Novità NIEUWS VAN DANTE ALIGHIERI NIJMEGEN · OKTOBER 2015
Lezing DE DROOM VAN KEIZER CONSTANTIJN Gratis WIN KAARTEN VOOR LE NOZZE DI FIGARO Reportage ROB KAMP OVER DE NAPOLITAANSE MUSEA
Dante Alighieri Nijmegen
LEZING
Novità Oktober 2015 1
De droom van keizer Constantijn door SIBLE DE BLAAUW
WANNEER Woensdag 14 oktober 2015 om 19.45 uur.
Van oktober 2015 tot februari 2016 vindt in de Nieuwe Kerk te Amsterdam een tentoonstelling plaats over keizer Constantijn en het opkomende Christendom in de stad Rome.
WAAR Logegebouw (voorheen het Steiger-theater). Het adres is Fortstraat 7, 6523 DG Nijmegen
Daarin wordt de fascinerende maar in een aantal opzichten nog steeds moeilijk te vatten periode tussen 300 en 400 na Christus voor het voetlicht gebracht aan de hand van objecten uit beroemde Romeinse musea. Sible de Blaauw, één van de twee gastconservatoren, zal in deze lezing ingaan op het thema en de opzet van de tentoonstelling, de multiculturele samenleving van het laatantieke Rome, de collecties in Rome waaruit de bruiklenen afkomstig zijn en op de actuele belangstelling voor het Vroege Christendom.
SIBLE DE BLAAUW Sible de Blaauw is hoogleraar in de Vroegchristelijke Kunst en Architectuur aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Voor zijn komst naar Nijmegen in 2002 werkte hij als kunsthistoricus en vice-directeur aan het Koninklijk Nederlands Instituut in Rome. Zijn onderzoekszwaartepunten zijn het christelijke Rome, de culturele doorwerking van het Vroege Christendom en de wisselwerking tussen architectuur en liturgie. Hij is lid van de Akademie der Wissenschaften und der Literatur Mainz en mede-uitgever van het Reallexikon für Antike und Christentum.
Piero della Francesca: De droom van kleizer Constantijn
Novità Oktober 2015
AGENDA
Tentoonstellingen, Italië & Nederland door ROB KAMP
AMSTERDAM
FLORENCE
De droom van keizer Constantijn. Topstukken uit drie Romeinse musea: de Vaticaanse musea, de Capitolijnse musea en het Nationaal Romeins museum. Van 3 oktober 2015 tot 7 februari 2016 Nieuwe Kerk www.nieuwekerk.nl
Carlo Docci 1616-1687 Tot 15 november 2015 Palazzo Pitti www.polomuseale.firenze.it
MILAAN
Giotto, l’Italia. Da Assisi a Milano Van 2 september 2015 tot 10 januari 2016 Palazzo Reale www.comune.milano.it/palazzoreale MILAAN
Mito e natura dalla Grecia a Pompei Tot 10 januari 2016 Palazzo Reale www.mostramitonatura.it
PADUA
Giovanni Fattori Van 24 oktober 2015 tot 28 maart 2016 Palazzo Zabarella www.zabarella.it NAPELS
Pompei e l’Europa 1748-1943 Tot 2 november 2015 Museo Archeologico cir.campania.beniculturali.it/ museoarcheologiconazionale PADUA
Elisabeth Vigee Lebrun 1755 -1842 Van 23 september 2015 tot 11 januari 2016 Grand Palais Paris www.grandpalais.fr
3
Novità Oktober 2015
AGENDA
Programma Dante Nijmegen WOENSDAG 14 OKTOBER 2015, 19.45 U
WOENSDAG 3 FEBRUARI 2016, 19.45 U
Lezing door Sible de Blaauw: Rome. De Droom van keixer Constantijn
Lezing in het Italiaans door Carla Rita Palmerino: Il libro della natura secondo Galileo
5
WOENSDAG 11 NOVEMBER 2015, 19.45 U
Lezing door Jacques Jansen: 750 jaar Dante: Verum - Bonum - Pulchrum. Dantes betekenis anno nu
WOENSDAG 9 MAART 2016, 19.30 U
WOENSDAG 16 DECEMBER 2015, 19.30 U
WOENSDAG 13 APRIL 2016, 19.45 U
Italiaanse film in samenwerking met Lux Nijmegen
Lezing voor Willy van Ophem: Het Napolitaanse lied van 1914-1940
WOENSDAG 6 JANUARI 2016, 19.45 U
WOENSDAG 18 MEI 2016, 19.45 U
Nieuwjaarsbijeenkomst: Dante per Dante
Italiaanse film in samenwerking met Lux Nijmegen
Serata di fine stagione: een frisse en romige verrassing met schrijver Ernest van der Kwast
Novità Oktober 2015
AGENDA
Programma Dante Alighieri Kleve VRIJDAG 23 OKTOBER 2015
DONDERDAG 10 DECEMBER 2015
Multimediale voorstelling door Sabine Sonntag: Callas Forever oder Die ewige Primadonna Kolpinghaus Kleve, 19.30 u
Diavoorstelling door Renzo Brizzi: Eurokrise: ist auch Italien eine Zeitbombe? Kolpinghaus Kleve, 19.30 u
LEER ITALIAANS IN ITALIË
● taal- en cultuurcursussen voor alle leeftijden ● 45 bestemmingen in heel Italië ● vanaf 1 week tot een heel studiejaar ● specials gastronomie, wijn & kunst ● mode- & designopleidingen in Milaan ● géén administratiekosten; wel persoonlijk advies
Vraag onze brochure aan! Tel. 0345 52 01 52
■
[email protected]
■
www.italstudio.nl
www.italstudio.nl
6
Novità Oktober 2015
AGENDA
Programma Alliance Française Nijmegen
7
DINSDAG 13 OKTOBER 2015
DONDERDAG 18 FEBRUARI 2016
Lezing door Jean-Michel Croissandeau: « La presse française face à ses défis » Café Zaal Groenewoud, 20.00 u
Lezing door Marie-Paule Eeckhout: « L’Hôtel-Dieu de Beaune » Café Zaal Groenewoud, 20.00 u
DINSDAG 17 NOVEMBER 2015
DONDERDAG 10 MAART 2016
Lezing door Nico Nelissen: « Het veranderende gezicht van Parijs » Café Zaal Groenewoud, 20.00 u
Lezing door Henri Helfre: « Napoléon et la Hollande » Café Zaal Groenewoud, 20.00 u
DONDERDAG 10 DECEMBER 2015
DONDERDAG 31 MAART 2016
Toneelstuk van Stéphane Dugain en Jeanne Couppié: « Le prochain train » Aula Kandinsky College, 20.00 u
Café chantant met Les Copains De Muse, Malden DONDERDAG 21 APRIL 2016
MAANDAG 18 JANUARI 2016
Franse filmavond door Denis Mandon Kandinsky College, 19.30 u
Lezing door Alicia C. Montoya: « Mme Leprince de Beaumont et La Belle et la Bête » Zaal Gr 1.176 Grotiusgebouw Radboud Universiteit Nijmegen, 19.30 u
Novità Oktober 2015
MEDEDELING
8
Le nozze di Figaro & Aïda in Nijmegen
INFO Meer informatie over deze voorstellingen vindt u op de website van Stadsschouwburg Nijmegen en Concertgebouw De Vereeniging:
Graag maken wij u attent op twee ‘Italiaanse’ voorstellingen in oktober in Stadsschouwburg Nijmegen en Concertgebouw De Vereeniging.
stadsschouwburgdevereeniging.nl
LE NOZZE DI FIGARO
Op vrijdag 9 oktober brengt het beroemde Orkest van de Achttiende Eeuw samen met een topcast een semigeënsceneerde versie van de opera Le nozze di Figaro van Mozart. DE VEREENIGING
Deze bijzondere productie staat in het dan zojuist vernieuwde Concertgebouw De Vereeniging (op dit moment vindt een grote renovatie plaats die tot begin oktober zal duren). Een mooie gelegenheid om het ‘nieuwe’ concertgebouw en daarbij het splinternieuwe Grand-Café Restaurant te kunnen bezoeken. JUBILEUMCONCERTEN
De opera wordt in het Italiaans gezongen met Nederlandse boventiteling. Le Nozze di Figaro is het eerste van de 20 speciale jubileumconcerten, in het kader van het honderdjarig bestaan van Concertgebouw De Vereeniging. AÏDA
Op donderdag 15 oktober staat de Staatsopera van Tatarstan met de opera Aïda (Verdi) in Stadsschouwburg Nijmegen. Ook deze Italiaans gezongen opera wordt voorzien van Nederlandse boventiteling.
WIN 2 KAARTEN VOOR LE NOZZE DI FIGARO Wij verloten 2 kaarten voor Le nozze di Figaro. Soci die hun bijdrage voor dit jaar hebben voldaan kunnen meeloten door vóór 5 oktober een e-mailbericht te sturen naar novita@dante-nijmegen. nl o.v.v. ‘loterij Figaro’.
MEDEDELING
Novità Oktober 2015 9
Herdenking Dante 750 in Deventer Dante Deventer viert het 750ste geboortejaar van Dante Alighieri in de Bergkerk van Deventer op zaterdag 10 oktober 2015 met: DE OPENING VAN DE EXPOSITIE
‘Dante in de kunst van nu’ met werken van Henk Hage, Juke Hudig, Patrick Mangnus & Rien Renema, Uwe Poth, Marie José Robben, Jan Uriot. Geluidskunst van Jeroen Diepenmaat & Rik Marsman. DE LEZING
‘Dante in kunst en muziek door de eeuwen heen’ door prof. Jacques Janssen. EEN RINFRESCO
Feestelijke afsluiting met drankjes en hapjes in stijl.
INFO Entree: € 17,50. Expositie van 10 t/m 25 oktober. Meer informatie en reservering: eeboni@gmail. com of telefoon 0571261454. dantedeventer.nl
— ADVERTENTIE —
TE KOOP EN TE HUUR: WONING IN LE MARCHE Woning in Castelsantangelo sul Nera. Gelegen In het Parco Nazionale dei Monte Sibillini op de grens van Umbria en Le Marche. Drie slaapkamers, twee badkamers, overdekte parking, twee balkons, zeer groot voorterras, cv op gas. Rustige ligging, geen doorgaand verkeer. Het dorp heeft alle dagelijkse voorzieningen op 400 meter te voet. Gelegen op 1,5 uur van de luchthaven Ancona. In de omgeving: Assisi, Perugia, Spello, Spoleto, Lago Trasimeno en als dagtocht Rome (170 km). Het huis is te koop t.e.a.b. en ook nog steeds te huur. Info:
[email protected].
REPORTAGE
Museo Nazionale di Capodimonte door ROB KAMP
Verslag van een bezoek aan het Museo Nazionale di Capodimonte in Napels door Rob Kamp. Ik was in Napels voor de tentoonstelling Pompei e l’Europa. 1748-1943 in het Museo Archeologico Nazionale. Naast het bezoek aan dit museum stond er nog meer op het verlanglijstje, zoals het bekijken van de nieuwe opstelling van de 19de eeuwse kunst in Museo Nazionale di Capodimonte en de uitstalling van een selectie uit de collectie Minozzi van werken van Vincenzo Gemito (een laat 19de-eeuwse tekenaar en beeldhouwer uit Napels) die door de overheid is aangekocht voor plaatsing in het Capodimonte. NIEUWE OPSTELLING
De nieuwe opstelling Ottocento a Capodimonte wordt in een aparte vleugel van het museum gepresenteerd. De bedoeling is deze kunst in zijn entourage te laten zien. De beelden, schilderijen en objecten zijn te zien in zes zalen. Later zullen meer zalen daaraan worden toegevoegd. De tentoongestelde stukken komen grotendeels uit het depot of van een nauwelijks toegankelijke tussenverdieping achteraan de tweede verdieping, die ik een keer bezocht heb omdat men vergeten was die af te sluiten. De nieuwe opstelling is beperkt toegankelijk maar is zeer aansprekend uitgestald. NIEUWE DIRECTEUR
Voor het gewone museum is een nieuwe directeur benoemd, van wie wordt verwacht dat hij de bezoekersaantallen omhoog brengt. Zonder extra geld zal dat een hele kluif worden. Er is wel een mooie collectie, maar er is bijvoorbeeld geen
Novità Oktober 2015 11
“
Zonder extra geld zal het een hele kluif worden om meer bezoekers te trekken
REPORTAGE
Novità Oktober 2015 12
airconditioning, waardoor het in het gebouw ontzettend warm is. Qua comfort valt er nog veel te winnen. BOURBONS EN FARNESES
De omvangrijke collectie is bij elkaar verzameld door de Bourbons en Farneses, aangevuld met stukken uit de religieuze instellingen na de opheffing van de kloosters. Opvallend is het grote aantal schilderijen met een religieuze inhoud. Als ik daar met de ogen van nu naar kijk dan vraag ik me af of de bezoekers hiervoor zullen komen gezien de steeds verder gaande secularisering van de maatschappij. Zonder achtergrond raken deze stukken steeds verder verwijderd van de belevingswereld van bezoekers waardoor ze onzichtbaar worden in de betekenis van onbegrepen Gelukkig heeft het Capodimonte ook nog andere stukken uit de collectie Farnese en Bourbon, die in historisch perspectief zijn te zien, net als de afdeling kunstnijverheid en de afdeling Palazzo Reale nog verbouwd en ingericht voor Joachim Murat en Caroline Bonaparte. Dit gedeelte had ik bij vorige
REPORTAGE
Novità Oktober 2015 13
bezoek niet bezocht maar bood een interessante blik in de geschiedenis. (Hoewel een bepaalde zaal spijtig genoeg afgesloten was.) TOURINGCARS
Ik denk dat als je deze afdeling in perspectief kunt brengen dat daar mensen voor komen. Geschiedenis trekt mensen en dan in combinatie met het Palazzo Reale in de stad, dat nu geheel ingepakt in de steigers staat want zonder kennis is het Museum Capodimonte moeilijk te vinden. Ik heb er ook geen touringcars met buitenlandse toeristen gezien zoals bij het Archeologisch Museum. Om terug te komen op het comfort in het Capodimonte: het café is nog altijd hetzelfde als toen ik het museum voor het eerst bezocht, 30 jaar geleden. Ook de boekhandel is niet erg gesorteerd. Er is geen kaart te koop en de meeste boeken zijn voor de gemiddelde toerist niet interessant. Kortom, er is nog veel werk aan de winkel. We zullen eens kijken hoe het verder gaat.
“
Het café is in 30 jaar niet veranderd
REPORTAGE
Museo Archeologico Nazionale door ROB KAMP
Verslag van de tentoonstelling Pompeï e l’Europa. 1748-1943 in het Museo Archeologico Nazionale in Napels Waarom deze data in de titel van de tentoonstelling in het Museo Archeologico in Napels? In 1748 begon men met het onderzoeken van Pompeï; dat was ongeveer tien jaar na het eerder ontdekte Herculaneum. In 1943 werd Pompeï door de geallieerden gebombardeerd omdat ze dachten dat het een Duits kamp was. AFDELINGEN
De tentoonstelling is onderverdeeld in vier afdelingen. (1) Het Klassieke Pompeï en de 18de eeuw. (2) De ontdekking van een hele stad. (3) Pompeï in de verbeelding van de 19de eeuw. (4) Pompeï in de 20ste eeuw. Aan de hand van stukken uit Pompeï, uit het Archeologisch museum, met een bijdrage van het British Museum, en schilderijen, boeken, plattegronden uit het buitenland wordt een beeld geschetst van de wijze waarop hoe Pompeï heeft doorgewerkt in de Europese cultuur en met name die in Engeland, Duitsland en Frankrijk. Het is de tijd van de Grand Tour van de Engelsen en van een levendige handel in opgegraven stukken. Sir William Hamilton zou een rijke collectie vormen, waarvan later een twee delen tellende publicatie zou worden uitgegeven met tekeningen van bekende kunstenaars uit die tijd: The complete collection of antiquities from the cabinet of Sir William Hamilton. Hamilton heeft ook zelf een boek geschreven: Account of the discoveries at Pompei communicated by Sir William Hamilton.
Novità Oktober 2015 14
“
Bekende bezoekers van Pompeï zijn Stendhal, Shelley, Canova, De Chirico en Picasso
REPORTAGE
Novità Oktober 2015 15
HERCULANEUM
In 1750 wordt in Herculaneum de Villa dei Papiri ontdekt met 1800 papyrusrollen dietot op heden bestudeerd worden. De grote theoreticus van het classicisme, Joachim Winckelmann, bezocht Pompeï voor het eerst in 1758 en daarna nog vier keer. Hij was in Rome in dienst van kardinaal Archinto en later opzichter van oudheden in Rome. J.W. Goethe komt 1787 in Pompeï samen met de schilder Tischbein en laat een groot portret van zichzelf schilderen. Politieke ontwikkelingen leggen de opgravingen even stil om te worden hervat onder Joachim Murat en Caroline Bonaparte. Deze neef van Napoleon en zoon van Jerome Bonaparte, liet een huis ontwerpen in Pompeiaanse stijl waarvan de ontwerpen op de tentoonstelling te zien waren. PARIJS
Jerome Bonaparte liet in de jaren 1850 voor de actrice Rachel Felix dit huis bouwen aan de Avenue Montaigne in Parijs. De architect was Alfred Norman die zich baseerde op het huis van de tragische dichter in Pompeï. De inauguratie was op 14 februari 1860. Het interieur was een waarlijk antieke Italiaanse villa met schilderijen van Jean Leon Gerome en Pierre Cornu, die zich hadden laten inspireren door de Ilias en Griekse mythologie. Helaas overleed de actrice in 1858 voor het paleis klaar was. Jerome’s vrouw wilde niet in het huis van de maitresse wonen en Jerome zelf verbleef liever in het buitenland. Architect Norman wilde het wel terugkopen maar dat lukte uiteindelijk niet want. Het huis verviel en werd 1891 afgebroken. Slechts enkele foto’s resten ervan in de Musee des Arts. Lodewijk I van Beieren liet in Aschaffenburg het huis van de Dioscuri nabouwen nadat hij met de architect Friedrich von Gaertner in 1839 naar Pompei was geweest. Een Engelsman die Pompeï uitvoering bestudeerde naast Hamilton was Sir William Gell. Hij verkende Pompeï met Sir Walter Scott. Ook hij schreef een boek: Pompeiana 1817/1832. Het zijn de ontdekking van de ruimte en de kleuren van opgraven gebouwen, die voornamelijk Franse architecten boeien zoals Francois Mazois. Hij meet de ruïnes op en tekent deze na om ze uit te geven. De eerste delen verschijnen al in
“
Engelse landhuizen werden ingericht in klassieke stijl
REPORTAGE
Novità Oktober 2015 16
1812 en 1813, op kosten van Caroline Murat. Het totale werk, Les Ruines de Pompei dessinees et mesuree wordt tussen 1824 en 1830 uitgegeven. Bekende andere bezoekers van Pompeï zijn Stendhal en Shelley. De vulkaanuitbarsting spreekt tot de verbeelding van schrijvers zoals E. Bulwer Lytton met The Last days of Pompei uit 1834. Het blijft niet bij schrijvers, ook schilders voelen zich aangetrokken tot Pompeï. De opgravingen en het landschap komen op veel schilderijen voor van schilders als J.P. Hackert, A. Sminck van Pitloo en Christian Kobke. Anderen laten zich inspireren door de fresco’s in de huizen zoals Canova met zijn danseressen en Moreau, die twee fresco’s naschildert. Beide kunstenaars zijn in Napels te bekijken. VROUW
De positie van de vrouw in Pompeï wordt verbeeld in het werk van Engelse schilders als Alma Tadema en Albert Moore, die ook goed naar fresco’s heeft gekeken. De vondst van ingerichte woningen in Pompei leidde er ook toe dat voorbeelden hiervan gekopieerd werden voor nieuwe inrichtingen in klassieke stijl. Vooral veel Engelse landhuizen werden in klassieke stijl ingericht en door de Engelse adel werden veel klassieke beelden en andere antiquariteiten aangekocht. FOTO’S
De tentoonstelling werd afgesloten met fotoverslagen uit het begin van de 20ste eeuw van de opgravingen en het bezoek van Picasso en De Chirico rond 1920, die voor beide schilders een klassieke periode inluidde. In Pompeï zelf waren de gerestaureerde kalkbeelden van de slachtoffers te zien en nog een andere fototentoonstelling.
“
Goethe laat in Pompeï een groot portret van zichzelf maken
NIEUWS
De Italiaanse bibliotheken door ROB KAMP
Een vergelijking tussen de grootste Italiaanse en buitenlandse bibliotheken. Toen ik in Napels was stond er in de Corriere della Sera een artikel over de negen nationale bibliotheken van Italië. De titel van het artikel was veelzeggend: Biblioteche, scene da una catastrofe. De schrijver van het artikel vergelijkt in het artikel met name de grootste van de Nationale Bibiotheken, die in Florence, met de Nationale bibliotheken van Parijs en Londen. De vergelijking pakt niet zo best uit voor de Italiaanse bibliotheken. Rome en Florence hebben elk een aanschafbudget van 120 duizend euro, tegen 19 miljoen euro voor Parijs en Londen. In Florence werken 165 mensen waarvan 38 bibliothecarissen. In Parijs werken 1400 mensen, wat ruim meer is dan het totale aantal personeelsleden van alle Italiaanse bibliotheken samen (884). BALANSCIJFERS
Ook de balanscijfers zijn onvergelijkbaar. Rome 2 miljoen, Florence 1,5 miljoen, tegenover Parijs 254 miljoen, Londen 160 miljoen, Madrid 52 miljoen. De Koninklijke Bibliotheek had een begroting van 47,5 miljoen. Dario Francheschini, de minister van Cultuur heeft gezegd dat dit het jaar van de bibliotheken wordt. Daarvoor wordt 8 miljoen uitgetrokken. Dat zet gelet op bovenstaande cijfers weinig zoden aan de dijk. In Florence moeten wasteiltjes klaargezet worden als het regent. De medewerkers denken mee met de directie. Een heeft een brief opgesteld voor de bezoekers:
Novità Oktober 2015 17
“
20 kopiën kosten in Venetië 300 euro
REPORTAGE
Novità Oktober 2015 18
Geachte gebruikers, Vanwege de voortdurende vermindering van het personeel kunnen we vanaf 31 augustus 2015 de gebruikelijke dienstverlening niet voortzetten totdat jongere ambtenaren zijn aangesteld. De bibliotheek zal 5 dagen per week open zijn met inbegrip van zaterdag tot 13.00 uur. Boeken kunnen alleen ‘s morgens worden aangevraagd op Dinsdag alleen ‘s middags tot 17.30 uur. De Directie. In de bibliotheek van Florence is het ‘s winters ijskoud en ‘s zomers bloedheet en de toiletten zijn vaak kapot. Giovanni Solimini heeft de problemen eerder aangekaart in zijn boek L’Italia che legge. Ook op het gebied van de ict loopt Italië achter. In de laatste 7 jaar is er 64% gekort op ict en 93% op catalogisering. Het budget is sinds 2005 gekort met 63%. KOPIËN
Intussen is het voor gebruikers verboden om voor eigen gebruik kopieën te maken. Ze worden doorverwezen naar particuliere bedrijven. In Venetië bij de Archivio di Stato kun je als onderzoeker wel kopieën aanvragen als je bereid bent 300 euro te betalen voor 20 pagina’s. Deze bedragen zijn volgens een onafhankelijke organisatie bedoeld om de huur van bijna 19 miljoen euro te betalen, ofwel bijna viervijfde van al het geld dat de bibliotheken van de overheid krijgen. Over cultuurbeheer gesproken. Deze week moesten veel mensen voor de hekken van het Colosseum wachten tot 11.00 ’s ochtends uur totdat de vakbondsleden klaar waren met vergaderen. In de Engelse tekst stond 11.00 ’s avonds vermeld. WERKONDERBREKINGEN
Als antwoord hierop heeft de regering direct besloten alle musea en culturele instellingen die mensen ontvangen onder gezag te plaatsen van de wet die werkonderbrekingen verbiedt op plaatsen die tot de essentiële levensbehoeften gerekend worden en waarbij een staking van te voren moet worden aangevraagd. Volgens Renzi en Franceschini gaat het niet om een beknotting van het stakingsrecht. De bonden stonden desondanks direct op hun achterste benen en plannen reeds
“
Piemonte telt 348 suppoosten, Sicilië 7735
NIEUWS
Novità Oktober 2015 19
een algemene staking. Dat er gestaakt wordt is niet nieuw, kijk naar Pompeï, de Uffizi, de Brera. Reden hiervoor zijn de stiltes, het verzuim en de medeplichtigheid die gedurende decennia situaties hebben bedekt die elders allang met ferme hand op gelost zouden zijn maar op zichzelf zijn gelaten dikwijls vanwege motieven van cliëntelisme tot verpaupering aan toe. MISSTANDEN
In de Corriere staan voorbeelden van misstanden. Een suppoost in Pompeï die een meisje in een domus opsloot werd slechts ‘bestraft’ met overplaatsing. In Ravenusa ontfermen tien suppoosten zich over één (niet-betalende) bezoeker. Het beleid inzake suppoosten is scheef. Campanië telt 1525 suppoosten, Veneto 408 e Piemonte 348. Over Sicilië hebben we het dan nog niet gehad, daar zijn er 7735. Volgens een studie uit 2010 van de Giornale dell’Arte zouden er in heel Italië 8917 nodig zijn. Stakingen als bovenvermeld wekken weerstand en ergernis op bij de toeristen en de toeristenindustrie. Mensen die alleen op het tijdstip van de staking het Colosseum kunnen bezoeken omdat hun schema niets anders toelaat zijn de dupe. De Unesco heeft ook deze opstoppingen al vaak aangekaart bij de Italiaanse overheid. De bonden klagen dat er te weinig mensen zijn en overuren niet worden uitbetaald. Als de minister van economische zaken geld beschikbaar heeft kan de minister van cultuur wat doen. Het blijft voorlopig nog even behelpen. Bron: Corriere della Sera
“
Rome en Florence hebben een aanschafbudget van 120 duizend euro, tegen 19 miljoen voor Londen en Parijs
TAAL
Novità Oktober 2015 21
Il caffè in lingua... italiana Se studi o parli la lingua italiana, ti aspettiamo per fare quattro chiacchiere! Informeel samenzijn en het Italiaans blijven oefenen! We bieden de mogelijkheid aan studenten en liefhebbers, soci en non-soci van de Dante Alighieri om elkaar te ontmoeten en Italiaans te spreken. Ken je iemand die Italiaans spreekt en wil blijven oefenen? Neem hem/haar mee naar het Caffè in lingua....italiana. - Gedurende een uur, een keer per maand, op maandagochtend zal er in een gezellige, ongedwongen sfeer met elkaar in het Italiaans gekletst worden of over een bepaald thema gesproken worden. - Een van de docenten zal altijd aanwezig zijn. De aanwezigen kiezen een gespreksonderwerp of anders zoekt de docent(e) een onderwerp uit. - Je moet minimaal een jaar Italiaans hebben gestudeerd. - Het is geen les, dus geen boek en geen huiswerk. - Elke bijeenkomst kost € 5 en je betaalt als je binnenkomt. Aanmelden kan via de website: www.dantenijmegen.nl/il-caffe-in-lingua
INFO De eerste bijeenkomst van dit seizoen vindt plaats op maandag 12 oktober, van 10.00 uur tot 11.00 uur in A Tazza Rima, Houtstraat 1, 6511 JK Nijmegen. Aanmelden kan via de website. Aanmelden is niet verplicht, maar wel handig omdat het aantal plaatsen beperkt is. Er is maximaal plaats voor 8 à 9 deelnemers.
— ADVERTENTIE —
UMBRIË EN MUZIEKFESTIVALS
Umbrie is de enige Italiaanse regio die niet aan de zee grenst. Deze rustige regio van Italie waar de tijd lijkt stil te staan, heeft bergen, heuvels, authentieke dorpen en een heerlijke lokale keuken. Wat veel mensen niet weten is dat er in Umbrie iedere zomer een aantal muziekfestivals van wereldfaam worden georganiseerd.
Perugia is de hoofdstad van Umbrie en een levendige studentenstad. Ieder jaar wordt hier in de maand juli Umbria Jazz georganiseerd, een groot en bekend Jazz festival waar in het verleden al grote namen optraden,
zoals Miles Davis, Sting, George Benson, Santana, Mark Knopfler, BB King, Herbie Hancock.
Eind juli wordt ieder jaar de Trasimeno Blues georganiseerd. De concerten van veelal beroemde blues muzikanten hebben allemaal plaats in de omgeving van het Trasimeense meer. Er zijn betaalde voorstellingen, maar ook iedere avond een gratis voorstelling veelal op een dorpsplein of in het plaatselijk park. In Spoleto wordt ieder jaar een klassiek muziek festival gehouden: het Festival dei 2 Mondi Dit festival is ieder jaar eind juni, begin juli. Spoleto
is een middeleeuws stadje op 1,5 uur van Rome en vlakbij de Monti Sibbilini, een walhalla voor natuurliefhebbers, wandelaars en liefhebbers van een goede lokale keuken. Kom naar Umbrie op vakantie en geniet van dit alles. Lees meer over Umbrie op de blog: www.villainumbria.com/nl/umbrie-blog. Voor meer informatie over vakantiehuizen in Umbrie: www.villainumbria.com. Wij spreken Nederlands.
BOEKEN
Novità Oktober 2015 23
Premio Campiello 2015 door ROB KAMP
Ook dit jaar won de gedoodverfde winnaar niet - wellicht ingegeven door de actualiteit. BALZANO
Met zijn boek L’ultimo arrivato won Marco Balzano de eerste prijs. De roman gaat over ontheemdheid, een actueel thema. In de jaren ‘50 gingen niet alleen volwassenen vanuit ZuidItalië op zoek naar werk in het noorden, maar ook kinderen van soms 10 jaar oud. Deze kinderemigratie had betrekking op duizenden die ouders, broers en zussen verlieten om zich voor altijd in verre grote steden te vestigen. De roman gaat over een van hen, Ninetto, die van Sicilië naar Milaan gaat. Hij zegt van zichzelf dat hij een ‘kleine graaier’ is. Eerst hebben de mensen wat tegen hem: ‘Ik heb geruzied, gevast, zenuwslopende dagen ondergaan maar ben gewoon gegaan. Het was 1959 ik was 9 en iemand van die leeftijd wil liever in zijn streek blijven ook al is het een zwijnenstal en niets als spelletjes.’ Ninette vertrekt vlucht en laat een sprakeloze moeder achter en een vader die hem graag ver weg ziet gaan met een teken van toekomst. Als hij aankomt weet hij niet of hij in de ogen van een kind nog klein is of volwassen als de nieuwe wereld voor hem opengaat. Hij zal het leven zelf moeten maken ook al heeft hij niets meer dan de lessen van de lagere school die hem kunnen helpen. SCURATI
Antonio Scurati won de tweede prijs en de Premio Viareggio met Il tempo migliore della nostra vita. Deze roman gaat over Leone Ginsburg, die weigerde trouw te zweren aan het fascistisch regime. Door nee te zeggen sloeg hij een weg in die
Marco Balzato: L’ultimo arrivato
Antonio Scurati: Il tempo migliore della nostra vita
BOEKEN
Novità Oktober 2015 24
van hem een verzetsheld maakte. Een mythische figuur die nooit de wapens zou op nemen. Terwijl de wereld overspoeld werd met de triomf van het fascisme nam deze jonge intellectueel stelling tegen de onderdanige wereld die hem omringde en tegen de dwaasheid van de eeuw. Hij richtte de uitgeverij Einaudi mede op en organiseerde het verzet en vormde tegen de verdrukking in een gezin .Hij was getrouwd met Natalia Ginsburg. Dit is het verhaal van de dag dat hij van de universiteit werd gestuurd tot aan zijn dood in de gevangenis. Naast het verhaal van Leone en Nathalia Ginsburg spelen ook de grootouders van de schrijver een rol. Gewone mensen uit dezelfde tijd die leefden onder de dictatuur en de bommen van de Tweede Wereldoorlog. VASSALLI
Aan de onlangs overleden Sebastiano Vassali werd de carrièreprijs toegekend.
De vijf finalisten van de Campiello 2015: Scurati, Giacopini, Pellegrino, Balzano, Colagrande
BOEKEN
Nieuwe roman van Elena Ferrante
Novità Oktober 2015 26
door ROB KAMP
Nieuw deel in de serie Napolitaanse romans van Elena Ferrante. Van de zomer was er bij de opstelling van de kandidatenlijst voor de Premio Strega reuring over de deelname van Elena Ferrante. Zij schrijft onder pseudoniem en wil niet bekend worden vandaar dat alles via haar uitgever loopt. Deelnemers aan de Premio moet schriftelijk verklaren,dat zij met de prijs willen meedoen maar zij weigerde de brief te schrijver. Uiteindelijk heeft het bestuur haar toegelaten.
De nieuwe achternaam
GEEN PRIJS
Ze heeft de prijs niet gewonnen. Het enige wat we zeker weten is dat de schrijfster uit Napels komt en daar haar jeugd heeft doorgebracht. Zij stelt: ‘Ik geloof dat boeken, als ze eenmaal geschreven zijn, hun auteurs niet meer nodig hebben. Als ze wat te zeggen hebben zullen ze vroeg of laat lezers vinden. Als ze niets te zeggen hebben dan niet.’ Voor de Napels cyclus waarvan nu twee delen vertaald zijn schreef ze onder andere twee romans die ook zijn verfilmd, L’amore molesto en I giorni dell’abbandono. De Napolitaanse cyclus bestaat uit vier delen waarvan het laatste deel op de lijst voor de Premia Strega 2015 stond. De recensent van Trouw vindt dat in de cyclus het kale, rauwe haast explosieve van haar vroegere werk ontbreekt. De cyclus gaat over twee vriendinnen Elena en Lila. De geniale vriendin is het eerste deel waarin Elena een telefoontje krijgt dat Lila zoek is en haar spullen weg zijn. Lila roept al jaren dat ze wil verdwijnen zonder sporen achter te laten. Dit lijkt gelukt maar Elena pikt het niet.
De geniale vriendin
BOEKEN
Novità Oktober 2015 27
‘Laten we maar een zien wie dit keer zijn zin krijgt, zei ik bij mijzelf. Ik zette de computer aan en begon onze geschiedenis op te schrijven alles wat ik me ervan herinner tot in details.’ Zo begint deel 1 over de levenslange vriendschap tussen twee meisjes die opgroeien in een achterstandswijk van Napels. Het speelt in de jaren ‘50. Ze groeien op met de plicht het de anderen moeilijk te maken voordat de anderen het ons moeilijk maakte, schrijft Elena. RIVALITEIT
De onderlinge rivaliteit is onlosmakelijk verbonden met hun vriendschap. Als kind is Lila slimmer, mooier, brutaler. De brave verlegen Elena vaart in haar kielzog. Zij is alles haar mindere. Maar Lila moet na de lagere school bij haar vader in de schoenenwinkel komen werken terwijl Elena, met hulp van een onderwijzeres naar het Gymnasium kan. Zo lopen hun levens uit elkaar. Zal zal dat zo blijven? Als Lila tijdens een vakantie op Ischia het aanlegt met de intelligente Nino op wie Elena al jaren verliefd is beseft deze dat Lila nog altijd kwaliteiten heeft waarover zij, Elena, nooit zal kunnen beschikken. Deed ze nou altijd alles wat ik moet doen eerder en beter dan ik, verzucht Elena in deel 1. De eeuwige rivaliteit tussen de geniale vriendinnen en het wankele evenwicht van hun vriendschap is de leidraad van de serie. De ambiguïteit die hun hele verhouding tekent maakt de boeken tot veel meer dan een aardig portret van het leven in een Napolitaanse volkswijk. Bron: recensie in Trouw