Uitdagingen richting de toekomst Accountantsverslag 2011 voor Gemeente Achtkarspelen 16 mei 2012
Aan de raad van de gemeente Achtkarspelen t.a.v. de griffier, de heer R. van der Heide Postbus 2 9285 ZV BUITENPOST 16 6 mei 2012 Referentie: CRA/e/338518 CRA/e/338518/GJS/
Geachte leden van de raad, U hebt ons de opdracht gegeven de jaarrekening van de gemeente Achtkarspelen te controleren. De werkzaamheden voor de jaarrekening over boekjaar 2011 zijn nu afgerond. Dit verslag bevat onze belangrijkste bevindingen uit de controle van uw jaarrekening. Graag maken wij van deze gelegenheid gebruik u, het college van burgemeester en wethouders en de ambtelijke medewerkers te bedanken voor de prettige samenwerking en de constructieve houding tijdens onze controle. De samenwerking is naar onze mening goed verlopen.
Goedkeurende verklaring bij uw jaarrekening Wij zijn voornemens een goedkeurende goedkeurende controleverklaring af te geven bij de jaarrekening 2011 van uw gemeente gemeente. In dit accountantsverslag schetsen wij een beeld van onze bevindin gen. We gaan dit verslag op 31 mei 2012 met leden van de gemeenteraad van de gemeente Achtkarspelen bespreken. Als u nog aanvullende vragen hebt, dan kunt u vanzelfsprekend contact met ons opnemen. Met vriendelijke groet, PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.
C.R. Alserda AA Director
PricewaterhouseCoopers Accountants N.V., Badweg 2, 8934 AA Leeuwarden, Postbus 321, 8901 BC Leeuwarden T: 088 792 00 58, F: 088 792 94 27, www.pwc.nl ‘PwC’ is het merk waaronder PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. (KvK 34180285), PricewaterhouseCoopers Belastingadviseurs N.V. (KvK 34180284), PricewaterhouseCoopers Advisory N.V. (KvK 34180287), PricewaterhouseCoopers B.V. (KvK 34180289) en andere vennootschappen handelen en diensten verlenen. Op deze diensten zijn algemene voorwaarden van toepassing, waarin onder meer aansprakelijkheidsvoorwaarden zijn opgenomen. Op le veringen aan deze vennootschappen zijn algemene inkoopvoorwaarden van toepassing. Op www.pwc.nl treft u meer informatie over deze vennootschappen, waaronder deze algemene (inkoop)voorwaarden die ook zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam.
Concept
Inhoudsopgave 1.
Onze belangrijkste bevindingen
5
2.
Uw jaarrekening geeft een getrouw en rechtmatig beeld
6
2.1.
Goedkeurende controleverklaring wordt verstrekt
6
2.2.
De dekking en de reikwijdte van de controle
6
2.3.
Onze bevindingen ten aanzien van het aspect getrouwheid
6
2.3.1. 2.4.
Onzekerheden in de controle ten aanzien van vorderingen uit hoofde van sociale zaken
Onze bevindingen ten aanzien van het aspect rechtmatigheid
7 7
2.4.1.
De organisatie heeft rechtmatig gehandeld
7
2.4.2.
Voldoende waarborgen tegen misbruik en oneigenlijk gebruik
7
2.4.3.
Begrotingscriterium
7
2.5.
Geen tekortkoming ten aanzien van uw SiSa-bijlage bij de jaarrekening
8
2.6.
Instemming over de schattingen van het college
8
2.7.
Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling niet gewijzigd
9
2.8.
U hebt voldaan aan de Wet openbaarmaking uit publieke middelen financierde topinkomens
9
2.9.
Onze onafhankelijkheid is ook voor dit boekjaar gewaarborgd
9
3.
Financiële positie van gemeente Achtkarspelen
10
3.1.
Financiële kengetallen van de balans behoeven aandacht
10
3.2.
Doorontwikkeling van de paragraaf weerstandsvermogen is gewenst
10
3.3.
Het resultaat wordt sterk beïnvloed door enkele meevallers, welke deels eerder inzichtelijk gemaakt kunnen worden
11
Onze visie op uw grondbedrijf
11
3.4.
3.4.1.
Grondexploitaties algemeen
11
3.4.2.
Niet in exploitatie genomen gronden
12
3.4.3.
Gronden in exploitatie
12
3.5.
Er zitten nog enkele overige bijzonderheden in de jaarrekening 2011
12
3.5.1.
Exploitatietekort Caparis 2011
12
3.5.2.
Afrekeningen met gemeente Kollumerland c.a.
12
3.5.3.
Voorziening OKP voorzichtigheidshalve gehandhaafd
13
4.
Interne beheersing
14
4.1.
Uw interne beheersing is toereikend
14
4.2.
Afsluitingsproces dient worden te verbeterd
15
Ons accountantsverslag is uitgegeven op grond van artikel 2:393 lid 4 van het Burgerlijk Wetboek en uitsluitend opgesteld voor gebruik door de gemeenteraad van gemeente Achtkarspelen. U mag deze zonder onze toestemming vooraf, niet aan derden verstrekken. Als gevolg hiervan accepteren wij geen aansprakelijkheid of verantwoordelijkheid tegenover enige andere persoon die dit verslag in handen of ter inzage krijgt.
4.3.
Samenwerking met Tytsjerksteradiel heeft concrete vorm gekregen
15
4.4.
Monitoren financiële risico’s verbonden partijen (Caparis) en woningcorporaties
16
4.5.
Uw IT-omgeving is van een adequaat niveau
16
4.6.
Geen aanwijzingen van fraude tijdens onze controle van de jaarrekening 2011
16
5.
Vooruitkijkend
17
5.1.
Jeugdzorg, AWBZ en Wwnv vragen uw aandacht
17
5.1.1.
Decentralisatie van de jeugdzorg
17
5.1.2.
Wet Werken Naar Vermogen
18
5.1.3.
Van AWBZ naar WMO
18
5.2.
Overige ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn
5.2.1.
Nieuwe wet houdbaarheid overheidsfinanciën (HOF)
19 19
A.
Single information Single Audit (SiSa)
21
B.
Doel en gebruik van ons accountantsverslag
23
PwC
Pagina 4 van 23
1.
Onze belangrijkste bevindingen
Onze belangrijkste bevindingen en aanbevelingen zijn: 1.
Wij zijn voornemens een controleverklaring af te geven met een goedkeurend oordeel op het gebied van getrouwheid en rechtmatigheid. Ook de SiSa bijlage bevat geen materiële onjuistheden of onzekerheden.
2. De interne beheersing van gemeente Achtkarspelen is van voldoende niveau opdat er rechtmatig wordt gehandeld. Het proces om te komen tot een jaarrekening dient verder doorontwikkeld te worden. Wij hebben het college hiertoe concrete adviezen gegeven. 3. Ten aanzien van uw SiSa-bijlage hebben wij geen tekortkomingen geconstateerd. 4. Naar aanleiding van de jaarrekeningcontrole hebben we een onzekerheid in de controle geconstateerd ad € 1.162.000 ten aanzien van vorderingen uit hoofde van sociale zaken. Deze onzekerheid blijft binnen de gestelde controletolerantie van 3% voor onzekerheden en heeft derhalve geen gevolgen voor onze controleverklaring. 5.
In 2011 is het grondbedrijf geactualiseerd. In de geactualiseerde exploitatieopzetten zijn schattingen van het college verwerkt. Wij kunnen ons vinden in de door het college gehanteerde uitgangspunten.
6. De uitgezette leningen aan woningcorporaties zijn in 2011 afgenomen met € 4,2 miljoen. Hiermee is het risico ten aanzien van de financiële vaste activa afgenomen. Er resteert een saldo van € 20,8 miljoen aan leningen welke de gemeente Achtkarspelen heeft doorgeleend. 7.
Voor dekking van het verwachte tekort over 2011 van werkvoorzieningschap Caparis is (onder de voorzieningen) voor het aandeel van de gemeente Achtkarspelen reeds een bijdrage opgenomen van € 400.000 in de jaarrekening. Wij kunnen hiermee instemmen.
8. Met gemeente Kollumerland c.a. is in 2011 overeenstemming bereikt ten aanzien van de afrekening van de uitvoering van sociale zaken over de dienstjaren tot en met 2010. 9. De financieringspositie van gemeenten betreft een belangrijk aandachtspunt. Naar aanleiding van recente Europese afspraken ten aanzien van begrotingsdisciplines, wordt op dit moment gewerkt aan een nieuwe wet houdbare overheidsfinanciën (HOF). Deze nieuwe wetgeving kan mogelijk grote gevolgen hebben voor investeringen die vanuit eigen middelen worden gefinancierd. De sturing op het EMU-saldo en op liquiditeit wordt hierbij steeds belangrijker. Ook voor Achtkarspelen zien wij hier nog belangrijke aandachtspunten. 10. Het weerstandsvermogen van de gemeente Achtkarspelen is toereikend. Verdere doorontwikkeling van de paragraaf is gewenst. In de begroting 2012 is een start gemaakt met de doorontwikkeling. We hebben het college geadviseerd periodiek de risico-inventarisatie te actualiseren.
PwC
Pagina 5 van 23
2. Uw jaarrekening geeft een getrouw en rechtmatig beeld 2.1. Goedkeurende controleverklaring wordt verstrekt Onder voorwaarde dat u de door het college opgestelde jaarrekening 2011 formeel vaststelt zonder wijzigingen zijn wij voornemens een goedkeurende controleverklaring af te geven ten aanzien van de aspecten getrouwheid en rechtmatigheid. Wij verzoeken u contact met ons op te nemen als de gemeenteraad de jaarrekening niet ongewijzigd vaststelt. In overleg kunnen we dan actie ondernemen.
2.2. De dekking en de reikwijdte van de controle Wij voeren de jaarrekeningcontrole uit om een oordeel over de getrouwheid en rechtmatigheid van de jaarrekening als geheel te vormen, zoals bedoeld in artikel 213, tweede lid van de Gemeentewet. Het is niet de doelstelling van een jaarrekeningcontrole om zekerheid te verschaffen over de kwaliteit van de interne organisatie. De controle van de jaarrekening bestaat uit een combinatie van controlewerkzaamheden, waaronder risicoanalyse, cijferbeoordelingen, beoordeling van de administratieve procedures en het daarmee samenhangende systeem van interne beheersingsmaatregelen en gegevensgerichte controlewerkzaamheden. De samenstelling en omvang van die werkzaamheden zijn noodzakelijk voor het verkrijgen van dit oordeel over de getrouwheid en rechtmatigheid. Tijdens onze controlewerkzaamheden maken wij gebruik van de rapporterings- en goedkeuringstoleranties zoals opgenomen in het Besluit Accountantscontrole Decentrale Overheden (‘BADO’), tenzij de raad in een controleprotocol ten behoeve van de accountant andere controle- of rapporteringstoleranties vaststelt. Dit houdt in dat wij een goedkeurende verklaring kunnen afgeven als de geconstateerde fouten minder zijn dan 1% (€ 792.000) en de onzekerheden minder zijn dan 3% (€ 2.376.000) van de totale werkelijke lasten en toevoegingen aan de reserves in de jaarrekening.
2.3. Onze bevindingen ten aanzien van het aspect getrouwheid Tijdens onze controlewerkzaamheden zijn geen ongecorrigeerde materiële controleverschillen geconstateerd. Onze werkzaamheden zijn erop gericht een redelijke mate van zekerheid te verschaffen dat kwantitatief of kwalitatief materiële fouten tijdens de accountantscontrole worden gesignaleerd. Wij hebben in het overzicht hieronder alle niet-gecorrigeerde verschillen gerapporteerd die wij tijdens onze controle hebben geconstateerd: Omschrijving
Fout in exploitatie
Vordering uit hoofde van sociale zaken (zie paragraaf 2.3.1.) Totaal
PwC
Onzekerheid in in de controle
€ 1.162.000 -
€ 1.162.000
Pagina 6 van 23
2.3.1. Onzekerheden in de controle ten aanzien van vorderingen uit hoofde van sociale zaken Tijdens onze controle is gebleken dat voor een bedrag ad € 1.162.000 aan vorderingen is opgenomen met betrekking tot de uitvoering van sociale zaken. Naar aanleiding van onze controlewerkzaamheden en de verkregen antwoorden vanuit de gemeente moeten we concluderen dat niet met zekerheid vast te stellen is waarop de samenstelling van deze vordering betrekking heeft. Het college geeft aan dat deze vorderingen het gevolg zijn van de uitkeringsdebiteuren en verwacht op basis van inschattingen dat er geen sprake is van een materiële afwijking in de verantwoording. In 2012 zal een nadere analyse worden uitgevoerd door de afdeling bedrijfsvoering om meer zekerheid te krijgen over deze vorderingen. Door het ontbreken van een deugdelijke onderbouwing, ook na het uitvoeren van aanvullende controles, hebben we dit aspect als onzekerheid in de controle aangemerkt.
2.4. Onze bevindingen ten aanzien van het aspect rechtmatigheid 2.4.1. De organisatie heeft rechtmatig gehandeld In 2011 zijn door de gemeente rechtmatigheidsonderzoeken uitgevoerd volgens een met PwC afgestemd controleplan. Op basis van deze onderzoeken en de werkzaamheden die wij zelf hebben uitgevoerd, concluderen wij dat de organisatie heeft gehandeld binnen het door de gemeenteraad gestelde normenkader en de wettelijke regels. Daarom geven wij op het aspect rechtmatigheid een goedkeurende controleverklaring af. Hieronder volgt een overzicht van de bevindingen ten aanzien van rechtmatigheid: Omschrijving Onzekerheden voor getrouwheid, zijn ook onzekerheden voor rechtmatigheid Totaal
Fout in exploitatie (€)
Onzekerheid in de controle (€) € 1.162.000 € 1.162.000
De omvang van deze onzekerheid blijft beneden de door u vastgestelde controletoleranties (zie paragraaf 2.2). Om deze reden heeft de geconstateerde onzekerheid geen gevolgen voor onze controleverklaring.
2.4.2. Voldoende waarborgen tegen misbruik en oneigenlijk gebruik Ten aanzien van M&O geldt dat gemeente Achtkarspelen niet expliciet een integraal M&O-beleid heeft. Wel zijn op de desbetreffende beleidsmatige onderdelen de relevante M&O-aspecten opgenomen in beleid en beheer. Vanuit onze controle van de jaarrekening en de controle van specifieke verantwoordingen hebben wij geen tekortkomingen op dit punt geconstateerd.
2.4.3. Begrotingscriterium Als blijkt dat de gerealiseerde lasten zoals weergegeven in de programmarekening hoger zijn dan de geraamde bedragen met inbegrip van de laatste begrotingswijzigingen, kan er sprake zijn van onrechtmatige uitgaven. Voor een juiste oordeelsvorming is van belang in hoeverre de begrotingsoverschrijding past binnen het door de raad geformuleerde beleid en/of wordt gecompenseerd door hogere opbrengsten. Het bepalen of, respectievelijk welke begrotingsoverschrijdingen onrechtmatig zijn, is voorbehouden aan de raad.
PwC
Pagina 7 van 23
In onderstaande tabel hebben wij per programma een samenvatting gegeven van de begrotingsoverschrijdingen op de gemeentelijke lasten groter dan € 50.000. Daarbij is tevens aangegeven of de overschrijding wordt gecompenseerd door hogere baten. Een bedrag tussen haakjes betekent een begrotingsoverschrijding op de lasten of een onderrealisatie op de baten. Programma Werk, Inkomen en Zorg Ontwikkeling Totaal
Lasten
Baten
Totaal
(4.533.000) (2.430.000)
3.278.000 2.604.000
(1.255.000) 174.000
(6.963.000)
5.793.000
(1.170.000)
Het college heeft bij de toelichting op de programmarekening hier een nadere toelichting op gegeven. De overschrijding op het programma ‘Werk, inkomen en Zorg’ wordt voornamelijk veroorzaakt door overschrijdingen als gevolg van zogenoemde openeinde regelingen en de bijdrage in het tekort van werkvoorzieningschap Caparis. Deze overschrijdingen volgen uit wettelijke verplichtingen en leiden derhalve niet tot een onrechtmatigheid. De overschrijding op het programma ‘Ontwikkeling’ wordt gecompenseerd door hogere bijbehorende baten waardoor er geen sprake is van een begrotingsonrechtmatigheid. Indien de raad de jaarrekening vaststelt, worden de bestedingen alsnog geautoriseerd. Wij merken verder op dat de analyse van de overschrijding gesaldeerd wordt gepresenteerd. Wij zijn van mening dat de toelichting kan worden uitgebreid door in te gaan op zowel de lasten als de baten in plaats van het gesaldeerde verschillen. Dit vergroot ons inziens de informatiewaarde. waardoor verschillen zijn ontstaan en worden verklaard.
2.5. Geen tekortkoming ten aanzien van uw SiSa-bijlage bij de jaarrekening Wij hebben de bijlage bij de jaarrekening 2011 betreffende SiSa-regelgeving gecontroleerd. Wij hebben geen tekortkomingen geconstateerd ten aanzien van enkele gecontroleerde SiSa-regelingen. Voor een uiteenzetting van onze controlebevindingen per SiSa-regeling verwijzen wij naar bijlage A.
2.6. Instemming over de schattingen van het college Bij het opmaken van de jaarrekening maakt het college van burgemeester en wethouders schattingen. Omdat deze schattingen van subjectieve aard zijn, brengen wij onze bevindingen onder uw aandacht:
De grondexploitatieopzetten bevatten veel schattingselementen en vormen een belangrijke doorkijk naar de winstgevendheid en mogelijke verliesgevendheid van de gronden in exploitatie. Wij hebben deze grondexploitaties beoordeeld en zijn tot de conclusie gekomen dat wij ons kunnen vinden in de schattingen van het college. De financiële verordening zoals door het college opgesteld hebben wij gebruikt bij de toetsing van de afschrijvingen in de jaarrekening 2011. Hierbij hebben wij geen bijzonderheden geconstateerd. Gemeente Achtkarspelen stelt een analyse op ten aanzien van de oninbaarheid van debiteuren. Deze voorzieningen zijn in mindering gebracht op het saldo. Hierbij hebben wij geen bijzonderheden geconstateerd. Voorzieningen voor verplichtingen, verliezen en risico’s. Hierbij hebben wij geen bijzonderheden geconstateerd. Inschatting van de overige schulden. Hierbij hebben wij geen bijzonderheden geconstateerd.
Wij stemmen in met de toegepaste waarderingsgrondslagen en de door het college gemaakte afwegingen en schattingen.
PwC
Pagina 8 van 23
2.7. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling niet gewijzigd De grondslagen van waardering en resultaatbepaling zijn in vergelijking met vorig boekjaar niet gewijzigd. De gehanteerde grondslagen zijn passend voor de financiële verslaggeving van gemeente Achtkarspelen.
2.8. U hebt voldaan aan de Wet openbaarmaking uit publieke middelen financierde topinkomens Op grond van de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (‘Wopt’) moeten beloningen, waaronder voorzieningen ten behoeve van toekomstige beloningen, zoals pensioen en ontslaguitkeringen, in de jaarrekening worden vermeld als deze de gemiddelde ministersbeloning (voor 2011 vastgesteld op € 193.000) te boven gaan. Bij onze controle hebben wij vastgesteld dat de Wopt wordt nageleefd door de gemeente Achtkarspelen.
2.9. Onze onafhankelijkheid is ook voor dit boekjaar gewaarborgd De ‘International Federation of Accountants’ (IFAC) heeft per 1 juli 2009 enkele wijzigingen aangebracht in de ‘Code of Ethics for Professional Accountants’ (de Code). Deze vernieuwde Code is per 1 januari 2011 van kracht geworden en is per die datum volledig geïmplementeerd in de onafhankelijkheidsregels en -procedures van PwC wereldwijd. Implementatie van de Code in nationale regelgeving wordt in 2012 verwacht. De veranderingen zullen niet tot nauwelijks invloed hebben op de relatie van PwC met haar klanten. Wij hebben gedurende het jaar geen onafhankelijkheidsissues geconstateerd.
PwC
Pagina 9 van 23
3. Financiële positie van gemeente Achtkarspelen 3.1. Financiële kengetallen van de balans behoeven aandacht Om een beeld te geven van de financiële positie, met name de balansverhoudingen, van de gemeente Achtkarspelen hebben wij hieronder een aantal kengetallen opgenomen, welke het volgende beeld laten zien: Kengetal Solvabiliteit
2011 25,0%
2010 29,0%
Liquiditeit (current)
0,45
0,71
Liquiditeit (quick)
0,32
0,43
De solvabiliteit geeft de mate aan waarin de gemeente aan haar langlopende verplichtingen kan blijven voldoen. Een graadmeter hiervoor betreft de solvabiliteitsratio (eigen vermogen/totaalvermogen). De solvabiliteitsratio voor de gemeente bedraagt op 31 december 2011 25,0% ten opzichte van 29,0% ultimo 2010. Hierbij dient te worden opgemerkt dat de verstrekte leningen aan de woningcorporaties waarvoor gemeente Achtkarspelen leningen heeft aangetrokken bijdraagt aan een lager solvabiliteitspercentage. Zonder deze lening zou de solvabiliteit op 31 december 2011 32,3% bedragen. Bij bedrijven ligt dit een gezonde solvabiliteitsratio tussen de 20% - 25%, echter bij gemeenten zien wij vaak een ratio tussen de 30% en 40%. Dit komt met name door de bestemmingsreserves en financieringsfunctie van het eigen vermogen. De liquiditeit van de gemeente is bepaald aan de hand van twee ratio’s, te weten de current ratio (waarbij de vlottende activa gedeeld worden door de vlottende passiva) en de quick ratio (gelijk aan de current ratio, echter zonder bij de activa de grondexploitaties mee te rekenen). De quick ratio is exclusief de grondexploitaties bij de activa, aangezien deze positie niet eenvoudig te gelde te maken is. Met beide ratio’s wordt een beeld verkregen van het vermogen van de gemeente om te voldoen aan haar kortlopende verplichtingen. Zowel de current ratio als ook de quick ratio zijn verslechterd ten opzichte van 2010. Deze verslechtering is ondermeer het gevolg van het financieren met een kortlopende kasgeldlening. Om te kunnen blijven voldoen aan de kasgeldlimiet zal deze financieringsbehoefte omgezet worden in een langlopende lening waarna de ratio’s in 2012 naar verwachting zullen verbeteren. Bij bovenstaande analyse dient wel opgemerkt te worden dat dit een momentopname betreft van de situatie ultimo 2011. Zoals het college heeft aangegeven in het jaarverslag dienen de risico’s inzake de financieringsbehoefte (nauwlettend) te worden gevolgd. Bovenstaande liquiditeitsratio’s onderschrijven het belang hiervan. Mede met het oog op ontwikkelingen ten aanzien van de wet HOF zal naar onze mening de liquiditeitsplanning in de komende jaren veel van uw aandacht blijven vergen.
3.2. Doorontwikkeling van de paragraaf weerstandsvermogen is gewenst Het weerstandsvermogen is een andere graadmeter in hoeverre de gemeente in staat is financiële tegenvallers op te vangen. In de paragraaf weerstandsvermogen is dit nader uiteengezet en uitgesplitst in de weerstandscapaciteit en risico’s waarvoor geen (dekking-)maatregelen voor zijn getroffen.
PwC
Pagina 10 van 23
Het college heeft in de paragraaf weerstandsvermogen de door haar geïdentificeerde beleids- en bedrijfsrisico’s beschreven. Deze risico’s worden, in de paragraaf weerstandsvermogen 2011, naar onze mening niet voldoende gekwantificeerd. Het college heeft in de paragraaf dan ook geen conclusie getrokken of het aanwezige weerstandsvermogen voldoende is om tegenvallers vanuit de beschreven risico’s op te kunnen vangen. Naar onze mening kan het inzicht in het benodigde weerstandsvermogen worden verbeterd door het risicomanagement van de gemeente Achtkarspelen verder door te ontwikkelen en expliciet een koppeling te maken tussen risico’s en benodigd weerstandsvermogen. Hiervoor kunnen risico’s gekwantificeerd worden door de maximale (financiële) impact voor de gemeente te bepalen en deze te vermenigvuldigen met de kans dat dit risico zich bij de gemeente voordoet. Van het college hebben we echter begrepen dat in de P&C-cyclus van 2012 (beginnend met de begroting) reeds gestart is met een analyse van de risico’s inclusief het benodigde weerstandscapaciteit. Voor de begroting 2012 is de benodigde weerstandscapaciteit gesteld op € 4,3 miljoen. Wij achten het van groot belang dat deze analyse periodiek wordt geactualiseerd waardoor tijdig inzicht wordt verkregen of de gemeente voldoende buffer heeft om mogelijke risico’s af te dekken en de raad hier tijdig over kan informeren.
3.3. Het resultaat wordt sterk beïnvloed door enkele meevallers, welke deels eerder inzichtelijk gemaakt kunnen worden Om inzicht te geven in het voorspellend vermogen van de gemeente, geven wij in onderstaand overzicht weer wat de verschillen zijn tussen de primaire begroting, de aangepaste begroting en de programmarekening 2011. (x € 1.000)
Begroting voor wijzigingen
Begroting na wijzigingen
Realisatie
Verschil
-/- 724
-/- 6.010
-/- 4.064
1.946
Mutatie reserves
998
6.010
4.800
-/- 1.210
Resultaat na bestemming
274
0
736
736
1,0%
1,0%
Resultaat voor bestemming
In % van de omvangsbasis (totale lasten)
In de toelichting op de programmarekening wordt per programma afzonderlijk op hoofdlijnen een analyse gegeven van de afwijkingen ten opzichte van de begroting. Het College geeft in het jaarverslag een nadere toelichting op de verschillen tussen de begroting en de realisatie er van in 2011.
3.4. Onze visie op uw grondbedrijf 3.4.1. Grondexploitaties algemeen De grondexploitatie legt een groot beslag op het vermogen van de gemeente en brengt diverse risico’s met zich mee. Om inzicht te verkrijgen in de financiële risico’s stelt de gemeente exploitatieoverzichten op waarin een schatting van de te maken kosten afgezet tegen verwachte opbrengsten is opgenomen. Aan deze schattingen liggen diverse parameters en uitgangspunten ten grondslag, zoals inflatiecijfers waartegen toekomstige kosten en opbrengsten gecorrigeerd worden, rentepercentages voor het toerekenen van financieringskosten, de looptijd van het project en uitgifteprijzen. De huidige economische situatie leidt tot een vermindering van de vraag naar nieuwbouw en is van invloed op de parameters en uitgangspunten voor de grondexploitaties. Hierdoor loopt de gemeente het risico dat grondexploitaties verliesgevend zullen zijn. In verband met de contingenten is een afwaardering verwerkt in de jaarrekening van ad € 1,07 miljoen. Hierdoor zal naar verwachting het resterende risico in het grondbedrijf afnemen.
PwC
Pagina 11 van 23
De samenstelling van deze post ultimo 2011 is als volgt: Omschrijving Niet in exploitatie genomen gronden Bouwgronden in exploitatie Totaal
2011 € 4.244.694 € 2.164.559 -/€ 2.080.135
2010 € 4.563.717 € 1.422.317 -/€ 3.141.400
3.4.2. Niet in exploitatie genomen gronden Onder de niet in exploitatie genomen gronden zijn de complexen opgenomen waar nog geen activiteiten worden ontwikkeld, maar waarvoor wel plannen voor toekomstige uitbreiding aanwezig zijn. De totale boekwaarde van de ‘Niet in exploitatie genomen gronden’(NIEGG) bedraagt ultimo 2011 € 4,2 miljoen. Met een oppervlak van 52,7 hectare komt hiermee de gemiddelde vierkante meterprijs uit op € 8,05. Begin 2012 heeft de commissie BBV de herziene notitie grondbeleid uitgegeven. Deze notitie is vrijwillig toe te passen in 2011 en voor boekjaren van 2012 verplicht. Het voornaamste verschil met de oude notitie betreft het stellige voornemen dat door de raad moet zijn bekrachtigd middels een raadsbesluit. We hebben het college geadviseerd in 2012 de post niet in exploitatie genomen gronden nader te analyseren en de toekomstige bestemming af te stemmen met de raad.
3.4.3. Gronden in exploitatie De gronden in exploitatie zijn geactualiseerd en winstgevend. De totale verwachte winst voor deze complexen bedraagt € 6,7 miljoen, te realiseren in de komende jaren. In 2011 zijn drie complexen afgesloten waarbij een winst is verwerkt in programmarekening ad € 891.000. Daarnaast is er voor € 64.000 als opbrengst in de algemene dienst verantwoord, zijnde € 10 per verkochte vierkante meter. Dit is niet in overeenstemming met het BBV. Het college heeft aangegeven deze systematiek te wijzigen in 2012. De voorziening voor het project ‘Vierhuisterweg’ is in 2011 voor een groot deel gebruikt. Het resterende saldo is vrijgevallen ten gunste van het resultaat. In 2012 wordt dit project naar verwachting zonder verlies afgesloten. Na de actualisatie van de exploitatie opzetten worden geen verlieslatende projecten meer verwacht. Derhalve wordt een verliesvoorziening niet meer noodzakelijk geacht. Wij kunnen instemmen met de door het college gemaakte inschattingen.
3.5. Er zitten nog enkele overige bijzonderheden in de jaarrekening 2011 3.5.1. Exploitatietekort Caparis 2011 Voor het verwachte exploitatietekort over 2011 heeft Achtkarspelen reeds een schuld opgenomen in de balans van € 400.000. Dit tekort is gebaseerd op een in oktober 2011 afgegeven ‘latest estimate’ door Caparis. Vorig jaar is gebleken dat de inschatting over het tekort over 2010 niet significant afweek van de gemaakte reservering. Derhalve kunnen wij instemmen met de getroffen reservering.
3.5.2. Afrekeningen met gemeente Kollumerland c.a. In het kader van de samenwerking met Kollumerland worden over en weer diensten geleverd door de gemeenten. Zo voert Kollumerland de handhaving uit voor Achtkarspelen en zorgt Achtkarspelen voor de uitvoering van sociale zaken voor Kollumerland. Ten aanzien van de afrekening van oude dienstjaren is in 2011 overeenstemming bereikt met Kollumerland over de jaren tot en met 2010. In de jaarrekening is een vordering opgenomen van € 688.000. Deze vordering is opgesteld in overeenstemming met de gemaakte afspraken tussen Achtkarspelen en Kollumerland. We hebben vastgesteld dat de vordering is gebaseerd op de uitvoeringskosten plus een vergoeding voor de apparaatskosten. Ten tijde
PwC
Pagina 12 van 23
van de afronding van de jaarrekeningcontrole hebben we (nog) niet vast kunnen stellen of deze afrekening is voldaan door Kollumerland.
3.5.3. Voorziening OKP voorzichtigheidshalve gehandhaafd Onder de schulden wordt een bedrag verantwoord ad € 128.000 inzake OKP-voorziening. Door middel van een subsidiedeclaratie heeft gemeente Achtkarspelen medio 2007 verantwoording afgelegd aan het Ministerie. Op basis van deze verantwoording zou het bedrag ad € 128.000 terugbetaald moeten worden. Aangezien er naar aanleiding van deze verantwoording nog geen vaststellingsbesluit is ontvangen van het Ministerie is deze schuld, conform voorgaande jaren, gehandhaafd. We hebben het college verzocht in 2012 na te gaan in hoeverre dit nog een feitelijke verplichting betreft. Gezien het gehanteerde voorzichtigheidsprincipe kunnen wij instemmen met het handhaven van deze post aangezien de wettelijke verjaringstermijn van vijf jaren op dit moment nog niet verstreken is.
PwC
Pagina 13 van 23
4. Interne beheersing 4.1. Uw interne beheersing is toereikend Binnen het kader van de controleopdracht fungeren wij voor het college en het management als klankbord voor onder meer het verbeteren van de interne beheersing. Over het algemeen kan de interne beheersing als voldoende worden gekwalificeerd. Een stap waardoor de verbijzonderde interne controle een meer risicogerichte benadering krijgt en waarbij de uitkomsten als een tool-of-management ingezet kunnen worden om het zelfcontrolerende vermogen van de organisatie te vergroten. Om u concrete handvatten te geven ten aanzien van de doorontwikkeling van de verbijzonderde interne controle hebben wij onderstaand een aantal praktische aanbevelingen gedaan:
Het opstellen van een interne controleplan waarin naast de generieke aspecten (zoals o.a. controleaanpak, risico-analyse, toleranties, normenkader etc.) ook specifieke zaken worden benoemd, zoals financiële omvang, risico’s etc., die betrekking hebben op rechtmatigheid per proces binnen de gemeente Achtkarspelen. Hierin dient aandacht te worden besteed aan de interne beheersingsmaatregelen welke per specifiek risico reeds in het proces zijn geïmplementeerd. Hierbij kan dan meer aandacht worden besteed aan processen of transacties met een hoog risico en wellicht minder aandacht worden besteed aan processen met een laag risico. Onderstaand hebben we dit grafisch weergegeven: Risico rechtmatigheid
Inspanning interne controle
Hoog
Hoog
Laag
Middel Hoog
Middel Middel
Middel
Hoog
Laag
**
De verbijzonderde interne controle is nu voornamelijk gericht op de rechtmatigheid van de output van processen en minder op de kwaliteit van het proces zelf. Wij adviseren u bij de uitvoering van de verbijzonderde interne controle, waar mogelijk, gebruik te maken van controles die reeds in het proces worden uitgevoerd. Het integreren van de verbijzonderde interne controle met betrekking tot de specifieke uitkeringen Single information, Single audit in het interne controleplan. Periodiek (bijvoorbeeld eens in de vier jaar) het plan grondig te herzien op basis van de risico’s die gemoeid zijn met de betreffende processen. Daarnaast blijft, net als in voorgaande jaren, de tijdige uitvoering een aandachtspunt. Wij adviseren u de werkzaamheden gedurende het jaar uit te voeren, zodat mogelijke fouten eerder kunnen worden gesignaleerd en hierop passende maatregelen kunnen worden genomen. Dit levert tevens de mogelijkheid op de onrechtmatigheid te repareren en in de resterende periode te voorkomen. Wij merken hierbij op dat ministeries ten aanzien van onrechtmatige verstrekkingen steeds strenger worden bij het afrekenen van specifieke uitkeringen. Tijdige uitvoering van rechtmatigheidscontroles kan er derhalve toe bijdragen dat gemeente Achtkarspelen niet achteraf wordt geconfronteerd met terugbetalingsverplichtingen aan het rijk.
PwC
Pagina 14 van 23
4.2. Afsluitingsproces dient worden te verbeterd Ten aanzien van het afsluitingsproces hebben wij tijdens de jaarcontrole geconstateerd dat bij het opstellen van de jaarrekening (inclusief SiSa) een aantal posten abusievelijk niet waren beoordeeld. Naar aanleiding van onze controlebevinding en vragen zijn onderstaande posten alsnog gecorrigeerd en verwerkt in de jaarrekening. Het betrof de volgende posten: -
Vrijval vooruit ontvangen bedragen BOS-impuls (€ 161.000 positief). Vrijval terugbetalingsverplichting Wet Inburgering (€ 89.000 positief). Vrijval intern krediet (€ 145.000 positief).
Gezien de verwerkte correcties gedurende de jaarrekeningcontrole en de geconstateerde onzekerheid in de controle ten aanzien van de vorderingen uit hoofde van sociale zaken (zie paragraaf 2.3.1) hebben we het college geadviseerd het afsluitingsproces in 2012 verder door te ontwikkelen. Wij merken hierbij op dat het opstellen van de jaarrekening (inclusief de SiSa-bijlage) een gedeelde verantwoordelijkheid is van de vakafdelingen en de afdeling bedrijfsvoering. Een verdeling van taken en verantwoordelijkheden inclusief het maken van afspraken over de planning en de oplevering van specificaties achten wij van groot belang om te komen tot een adequate (financiële) verantwoording. Een belangrijk aandachtspunt betreft hierbij de SiSa-bijlage. Het onvolledig invullen van de SiSa-bijlage kan mogelijk financieel nadelige gevolgen hebben. Wij merken hierbij op dat de verschillende Ministeries steeds minder coulant zijn in geval van heraanlevering van gegevens als gevolg van een door de gemeente onvolledige (eerste) verantwoording. In het kader van deze doorontwikkeling hebben wij het college geadviseerd intern werkzaamheden uit te voeren op de (financiële) verslaglegging. Hierbij denken wij bijvoorbeeld aan het afwerken van een checklist of alle posten op een adequate wijze beoordeeld zijn, het koppelen van werkzaamheden tussen de SiSa-bijlage en de jaarrekening en/of bijvoorbeeld aan een interne review door de controller/eindverantwoordelijke. Hiermee wordt bewerkstelligd dat het afsluitingsproces adequaat verloopt en in een eerder stadium het definitieve rekeningsaldo bekend is.
4.3. Samenwerking met Tytsjerksteradiel heeft concrete vorm gekregen In 2009 hebben de gemeenten Tytsjerksteradiel en Achtkarspelen de intentie uitgesproken om verder te gaan samenwerken. Bij de samenwerking staat het belang van de burger centraal, middels kwaliteit van dienstverlening en klantgerichtheid. Het partnerschap moet bovendien resulteren in meer efficiënte en effectiviteit. De samenwerking met de gemeente Achtkarspelen heeft in 2011 verder vorm gekregen met de oprichting van de Gemeenschappelijke regeling preferent partnerschap Achtkarspelen en Tytsjerksteradiel. In de overeenkomst zijn onder andere de volgende zaken opgenomen: De raden, de colleges van burgemeester en wethouders en de burgemeesters van beide gemeenten zijn een preferent partnerschap overeengekomen en wensen op basis daarvan op verschillende gemeentelijke deelterreinen samen te werken. De samenwerking zal in principe bestaan uit een centrumgemeenteconstructie. Voor een nadere invulling van de samenwerking worden afzonderlijke dienstverleningsovereenkomsten (DVO) gesloten. In de DVO zal worden aangegeven welke gemeente voor het betreffende gemeentelijke deelterrein als centrumgemeente zal fungeren. Voordat een DVO wordt afgesloten worden eerst de raden geconsulteerd. Personeel zal bij de centrumgemeente worden gedetacheerd vanuit de andere preferente partner. Uitgangspunt is dat de centrumfuncties op verschillende deelterreinen op een evenwichtige manier worden verdeeld waardoor in beginsel geen noodzaak is tot verdeling van overheadkosten op het gebied van huisvesting. In afzonderlijke dienstverleningsovereenkomsten worden afspraken gemaakt over de kostenverdeling ten aanzien van het betreffende deelgebied. In het kader van onze controle hebben we de DVO Afdeling Werk en Inkomen De Wâlden expliciet beoordeeld. Op basis van deze DVO gaan beide gemeenten per 1 januari 2012 een gezamenlijke afdeling Werk en Inkomen
PwC
Pagina 15 van 23
starten welke wordt ondergebracht bij de gemeente Achtkarspelen. In artikel 6 en 7 van de DVO is nader beschreven wat de reikwijdte en de activiteiten van de dienstverlening betreffen. In de DVO is expliciet opgenomen dat de onderdelen beleid en verordeningen en financiën de verantwoordelijkheid van de gemeente Tytsjerksteradiel blijven. Om hier op een juiste wijze invulling aan te geven is naar onze mening adequate periodieke informatievoorziening noodzakelijk. De basisafspraken hiervoor zijn in artikel 15 en 16 van de DVO opgenomen. Wij adviseren u te overwegen om in werkafspraken concreter vast te leggen welke specifieke informatie de gemeente periodiek wil ontvangen. Overigens is in artikel 15 lid 3 vastgelegd dat de gemeente om aanvullende managementinformatie kan verzoeken. In de visie van beide gemeenten is opgenomen dat de dienstverlening aan de burger centraal staat en in de DVO is specifiek opgenomen om de dienstverlening op een nog hoger en onderscheidend niveau te brengen. In de DVO zijn naar onze mening geen parameters opgenomen om dit te meten. Wij adviseren u om te overwegen om nadere afspraken te maken over de kwaliteit van de dienstverlening.
4.4. Monitoren financiële risico’s verbonden partijen (Caparis) en woningcorporaties In de jaarrekening heeft gemeente Achtkarspelen een aantal balansposities ingenomen ten aanzien van verbonden partijen waaronder Caparis en leningen verstrekt aan woningcorporaties. Het is van belang om de ontwikkelingen bij deze partijen adequaat te monitoren teneinde de mogelijke financiële effecten tijdig te verwerken in de financiële rapportages. Monitoring wordt momenteel ingevuld door tussentijdse rapportages en de begroting te beoordelen, het voeren van gesprekken over de actuele (financiële) stand van zaken en het tijdig (voor het opstellen van de gemeentelijke rapportages) verkrijgen van inzicht in de actuele financiële ontwikkeling van de gemeenschappelijke regelingen en de woningcorporaties.
4.5. Uw IT-omgeving is van een adequaat niveau Voor onze jaarrekeningcontrole willen wij zo veel mogelijk gebruik maken van de gegevens uit de informatiesystemen. Als gevolg van onze controleaanpak en artikel 2:393 lid 4 BW besteden wij in ons rapport van bevindingen aandacht aan de bevindingen met betrekking tot de betrouwbaarheid en continuïteit van de geautomatiseerde gegevensverwerking. We hebben geen tekortkomingen geconstateerd ten aanzien van de geautomatiseerde gegevensverwerking vanuit onze controle die in dit kader moeten worden gerapporteerd.
4.6. Geen aanwijzingen van fraude tijdens onze controle van de jaarrekening 2011 De primaire verantwoordelijkheid voor het voorkomen en ontdekken van fraude en onjuistheden berust bij de het college van burgemeester en wethouders. De gemeenteraad ziet erop toe dat de het college van burgemeester en wethouders hiertoe adequate procedures volgt en actie onderneemt als daartoe aanleiding bestaat. Als uw accountant hebben wij de verantwoordelijkheid om risico’s van fraude te herkennen, voor zover deze risico’s kunnen leiden tot materiële fouten in de jaarrekening. Tijdens onze controle van de jaarrekening 2011 zijn ons geen aanwijzingen van fraude gebleken.
PwC
Pagina 16 van 23
5. Vooruitkijkend Gelet op recente landelijke ontwikkelingen is niet duidelijk hoe de beoogde decentralisatie van taken zal uitwerken. Toch willen wij u een schets geven van deze voorgenomen decentralisaties.
5.1. Jeugdzorg, AWBZ en Wwnv vragen uw aandacht De komende jaren krijgt de gemeente Achtkarspelen als gevolg van landelijke ontwikkelingen en het nieuwe Regeerakkoord te maken met een aantal decentralisaties. De invoering van de Wet Werken naar Vermogen (Wwnv) dient zich al aan per 1 januari 2013, waarbij aanvragen voor het herstructureringsfonds reeds begin 2012 ingediend moeten worden. U krijgt in 2013 en 2014 ook te maken met de uitvoering van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en de Jeugdzorg. Deze drie decentralisaties, samen met andere ontwikkelingen zoals op het gebied van passend onderwijs of welzijnswerk en gecombineerd met de algehele bezuinigingen, stellen gemeenten voor een grote en complexe opgave. Al deze ontwikkelingen raken en versterken elkaar. Een keuze op één terrein kan consequenties hebben op een ander terrein. In onderstaand figuur is de samenhang binnen het sociaal domein gevisualiseerd.
Decentralisatie Jeugdzorg
Decentralisatie Begeleiding AWBZ
Decentralisatie WWNV
Invoering passend onderwijs
Lopend beleid in het Sociaal Domein en Jeugddomein: WMO: 5 taken jeugdbeleid, CJG, thuiszorg, welzijn, AMW (Gezondheids)zorg: JGZ, AWBZ, Verslavingszorg, OGGZ,WWB, Schuldhulpverlening Jeugd en veiligheid, overlast, Halt, veiligheidshuizen Onderwijs: Leerplicht, terugdringen verzuim, schoolmaatschappelijk werk
Hieronder geven wij kort een toelichting per decentralisatie weer:
5.1.1. Decentralisatie van de jeugdzorg Het kabinet wil de uitvoering van de gehele zorg voor kinderen, jongeren en hun opvoeders bij elkaar brengen onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Dit betekent dat alle jeugdzorg die nu nog valt onder het Rijk, de provincies, de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) en Zorgverzekeringswet (Zvw), alsmede de jeugdbescherming en jeugdreclassering gedecentraliseerd worden naar gemeenten. Hierdoor ontstaan in de uitvoering meer mogelijkheden voor preventie, integrale ondersteuning en afstemming met school en werk. De voorgenomen wijziging van het jeugdstelsel is mede gebaseerd op de evaluatie van de wet op de jeugdzorg, de bevindingen van het vorige kabinet en het rapport van de parlementaire werkgroep van voorjaar 2010. Het uitgangspunt is dat de nieuwe wet vanaf 2105 in werking treedt. Eind 2012 wordt de concept wet naar verwachting naar de Tweede Kamer gestuurd, in 2013 volgen uitwerkingen en in 2014 de implementatie. Een van de discussiepunten is of de jeugdzorg gefaseerd of in één keer zal plaatsvinden. De decentralisatie van de jeugdzorg is een tweeledige opgave voor gemeenten waarbij taken worden overgenomen en tegelijkertijd een stelselwijziging wordt doorgevoerd. Deze complexe transitie moet zowel een verbetering in effectiviteit als in efficiëntie bewerkstelligen. Een kernvraag is hoe de ondersteuning en hulp rondom kinderen en gezinnen op een meer integrale wijze kan worden georganiseerd. Daarbij is onder meer de aansluiting op het welzijnswerk en op het onderwijs van belang, maar bijvoorbeeld ook de relatie met
PwC
Pagina 17 van 23
schuldhulpverlening en veiligheid. En wat is daarin laagdrempelig en ondersteunend en hoe sluit zwaardere hulp en justitiële maatregelen daarop aan? Een gerelateerd vraagstuk is wat de rol en taakinvulling van het Centrum voor Jeugd en Gezin zou moeten zijn. Het overnemen van taken op het gebied van jeugdzorg brengt ook de vraag van intergemeentelijke samenwerking naar voren en hoe de specialistische jeugdzorg straks ingekocht moet worden. Tot slot speelt daarbij ook nog de samenhang met de veranderingen Passend Onderwijs en de andere twee decentralisatie
5.1.2. Wet Werken Naar Vermogen Met de Wet werken naar vermogen zorgt het kabinet voor één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt. De achtergrond is de gedachte dat veel mensen kunnen werken naar eigen vermogen. En dat mensen met een arbeidsbeperking, eventueel met ondersteuning vanuit de overheid, zoveel mogelijk aan de slag kunnen in een reguliere baan, met uitzondering van mensen die volledig en duurzaam arbeidsbeperkingen hebben. De Wet werken naar vermogen (Wwnv) wordt een brede voorziening met zoveel mogelijk gelijke rechten, plichten en kansen voor mensen met arbeidsvermogen die nu nog gebruikmaken van de verschillende regimes van de Wet sociale werkvoorziening (Wsw), Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong), Wet investeren in jongeren (WIJ) en Wet werk en bijstand (WWB). Voor jongeren die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn, blijft de Wajong bestaan. Voor mensen die alleen in een beschutte omgeving kunnen werken, kan de indicatie beschut werken worden afgegeven. Een belangrijk instrument dat in het kader van de Wwnv wordt ingezet is het principe van loondispensatie. Een werkgever betaalt alleen voor de ‘loonwaarde’ (productiviteit) van de werknemer en de rest van het inkomen wordt aangevuld door de overheid. De invoering van de Wet werken naar vermogen is een opgave voor gemeenten omdat het een hervorming van het stelsel betekent welke gepaard gaat met een forse bezuiniging. Dit vraagt van gemeenten een strategische heroriëntatie op hun re-integratiebeleid; welke re-integratieinstrumenten kan een gemeente nog aanbieden met de afgenomen middelen? De terugkerende vraag daarbij is welke instrumenten daadwerkelijk effectief zijn? Daarnaast moeten gemeenten besluiten op welke schaal zij hun dienstverlening zullen aanbieden. Gaan gemeenten regionaal samenwerken en zo ja, hoe ver reikt dat? Hoe lang moet een werkzoekende reizen om zich te melden bij het loket voor bemiddeling naar werk? Welke partners spelen in die samenwerking een rol?Wat betekent het bijvoorbeeld voor het bestaande SW-bedrijf? Of het ROC? Hoe worden werkgevers overgehaald om toch mensen een kans te geven die niet volledig inzetbaar zijn? Daarnaast behelst deze wet een financieel risico voor de gemeenten. Dit wordt onder meer veroorzaakt door een flinke korting op de Wsw en de Wwb en de toegenomen instroom als gevolg van de economische crisis. Verschillende gemeenten hebben nu al de grenzen van hun budget bereikt bij de uitvoering van de Wwb. 1 februari 2012 is de invoeringswet Wet werken naar vermogen naar de Tweede Kamer gestuurd maar wordt mogelijk door de Tweede Kamer controversieel verklaard. Op dit moment werken echter veel gemeenten aan een plan voor een uitvoeringsorganisatie voor de Wwnv, waarbij diverse aspecten van belang zijn, zoals de omvang van de rol van het SW-bedrijf en de omvang van de rol van marktpartijen. Verder zijn gemeenten bezig met het uitwerken van een aanvraag bij het herstructureringsfonds voor het ontvangen van transitiemiddelen. Deadline voor het indienen van deze aanvraag was eind april 2012.
5.1.3. Van AWBZ naar WMO Het kabinet heeft besloten om per 2014 de functie begeleiding uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) te schrappen en deze onder de compensatieplicht van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) te brengen. Vanaf 2013 zijn de gemeenten al verantwoordelijk voor de personen die voor het eerst of opnieuw begeleiding nodig hebben. Deze wijziging betekent dat er niet langer sprake is van een verzekerd recht, maar van compensatieplicht. Een belangrijke overweging voor deze decentralisatie is geweest dat dagbesteding en begeleiding het beste dichtbij de cliënt geregeld kunnen worden. De gemeente kent de mensen en hun situatie beter dan de zorgkantoren. Bovendien kunnen gemeenten naar verwachting gebruik maken van meer passende informele of collectieve voorzieningen en van verbinding met andere beleidsvelden. De decentralisatie van de AWBZ is een opgave voor de gemeenten omdat de taakuitvoering vertaald moet worden naar de Wmo en daarmee anders vormgegeven zal worden. Daarnaast is de aanbieder en klant (deels) nog onbekend voor gemeenten. Een aandachtspunt bij deze opgave zijn de onduidelijkheden, onder meer over de vraag voor welke doelgroepen specifieke maatregelen worden genomen, over de afbakening intramuraal en extramuraal en over de financiële kaders en consequenties (naast de 5% doelmatigheidskorting). Een tweede
PwC
Pagina 18 van 23
aandachtspunt is de samenhang met andere trajecten zoals afschaffing zorgkantoor, de IQ-maatregel, de kanteling van de Wmo en de andere twee decentralisaties. De gemeente zal zich in belangrijke mate in 2012 moeten voorbereiden door onder meer keuzes te maken in de aanpak, beleid vast te stellen en een verordening te maken. In onderstaand overzicht is het stappenplan van de transitie opgenomen (bron: vng website).
5.2. Overige ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn 5.2.1. Nieuwe wet houdbaarheid overheidsfinanciën (HOF) Nederland gaat de recente Europese afspraken ten aanzien van begrotingsdiscipline opnemen in de Wet houdbare overheidsfinanciën (HOF). Ook de belangrijkste uitgangspunten en randvoorwaarden van het Nederlandse budgettaire beleid – zoals de begrotingsregels – zijn onderdeel van het wetsvoorstel. Tijdens de bijeenkomsten van de Europese Raad op 26 oktober en op 8 en 9 december 2011 hebben de Europese regeringsleiders afspraken gemaakt om de financiële stabiliteit van de EU en in het bijzonder de eurozone te waarborgen. Lidstaten moeten de vereisten uit het aangescherpte Stabiliteits- en Groeipact voor het einde van 2012 vastleggen in nationale wetgeving. Voor Nederland was dat niet nieuw, aangezien de Wet HOF al maanden in voorbereiding was. De wettelijke verankering van de Europese afspraken werkt disciplinerend en laat zien dat Nederland overtuigd is van de noodzaak om de economische en monetaire unie op orde te brengen. De Europese eisen en afspraken over reductie van het begrotingstekort en de staatsschuld vormen de basis van de Wet HOF. Dat betekent een maximaal toegestaan structureel (d.w.z. na correctie voor de conjunctuur) tekort van de collectieve sector (EMU-saldo) van 0,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). In Brussel staat dit bekend als de ‘golden rule’. De grens voor het feitelijk tekort blijft 3 procent bbp. Ook mag de overheidsschuld niet hoger zijn dan 60 procent bbp. Als gevolg van de kredietcrisis en de schuldencrisis voldoet Nederland momenteel – net als de meeste andere eurolanden – niet aan deze vereisten. Het beleid van het kabinet is er op gericht om zo snel mogelijk orde op zaken te stellen. De Wet HOF draagt hieraan bij. Naast de Europese eisen worden ook de uitgangspunten van het Nederlands trendmatig begrotingsbeleid in de nieuwe Wet HOF vastgelegd. Hiermee wordt invulling gegeven aan het verzoek van de Tweede Kamer om de begrotingsregels wettelijk te verankeren. Het gaat daarbij onder andere om de strikte scheiding tussen inkomsten en uitgaven, door middel van het hanteren van vaste uitgavenplafonds (kaders) en het principe van automatische stabilisatie aan de inkomstenkant van de begroting. Omdat ook gemeenten, provincies en waterschappen bijdragen aan het begrotingstekort van de collectieve sector, bepaalt het wetvoorstel dat niet alleen het Rijk maar ook de decentrale overheden zich moeten houden aan de doelstellingen uit het aangescherpte Stabiliteits- en Groeipact. Over de bijdrage van de decentrale overheden aan de Europese doelstellingen wordt bestuurlijk overleg gevoerd.
PwC
Pagina 19 van 23
Nu de ministerraad met het wetsvoorstel heeft ingestemd, wordt de Wet HOF ter consultatie voorgelegd aan de decentrale overheden. Dat gebeurt via de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Unie van Waterschappen (UvW). Vervolgens zal het wetsvoorstel voor advies worden aangeboden aan de Raad van State. Het kabinet verwacht het wetsvoorstel nog voor de zomer van 2012 aan de Tweede Kamer te sturen. De beoogde ingangsdatum van de Wet HOF is 1 januari 2013. De Wet HOF is een aangepaste en geactualiseerde uitgave van het wetsvoorstel Tekortreductie Rijk en Medeoverheden dat niet verder in procedure wordt gebracht.
PwC
Pagina 20 van 23
A. Single information Single Audit (SiSa) Wij hebben in onze controle specifieke werkzaamheden verricht om een oordeel te kunnen geven over de getrouwheid en rechtmatigheid van de financiële verantwoordingsinformatie in de bijlage inzake SiSa bij de jaarrekening 2011 van gemeente Achtkarspelen. Onze werkzaamheden hebben gevarieerd tussen het beoordelen van de interne beheersing en het uitvoeren van detailcontroles. In de bijlage bij de jaarrekening zijn twee typen indicatoren opgenomen:
Indicatoren (bedragen en andere kwantitatieve gegevens, veelal prestatie-indicatoren), die van invloed zijn op de financiële vaststelling. Indicatoren, zonder invloed op de financiële vaststelling.
Voor de eerste indicator geldt dat er een relatie is tussen de jaarrekening en de bijlage. Wij hebben op deze indicatoren een reguliere rechtmatigheidscontrole uitgevoerd en indien specifiek gevraagd is de deugdelijke totstandkoming van de indicator beoordeeld. De tweede indicator heeft normaliter geen directe relatie met de gemeentelijke jaarrekening. Deze indicatoren zijn noodzakelijk voor het departementale jaarverslag. Bij deze indicatoren hebben wij alleen de deugdelijke totstandkoming van de indicator beoordeeld. Voor de bevindingen uit onze controle gelden op grond van het Besluit Accountantscontrole Decentrale Overheden (‘BADO’) zwaardere rapporteringstoleranties dan voor andere onderdelen van de reguliere jaarrekening. In dit rapport van bevindingen hebben wij per specifieke uitkering fouten en onzekerheden, boven een vastgestelde financiële grens, opgenomen voor zover deze niet door de gemeente zijn gecorrigeerd. De financiële grens is afhankelijk gesteld van de omvangsbasis van de regeling. De omvangsbasis wordt gebaseerd op de gevraagde indicator. Bij een gevraagde indicator van “bestedingen gedurende het jaar” wordt de omvangsbasis bijvoorbeeld gevormd door de bestedingen in de regeling. De financiële grens is per specifieke uitkering:
€ 10.000 indien de omvangsbasis kleiner dan of gelijk is aan € 100.000; 10% indien de omvangsbasis groter dan € 100.000 en kleiner dan of gelijk aan € 1.000.000 is; € 100.000 indien de omvangsbasis groter dan € 1.000.000 is.
De rapporteringstolerantie heeft geen consequenties voor de omvang en aard van de controle van specifieke uitkeringen. Het gaat alleen om het rapporteren van de waargenomen fouten en onzekerheden voortkomende uit de accountantscontrole. Op basis van de nota verwachtingen accountantscontrole uitgegeven door het ministerie van Binnenlandse Zaken rapporteren wij middels onderstaande voorgeschreven tabel de geconstateerde fouten of onzekerheden per regeling.
PwC
Pagina 21 van 23
Nr
Naam specifieke uitkering of overige
Totale fout of onzekerheid per specifieke uitkering
Totale omvang van de fout of de onzekerheid (in Euro’s)
Toelichting fout/onzekerheid
C6
Wet inburgering (Wi)
Geen
0
nvt
Geen
0
nvt
C7C
Investering stedelijke vernieuwing (ISV) Projectgemeenten SiSa tussen medeoverheden
D2
Onderwijsachterstandenbeleid niet-GSB 2006-2010 (OAB)
Geen
0
nvt
D5
Regeling verbetering binnenklimaat primair onderwijs 2009
Geen
0
nvt
D9
Onderwijsachterstandenbeleid 2011-2014 (OAB)
Geen
0
nvt
E26
Spoorse doorsnijdingen
Geen
0
nvt
E27B
Brede doeluitkering verkeer en vervoer SiSa tussen medeoverheden
Geen
0
nvt
G1C-1
Wet sociale werkvoorziening (Wsw) Gemeentedeel 2011
Geen
0
nvt
G1C-2
Wet sociale werkvoorziening (Wsw) (Gemeenten (incl. WGR) Totaal 2010)
Geen
0
nvt
Geen
0
nvt
G2
Gebundelde uitkering (WWB+WIJ+IOAW+IOAZ+levensonderhoud beginnende zelfstandigen Bbz 2004+WWIK
Geen
0
nvt
G3
Besluit bijstandsverlening zelfstandigen 2004 (exclusief levensonderhoud beginnende zelfstandigen)
G5
Wet Participatiebudget (WPB)
Geen
0
nvt
G6
Schuldhulpverlening
Geen
0
nvt
H10
Brede doeluitkering Centra voor Jeugd en Gezin (BDU CJG)
Geen
0
nvt
PwC
Pagina 22 van 23
B. Doel en gebruik van ons accountantsverslag Het accountantsverslag is uitsluitend opgesteld voor gebruik door de gemeenteraad, het college van burgemeester en wethouders en (vanuit SiSa) de Ministeries waarop de SiSa-regelingen zoals vermeld in de SiSa-bijlage betrekking hebben. PricewaterhouseCoopers geeft derde partijen niet het recht om op het rapport te mogen vertrouwen dan wel het rapport voor enig doel te gebruiken. PricewaterhouseCoopers wijst derhalve uitdrukkelijk enige verantwoordelijkheid, aansprakelijkheid en/of zorgplicht jegens andere partijen dan de gemeenteraad van de gemeente Achtkarspelen van het rapport af. Het doel van dit accountantsverslag is om u te informeren over onze bevindingen in het kader van de jaarrekeningcontrole 2011 van de gemeente Achtkarspelen. Deze controle hebben wij in opdracht van de raad uitgevoerd. Wij hebben onze controle over 2011 inmiddels afgerond en zijn tot een goedkeurende controleverklaring gekomen, zowel ten aanzien van het getrouwe beeld van de jaarrekening als ook de rechtmatigheid daarvan. In de controleverklaring kunnen wij echter niet alle informatie kwijt die wij met u willen delen, daarom willen we deze informatie in dit accountantsverslag opsommen. Hierbij moet gezegd worden dat dit geen uitputtende opsomming is van de uitgevoerde werkzaamheden en de geconstateerde bevindingen. Mocht u hierover met ons willen spreken, dan staan wij daar natuurlijk voor open. Als onderdeel van de jaarrekeningcontrole hebben wij ook de SiSa bijlage gecontroleerd. Sinds 2006 maakt deze bijlage onderdeel uit van de reguliere jaarrekening van een gemeente en dienen wij als accountant een oordeel af te geven over de gegevens in deze bijlage. In bijlage A van dit verslag hebben wij een overzicht opgenomen van onze bevindingen ten aanzien van de SiSa bijlage in de jaarrekening 2011.
PwC
Pagina 23 van 23
