NOTITIE DORPSHUIZEN HSZ 1. INLEIDING 1.1 Aanleiding In het plan van aanpak voor de gemeentelijke herindeling is in bijlage 1 “Handreiking” onder het hoofdstuk “Beleid” vermeld dat de stuurgroep bij ontwikkeling van beleid burgerparticipatie van groot belang acht. Na de voorgenomen gemeentelijke herindeling van de gemeenten Harenkarspel-Schagen-Zijpe (HSZ) wordt de nieuw te vormen gemeente geconfronteerd met het feit dat er ten aanzien van de gemeentelijke dorpshuizen verschillende afspraken bestaan omtrent de gemeentelijke ondersteuning tot behoud van deze voorzieningen in de diverse dorpskernen.
1.2 Doel van deze notitie De dorpshuisbesturen van Callantsoog – Dirkshorn - St. Maarten De Klimop – St. Maarten Verenigingsgebouw ‘t Centrum, St. Maartensbrug – Tuitjenhorn - Waarland en Warmenhuizen willen met deze notitie de werkgroep herindeling behulpzaam zijn bij het formuleren van dorpshuizenbeleid waarin wij door ons belangrijk geachte punten hopen terug te vinden. Het dorpshuis van Petten mist in bovenstaande opsomming. Stichting Exploitatie en Beheer Accommodaties Petten, die onder andere het dorpshuis beheert, heeft laten weten op dit moment geen behoefte te hebben aan overleg.
1.3 Uitgangspunten • •
•
• •
Het gemeentebestuur beschouwt een dorpshuis als een voorwaardenscheppende voorziening voor de leefbaarheid in de dorpen. Een dorpshuis vervult een centrale functie in het dorp. Het is een laagdrempelige, voor iedereen toegankelijk onderkomen, dat faciliteiten beschikbaar stelt voor de diverse plaatselijke initiatieven. Naast een onderkomen voor het traditionele verenigingsleven vormt een dorpshuis een ontmoetingsplaats voor jong en oud. De dorpshuisbesturen zijn, ongeacht de eigendomssituatie, verantwoordelijk voor het beheren en exploiteren van de dorpshuizen zonder winstoogmerk. Commerciële activiteiten zijn toegestaan, mits dit niet ten koste gaat van de verenigingen die gebruik maken van het dorpshuis en de ontmoetingsfunctie. Het beleid van de gemeente is erop gericht om o.a. bij te dragen aan de instandhouding van de dorpshuizen. De dorpshuizen gaan er in het nieuwe beleid ten opzichte van de huidige situatie niet op achteruit. 1
2. FUNCTIE VAN HET DORPSHUIS 2.1 Wat is een dorpshuis • •
Zoals in de uitgangspunten vermeld is een dorpshuis een voorwaardenscheppende voorziening voor de leefbaarheid in de dorpen. Het is het “hart” van het dorp, waar diverse faciliteiten beschikbaar worden gesteld voor de dorpsbewoners. Een dorpshuis is een gebouw dat speciaal bestemd is om te voorzien in de behoefte aan ruimte voor activiteiten en dienstverlening op maatschappelijk, cultureel en recreatief terrein ten dienste van de lokale samenleving. Een multifunctioneel centrum voor de gehele dorpsgemeenschap.
2.2. Activiteiten Sociaal culturele activiteiten De belangrijkste functie van een dorpshuis in de dorpen is het beschikbaar stellen van ruimte voor de activiteiten van de diverse verenigingen binnen de lokale omgeving (b.v. jeugd- en jongerenwerk, culturele activiteiten, ouderenwerk, welzijnswerk, maatschappelijke dienstverlening e.d.). Daarnaast biedt het dorpshuis ruimte voor ontspanning en vrijetijds activiteiten voor jong en oud. Commerciële activiteiten Alle dorpshuizen in de nieuwe gemeente hebben de stichtingsvorm, wat betekent dat ze worden geëxploiteerd zonder winstoogmerk. Inmiddels is in de loop der jaren gebleken dat de kosten voor de instandhouding van de dorpshuizen hoger zijn dan het bedrag aan subsidie dat de gemeente beschikbaar stelt aan de dorpshuisbesturen. Hierdoor is het voor enkele dorpshuizen in onze gemeente niet mogelijk om zonder commerciële activiteiten het dorpshuis in stand te houden. Daarom zijn we van mening dat beperkte commerciële activiteiten mogelijk moeten zijn, met in achtneming van de voorwaarde dat deze niet ten koste mogen gaan van de ontmoetingsfunctie en de verenigingen die gebruik maken van het dorpshuis. Overige activiteiten In het belang van de leefbaarheid binnen de dorpen wordt er naar gestreefd zoveel mogelijk sociaal- en welzijnfaciliteiten bij de dorpshuis aan te laten haken, zodat er multifunctioneel gebruik gemaakt kan worden van de ruimten. Dit houdt in dat het dorpshuisbestuur, indien praktisch mogelijk, ruimte binnen het dorpshuis beschikbaar stelt voor andere activiteiten, die ontstaan op initiatief van de dorpsbewoners en/of gemeente, die de leefbaarheid in de dorpen ten goede komen (b.v. peuterspeelzaal, kinderopvang, internetcafé, jeugdsoos e.d.).
2
2.3 Besturen dorpshuizen (algemeen) De dorpshuisbesturen vinden hun draagvlak in de dorpsgemeenschap, bijvoorbeeld in het plaatselijke verenigingsleven, aangevuld met bestuursleden die vanuit hun beroepspraktijk of ervaring een specifieke deskundigheid kunnen inbrengen. Het zijn vrijwilligers die de bestuurlijke aangelegenheden verrichten, met die kanttekening dat er door de huidige wetgeving een welhaast professionele werkwijze is ontstaan, die noodzakelijk is om de bestuurlijke taken goed uit te kunnen voeren. In het verleden bleven de bestuurstaken beperkt tot werkzaamheden van huishoudelijke- , administratieve- en financiële aard. Momenteel heeft een dorpshuisbestuur, voor zover de taken niet door de pachter worden uitgevoerd, te maken met zaken als ARBOeisen, sociale hygiëne, gebruikersvergunning e.d. Door sommige besturen wordt dit als een grote druk ervaren.
3. DORPSHUIZENBELEID Ondanks de variatie aan accommodaties en de variatie in het voorzieningenniveau in de diverse dorpen lijkt het gewenst een dorpshuizenbeleid vast te stellen. Een beleid waarin is vastgelegd hoe de gemeente omgaat met haar verantwoordelijkheid ten aanzien van de instandhouding van dorpshuizen. Hierbij wordt wel vooropgesteld dat de voorziening door de bevolking “gedragen” dient te worden. Dat betekent dus ook dat door de inwoners een substantiële bijdrage (in de vorm van vrijwilligerswerk) wordt gevraagd om de voorziening in stand te houden. Het particulier initiatief heeft de primaire verantwoordelijkheid voor de exploitatie van het dorpshuis en voor de organisatie van de activiteiten. De gemeente kan hierbij faciliterend en ondersteunend optreden. Het verlenen van subsidie kan daarvoor een belangrijk instrument zijn. Belangrijk is ook dat de gemeente zich uitspreekt over het belang van de rol die dorpshuizen hebben voor de leefbaarheid en het sociaal-culturele klimaat in de dorpen en dit relateert aan de Wmo. Daarnaast mag van de gemeente, waar nodig, een stimulerende houding worden verwacht als het gaat om het bieden van ondersteuning aan de veelal vrijwillige dorpshuisbesturen. Het feit dat veel accommodaties bestaansrecht ontlenen aan de enorme vrijwillige inzet van bewoners die het bestuur vormen, die activiteiten organiseren en soms zelfs het beheer voor hun rekening nemen, maakt het noodzakelijk om een dorpshuizenbeleid in samenspraak met de besturen van de accommodaties op te stellen.
4. AANBEVELINGEN Zoals uiteengezet vervullen de dorpshuizen een belangrijke rol binnen onze gemeenschappen en zijn ze onmisbaar voor de leefbaarheid in de dorpen. Door het opstellen van een beleidsplan voor de dorpshuizen in de nieuw te vormen gemeente, met daarin opgenomen duidelijke afspraken omtrent de verscheidene verantwoordelijkheden van de betrokken partners, zal de continuïteit van deze onmisbare activiteiten beter gewaarborgd zijn. Mogelijk kan dit een onderdeel vormen van het voorgenomen kernenbeleid waarvan sprake is in de Handreiking, punt 2 Beleid, die als bijlage 1 is toegevoegd aan het Plan van Aanpak HSZ.
3
BIJLAGEN Bijlage 1, huidige situatie per dorpshuis Gegevens aangeleverd door de dorpshuisbesturen in december 2011: Deze zijn niet relevant als voorbeeld en daarom verwijderd.
Bijlage 2 De dorpshuizen huisvesten de volgende verenigingen, stichtingen, gebruikers en activiteiten: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Accordeonvereniging Aerobics/Streetdance ANBO Autocrossvereniging Badminton Begrafenisvereniging Biljartverenigingen Bridge, Keezen en Klaverjassen Carnaval jeugd Cursussen Damesbiljartvereniging Diverse cursussen/vergaderingen etc. Dorpsservicepunt Dorpshuisbestuur Dorpsraadvergaderingen + voorlichtingsavonden EHBO en gemeentelijke AED EVV: Educatieve Vorming Van Volwassenen, o.a. taal- en computercursussen. Fanfare Fysiotherapie Gemeente (voorlichtingsavonden/stembureau) Gemengd koor, kinderkoor Gymnastiekonderwijs (schoolgym), gebruik gymzaal en kleedruimten Gymvereniging Handbaltraining Historische vereniging Hobbyclub Jaarlijkse musical basisschool (jaar)vergaderingen kerkbestuur Jongerenvereniging in een eigen honk. KBO Kerststerrit Kermis viswedstrijden Koersbal Kraamvogel 4
• • • • • • • • • • • • • • • •
Kunstfederatie Muziekles Ondersteunende activiteiten aan Sportweek, Oranjecomitee Ondernemersbeurs Ouderen activiteiten Peuterspeelzaal (eigen ruimte) Regelzorg rijbewijskeuring Sinterklaasfeest Tweejaarlijks muziekfestival Toneelvereniging Vergaderingen WLTO en andere agrarische organisaties Volleybal Vrouwen van Nu Wintersfeermarkt Yoga Zaalvoetbal
Bijlage 3 Globale inhoudsopgave van een dorpshuizenbeleid Deze is ontleend aan de brochure “Dorpshuizenbeleid op maat, een handreiking voor gemeenten”, een uitgaven uit 2009 van het Platform Dorpshuizen Noord-Holland.
Inleiding met overwegingen die hebben geleid tot het dorpshuizenbeleid.
Beschrijving van de sociaal culturele functie die dorpshuizen voor de gemeenschap hebben en de waarde die de gemeente daaraan hecht. Hierin kan een beschrijving van de activiteiten worden meegenomen.
Beschrijving van de rol van het dorpshuis in het kader van de Wmo.
Beschrijving van de eigendomsverhouding(en). Deze kunnen binnen een gemeente verschillend zijn, waardoor er op onderdelen in het dorpshuizenbeleid uitzonderingen gemaakt moeten worden.
Korte beschrijving van de dorpshuizen in de gemeente.
Organisatiestructuur dorpshuizen
Is het dorpshuis eigenaar: 5
Wie is er (financieel) verantwoordelijk voor de exploitatie? Wie is er (financieel) verantwoordelijk voor klein- en voor groot onderhoud? Omschrijvingen: wat is klein en wat is groot onderhoud?
Of de gemeente bijdraagt in de kosten van uitbreiding, verbouw, renovatie en eventueel nieuwbouw.
Afspraken over financiering: Subsidies (exploitatie, activiteiten, groot onderhoud). Kosten van meer jaren onderhoudsplan. Verdeling bijdragen gemeente en dorpshuizen aan kosten van groot onderhoud, renovatie en nieuwbouw. Subsidiëring van gemeentelijke lasten in ruil voor Wmo taken. Eventueel vrijmaken van kapitaalslasten (in het geval van een sanering).
Verzekering van de vrijwilligers.
Hoe de communicatie tussen gemeente en dorpshuizen is geregeld (onderdeel basispakket).
Aanwijzen van een contactambtenaar of gebiedsmanager voor dorpshuizen (onderdeel basispakket).
Looptijd en evaluatie.
Eventueel aangevuld met: zie de brochure van het PDNH.
6
