Nota over vervanging stadswachten door Boa’s en inzet van de Bestuurlijke Strafbeschikking. Inleiding: Aanleiding van deze nota is o.a. de al jaren geleden uitgesproken wens een in te stellen blauwe zone bij het Boogplein te handhaven door inzet van een Boa (buitengewoon opsporings ambtenaar). Een dergelijke Boa zou tevens van nut kunnen zijn bij de invoering van Diftar om mogelijke toename van zwerfvuil tegen te kunnen gaan door het uitdelen van bekeuringen. Beide projecten zijn nog niet gerealiseerd maar nog wel actueel. Recenter is in de kadernota Veiligheid 2009 aangekondigd dat voor het thema Jeugd en Veiligheid het instrument bestuurlijke boete en een Boa worden ingezet. In het collegeprogramma is opgenomen dat de inzet van Boa’s zal worden onderzocht. Na een schets van de veiligheid in deze gemeente wordt in deze nota ingegaan op het instrument bestuurlijke strafbeschikking (BSB). Dit instrument is de gemeenten ter hand gesteld om te kunnen optreden tegen vormen van verloedering en overlast in het publieke domein oftewel op straat. Te denken valt aan de lichtere overtredingen van de APV, de Afvalstoffenverordening en fout parkeren. Hierna zal heel kort worden ingegaan op het alternatief, de bestuurlijke boete (BB). Verder wordt aandacht besteed aan de randvoorwaarden voor de BSB (o.a. verplichte inzet van een Boa), de ervaringen met de stadswachten tot dusver en uiteraard mag een financiële paragraaf niet ontbreken. Tenslotte zal een aantal zaken concreet worden vermeld waarvoor de BSB toegepast kan worden en komt de samenwerking met andere gemeenten aan de orde. Hoe veilig is Winsum? Veiligheidsbeelden politie De jaarlijkse veiligheidsbeelden, gebaseerd op harde cijfers en ervaringen/meningen van de buurtagenten, geven aan dat vooral in de weekeinden horecagerelateerde overlast wordt ondervonden door wildplassen, geschreeuw, openbare dronkenschap, vernielingen (bijv. aan tuinplanten). Het stationsgebied wordt apart in beeld gebracht. Nam in 2008 het aantal overlastmeldingen in het algemeen wat af, in het stationsgebied namen ze toe. Het gaat hierbij om rondhangen, voorbijgangers hinderen, afval achterlaten, met brommers en zelfs motoren door de tunnel scheuren en niet alleen tijdens de weekeinden. Cijfermatige overzichten over een reeks van jaren zijn niet mogelijk. Er worden niet in elk jaarlijks beeld van dezelfde feiten cijfers vermeld en daarnaast geeft de politie zelf aan dat door allerlei problemen de cijfers over 2009 niet met voorgaande jaren vergeleken kunnen worden. Verder is recent een ander systeem ingevoerd (van BPS naar BVH). Toch een paar cijfers uit 2010: aantal aangiften van vernieling 103; aantal door de politie gehoorde jeugdige verdachten (tot 24 jaar) 101; aantal woninginbraken 16. Het geeft wel aan waar de hectiek ligt. Het aantal meldingen dat bij het gemeentelijk meldpunt binnenkomt is niet groot en dalend. Het gaat daarbij om klachten over lawaai op straat, vernieling aan tuinen, ingegooide ramen bij scholen, hard rijdende auto’s in de nachtelijke uren.
1
Niet alle meldingen bij politie of gemeente zullen reëel zijn of gegrond. Daar staat tegenover dat ook veel reële overlast niet aangemeld wordt. Dat kan te maken hebben met geringe aangiftebereidheid (ken dader niet, ze doen er toch niets mee), maar ook met een grotere tolerantie (we zijn ook jong geweest). Specifieke punten Hondenpoep Met regelmaat wordt contact met de gemeente gezocht over honden. Uit de landelijke monitor blijkt dat overlast door hondenpoep bijna overal bovenaan staat als voornaamste ergernis. Veel gemeenten worstelen al tientallen jaren met dit probleem maar een oplossing is maar niet te vinden. Men verwacht te vaak dat de gemeente het wel oplost en men wil/durft zelf de hondenbezitter vaak niet op diens asociale gedrag c.q. overtreding van de regels te wijzen. Voor de politie heeft dit geen prioriteit, maar het is ook een delict waar je alleen bij heterdaad tegen kunt optreden. Ook zijn loslopende honden soms oorzaak van klachten als een hond een andere hond of een mens bijt. Verloedering Wordt ook vaak als een vorm van overlast ervaren en kan vele oorzaken hebben. Niet goed onderhouden of half ingestorte gebouwen, afval op straat, kapot straatmeubilair (verlichtingsarmaturen in tunnel bijv.), kladden en plakken kunnen daarbij factoren zijn. Proefondervindelijk is aangetoond dat het publiek al snel afval achterlaat op plekken waar al een beetje ligt. Snel opruimen is dan ook geboden. Maar ook slordig verkeersgedrag, zoals te hard rijden, geen richting aangeven door automobilisten, kan als een vorm van verloedering worden gezien. Volgens landelijke monitoring blijkt dat veel mensen mede door genoemde zaken een gevoel van onveiligheid ontwikkelen. Onveilig kan deze gemeente niet worden genoemd. Gerelateerd aan de aantallen geregistreerde misdrijven behoort Winsum al jaren tot de veiligste gemeenten in deze provincie. Maar, lichtere overtredingen of asociaal gedrag zijn wel van invloed op het veiligheidsgevoel en welbevinden van de burgers. Veel (kleine) vernielingen vinden plaats zonder getuigen of aangiften en dan is de pakkans zeer gering. Fout parkeren Volgens de politie is hiervan sprake in het centrum van Winsum op koopavond en op de zaterdag. Het winkelerf voldoet niet aan alle hiervoor geldende voorschriften. Na realisatie van het project Boogplein zal hier een blauwe zone ingesteld worden om het lang parkeren tegen te kunnen gaan. Handhaving Al vele jaren, zij het met enige onderbreking, fungeert de zogeheten horecapatrouille tijdens de zaterdagavonden. De politie patrouilleert dan in principe tussen 0.00 en 01.00 uur bij het station en in het centrum. De patrouille moet ook Zuidhorn bedienen en noodhulp verlenen. Daarnaast zet de politie voor sommige zaterdagnachten extra mensen in, meestal in reactie op signalen of ernstige incidenten in het nabije verleden. De meeste weekeinden is er weinig te doen en daardoor is effectieve inzet en betrappen van daders erg lastig. Maar zichtbaar aanwezig zijn werkt preventief. De ervaring heeft geleerd dat vernielingen in het weekeinde meer tussen 4 en 6 uur op de zondagmorgen worden gepleegd dan rond middernacht als de patrouille in beginsel aanwezig is. Ingaande het jaar 2012 is de politie zich niet meer op een bepaald tijdstip gaan richten en zijn de ontvangen meldingen meer bepalend voor de inzet tijdens de dienst van 23.00 tot 07.00 uur. De bezetting van de politie in de gehele regio bezien is met name in de nacht beperkt. De aanrijtijden kunnen afhankelijk van prioriteit en de locatie waar de patrouillewagen zich bevindt, soms wel een half uur bedragen. De daders zijn dan al vaak verdwenen. Dit heeft een negatieve invloed op de bereidheid de politie direct te bellen.
2
Naast de politie doen overdag twee stadswachten gedurende 32 uur dienst; zij fungeren dan als oog en oor voor de politie en ook met Beheer & Onderhoud onderhouden zij contacten over zwerfvuil e.d. Discotheek De Pub in de Hoofdstraat O heeft portiers in dienst die bij de deur staan en ook de straat nabij de inrichting wat in de gaten houden. Waar nodig kunnen ze de politie bellen. De disco blijft het langst van alle zaken in de kern Winsum open. De deur gaat vrij laat dicht voor komende bezoekers en nog later open voor vertrekkende bezoekers. Hierdoor kun je rond 6 uur ’s morgens best nog wel uitgaanspubliek tegenkomen. Dat kàn weer gepaard gaan met onnodig lawaai en vernielingen aan tuinen, autospiegels, bekladding van muren e.d. Beheer & Onderhoud zorgt voor verwijdering van bekladdingen in de tunnel. Het jongerenwerk houdt zich meer in preventieve zin met jongeren bezig, maar reageert ook op incidenten. Ervaringen met Stadswachten. Bekend is dat de stadswachten geen bijzondere bevoegdheden hebben. Door hun patrouilleren werken ze preventief en vervullen ze een oor en oogfunctie voor de politie en voor Beheer & Onderhoud (signaleren zwerfvuil, graffiti e.d.). Voor werving wordt geput uit het werkzoekendenbestand van SoZa. Geselecteerden gaan dan een cyclus in van één jaar opleiding en op straat, één jaar fungeren als stadswacht en één jaar werken aan doorstroming naar een reguliere baan. Ook verrichten ze commerciële taken zoals uitlezen camerabeelden, uitvoeren dagelijkse sleutelronde voor De Beurs e.d., waarbij de kosten in rekening worden gebracht bij de opdrachtgever. De aansturing van de stadswachten gebeurt door de eigen organisatie (SVN) op basis van door de gemeente aangegeven speerpunten. Middels halfjaarlijkse rapportage vindt terugkoppeling plaats. Contactpersoon is de ambtenaar veiligheid. Het bestaande contract met SNV kent een opzegtermijn van één jaar. Het contract is, in afwachting van besluitvorming over eventuele inzet van Boa’s, opgezegd per 1 januari 2012 en eindigt dus op 1 januari 2013. Bestuurlijke Boete (BB) of Bestuurlijke Straf Beschikking? (BSB) Alle gemeenten hebben gekozen voor de BSB. Voornaamste redenen hiervoor zijn dat bij de BSB het CJIB (incassobureau van justitie) na uitreiking van het aankondigingformulier door de Boa de strafbeschikking aan de overtreder oplegt en voor invordering van de boete zorgt. Eventuele bezwaren behoeven niet door de gemeente te worden behandeld maar gaan via het OM zonodig uiteindelijk naar de kantonrechter. De BB en de BSB kunnen voor dezelfde zaken (APV, Afvalstoffenverordening, parkeren) worden toegepast. De BSB zit in de strafrechtelijke hoek, waardoor in samenwerking met de politie kan worden opgetreden. Bij de BB is sprake van bestuursrechtelijke aanpak wat in bijv. de nachtelijke uren niet kan worden overgenomen door de politie. De regionale driehoek heeft zich voor de BSB uitgesproken. Beide instrumenten naast elkaar inzetten is niet toegestaan. In bijlage 1 zijn alle verschillen en overeenkomsten overzichtelijk naast elkaar gezet. Met de inzet van Boa’s kiest de gemeente Winsum voor de BSB. Randvoorwaarden Boa vereist afstemming in de driehoek. Voor de toepassing van een BSB is inzet van een Boa vereist. Over de wijze van inzet dient afstemming met politie en het OM plaats te vinden. Ook zal een inschatting moeten worden gemaakt van het aantal processenverbaal dat aangeleverd zal worden. De BSB is een strafrechtelijke aanpak waardoor het OM zeggenschap over de strafrechtelijke inzet van de Boa heeft. Tevens is de hoofdofficier van justitie op grond van het Besluit Boa toezichthouder op de Boa. Daarbij zal vooral worden gelet op de kwaliteit van hun werk.
3
Beperkte bevoegdheid De aard van de problemen (overlast, APV, parkeerovertredingen) moet corresponderen met de bevoegdheden van de Boa. Deze zijn slechts binnen een bepaald domein bevoegd. Wel zijn Boa’s momenteel landelijk opsporingsbevoegd, wat de samenwerking met andere gemeenten vereenvoudigt. In totaal zijn er 6 domeinen te onderscheiden, te weten: openbare ruimte milieu, welzijn en infrastructuur onderwijs openbaar vervoer werk, inkomen en zorg generieke opsporing Domein openbare ruimte is bedoeld om APV overtredingen en parkeerovertredingen aan te pakken; de kleine overlast op straat in het kader van de leefbaarheid. De aanpak van (zwaardere) milieuovertredingen valt onder een ander domein. Dit zal binnen de Regionale Uitvoering Dienst (RUD) verder worden uitgewerkt. Aparte vermelding doen wij over de handhaving van de Drank en Horecawet (DHW). Die gaat namelijk, naar verwachting per 1 januari 2013, over naar de gemeente. De burgemeester is daarbij het bevoegde orgaan. Voor de handhaving ervan dient ook aan de inzet van een Boa te worden gedacht. De DHW valt nu echter onder het domein Milieu, Welzijn en Infrastructuur. De handhaving kan mogelijk bij de RUD worden ondergebracht. Daarnaast bestaan er plannen om de Boa Openbare Ruimte hiertoe bevoegd te maken. Daartoe zou dan een ministeriële circulaire gewijzigd moeten worden. Opgemerkt zij dat de Afvalstoffenverordening onder het domein openbare ruimte valt en dus niet onder domein Milieu. De Boa’s zouden dus aangewezen dienen te worden om de gemeentelijke APV en Afvalstoffenverordening te handhaven naast het optreden tegen fout parkeren. Speerpunten Uitgaande van de veiligheidsbeelden van de politie, reeds eerder bestuurlijk geuite wensen en de bij de gemeente ontvangen meldingen, komen we tot de volgende speerpunten: -
Overlast uitgaande jongeren met name in het dorp Winsum op zaterdagnachten tussen 01.00 en 06.00 Overlast stationsgebied met name in de avonduren Parkeerovertredingen Overlast hondenpoep APV overtredingen en afvalstoffenverordening (zwerfvuil) Actuele zaken binnen het domein ruimte
Feitelijke inzet. Op basis van de speerpunten is flexibele inzet in tijd en plaats een belangrijke voorwaarde. Zoals de stadswachten werken ook Boa’s in beginsel per tweetal in situaties waarbij meer risico bestaat, zoals ’s nachts en waar drank in het spel is. Het aantal uren dat de Boa’s ingezet kan worden is budgettair bepaald. De regie voor de inzet ligt bij de gemeente c.q de burgemeester. Deze is uit hoofde van zijn functie als geen ander in staat signalen van het gemeentebestuur, politie en de samenleving te ontvangen en te benutten voor de aansturing van de Boa’s. Zoals eerder aangegeven zal de daadwerkelijke inzet (binnen de door de raad vastgestelde inhoudelijke en budgettaire kaders) mede in overleg met politie en OM bepaald worden. In dienst of inhuur Overwegingen: Inhuur van Boa’s geeft maximaal maatwerk. In dienst nemen geeft meer mogelijkheden tot directe aansturing. Inhuur is qua uurloon duurder maar zaken als werving, opleiding, uniform, handcomputer en vervoermiddel hoeft de inlener niet zelf te bekostigen. Bij
4
inhuur hoeft de werkgeversrol niet te worden ingevuld. Ziekte en vakantie spelen geen rol voor de feitelijke inzet. Meerdere partijen bieden Boa diensten aan zoals St. Veiligheidszorg Noord (SVN) en particuliere bedrijven als Trigion en G4S. Gezien de eisen van flexibiliteit en het totaal pakket dat noodzakelijk is kiezen we voor inhuur van Boa’s. Inkoopprocedure en afwijking ervan. Uitgangspunt is dat een krediet beschikbaar komt van maximaal € 40.000, per jaar. Het raambedrag dient voor de inkoopprocedure op 4x dat bedrag te worden gesteld. Volgens de handreiking inkoop en aanbesteding dienen dan minimaal drie offertes te worden gevraagd. In dat kader dient een open procedure te worden gevoerd met van te voren geformuleerde objectieve criteria waartegen gegund zal worden. Een belangrijk criterium zal zijn tijdige beschikbaarheid van voldoende en ervaren Boa’s. De hiervoor vermelde landelijke bedrijven blijken in het gebied boven Zwolle nog niet echt voet aan de grond te hebben maar daar wel interesse in te hebben. Inzet van hun al in dienst zijnde Boa’s is niet mogelijk omdat de afstand te groot is. Nadat men een opdracht heeft gekregen wordt er in het gebied geworven. De SVN zal op dit punt ongetwijfeld het hoogst scoren. De private bedrijven belonen hun personeel via de CAO en het is dan ook de vraag of ervaren mensen in dit gebied de overstap naar een landelijk werkend bedrijf willen maken. Ook op dit aspect zullen de particuliere bedrijven naar stellige verwachting lager scoren. Als je op voorhand weet dat voor gunning eigenlijk maar één van de geselecteerde bedrijven in aanmerking komt, is het niet fair en niet zonder risico voor de gemeente om ze uit te nodigen een offerte in te dienen. Met afwijking van de genoemde handreiking zal de burgemeester de onderhandelingen, onder voorbehoud van beschikbaarstelling krediet door de raad, voeren met de SVN. Samenwerking met andere gemeenten. Momenteel werken de gemeenten feitelijk samen door participatie in de St. Veiligheidszorg Noord. Door variabele inzet is de meerwaarde van afstemming van activiteiten gering. Wel is er gezien de transitie bewegingen veel voor te zeggen om te komen tot gezamenlijk optreden daar waar het vooral gaat om de overlast van uitgaande jongeren Noodzakelijke inzet Wij vinden het nodig de Boa’s in te zetten in met name de kern Winsum op de genoemde speerpunten, te weten: Overlast uitgaande jongeren met name op zaterdagen tussen 23.00 en 06.00 Overlast stationsgebied met name in de avonduren Parkeerovertredingen Overlast hondenpoep APV overtredingen en afvalstoffenverordening (zwerfvuil) Actuele zaken binnen het domein ruimte Financiën Via de Voorjaarsnota een bedrag van € 26367, te reserveren voor inhuur van Boa’s. Door geen gebruik meer te maken van de stadswachten komen de in de begroting opgenomen overheadkosten ad € 13633, vrij. Totaal is dan € 40.000, beschikbaar voor de inzet van twee Boa’s. Het is duidelijk dat bij een uurloon van ca. € 35 het aantal inzetbare uren van 1142 zeer bewust ingezet dient te worden, zeker waar het om inzet gaat met verhoogd risico en er in koppels gewerkt moet worden.
5
Samenvatting Gemeente Winsum besluit tot toepassing van de bestuurlijke strafbeschikking en huurt daartoe Boacapaciteit in met bevoegdheid tot het domein Openbare Ruimte. De burgemeester gaat in onderhandeling met de SNV over de levering van Boadiensten waarbij wordt afgeweken van de handreiking inkoop en aanbesteding. De Boa’s worden primair ingezet op de in deze nota beschreven speerpunten ingaande januari 2013. Wat handhaving van de DHW betreft wordt de mogelijkheid onderzocht tot inzet via de RUD. Winsum, 19 april 2012.
6
