NL

De Nederlandsche Bank N.V.

Implementatie Solvency II

nr. 01B/NL

31 maart 2010

De Nederlandsche Bank bedankt de verschillende marktpartijen voor hun reacties op het consultatiedocument Implementatie Solvency II van 29 oktober 2009. De opmerkingen zijn verwerkt in dit document en meer in detail samen met onze reactie opgenomen in de bijlage.

NB: De ingangsdatum van Solvency II zal mogelijk worden opgeschort van 31 oktober 2012 naar 1 januari 2013. Het (consultatie)document “Implementatie Solvency II” is geschreven vanuit het perspectief van 31 oktober 2012. Hierbij dient te worden opgemerkt dat DNB van mening is dat zowel verzekeraar als toezichthouder vanaf de eerste dag dat Solvency II van kracht is op de hoogte dienen te zijn van de SCR om vanaf die datum te kunnen voldoen aan artikel 100 van de Kaderrichtlijn. Wat DNB betreft verandert het voorbereidingstraject derhalve niet wezenlijk, aangezien hier sprake is van een vertraging van slechts twee maanden.

Voor nadere informatie kunt u mailen naar: [email protected]

2

INHOUDSOPGAVE H1. De belangrijkste boodschappen t.a.v. Solvency II.............................................................4 H2. Pilaar 1 ..........................................................................................................................14 H3. Gebruik en beoordeling van interne modellen ................................................................21 H4. Governance / ORSA (Pilaar 2) .......................................................................................29 H5. Rapportagevereisten (Pilaar 3) .......................................................................................38 H6. Groepstoezicht ...............................................................................................................43 H7. Proportionaliteit en kleine verzekeraars..........................................................................50 Bijlage: gedetailleerd overzicht van alle reacties...................................................................53

3

H1. De belangrijkste boodschappen t.a.v. Solvency II Inleiding 1.1

De Nederlandsche Bank N.V. (hierna DNB) publiceert dit document in het kader van de implementatie van de Solvency II richtlijn1 (hierna: de Richtlijn) en de daarop te baseren te herziene Nederlandse wetgeving. Het doel van dit document is om de voorgenomen toezichtsaanpak met betrekking tot de implementatie van Solvency II in het toezicht bekend te maken aan de sector.

1.2

De Richtlijn behelst een grondige herziening en een herschikking van voor (her)verzekeraars2 relevante Europese Richtlijnen. Het zal de huidige Solvency I regels vervangen met nieuwe regelgeving voor kapitaaleisen, waarderingsgrondslagen en risicobeheer. In april en mei 2009 is de Richtlijn3 door het Europese Parlement respectievelijk de Europese Raad van Ministers aangenomen. 4 Volgens de Richtlijn dient het regime per 31 oktober 2012 te zijn geïmplementeerd in alle lidstaten en daarmee in werking te treden voor alle Europese verzekeraars. De Richtlijn zal van toepassing zijn op verzekeraars met een bruto premieinkomen groter dan €5 mln of bruto technische voorzieningen groter dan €25 mln. 5

1.3

Solvency II moet leiden tot een meer risicogevoelig solvabiliteitsregime, waarin goed risicobeheer door verzekeraars gestimuleerd wordt. De kernbegrippen zijn transparantie, harmonisatie en risicogevoeligheid.

1.4

Solvency II zal vanwege de nadruk op goed risicobeheer de belangen van polishouders beter beschermen. Omdat het huidig Solvency I raamwerk veel ruimte biedt voor nationale afwijkingen, zijn er verschillende lokale standaarden ontstaan. Solvency II bevat meer gedetailleerde eisen waardoor de bescherming van polishouders tevens consistenter zal zijn over verschillende Europese landen.

1

Richtlijn 2009/138/EG van het Europees Parlement en de Raad van 25 november 2009 betreffende de toegang tot en uitoefening van het verzekerings- en herverzekeringsbedrijf (Solvabiliteit II) (herschikking) (PB L 335 van 17.12.2009 nr 1). 2 Wanneer in dit document over verzekeraar wordt gesproken, dan wordt ook herverzekeraar bedoeld. 3 De officieel vastgestelde tekst van de Richtlijn is ook te vinden op de website van DNB. De in dit document genoemde artikelen verwijzen naar deze tekst. 4 De definitieve versie is in het Publicatieblad van de Europese Unie gepubliceerd (PB L 335 van 17-12-2009). 5 Pensioenfondsen, alle natura-uitvaartverzekeraars en kleine verzekeraars (premie-inkomen ≤ 5 mln en technische voorzieningen ≤ 25 mln), die geen onderdeel zijn van een grotere groep en die geen aansprakelijkheid, krediet of borgstelling verzekeren, noch herverzekeringsactiviteiten hebben vallen niet onder Solvency II. Kleine verzekeraars kunnen er wel voor kiezen om onder de Richtlijn te vallen. Bij verwachte groei, zodat deze drempels binnen vijf jaar alsnog worden overschreden, valt de verzekeraar wel onder Solvency II.

4

Opzet document 1.5

Dit document bevat een overzicht van de belangrijkste onderdelen van Solvency II. De belangrijkste referentie is de Richtlijn, maar het document heeft niet de intentie om de Richtlijn samen te vatten. Het document tracht de meest significante veranderingen ten opzichte van de huidige op Solvency I gebaseerde wetgeving toe te lichten en te communiceren welke uitgangspunten DNB zal hanteren bij de implementatie van de normen van Solvency II en het toezicht daarop. Dit moet als stimulans en hulp dienen bij de voorbereiding van de Nederlandse verzekeringssector op Solvency II.

1.6

De hoofdstukken in dit document behandelen de volgende onderdelen: Pilaar 1, Gebruik en beoordeling van Interne Modellen, Governance/ORSA (Pilaar 2), Rapportagevereisten (Pilaar 3), Groepstoezicht, en Proportionaliteit en kleine verzekeraars.

1.7

Gezien de verstrekkende gevolgen van Solvency II voor de verzekeringssector doet DNB in dit document ook een aantal voorstellen voor een goede invulling van de voorbereiding op Solvency II. Aangezien Solvency II nog niet van kracht is zijn deze voorbereidingen niet wettelijk verplicht, maar DNB acht een goede voorbereiding wel noodzakelijk en wil de sector daarbij graag ondersteunen. Daarom heeft DNB in dit document een programma van voorbereidende activiteiten opgenomen, waaraan verzekeraars kunnen deelnemen. In elk hoofdstuk zijn de door DNB nodig geachte voorbereidingen in een aparte paragraaf opgenomen.

1.8

De verantwoordelijkheid voor een goede voorbereiding ligt altijd bij de verzekeraar zelf. Door middel van dit document wil DNB op een transparante manier aan de sector kenbaar maken hoe DNB de voorbereidingen door de sector zal beoordelen. Aangezien Solvency II nog niet van kracht is zal DNB niet handhavend optreden bij geconstateerde tekortkomingen, maar deze zullen wel aan de betreffende verzekeraars worden teruggekoppeld.

1.9

Er zal een niet-officiële Engelse vertaling van dit document ter beschikking worden gesteld. Deze zal op korte termijn op de website van DNB worden geplaatst.

1.10 De consultatieperiode heeft gelopen tot 15 januari 2010. De opmerkingen die DNB in deze periode heeft ontvangen zijn opgenomen in de bijlage van dit document, alsmede de reactie van DNB hierop. Het document is nu definitief vastgesteld en DNB zal overgaan tot implementatie van Solvency II volgens de lijnen zoals die in dit document zijn beschreven. 1.11 DNB raadt ten slotte aan dat verzekeraars goed kennis nemen van de Level 2 consultatiepapers die door het Comité van Europese verzekeringstoezichthouders, CEIOPS, zijn gepubliceerd. 6 Deze papers bevatten het advies van CEIOPS aan de Europese Commissie over Level 2 uitvoeringsmaatregelen die voor de in werking treding van Solvency II in Nederlandse 6

Zie www.ceiops.eu

5

regelgeving zullen worden omgezet. 7 Bij haar adviezen houdt CEIOPS waar nodig rekening met de lessen uit de kredietcrisis. Hoewel deze Level 2 uitvoeringsmaatregelen nog niet definitief vast staan en wijzigingen kunnen plaatsvinden, zullen de contouren van Solvency II hierdoor niet worden gewijzigd.

Belangrijkste boodschappen implementatie Solvency II 1.12 Dit hoofdstuk bevat de belangrijkste boodschappen in het kader van de implementatie van Solvency II. De hoofdboodschap is dat DNB, aangezien Solvency II de huidige Wft eisen voor het toezicht op verzekeraars drastisch zal veranderen, de verzekeraars aanraadt de voorbereidingen voor Solvency II in een voortvarend tempo te continueren dan wel aan te vangen. 1.13 Solvency II introduceert een scala aan verantwoordelijkheden voor het hoogste management van een verzekeraar. Het bestuur is de uiteindelijke verantwoordelijke voor het risicobeheer binnen de instelling, en voor een gedegen voorbereiding op Solvency II. 1.14 DNB stelt voor dat als onderdeel van deze voorbereiding verzekeraars self assessments uitvoeren om tekortkomingen te identificeren en een realistisch implementatieplan opstellen om per 31 oktober 2012 aan de wettelijke vereisten te voldoen. Deze self assessment en implementatieplan zouden tenminste de onderdelen in dit consultatiedocument moeten bevatten. Ter stimulering van het uitvoeren van een self assessment en om een beeld te krijgen van de mate waarin de sector zich voorbereidt op Solvency II zal DNB in april een vragenlijst uitzetten via e-Line die door de verzekeraars kan worden ingevuld. Per brief zullen verzekeraars worden verzocht om deze vragenlijst in te vullen. 1.15 DNB zal bij de implementatie van Solvency II gebruik maken van de ervaringen die zijn opgedaan tijdens de implementatie van Bazel II, het kapitaalakkoord dat de solvabiliteitseisen voor banken en beleggingsinstellingen omvat. Eén van de belangrijkste lessen die uit deze ervaring getrokken kan worden is dat een vroeg begin met de voorbereidingen, de meeste kans geeft op een succesvolle implementatie. 1.16 Een groot aantal verzekeraars is al geruime tijd bezig voorbereidingen te treffen voor Solvency II. Het hoge tempo waarin de Europese ontwikkelingen plaatsvinden, maakt dit ook noodzakelijk. De Level 1 Richtlijn is in 2009 vastgesteld en het Level 2 advies van CEIOPS is ook geconsulteerd. Een definitief advies is gepubliceerd in oktober 2009 (eerste en tweede golf) en januari 2010 (derde golf). In 2011 zal CEIOPS de eerste Level 3 guidance publiceren, en

7

In Nederland is het Ministerie van Financiën verantwoordelijk voor de implementatie van Solvency II in Nederlandse regelgeving.

6

begin 2011 zullen de Level 2 uitvoeringsmaatregelen definitief worden vastgesteld door de Europese Commissie. 8 1.17 DNB constateert dat de technische uitwerking van Solvency II op het moment nog niet vast staat. Hierover vinden nog onderhandelingen op Europees niveau plaats. Hoewel nog niet alles definitief bekend is, zijn de contouren echter wel helder. Bovendien is het risico bij wachten met de voorbereiding groot. Indien dit wordt uitgesteld bestaat de kans dat een verzekeraar per 2012 niet voldoet aan de wettelijke vereisten en/of dat de kosten voor het inhalen van deze tekortkomingen in een korte periode buitenproportioneel hoog worden. 1.18 Omdat nog niet alles vaststaat, is de inhoud van dit document gebaseerd op de huidige stand van zaken. Een aantal onderdelen in dit document is bijvoorbeeld noodzakelijkerwijs gebaseerd op het advies van CEIOPS aan de Europese Commissie over de Level 2 uitvoeringsmaatregelen. Deze maatregelen staan nog niet vast en worden pas later in het proces definitief vastgesteld. Bovendien houdt DNB de mogelijkheid open dat op basis van voortschrijdend inzicht veranderingen kunnen plaatsvinden in de toezichtaanpak van DNB.

Pilaar 1 1.19 De eerste pilaar van Solvency II betekent een grote verandering ten opzichte van de huidige eisen, zowel in kwalitatieve als kwantitatieve zin. Solvency II gaat in pilaar 1 uit van twee kapitaaleisen: een minimum kapitaaleis, Minimum Capital Requirement (MCR), en een meer risicogevoelig vast te stellen vereist solvabiliteitsniveau, Solvency Capital Requirement (SCR). Vooral de berekening van de SCR zal een grote verandering ten opzichte van de huidige eisen betekenen. 1.20 De instellingen die hebben meegedaan aan RiSK hebben een goed beeld kunnen krijgen van de kwantitatieve vereisten van Solvency II. DNB heeft verzekeraars die niet direct aan RiSK hebben meegedaan aangeraden om de spreadsheets later alsnog in te vullen. Dit is noodzakelijk om een goed beeld te krijgen van de mate waarin de verzekeraar is voorbereid en wat nog moet gebeuren. DNB faciliteerde hierin door de beoordelingen van de RiSK resultaten uitgebreid terug te koppelen aan de verzekeraars en in deze gesprekken ook in te gaan op de voorbereidingen op Solvency II. 1.21 In 2010 zal de vijfde kwantitatieve impactstudie (QIS5) vanuit CEIOPS gelanceerd worden. CEIOPS wil met deze studie onder andere de kwantitatieve impact testen van (eventueel gewijzigde) parameters op Level 2. DNB adviseert ook hier dat verzekeraars deze kans

8

Zie http://ec.europa.eu/internal_market/insurance/solvency/index_en.htm voor meer informatie.

7

gebruiken om zich verder voor te bereiden op Solvency II. QIS5 is een laatste kans om invloed uit te oefenen op de vaststelling van het definitieve raamwerk. 1.22 Hoewel het nog onzeker is of er nog meer QIS studies volgen, verwacht DNB van de verzekeraars dat zij ook in 2011 en 2012 de pilaar 1 berekeningen uitvoeren over respectievelijk 31 december 2010 en 31 december 2011. 1.23 Solvency II zal ook een verandering betekenen voor het in aanmerking komend eigen vermogen en de manier waarop beleggingen en verplichtingen worden gewaardeerd. Verzekeraars zullen al in de aanloop naar Solvency II moeten nagaan of de huidige vermogensstructuur voldoet aan het nieuwe toezichtkader, met inachtneming van de Solvency I eisen. Hoewel er momenteel al instellingen zijn die hun verplichtingen op marktconsistente wijze bepalen, zal Solvency II bepaalde principes introduceren die voor alle verzekeraars gelden.

Gebruik en beoordeling van Interne Modellen 1.24 Solvency II bevat de mogelijkheid om met een intern model de SCR te bepalen. Hier zijn strikte voorwaarden voor gesteld, zowel kwantitatief als kwalitatief. Zo zal een infrastructuur moeten worden ingericht waarin datasystemen worden ontwikkeld en beheerd. Ook gelden specifieke vereisten voor het gebruik van het model in de dagelijkse bedrijfsvoering van de verzekeraar. 1.25 Het model dient vooraf door de toezichthouder te worden beoordeeld. Dit is een complex, langdurig en intensief proces, en er zijn diverse criteria voor goedkeuring. De Richtlijn noemt de volgende testen: use test, statistische kwaliteitsnormen, kalibratienormen, validatienormen, documentatienormen, en winst- en verlies attributie. Daarnaast zijn er nog specifieke vereisten voor het gebruik van een door een derde ontwikkeld model en de interne modellen governance.

Governance / ORSA (Pilaar 2) 1.26 Pilaar 2 zal voor de verzekeraars een aantal grote veranderingen ten opzichte van de huidige eisen betekenen. Zo worden als onderdeel van de governance expliciet een aantal functies genoemd waarover een verzekeraar moet beschikken. Daarnaast zal ook een zogenaamde Own Risk and Solvency Assessment (ORSA) moeten worden uitgevoerd. 1.27 De verzekeraar moet onder andere over een risicobeheerfunctie en een actuariële functie beschikken. Er zijn verzekeraars die reeds over dergelijke functies beschikken. Zij zullen moeten nadenken over in hoeverre ze aan de extra eisen van Solvency II voldoen. Verzekeraars die deze functies nog niet hebben, zullen er over moeten gaan denken hoe zij dit willen organiseren. Bij een eventuele uitbesteding zal de verzekeraar nog steeds verantwoordelijk blijven.

8

1.28 De verzekeraar moet als onderdeel van zijn risicobeheersyteem een ORSA uitvoeren. De ORSA bevat onder andere een beoordeling van de algehele solvabiliteitsbehoefte van de verzekeraar, op de korte termijn en de lange termijn. 1.29 De toezichthouder beschikt als onderdeel van het zogeheten Supervisory Review Process (SRP) over een instrument om te bereiken dat de berekening van de SCR beter aansluit op het risicoprofiel van de verzekeraar, namelijk het eventueel opleggen van zogeheten capital add-ons.

Rapportagevereisten (Pilaar 3) 1.30 De derde pilaar van Solvency II omvat de rapportagevereisten. De pilaar 3 vereisten betekenen grote veranderingen vergeleken met de huidige Wft-eisen. Zo zijn er twee rapportagestromen: een rapportage voor het publiek en de rapportages voor de toezichthouder. De rapportage voor het publiek dient transparantie en marktdiscipline in de verzekeringsmarkt te bevorderen.

Groepstoezicht 1.31 Tot op heden is het verzekeringstoezicht op een verzekeringsgroep een aanvulling op het solotoezicht, dat vanuit de solo-verzekeraar wordt uitgevoerd. Onder Solvency II wordt het prudentieel groepstoezicht een zelfstandig onderdeel van het verzekeringstoezicht dat aangrijpt bij de moederonderneming van de verzekeringgroep. 1.32 Het groepstoezicht betekent ook dat van de moeder wordt verwacht dat zij kan aantonen dat zij zicht heeft op de risico’s in de groep en deze beheerst. Zo zal een verzekeringsgroep voor deelname aan QIS5 moeten weten hoe alle onderdelen van de groep moeten worden meegenomen in de berekening van de kapitaaleis. 1.33 Een andere belangrijke verandering ten opzichte van het huidige toezicht is de communicatie tussen de toezichthouders en de verschillende entiteiten in een groep. Voortaan is de groepstoezichthouder verantwoordelijk voor het groepstoezicht en onderhoudt hiervoor contact met de moeder, en zijn de toezichthouders op de dochter verantwoordelijk voor het solotoezicht. Hier ligt een duidelijke verantwoordelijkheid bij de toezichthouders voor een efficiënte en nauwe samenwerking.

Proportionaliteit en kleine verzekeraars 1.34 Het proportioneel toepassen van de vereisten op verzekeraars met een laag risicoprofiel is één van de belangrijkste uitgangspunten van Solvency II. Verzekeraars met een laag risicoprofiel en minder complexe producten en beleggingen kunnen in aanmerking komen voor een

9

vereenvoudigde toepassing van Solvency II. De vereisten worden toegepast op een manier die in verhouding staat tot de aard, omvang en complexiteit van de verzekeraar. 1.35 Solvency II zal vanaf een bepaalde grens niet van toepassing zijn op kleine verzekeraars (zie paragraaf 7.6 voor de exacte scope). DNB is momenteel met het Ministerie van Financiën en in nauw overleg met de sector aan het onderzoeken wat voor een regime van toepassing zou moeten zijn op de groep verzekeraars die niet onder Solvency II vallen. Dit nieuwe regime zal zoveel mogelijk volgens de principes van Solvency II zijn, echter proportioneel toegepast. Het Ministerie van Financiën en DNB zijn van plan om in de loop van 2010 de concrete plannen hiervoor ter consultatie uit te brengen.

Europees tijdpad 1.36 Het tijdpad voor de ontwikkeling van Solvency II is zeer ambitieus en wordt bepaald door de Europese Commissie, die daarbij gehouden is aan de datum die in de Richtlijn staat voor de uiterlijke in werking treding per 31 oktober 2012. 1.37 Voor deze datum zal op Europees niveau nog veel gebeuren. Belangrijke mijlpalen zijn het aannemen van de Level 2 uitvoeringsmaatregelen en de Level 3 guidance, en het implementeren hiervan in zowel nationale wet- en regelgeving als ook de praktijk. Daarbij zijn andere trajecten ook van belang zoals QIS5, het vaststellen van equivalentie van derde landen en een impact analyse van de administratieve lasten. 1.38 Zoals eerder aangegeven is één van de lastige punten voor zowel toezichthouders als verzekeraars bij de voorbereiding op Solvency II, dat het cruciaal is dat op tijd wordt begonnen met het implementeren in de praktijk, maar dat dit betekent dat reeds wordt gestart op een moment dat wet- en regelgeving nog niet definitief is. 1.39 De Europese agenda dient hierbij als een houvast op weg naar 31 oktober 2012. Het eerste punt van houvast is de Richtlijn. Deze tekst is definitief vastgesteld en zal de basis vormen van de voorbereidingen. In onderstaande tabel worden de “mijlpalen” vanuit het internationaal overleg samengevat.

10

Tabel 1.1: Samenvatting Europese activiteiten Solvency II

Level 1

Level 2

Richtlijn

uitvoeringsmaatregelen

Level 3 guidance

QIS5

• april/mei: aangenomen 2009

door Europese Parlement en Europese Raad

• oktober: definitief advies 1ste en 2de golf adviezen van CEIOPS

van Ministers • augustus – oktober: QIS5

• januari: definitief advies 3e

voor solo

golf adviezen van CEIOPS 2010

verzekeraars

• november: concept Level 2

• augustus - half

uitvoeringsmaatregelen van

november:

de Europese Commissie

QIS5 voor groepen • eerste helft 2011: consultatie Level 3

• november: Level 2 2011

uitvoeringsmaatregelen definitief

guidance door CEIOPS • december: Level 3 guidance van CEIOPS definitief

1.40 DNB zal zich vanaf oktober 2009 tot november 2010 baseren op de definitieve CEIOPS adviezen. Vervolgens zal DNB zich vanaf november 2010 tot november 2011 baseren op de concept Level 2 uitvoeringsmaatregelen. Uiteindelijk kan DNB zich vanaf november 2011 baseren op de definitieve Level 2 uitvoeringsmaatregelen. Een soortgelijke aanpak zal gelden voor de Level 3 guidance. 1.41 Dit betekent dat daar waar DNB zich niet baseert op de Richtlijn, maar op de adviezen over of de concept versie van de Level 2 uitvoeringsmaatregelen, het mogelijk is dat standpunten dan wel

11

uitvoeringsmaatregelen als gevolg van voortschrijdend inzicht of onderhandelingen wijzigen. DNB realiseert zich dat dit soms kan resulteren in onduidelijkheid, maar ziet geen mogelijkheid te wachten met implementatie tot de teksten definitief zijn. DNB zal hierin uiteraard een grote zorgvuldigheid betrachten en zal gedurende dit proces intensief overleg blijven voeren met de sector en het Ministerie van Financiën.

Voorbereidingen 1.42 DNB zal toezicht houden op de voorbereidingen van de verzekeraars door regelmatige beoordelingen die zowel kwantitatief (QIS) als kwalitatief (self assessments/implementatieplannen) van aard zijn, en waar nodig bij te sturen. In elk hoofdstuk van dit document is een paragraaf “Voorbereidingen” opgenomen. Daarin worden de door DNB noodzakelijk geachte voorbereidingen genoemd. 1.43 Elke beoordeling door DNB zal schriftelijk en/of in toezichtgesprekken individueel aan de verzekeraars teruggekoppeld worden, waarbij de verzekeraars zullen worden gewezen op welke punten er (naar verwachting) nog niet aan de vereisten zoals die zullen gelden per 31 oktober 2012 wordt (zal worden) voldaan. De door de verzekeraar opgestelde self assessment zal hierbij als leidraad dienen. Deze self assessment bevat een analyse van in hoeverre momenteel wordt voldaan aan de vereisten genoemd in dit document, en wat nog moet gebeuren. In het implementatieplan wordt vervolgens aangegeven welke acties zijn gepland en wanneer deze zullen worden uitgevoerd om voor de in werking treding van Solvency II te voldoen aan de vereisten. Ter stimulering van het uitvoeren van een self assessment en om een beeld te krijgen van de mate waarin de sector zich voorbereidt op Solvency II zal DNB in april een vragenlijst uitzetten via e-Line die door de verzekeraars kan worden ingevuld. Per brief zullen verzekeraars worden verzocht om deze vragenlijst in te vullen. 1.44 Onderstaand schema geeft op hoofdpunten een opsomming van de activiteiten die DNB voorziet. Dit is geen volledige opsomming van alle activiteiten met betrekking tot Solvency II van DNB en de sector. Alle onderdelen worden nader toegelicht in de betreffende hoofdstukken in dit document.

12

Tabel 1.2: Samenvatting nationale activiteiten Solvency II

2009

2010

2011

-

RiSK (balansdatum 31-12-2008)

-

Tweede kwartaal 2010: “Self assessment Solvency II”

-

Juli 2010 - maart 2011: Pre-applicatie fase I interne modellen (zie h.3 voor meer informatie)

-

QIS5 (balansdatum 31-12-2009)

-

Pilaar 1 berekeningen (op basis van standaardformule en eventueel intern model) over 31 december 2010 (zie h.2 voor meer informatie)

-

Pre-applicatie fase II interne modellen

-

Implementatieplan rapportages (zie h.5 voor meer informatie)

-

Formele applicatie interne modellen

-

Pilaar 1 berekeningen (op basis van standaardformule en eventueel intern model) over 31 december 2011 (zie h.2 voor meer informatie)

2012

-

Generale repetitie ORSA per 31-12-2011

-

Schaduw kwartaalrapportage over het tweede of derde kwartaal van 2012 (zie h.5 voor meer informatie)

2013

-

Voldoen aan alle vereisten per 31-10-2012

-

Eerste formele rapportage volgens Solvency II per 31-12-20129

9

Ervan uitgaande dat de Europese Commissie zal beslissen dat de rapportage over 31-12-2012 inderdaad volledig op basis van Solvency II zal zijn.

13

H2. Pilaar 1 Inleiding 2.1

Pilaar 1 van Solvency II geeft de kwantitatieve eisen waaraan verzekeraars dienen te voldoen. Deze eisen betreffen zowel de waarderingsgrondslagen voor de marktwaarde balans10 op actuele grondslagen als de vaststelling van het benodigde en het aanwezige kapitaal.

2.2

De basisprincipes van pilaar 1 van Solvency II zijn marktwaardering en risicogevoeligheid. De prudentiële balans is gebaseerd op marktwaarden en geeft een realistische schatting van de vermogenspositie van de verzekeraar. Voor bij de standaardformule onderkende risico’s wordt een expliciete kapitaaleis berekend.

2.3

Solvency II biedt de mogelijkheid om de SCR vast te stellen met behulp van een standaardformule of van een intern model. Dit hoofdstuk beperkt zich tot de standaardformule voor het vaststellen van de SCR. Het volgende hoofdstuk gaat dieper in op het gebruik van een intern model.

2.4

Tabel 2.1 geeft in vogelvlucht enkele in het oog springende verschillen tussen Solvency I en pilaar 1 van Solvency II weer.

10

Artikel 75 .

14

Tabel 2.1: De belangrijkste veranderingen tussen Solvency I en pilaar 1 van Solvency II

Waardering bezittingen Waardering voorziening verzekeringsverplichtingen

Solvency I (huidig raamwerk) IFRS of BW2.9. Prudent vastgesteld, geen discontering voor schadeverplichtingen, geen expliciete risicomarge.

Waardering overige verplichtingen

IFRS of BW2.9.

Prudentieel eigen vermogen

Twee kwaliteitsniveaus (tiers). Tweede tier maximaal 50% van het vereiste of aanwezige vermogen (laagste van de twee). Onderscheid tussen vermogen dat op de balans aanwezig is en off-balance vermogen (onderdeel van tier 2). Solvabiliteitsmarge. Gekwantificeerd op basis van alleen verzekeringtechnische grootheden. Heeft geen specifiek zekerheidniveau.

SCR

MCR

Garantiefonds. Is gelijk aan eenderde van de solvabiliteitsmarge.

Solvency II Richtlijn Marktconsistent. Theoretische marktwaarde berekend op basis van overdrachtswaarde. Splitsing in een best estimate en een expliciete risicomarge. Discontering voor zowel leven als schade. Marktconsistent.

Drie kwaliteitsniveaus (tiers). Tier 1 minimaal ⅓ van het vereiste vermogen, tier 3 maximaal ⅓ van het vereiste vermogen. 11 Onderscheid tussen vermogen dat op de balans aanwezig is en off-balance vermogen. Dekt kwantificeerbare risico’s voor verzekeringsrisico, marktrisico, tegenpartijkredietrisico en operationeel risico. De SCR kapitaaleis is zo vastgesteld dat deze met 99,5% zekerheid voldoende is om een volledig jaar mee te overbruggen. Het is mogelijk om de SCR met een intern model te berekenen (zie hoofdstuk 3 in dit document). De MCR kapitaaleis is zo vastgesteld dat deze met 85% zekerheid voldoende is om een volledig jaar mee te overbruggen.

Waardering 2.5

Het uitgangspunt van Solvency II is marktwaardering.12 Waar dit niet mogelijk is, bijvoorbeeld bij het vaststellen van de technische voorzieningen, dient de marktwaarde op basis van modellen te worden benaderd. Voor het vaststellen van de voorzieningen wordt de waarderingswijze voorgeschreven en bestaat deze uit een beste schatting (best estimate) en een risicomarge. 13

2.6

Voor levensverzekeraars lijkt de Solvency II waardering van de technische voorzieningen op de Wft-Toereikendheidstoets. Solvency II streeft echter naar een uniforme methodiek, zodat er minder vrijheid is in de wijze van het vaststellen van de voorzieningen. Zo wordt de

11

Deze limieten kunnen nog worden aangepast in de uitvoeringsmaatregelen. Er ligt een concreet voorstel van CEIOPS tot verzwaring van het aandeel van tier 1. 12 Artikel 75. 13 Artikel 77.

15

berekeningswijze van de risicomarge voorgeschreven, terwijl de berekeningswijze van de adequate onzekerheidsmarge uit de Toereikendheidstoets geen kwantitatieve voorschriften kent. 2.7

Solvency II streeft naar zo veel mogelijk consistentie met de internationale accountingregels, en met name met de ontwikkeling van IFRS fase twee. Omdat Solvency II echter een prudentieel toezichtkader is, zal dit op punten noodzakelijkerwijs afwijken van de accountingregels. Zo houdt Solvency II bij het vaststellen van de waarde van de verzekeringsverplichtingen geen rekening met de eigen kredietwaardigheid van de verzekeraar14, in tegenstelling tot wat in sommige accountingregels gangbaar is.

2.8

De waarderingsgrondslagen worden op belangrijke punten ingrijpend gewijzigd. Daarom dienen verzekeraars nu al na te denken over de nieuwe waarderingstechnieken, over dataverzameling en over proces- en systeeminrichting om te kunnen komen tot een Solvency II balans. Verzekeraars dienen te investeren in het verkrijgen van voldoende kennis van het nieuwe stelsel.

In aanmerking komend eigen vermogen 2.9

Er dient voldoende eigen vermogen aanwezig te zijn om de kapitaaleisen te dekken. Het in aanmerking komend eigen vermogen kent een kwaliteitsindeling in drie tiers, waarvan tier 1 het hoogste verliesabsorberende vermogen heeft. Tevens wordt er onderscheid gemaakt in op de balans aanwezig kernvermogen (basic own funds) en aanvullend vermogen dat buiten de balans staat (ancillary own funds).15 Voorbeelden van basic own funds zijn gewoon aandelenkapitaal en achtergestelde schulden. Voorbeelden van ancillary own funds zijn niet-gebudgetteerde suppletiebijdragen en kredietbrieven (letters of credit).

2.10 De SCR kapitaaleis mag worden gedekt door tier 1, tier 2 en tier 3 eigen vermogen. De MCR kapitaaleis kan alleen worden gedekt door tier 1 en tier 2 basic own funds. Solvency II zal tevens een maximum verbinden aan de hoeveelheid tier 2 en tier 3 eigen vermogen die mag worden aangewend ter dekking van de kapitaaleisen.16 2.11 Verzekeraars hebben in de aanloop naar Solvency II de verantwoordelijkheid om na te gaan of de huidige vermogensstructuur voldoet aan het nieuwe toezichtkader, met inachtneming van de Solvency I eisen. DNB zal hierop toezien als onderdeel van de voorbereiding op Solvency II.

Kapitaaleisen 2.12 Solvency II kent twee kapitaaleisen: de SCR en de MCR. 14

Artikel 75. Artikelen 94-96. 16 Artikel 98. 15

16

2.13 De SCR dekt alle materiële kwantificeerbare risico’s. Deze risico’s zijn onderverdeeld in de categorieën marktrisico, tegenpartijrisico, verzekeringtechnisch risico (leven, schade en zorg) en operationeel risico.17 De categorieën zijn weer verder onderverdeeld in individuele risico’s. De SCR kapitaaleis is zo vastgesteld dat dit bedrag in principe met 99,5% zekerheid voldoende zou moeten zijn om een volledig jaar mee te overbruggen18, dat wil zeggen dat de SCR zodanig is gekalibreerd dat in 99,5% van de gevallen de betreffende verzekeraar een verlies leidt gelijk aan of kleiner dan de SCR (winsten zijn negatieve verliezen). 2.14 De SCR kan worden berekend op basis van verschillende niveaus van complexiteit. De standaardformule is het uitgangspunt, maar het is ook mogelijk om – mits aan bepaalde voorwaarden is voldaan – voor immateriële risico’s vereenvoudigde berekeningen te gebruiken. Ook biedt Solvency II de mogelijkheid om een door de toezichthouder goedgekeurd intern model te hanteren voor alle risico’s of voor een gedeelte hiervan. Ten slotte heeft de toezichthouder de mogelijkheid tot het opleggen van een capital add-on (zie hoofdstuk 4). 2.15 De MCR wordt op een eenvoudiger wijze berekend dan de SCR. Deze kapitaaleis is zo vastgesteld dat dit bedrag met 85% zekerheid voldoende is om een volledig jaar mee te overbruggen. De MCR zal daarnaast worden begrensd door 25% en 45% van de SCR. De ondergrens van de MCR is de Absolute Minimum Capital Requirement (AMCR) en deze is gelijk aan het minimumbedrag van het garantiefonds. 19 2.16 Het vragen van een herstelplan als bedoeld in artikel 3:132 Wft wordt niet als zodanig in de Richtlijn genoemd. De toezichthouder heeft echter op basis van de Richtlijn wel een ruime bevoegdheid om preventieve of corrigerende maatregelen te treffen. 20 Verder bepaalt de Richtlijn dat bij aanhoudende verslechtering van de solvabiliteitspositie van de verzekeraar de toezichthouder bevoegd is alle nodige maatregelen te treffen ter bescherming van de verzekeringnemers alsmede van de uit herverzekeringsovereenkomsten voortvloeiende verplichtingen. 21 Daarnaast bestaat de bevoegdheid om de vrije beschikking over de waarden te beperken als de verzekeraar de vereisten inzake technische voorzieningen niet naleeft. 2.17 Als het in aanmerking komend eigen vermogen ontoereikend is om de SCR te dekken, maar wel toereikend om de MCR te dekken treedt de interventieladder in werking. Hiermee komt de verzekeraar onder verscherpt toezicht te staan en dient er actie te worden ondernomen om weer voldoende eigen vermogen te hebben om de SCR te dekken. Hierbij geldt dat hoe dichter de verzekeraar bij de MCR grens komt, hoe strenger het toezicht zal worden. Zie ook onder het kopje ‘Noncompliance met de kapitaaleisen’ verderop in dit hoofdstuk. 17

Artikel 104. Artikel 101. 19 Artikel 129. 20 Artikel 34. 21 Artikel 141. 18

17

2.18 De MCR dient minimaal vier keer per jaar te worden gerapporteerd aan de toezichthouder.22 De SCR dient minimaal eens per jaar te worden gerapporteerd. De verzekeraar dient het bedrag van de SCR continu te controleren. Wanneer er aanwijzingen zijn dat het risicoprofiel van de verzekeraar duidelijk veranderd is sinds de datum waarop de SCR voor het laatst is gemeld, kan DNB de verzekeraar verplichten de SCR opnieuw te berekenen.23 In haar advies aan de Europese Commissie24 merkt CEIOPS op dat de MCR berekening afhankelijk is van de SCR berekening. Het is nog niet duidelijk of dit inhoudt dat de SCR derhalve vier maal per jaar dient te worden berekend, of dat er vereenvoudigingen zullen worden toegepast. De verzekeraar zal er in ieder geval rekening mee moeten houden dat op kwartaalbasis een onderbouwde schatting van de SCR wordt vereist. 2.19 Het voldoen aan de kapitaaleisen is niet het enige doel van Solvency II. Goed risicobeheer gaat verder dan alleen het voldoen aan minimumeisen, en kijkt ook naar de werkelijke versus de gewenste risico-blootstellingen, naar de continuïteit van de verzekeraar op de lange termijn, en nog meer. Dit valt onder de tweede pilaar van Solvency II, zie hoofdstuk 4.

Noncompliance met de kapitaaleisen 2.20 Op het moment dat de verzekeraar onvoldoende in aanmerking komend eigen vermogen heeft om de SCR te dekken, of het vermoeden heeft dat dit in de komende drie maanden zal gebeuren, dient de verzekeraar onverwijld DNB in te lichten en binnen twee maanden een realistisch herstelplan (realistic recovery plan) in te dienen. 25 2.21 Op het moment dat de verzekeraar onvoldoende in aanmerking komend eigen vermogen heeft om de MCR te dekken, of het vermoeden heeft dat dit in de komende drie maanden zal gebeuren, dient de verzekeraar onverwijld DNB in te lichten.26 De verzekeraar dient binnen één maand een financieel plan in te dienen. Indien DNB van mening is dat het herstelplan inadequaat is, of indien de verzekeraar er niet in slaagt binnen drie maanden voldoende kapitaal aan te trekken om de MCR te dekken, zal DNB de vergunning(en) moeten intrekken. 27

Voorbereidingen 2.22 De eerste pilaar van Solvency II is een ingrijpende verandering ten opzichte van het huidige regime. DNB verwacht daarom dat verzekeraars zich nu al voorbereiden op de invoering: 22

Artikel 129. Artikel 102. 24 Consultation Paper no. 55, “Calculation of the MCR”, www.ceiops.eu. 25 Artikel 138. 26 Artikel 139. 27 Artikel 144. 23

18

investeringen in kennis, in processen en in datakwaliteit zijn noodzakelijk. De in hoofdstuk 1 genoemde self assessment zal ook een analyse bevatten van de mate waarin wordt voldaan aan de vereisten met betrekking tot pilaar 1. 2.23 In de self assessment wordt gekeken naar het verschil tussen wat aanwezig is en wat zal worden vereist.Het voorziet tevens in een concreet plan, inclusief tijdpad, om dit verschil te overbruggen. Indien de verzekeraar méér wil dan het minimum (bijvoorbeeld door bedrijfsspecifieke gegevens in de SCR berekening voor het schade verzekeringtechnisch risico toe te passen)28, dan dient de verzekeraar in de self assessment van deze hogere eisen uit te gaan. Deze self assessment betreft minimaal de volgende onderwerpen: - het kennisniveau; - kwaliteit en kwantiteit van de noodzakelijke en de gewenste gegevens; - inrichting van de processen; en - het effect van het toepassen van de pilaar 1 eisen29 op de vermogenspositie, inclusief een onderzoek naar hoe en in hoeverre het risicoprofiel en/of het in aanmerking komend eigen vermogen dienen te wijzigen tussen nu en in werking treding van Solvency II (capital planning analyse). 2.24 De afgelopen jaren heeft CEIOPS een viertal kwantitatieve impactstudies uitgevoerd. Het doel van deze studies was tweeledig: enerzijds werd het concept pilaar 1 raamwerk zelf getest, en anderzijds konden deelnemende verzekeraars zich zo voorbereiden op Solvency II. DNB heeft op nationaal niveau eveneens een studie uitgevoerd; deze RiSK studie had als expliciet doel het voorbereiden van de Nederlandse verzekeringssector op Solvency II. DNB ziet deze studies als zeer belangrijke hulpmiddelen in de voorbereiding op het nieuwe toezichtraamwerk. 2.25 In 2010 zal de vijfde impactstudie, QIS5, worden uitgevoerd. Gezien de ingrijpende wijzigingen in het toezichtraamwerk verwacht DNB dat minimaal de verzekeraars die binnen de reikwijdte van de Richtlijn vallen aan QIS5 deel zullen nemen. Naar verwachting zal QIS5 betrekking hebben op balansdatum 31 december 2009. Hoewel het nog onzeker is of er nog meer QIS studies volgen, verwacht DNB van deze verzekeraars dat zij ook in 2011 en 2012 de pilaar 1 berekeningen uitvoeren over respectievelijk 31 december 2010 en 31 december 2011. De rapportage hiervan bevat de pilaar 1 berekeningen op basis van de standaardformule en een eventueel intern model.

28

Voor instellingen die een intern model willen implementeren is één van de voorwaarden voor deelname aan de preapplicatie dat er ook een self assessment van de interne modellen vereisten wordt opgesteld. Zie hoofdstuk 3 voor meer informatie hierover. 29 Referentiekader is het Level 2 advies van CEIOPS over pilaar 1 (www.ceiops.eu)

19

2.26 DNB zal niet overgaan tot het (laten) verplicht stellen van deelname aan QIS5, maar ziet deelname door verzekeraars wel als een absoluut noodzakelijke voorbereiding. Zie verder hoofdstuk 5 over de invoering van de Solvency II rapportages. 2.27 DNB verwacht dat ook de instellingen die van plan zijn om een intern model te implementeren, de in 2.25 genoemde berekeningen uitvoeren. Ook voor deze verzekeraars is het namelijk van belang om een infrastructuur voor de standaardformule op te zetten (zie hoofdstuk 3).

20

H3. Gebruik en beoordeling van interne modellen Inleiding 3.1

Solvency II biedt de mogelijkheid om een intern risicomodel te gebruiken voor de vaststelling van de SCR. Voorwaarde voor het gebruik van een intern model is dat de verzekeraar beschikt over de expertise, gegevens en infrastructuur die noodzakelijk zijn om dergelijke modellen te ontwikkelen en toe te passen, analoog aan de eisen in de bancaire sector (Bazel II).

3.2

De criteria voor goedkeuring zijn niet alleen statistisch van aard (meet het model de risico’s voldoende accuraat), maar gaan ook over de organisatorische inbedding van het model in het risicobeheer van de verzekeraar (worden de resultaten op reguliere basis gerapporteerd, worden er kaders gesteld waarbinnen de risico’s mogen liggen, worden er op basis van de resultaten beslissingen genomen over de risicopositie).30

3.3

Het model dient vooraf door de toezichthouder te worden beoordeeld. Dit is een complex, langdurig en intensief proces. Solvency II staat in beginsel interne modellen toe voor alle risico´s die zijn opgenomen in de eerste pilaar, en zal ook partiële modellen toestaan, evenals interne modellen voor het bepalen van de SCR op groepsniveau. Men spreekt van een partieel model indien een deel van de risico’s en/of business intern wordt gemodelleerd en de rest conform het standaard model wordt gedaan. 31

3.4

De verzekeraar dient te beschikken over een gedragslijn voor wijziging van het model, waarin wordt aangegeven welke wijzigingen ingrijpend en niet-ingrijpend zijn. Ingrijpende wijzigingen moeten vooraf door de toezichthouder worden goedgekeurd. De gedragslijn moet met het model ter goedkeuring bij de toezichthouder worden ingediend.32

3.5

De Richtlijn legt de verantwoordelijkheid voor de bij DNB in te dienen aanvraag tot goedkeuring van het model, en latere wijzigingsvoorstellen alsmede voor het correct functioneren van het model in de toekomst expliciet bij het bestuur/de leiding van de verzekeraar.33

3.6

De Richtlijn geeft de toezichthouder ook de mogelijkheid om in een gemotiveerd besluit onder bepaalde omstandigheden verzekeraars te verplichten tot gebruik van een (partieel) intern model omdat het risicoprofiel van deze verzekeraar significant afwijkt van de aannames die ten grondslag liggen aan de standaardformule. 34

30

Artikel 120-127 Zie ook het advies van CEIOPS over de integratie van partiële modellen met de standaardformule (januari 2010). In dit paper wordt ook nader ingegaan op wanneer er sprake is van een “full internal model” en “partial internal model”. 32 Artikel 115 33 Artikel 116, 120 34 Artikel 119

31

21

3.7

De Richtlijn noemt acht onderwerpen die bij interne modellen in beeld moeten worden gebracht en verder zijn uitgewerkt in het Level 2 advies van CEIOPS. Het betreft het gebruik van het model door de verzekeraar in de dagelijkse bedrijfsvoering (use test), de statistische modelspecificatie in brede zin, de kalibratie van parameters, het toekennen van winst en verlies naar bron, het valideren en toetsen van aanpassing en voorspelkracht, de documentatie van het ontwerp en operationele details van het model, de aansturing, en het gebruik van ingekochte modelfaciliteit en gegevens.35 Hierna wordt op deze onderdelen nader ingegaan.

Use test 3.8

Het is belangrijk dat een verzekeraar kan aantonen dat het model een belangrijke rol speelt bij de governance van het bedrijf. Om deze reden is de use test één van de belangrijkste toetsen voordat een intern model mag worden gebruikt. Het gaat bij de use test onder andere om hoe het intern model in de organisatie is ingebed, en waar, waarvoor, wanneer en door wie het model gebruikt wordt. De verzekeraar moet de resultaten van het intern model in de ORSA gebruiken en het bestuur is ervoor verantwoordelijk dat het model ook in de toekomst correct blijft functioneren.

3.9

Het intern model is er dus niet alleen om een vereiste solvabiliteit vast te stellen, maar dient ook andere doelen van de verzekeraar. Het intern model moet onderdeel zijn van de cultuur van de verzekeraar.

3.10 Om alle manieren waarop kan worden voldaan aan de use test vereisten in een uitputtende lijst vast te leggen, is moeilijk. Daarom is door CEIOPS gekozen voor een aantal principes. Allereerst is er een uitgangsprincipe: •

Het gebruik van het intern model is van voldoende belang om verbetering van het model na te jagen.

3.11 Hiermee wordt bedoeld dat het gebruik van het model door de verzekeraar zo materieel is dat dit resulteert in een druk om het model op continue basis te verbeteren. Dit uitgangspunt moet een gezonde prikkel betekenen voor verzekeraars en de aanwezigheid van deze prikkel wordt door toezichthouders als een gunstig teken gezien. 3.12 Daarna volgen er nog negen principes:

1. Het bestuur en/of de directie dienen het intern model te begrijpen en dit ook aan te kunnen tonen; 2. Het intern model moet in harmonie zijn met de bedrijfsfilosofie;

35

Zie CEIOPS advies over deze testen: http://www.ceiops.eu/media/files/consultations/consultationpapers/CP56/CEIOPSCP-56-09-L2-Advice-Tests-and-Standards-for-internal-model-approval.pdf

22

3. Het intern model omvat voldoende risico’s om het dienstig voor risicobeheer en het nemen van beslissingen te doen zijn; 4. Het risicobeheersysteem maakt intensief gebruik van het intern model; 5. De integratie van het intern model in het risicobeheersysteem moet consistent zijn voor elk gebruiksdoeleinde; 6. Het intern model wordt gebruikt ter ondersteuning en toetsing van beslissingen in de onderneming; 7. De SCR wordt minstens jaarlijks bepaald door het volledig geactualiseerd toepassen van het intern model. Een vereiste kwartaaltoepassing mag minder geactualiseerd zijn, indien veranderingen binnen de perken blijven. Bij majeure tussentijdse veranderingen en ook op verzoek van de toezichthouder is een volledige actualisering vereist; 8. Het intern model zal gebruikt worden om het risicobeheersysteem te verbeteren; 9. Het intern model zal zo ontworpen zijn dat het de analyse van bedrijfsbeslissingen vergemakkelijkt.

Statistische kwaliteitsnormen 3.13 De instelling moet hier kunnen aantonen dat de methodes, aannames en data in het model correct zijn. Het resultaat van het intern model heeft de vorm van een kansverdeling van een (toekomstige) financiële grootheid. De kansverdeling is zodanig dat deze meebeweegt al naar gelang de onderliggende gegevens veranderen. De onderbouwing van deze kansverdeling(en) vanuit actuariële en statistische optiek dient geactualiseerd te zijn, toepasbaar, robuust tegen uitschieters en te voldoen aan andere eisen van de professie. De kansverdeling zal in harmonie zijn met de onderbouwing van technische voorzieningen. 3.14 De gegevens waarop het intern model is gebaseerd zijn onderdeel van kwaliteitsbeheer. De actualisering van de gegevens is minstens jaarlijks, waarbij expertkennis een speciale vorm van de gegevens is. De verkrijging van zulke gegevens dient gedocumenteerd te worden.

Kalibratienormen 3.15 De verzekeraar moet kunnen aantonen dat het model een bescherming aan polishouders geeft die minstens gelijk is aan het Solvency II betrouwbaarheidsniveau van 99,5% VaR op éénjaarsbasis. Indien de verzekeraar een ander betrouwbaarheidsniveau, risicomaat of tijdshorizon hanteert, dient de equivalentie met 99,5% VaR op éénjaarsbasis door hem aangetoond te worden. De toezichthouder kan de kalibratie toetsen door de verzekeraar te verplichten het intern model toe te passen op andere dan interne gegevens en aannames.

23

Winst- en verliesattributie 3.16 Het verklaren van winst en verlies naar branche en bron zal door het intern model ondersteund moeten worden. De verzekeraar moet de bronnen van variantie in de financiële resultaten kunnen aansluiten naar risicotypen in het intern model en dit minstens jaarlijks doen. De winsten verliesattributie speelt ook een belangrijke rol bij de validatie van het intern model en de bedrijfsaansturing.

Validatienormen 3.17 De verzekeraar moet kunnen aantonen dat er een goed ingerichte controle-omgeving rond het model bestaat. Het validatieproces behelst de bewaking van de deugdelijkheid van het intern model en het randgebeuren ervan. Het betreft in het bijzonder gegevens, methodes, aannames, expertkennis, documentatie, systemen/IT, modelaansturing en het gebruik. Het validatiebeleid zelf dient ook onderwerp van beoordeling te zijn. Voorts dient er een duidelijke scheiding te zijn tussen modelbouw en modelvalidatie. De voorspelkracht en werking van een intern model komen

tot

uitdrukking

door

het

analyseren

van

voorspelfouten

(backtesting),

gevoeligheidsanalyse, robuustheid, stresstesten en (extreme) scenario’s.

Documentatienormen 3.18 De verzekeraar moet alle genoemde normen en toetsen goed documenteren. De toets voor documentatie van een intern model komt erop neer dat een onafhankelijke gekwalificeerde derde in staat is het model te doorgronden en in principe na te bootsen. Dit betreft dus in het bijzonder de modelspecificatie en overwegingen voor de gemaakte modelkeuze, gegevensbestanden, expertkennis met naam en toenaam en gebruikte algoritmes. Modelveranderingen worden ook gedocumenteerd en daar waar een modelverandering tot grote verschillen leidt met de eerdere modelversie dient een verschilanalyse uitgevoerd te worden. De documentatie dient bij te zijn en ook melding te maken van tekortkomingen van het model en situaties waarin dit zich heeft voorgedaan. Uit de documentatie moet ook blijken dat alle managementlagen aangaande de werking van het intern model voldoende ingewerkt zijn.

Governance 3.19 In het advies van CEIOPS zijn de specifieke vereisten voor de governance rond het intern model opgenomen. 36 De governance rond het intern model dient op adequate wijze in het ‘System of Governance’ (zie hoofdstuk 4 Governance/ORSA) te worden geïntegreerd.

36

http://www.ceiops.eu/media/files/consultations/consultationpapers/CP56/CEIOPS-CP-56-09-L2-Advice-Tests-andStandards-for-internal-model-approval.pdf

24

3.20 De leiding van de verzekeraar is verantwoordelijk voor de kwaliteit van het intern model en zorgt voor de inrichting van de onderneming naar mensen en verantwoordelijkheden, vereiste kennis en hulpmiddelen en het op peil houden ervan, etc. 3.21 De leiding van de verzekeraar verleent goedkeuring voor de aanvraag voor goedkeuring van DNB van het intern model en voor latere ingrijpende wijzigingen in het intern model. 3.22 Tussen de risicobeheerfunctie en actuariële functie dient een permanent overleg te zijn om elkaar over en weer geïnformeerd en op koers te houden.

Externe modellen en data 3.23 Externe modellen (software) en data zijn modellen en data die van externe partijen betrokken zijn ter vorming van een intern model. Verzekeraars dienen zelf deze externe modellen en data voor hun onderneming te toetsen en te valideren. Ook moeten zij aangeven waarom zij voor een specifiek extern model of dataset hebben gekozen. Uit documentatie moet blijken dat de verzekeraar de werking en eigenschappen van de externe modellen en data beheerst en overziet. Mogelijke continuïteitsrisico’s verbonden aan deze externe software en data dienen in kaart te worden gebracht. Het gebruik van een extern model laat onverlet dat aan de eerder gestelde eisen moet worden voldaan.

Voorbereidingen 3.24 Afhankelijk van de scope van het intern model kan het implementeren van een infrastructuur voor het gebruik van een intern model onder Solvency II meerdere jaren en veel capaciteit vereisen. Bovengenoemde vereisten laten ook zien dat de noodzakelijke (pre)validaties en beoordelingen eveneens langdurig kunnen zijn en een intensieve voorbereiding vereisen, zowel door de verzekeraar als de toezichthouder. 3.25 Om deze reden heeft DNB reeds in 2009 een inventarisatie gestart om de plannen voor een vroege interactie hierover met de verzekeraar kenbaar te maken. DNB heeft hiervoor een brief 37 gestuurd naar alle verzekeraars waarin naar de voornemens van de instellingen voor een eventueel gebruik van een (partieel) intern model voor Solvency II wordt gevraagd en tegelijk een pre-applicatie traject wordt aangekondigd als oefenronde voor een latere, definitieve applicatie. 3.26 De pre-applicatie is door CEIOPS geïntroduceerd38 en behelst een “generale repetitie” van het aanvraagproces. Daarnaast zijn er door CEIOPS nog specifieke aandachtspunten bij de preapplicatie voor groepen opgesteld.39 37

Brief met kenmerk TVT/TRO/2009/01427, d.d. 17 juli 2009 http://www.ceiops.eu/media/files/consultations/consultationpapers/CP37/CEIOPS-CP-37-09-Draft-L2-Advice-Procedureapproval-internal-model.pdf 39 http://www.ceiops.eu/media/files/consultations/consultationpapers/CP37-Addendum/CEIOPS-Addendum-CP-37-09-L2Advice-Procedure-approval-group-internal-model.pdf 38

25

3.27 Een pre-applicatie voor aanvang van Solvency II is dus van belang voor zowel de toezichthouder als de sector om de daadwerkelijke aanvraag goed voor te bereiden. Van verzekeraars die voornemens zijn om een aanvraag voor een intern model in te dienen, wordt verwacht dat deze meedoen aan de pre-applicatie. Deelname aan de pre-applicatie is uiteraard geen garantie voor goedkeuring van het model. 3.28 Het niet deelnemen aan de pre-applicatie betekent niet automatisch dat goedkeuring voor een (partieel) intern model is uitgesloten. Wel leert de ervaring dat er uit een beoordelingsproces vrijwel altijd tekortkomingen naar boven komen. Door deel te nemen aan de pre-applicatie komen deze tekortkomingen eerder aan het licht, waardoor de verzekeraar tijd heeft om deze op te lossen. Daarnaast is de kans groot dat vanwege Europese ontwikkelingen (advies van Larosière werkgroep), de Level 3 guidance van CEIOPS over de pre-applicatie bindend wordt. Deelname aan de pre-applicatie is hierdoor voor zowel de verzekeraars als DNB van belang. 3.29 De pre-applicatie van DNB zal plaatsvinden in de periode juli 2010 - maart 2011. DNB verwacht dat de instellingen die willen meedoen aan de pre-applicatie voor aanvang reeds significante voortgang hebben gemaakt met de implementatie van het intern model. Om deze reden is een aantal voorwaarden gesteld voor deelname aan de pre-applicatie.40 3.30 Zo zal documentatie moeten worden aangeleverd over de voortgang die wordt gemaakt met het voldoen aan de vereisten voor het gebruik van een intern model onder Solvency II. Deze vereisten zijn uitvoerig en een instelling dient voldoende voortgang te hebben gemaakt met het voldoen hieraan voordat kan worden deelgenomen aan de pre-applicatie. Voor aanvang van de pre-applicatie en uiterlijk 1 juni 2010 dient een self assessment te worden aangeleverd bij DNB met als referentiekader het Level 2 advies van CEIOPS inzake interne modellen41 (zie ook 1.14). 3.31 Daarnaast is het belangrijk dat er een infrastructuur wordt opgezet voor het bepalen van de kapitaaleis met de standaardformule. Hier zijn twee redenen voor. Allereerst is het in aanloop naar de in werking treding van Solvency II uiteraard niet op voorhand duidelijk of een instelling goedkeuring krijgt voor het gebruik van een intern model (ook zouden bijvoorbeeld alleen bepaalde onderdelen van het model goedgekeurd kunnen worden. In dat geval dienen volgens de Richtlijn minstens de overige onderdelen met de standaardformule berekend te worden). Indien vlak voor aanvang van Solvency II geen (gedeeltelijke) goedkeuring wordt verleend zal er met grote waarschijnlijkheid onvoldoende tijd overblijven om een infrastructuur voor de standaardformule op te zetten. 3.32 Een andere reden is dat een vergelijking met de uitkomsten van de standaardformule relevante informatie geeft voor het beoordelingsproces. De uitkomsten van het intern model worden daarbij

als

referentiepunt

gerelateerd

aan

de

uitkomsten

van

de

voorgeschreven

40

Deze criteria zijn eerder door DNB per bief “Voorbereiding op Solvency II – Interne modellen”, d.d. 17 juli 2009 aan de sector gecommuniceerd. 41 http://www.ceiops.eu/media/files/consultations/consultationpapers/CP56/CEIOPS-CP-56-09-L2-Advice-Tests-andStandards-for-internal-model-approval.pdf

26

standaardformule. De instelling verkrijgt daarmee waardevolle informatie over de prestaties van het model, terwijl de toezichthouder additionele informatie over de solvabiliteitsontwikkeling van de instelling krijgt, die kan worden vergeleken met die van andere, vergelijkbare instellingen. DNB verwacht dat de verzekeraars de verschillen tussen het intern model en de standaardformule analyseren en de resultaten hiervan terugkoppelen aan DNB. 3.33 Om deze redenen is één van de voorwaarden voor deelname aan de pre-applicatie dat succesvol de QIS-spreadsheets zijn ingevuld en een zinvolle vergelijking is gemaakt met het intern model. Dit kunnen de RiSK-spreadsheets zijn maar ook de QIS4-spreadsheets met balansdatum 31-122008. Een instelling die niet heeft deelgenomen aan RiSK kan hierdoor alsnog deelnemen aan de pre-applicatie. 3.34 DNB is ten slotte van mening dat een groep met internationale activiteiten en dochters in andere Europese jurisdicties slechts aan één pre-applicatie hoeft mee te doen. Het pre-applicatie proces dient in dat geval net als de applicatie gecoördineerd plaats te vinden in het College van toezichthouders (zie hoofdstuk 6 voor meer informatie over het College). In het College worden beslissingen genomen over bijvoorbeeld de allocatie van taken en (pre-)applicaties. 3.35 CEIOPS heeft in januari 2010 een consultatiedocument uitgebracht met nadere guidance over de pre-applicatie42. DNB zal in maart 2010 nadere instructies voor de pre-applicatie uitbrengen en zich daarbij baseren op de guidance van CEIOPS. Hiervoor zal DNB al in gesprek gaan met de instellingen die hebben aangegeven een intern model te willen gebruiken en de eventuele buitenlandse toezichthouders op deze instellingen.

Parallelle berekening 3.36 Na een eventuele goedkeuring van het intern model geeft de Richtlijn de toezichthouder de mogelijkheid om voor een onbepaald aantal jaren te eisen dat parallel een schatting wordt verstrekt van de SCR (berekend met het standaard model). 43 De Richtlijn bevat deze optie omdat de mogelijkheid om de solvabiliteit met interne systemen te bepalen een majeure verandering betekent voor de manier waarop toezicht wordt uitgeoefend op instellingen. Voor het eerst kunnen verzekeraars met hun eigen systemen de solvabiliteitseis van de toezichthouder bepalen. Hiervoor is al aangegeven dat een vergelijking tussen het intern model en de standaardformule relevante informatie geeft voor het beoordelingsproces. Dit geldt ook voor wanneer het model daadwerkelijk “live” gaat onder Solvency II per oktober 2012. 3.37 DNB stelt zich thans op het standpunt dat het niet in alle gevallen noodzakelijk zal zijn om voor onbepaalde tijd te eisen dat parallel een schatting wordt verstrekt van de SCR volgens de standaardformule. Vaak zal een periode van twee jaar voldoende zijn om een goed beeld te 42

http://www.ceiops.eu/media/files/consultations/consultationpapers/CP80/CEIOPS-CP-80-10-L3-DraftGuidance-pre-application-internal-models.pdf 43

Artikel 112 lid 7

27

krijgen van hoe de uitkomsten van het model zich verhouden tot de standaardformule. Om de lasten voor de instellingen zoveel mogelijk te beperken zal DNB na twee jaar op individuele basis beoordelen of het mogelijk is om verzekeraars vrij te stellen van de parallelle berekening. Dit betekent overigens niet dat DNB niet kan besluiten om langer dan twee jaar een parallelle berekening te vragen, wellicht voor onbepaalde tijd. Dit zal in nauw overleg met de betreffende verzekeraars gebeuren.

28

H4. Governance / ORSA (Pilaar 2) Inleiding 4.1

Pilaar 2 van Solvency II geeft de kwalitatieve eisen waaraan verzekeraars moeten voldoen. Deze eisen betreffen met name wat in Solvency II termen ‘System of Governance’ wordt genoemd, maar wat in Wft-termen wordt aangeduid als ‘beheerste en integere bedrijfsvoering’. Deze eisen hebben betrekking op de organisatie en bedrijfsvoering in het algemeen, deskundigheid en integriteit van bestuurders en sleutelfunctionarissen, risicobeheer, interne controle en compliance, interne audit, de actuariële functie en uitbesteding.

4.2

De eisen in de Richtlijn op het gebied van System of Governance/beheerste en integere bedrijfsvoering zijn principle based geformuleerd en worden waar nodig nader uitgewerkt in uitvoeringsmaatregelen. Over deze laatste heeft CEIOPS in oktober 2009 een definitief advies uitgebracht aan de Europese Commissie. 44 Op verzoek van de Commissie is CEIOPS ook apart ingegaan op het beloningsbeleid van verzekeraars.45

4.3

De eisen in de Richtlijn en de te verwachten uitvoeringsmaatregelen komen in grote lijnen overeen met de Wft en het Besluit prudentiële regels Wft (hoofdstuk 2 tot en met 5). Nieuwe elementen zijn dat de verzekeraar moet beschikken over een aantal functies, te weten: risicobeheerfunctie, compliance functie (als onderdeel van de interne controle), interne auditfunctie en de actuariële functie. Verder is nieuw dat de verzekeraar als onderdeel van het risicobeheer een zogeheten ORSA (Own Risk and Solvency Assessment) moet uitvoeren.

4.4

Dit document geeft een globale schets van pilaar 2. DNB raadt verzekeraars wederom aan om de consultatiepapers en andere documenten van CEIOPS, waarnaar in dit document wordt verwezen, te bestuderen.

4.5

Tabel 4.1 geeft een vergelijking van pilaar 2 van Solvency II en de Wft en de Bpr Wft.

Tabel 4.1: Governance vergelijking Solvency II en Wft

44

http://www.ceiops.eu/media/files/consultations/consultationpapers/CP33/CEIOPS-L2-Final-Advice-on-System-ofGovernance.pdf 45 Het advies van CEIOPS dat geconsulteerd is met de sector is te vinden via: http://www.ceiops.eu/media/files/consultations/consultationpapers/CP59/CEIOPS-CP-59-09-L2-Advice-RemunerationIssues.pdf

29

Solvency II Algemene eisen

Artikel 41

Deskundigheid en integriteit Risicobeheer en ORSA

Artikel 42 en 42a

Interne controle en compliance Interne audit Actuariële functie Outsourcing

Bpr Wft Artikel 17-20 en 23c (contingency planning) Hoofdstuk 2 Betrouwbaarheid

Artikel 44 (Risk management) en 45 (Own Risk and Solvency Assessment) (ORSA) Artikel 46

Artikel 23, 24, 25. Nog geen regels op het gebied van ORSA46

Artikel 47 Artikel 48 Artikel 38 en 49

Artikel 17, vierde lid Geen specifieke voorziening Hoofdstuk 5 Uitbesteding van werkzaamheden

Artikel 21

Functies 4.6

Als onderdeel van de System of Governance/beheerste en integere bedrijfsvoering onderscheidt de Richtlijn een aantal functies, waarover een verzekeraar altijd moet beschikken. Deze functies worden als kernfuncties aangemerkt. De volgende functies worden onderscheiden: a. Risicobeheerfunctie b. Compliance functie c. Interne audit functie d. Actuariële functie.

4.7

In de overwegingen bij de Richtlijn wordt een ‘functie’ omschreven als een ‘intern bestuurlijke capaciteit’ om bepaalde governance taken uit te voeren. Een ‘functie’ wordt niet per se gelijk gesteld met een organisatorische afdeling of een persoon. De verzekeraar is vrij om zelf te kiezen welke organisatievorm hem het beste past. Wel wordt verwacht dat naar de mate van aard, omvang en complexiteit van de verzekeraar een afzonderlijke, organisatorische toedeling van functies voor de hand ligt. In haar advies over het Principe van Proportionaliteit in de Solvency II Richtlijn47 heeft CEIOPS aangegeven, dat waar de taken van verschillende functies worden samengevoegd er rekening moet worden gehouden met de vereisten van functiescheiding en met mogelijke onverenigbaarheid met operationele werkzaamheden48. Zo schrijft de Richtlijn voor dat de interne audit functie onafhankelijk moet zijn van de operationele functies. Waar verzekeraars taken van bepaalde functies niet zelf willen of kunnen uitvoeren,

46

Zie evenwel ook Regeling staten financiële ondernemingen Wft, voor wat betreft voor verzekeraars van toepassing zijnde Staat Organisatie en Risico´s. 47 http://www.ceiops.eu/media/docman/public_files/publications/submissionstotheec/AdviceProportionality.pdf 48 In het advies over het Principe van Proportionaliteit wordt hierbij opgemerkt dat waar nodig ‘additional measures should be implemented in order to ensure a level of control equivalent to that achieved through a full segregation of duties’.

30

kunnen zij deze, in overeenstemming met de eisen die daaraan worden gesteld (zie hierna), uitbesteden. 4.8

De enige, ‘echt nieuwe’ voorgeschreven functie is de actuariële functie. De functie behoeft niet per se door een actuaris (die lid is van een beroepsorganisatie, zoals in Nederland het Actuarieel Genootschap) te worden uitgevoerd. Wel wordt verwacht dat de persoon/personen die de actuariële functie uitoefent/uitoefenen kennis heeft/hebben van actuariële en financiële rekenkunde. De actuariële functie is belast met de volgende taken: a. coördinatie van de berekening van de technische voorzieningen, b. zekerstellen dat bij de berekening van de technische voorzieningen geschikte methoden en onderliggende modellen worden gehanteerd en dat de juiste veronderstellingen worden gebruikt, c. beoordelen van de volledigheid en de kwaliteit van de data die worden gebruikt bij het berekenen van de technische voorzieningen, d. vergelijking van schattingen en ervaringscijfers, e. het informeren van de dagelijkse leiding van de verzekeraar over de betrouwbaarheid en de adequaatheid van de berekening van de technische voorzieningen, f.

toezicht houden op de berekening van de technische voorzieningen en het gebruik van benaderingen als bedoeld in artikel 82 van de Richtlijn,

g. de dagelijkse leiding van de verzekeraar informeren over zijn oordeel over het risicoacceptatiebeleid, h. de dagelijkse leiding van de verzekeraar informeren over de adequaatheid van herverzekeringsarrangementen, i.

bijdragen aan de effectieve implementatie van het risicobeheersysteem, interne modellen en de ORSA.

Risicobeheersysteem 4.9

Risicobeheer is één van de kernbouwstenen van het Solvency II bouwwerk. Risicobeheer – de Richtlijn duidt het aan als het risicobeheersysteem – omvat ‘strategieën, processen, en rapportageprocedures gericht op het continue kunnen identificeren, meten, monitoren, managen van en rapporteren over de risico’s op een geïndividualiseerd en geaggregeerd niveau – en de onderlinge afhankelijkheden tussen risico’s, waaraan de verzekeraar bloot staat of kan worden bloot gesteld’. Het risicobeheersysteem moet geïntegreerd zijn in de gehele organisatie van de verzekeraar.

31

4.10 Het belang van risicobeheer is onderstreept door de recente crisis. Verwezen wordt bijvoorbeeld naar de door CEIOPS uitgebrachte nota ‘Lessons Learned from the crisis (Solvency II and beyond)’49: “Solvency II is not just about risk measurement and quantification, rather it is about effective governance and risk management” 4.11 Het risicobeheersysteem omvat in ieder geval de risico’s die begrepen zijn in de berekening van de SCR volgens de standaardformule en verder de volgende terreinen: a. risico-acceptatie en reservering, b. asset&liability management, c. beleggingen, in het bijzonder derivaten en vergelijkbare instrumenten, d. liquiditeit en concentratierisicobeheer, e. operationeel risicobeheer, f.

herverzekering en andere risicomitigatietechnieken.

4.12 Ter implementatie van het risicobeheersysteem dient de verzekeraar te beschikken over een risicobeheerfunctie. Voor verzekeraars die bij de vaststelling van de SCR gebruik maken van een partieel of volledig intern model is de risicobeheerfunctie ook belast met de volgende taken: a. ontwerp en implementatie van het intern model, b. testen en onafhankelijk valideren van het intern model, c. documenteren van het intern model, d. het informeren van de dagelijkse leiding van de verzekeraar over de prestaties van het intern model en het doen van voorstellen voor verbetering van het intern model, e. analyseren van en rapporteren over de prestaties van het intern model.

Capital add-on 4.13 Zoals in 2.14 aangegeven wordt de SCR in de regel bepaald op basis van de standaardformule. Deze wordt zo vastgesteld dat voor een groot aantal verzekeraars de uitkomst zodanig is dat deze niet significant afwijkt van het kapitaal dat (theoretisch) past bij het specifieke risicoprofiel van de desbetreffende verzekeraar. Niettemin valt niet uit te sluiten dat het risicoprofiel van een verzekeraar significant niet goed aansluit bij de standaardformule. De SCR is dan op basis van de standaardformule significant hoger of lager dan het kapitaal dat (theoretisch) past bij het risicoprofiel van de desbetreffende verzekeraar. 49

http://www.ceiops.eu/media/files/publications/reports/CEIOPS-SEC-107-08-Lessons-learned-from-the-crisis-SII-andbeyond.pdf

32

4.14 Er staat de verzekeraar en de toezichthouder een aantal identieke instrumenten ter beschikking om te bewerkstelligen dat de SCR berekening beter aansluit bij het risicoprofiel. Een betere aansluiting van de SCR berekening bij het risicoprofiel kan worden bereikt doordat de verzekeraar gebruik maakt van zogeheten verzekeraar-specifieke parameters bij de berekening van de SCR voor wat de leven-, schade en zorgmodules betreft. De verzekeraar kan hiervoor kiezen of de toezichthouder kan hem daartoe verplichten.50 Een andere mogelijkheid is dat de verzekeraar gebruik maakt van een partieel of volledig intern model voor de berekening van de SCR. Ook hiervoor kan de verzekeraar zelf kiezen of de toezichthouder kan hem daartoe verplichten. 51 4.15 Daarnaast beschikt de toezichthouder over een extra bevoegdheid – het opleggen van een zogeheten capital add-on – om te bereiken dat de berekening van de SCR beter aansluit op het risicoprofiel van de verzekeraar.52 Als een capital add-on wordt opgelegd, vervangt de SCR plus de capital add-on de oorspronkelijk berekende SCR. Een capital add-on zal slechts in meer uitzonderlijke

omstandigheden

worden

opgelegd,

vooral

ook

omdat

eerst

andere

maatregelen/instrumenten aan bod komen om het doel te bereiken dat de SCR beter aansluit bij het risicoprofiel van de verzekeraar. 4.16 Er worden in dit kader twee soorten capital add-on onderscheiden, te weten een ‘risicoprofiel capital add-on’ en een ‘governance capital add-on’. Bij een risicoprofiel capital add-on wordt weer de situatie onderscheiden dat de verzekeraar bij de berekening van de SCR gebruikt maakt van de standaardformule dan wel van een partieel of volledig intern model. De governance capital add-on is niet primair gericht op de berekening van de SCR maar op een significante afwijking van de governance van een verzekeraars ten opzichte van de standaarden die in de Richtlijn zijn voorgeschreven. 4.17 Bij alle soorten capital add-on geldt, zoals al gezegd, dat die in uitzonderlijke omstandigheden, worden opgelegd, dat wil zeggen pas nadat andere maatregelen aan bod zijn geweest/zijn overwogen. 4.18 Een capital add-on is in beginsel een tijdelijke maatregel. De toezichthouder zal tenminste één keer per jaar bezien of de maatregel nog nodig is dan wel dat de oorspronkelijk gesignaleerde significante afwijking inmiddels toereikend is geadresseerd. Overigens is niet uitgesloten dat de opgelegde capital add-on een meer permanent karakter heeft, bijvoorbeeld in het geval een risicoprofiel capital add-on, waarbij het voor de verzekeraar niet opportuun is om een partieel of volledig intern model te ontwikkelen en implementeren.

50

Artikel 104, lid 7 respectievelijk artikel 110 Artikel 112 en respectievelijk artikel 119. 52 Artikel 37. 51

33

4.19 De verzekeraar dient in het Solvency and Financial Condition (SFC) rapport (pilaar 3)53 de berekening van de SCR te specificeren, waarbij hij, indien van toepassing, een opgave moet doen van de opgelegde capital add-on, met een beknopte toelichting op de door de toezichthouder gegeven reden voor het opleggen.54

ORSA 4.20 De verzekeraar moet als onderdeel van zijn risicobeheersyteem een zogeheten Own Risk and Solvency Assessment (ORSA) uitvoeren. In het

Explanatory Memorandum bij het

55

Richtlijnvoorstel Solvency II verklaart de Europese Commissie dat de ORSA niet moet worden gezien als een intern model en dat de uitkomst van de ORSA niet een ‘alternatieve’ vereiste ten opzichte van de SCR of de MCR vertegenwoordigt. De ORSA is dus instrumenteel voor het risicobeheer van de verzekeraar: de ORSA is een integraal onderdeel van de strategie van de verzekeraar en moet worden betrokken bij strategische beslissingen. De ORSA moet regelmatig worden uitgevoerd en in ieder geval bij elke belangrijke wijziging in het risicoprofiel van de verzekeraar. 4.21 De ORSA omvat in ieder geval het volgende: a. een beoordeling van de algehele solvabiliteitsbehoefte van de verzekeraar, waarbij rekening wordt gehouden met het specifieke risicoprofiel, de risicotolerantie en de bedrijfsstrategie van de verzekeraar, en met een langere tijdsperiode dan de éénjaarstijdhorizon die in acht wordt genomen bij de berekening van de SCR; b. een beoordeling van de mate waarin de verzekeraar compliant is met vereisten in de Richtlijn voor de berekening van de SCR en de vaststelling van de technische voorzieningen; c. een beoordeling of, en zo ja, in welke mate het risicoprofiel van de verzekeraar significant afwijkt van de veronderstellingen die ten grondslag liggen aan de berekening van de SCR op basis van de standaardformule of een intern model. 4.22 De ORSA is een proces, waarbij het proces zelf even belangrijk is als de uitkomst van het proces. Om meer duidelijkheid te verschaffen over de ORSA heeft CEIOPS hierover in 2008 een Issues Paper uitgebracht.56 In het Issues Paper is een aantal kernprincipes met betrekking tot de ORSA geformuleerd, te weten:

53

Zie hoofdstuk 5 Artikel 51, lid 2, tweede alinea. 55 Zie bijvoorbeeld “Amended Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on the taking-up and pursuit of the Business of Insurance and Reinsurance (Solvency II) (COM(2008) 119 final, 2007/0143 (COD)”, pagina 8. 56 http://www.ceiops.eu/media/docman/public_files/consultations/IssuesPaperORSA.pdf 54

34

a. de ORSA moet regelmatig door de leiding van de verzekeraar worden herzien en goedgekeurd, b. de ORSA dient alle materiële risico’s te omvatten die impact kunnen hebben op de mate waarin de verzekeraar aan zijn verzekeringsverplichtingen kan voldoen, c. de ORSA moet gebaseerd zijn op adequate procedures betreffende het meten en beoordelen van risico’s, en de ORSA moet een integraal onderdeel zijn van het besluitvormingsproces binnen de verzekeraar, d. de ORSA is toekomstgericht, rekening houdend met de ondernemingsplannen van de verzekeraar, e. het ORSA proces en de uitkomsten van de ORSA moeten voldoende zijn onderbouwd en gedocumenteerd, en f.

het ORSA proces moet onafhankelijk worden beoordeeld (bijvoorbeeld door de Interne Auditfunctie).

4.23 Voor de ORSA zijn geen verdere verplichte uitvoeringsmaatregelen van de Europese Commissie voorzien. CEIOPS zal hiervoor Level 3 guidance opstellen. 4.24 De verzekeraar moet verder de toezichthouder op de hoogte stellen van de resultaten van elke uitgevoerde ORSA in het kader van de informatieverstrekking aan de toezichthouder ingevolge artikel 35 van de Richtlijn.57

Uitbesteding 4.25 De Richtlijn gaat ervan uit dat een verzekeraar bij uitbesteding volledig verantwoordelijk blijft voor de uitbestede taken alsook voor het voldoen aan de voorschriften van de Richtlijn die relevant kunnen zijn voor de uitbestede taken. Uitbesteding van zogeheten kritische en belangrijke operationele functies of activiteiten is toegestaan, tenzij daardoor: a. materieel afbreuk wordt gedaan aan de kwaliteit van de governance van de verzekeraar, b. het operationeel risico bovenmatig wordt vergroot, c. het de toezichthouder onmogelijk wordt gemaakt om te monitoren of de verzekeraar aan zijn verplichtingen voldoet, en/of d. een continue en bevredigende dienstverlening aan polishouders wordt ondermijnd. De verzekeraar dient DNB tijdig op de hoogte stellen van de uitbesteding van kritische en belangrijke, operationele functies. De verzekeraar moet er ook voor zorgdragen dat degene aan 57

Artikel 45 lid 6

35

wie wordt uitbesteed moet samenwerken met de toezichthouder en deze toegang moet geven tot informatie over de uitbestede activiteiten en tot zijn bedrijfsruimte. 58

Voorbereidingen 4.26 Uit dit hoofdstuk valt een aantal veranderingen voor verzekeraars te destilleren, te weten de meer expliciete benoeming van een aantal functies waarover een verzekeraar moet beschikken als onderdeel van de governance en de introductie van het ORSA-instrument. 4.27 Wat de functies betreft, springen met name de risicobeheerfunctie en de actuariële functie in het oog. Verzekeraars die deze functies nog niet hebben ingericht zullen er over moeten gaan nadenken hoe zij dit willen organiseren. Verwacht mag worden dat de grotere en meer complexe verzekeraars voor alle functies een aparte afdeling inrichten. 59 Veel verzekeraars hebben al dergelijke functies ingericht, en zullen moeten beoordelen in hoeverre dit aansluit bij de Solvency II vereisten. De internal audit functie dient vanzelfsprekend onafhankelijk te worden uitgeoefend. Als verzekeraars er vanwege hun omvang of anderszins voor zouden willen kiezen om een functie uit te besteden, moet altijd zijn voldaan aan de voorschriften ten aanzien van uitbesteding. Dit betekent dat de verzekeraar ook dan verantwoordelijk blijft voor de uitvoering van de desbetreffende functie. 4.28 Een nieuw instrument is de ORSA. Hiervoor zullen de verzekeraars verder moeten kijken dan de kapitaaleis. Dat wil zeggen niet alleen de beoordeling van het voldoen aan de SCR, maar ook a) een beoordeling van het specifieke risicoprofiel op de kortere en langere termijn inclusief het risicodragend vermogen dat nodig is om mogelijke tegenvallende ontwikkelingen op te vangen, en b) een beoordeling van het beschikbaar zijn van dat gewenste vermogen op kortere en langere termijn. Zoals gezegd, is het beoordelingsproces daarbij net zo belangrijk als de uitkomst van dat proces. Niet vaak genoeg kan gezegd worden dat ook dit instrument proportioneel wordt toegepast. Dat wil zeggen dat dit proces voor een kleine, minder complexe verzekeraar eenvoudiger uitpakt dan voor een grotere meer complexe verzekeraar. 4.29 Omdat de ORSA nieuw is, zal het voor verzekeraars – en hun adviseurs – en toezichthouders zoeken zijn naar een adequate invulling van dit instrument. Verzekeraars die al met interne economische modellen werken, hebben hiermee al ervaring. Zoals gezegd, heeft CEIOPS hierover een Issues Paper uitgebracht en wil CEIOPS hierover in de toekomst verder guidance uitbrengen.

58

Artikel 38 lid 1 Niet uitgesloten is natuurlijk dat bepaalde functies, bijvoorbeeld de risicobeheerfunctie en de actuariële functie, in één afdeling worden gecombineerd. 59

36

4.30 Instellingen die een intern model willen implementeren zullen als onderdeel van de aanvraag reeds in 2012 een ORSA over 31 december 2011 moeten uitvoeren en de resultaten hiervan aan DNB rapporteren. 60 DNB is van mening dat instellingen die geen intern model hebben ook de kans moeten krijgen om voor aanvang van Solvency II te repeteren. Om deze reden wil DNB in 2012 als onderdeel van een generale repetitie een ORSA over 31-12-2011 opvragen bij alle verzekeraars.

60

Zie CP 37 (“Procedure approval internal model”), www.ceiops.eu

37

H5. Rapportagevereisten (Pilaar 3) Inleiding 5.1

Onder Solvency II worden twee rapportagestromen gedefinieerd: een rapportage voor het publiek (Solvency and Financial Condition Report – SFCR) en de rapportages voor de toezichthouder. Het SFCR dient transparantie en marktdiscipline in de verzekeringsmarkt te bevorderen. Naast de informatie die publiek wordt gemaakt, dient de toezichthouder informatie te ontvangen die buiten de eisen van het SFCR valt, bijvoorbeeld omdat voor toezichtdoeleinden een groter detailniveau vereist is of omdat bepaalde informatie zodanig concurrentiegevoelig is dat publicatie daarvan niet verwacht kan worden, of onder geheimhoudingsbepalingen valt.

5.2

Rapportage-eisen worden zoveel mogelijk geharmoniseerd in Europa. Toezichthouders kunnen in een dergelijke opzet buiten dit geharmoniseerde kader om, slechts (structureel en marktbreed) extra informatie opvragen als vanwege nationale karakteristieken deze informatie niet is opgenomen in de Europese templates. Dit kan het geval zijn bij specifieke Nederlandse producten, bijvoorbeeld in het kader van zorgverzekeringen.

5.3

Verzekeraars dienen voorbereid te zijn op het belang dat onder Solvency II wordt gehecht aan transparantie. Hieraan worden andere eisen gesteld dan onder Solvency I. Verzekeraars zullen een visie moeten ontwikkelen voor invulling van deze doelstelling. Tegelijk zullen verzekeringsgroepen kunnen profiteren van het feit dat rapportage-eisen geharmoniseerd worden.

5.4

In 2011 worden naar verwachting door CEIOPS de exacte rapportagekaders vastgesteld. DNB verwacht van de verzekeraars dat zij eind 2011 een ‘implementatieplan rapportages Solvency II’ gereed hebben, waarin onder meer de processen rondom de rapportages, de wijze waarop deze ingevoerd zullen worden en de wijze waarop informatie beschikbaar wordt gemaakt worden behandeld (zie verder paragraaf 5.23-5.25).

Rol van rapportages in het toezichtproces 5.5

Toezicht onder Solvency II dient risicogeoriënteerd en prospectief te zijn. Het toezichtproces zal bestaan uit een combinatie van on-site en off-site toezicht. 61 Deze uitgangspunten brengen een prominente rol voor rapportages met zich mee. Rapportages spelen immers een belangrijke rol in het off-site toezicht. Aan de hand van rapportages moet de toestand van de onderneming beoordeeld worden. Rapportages zijn daarnaast van belang om het risicogebaseerde on-site toezicht te plannen. Ze spelen een belangrijke rol in het inschatten van de risico’s van een onderneming en in het op basis daarvan prioriteren van toezichtcapaciteit: hoeveel (on-site)

61

Artikel 29

38

toezicht is vereist voor iedere onderneming en op welke terreinen zal dit (on-site) toezicht zich moeten richten. 5.6

Zoals eerder aangegeven zal een belangrijk principe in Solvency II het proportionaliteitsprincipe zijn (zie hoofdstuk 7 voor meer informatie over dit principe). Toezichthouders houden op proportionele wijze toezicht op de naleving van de Richtlijn. Ook rapportage-eisen dienen proportioneel te zijn. De aard, omvang en complexiteit van de risico’s van de onderneming dienen in ogenschouw genomen te worden. Dit leidt naar verwachting niet tot verschillende rapportagekaders voor verschillende soorten ondernemingen. De structuur voor de op te leveren informatie is voor alle ondernemingen gelijk. Wel zal de toezichthouder – met name voor de kwalitatieve informatie – verschillende verwachtingen hebben van detailniveau van de aan te leveren gegevens.

5.7

Het huidige toezicht van DNB is risicogeoriënteerd, proportioneel en prospectief. Inherente risico’s worden beoordeeld, evenals de maatregelen om deze risico’s te beheersen. Op basis van de resulterende netto risico’s wordt het toezicht gepland. Naar verwachting zal deze risicogebaseerde insteek nog worden versterkt onder het Solvency II regime, met een belangrijke rol voor rapportages.

5.8

Een nieuwe rol voor DNB ontstaat bij het toezicht op de naleving van de eisen die de Richtlijn aan het publiceren van informatie stelt, via het SFCR.62 DNB verwacht zich op een risicogeoriënteerde wijze te gaan richten op de processen van totstandkoming van het SFCR, maar ook op de inhoud van het SFCR zelf. Dit toezicht zal ertoe moeten leiden dat transparantie als een serieus en belangrijk onderdeel van Solvency II zal worden beschouwd.

Het rapportageproces 5.9

Hoewel de relevante principes van beheerste bedrijfsvoering reeds de principes van een goede rapportageprocedure en systemen bevatten, dienen verzekeraars zich te realiseren dat het rapportageproces zal wijzigen.

5.10 Vooral het samenstellen, goedkeuren en publiceren van het SFCR verdienen de aandacht van de verzekeraars. 5.11 Indien de situatie van de onderneming zodanig wijzigt dat de informatie die in het SFCR is gepubliceerd niet meer voldoende relevant is, dient de onderneming ook tussentijds de gewijzigde informatie te publiceren. Dit dient bijvoorbeeld te gebeuren als er niet voldaan wordt aan de MCR of SCR en dat niet op korte termijn hersteld kan worden. 63 Verzekeraars dienen hier procedures voor te ontwikkelen. 5.12 Zowel het SFCR als de toezichtrapportages moeten ten minste jaarlijks worden aangeleverd.

62 63

Artikel 51, 53, 54, 55 en 256 Artikel 54

39

5.13 Naast de jaarrapportage, dient er aan de toezichthouder ook op kwartaalbasis informatie verstrekt te worden. De sinds medio 2009 aan DNB op te leveren kwartaalrapportages vormen hierbij reeds een voorbereiding. 5.14 Naast de structurele jaar- en kwartaalrapportages (‘pre-defined periods’) kan de toezichthouder informatie opvragen bij speciale gebeurtenissen (‘upon occurence of predefined events’) of op ad-hoc basis tijdens het toezichtproces.64 Dit betekent dat DNB als toezichthouder, indien hier reden voor is, additionele informatie kan opvragen bij één verzekeraar, bij een groep van verzekeraars of sectorbreed. Dit laatste kan bijvoorbeeld geschieden bij thema-onderzoeken, zoals die nu ook al plaatsvinden. 5.15 Zowel voor de toezichtrapportages als voor het SFCR dient de verzekeraar over een geschreven en door de directie goedgekeurde rapportageprocedure te beschikken om te garanderen dat de gerapporteerde en gepubliceerde informatie continu van goede kwaliteit is.65 DNB gaat ervan uit dat zowel het SFCR als de toezichtrapportage worden goedgekeurd door de directie. 66 5.16 Verzekeraars dienen daarnaast adequate systemen te hebben om de rapportages te genereren. DNB zal in haar toezicht deze procedure en systemen een belangrijke rol toekennen. Analoog aan het huidige toezicht op beheerste bedrijfsvoering, zorgt een dergelijke focus immers voor een preventieve insteek van het toezicht. 5.17 DNB is voorstander van het optimaliseren van de betrouwbaarheid van rapportages door in ieder geval een deel van de jaarrapportages extern te laten certificeren, vergelijkbaar met de huidige situatie. Echter, er zal opnieuw bepaald moeten worden welke gedeeltes gecertificeerd dienen te worden en wat het bijbehorende doel en de diepgang van de controle zullen zijn (level of assurance). Momenteel vindt hierover Europees overleg plaats.

Inhoud van de rapportages 5.18 Rapportages dienen een beeld te geven van de risicobeheersing van verzekeraars en dienen de toezichthouder in staat te stellen de juiste beslissingen te nemen. Hiertoe moeten rapportages zowel kwantitatieve als kwalitatieve informatie bevatten. 5.19 De kwantitatieve aspecten bestaan onder meer uit de hoeveelheid en kwaliteit van kapitaal, de MCR en SCR, de technische voorziening en overige verplichtingen, de activa, evenals de waarderingsmethoden en uitgangspunten voor activa, passiva en eigen vermogen. Ten minste de materiële verschillen tussen de Solvency II balans en de jaarrekening dienen te worden toegelicht. Ook moet er uitgebreide informatie over risico’s worden gegeven: omvang, concentraties, gevoeligheden en risico-mitigering in de verschillende risicocategorieën67. 64

Artikel 35 Artikel 35 en 55 66 Artikel 55 stelt dit voor het SFCR. DNB gaat er echter vanuit dat dit – analoog aan de huidige staten – ook wordt toegepast voor de toezichtrapportage. 67 Artikel 51 65

40

5.20 Voor wat betreft de kwalitatieve aspecten is met name het systeem van governance (inclusief risicobeheer en de ORSA)68 van belang, en de wijze waarop dit systeem de risico’s in voldoende mate kan beheersen. Ook dient er informatie te worden verschaft over de business en de prestaties van de onderneming, evenals over de omgeving waarin de onderneming opereert, zodat de toezichthouder de informatie over de risico’s in deze context kan plaatsen.69 5.21 Een groot deel van bovengenoemde informatie dient zowel aan het publiek als aan de toezichthouder te worden verstrekt. In 2011 worden naar verwachting door CEIOPS de exacte rapportagekaders vastgesteld en wordt gedefinieerd welke informatie specifiek voor de toezichthouder is en dus niet (verplicht) in het SFCR hoeft te worden opgenomen. Overigens mag de onderneming vrijwillig meer informatie in het SFCR opnemen dan vereist is.70 De nieuwe rapportages zullen de huidige Wft staten vervangen. De rapportages staan los van de jaarrekening. Onder voorwaarden (zie CP58 met finaal advies) kan in het SFCR gebruik gemaakt worden van of verwezen worden naar de jaarrekening. 5.22 Daarnaast kan de toezichthouder toestemming geven om bepaalde informatie die onder de eisen van het SFCR valt niet te publiceren, omdat deze informatie òf te concurrentiegevoelig is om te worden gepubliceerd, òf openbaarmaking zou conflicteren met geheimhoudingsbepalingen in contracten met polishouders of andere derden. 71 DNB voorziet dat slechts in uitzonderlijke gevallen aan deze voorwaarden wordt voldaan.

Voorbereidingen 5.23 Verzekeraars dienen goed voorbereid te zijn en hun rapportageprocessen op orde te hebben. Dit houdt in dat: - Het proces van het tot stand komen en goedkeuren van de rapportages moet zijn beschreven. Dit betreft in ieder geval informatie over brongegevens, verwerkingsystemen en de verdeling van taken en verantwoordelijkheden. - Het proces van publicatie van het SFCR moet zijn beschreven. Dit betreft in ieder geval het doel en ambitieniveau, het medium en de wijze waarop gecommuniceerd zal worden met pers en publiek. Hierbij dient aandacht te zijn voor enerzijds het jaarlijks te publiceren rapport en anderzijds de publicatie van gewijzigde of nieuwe informatie gedurende het jaar. - DNB is van mening dat als onderdeel van een ‘implementatieplan rapportages Solvency II’, deze procedures eind 2011 gereed dienen te zijn, evenals een plan voor de invoering hiervan. 5.24 In vergelijking tot de huidige verzekeringsstaten zal het rapportagekader veranderen. Hoewel de onderwerpen waarover gerapporteerd moet worden in grote lijnen overeenkomen met de inhoud 68

Zie hoofdstuk 4 Artikel 51 70 Artikel 54 71 Artikel 53 69

41

van de huidige rapportages, zullen de uitwerking en het detailniveau verschillen. Dit is inherent aan de verschillen tussen het Solvency II regime en het Solvency I regime, waardoor de informatie die toezichthouders nodig hebben ook anders is. Via de QIS-studies van CEIOPS en de RiSK-studie van DNB hebben verzekeraars zich hierop al deels kunnen voorbereiden. Zo zal er in vergelijking met de huidige staten meer kwalitatieve informatie worden opgevraagd. -

Verzekeraars dienen te analyseren of alle informatie beschikbaar is en een plan te maken om deze beschikbaar te maken indien dit niet het geval is. DNB is van mening dat deze analyse vóór eind 2011 gereed moet zijn en dat al gestart wordt met mogelijk nodige aanpassingen aan systemen. De analyse en het plan maken onderdeel uit van het ‘Implementatieplan rapportages Solvency II’ dat van elke verzekeraar wordt verwacht. DNB realiseert zich dat het moment waarop de definitieve rapportagekaders worden vastgesteld samen kan vallen met de indieningstermijn van het implementatieplan. Het Level 3 advies wordt echter eerder geconsulteerd, en op basis hiervan kan het implementatieplan worden opgesteld.

-

DNB acht het wenselijk dat in de loop van 2012 de administratie zodanig wordt ingericht, dat over het tweede of derde kwartaal een eerste kwartaalrapportage kan worden opgeleverd in een Solvency II formaat. Door deze ‘schaduwrapportage’ (volgens de zogenoemde quarterly quantatitive reporting templates) op te leveren, zijn verzekeraars voorbereid op de eerste vereiste kwartaalrapportage over het vierde kwartaal (rapportagedatum 31-12-2012) en is er nog tijd om eventuele tekortkomingen weg te werken.

-

In de loop van 2012 dient de administratie zodanig te worden ingericht, dat met rapportagedatum 31-12-2012 de eerste jaarrapportage kan worden opgeleverd in een Solvency II formaat, evenals het bijbehorende rapport voor publicatie (SFCR).72 Verzekeraars moeten kunnen aantonen dat ze in staat zijn de benodigde informatie in de juiste formaten op te leveren.

-

Over de indieningstermijnen wordt momenteel nog Europees overleg gevoerd; naar verwachting zullen die voor de jaarrapportages drie of vier maanden bedragen en voor de kwartaalrapportages drie of vier weken.

5.25 Ook zullen verzekeraars zich erop moeten voorbereiden dat veel informatie publiek moet worden gemaakt. Hiervoor zal een visie moeten worden ontwikkeld op het detailniveau van de te publiceren informatie, mogelijke problemen met concurrentiegevoeligheid of geheimhoudingseis en de mate waarin vrijwillig extra informatie wordt gepubliceerd. Concreet betekent dit (als onderdeel van het Implementatieplan rapportages Solvency II): -

Het ontwikkelen van een visie op publicatie van gegevens: doel en ambitieniveau.

-

Het vaststellen van mogelijke concurrentiegevoeligheid en vertrouwelijkheid en de wijze waarop de verzekeraar daarmee wil omgaan.

72

Naar verwachting zijn de jaarrapportages per rapportagedatum 31-12-2012 vereist. Solvency II is immers dan al van kracht en mogelijk zijn de meeste gegevens op te leveren, met name als het om balansgegevens en solvabiliteitgegevens gaat. Daar waar het gaat om gegevens van processen die over geheel 2012 lopen (bijvoorbeeld schadestatistieken) ligt dat wellicht anders. Hier wordt nog Europees overleg over gevoerd.

42

H6. Groepstoezicht Inleiding 6.1

Titel III van de Richtlijn geeft de eisen voor het toezicht op verzekeringsgroepen en deze zullen delen van het huidige hoofdstuk 3.6 van de Wft gaan vervangen en vooral aanvullen. Over het algemeen

is

het

toezicht

op

binnenlandse

groepen

gelijk

aan

het

toezicht

op

grensoverschrijdende groepen. Uitzonderingen zijn de samenwerking in colleges en de equivalentiebepaling

van

derde

landen.

Die

twee

elementen

spelen

alleen

bij

grensoverschrijdende groepen. 6.2

Tot op heden is het verzekeringstoezicht op een groep een aanvulling op het solotoezicht, dat vanuit de solo-verzekeraar wordt uitgevoerd. Onder Solvency II wordt het prudentieel groepstoezicht een zelfstandig onderdeel van het verzekeringstoezicht dat aangrijpt bij de moederonderneming van de verzekeringgroep.

6.3

Het toezicht op groepsniveau volgt zoveel mogelijk het toezicht op individuele verzekeraars. In feite wordt de groep behandeld als ware het een solo verzekeraar, tenzij het zijn van een groep, vraagt om een andere of aanvullende behandeling.

6.4

Van de moeder van een verzekeringsgroep wordt verwacht dat zij weet wat de reikwijdte is van de groep, dat zij governance en risicobeheer procedures implementeert en overziet, dat zij voldoet aan de (publieke) rapportage eisen, en dat zij op groepsniveau de SCR berekent.

6.5

Een andere belangrijke verandering ten opzichte van het huidige toezicht is de communicatie tussen de toezichthouders en de verschillende entiteiten in een grensoverschrijdende groep. Voortaan is de groepstoezichthouder het aanspreekpunt voor het groepstoezicht en houdt daartoe contact met de moeder. Mochten er op groepsniveau vragen zijn over een dochter, dan stelt de groepstoezichthouder deze aan de groep of aan de toezichthouder op de dochter. De toezichthouders op de dochters zijn verantwoordelijk voor het solo toezicht.

6.6

Het groepstoezicht onder Solvency II is principle based. Dit betekent dat van de moeder wordt verwacht dat zij kan aantonen dat zij zicht heeft op de risico’s in de groep en deze beheerst. Solvency II biedt daartoe een raamwerk dat opgebouwd is uit verschillende pilaren en facetten. Echter, uiteindelijk zal een optelsom van het geheel (SCR, governance, publicatie) bepalen of een moeder dit in de ogen van de prudentiële toezichthouder voldoende doet.

6.7

DNB vindt het belangrijk dat de moederondernemingen die onder groepstoezicht gaan vallen, zich

voorbereiden op

het

nieuwe toezicht

onder

Solvency II

en

de specifieke

verantwoordelijkheden voor de moederonderneming. 6.8

Hieronder wordt een schets gegeven van de verschillende facetten van het groepstoezicht onder Solvency II langs de lijn van de Richtlijn.

43

Reikwijdte 6.9

DNB is van mening dat de moederonderneming in staat zou moeten zijn om een overzicht op te leveren van de vereiste SCR per entiteit in de groep. 73

6.10 De Richtlijn stelt dat de groepsbepalingen van toepassing zijn op alle (her)verzekeringsentiteiten die deel uitmaken van een groep. Dat wil zeggen alle ondernemingen waarin de (her)verzekerings moederonderneming een deelneming heeft, alsook alle ondernemingen waarin haar dochters een deelneming hebben, inclusief (her)verzekeringsentiteiten in derde landen. Daarbij wordt ook een onderneming die een overheersende invloed heeft op een andere onderneming voor het toezicht gezien als moederonderneming en wordt een onderneming waarover een moeder een overheersende invloed heeft gezien als dochter. 6.11 Een boven de moederonderneming, in de EER gevestigde, (gemengde) verzekeringsholding moet worden meegenomen in het toezicht. Bij het berekenen van de kapitaalvereiste dient de holding behandeld te worden, als was het de hoogste vergunninghoudende entiteit in de groep (moeder).74 De groepstoezichthouder kan onder meer handhavingsmaatregelen jegens de verzekeringsholding en haar bestuurders nemen bij niet naleving van de voorschriften inzake groepstoezicht of het in gevaar komen van de solvabiliteit dan wel als intragroepstransacties of concentratierisico de financiële positie van de verzekeraars in de groep in gevaar brengen. 6.12 Ook onderlinge waarborgmaatschappijen en onderlinge verzekeringsmaatschappijen vallen onder de definitie van een groep waarop het prudentiële toezicht van toepassing is. 6.13 In bepaalde situaties heeft de groepstoezichthouder in overleg met de andere betrokken toezichthouders het recht delen van de groep buiten de reikwijdte van het groepstoezicht te laten. Zo mogen delen van die groep die gevestigd zijn in een niet-EER land buiten het groepstoezicht worden geplaatst als er juridische belemmeringen zijn voor het uitwisselen van de informatie die nodig is voor het uitoefenen van het toezicht. Daarnaast blijft het zo dat delen die een verwaarloosbaar onderdeel vormen van de groep, of waarvan het meenemen in het groepstoezicht misplaatst of misleidend zou zijn, in overleg met de betrokken toezichthouders mogen worden uitgesloten van de reikwijdte van het groepstoezicht. 6.14 Subconsolidatie van de groep is mogelijk. In dat geval geldt dat alle bepalingen voor het groepstoezicht mutatis mutandis zullen gelden voor de subgeconsolideerde entiteit. Vooralsnog kan DNB zich in ieder geval voorstellen dat in het geval van een verzekeringsgroep met een

73 74

Artikel 246 Artikel 213 lid 1, 235, 258

44

moeder in een niet-EER-land met niet equivalent toezicht, overwogen moet worden om het Europese deel van de groep te subconsolideren. 75

Groeps-SCR 6.15 Van verzekeringsgroepen wordt verwacht dat zij een SCR op groepsniveau berekenen op basis van een geconsolideerde berekening. Deze berekening dient minimaal één keer per jaar plaats te vinden op het niveau van de moederonderneming. Bij deze geconsolideerde berekening kunnen diversificatie effecten worden erkend. De berekening van de groeps-SCR kan gedaan worden op basis van de standaardformule voor de SCR of op basis van een intern model.76 6.16 Na de berekening van de SCR wordt van de groep verwacht dat zij analyseert of eventuele groepsspecifieke risico’s die niet in de standaardformule worden meegenomen, alsnog dienen te worden meegenomen bij het berekenen van de groeps-SCR.77 6.17 Indien na de berekening van de groeps-SCR het risicoprofiel van de groep significant afwijkt van de standaardformule zal DNB de groep vragen een intern model te ontwikkelen. In afwachting van de ontwikkeling van dit model, dan wel indien het ontwikkelen van een intern model niet mogelijk is, kan DNB een capital add-on opleggen. 78 6.18 Indien de groep kiest voor berekening op basis van een intern model en na berekening van de groeps-SCR blijkt dat het risicoprofiel van de groep significant afwijkt van de berekende SCR, zal DNB de groep vragen het intern model te verbeteren, dan wel de standaardformule toe te passen. In afwachting van de verbetering van dit model kan DNB een capital add-on opleggen. 6.19 Indien er een holding boven de moederonderneming staat, dient de berekening plaats te vinden op het niveau van de holding, waarbij de regels van toepassing zijn op de holding als zou het om een moederonderneming gaan. Dit moet resulteren in een beter zicht op de risico’s in de hele verzekeringsgroep. 79 6.20 Alleen wanneer de groepstoezichthouder, in overleg met de overige toezichthouders, concludeert dat voor een verzekeringsgroep of een deel daarvan de geconsolideerde berekening van de SCR ongepast zou zijn, kan gekozen worden voor de alternatieve methode: aftrek en aggregatie. Bij deze methode wordt wel de diversificatie in de solo verzekeraars erkend, maar niet de diversificatie tussen de verschillende entiteiten in de groep. Een combinatie van beide methoden is mogelijk. 6.21 Voor banken in een verzekeringsgroep heeft CEIOPS besloten te adviseren dat deze niet worden meegenomen in de geconsolideerde berekening van de groep, maar dat de sectorale eis van de 75

Artikel 216 Artikel 216, 217 77 Artikel 101 78 Artikel 232 79 Artikel 226 76

45

bank wordt opgeteld bij de sectorale eis van de verzekeringsgroep. Daarmee sluit het toezicht op verzekeringsgroepen in deze aan bij het toezicht op financiële conglomeraten. 6.22 CEIOPS heeft in haar advies over groepssolvabiliteit (voormalig CP60) aangegeven hoe overige niet-verzekeringsondernemingen

kunnen

worden

meegenomen

in

de

geconsolideerde

berekening. Dit moet verder worden uitgewerkt in de Level 2 uitvoeringsmaatregelen.

Prudentieel eigen vermogen 6.23 Bij het beoordelen van het beschikbaar eigen vermogen op groepsniveau wordt de systematiek van de beoordeling op solo-niveau gevolgd. 6.24 Om dubbel gebruik van vermogen in de groep te voorkomen en ook zeker te zijn dat beschikbaar eigen vermogen ook daadwerkelijk beschikbaar is voor de groep, zal de groepstoezichthouder naast de eisen die op solo-niveau gaan gelden ook een toets uitvoeren op de beschikbaarheid en transfereerbaarheid van het eigen vermogen voor de groep. 80 6.25 De groep moet ervoor zorgen dat er eigen vermogen in de groep beschikbaar is dat altijd ten minste gelijk is aan de groeps-SCR. 6.26 Dit zal verder worden uitgewerkt in uitvoeringsmaatregelen en getest worden in QIS5.

Derde landen 6.27 De Richtlijn maakt het mogelijk ondernemingen in de groep die gevestigd zijn in een derde land mee te consolideren bij de berekening van de groeps-SCR. De toezichthouder zal aan deze mogelijkheid wel randvoorwaarden verbinden. Zo moet informatie uit het derde land beschikbaar81 en betrouwbaar zijn en moet confidentialiteit gewaarborgd worden. Indien niet aan de voorwaarden kan worden voldaan, kunnen de ondernemingen in de groep die gevestigd zijn in een derde land niet worden meegeconsolideerd en wordt er dus geen diversificatie erkend. In dat geval wordt dat deel van de groep via de aftrek-aggregatie methode meegenomen in het toezicht. 6.28 De lokale toezichtseisen in derde landen kunnen door de verzekeraar met het hoofdkantoor in de EER voor de bepaling van de groeps-SCR alleen worden gebruikt wanneer het betreffende toezichtsregime is aangewezen als zijnde equivalent en daarnaast de aftrek-aggregatie methode wordt gebruikt. 6.29 DNB is van mening dat het erkennen van diversificatie afhankelijk is van het voldoen aan de randvoorwaarden en losstaat van het vaststellen van equivalentie. Waar wel sprake is van equivalentie zal het overigens wel makkelijker worden om aan te tonen dat aan de voorwaarden is voldaan.

80 81

Artikel 222 lid 3 Artikel 229

46

6.30 Het vaststellen van equivalentie wordt in beginsel gedaan door de Commissie op basis van criteria die worden opgesteld in de Level 2 uitvoeringsmaatregelen. Als de Commissie geen besluit heeft genomen, moeten de toezichthouders dit zelf beoordelen. DNB zou graag zien dat dit besluit van toezichthouders op het niveau van CEIOPS wordt genomen om zo een gelijk speelveld in Europa te waarborgen.

Governance 6.31 De governance bepalingen op solo-niveau gelden ook op groepsniveau.82 6.32 DNB verwacht dan ook dat op groepsniveau de vier governance functies (risicobeheer, compliance, interne audit en actuarieel) goed worden ingericht. Daarbij is het van belang dat er schriftelijke procedures zijn die bewerkstelligen dat deze functies ook uitgerold worden over en bekend zijn in de hele groep, waarbij op groepsniveau de implementatie van de procedures wordt gemonitord (top-down). Verder wil DNB zien dat de verschillende onderdelen in de groep inspraak hebben in de wijze waarop de groeps governance tot stand komt (bottom-up). 6.33 Het Supervisory Review Process (SRP) vormt een belangrijk onderdeel van het groepstoezicht onder Solvency II. Ook hier gelden de solo bepalingen op groepsniveau. Daar komt dan bij dat de SRP van de groep inzicht moet geven in de wijze waarop de groep de groepsspecifieke risico’s behandelt. 6.34 Als onderdeel van de SRP wordt van de groep verwacht dat zij een ORSA voor de groep opstelt en indient bij de groepstoezichthouder. Naast de solo vereisten voor de ORSA dienen groepen die de groeps-SCR berekenen op basis van de geconsolideerde methode in de groeps-ORSA een toelichting te geven op de redenen voor het verschil tussen de geconsolideerde SCR en de optelsom van de SCR van ieder onderdeel van de groep. 6.35 Een verzekeringsgroep mag één ORSA opstellen voor de hele groep onder voorwaarde dat de individuele ondernemingen in de groep herkenbaar zijn in de ORSA. Deze ORSA dient te worden ingediend bij de groepstoezichthouder. 83 6.36 Indien op basis van de SRP wordt geconcludeerd dat het risicoprofiel van de groep significant afwijkt van de groeps-SCR kan de toezichthouder de groep vragen een intern model te ontwikkelen. In afwachting van de ontwikkeling van een intern model kan de toezichthouder een capital add-on opleggen.

Rapportages 6.37 De rapportage-eisen zoals toegelicht in hoofdstuk 5, gelden ook op groepsniveau. Daarnaast zal voor het groepsniveau aanvullende informatie worden gevraagd. 82 83

Artikel 246 Artikel 246

47

6.38 In de uitwerking van de rapportage-eisen op solo-niveau zullen elementen benoemd worden die aan de rapportage toegevoegd moeten worden in het geval de verzekeraar lid is van een groep. Zo zal bijvoorbeeld significant concentratierisico jaarlijks aan de groepstoezichthouder moeten worden gerapporteerd. Hetzelfde geldt voor intragroepstransacties.84 6.39 Voor wat betreft het SFCR, kan de groep (indien de groepstoezichthouder daarmee instemt) besluiten om één integraal SFCR voor de groep te maken. 85 Dit rapport moet zowel de informatie op groepsniveau bevatten, als de informatie op solo-niveau van de verzekeraars die onderdeel van de groep zijn. 6.40 Een verzekeringsgroep zal de groepstoezichthouder zo moeten informeren dat uit de informatie en data duidelijk blijkt welk deel van de geconsolideerde SCR en welk deel van het eigen vermogen toegeschreven kan worden aan groepsentiteiten in derde landen en sectoren anders dan de verzekeringssector.

Samenwerking toezichthouders86 6.41 De Richtlijn creëert een raamwerk voor samenwerking tussen toezichthouders. Betere samenwerking moet bijdragen aan goed toezicht op de groep als geheel en vereenvoudiging van de communicatie tussen toezichthouders en verzekeraars. 6.42 In principe spreekt de groepstoezichthouder alleen met de groep en spreken de toezichthouders op de dochters in het buitenland alleen met de dochter in hun eigen land. 6.43 Van alle toezichthouders op een verzekeringsgroep wordt verwacht dat zij voor elke verzekeringsgroep een College van toezichthouders (het College) vormen. Deze eis borduurt voort op de nu al bestaande Coordination Committees (CoCos) die voor elke verzekeringsgroep in de EU zijn opgericht op basis van het Helsinki protocol. DNB gaat ervan uit dat CoCos met de implementatie van Solvency II worden omgevormd in een College en zal dit zelf doen voor die CoCos waarvan zij de voorzitter is. 6.44 Alle toezichthouders op de vergunninghoudende verzekeringsentiteiten van de groep, als ook de significante bijkantoren zijn lid van het College. Daarnaast zal DNB voor die groepen waarvoor zij de groepstoezichthouder is ook de toezichthouders op andere financiële ondernemingen in de groep, bijvoorbeeld banken, uitnodigen. 6.45 Bij grotere verzekeringsgroepen kan het uitnodigen van de partijen genoemd in de vorige paragraaf resulteren in een grote vergadering. Met het oog op efficiëntie voorziet DNB een structuur, waarin een general college wordt gevormd waarin alle toezichthouders op de groep deelnemen, en daarnaast één of meerdere core colleges waarvoor, afhankelijk van het onderwerp, de relevante toezichthouders worden uitgenodigd. 84

Artikel 244, 245 Artikel 256 86 Artikel 2547, 248 85

48

6.46 Het College dient een groepstoezichthouder aan te wijzen op basis van criteria uit de Richtlijn. De groepstoezichthouder is de voorzitter van het College en is verantwoordelijk voor het organiseren van de College. Daarbij draagt hij zorg voor goede uitwisseling van informatie in de College, die moet resulteren in een goed overzicht van en inzicht in de financiële status, de solvabiliteit, de mate van compliance, de governance en het risicobeheer op groepsniveau. 6.47 Het College heeft geen besluitvormende bevoegdheden en kan enkel informatie uitwisselen en besluiten

voorbereiden

en

afstemmen.

De

uiteindelijke

beslissing

is

aan

of

de

groepstoezichthouder of (in sommige gevallen) de solotoezichthouder. Het streven is om binnen het College consensus te bereiken alvorens een besluit wordt genomen. Indien dit niet mogelijk blijkt, voorziet de Richtlijn in sommige gevallen in een rol voor CEIOPS als bemiddelaar. Echter, in haar rol als bemiddelaar kan CEIOPS alleen een niet-bindend advies geven. 87 6.48 De groepstoezichthouder heeft onder andere een beslissende bevoegdheid bij de bepaling van de reikwijdte van de groep, de keuze voor de methode om de SCR te berekenen en de beoordeling van een intern groepsmodel. 88 6.49 De toezichthouder op de dochter heeft een beslissende bevoegdheid bij het vaststellen van een capital add-on voor een dochter in de groep. 6.50 DNB zal voor de groepen waarvan zij de groepstoezichthouder is een College overeenkomst opstellen waarin afspraken worden gemaakt over werkwijze, besluitvorming, informatiedelen, confidentialiteit en crisis management. DNB streeft ernaar deze College overeenkomsten al in 2010 te implementeren in de CoCos. DNB heeft de dialoog in het kader van de pre-applicatie en (pre)validatie van interne modellen reeds gestart met verschillende buitenlandse toezichthouders. 6.51 DNB zal daarnaast actief deelnemen in de Colleges voor verzekeringsgroepen, waar DNB de toezichthouder is op de dochter of het significante bijkantoor.

Voorbereidingen 6.52 DNB verwacht dat verzekeringsgroepen in voorbereiding op de implementatie van Solvency II zullen deelnemen aan QIS5 en als onderdeel hiervan de SCR op groepsniveau berekenen. 6.53 DNB verwacht dat de verzekeringsgroepen waarvoor DNB de groepstoezichthouder is vóór deelname aan QIS5 kunnen aangeven uit welke delen de groep bestaat en hoe deze moeten worden meegenomen in het groepstoezicht, alsook inzicht kunnen geven in de berekening van de groeps-SCR.

87

De Commissie zal binnenkort met een voorstel komen, op basis waarvan CEIOPS in haar rol als bemiddelaar een bindend advies kan geven. Dit zal gevolgen hebben voor de wijze waarop besluitvorming in het College tot stand komt. 88 Artikel 214, 220, 231

49

H7. Proportionaliteit en kleine verzekeraars Proportionaliteit 7.1

Het beginsel van proportionaliteit is één van de belangrijkste uitgangspunten van de Richtlijn. Volgens dit beginsel hoeven verzekeraars met een laag risicoprofiel de door de Richtlijn opgelegde vereisten niet in dezelfde mate van nauwkeurigheid en detail uit te voeren als verzekeraars met een hoog risicoprofiel. De voorschriften moeten worden toegepast op een wijze die in verhouding staat tot de aard, omvang en complexiteit van de risico’s van de verzekeraar.89

7.2

Het proportionaliteitsbeginsel geldt expliciet voor vrijwel alle onderdelen van Solvency II: periodieke rapportage90, periodieke controle91, inrichting governancesysteem92, ORSA93, berekening technische voorzieningen94 en toepassing van standaardformule95. Daarnaast geldt het beginsel impliciet, aangezien niet alle risico’s van toepassing zijn op alle verzekeraars en niet alle onderdelen verplicht zijn, zoals de toepassing van een intern model. Zo zullen grote en complexe verzekeraars over meer risico’s moeten rapporteren, omdat ook meer risico’s op hen van toepassing zijn. Ook zullen grote en complexe verzekeraars eerder een intern model toepassen.

7.3

In een advies aan de Europese Commissie licht CEIOPS toe hoe proportionaliteit ingevuld kan worden. 96 In dit advies benadrukt CEIOPS de volgende uitgangspunten: a. Toepassing

van

het

proportionaliteitsbeginsel

is

geen

automatisme.

Een

vereenvoudiging kan toegepast worden indien volledige toepassing van Solvency II disproportioneel zou zijn gegeven de aard, omvang en complexiteit van de verzekeraar in kwestie. Het individuele risicoprofiel van de verzekeraar is daarbij leidend. CEIOPS onderstreept dat de omvang van de verzekeraar niet de allesbepalende factor is bij toepassing van proportionaliteit. Er bestaan immers kleine complexe verzekeraars en ook grote eenvoudige verzekeraars. b. Proportionaliteit geldt voor alle pilaren en onderdelen van Solvency II. c. Proportionaliteit werkt twee kanten op. Terwijl kleinere verzekeraars met minder complexe producten en beleggingen in aanmerking kunnen komen

voor

vereenvoudigde toepassing van Solvency II, zullen grotere verzekeraars met

89

Artikel 29, lid 3 Artikel 35, lid 4 91 Artikel 36, lid 6 92 Artikel 41, lid 2 93 Artikel 45, lid 2 94 Artikel 86, onderdeel h 95 Artikel 109 96 CEIOPS, “Advice to the European Commission on the Principle of Proportionality in the Solvency II Framework Directive Proposal”, mei 2008 90

50

risicovolle producten en beleggingen ook meer geavanceerde methodes moeten gebruiken, zoals bijvoorbeeld een (partieel) intern model. Het advies werkt vervolgens mogelijkheden van proportionaliteit voor alle onderdelen van de Richtlijn uit. 7.4

CEIOPS

heeft

in

januari

2010

adviezen

gepubliceerd

betreffende

de

mogelijke

vereenvoudigingen in de berekening van de SCR, vereenvoudigingen van de berekeningen van technische voorzieningen, vereenvoudigingen van de SCR voor captives en vereenvoudigingen van berekeningen met de standaardformule97. 7.5

Daarnaast zal CEIOPS guidance geven aan verzekeraars en toezichthouders m.b.t. vereenvoudigingen van het Solvency II-raamwerk. Wanneer verzekeraars bijvoorbeeld niet over de vereiste dataverzameling beschikken om de technische voorzieningen te berekenen, kan tijdelijk volstaan worden met alternatieve data en proxy’s, totdat de eigen data wel voldoende op orde zijn voor berekening van de voorzieningen conform Solvency II.

Verzekeraars die buiten de scope van de Richtlijn vallen 7.6

Artikel 4 en artikel 10 van de Richtlijn geven aan welke schade- en levensverzekeraars niet onder Solvency II vallen. 98 Het gaat om: -

Alle natura-uitvaartverzekeraars99, en

-

Kleine verzekeraars (premie-inkomen ≤ 5 mln en technische voorzieningen ≤ 25 mln), die geen onderdeel zijn van een grotere groep en die geen aansprakelijkheid, krediet of borgstelling verzekeren, noch herverzekeringsactiviteiten hebben.100 Bij verwachte groei, zodanig dat deze drempels binnen vijf jaar alsnog worden overschreden, valt de verzekeraar wel onder Solvency II.

7.7

Bij in werking treden van Solvency II, verdwijnt Solvency I voor verzekeraars die onder de scope van Solvency II vallen. Het is aan nationale lidstaten om een passend regime te kiezen voor verzekeraars die niet onder Solvency II vallen. Met het oog op bescherming van polishouders acht DNB proportioneel toezicht op deze groep verzekeraars wel gewenst.

7.8

Met de vernieuwing van de verzekeringsstaten in 2007 is reeds een belangrijke stap gezet richting meer risicogebaseerd toezicht op verzekeraars in afwachting van Solvency II. Voor die groep verzekeraars die niet onder Solvency II vallen, bekijken het Ministerie van Financiën en DNB momenteel in overleg met de sector de toepasbaarheid van Solvency II inclusief de mogelijkheden om het Solvency II regime proportioneel te kunnen toepassen. Dit Solvency II proportioneel regime zal eveneens vanaf eind 2012 moeten gaan gelden. Solvency II

97

Zie http://www.ceiops.eu/content/view/706/329/.

98

De Richtlijn kent geen scopebeperking voor herverzekeraars, behalve evt. door de overheid gegarandeerde herverzekeraars (art. 11) en herverzekeraars die geen nieuwe polissen meer schrijven (art. 12). 99 Artikel 10 100 Artikel 4

51

proportioneel zal een verdere verbetering zijn t.o.v. de huidige verzekeringsstaten en zal de principes van Solvency II volgen: risico-oriëntatie, marktwaardering, transparantie en proportionaliteit. Het principe van proportionaliteit zal betekenen dat de betreffende verzekeraars niet ten volle zullen hoeven te voldoen aan alle bepalingen van Solvency II, afhankelijk van het risicoprofiel van de individuele verzekeraar.

Voorbereidingen 7.9

De bedoeling is dat een voorstel voor een nieuw regime voor de buiten de scope van Solvency II vallende verzekeraars in de loop van 2010 ter consultatie zal worden voorgelegd. DNB adviseert ook deze verzekeraars nauwkeurig de Solvency II Richtlijn te bestuderen, aangezien ook zij met veel bepalingen eruit – eventueel vereenvoudigd - te maken zullen krijgen.

52

Bijlage: gedetailleerd overzicht van alle reacties H1. De belangrijkste boodschappen t.a.v. Solvency II Blz H/§ 4 1.1

4 H1

4 H1

Opmerking/vraag De doelstelling van DNB met dit document is naar onze mening niet voldoende helder geformuleerd. Wij zien nu zowel “helpen van de sector” als “eisen stellend, al dan niet in aanvulling op of overlappend aan level 1 en 2” naast elkaar. Wij bevelen aan om de doelstelling van dit document duidelijker te maken. Wij vinden het Europese tijdspad en het daaruit volgende Nederlandse tijdpad zeer ambitieus. Wij vragen uw aandacht voor de afstemming tussen het Nederlandse tijdpad en het Europese tijdpad. Gezien de krappe termijnen kan dit mogelijk tot een probleem leiden. Met name rond 2012 moet er veel gebeuren wat tot mogelijke afstemmingsproblemen kan leiden. In december 2011 worden de level 3 guidelines definitief en in 2012 moet al een kwartaalrapportage in Solvency II formaat opgeleverd worden. Wij achten een Solvency II kwartaalrapportage over het tweede kwartaal van 2012 te vroeg. Wij vinden het toezicht op de implementatie van Solvency II bij verzekeraars erg ver gaan. Er wordt in 2010 al een Self assesment van verzekeraars verwacht en in 2011 een ‘implementatieplan rapportages Solvency II’. De toezichtsdruk, die nu al door de zorgverzekeraars als hoog wordt ervaren, neemt nog verder toe. Wij zijn van mening dat ook bij deze plannen gekeken moet worden naar proportionaliteit; dat voor kleinere verzekeraars minder uitgebreide plannen worden verwacht dan voor grotere verzekeraars.

Reactie Oneens

Toelichting Op bladzijde 4 staat vermeld: "Het doel van dit document is om de voorgenomen toezichtsaanpak met betrekking tot de implementatie van Solvency II in het toezicht bekend te maken aan de sector en de reacties daarop te verzamelen."

Oneens

Zoals in het paper staat mag het derde kwartaal ook. Verzekeraars dienen zich, zoals ook in het cp staat, voor te breiden op basis van de wel beschikbare informatie, bijvoorbeeld via de level 3 consultaties.

Eens

In de voorstellen voor Solvency II proportioneel zal hier ook rekening mee worden gehouden.

53

5 1.10

Onduidelijk wat in dit artikel bedoeld wordt met “Vervolgens zal DNB overgaan tot implementatie.”

Eens

6

Het document geeft een goede samenvatting van de meest significante veranderingen vanuit Solvency II, en is derhalve high level opgezet. Op een aantal plaatsen verwachten wij dat de lezers behoefte zullen hebben aan nadere achtergrondinformatie. Wij bevelen derhalve aan om meer verwijzingen naar level 1 en level 2 teksten op te nemen. Ten slotte denken wij dat het, naast de reguliere afstemming die er individueel met verzekeraars plaatsvindt, noodzakelijk is regelmatig via het Verbond van Verzekeraars de technieken en strategische vraagstukken rondom de impact van Solvency II te bespreken. Er wordt gesteld dat de self-assessment de onderdelen van het consultatiedocument dienen te bevatten. Wordt hiermee gesuggereerd om de assessment volgens een gelijklopende indeling in onderwerpen op te stellen?

Tkn

6

6 1.14

Formulering wordt aangepast: "Vervolgens zal DNB overgaan tot implementatie van Solvency II zoals in dit (consultatie)document is beschreven." Het document is niet bedoeld om in detail het volledig wettelijke kader van de Richtlijn en de verdere uitwerking daarvan weer te geven.

Eens

DNB schuift maandelijks aan bij de Solvency II werkgroep van het Verbond van Verzekeraars om dit soort zaken te bespreken. ZN, FOV en het Ministerie van financiën zijn dan ook aanwezig.

Tkn

Self assessment. In het consultatiedocument is meerdere malen aangegeven dat DNB een self asessment beschouwt als een belangrijk onderdeel van een goede voorbereiding op Solvency II. Gezien de reacties met betrekking tot dit onderwerp acht DNB het noodzakelijk extra toelichting te geven. De Solvency II richtlijn behelst een grondige herziening en een herschikking van voor (her)verzekeraars relevante Europese Richtlijnen. Gezien de verstrekkende gevolgen van Solvency II voor de verzekeringssector acht DNB een goede voorbereiding noodzakelijk en wil de sector daarbij graag ondersteunen. Een self assessment wordt door DNB gezien als belangrijk hulpmiddel bij deze voorbereiding. De self assessment is bedoeld om een overzicht te krijgen waarmee duidelijk wordt waar eventuele tekortkomingen zich voordoen om per 31 oktober 2012 aan de wettelijke vereisten te voldoen. Op basis van dit overzicht kan de verzekeraar een realistisch implementatieplan opstellen om eventuele tekortkomingen tijdig te herstellen. Ter stimulering van het uitvoeren van een self assessment zal DNB in april een vragenlijst uitzetten via e-Line die door de verzekeraars kan

54

worden ingevuld. Per brief zullen verzekeraars worden verzocht om deze vragenlijst in te vullen. 7 1.21

7 1.21

8 1.24

10 1.36

10 1.37

Hier is sprake van dualisme: “adviseert om met QIS5 mee te doen” is veel vrijblijvender dan “verwacht DNB van de verzekeraars dat zij ook in 2011 en 2012 de pilaar 1 berekeningen uitvoert”. Zie ook 1.42, waar DNB “toezicht zal houden op de voorbereidingen”. In 2.25 en 2.26 wordt gesteld dat eigenlijk alle verzekeraars die onder SII gaan vallen mee zouden moeten doen en dat DNB bezig is “te onderzoeken of deelname aan QIS5 verplicht kan worden gesteld”. Verder geven wij DNB in overweging QIS5 ook op basis van ultimo 2008 gegevens te laten uitvoeren. Doordat QIS5-parameters veelal geen rekening houden met de huidige economische situatie zou met de uitkomsten ons inziens worden aangetoond dat de QIS5-parameters leiden tot “stress-opstress”. Het ongewenste gevolg hiervan is dat de SCR-ratio’s kunstmatig/onrealistisch laag zijn. Bij een aantal artikelen vinden wij de opgenomen tekst niet voldoende duidelijk. Dit betreft in ieder geval de volgende artikelen: 1.24 "Zo zal een infrastructuur moeten worden ingericht waarin datasystemen worden ontwikkeld en beheerd." Ook zou duidelijker gemaakt moeten worden wat concreet verstaan wordt onder in werking treding per 31 oktober 2012 (1.36) en welke besluiten hierover nog genomen dienen te worden (voetnoten 9 en 71). Op een aantal plaatsen verwachten wij dat de lezers behoefte zullen hebben aan nadere achtergrondinformatie. Wij bevelen derhalve aan om meer verwijzingen naar level 1 en level 2 teksten op te nemen. Wij denken hier bijvoorbeeld aan: ´Vaststellen van equivalentie van derde landen´ (1.37).

Oneens

DNB communiceert al enige tijd dat deelname aan QIS5 van belang is voor zowel de ontwikkeling van als ook de voorbereiding op Solvency II. Hoewel deelname niet verplicht is, adviseren wij verzekeraars deel te nemen en spreken wij de verwachting uit dat verzekeraars dit advies ter harte nemen.

Tkn

QIS5 is een Europese exercitie in opdracht van de Europese Commissie. De Europese Commissie heeft CEIOPS alleen een mandaat gegeven om een QIS5 uit te voeren over 2009.

Tkn

Tkn

Tkn

Het document is niet bedoeld om in detail het volledig wettelijke kader van de Richtlijn en de verdere uitwerking daarvan weer te geven.

55

11 1.39

11 1.42

11 1.42

Wij bevelen aan om in dit document een duidelijke kalender (tijdpad) op te nemen. Dit is nu min of meer gedaan met de tabellen op pagina 11 en 13, maar deze mogen een meer prominente plaats krijgen en voorzien worden van meer detail. Met betrekking tot de self assessments (1.41 & 2.23) wordt de verzekeraar nadrukkelijk gevraagd nadere invulling te geven aan de verschillen tussen wat aanwezig is en wat zal worden vereist. Er is sprake van een niet gelimiteerde lijst van onderwerpen die een self assessment zou moeten betreffen. Wij zouden graag nader overleg met DNB willen hebben om een en ander meer te concretiseren.

Tkn

Eens

Om branchebreed te komen tot kwalitatief goede Eens assesments zijn richtlijnen voor het opstellen van een assesment onontbeerlijk. In onze ogen kan niet worden volstaan met een opsomming van onderwerpen. Wij vinden het jammer dat het consultatiedocument geen verwijzing bevat naar richtlijnen en roept DNB op om zo snel mogelijk richtlijnen voor het self assesment te publiceren.

Het betreft hier een samenvatting van de belangrijkste milestones. Veel meer detail zou afbreuk doen aan dit beknopte overzicht. Grafisch zou de tabel iets aangepast kunnen worden, maar functioneel zou deze daardoor niet wijzigen. Self assessment. In het consultatiedocument is meerdere malen aangegeven dat DNB een self asessment beschouwt als een belangrijk onderdeel van een goede voorbereiding op Solvency II. Gezien de reacties met betrekking tot dit onderwerp acht DNB het noodzakelijk extra toelichting te geven. De Solvency II richtlijn behelst een grondige herziening en een herschikking van voor (her)verzekeraars relevante Europese Richtlijnen. Gezien de verstrekkende gevolgen van Solvency II voor de verzekeringssector acht DNB een goede voorbereiding noodzakelijk en wil de sector daarbij graag ondersteunen. Een self assessment wordt door DNB gezien als belangrijk hulpmiddel bij deze voorbereiding. De self assessment is bedoeld om een overzicht te krijgen waarmee duidelijk wordt waar eventuele tekortkomingen zich voordoen om per 31 oktober 2012 aan de wettelijke vereisten te voldoen. Op basis van dit overzicht kan de verzekeraar een realistisch implementatieplan opstellen om eventuele tekortkomingen tijdig te herstellen. Ter stimulering van het uitvoeren van een self assessment zal DNB in april een vragenlijst uitzetten via e-Line die door de verzekeraars kan worden ingevuld. Per brief zullen verzekeraars worden verzocht om deze vragenlijst in te vullen. Self assessment: zie voorgaande toelichting.

56

12 1.43

Tkn De zinsnede “de door de verzekeraar opgestelde self assessment…” doet voorkomen dat de self assessment een verplicht onderdeel is om voor beoordeling door de toezichthouder in aanmerking te komen. In paragraaf 1.14 staat dat DNB voorstelt dat verzekeraars een self assessment uitvoeren, hetgeen niet als een verplichte exercitie kan worden geïnterpreteerd. Wij adviseren om duidelijke kenbaar te maken of dit wel of geen verplichting is. Significant branches – For insurance undertakings Tkn with a structure comprised primarily of branches, we would welcome comments on the key preparations and considerations for branches as compared to those for legal entities. Aangezien het consultatie paper in oktober 2009 Eens openbaar is gemaakt, wordt in het document geschreven vanuit het gezichtspunt op dat moment, dat kan verwarrend zijn omdat we in een nieuw kalenderjaar terecht zijn gekomen en sommige acties moeten reeds hebben plaats gehad omdat ze het eind van het jaar (2009) op de agenda stonden. Echter in oktober 2009 werd naar een activiteit in de toekomst verwezen. In de finale versie die in maart 2010 zal worden gepubliceerd dient hiermee rekening gehouden te worden.

Het uitvoeren van self assessment zoals genoemd in het consultatiedocument is niet verplicht maar wordt wel wenselijk geacht door de DNB als onderdeel van een goede voorbereiding op Solvency II. De self assessment is bedoeld als hulpmiddel voor de verzekeraars bij de monitoring van de voortgang ten aanzien van de implementatie Solvency II. Aan de hand van de self assessment kan de verzekeraar de tekortkomingen identificeren en een realistisch implementatieplan opstellen om per 31 oktober 2012 aan de wettelijke vereisten te voldoen. De SII Kaderrichtlijn regelt niets apart voor bijkantoren, ook niet in Title III over groepstoezicht. In haar advies over de Level 2 uitvoeringsmaatregelen voor groepssolvabiliteit heeft CEIOPS aan de Commissie gevraagd hier nog eens naar te kijken. Het document zal hierop worden aangepast.

57

H2. Pilaar 1 Blz H/§ 14 2.1

Opmerking/vraag Op een aantal plaatsen verwachten wij dat de lezers behoefte zullen hebben aan nadere achtergrondinformatie. Wij bevelen derhalve aan om meer verwijzingen naar level 1 en level 2 teksten op te nemen, bv mbt de ´Prudentiële balans´ (2.1); 14 2.1ev 2.1 en 2.2 De term prudentiële balans roept vragen op: een best estimate kan geen prudentie bevatten. Aan de best estimate kan een marge worden toegevoegd die de markt redelijk vindt (=risicomarge). Prudentie in de balans is dan alleen nog te vinden in de hoogte van het aan te houden kapitaal (de SCR). Als aan de risicomarge ook nog prudentie wordt toegevoegd die hoger is dan waar de markt genoegen mee zou nemen kan dit leiden tot begripsverwarring. 14 H2 Mag de MCR ook met een intern model worden berekend? 15 2.5 Bij een aantal artikelen vinden wij de opgenomen tekst niet voldoende duidelijk. Dit betreft in ieder geval de volgende artikelen: 2.5 (“mark to market” vs. “mark to model”); De laatste zin stelt dat technische voorzieningen 15 2.5 altijd bestaan uit een best estimate en een risicomarge. Dit is strikt genomen niet waar volgens de definitieve richtlijn. Zie hiertoe artikel 77.4 van de definitieve richtlijn, tweede lid: theoretisch althans zijn er gevallen waarin de waarde van de technische voorziening in de markt kan worden waargenomen.

Reactie Tkn

Toelichting Het document is niet bedoeld om in detail het volledig wettelijke kader van de Richtlijn en de verdere uitwerking daarvan weer te geven.

Eens

Marktwaarde balans zou een betere benaming zijn.

Vraag

Antwoord: nee.

Tkn

Tkn

58

15 2.5 ev

16 2.7

16 2.7

Wij zijn een sterke voorstander van het toelaten van het gebruik van een liquiditeitspremie bij het waarderen van illiquide verplichtingen. Juist de genoemde uitgangspunten in het document van DNB (marktwaardering en consistentie met IFRS) sterken ons in de overtuiging dat de liquiditeitspremie gerechtvaardigd is. Immers, de markt kent een prijs toe aan illiquiditeit en IFRS schrijft voor dat de mate van liquiditeit tot uiting moet komen in de waarde van balansitems. De waardering van verzekeringsverplichtingen en de credit spreads op obligaties kunnen niet los van elkaar gezien worden. Deze tekst suggereert dat onder IFRS fase twee bij het vaststellen van de verzekeringsverplichtingen rekening gehouden dient te worden met de eigen kredietwaardigheid van de verzekeraar. Omdat IFRS nog niet definitief is, bevelen wij aan om dit anders te formuleren.

Tkn

Op Europees niveau is de Illiquidity Premium Task Force hier mee bezig. DNB is hier ook in vertegenwoordigd.

Eens

Formulering wordt dan bijvoorbeeld: Zo houdt Solvency II bij het vaststellen van de waarde van de verzekeringsverplichtingen geen rekening met de eigen kredietwaardigheid van de verzekeraar, in tegenstelling tot wat in accountingregels soms gangbaar is.

De laatste zin lijkt te impliceren dat bij IFRS 4 fase 2 rekening wordt gehouden met de eigen kredietwaardigheid van de verzekeraar, bij het bepalen van de waarde van de verzekeringsverplichtingen; dit in tegenstelling tot Solvency II. Omdat er nog geen Exposure Draft is verschenen van IFRS 4 fase 2, en er over dit punt veel debat is geweest naar aanleiding van het discussion paper IFRS 4 fase 2 uit 2007, is dit geïmpliceerde onderscheid tussen IFRS 4 fase 2 en Solvency II nog geenszins zeker. Wij adviseren daarom dit artikel te algemeniseren.

Eens

Deze constatering klopt; formulering is aangepast.

59

17 2.13

17 2.14

17 2.15

17 2.15

17 2.15

17 2.15

De laatste zin stelt dat de SCR “in principe” voldoende zou zijn, met kans 99,5%, om een “volledig jaar mee te overbruggen”. De geciteerde teksten komen in onze optiek duidelijkheid niet ten goede. Wij pleiten ervoor om de zin te veranderen in: de SCR is zodanig gekalibreerd dat in 99,5% van de gevallen de betreffende verzekeraar een verlies leidt gelijk aan of kleiner (winsten zijn negatieve verliezen) dan de SCR. De eerste zin stelt dat in bepaalde gevallen voor immateriële risico‟s volstaan kan worden met een vereenvoudigde berekening van de SCR. Merk op dat artikel 3.22 van voordien Consultation Paper 77, lijkt te stellen dat in bepaalde gevallen voor immateriële risico‟s zelfs geen berekening hoeft te worden gemaakt. Wij adviseren artikel 2.14 daarom iets te algemeniseren. Bij een aantal artikelen vinden wij de opgenomen tekst niet voldoende duidelijk. Dit betreft in ieder geval de volgende artikelen: 2.15 ´gelijk aan het minimumbedrag van het garantiefonds´ Op een aantal plaatsen verwachten wij dat de lezers behoefte zullen hebben aan nadere achtergrondinformatie. Wij bevelen derhalve aan om meer verwijzingen naar level 1 en level 2 teksten op te nemen, bv mbt de hoogte van de MCR (2.15). In de tekst worden de termen AMCR en garantiefonds gebruikt en wordt verwezen naar artikel 127 van de richtlijn. In dit artikel komen de termen AMCR en garantiefonds niet terug. De tweede zin stelt dat de MCR tussen 25% en 45% van de SCR dient te zijn. Dit legt grenzen op aan de 85% “VaR” kapitaalseis in de eerste zin. Omdat als gevolg niet altijd beide zinnen waar zullen zijn adviseren wij om “echter” toe te voegen aan de tweede zin (na “zal”).

Eens

Formulering aangepast.

Tkn

Oneens

Zie artikel 49 van het Besluit prudentiële regels Wft

Tkn

Het document is niet bedoeld om in detail het volledig wettelijke kader van de Richtlijn en de verdere uitwerking daarvan weer te geven.

Eens

Dit moet zijn artikel 129.

Eens

Formulering wordt dan: De MCR zal daarnaast worden begrensd door 25% en 45% van de SCR.

60

18 2.20

18 2.22

19 2.23

19 2.23

19 2.25

20 2.26

Footnote 25 – Section 2.20 refers to the timing of a recovery plan for an SCR breach. This is reflected in Article 138, not Article 136. “Investeringen in kennis, in processen en in datakwaliteit zijn noodzakelijk” Hoewel wij de noodzaak onderschrijven van het uitgangspunt dat goede kennis van de materie, en dat adequate processen en datakwaliteit essentieel zijn, vinden wij het statement te stellig. Het zal per verzekeraar verschillen of en in hoeverre er investeringen in kennis, in processen en in datakwaliteit noodzakelijk zijn. In bestaande ERM frameworks is hier op voorgesorteerd. Wij zijn van mening dat het betrekken van het eigen ambitieniveau in de self assessment mogelijkerwijs zal leiden tot een iteratief proces; de eigen ambitie is immers een moving target. Zo zijn wij zelf ook al geruime tijd bezig om ERM te ontwikkelen en wij zien gedurende dit proces steeds veranderende focuspunten. In het artikel worden vier onderwerpen genoemd die minimaal door de self assessment gedekt moeten worden. In de eerste zin wordt gesteld dat de self assessment de huidige situatie („as-is‟), en de situatie hoe die onder SII dient te zijn („to-be‟) moet beschrijven. Wij adviseren om aan te geven of deze “as-is” en “to-be” situatie voor alle vier onderwerpen dienen te worden beschreven.

Eens

Oneens

In paragraaf 2.23 van het consultatie document is aangegeven dat: In de self assessment wordt gekeken naar het verschil tussen wat aanwezig is en wat zal worden vereist. In dezelfde paragraaf is aangegeven dat deze self assessment minimaal de betreffende onderwerpen zal bevatten.

De laatste zin refereert naar “deze rapportage”. De genoemde rapportage is echter nergens beschreven. Wij adviseren daarom “deze rapportage” te wijzigen in “de rapportage hiervan”. Mandatory QIS – Section 2.26 refers to mandatory QIS studies. If they are mandatory, it would be helpful to elaborate on the requirements for a satisfactory QIS – especially in view of the cost implications.

Eens

De formulering is aangepast.

Oneens

Verzekeraars moeten zich zelf goed voorbereiden op Solvency II. Verzekeraars moeten eigen risico´s goed in kaart brengen. QIS5 is een impact study, waarbij verzekeraars QIS5 kunnen gebruiken om invloed uit te oefenen op het model en parametrisering.

Tkn

Dan nog zal er voortdurend geïnvesteerd moeten worden om de bestaande kennis, processen en data-kwaliteit up-todate te houden.

Tkn

61

20 2.27

50

Er wordt gesteld dat ook instellingen die opteren Oneens voor een intern model de berekeningen zoals in 2.25 dienen te voltooien. Feitelijk stelt 2.25 dit reeds in de laatste zin. Vandaar dat wij adviseren om artikel 2.27 te verwerken in artikel 2.25. Wij zouden daarom graag zien dat DNB de Tkn uitzonderingspositie van de Nederlandse zorgverzekeraars blijft benadrukken. De impact van Solvency II op de zorgverzekeraars is erg groot en de implementatie moet daarom zijn gebaseerd op zorgvuldig afgewogen adviezen.

Het is belangrijk om hier duidelijk en stellig over te zijn. Degenen die een intern model willen hanteren, zullen in ieder geval moeten deelnemen aan QIS5.

Bij DNB is bekend dat Zorgverzekeraars een aparte positie innemen door het Nederlandse zorgstelsel.

62

H3. Gebruik en beoordeling van interne modellen Blz H/§ 17 2.14

21 3.6

21 3.6

21 H3

21 H3

Opmerking/vraag DNB kan het gebruik van een internal model ook vereisen. Verzekeraars hebben bovendien de mogelijkheid om gebruik te maken van verzekeraar-specifieke parameters. Beide aspecten komen later in het document overigens wel aan bod, maar voor de volledigheid van dit artikel bevelen wij aan om dit hier ook reeds op te nemen. Het is niet duidelijke wat de consequenties zijn wanneer het verplichte (partieel) interne model niet wordt goedgekeurd door DNB. Requirement to use a (partial) internal model – Section 3.6 states that a supervisor may require an insurer to use a (partial) internal model if the risk profile of that insurer deviates significantly from the assumptions underlying the use of the standard formula. Section 3.24 states that “implementing an infrastructure for the use of an internal model under Solvency II may take several years and require substantial capacity.” When would DNB expect to issue such a requirement and what would be the implications (e.g. period allowed, capital add-on) for implementation and compliance? Wij vinden dat DNB ook duidelijke richtlijnen moet geven voor de toepassing van eigen parameters. Onze leden zijn van mening dat eigen parameters bij elk risico toegepast moeten kunnen worden, dus ook bij het catastroferisico. Wij stelen voor om in de preapplicatie van de interne modellen ook ruimte te bieden aan verzekeraars die eigen parameters willen gebruiken. In dit hoofdstuk wordt niet consistent verwezen naar het interne model en het partieel intern model.

Reactie Oneens

Toelichting Dit staat al in 2.3

Oneens

Dit is uitgebreid opgenomen in 3.31

Vraag

Tijdens QIS-5 zal beoordeeld worden of een instelling een intern model zou moeten implementeren. DNB behoudt zich het recht zoals in de richtlijn is opgenomen om ten alle tijde een intern model te eisen

Oneens

De pre-applicatie is alleen voor instellingen die een intern model willen gebruiken

Eens

63

22 3.11

De term “materieel” is onduidelijk. Vanuit de verzekeraar zal vrijwel altijd de wens bestaan het interne model te verbeteren, onafhankelijk van de intensiteit en het doel van het gebruik van het interne model. Er bestaat overlap tussen de negen principes. Er lijken mogelijkheden te zijn om het aantal principes te reduceren. Met betrekking tot de use test en de eerste van de negen principes (3.12, 1 ) vragen wij ons af hoe de maatschappij moet aantonen of bestuur en/of directie het intern model begrijpen. Wellicht dat hier enige verduidelijking of nader overleg kan helpen. Ten aanzien van de negen principes merken wij op dat de beoordeling van het voldoen hieraan een subjectieve aangelegenheid is. Gezien het principlebased karakter van de nieuwe regelgeving, gaan wij er bij deze principes vanuit dat verzekeraars de nodige vrijheid moeten krijgen in de manier waarop zij aantonen te handelen conform de principes.

Tkn

Dit is rechtstreeks opgenomen uit CP56, daarin wordt verder uitgelegd wat materieel is.

Tkn

Dit is rechtstreeks opgenomen uit CP56; de consultatieperiode hiervoor is gesloten.

Vraag

Zie het advies van CEIOPS in CP56, waarin wordt uitgelegd wat met het eerste principe wordt bedoeld. Mogelijk wordt dit nog nader uitgewerkt in level 3 guidance.

Tkn

Zie CP56 voor verdere uitleg over deze principes

23 3.13

Bij een aantal artikelen vinden wij de opgenomen tekst niet voldoende duidelijk. Dit betreft in ieder geval de volgende artikelen: 3.13 ´kansverdeling zal in harmonie zijn met de onderbouwing van technische voorzieningen´.

Tkn

23 3.14

Er lijkt geïmpliceerd te worden dat expertkennis onderdeel moet zijn van kwaliteitsbeheer. We bevelen aan expliciet op te nemen dat ook experts uit de business betrokken dienen te zijn bij de ontwikkeling en het onderhoud van het interne model. Dit artikel refereert aan het nabootsen van het interne model. De exacte lading van de term „nabootsen‟ is voor meerdere interpretaties vatbaar.

Tkn

Dat is naar onze mening voldoende duidelijk.

Oneens

Naar onze mening voldoende duidelijk.

22 3.12

22 3.12

22 3.12

24 3.18

64

24 3.18 25 3.25

26 3.30

27 3.34

De verwijzing naar „alle managementlagen‟ is onduidelijk. Met betrekking tot pre applicatie van interne modellen (3.25) merken wij op dat tussen het pre applicatie traject en het uiteindelijke applicatietraject zelf een gat lijkt te zitten van een tot anderhalf jaar. De vraag die zich opdringt is hoe DNB om zal gaan met grote veranderingen bij verzekeraars (gebaseerd op normale bedrijfsvoering). Wij gaan ervan uit dat DNB hier flexibel mee om zal gaan. Hier wordt gemeld dat er uiterlijk 1/6/2010 een self assessment aangeleverd moet worden m.b.t. interne modellen. Indien dit ‘slechts’ gecommuniceerd is via de brief d.d. 17 juli 2009 bevelen wij aan om hier nog een separate berichtgeving over uit te laten gaan. Pre –application for a group with international activities – (Per Section 3.34) DNB believes a group should participate in one pre-application process and the process needs to be co-ordinated at the level of the “College of Supervisors”. If a Dutch undertaking has a subsidiary in a different Member State and a parent undertaking in a third Member State, how will this be co-ordinated?

Oneens Eens

Tkn

Zie de nadere toelichting mbt de self assessments.

Tkn

Zie CP80

27 3.34

Suggereert 3.34 dat een verzekeraar in Nederland Oneens niet hoeft mee te doen aan de pre-applicatie als de ultimate parent van deze verzekeraar al meedoet in een ander EU-land?

27 3.36

Footnote 42 – refers to Article 110(7). There is not Article 110(7) in the Directive. Hier wordt gesteld dat er na goedkeuring van het interne model een parallelle schatting wordt verstrekt van de SCR. We nemen aan dat hier bedoeld wordt “van de SCR berekend met het standaard model”.

27 3.36

Alle managementlagen: van hoog, middel tot lager, waarbij er verschil in diepgang zit. In de pre-applicatie instructies van DNB zal dit verder worden uitgewerkt.

Eens

Deze paragraaf beoogt te zeggen dat er geen dubbel werk hoeft te worden verricht. Dus waar mogelijk zal DNB aansluiten op de pre-applicatie van de buitenlandse lead toezichthouder. DNB zal altijd het lokale deel van de preapplicatie beoordelen. Dit moet zijn artikel 112 lid 7.

Eens

Formulering aangepast.

65

27 3.37

DNB stelt zich op het standpunt dat verzekeraars in Eens beginsel gedurende twee jaar een parallelle berekening van de standaardformule moeten uitvoeren. Wij zijn van mening dat het voor een goede, continue beoordeling van het intern model door DNB van belang kan zijn, deze berekening ook na de twee jaar te blijven opvragen.

Formulering aangepast.

66

H4. Governance / ORSA (Pilaar 2) Blz H/§ 29 4.1

29 4.3

29 H4

Opmerking/vraag De stelling dat Pilaar 2 de kwalitatieve eisen behelst lijkt wat kort door de bocht. Aangezien pilaar 2 ook betrekking heeft op de kwantificering van niet Pilaar 1 risico‟s. Betekent dit dat de nieuwe S2 regels ter vervanging komen van de Wft H2? Of worden anders de regels in H2 aangevuld met de S2 requirements. Wij stellen voor dat dit duidelijker wordt geformuleerd.

Reactie Toelichting Tkn

Tkn

Een belangrijk nieuw instrument van Solvency II is de Oneens ORSA (Own Risk and Solvency Assesment). Wij denken dat de zorgverzekeraars met de uitvoering van impactanalyses, voor het eerst in 2009, al een grote stap hebben gezet richting een ORSA.

De DNB heeft in deze paragraaf overeenkomstige elementen en nieuwe elementen op hoofdlijnen uiteen gezet. Hiermee is beoogd de verzekeraars inzicht te geven in mogelijke tekortkomingen in de huidige "System of Governance". DNB geeft er de voorkeur aan gezien de opmerking van deze partij het verschil tussen de ORSA en de impactanalyse voor zorgverzekeraars, verder te verduidelijken. De ORSA is een nieuw instrument dat bedoeld is om de kapitaalplanning af te stemmen op de bedrijfsstrategie, om interactie te krijgen tussen strategische lange en middellange termijn beslissingen in het bedrijf, het bijbehorende risicoprofiel en de beoordeling van de toereikendheid en kwaliteit van het aan te houden kapitaal. De ORSA is daarmee een onderdeel van de governance en van het risk management door verzekeraars. De ORSA is een nieuw instrument dat bedoeld is om de kapitaalplanning af te stemmen op de bedrijfsstrategie, om interactie te krijgen tussen strategische lange en middellange termijn beslissingen in het bedrijf, het bijbehorende risicoprofiel en de beoordeling van de toereikendheid en kwaliteit van het aan te houden kapitaal. De ORSA is daarmee een onderdeel van de governance en van het risk management door verzekeraars. De Impactanalyse die DNB dit jaar samen met de zorgverzekeringssector heeft opgezet dient vooral om specifiek bij zorgverzekeraars meer zicht te krijgen op de mutaties in de financiële positie als gevolg van de

67

30 4.6

Met betrekking tot de beschrijving van functies worden geen specifieke richtlijnen mbt de finance/accounting functie beschreven. We kunnen ons voorstellen dat hier ook enige handleiding wordt gegeven. Met betrekking tot de Compliance functie worden daarentegen wel specifieke activiteiten beschreven. Wij vragen ons af in hoeverre is een separate Compliance functie vereist is en kan Compliance niet worden gezien als een risico die binnen de risicobeheerfunctie valt. Dit wordt in de huidige ERM Frameworks steeds vaker zo gezien.

Oneens

30 4.7

Kijkend naar de functiebeschrijving van risicobeheer en actuariaat zijn er veel afhankelijkheden. Wij kunnen ons voorstellen dat er enige richtlijnen komen mbt onafhankelijkheid van deze functies.

Tkn

afrekensystematiek, schadelastcorrecties en ex post compensaties over ´oude jaren´. Dit helpt de toezichthouder om een beter beeld te krijgen van de financiële positie van zorgverzekeraars, dat gegeven de lange doorlooptijd tot de definitieve afrekeningen, relatief veel onzekerheid kent. Wij zijn blij te horen dat deze partij van mening is dat de impactanalyse voor kleinere en regionale zorgverzekeraars een eerste ramingsslag met zich mee heeft gebracht, die ook in de ORSA kan helpen om onzekerheden in het financiële beeld in kaart te brengen. Met name waar het gaat om het forward looking aspect van de ORSA en de koppeling met strategische beslissingen en kapitaalplanning, schiet de impactanalyse beslist te kort om als basis voor de ORSA te kunnen dienen. Deze functies worden niet in de richtlijn benoemd. Ook voor de functies die wel benoemd zijn geeft de richtlijn geen specifieke handleiding en het is ook niet te verwachten dat een dergelijke beschrijving op Level 2 gebeurt. Het is aan de verzekeraar en/of de relevante beroepsorganisaties hieraan invulling te geven. De richtlijn vereist een aparte risicobeheerfunctie en compliancefunctie (artikel 44 respectievelijk artikel 46). Het is aan de verzekeraar om te bepalen op welke wijze hieraan invulling wordt gegeven met inachtnemeing van de aard, omvang en complexiteit van de organisatie. Waarbij de verzekaar aantoont op welke wijze onafhankelijkheid en integriteit ("conflict of interest") gewaarborgd zijn. In de loop van 2010 wordt hierover meer duidelijk.

68

31 4.8

Mbt tot de beschrijving van de Actuariële functie Oneens stellen wij voor enige vereisten mbt reporting te beschrijven. Verder staan de stellingen mbt de verantwoordelijkheid inzake datakwaliteit teveel bij de actuariële functie, terwijl dat niet alleen bij actuarissen ligt.

31 4.9

We kunnen ons voorstellen dat de zin “het Tkn risicosysteem moet geïntegreerd zijn in de gehele organisatie van de verzekeraar” in relatie beschreven wordt met de “use test” vereisten "De risicobeheerfunctie is ook belast met testen en Oneens onafhankelijk valideren van het intern model." Wij vragen ons af of en zo ja welke eisen DNB stelt aan de waarborging van de onafhankelijkheid en hoe deze aan te tonen. Onze visie is dat onafhankelijkheid inhoudt dat de ontwikkelaar en de persoon die valideert niet op dezelfde afdeling werkzaam zijn.

32 4.12

32 4.13

Gaat DNB er daadwerkelijk vanuit dat de SCR “in de regel” wordt bepaald met de standaardformule, dus dat gebruik van een intern model gezien moet worden als een uitzondering op de regel? Ons inziens is het doel van Solvency II gebruik van een intern model te promoten, zodat niet voorshands ervan uit moet worden gegaan dat dit een uitzonderingssituatie zou betreffen.

In CEIOPS' Advice for level 2 Implementing Measures on Solvency II: System of Governance paragraaf 3.343 zijn rapportage vereisten gegeven met betrekking tot de Actuariële functie. De vereisten in het (consultatie)document genoemd in paragraaf 4.8 onderdeel c met betrekking tot de beoordeling van data zijn conform de vereisten van de richtlijn (artikel 48, lid c). Opgemerkt dient te worden dat de actuariële functie een beoordelingstaak heeft. Hoe deze beoordelingstaak wordt ingevuld, welke werkzaamheden hierbij horen, dient de verzekeraar zelf te bepalen.

Onafhankelijkheid betekent meer dan het uitoefenen van verschillende functies op gescheiden afdelingen. Expliciete eisen op het punt van onafhankelijkheid zijn niet uitgeschreven in de richtlijn of advies papers van CEIOPS, anders dan de vereiste opgenomen in het advies van CEIOPS aan de Europese Commissie “Advice Tests and Standards for internal model approval” sectie 8.148. De verzekeraar dient aan te tonen op welke wijze het onafhankelijkheidsprincipe binnen het reviewproces is geborgd.

Tkn

69

33 4.14

In 4.15 wordt gesproken over de verzekeraar specifieke parameters mbt underwriting risk. Deze verzekeraar specifieke parameters gelden niet voor operationeel risico, marktrisico en tegenpartijrisico? Ons voorstel is om dit meer expliciet te benoemen

Oneens

33 4.16

In hoeverre worden de criteria op basis waarvan addons kunnen worden toegekend openbaar gemaakt ? Gelden die criteria dan ook voor de gehele markt zodat het level playing field intact blijft Bij een aantal artikelen vinden wij de opgenomen tekst niet voldoende duidelijk. Dit betreft in ieder geval het volgende artikel: 4.20 ´regelmatig uitvoeren van de ORSA´. We zouden het zinvol achten enige vereisten mbt het “regelmatig” herzien en goedkeuren van de ORSA te beschrijven. Te meer dat in recente CP hier al enige invulling aan wordt gegeven. Op een aantal plaatsen verwachten wij dat de lezers behoefte zullen hebben aan nadere achtergrondinformatie. Wij bevelen derhalve aan om meer verwijzingen naar level 1 en level 2 teksten op te nemen, bv mbt ´de zogeheten kritische en belangrijke operationele functies of activiteiten´ (4.25).

Vraag

34 4.20

34 4.22

35 4.25

Tkn

Oneens

Tkn

Het is 4.14 en niet 4.15. Inderdaad staat in artikel 104 lid 7: Mits de toezichthoudende autoriteiten ermee instemmen, mogen verzekerings- en herverzekeringsondernemingen bij de berekening van de modules voor levens-, schade- en ziektekostenverzekeringstechnische risico binnen de opzet van de standaardformule een onderset van parameters ervan vervangen door parameters die kenmerkend zijn voor de betrokken onderneming. Het toepassen van een capital add-on is afhankelijk van feiten en omstandigheden van de individuele verzekeraar, die zich op voorhand niet goed lenen voor een algemene beleidsmatige invulling. In de loop van 2010 wordt meer duidelijk over de ORSA.

In het algemeen geldt dat het op de weg van de verzekeraar ligt om hieraan invulling te geven. En dat het niet te verwachten is dat hier gedetailleerde handleidingen worden gegeven. Het document is niet bedoeld om in detail het volledig wettelijke kader van de Richtlijn en de verdere uitwerking daarvan weer te geven.

70

H5. Rapportagevereisten (Pilaar 3) Blz H/§ 38 5.1

Opmerking/vraag Op een aantal plaatsen verwachten wij dat de lezers behoefte zullen hebben aan nadere achtergrondinformatie. Wij bevelen derhalve aan om meer verwijzingen naar level 1 en level 2 teksten op te nemen, bv mbt: Wie vallen er onder publiek? Is het volledig openbaar en toegankelijk voor iedereen?

Reactie Toelichting Tkn Het document is niet bedoeld om in detail het volledig wettelijke kader van de Richtlijn en de verdere uitwerking daarvan weer te geven.

38 H5

Solvency II zal leiden tot nieuwe rapportages van verzekeraars. In het consultatiedocument wordt veel nadruk gelegd op de voorbereidingen voor de nieuwe rapportages. Wij vinden het opmerkelijk dat verzekeraars op basis van concepten moeten vaststellen of de vereiste informatie aanwezig is. Wij vinden het niet acceptabel dat de indieningtermijnen van kwartaal- en jaarrapportages aanzienlijk korter worden dan in de huidige situatie.

Oneens

Zie 103 voor het eerste stuk. Toezichthouders hebben actuele informatie nodig, de kortere indieningstermijnen reflecteren dit. Deze zijn in het Europese overleg tot stand gekomen.

39 5.8

Op welke wijze denkt DNB het toezicht op de processen van totstandkoming en op de inhoud van het SFCR te gaan uitvoeren? Wil DNB dit doen aan de hand van de eerste publicatie van de SFCR of gaat DNB ook in de voorbereidingfase hierop toezicht uitoefenen? Op een aantal plaatsen verwachten wij dat de lezers behoefte zullen hebben aan nadere achtergrondinformatie. Wij bevelen derhalve aan om meer verwijzingen naar level 1 en level 2 teksten op te nemen, bv mbt ´toelichten materiële verschillen tussen de Solvency II balans en de jaarrekening´.

Vraag

DNB zal in haar toezicht veel aandacht besteden aan de voorbereiding van SII, dus ook aan rapportageprocedures. Deze aandacht kan zich ook richten op de te verwachten inhoud van het SFCR.

Tkn

Het document is niet bedoeld om in detail het volledig wettelijke kader van de Richtlijn en de verdere uitwerking daarvan weer te geven.

Wij bevelen aan om nader toe te lichten hoe de nieuwe rapportages zich verhouden tot de jaarrekening en de Wft staten.

Eens

De nieuwe rapportages zullen de huidige Wft staten vervangen. De rapportages staan los van de jaarrekening. Onder voorwaarden kan in het SFCR gebruik gemaakt worden van of verwezen worden naar de jaarrekening.

40 5.19

40 5.19

71

41 5.21

De tijd tussen het moment waarop de rapportagekaders definitief lijken te worden en het daadwerkelijke moment waarop voor het eerst gerapporteerd dient te worden, lijkt erg krap. Wij bevelen aan nader toe te lichten welke verwachtingen de DNB heeft omtrent deze eerste rapportage.

41 5.22

Oneens Hoe wordt een Europees playing-level field gegarandeerd bij de beoordeling van de verzoeken van verzekeraars om bepaalde informatie die onder de eisen van de SFCR vallen niet te publiceren. DNB geeft zelf aan te verwachten dat slechts in uitzonderlijke gevallen aan de voor toestemming in aanmerking komende voorwaarden zal worden voldaan. Toezichthouders in andere lidstaten kunnen hier anders mee omgaan. Met betrekking tot de rapportages (5.22) is sprake Oneens van het niet publiceren van bepaalde informatie. Wij hechten er aan dat wat nu niet geschikt wordt bevonden voor publicatie ook onder de richtlijn bepalingen nog steeds niet geschikt wordt geacht voor publicatie. DNB is van mening dat verzekeraars eind 2011 een Oneens “implementatieplan rapportages Solvency II” gereed dienen te hebben. Level 3 advies op dit terrein wordt echter pas in Q4 2011 geformaliseerd ( CEIOPS Advice 50/09 voorheen CP 58, 3.569). gezien deze tijdslijnen lijkt dit een onrealistische eis.

Het CEIOPS' advies geeft aan dat dit onder exceptioneel dient te zijn. Daarnaast moeten ondernemingen in hun SFCR aangeven dat er sprake is van non-disclosure, inclusief de redenen. Dit leidt tot transparantie over de frequentie.

DNB geeft het dat het wenselijk is dat verzekeraars in Eens de loop van 2012 over het 2e of 3e kwartaal een „schaduwrapportage‟ opleveren. Niet duidelijk wat DNB precies onder „schaduwrapportage‟ verstaat. Betreft dit uitsluitend de kwantitatieve informatie volgens de Quarterly quantitative reporting templates als bedoeld in CEIOPS Advice 50/09 voorheen CP 58 of verwacht DNB dat hier ook kwantitatieve informatie wordt gerapporteerd?

De schaduwrapportage heeft betrekking op de kwantitatieve kwartaalrapportage (quarterly quantatitive reporting templates).

41 5.22

41 5.23

41 5.24

Oneens

De eerste rapportage dien een volwaardige Solvency II rapportage te zijn.

Solvency II vereist meer transparantie dan Solvency I. Dit is vastgelegd in H4 van de richtlijn.

Verzekeraars dienen zich, zoals ook in het cp staat, voor te breiden op basis van de wel beschikbare informatie, bijvoorbeeld via de level 3 consultaties. In het plan kan ook aangegeven worden waar eventuele pijnpunten zitten.

72

H6. Groepstoezicht Blz H/§ 43 H6

43 H6

43 H6

Opmerking/vraag Reactie Toelichting Group supervision – approval of internal models – Tkn Zie CP 37 en CP 80. Where a subsidiary in a group has an internal model, could you provide some commentary on the division of responsibilities between group and solo supervisors for internal model approval? Eens O.a. om die reden zit DNB in het college met de lead Chapter 6 – There are a number of statements of supervisor. DNB’s opinions on different aspects of group supervision (e.g., Sections 6.9, 6.51). In situations where the group supervisor is located in a different Member State, it is of special interest that DNB’s opinions and expectations on significant issues will align with those of the group supervisor. Bij groepstoezicht is niet helder geformuleerd of dit Eens alleen geldt voor grensoverschrijdende verzekeringsgroepen of dat dit ook geldt voor groepen die enkel in één land actief zijn.

43 6.3ev Door de onduidelijkheid van wat bedoelt wordt kan een locaal opererende groep van mening zijn dat 6.3 en 6.4 op haar niet van toepassing zijn. 43 6.4 Door nadrukkelijk governance en risicobeheer procedures centraal te beleggen kan het gevaar ontstaan dat business units minder aandacht zullen besteden hieraan omdat zij er mogelijk van uitgaan dat de Groep het wel oplost. 43 6.5 Uit deze paragraaf kan worden afgeleid dat groepstoezicht betrekking heeft op internationaal opererende (her)verzekeraars.

Tkn

Over het algemeen is het toezicht op binnenlandse groepen gelijk aan het toezicht op grensoverschrijdende groepen. Uitzondering zijn de samenwerking in colleges en de equivalentiebepaling van 3e landen. Die twee elementen spelen alleen bij grensoverschrijdende groepen. 6.3 en 6.4 zijn ook van toepassing op lokale groepen

Tkn

Als een groep onder groepstoezicht valt, blijven de soloeisen voor de individiuele entiteiten van kracht. Deze entiteiten moeten dus ieder ook voldoen aan de eisen van pilaar 1, 2 en 3.

Eens

Formulering aangepast.

73

43 H6

43 H6

44 6.13

45 6.19

45 6.21

45 6.21

46 6.24

Tkn Vanuit de zorgverzekeraars kwam het verzoek om meer duidelijkheid te verschaffen over het standaardmodel, de definitie van het begrip ‘’groep’’ en hoe de eisen onder Solvency I zich zullen ontwikkelen in aanloop naar Solvency II, wellicht dat ook hier nader overleg zinvol is. Tevens verzoeken wij dat nog eens duidelijk bevestigd wordt dat Solvency II nadrukkelijk niet bedoeld is om in te grijpen in de concurrentieverhoudingen op de markt. Het groepstoezicht wordt in het consultatiedocument Tkn vooral internationaal benaderd. Er zijn echter ook groepen die in één land werkzaam zijn, ook wij hebben leden met een groepsstructuur. Wij zijn er daarom voorstander van dat bij kleinere groepen het toezicht proportioneel zal zijn.

Het begrip groep staat beschreven in art. 213 en 214 van de richtlijn. Daarnaast is bij Bij DNB bekend dat Zorgverzekeraars een aparte positie innemen door het Nederlandse zorgstelsel.

“Verwaarloosbaar onderdeel” wordt niet gedefinieerd Eens en laat ruimte voor interpretatie. Graag “verwaarloosbaar” expliciet maken. Footnote 78 – Section 6.19 concerns a (mixed Eens activity) insurance holding company. The footnote references Article 224 regarding valuation of assets. De sectorale eis van Bank dient te worden opgeteld bij Tkn de sectorale eis van de verzekeringsgroep. Wij vragen ons af of in het geval de verzekeringsgroep een intern model mag hanteren, de bijdrage van de Bank in de groeps-SCR kan worden ingevuld met de het benodigd kapitaal op basis van het ICAAP.

Dit wordt uitgewerkt m.b.v. level 2 implementing measures of Level 3 guidance

Suggereert 6.21 dat het vereiste Basel-II kapitaal en het vereiste Solvency-II kapitaal lineair bij elkaar dienen te worden opgeteld? Om dubbel gebruik van vermogen in de groep te voorkomen zal de groepstoezichthouder een toets uitvoeren, wat zijn de details van deze toets en is dit een toets die op consistente wijze door alle lidstaten moet worden toegepast?

Eens

Ja, dit wordt voorgeschreven door de Financial Conglomerate Directive.

Tkn

Dit wordt uitgewerkt m.b.v. level 2 implementing measures

Het proportionaliteitsbeginsel geldt voor alle Solvency II bepalingen, dus ook voor de bepalingen over groepstoezicht. Bij het toepassen van dit beginsel wordt niet alleen gekeken naar omvang, maar ook naar de grootte van de risico´s en het risico-profiel van de groep.

Verwijzing wordt aangepast.

Uitgangspunt is dat de SCR van de moederonderneming precies zo wordt berekend als in de Fico richtlijn.

74

46 6.28

Het woord “equivalent” kan vrij ruim worden geïnterpreteerd. Wij adviseren dit concreter te verwoorden.

Tkn

46 6.29

Op een aantal plaatsen verwachten wij dat de lezers behoefte zullen hebben aan nadere achtergrondinformatie. Wij bevelen derhalve aan om meer verwijzingen naar level 1 en level 2 teksten op te nemen, bv mbt ´randvoorwaarden die aan diversificatie gesteld worden´.

Tkn

46 6.29

Met betrekking tot derde landen en diversificatie (6.29) zouden wij graag meer duidelijkheid willen hebben over de hier genoemde randvoorwaarden, wellicht is het zinvol daar ook nader overleg over te voeren. Hier wordt gesteld dat de rapportage-eisen op entiteitsniveau ook op groepsniveau gelden. Dit lijkt niet altijd logisch. Bijvoorbeeld afloopdriehoeken zeggen vaak veel meer per entiteit dan op geconsolideerd niveau.

Tkn

Dit wordt uitgewerkt in Level 3 guidance. Deze guidance zal worden geconsulteerd voordat ze wordt aangenomen.

Oneens

Dit is de algemeen geldende regel. Echter, de kwantitatieve rapportages (geharmoniseerde templates) worden momenteel op internationaal niveau ontwikkeld inclusief additionele kwantitatieve eisen voor groepen. Hierbij wordt de discussie gevoerd wordt of alle solo templates ook op groepsniveau ingevuld dienen te worden. Waarschijnlijk zal een aantal templates niet of in aangepaste vorm op groepsniveau worden uitgevraagd.

(1.31 en 6) In het geval van onze groep is er feitelijk op twee niveaus sprake van een groep: binnen Nederland is dat de Groep Nederland, maar de “ultimate parent” is in een ander EU-land gelegen. Wanneer wordt gesproken van groepstoezicht is niet altijd duidelijk of het alleen de “ultimate parent” betreft, of dat sommige bepalingen wellicht ook van belang zijn voor een nationale parent company.

Tkn

In ieder geval geldt groepstoezicht voor de "ultieme parent". De Richtlijn staat subgeconsolideerd toezicht toe, maar stelt dan wel dat op het subgeconsolideerde niveau alle vereisten van groepstoezicht mutatis mutandis zullen gelden.

47 6.37

9 H6

Dit wordt uitgewerkt m.b.v. level 2 implementing measures en in het advies van CEIOPS over de criteria voor het bepalen van equivalentie van toezicht onder Solvency II. Dit advies wordt eind maart 2010 definitief. Het document is niet bedoeld om in detail het volledig wettelijke kader van de Richtlijn en de verdere uitwerking daarvan weer te geven.

75

9 H6

(1.33 en 6) Hoe verhoudt solo-toezicht tot groepstoezicht? Bijvoorbeeld, voor welke eisen impliceert compliance door ‘de moeder’ ook (geheel of gedeeltelijk) compliance door de dochters? Geldt een gelijksoortige gelaagdheid ook voor de selfassessment?

Vraag

Groepstoezicht staat los van het solo-toezicht inclusief het solo-toezicht op de moeder. Dit betekent dat in de praktijk solo-toezicht wordt gehouden op de individuele dochters en de moeder en dat daarnaast groepstoezicht wordt gehouden op de groep als geheel. Het een vervangt het ander niet.

76

H7. Proportionaliteit en kleine verzekeraars Blz H/§ 50 H7

50 7.1

50 7.3a

51 7.5

51 7.6

52 7.9

Opmerking/vraag Reactie Toelichting Tkn Tekst is o.i. duidelijk. Voor een goed begrip van het principe van proportionaliteit is het belangrijk dat de doelstelling van dit principe duidelijk wordt gemaakt. DNB geeft aan dat proportionaliteit samenhangt met de aard, omvang en complexiteit van een verzekeraar. Hieraan zou toegevoegd moeten worden dat hiermee wordt voorkomen dat verzekeraars met een laag risicoprofiel onredelijke zware vereisten opgelegd krijgen. “… opgelegde vereisten niet in dezelfde mate van Tkn nauwkeurigheid en detail uit te voeren …” het woord nauwkeurigheid laat ruimte voor interpretatie, zou kunnen worden geïnterpreteerd als “mindere kwaliteit van de analyse”. “… de aard, omvang en complexiteit van de Tkn verzekeraar in kwestie.” In het Engelse tekst staat “the nature, scale and complexity of the risks inherent in the business”. Wij suggereren aan de zin toe te voegen: “voor risico‟s inherent aan de organisatie”. Op een aantal plaatsen verwachten wij dat de lezers Tkn behoefte zullen hebben aan nadere achtergrondinformatie. Wij bevelen derhalve aan om meer verwijzingen naar level 1 en level 2 teksten op te nemen, bv mbt ´volstaan worden met alternatieve data en proxy’s´. Wij zijn van mening dat natura-uitvaartverzekeraars Tkn ook onder de Solvency II-regelgeving zouden moeten vallen. De verwijzing naar “eind dit jaar” kan misleidend zijn Eens aangezien het consultatie document weliswaar in 2009 is gepubliceerd maar pas in maart 2010 definitief wordt.

Als meer duidelijk wordt over invulling van een Solvency II proportioneel regime, wordt dit ook duidelijker.

Het document is niet bedoeld om in detail het volledig wettelijke kader van de Richtlijn en de verdere uitwerking daarvan weer te geven.

De formulering wordt aangepast.

77

39 H7

(7 en 5.6) DNB stelt dat Toezichthouders op proportionele wijze toezicht houden op de naleving van de Richtlijn en dat ook de rapportage eisen proportioneel dienen te zijn. Met name voor de kwalitatieve informatie heeft DNB verschillende verwachtingen van het detail niveau van de aan te leveren informatie. Voor de kwantitatieve informatie lijken de voorgestelde templates weinig ruimte te bieden voor een proportionele aanpak. Dit kan leiden tot onredelijke rapportage inspanningen voor kleinere verzekeraars dan wel verzekeraars met een laag risicoprofiel.

Tkn

78