesmiddelen op maat. Het bedrijf neemt meer dan 50 % van de markt voor protontherapie voor zijn rekening. Bovendien is het bedrijf de wereldwijde nummer één in de productie van dosimeters. Meer dan 3.000 ziekenhuizen wereldwijd maken gebruik van de technologie die IBA ontwikkelt. Tractebel Engineering stond als studiebureau mee aan de wieg van de kerncentrales in Doel en Tihange. Het bedrijf levert consultancy- en engineeringdiensten tijdens de volledige levenscyclus van een nucleaire installatie, van design tot ontmanteling, inclusief operationele ondersteuning en beheer van de splijtstoffen. Tractebel Engineering heeft zijn sterke internationale reputatie te danken aan zijn pioniersrol in de ontwikkeling van processen die de betrouwbaarheid van een nucleaire installatie versterken, de optimalisatie van het splijtstofbeheer en de ontwikkeling van nieuwe inspectietechnieken.


25

Hoeveel CO2 stoten elektriciteitscentrales uit tijdens hun volledige levensduur?

Windmolenparken

12 g/kWh Kerncentrales Zonnepanelen 16 g/kWh 22 g/kWh

(bron: IPCC, “Vergelijkende studie van de CO2-uitstoot van de verschillende energiebronnen tijdens hun volledige levenscyclus” en WNA).

Gascentrales

469 g/kWh Steenkoolcentrales 1.001 g/kWh

•• Met kerncentrales zou de Belgische elektriciteitsproductie in 2030 ongeveer 14 miljoen ton CO2 minder uitstoten dan bij een volledige kernuitstap •• Er rijden 5,8 miljoen hybride wagens op de wereld met elektronische chips die gebruik maken van gedopeerd silicium, geproduceerd op basis van nucleaire technologie •• Nucleaire technologie vermijdt jaarlijks het gebruik van 600.000 liter pesticiden wereldwijd •• Er is slechts 7 g uranium nodig om een gemiddeld Belgisch gezin een jaar lang van elektriciteit te voorzien, tegenover 1.100 kg steenkool en 1.000 m3 aardgas De bronnen van deze cijfers vindt u in bijlage op pagina 57

26


Hoofdstuk 5

b ij d r ag e a a n m e e r d u u r z a a m h e i d

Middel in de strijd tegen de klimaatverandering, en nog veel meer Nucleaire technologie levert vandaag een belangrijke bijdrage aan de strijd tegen de klimaatverandering. Niet alleen dankzij kernenergie, maar ook omwille van de rol die nucleaire technologie speelt in hernieuwbare energie en duurzame mobiliteit.

Elektriciteit zonder uitstoot van broeikasgassen Bij de productie van kernenergie komen vrijwel geen broeikasgassen vrij, zoals CO2 (koolstofdioxide). De sluiting van de kerncentrales in België zou dan ook een negatieve weerslag hebben op de CO2-emissies. Een studie van PwC Enterprise Advisory (2013) bekeek de evolutie in de CO2-uitstoot van de Belgische elektriciteitsproductie met en zonder kernenergie. Daaruit bleek dat die in 2030 zonder de kerncentrales zou oplopen tot 27,1 miljoen ton, ongeveer 1,3 keer meer dan de CO2-uitstoot van het volledige huidige wagenpark in België. Met kernenergie zou de elektriciteitssector in 2030 net geen 13 miljoen ton CO uitstoten. Totale uitstoot CO2 door de elektriciteitsproductie2 in 2030 (Kton) Totale uitstoot CO2 door de elektriciteitsproductie in 2030 (1.000 ton) 30.000

Scenario 1 (S1): kerncentrales blijven open Scenario 2 (S2): kerncentrales 10 jaar langer open (excl. Doel 1 & 2) Scenario 3 (S3): kernuitstap (wet 2003 en beslissing juli 2012)

27.164

20.000

16.622 10.000

12.978 9.652

2015

2030-S1

2030-S2

2030-S3

De studie van PwC Enterprise Advisory schat de totale CO2-uitstoot van de elektriciteitsproductie in België op 9,652 miljoen ton in 2015. Zonder kerncentrales zou de uitstoot in 2030 meer bedragen dan bij behoud van de kerncentrales (PwC Enterprise Advisory. Impactanalyse van de kernuitstap in België (2013)). BELGISCH NUCLEAIR FORUM

27

Kernenergie compatibel met hernieuwbare energie Kernenergie is uiteraard niet de enige manier om de klimaatdoelstellingen te halen. Ook hernieuwbare energievormen zoals zonnepanelen, windturbines, biomassa en waterkracht zijn belangrijke elementen in de energiemix om de uitstoot van CO2 te beperken. Kernenergie is compatibel met hernieuwbare energie om de elektriciteitsbehoefte in België in te vullen zonder explosie van de CO2-uitstoot. Volgens een studie van PwC Enterprise Advisory (2013) is het potentiële aandeel van hernieuwbare energie in de Belgische energiemix te klein om kernenergie volledig te vervangen. Hernieuwbare energie zou tegen 2030 maximum 22 % van de totale energiemix innemen bij een volledige kernuitstap. Dit werd berekend op basis van de geïnstalleerde productiecapaciteit en de gegevens van de National Renewable Energy Action Plan (NREAP) en de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG). Het behoud of de verlenging van kernenergie hoeft de verdere ontwikkeling van hernieuwbare energie niet in de weg te staan, zoals ook onderstaande grafiek duidelijk maakt.

Aandeel van hernieuwbare energie binnen de energiemix (% MWh) % intermitterende hernieuwbare energie 30 %

% totale hernieuwbare energie

Scenario 1 (S1): kerncentrales blijven open Scenario 2 (S2): kerncentrales 10 jaar langer open (excl. Doel 1 & 2) Scenario 3 (S3): kernuitstap (wet 2003 en beslissing juli 2012)

14 % 10 %

11 %

22 %

21 %

19 % 12 %

13 %

6% 2015

2030-S1

2030-S2

2030-S3

Kernenergie en hernieuwbare energie zijn compatibele technologieën om de Belgische elektriciteitsbehoefte in te vullen zonder explosie van de CO2-uitstoot (Bron: PwC Enterprise Advisory, Impactanalyse van de kernuitstap in België (2013)).

Een duurzamer wagenpark Wereldwijd rijden meer dan 5,8 miljoen hybride wagens rond. De elektronische circuits in deze wagens maken gebruik van gedopeerd silicium dat geproduceerd wordt dankzij nucleaire technologie.

28


Nucleaire technologie, een van de bouwstenen van hernieuwbare energie Nucleaire technologie levert niet alleen via kernenergie een bijdrage aan de elektriciteitsproductie. De technologie vormt ook een belangrijk element in hernieuwbare energietechnologieën. Zo maken de elektrische circuits van onder meer windturbines gebruik van gedopeerd silicium dat geproduceerd wordt in onderzoeksreactoren zoals die van het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK•CEN) in Mol.

Zuinig gebruik van natuurlijke grondstoffen Wereldwijd wordt elektriciteit voornamelijk geproduceerd op basis van fossiele brandstoffen, zoals aardolie en –gas. Er is echter veel van nodig om voldoende elektriciteit te produceren om de energiebehoefte in te vullen. Bovendien worden deze brandstoffen ook in andere toepassingen gebruikt, zoals mobiliteit. Kernenergie is daarentegen een efficiëntere manier om elektriciteit te produceren. Er is maar weinig uranium nodig om grote hoeveelheden energie op te wekken. Dat betekent niet alleen dat de grondstofvoorraden minder snel uitputten, er zijn ook minder transporten nodig dan bij fossiele brandstoffen. De belangrijkste uraniumvoorraden bevinden zich in Australië, Canada en Kazachstan.

3.500 0,007 kg 1.100 kg 1.000 m3 890 kg of of of = kWh aardgas uranium steenkool stookolie electriciteit Een gemiddeld gezin verbruikt op jaarbasis ongeveer 3.500 kWh aan elektriciteit. Voor die hoeveelheid stroom is er slechts 7 g uranium nodig.

O p lo s s i n g vo o r d e b e s t r ij d i n g van s c had e lij k e i n s ec t e n Nucleaire technologie wordt ook ingezet in de strijd tegen insecten. Zo maakt de steriele-insectentechniek (SIT) gebruik van gammastralen om mannelijke insecten te steriliseren en op die manier voortplanting te beperken of te vermijden. Dankzij deze biologische bestrijdingstechniek daalde het gebruik van pesticiden wereldwijd met 600.000 liter. Sinds 2006 creëerde deze bestrijdingstechniek bovendien meer dan $ 100 miljoen aan voordelen voor landbouwers over de hele wereld (Bron: IAEA).


29

30

Hoofdstuk 6

veiligheid en beveiliging

Maximale aandacht voor de veilige uitbating van de nucleaire installaties Alle menselijke activiteiten brengen risico’s met zich mee. Het komt erop aan ze maximaal te beheersen. Dit principe geldt onverminderd voor de nucleaire sector. Daarom worden de veiligheid en beveiliging van de nucleaire installaties, transporten en processen regelmatig gecontroleerd, zowel door de nucleaire spelers zelf als door onafhankelijke nationale en internationale controleorganismen. Bovendien volgen de nucleaire actoren nieuwe ontwikkelingen op om de beschermingsmaatregelen continu te optimaliseren.

N u c l e ai r e b e ve i li g i n g EN ve i li g h e i d In de nucleaire sector wordt een onderscheid gemaakt tussen veiligheid en beveiliging: •• Nucleaire veiligheid is een geheel van maatregelen die vanaf de ontwerpfase, tijdens de bouw en de uitbating, en tot de ontmanteling genomen worden, teneinde de bescherming van de werknemers, de bevolking en het milieu tegen ioniserende straling te verzekeren. Ook worden technische maatregelen getroffen voor het optimaal beheer van het vaste en vloeibare radioactieve afval (Bron: Bel V). •• De nucleaire beveiliging wordt gegarandeerd door de bevordering van een daadwerkelijke veiligheidscultuur in alle betrokken milieus en door de invoering van een geheel aan fysieke beveiligingsmaatregelen die van administratieve, organisatorische en technische aard zijn. Deze maatregelen moeten bijdragen tot het voorkomen van kwaadwillige handelingen die gericht zijn tegen radioactieve stoffen en nucleaire installaties (Bron: FANC).


31

Strenge interne veiligheidscultuur De Belgische nucleaire sector laat zich kenmerken door een strenge interne veiligheidscultuur. Alle spelers nemen hun verantwoordelijkheid en laten de veiligheid en beveiliging van hun nucleaire installaties en activiteiten regelmatig inspecteren:

32

•

Om de 12 tot 18 maanden worden de Belgische kerncentrales enkele weken stilgelegd voor onderhoud en om nieuwe splijtstoffen in te laden. Deze revisieperiode wordt tegelijkertijd aangewend om controles uit te voeren en, indien nodig, verbeteringen aan te brengen aan de infrastructuur en de installaties.

•

Om de tien jaar toetsen de Belgische kerncentrales hun veiligheidsniveau aan de internationale standaarden en goede praktijken. Dit is de gelegenheid om te verzekeren dat het oorspronkelijke veiligheidsniveau behouden blijft en om de designbasis van de nucleaire installaties te herevalueren. De meest recente inspecties bevestigen de veilige uitbating voor de komende jaren.


Regelmatige controles door onafhankelijke externe instanties Los van de interne controles ondergaan de Belgische nucleaire spelers ook onafhankelijke, externe inspecties. Enkele voorbeelden van betrokken organisaties: • AIB Vinçotte is de wettelijk erkende keuringsinstantie voor druktoestellen, onder meer voor de inspectie van drukvaten. Ze evalueert de resultaten van de inspecties die Electrabel aanlevert. •

De missie van het FANC bestaat erin de bevolking, de werknemers en het leefmilieu te beschermen tegen de schadelijke effecten van ioniserende straling. Dat houdt onder meer in dat het FANC de nucleaire centrales en installaties controleert en mee beslist over de uitbating ervan.

• Bel V is een filiaal van het FANC dat instaat voor de permanente controle en expertise op vlak van beveiliging.

Belgische nucleaire installaties zijn voldoende beschermd tegen de meest extreme risico’s, zoals zware overstromingen, terroristische aanslagen en aardbevingen. Dat blijkt uit de weerstandstesten die de Europese Commissie oplegde aan alle Europese nucleaire installaties van klasse 1.


33

Doorgedreven controle op Europees en internationaal niveau De controle van de Belgische nucleaire installaties ligt vast op federaal niveau. Maar daarnaast zijn er ook internationale initiatieven (zonder wettelijke bevoegdheid) om de veiligheid en beveiliging van nucleaire installaties te controleren. Enkele voorbeelden zijn IAEA (International Atomic Energy Agency), WANO (World Association of Nuclear Operators) en WENRA (Western European Nuclear Regulators Association). In de nasleep van de gebeurtenissen in Fukushima moesten alle Europese nucleaire installaties die gebruik maken van bronnen die ioniserende straling veroorzaken (nucleaire installaties klasse 1) hun beveiliging tegen allerhande risico’s evalueren. Op basis van deze weerstandstesten concludeerde de Europese Commissie dat de Belgische installaties weerstaan aan extreme omstandigheden en in alle veiligheid operationeel kunnen blijven. Sommige installaties kregen aanbevelingen om het veiligheidsniveau nog verder te verbeteren. Die aanbevelingen worden volop in de praktijk gebracht.

Klaar om op te treden De Belgische nucleaire installaties zijn ontworpen om bestand te zijn tegen de meest uiteenlopende incidenten of ongevallen. Zo hebben ze alle componenten die cruciaal zijn om de nucleaire veiligheid te garanderen dubbel of zelfs driedubbel in reserve staan. De uitbaters van de nucleaire installaties van klasse 1 voeren ook regelmatig oefeningen uit samen met de federale, gewestelijke en lokale overheden, hulpdiensten (politie en brandweer), ziekenhuizen, het FANC, enz. om continu de procedures en automatismen te verbeteren die een doeltreffend optreden garanderen in het geval van een incident of ongeval.

34


Continu streven naar de best mogelijke bescherming Het FANC en de uitbaters van de kerncentrales streven continu naar een verbetering van de nucleaire veiligheid. In eerste instantie wordt er strikt toegezien op de naleving van alle geldende regels en wetten, maar het engagement gaat verder dan dat. Zo worden de ervaringen van de wereldwijde nucleaire sector nauwgezet opgevolgd en worden de eigen prestaties vergeleken met de internationale beste praktijken. Er wordt ook veel aandacht geschonken aan de permanente vorming van alle personeel, een belangrijke pijler in de garantie van de nucleaire veiligheid.

Continue metingen waken over straling op Belgisch grondgebied De ioniserende straling op het Belgisch grondgebied wordt nauwlettend in het oog gehouden. Zo is er het TELERAD-systeem, een uitgebreid net van meetstations, dat constant de radioactiviteit in de lucht meet. Iedereen kan de meetresultaten op elk moment live raadplegen via de website van het FANC. Daarnaast volgen de experts van het FANC continu de radiologische straling aan de hand van stalen en analyses van de bodem, het water, voedingswaren, enzovoort.

G oede wisselwerking t u ssen interne en e x terne controlediensten In België is er een goede wisselwerking tussen de nucleaire spelers en de onafhankelijke controle-instanties. Dat werd onder meer duidelijk tijdens het onderzoek naar hydrogen flaking in de kerncentrales Doel 3 en Tihange 2 (2012-2013). Toen een uitgebreid inspectieprogramma ongekende indicaties aan het licht bracht, stelde Electrabel beide reactoren meteen buiten werking. Het bedrijf stelde ook een projectteam van interne en onafhankelijke externe experts aan om de oorzaak en de impact van de indicaties op de structurele integriteit van de reactorvaten te onderzoeken. Aan het project namen tal van Belgische experts deel, waaronder Tractebel Engineering, Laborelec, SCK•CEN en AREVA. Zij voerden de nodige tests en analyses uit en werkten mee aan het opstellen van een justificatiedossier. Electrabel betrok op elk moment de bevoegde instanties (FANC, Bel V en AIB Vinçotte) en communiceerde in alle transparantie de aanpak en resultaten van de uitgevoerde testen, analyses en inspecties. Dankzij deze rigoureuze aanpak konden de beide kerncentrales in alle veiligheid opnieuw in werking treden.


35

36

Hoofdstuk 7

k e r n a f va l

Nucleaire expertise solide basis voor veilig beheer van kernafval Elke dag ontstaat er afval, zowel in het dagelijks leven als in de industriële processen. Ook de nucleaire industrie ontsnapt hier niet aan: kernenergie, nucleaire geneeskunde, onderzoek en andere industriële toepassingen genereren afval, met daaronder ook radioactief afval. Als pionier in nucleaire technologie beschikt België over een unieke expertise om elke vorm van kernafval in alle veiligheid en volgens de meest geschikte methodes te beheren.

Laagactief 75%

Middelactief 24%

Hoogactief 1%

Korte levensduur

Categorie

Categorie

Categorie

Lange levensduur

Categorie

Categorie

Categorie

A

B

A

B

C

C

Het International Atomic Energy Agency (IAEA) en de Europese Unie delen radioactief afval op in drie categorieën al naargelang hun beheer op korte en lange termijn. Ongeveer 99 % van het totale volume radioactief afval in België is laag- tot middelactief afval van Categorie A en B (Bron: NIRAS).


37

Beheer van radioactief afval in handen van wettelijk erkende firma’s Het beheer en de verwerking van radioactief afval zijn strikt gereglementeerd in België. Slechts enkele organisaties beschikken over de nodige vergunningen hiervoor: •

De Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen (NIRAS) beheert alle radioactief afval dat in België wordt geproduceerd. • Belgoprocess (filiaal van NIRAS) staat in voor de verwerking, conditionering en opslag van alle radioactieve afvalstoffen die in België worden geproduceerd. • De uitbaters van de kerncentrales staan ook in voor de conditionering van bepaalde types kernafval, vooraleer ze over te dragen aan het NIRAS. • Synatom beheert de provisies die worden aangelegd om de toekomstige uitgaven te dekken die voortvloeien uit de nucleaire exploitatie, met name voor het beheer van de bestraalde splijtstoffen, en de ontmanteling van de kerncentrales.

•• In België wordt per jaar per inwoner ongeveer 3.500 kg industrieel afval geproduceerd, 350 kg huishoudelijk afval en 0,5 kg radioactief afval •• Van het radioactief afval is slechts 1 % hoogactief •• Het volume hoogactief afval komt overeen met één vingerhoed per persoon per jaar De bronnen van deze cijfers vindt u in bijlage op pagina 57

38


Verantwoord beheer van kernafval De Belgische nucleaire sector neemt op verschillende niveaus zijn verantwoordelijkheid op om radioactief afval op een verantwoorde en veilige manier te beheren: • Preventie: ziekenhuizen, kerncentrales en andere producenten van radioactief afval voeren een strikt preventiebeleid. Ze kiezen onder meer voor efficiënte industriële processen die minder radioactieve stoffen voortbrengen. • Sortering: door hun radioactief afval te identificeren en te sorteren op basis van chemische en radiologische kenmerken wordt het mogelijk om het afval op gepaste wijze te verwerken. • Vergunning: enkel wettelijk vergunde bedrijven komen in aanmerking om radioactief afval te vervoeren en te verwerken. • Controles: alle vervoer en verwerking van radioactief afval in België wordt regelmatig gecontroleerd door het FANC. • Opslag: de opslaginfrastructuur in België is aangepast aan alle afvalcategorieën. Bovendien voeren NIRAS en het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK•CEN) samen met Belgische en buitenlandse studiebureaus, onderzoekscentra en universiteiten baanbrekend onderzoek naar de lange termijnbewaring van afval van Categorie B en C in een diepe kleilaag.

Hoeveelheid afval van de gemiddelde Belg per jaar (kg) Gemiddelde hoeveelheid afval per inwoner per jaar in België (kg)

x 70.000 x9 0,05 kg

Hoogactief afval

0,45 kg

Laag- en middelactief afval

x 7.000 350 kg

Huishoudelijk afval

3.500 kg Industrieel afval

De hoeveelheid radioactief afval heeft maar een klein aandeel in de totale Belgische afvalberg. BELGISCH NUCLEAIR FORUM

39

82%

van de Belgen wil de

bestaande kerncentrales behouden als anders de energie bevoorrading IN HET GEDRANG KOMT

volgens

68%

70%

van de Belgen is kernenergie moeilijk te vervangen door andere betrouwbare energiebronnen

van de Belgen verwacht hogere

energieprijzen door de sluiting van de kerncentrales

75%

van de Belgen vindt dat ze nog steeds

te weinig weten over de verschillende toepassingen van kerntechnologie

40

Ca

Hoofdstuk 8

publieke opinie

Hoe denkt de bevolking over nucleaire technologie?

ategorie

B

Hoewel de meeste Belgen akkoord gaan met de regeringsbeslissing over de kernuitstap, blijven ze gevoelig voor de gevolgen voor energieprijzen, de bevoorradingszekerheid en de beschikbare alternatieven. Bovendien vinden ze dat ze te weinig op de hoogte zijn van de uitdagingen in verband met energie en de vele toepassingen van nucleaire technologie. Dat zijn enkele belangrijke conclusies van een grootschalige opiniepeiling die in opdracht van het Nucleair Forum werd uitgevoerd door TNS Media in augustus 2013.

Merendeel Belgen heeft een genuanceerd beeld over kernenergie 59 % van de Belgen steunen de beslissing van de regering om uit kernenergie te stappen tegen 2025. Maar het merendeel van de ondervraagden verandert van mening als ze de gevolgen van de sluiting van de kerncentrales in rekening brengen.


41

Als de kernuitstap de zekerheid van de energiebevoorrading in ons land in het gedrang zou brengen, zou meer dan 80 % van de Belgen de bestaande centrales willen behouden. Iets meer dan de helft (52 %) zou zelfs nieuwe centrales laten bouwen. Het merendeel van de Belgen (68 %) oordeelt bovendien dat kernenergie maar moeilijk te vervangen is door andere betrouwbare energiebronnen. Twee derde van de bevraagden is ervan overtuigd dat het risico op blackouts zal toenemen door de kerncentrales te sluiten. Bovendien verwacht 70 % van de Belgen dat de sluiting van de centrales tot hogere energieprijzen zal leiden. Ook de tegenstanders van kernenergie delen deze mening.

Belgen positiever over kernenergie Sinds de vorige rondvraag in 2011 staan de Belgen positiever tegenover kernenergie. Zo vindt 65 % dat België kerntechnologie moet blijven gebruiken voor de opwekking van elektriciteit. In 2011 bedroeg dit percentage nog 58 %. De Belgen hebben ook vertrouwen in de veiligheid van de kerncentrales. De meerderheid (68 %) van de ondervraagden is ervan overtuigd dat de veiligheid van de kerncentrales in ons land goed gecontroleerd wordt.

42


Vraag naar meer informatie over nucleaire technologie De studie van TNS Media bracht ook aan het licht dat de Belgen maar weinig weten over de vele toepassingen van de nucleaire technologie. Slechts een minderheid (40 %) van de bevraagde personen kent vier of meer toepassingen. Dit gebrek aan kennis heeft een negatieve impact op hun perceptie van kernenergie. Dat blijkt ook uit de resultaten van de studie, aangezien mensen met een goede kennis van de verschillende toepassingen doorgaans een positiever beeld hebben van nucleaire technologie.

Drie op vier Belgen voelt zich slecht geïnformeerd over de verschillende toepassingen van kerntechnologie.

30 %

74% 51%

slecht geïnformeerd weinig geïnformeerd goed geïnformeerd redelijk geïnformeerd

10 %

23%

26% 21%

5% België


43

44

Hoofdstuk 9

u i t dag i n g e n vo o r d e to e ko m s t

Vier goede redenen om te blijven investeren in de Belgische nucleaire sector Als pionier heeft België een unieke expertise kunnen uitbouwen op het vlak van nucleaire technologie en zijn vele toepassingen. Dankzij die expertise heeft ons land internationaal een concurrentieel voordeel kunnen uitbouwen. Bovendien is de nucleaire sector belangrijk voor de tewerkstelling, de concurrentiekracht, de economie en de klimaatdoelstellingen van ons land. Redenen genoeg dus om te blijven investeren in deze sector.

Nucleaire geneeskunde is cruciaal voor publieke gezondheid De internationale medische wereld gebruikt steeds meer radio-isotopen om diagnoses te stellen en bepaalde ziektebeelden te behandelen. Belgische spelers zoals het Studiecentrum voor Kernenergie (SCK•CEN), het Instituut voor Radio-Elementen (IRE) of Ion Beam Applications (IBA) zijn onmisbare schakels in de productieketen van medische radio-isotopen. Door gericht te investeren kan België zijn rol als wereldleider in dit domein verder verstevigen. De bouw van de nieuwe onderzoeksreactor MYRRHA zal toelaten om nieuwe radio-isotopen voor medisch gebruik te vinden en de productiecapaciteit uit te breiden. Volgens de Europese Commissie zijn dergelijke investeringen bovendien levensnoodzakelijk voor de publieke gezondheid.


45

Nucleaire technologie stimuleert nieuwe industriële activiteiten Nucleaire technologie staat vandaag aan de wieg van tal van nieuwe industriële toepassingen. België wordt internationaal geprezen om zijn unieke knowhow en competentie in dit domein en werkt zo actief mee aan heel wat nieuwe technologische ontwikkelingen, onder meer op het vlak van gedopeerd silicium. Om zijn sterke positie te behouden en zelfs uit te bouwen, moet België blijven investeren in zijn nucleaire kennis en infrastructuur.

Nucleair onderzoek sleutel tot succesvolle toekomst Nucleair onderzoek speelt een sleutelrol in de toekomst van België. Vandaag werken heel wat nucleaire experts mee aan spraakmakende, internationale onderzoeksprojecten, zoals het ITER-project (International Thermonuclear Experimental Reactor), een grootschalig wetenschappelijk experiment om aan te tonen dat het technisch en wetenschappelijk mogelijk is om energie op te wekken uit kernfusie. Maar nucleair onderzoek kijkt verder dan enkel kernenergie, nucleaire geneeskunde en industriële toepassingen. Onderzoek naar de veilige en langdurige berging van radioactief afval, nieuwe beschermingsmaatregelen tegen ioniserende straling en andere aandachtspunten vragen om de nodige beslissingen en investeringen. Belgische onderzoekers leveren vandaag baanbrekend werk op dit vlak. Er zijn investeringen nodig om die unieke positie te behouden.

Kernenergie is essentieel in de Belgische energiemix Met meer dan 50 % neemt kernenergie een zeer belangrijke plaats in de Belgische energiemix in. Samen met hernieuwbare energie biedt ze een oplossing voor de energie- en klimaatuitdagingen van ons land. Kernenergie is immers essentieel voor de stabiliteit van de productiekost van elektriciteit, de concurrentiekracht, de bevoorradingszekerheid en de invulling van de Belgische elektriciteitsbehoefte zonder explosie van de CO2-uitstoot. Kernenergie en kerntechnologie verdienen hun plaats in de politieke projecten van de komende jaren.

46


H o e pak k e n d e b u u r l an d e n h e t e n e r g i e vr a ag s t u k a an? Wereldwijd zijn er meer dan 400 kerncentrales actief. Daar komen er de komende jaren nog een honderdtal bij. Vooral in Azië en het Midden-Oosten, maar ook dichter bij huis, zoals in Zweden, Polen, Frankrijk, Finland, Rusland en Groot-Brittannië. In de directe buurlanden zijn de meningen verdeeld. Dat blijkt uit een onafhankelijke studie van de Boston Consulting Group (2013) in opdracht van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO). Die bracht de verschillende politieke visies in België en de ons omringende landen in beeld. Zo blijkt dat Nederland niet van plan is om de kerncentrale van Borssele te sluiten en dat Groot-Brittannië een nieuwe kerncentrale gaat bouwen. Duitsland daarentegen heeft besloten om de kerncentrales tegen 2020 te sluiten. De studie bracht ook de gevolgen van het uitgestippelde beleid in kaart, onder meer op vlak van kosten, CO2-emissies en energieonafhankelijkheid. Daaruit blijkt onder meer dat de landen die kernenergie behouden het relatief goed doen op die drie domeinen, terwijl de geplande kernuitstap in België en Duitsland tot hogere kosten en een verhoogde CO2-uitstoot zal leiden.

De buren van België maken op het gebied van elektriciteit keuzes die verschillen van de onze. Onderstaande figuur geeft het ambitieniveau van elk land aan. (Bron: Boston Consulting Group, Shaping a vision for Belgium’s Power Landscape (2013)). Visie op elektriciteit

GEEN COMPROMIS Fundamentals erkennen

Bevoorradingszekerheid

Neiging om structureel te steunen op import

Ambitie om niet te steunen op import

Neiging om structureel te steunen op import



Energieefficiëntie STERK COMPROMIS

Duidelijk zijn over mogelijke keuzes en hun gevolgen

Uitstap kernenergie

Uitstap volgens planning

Versnelde volledige uitstap

Hoog aandeel kernenergie

Geen uitfasering van Borssele

Nieuwe kerncentrale gepland

C02 vermindering

Steun aan RES +60% t.o.v. vandaag

Hoge ambities op lange termijn. Forse verhoging op middell. termijn

Emissies blijven laag

Emissies blijven hoog

Emissies dalen (nieuwe kerncentrales + wind)

Gezinnen: +250€/j Industrie: +90%

Forse stijging

Beperkte stijging

Beperkte stijging

Forse stijging

Tot -80% afhankelijkheid van import

Geringere afhankelijkheid op lange termijn (RES/eigen bruinkool)

Geringere afhankelijkheid (kernenergie)

Geringere afhankelijkheid (eigen gas)

(Zoveel mogelijk) verminderde afhankelijkheid

Gedeeltelijke vrijstelling van steun aan RES

Volledige vrijstellingen. Nog hevig bediscussieerd

Zeer sterke uitzonderingen op steun aan RES

Duidelijke ambitie om af te stemmen op Duitsland

Tot 80% fiscale vrijstellingen

Minimale kosten samenleving

Energieonafhankelijkheid

Kosten toewijzen

NAGESTREEFD DOEL

Steun aan energieintensieve industrie

RES: hernieuwbare energiebronnen Noot: voor de energie-efficiëntie weerspiegelt de Harvey-bel het aangekondigde ambitieniveau, voor de steun aan energie-intensieve industrie het niveau van de aangekondigde toekomstige vrijstellingen.


47

B i j l ag e 1

Nucleaire actoren Onderstaande lijst van nucleaire spelers is representatief voor de Belgische nucleaire sector, maar niet exhaustief. De lijst bevat de belangrijkste bedrijven en organisaties die nucleaire technologie gebruiken. De informatie in deze bijlage is gebaseerd op gegevens die online beschikbaar zijn.

elektronucleaire sector

1 Alstom Thermal Services

Belgique Activiteiten: Levert diensten op maat van electriciteitsproducenten en industrie. In België is Alstom de enige speler die over de nodige 10CFR50-kwalificatie beschikt, in lijn met de Amerikaanse IEEE-normen en erkend door de nucleaire instanties. Website: www.alstom.com Locaties: Verschillende locaties in België

2 AREVA/F.B.F.C. (Franco-Belge de

Fabrication du Combustible) Activiteiten: FBFC (Franco-Belge de Fabrication du Combustible) is een 100 % dochteronderneming van AREVA en produceert splijtstofelementen voor nucleaire waterdrukreactoren (PWR). Website: www.areva.com Locaties: Vlaanderen

3 Belgonucleaire

Activiteiten: Levert nucleaire ingenieursstudies, voornamelijk voor het beheer van kernafval. Website: www.belgonucleaire.be Locaties: Brussel en Vlaanderen

4 CEGELEC

Activiteiten: Levert technologische diensten aan private en publieke ondernemingen. Website: www.cegelec.be Locaties: Verschillende locaties in België

48


5 CMI (Cockerill Maintenance &

Ingéniérie) Activiteiten: Internationale projectfirma gespecialiseerd in energie, defensie, staal en industrie. CMI levert ook diensten aan de kerncentrales in België en Frankrijk. Website: www.cmigroupe.be Locaties: Wallonië

6 Cofely Fabricom

Activiteiten: Onderneming gespecialiseerd in technische dienstverlening: elektriciteit, instrumentatie, mechanica, industriële pijpleidingen, automatisering, procesbesturing, enz. Website: www.cofelyfabricomgdfsuez.com Locatie: Verschillende locaties in België

7 EDF Luminus

Activiteiten: Elektriciteitsproducent en leverancier van aardgas, elektriciteit en diensten. Het bedrijf maakt deel uit van de groep Electricité de France (EDF) en heeft enkele participaties in de kerncentrales van Doel en Tihange. Website: www.edfluminus.be Locaties: Verschillende locaties in België

8 Electrabel

Activiteiten: Elektriciteitsproducent en leverancier van aardgas, elektriciteit, energiediensten en -advies. Uitbater van de kerncentrales van Doel en Tihange.

Website: www.electrabel.com Locatie: Verschillende locaties in België

9 JASPAR Valves and

Maintenance Activiteiten: Specialist in het ontwerpen en bouwen van specifieke producten voor industriële leidingen voor de nucleaire sector. Website: www.jaspar.be Locatie: Wallonië

!0 Laborelec

Activiteiten: Onderzoeks- en competentiecentrum in elektrische energietechnologie. Website: www.laborelec.be Locatie: Brussel

!1 LEPAGE

Activiteiten: Specialist in industrieel onderhoud, montage van productielijnen, laswerken en pijpleidingen. Website: www.lepage-jumet.be Locaties: Wallonië

!2 Synatom

Activiteiten: Privéonderneming en dochter van Electrabel die bij wet is aangeduid om de Belgische kerncentrales van splijtstof te voorzien. Het bedrijf is ook verantwoordelijk voor het beheer van de voorzieningen voor de ontmanteling van kerncentrales en het beheer van de bestraalde splijtstoffen in België. Website: www.synatom.be Locaties: Brussel

1

2 3 4 6 7 8

1

3 4 6 7 8 10 12 14 15

1

4 5 6 7 8 9 11 13 15

!3 TECHNEMGroup

Activiteiten: Biedt totaaloplossingen voor vloeistoftechnologieën. De groep omvat naast Jaspar Valves and Maintenance ook de bedrijven Pommée, Risterm en Tube Industrie. Website: www.technem.be Locaties: Wallonië

!4 Tractebel Engineering

Activiteiten: Studiebureau dat wereldwijd engineeringdiensten verleent in energie- en infrastructuurprojecten: van advies tot uitvoering van de werken. Website: www.tractebel-engineering-gdfsuez.com Locaties: Brussel

!5 Westinghouse Electric

Belgium Activiteiten: Leverancier van brandstof, diensten, technologieën, installaties en centrales van de nieuwe generatie. Website: www.westinghousenuclear.com Locaties: Brussel en Wallonië


49

1

5 6 10 11

2 3 4 7 8 9

10 12


1 AIB-Vinçotte Controlatom

Activiteiten: Specialist in alle domeinen van radioactiviteit, ioniserende straling, dosimetrie en stralingsbescherming. Website: www.controlatom.be Locaties: Vlaanderen

2 AIPES (Association of Imaging

Producers & Equipment Suppliers) Activiteiten: Europese industriële vereniging van nucleaire geneeskunde en moleculaire beeldvorming. Website: www.aipes-eeig.org Locaties: Brussel

3 AVN (Association Vinçotte

Nuclear) Activiteiten: Verleent technische ondersteuningsdiensten, inclusief opleiding, met betrekking tot nucleaire en industriële veiligheid en stralingsbescherming. Lid van Groupe Permanent des équipements sous pression nucléaires. Website: www.avn.be Locaties: Brussel

4 Bel V

Activiteiten: Filiaal van het FANC voor technische expertise. De organisatie voert controles uit in de kerncentrales en andere nucleaire installaties in België, complementair aan de specifieke inspecties van het FANC. Website: www.belv.be Locaties: Brussel

5 Belgoprocess

Activiteiten: Conditionering en opslag van radioactieve afvalstof-

50


fen en ontmanteling van nucleaire installaties. Website: www.belgoprocess.be Locaties: Vlaanderen

6 ECS (European Control Services) Activiteiten: Voert onafhankelijke inspecties uit voor bedrijven die onderhouds- en decontaminatiewerkzaamheden uitvoeren op de nucleaire sites. Website: www.e-c-s.be Locaties: Vlaanderen

7 FANC (Federaal Agentschap voor

Nucleaire Controle) Activiteiten: Bevordert de doeltreffende bescherming van de bevolking, werknemers en het leefmilieu tegen het gevaar van ioniserende straling. Het agentschap voert haar wettelijke opdracht uit in de domeinen van stralingsbescherming, de nucleaire veiligheid en het radiologisch toezicht. De activiteiten vallen onder de voogdij van de Minister van Binnenlandse Zaken. Het statuut van parastatale instelling van openbaar nut verleent het agentschap een grote mate van onafhankelijkheid, onontbeerlijk voor de onpartijdige uitoefening van haar verantwoordelijkheid tegenover de samenleving. Website: www.fanc.fgov.be Locaties: Brussel

8 NIRAS (Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verijkte Splijtstoffen) Activiteiten: Staat in voor het beheer van al het radioactieve afval

dat in België geproduceerd wordt. Website: www.niras.be Locaties: Brussel

9 Nucleair Forum

Activiteiten: Federatie van de Belgische nucleaire sector die de burgers informeert over de verschillende toepassingen van nucleaire technologie. Website: www.nucleairforum.be Locaties: Brussel

!0 Tecnubel

Activiteiten: Biedt oplossingen voor onder andere nucleaire decontaminatie, ontmanteling van nucleaire installaties en besmette onderdelen, en behandeling van radioactief afval in België en het buitenland. Website: www.tecnubel.be Locaties: Vlaanderen en Wallonië

!1 Transnubel

Activiteiten: Belgische vereniging voor de logistiek en het vervoer van radioactieve materialen. Website: www.transnubel.be Locaties: Vlaanderen

!2 Transrad

Activiteiten: Transport en expeditie van nucleair, radioactief en aanverwant materiaal voor de nucleaire industrie via weg, spoor, lucht en water. Website: www.transrad.be Locaties: Wallonië

1

4 6 7 8 9 10

3 6 8 9

2 5 6 9 10

Industrie

1 ALTRAD Balliauw Groupe

Activiteiten: Specialist in stellingbouw, industriële isolatie en asbestverwijdering. Website: www.altradballiauw.com Locaties: Vlaanderen

2 BALTEAU

Activiteiten: Producent van X-straalgeneratoren voor de controle van industriële producten en algemene niet-destructieve inspectietoestellen. Website: www.balteau.com Locaties: Wallonië

3 BERTHOLD TECHNOLOGIES

Activiteiten: Producent van instrumenten en systemen om X-stralen en ioniserende straling te meten. Website: www.berthold.com Locaties: Brussel

4 Canberra Benelux &

Canberra Semiconductor Activiteiten: Producent van analytische instrumenten, systemen en diensten voor detectie van nucleaire straling, kernfysica en analyse van de elementaire X-stralen. Website: www.canberra.com/be Locaties: Vlaanderen

5 Debrouwer

Activiteiten: Belangrijke speler in het segment van radioactieve transporten. De firma beschikt over de nodige vergunningen om transportmissies te vervullen over het volledige Europese grondgebied.

Website: www.transport-debrouwer.com Locaties: Wallonië

6 G4S Security Services

Activiteiten: Levert tal van bewakingsdiensten, onder meer voor de nucleaire sites. Website: www.g4s.be Locaties: Verschillende locaties in België

!0 Sterigenics

Activiteiten: Leverancier van steriliseringsoplossingen voor medische apparatuur en de farmaceutische industrie. Website: www.sterigenics.com Locaties: Wallonië en Vlaanderen

7 ISI (Isotopes Services

International) Activiteiten: Gespecialiseerd in de snelle distributie van radiologische geneesmiddelen in de Benelux en Europa. Wereldleider op de internationale distributiemarkt voor de verdeling van farmaceutische producten met een korte levensduur. Website: www.isotopes.be Locaties: Vlaanderen

8 SDV

Activiteiten: Gespecialiseerd in logistiek voor de gezondheidssector, waaronder het transport van radioisotopen. Website: www.sdv.com Locaties: Brussel en Vlaanderen

9 SPIE

Activiteiten: Specialist in elektrotechniek, mechanica, klimaatbeheersing, energie, communicatienetwerken en infrastructuren. Website: www.spie-be.com Locaties: Verschillende locaties in België


51

Onderzoek en ontwikkeling

1 Biowin (BIOtechnologies

5 Flandersbio

2 Cyclotron Research Centre

6 FUNDP (Faculté Universitaire

Wallonie Innovation) Activiteiten: De gezondheidscompetitiviteitscluster van Wallonië. Website: www.biowin.org Locaties: Wallonië

(CRC) Activiteiten: Onderzoekscentrum voor deeltjesversnellers. Wereldleider in de productie van zuivere ionenbundels voor meetsystemen in astrofysica. Website: www.cycl.ucl.ac.be Locaties: Wallonië

3 EORTC (European Organisation

for Research and Treatment of Cancer) Activiteiten: Onderzoekscentrum voor kankerbestrijding. Website: www.eortc.org Locaties: Brussel

4 ESV Euridice GIE (Economisch

Samenwerkingsverband European Underground Research Infrastructure for Disposal of nuclear waste in Clay Environment – groupement d'interêt économique) Activiteiten: Samenwerkingsverband dat een actieve bijdrage levert aan de haalbaarheidsstudies voor de berging van radioactief afval in België. Website: www.euridice.be Locaties: Vlaanderen

52


Activiteiten: Ondersteuning en ontwikkeling van biowetenschappen en biotechnologie in Vlaanderen. Website: www.flandersbio.be Locaties: Vlaanderen

Notre Dame de la Paix – Namur) Activiteiten: Onderzoek en onderwijs, waaronder het Centrum voor Onderzoek in de Natuurkunde van materie en straling (PMR). Website: www.fundp.ac.be Locaties: Wallonië

7 ImagX

Activiteiten: Ontwikkeling van hardware en software voor nieuwe, efficiënte beeldverwerkingsoplossingen voor kankerbehandeling. Een gezamenlijk initiatief van UCL en IBA. Website: www.imagx.org Locaties: Wallonië

8 IPL (Institut Paul Lambin)

Activiteiten: Hoger onderwijs korte type voor bacheloropleidingen in onder andere medische biologie. Website: www.ipl.be Locaties: Brussel

9 I.R.M.M. (Institute for Reference

Materials and Measurements) Activiteiten: Producent van referentiematerialen. Website: irmm.jrc.ec.europa.eu Locaties: Vlaanderen

!0 ISIB (Institut Supérieur Industriel

de Bruxelles) Activiteiten: Opleidingsinstituut voor stralingsexperts. Werkt nauw samen met de Franse Gemeenschap, de hogeschool Henri Spaak, de faculteit Toegepaste Wetenschappen van de ULB, de Koninklijke Militaire School, de Europese Unie en InduTec. Website: www.isib.be Locaties: Brussel

!1 KUL (Katholieke Universiteit Leuven) Activiteiten: Onderzoek en onderwijs. Website: www.kuleuven.be Locaties: Vlaanderen

!2 SCK•CEN (Studiecentrum voor

Kernenergie – Centre d’Etude de l’Energie Nucléaire) Activiteiten: Internationaal onderzoekscentrum voor civiel gebruik van kernenergie en ioniserende straling. Website: www.sckcen.be Locaties: Vlaanderen en Brussel

!3 Skyscan

Activiteiten: Ontwikkelt, produceert en verdeelt geavanceerde, hogeresolutie microcomputertomografiesystemen voor driedimensionale beeldvorming van X-stralen. Website: www.skyscan.be Locaties: Vlaanderen

4 5 9 11 12 13 14 16 20 22

3 8 10 12 15 17 21

1

!4 UA (Universiteit Antwerpen) Activiteiten: Onderzoek en onderwijs. Website: www.ua.ac.be Locaties: Vlaanderen

!5 UCL (Université Catholique de Louvain) Activiteiten: Onderzoek en onderwijs. Website: www.uclouvain.be Locaties: Wallonië en Brussel

!6 UGent (Universiteit Gent) Activiteiten: Onderzoek en onderwijs. Website: www.ugent.be Locaties: Vlaanderen

!7 ULB (Université Libre de Bruxelles) Activiteiten: Onderzoek en onderwijs. Website: www.ulb.ac.be Locaties: Brussel en Wallonië

2 6 7 15 17 18 19

schappers uit 60 landen die werken aan de KU Leuven, Universiteit Antwerpen, UGent en Vrije Universiteit Brussel. Website: www.vib.be Locaties: Vlaanderen

@1 VUB (Vrije Universiteit Brussel) Activiteiten: onderzoek en onderwijs. Website: www.vub.ac.be Locaties: Brussel

@2 XIOS (eXpertisecentrum

voor Industrie, Onderwijs en Samenleving) (HogeschoolLimburg) Activiteiten: Hogere school die stralingsexperts opleidt in samenwerking met het SCK•CEN. Website: www.xios.be Locaties: Vlaanderen

!8 Ulg (Université de Liège)

Activiteiten: Onderzoek en onderwijs. Website: www.ulg.ac.be Locaties: Wallonië

!9 Umons (Université de Mons) Activiteiten: Onderzoek en onderwijs Website: portail.umons.ac.be Locaties: Wallonië

@0 VIB (Vlaams Instituut voor

Biotechnologie) Activiteiten: Onafhankelijk onderzoeksinstituut, met 1.300 weten-


53

Geneeskundige sector

1 Ablynx

Activiteiten: Onderzoek en ontwikkeling van Nanobodies®, een nieuwe klasse van therapeutische proteïnen. Het bedrijf is de enige ter wereld met Amerikaanse en Europese octrooien die de samenstelling van Nanobodies® beschrijven (de ‘Hamers-octrooien’). Website: www.ablynx.com Locatie: Vlaanderen

2 BelNuc

Activiteiten: Belgische Vereniging van Nucleaire Geneeskunde die onderzoek stimuleert op vlak van nucleaire geneeskunde. Website: www.belnuc.be Locatie: Brussel

3 Betaplus Pharma

Activiteiten: Producent van radiologische geneesmiddelen, joint venture tussen Cliniques Universitaires Saint-Luc en IBA. Website: www.saintluc.be Locatie: Brussel

4 Biomedical systems

Activiteiten: Leverancier van klinische studiediensten voor beeldvorming. Website: www.biomedsys.com Locatie: Brussel

5 Cliniques Universitaires St

Luc, UCL Activiteiten: Nucleaire geneeskunde. Website: www.saintluc.be Locatie: Brussel

54


6 COCIR (European coordination

committee of the radiological, electromedical and healthcare IT industry) Activiteiten: Europees coördinatiecomité voor de radiologische, elektromedische en healthcare IT-sector. Website: www.cocir.org Locatie: Brussel

7 COVIDIEN

Activiteiten: Wereldleider in de productie van medische beeldvormingstoestellen. Website: www.covidien.com Locatie: Vlaanderen

8 Eckert-Ziegler

Activiteiten: Productie en distributie van medische apparatuur voor de behandeling van kanker op basis van brachytherapie. Enige leverancier van de geminiaturiseerde Kobalt Co-60 bron. Website: www.bebig.eu Locatie: Wallonië

9 Erasmusziekenhuis, ULB

Activiteiten: Nucleaire geneeskunde. Website: www.erasme.ulb.ac.be Locatie: Brussel

!0 I.B.A. (Ion Beam Applications S.A.) Activiteiten: Producent van deeltjesversnellers voor de productie van radionucliden. Leider op de internationale markt van installaties en materiaal voor de nucleaire geneeskunde, meer specifiek in de domeinen van protontherapie en dosimetrie.

Website: www.iba-worldwide.com Locatie: Wallonië

!1 IcoMetrix

Activiteiten: Producent van kwantitatieve analysesoftware voor medische beeldvorming. Website: www.icometrix.com Locatie: Vlaanderen

!2 Imagilys

Activiteiten: Specialist in neurobeeldvorming. Website: www.imagilys.com Locatie: Brussel

!3 Institut Jules Bordet

Activiteiten: Geïntegreerd multidisciplinair centrum en autonoom ziekenhuis dat zich volledig toelegt op de behandeling van kankers. Het instituut houdt zich bezig met opsporing, klinische behandeling en onderzoek, en biedt universitair onderwijs in de opleidingsprogramma's van de ULB. Het instituut beschikt over een departement nucleaire geneeskunde dat hightech diagnose- en therapiediensten verleent op basis van radioactieve stoffen. Website: www.bordet.be Locatie: Brussel

!4 INTUITIM

Activiteiten: Biedt een brede waaier van producten en diensten voor een optimaal beheer van medische beelden. Website: www.intuitim.com Locatie: Brussel

1

7 11 16 18 19 20 24

2

3 4 5 6 9 12 13 14 17 22

8 10 15 21 23

!5 I.R.E. (Instituut voor Radio-

Elementen) Activiteiten: Producent van radionucliden voor gebruik in de nucleaire geneeskunde. Website: www.ire.eu Locatie: Wallonië

!6 Medicim

Activiteiten: Ontwikkelt 3D-beeldvormingsoplossingen voor medische diagnose, therapie en chirurgie. Website: www.medicim.com Locatie: Vlaanderen

!7 Oncidium Foundation

Activiteiten: Belgische stichting gewijd aan de bevordering van radiotherapeutica. Website: www.oncidium-life.org Locatie: Brussel

!8 ORA (Optimized Radiochemical

Applications) Activiteiten: Begeleidt producenten van radiologische geneesmiddelen in de efficiënte productie en vermarkting van nucleaire geneesmiddelen. Website: www.oradiochem.eu Locatie: Vlaanderen

!9 PEO Radiation

Activiteiten: Produceert toestellen om ioniserende straling te meten in de medische sector, voor vrachtinspectie en voor toegangscontrole. Website: www.gotopeo.be Locatie: Vlaanderen

@0 Raydiant

Activiteiten: Producent van apparatuur voor radiologie en radiotherapie. Website: www.raydiant.be Locatie: Vlaanderen

@1 Telemis

Activiteiten: Producent van PACS-oplossingen voor medische beeldvorming (Picture Archiving & Communication System). Website: www.telemis.com Locatie: Wallonië

@2 Tomo Therapy Belgium

Activiteiten: Optimaliseert het proces van medische beeldvorming. Website: www.tomotherapy.com Locatie: Brussel

@3 Trasis

Activiteiten: Produceert materialen voor de productie en verpakking van radiofarmaceutische producten. Website: www.trasis.com Locatie: Wallonië

@4 UZ Gent (Universitair Ziekenhuis

Gent) Activiteiten: Nucleaire geneeskunde. Website: www.uzgent.be Locatie: Vlaanderen


55

56


B i j l ag e 2

Bibliografie De cijfers in dit document zijn gebaseerd op volgende bronnen: • PwC Enterprise Advisory, Impactanalyse van de kernuitstap in België (2013) • PwC Enterprise Advisory, Studie naar de werkgelegenheid gecreëerd door de nucleaire sector in België (2012) • IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change) en WNA, Vergelijkende studie van de CO2-uitstoot van de verschillende energiebronnen tijdens hun volledige levenscyclus: www.ipcc.ch • Boston Consulting Group, Shaping a vision for Belgium’s Power Landscape (2013) • TNS Media, peiling kerntechnologie, augustus 2013 • Nationale Instelling voor Radioactief afval en verrijkte Splijtstoffen (NIRAS): www.niras.be • Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC): www.fanc.be • Bel V: www.belv.be • World Nuclear Association (WNA): www.world-nuclear.org • International Atomic Energy Agency (IAEA), Nuclear Technology for a sustainable future • Studiecentrum voor Kernenergie (SCK•CEN) • Nucleair Forum: www.nucleairforum.be


57

België Het Belgisch Nucleair Forum groepeert sinds 1972 het merendeel van de ondernemingen en instellingen die zich inzetten voor de toepassingen van kerntechnologie. Het Forum was oorspronkelijk een beroepsvereniging, die zich geleidelijk heeft toegelegd op het verstrekken van informatie en uitleg. Het Forum wil de referentie bij uitstek zijn over kerntechnologie en haar toepassingen, zowel voor de pers, voor de beleidsverantwoordelijken als voor het grote publiek. Actieve leden: Agoria, AREVA, Electrabel, EDF Luminus, SCK•CEN, Synatom, Tractebel Engineering en Westinghouse Electric Belgium. Contact Matthias Meersschaert | PR & PA Manager GSM 0484 876 801 | Tel 02 761 94 52 [email protected] Marielle Rogie | Director GSM 0477 71 72 43 | Tel 02 761 94 51 [email protected]

www.nucleairforum.be www.twitter.com/NucleairForum www.kernvragen.be Facebook: Alles over kernenergie www.allesoverkernenergie.be

Verantwoordelijke uitgever: Robert Leclère - Illustraties: Shutterstock - Martynova Anna - tr3gin - GuoZhongHua, SCK•CEN, Electrabel, Belgoprocess, Belgisch Nucleair Forum - november 2013

Belgisch Nucleair Forum vertegenwoordigt nucleaire sector in

Nucleaire technologie: diversiteit, nut en uitdagingen voor de toekomst

Recommend Documents