Nieuwsbrief van het Forensisch Medisch Genootschap Eerst jaargang nummer 2, november 1999, verschijnt tweemaal per jaar Voor U ligt de tweede Nieuwsbrief van het FMG. In de eerste hebben de leden van het (vorige) bestuur zich gepresenteerd, en in dit nummer zal voornamelijk aandacht worden besteed aan de commissies en werkgroepen binnen het FMG, alsmede vertegenwoordigers vanuit het FMG in diverse gremia. Het zal U opvallen dat bepaalde namen zeer frequent voorkomen. Wanneer U zich realiseert dat alle activiteiten buiten de normale werkzaamheden moeten worden verricht is het niet verwonderlijk dat de resultaten hiervan soms op zich laten wachten. De Nieuwsbrief is derhalve voornamelijk bedoeld om de communicatie met de leden te stimuleren, en de leden uit te nodigen om mee te denken en mee te discussiëren, en zich desgewenst kandidaat te stellen voor vacante functies of eventueel nieuw te formeren functies voor werkzaamheden welke binnen de forensische werkveld moeten worden verricht. Voor zowel het bestuur als voor de commissies geldt dat de zittingstermijn drie jaar, met de mogelijkheid tot herverkiezing tot nogmaals drie jaar (artikel 11 van de statuten). In de praktijk blijkt dat het aantal FMG leden dat een functie wil bekleden niet overweldigend is, en dat het ondoenlijk is om enthousiaste commissieleden na zes jaar uit te zwaaien zonder dat er een opvolger beschikbaar is. Wel hebben twee bestuursleden aangegeven dat zij op de eerstvolgende ALV (april 2000) niet meer herkiesbaar zijn. Kandidaten voor de functies van 2e secretaris en penningmeester worden derhalve van harte uitgenodigd zich te melden.
Overzicht bestuur, commissies en vertegenwoordigingen FMG BESTUUR FMG (zoals vastgesteld op de ALV april 1999) Ina Topman, for. genk. Hilversum voorzitter 1998-2001 Aernout Tenhaeff, for. genk. Amersfoort vice voorzitter 1998-2001 Daan Botter, for. genk. Amsterdam secretaris 1997-2000 e Frithjof Kroon, kaakchirurg Spijkenisse 2 secretaris 1997-2000 (niet herkiesbaar) Eric Ruiter, tandarts, Zeist penningmeester 1997-2000 (niet herkiesbaar) Rolf Torenbeek, patholoog Rijswijk CWO 1999-2002 Leendert Borstlap, hoofd t.r. Amsterdam algemeen lid 1999-2002 COMMISSIES: 1 Deelredactie Modus 2 Commissie Wetenschap en Onderwijs (CWO), werkgroepen: DNA-zedenonderzoek; ziekenhuisconvenanten; casuïstiek. 3 Commissie Kwaliteit Beroepsuitoefening 4 Symposium commissie 5 Commissie Cross Channel Conference 2001 6 Commissie Forensische Hypnose 7 Commissie (i.o.) Munchhausen by proxy VERTEGENWOORDIGINGEN: 1 Redactieraad Modus 2 Centrale redactie MODUS 3 Interdepartementale werkgroep Forensische Geneeskunde 4 European Council of Legal Medicine (ECLM) 5 Begeleidingscommissie Forensische Geneeskunde 6 International Organisation for Forensic Odontology and Science (IOFOS)
Deel redactie Modus: Tijdschrift voor recherche en forensische wetenschappen.
Binnen het Forensisch Medisch Genootschap wordt de deelredactie gevormd door een commissie in de zin van artikel 20 van de statuten. Deze bestaat uit: René Stumpel, for. genk. Bussum (voorzitter en secretaris) Erik Blaauw, psycholoog, Amsterdam Ate Kloosterman, biochemicus, NFI Rijswijk Frithjof Kroon, kaakchirurg, for. genk. en odontoloog, Spijkenisse Ronald Lulf, for. genk. en eerste hulp arts, Amsterdam Rob Visser, patholoog, NFI Rijswijk De deelredactie bestaat uit vertegenwoordigers van de verschillende forensisch georiënteerde beroepen, waardoor kan worden gegarandeerd dat de kopij wordt bestudeerd vanuit de verschillende invalshoeken. De deelredactie is verantwoordelijk voor de tweemaandelijkse aanlevering van de kopij aan de eindredactie. Volgens afspraak dient het FMG voor elke aflevering minimaal 8 pagina’s kopij te leveren; in de praktijk zijn het er meestal meer. De deelredactie vergadert maandelijks (m.u.v. de maanden juli en augustus) in de ‘bibliotheek pathologie’ van het Nederlands Forensisch Instituut (voorheen het Laboratorium voor Gerechtelijke Pathologie). De redactieleden beoordelen de binnengekomen kopij en genereren gemeenschappelijk ideeën voor artikelen en auteurs. Hierbij is het zo dat telkens door één van de redactieleden een auteur wordt aangezocht en verder begeleid. In de praktijk worden artikelen geschreven door leden van de deelredactie. Een van de leden is lid van bestuur en vervult als zodanig een liaisonfunctie tussen bestuur en deelredactie.
Commissie Wetenschap en Onderwijs (CWO) bestaande uit: Rolf Torenbeek, patholoog Rijswijk (voorzitter) Udo Reijnders, for.genk. Amsterdam Frithjof Kroon, tandarts-kaakchirurg Spijkenisse Wil Pubben, technisch rechercheur Rotterdam Frans Metz, for.genk. Roermond Guus Gussenhoven, technisch rechercheur Tilburg De CWO kent een aantal vastgelegde formele taken, met betrekking tot de organisatie en inhoud van symposia, en het bijdragen aan erkenning van het vakgebied en beroep van forensisch geneeskundige, en het onderhouden contacten met onderwijsinstellingen en opleidingen. In de praktijk wordt veel aandacht geschonken aan de symposia, met als belangrijkste evenement de Cross Channel Conference die in 2001 in Den Haag georganiseerd zal gaan worden. Daarnaast zijn twee leden vanuit hun reguliere werkzaamheden bezig om in Amsterdam een stukje onderwijs gerechtelijke geneeskunde en gerechtelijke pathologie aan de medische faculteit(en) en huisartsenopleiding in Amsterdam van de grond te krijgen. Het onderwijs aan artsen die de forensische geneeskunde (gaan) beoefenen behoeft grote zorg, waaraan nog slechts sporadisch middels refereeravonden aan kan worden tegemoet gekomen. Binnen de CWO zijn enkele werkgroepen gevormd om enkele problemen nadrukkelijk uit te werken De werkgroep DNA-zedenonderzoek bestaande uit: Olga de Bakker, for genk. GGD Midden Holland, Ronald Lulf, for genk. GG&GD Amsterdam, Wil Pubben, technische recherche regiopolitie Rotterdam Rijnmond, Ate kloosterman, wetenschappelijk medewerker, afd serologie NFI, Rijswijk Doris Eerhart, criminalistisch medewerker, afd serologie NFI Rijswijk, Rolf Torenbeek, patholoog NFI Rijswijk.
De DNA technologie is volop in beweging. Door steeds verfijndere technieken is het
mogelijk van steeds kleinere sporen toch een goed profiel te vervaardigen. Dit betekent dat ook valse sporen (bijvoorbeeld afkomstig van rechercheurs of lijkschouwers die op een plaats delict gewerkt hebben, of sporen welke in een mortuarium op een stoffelijk overschot terecht zijn gekomen) makkelijk kunnen worden opgepikt. Derhalve zullen er keuzes in het te verrichten onderzoek moeten worden gemaakt. Een lijkschouwer die een postmortale temperatuur meet, laat zijn DNA sporen op het stoffelijk overschot achter. Er laat zich raden wat er gebeurt wanneer deze sporen vervolgens worden verzameld en ter onderzoek worden aangeboden. Zeer zorgvuldig werken is derhalve het parool. Ook de DNA wetgeving is volop in beweging. Een DNA profiel mocht voorheen alleen vervaardigd worden indien iemand verdacht werd van het begaan van een zwaar misdrijf (te straffen met een gevangenisstraf van maximaal 8 jaren), maar de politiek lijkt er rijp voor om deze termijn terug te brengen tot bijvoorbeeld vier jaren. Verdachten kunnen door hun eigen profiel nog méér verdacht worden dan ze al waren, doch recentelijk zijn er ook een paar mooie voorbeelden geweest waarbij een verdachte op grond van het DNA profiel in een zeer vroeg stadium weer kon worden vrijgelaten. De huidige zedensetjes en de bijbehorende boekjes (officieel: richtlijnen met betrekking tot het gebruik van de zedenset) dateren uit de tachtiger jaren, en zijn hoog nodig aan vernieuwing toe. De werkgroep DNA-zedenonderzoek heeft als doel te komen tot: 1 het analyseren van de problemen rondom het afnemen, veiligstellen en aanbieden van DNA monsters (afkomstig van levende en overleden slachtoffers, van verdachten, en van sporen). 2 het aanpassen van de (toelichting in) de zedenset. 3 het schriftelijk verslagleggen van bovenstaande activiteiten. 4 Het adviseren omtrent het vervaardigen van een presentatievideo hoe een zedenonderzoek idealiter zou moeten worden verricht 5 Het houden van voordrachten op relevante gremia. De werkgroep ziekenhuisconvenanten bestaande uit: Guus Gussenhoven, technisch rechercheur, politie Midden en West Brabant, Erik Paling, for genk. GGD Westelijk Noord-Brabant Ciska de Koning-v.d. Bergh van Saparoea, for.genk. GGD ZO Brabant, In toenemende mate proberen ziekenhuizen met de politie en het OM afspraken te maken hoe om te gaan met de medische en juridische kanten van één probleem. De geheimhoudingsplicht van de medici, en de belangstelling van politie en justitie voor verdachten en slachtoffer in het ziekenhuis verdragen zich moeilijk. Echter indien een patiënt verdovende middelen, een vuurwapen of een behoorlijke dosis agressie bij zich heeft, is de politie weer wel van harte welkom in het ziekenhuis. Van enkele convenanten is bekend dat zijn zonder medeweten van een GGD tot stand zijn gekomen, terwijl aan de artsen van de GGD wel een belangrijke inhoudelijke rol wordt toegekend. De werkgroep ziekenhuisconvenanten heeft als doel van te komen tot: 1 het analyseren welke convenanten verspreid in Nederland tussen Politie en Justitie enerzijds, en ziekenhuizen en artsen anderzijds reeds bestaan; 2 het analyseren ver de verschillen en overeenkomsten tussen de verschillende convenanten; 3 het analyseren van de wenselijkheid om veranderingen in deze convenanten aan te brengen, of te komen tot één landelijk geldend convenant. De werkgroep casuïstiek bestaande uit: Ronald Lulf, for genk en Eerste Hulp arts te Amsterdam, redactielid MODUS katern. Rolf Torenbeek, patholoog NFI Rijswijk Uit een enquête gehouden door MODUS bleek dat de lezers veel belangstelling hebben voor casuïstiek. Eveneens bleek daaruit dat er maar weinig lezers zich zelf in staat achten om een stukje te schrijven. Recentelijk hebben N.S. Klazina een J.J.E. van Everdingen in MEDIATOR (jaargang 10, nummer 25, pagina 25-26) nog eens op een rijtje gezet waarin de waarde van een zorgvuldig beschreven casus zit. Aangepast voor een forensische casus zijn deze al volgt te vertalen:
1 2
Beschrijving van een nieuwe (unieke) casus; Het waarnemen van bevindingen die afwijken van het eigen, door reeds bestaande kennis gevormde referentiekader; 3 Het beschrijven van de gekozen afwikkeling, en van de (achteraf beschouwde, en dus in de toekomst te kiezen) meest optimale afwikkeling; 4 Het effect van therapie of prognose (bijv bij intoxicaties); 5 Onderwijs; 6 Kwaliteitszorg. De leden van deze (zeer kleine !!) werkgroep zullen hun netwerken gebruiken om nieuw zaken en nieuwe auteurs in MODUS te presenteren.
Commissie Kwaliteit Beroepsuitoefening Aernout Tenhaeff, voorzitter (for.genk. Amersfoort) Daan Botter, secretaris (for.genk. Amsterdam) Wim Zwart Voorspuy (for.genk. Den Haag) De interdepartementale werkgroep forensische geneeskunde waarin o.m. de ministeries van Justitie, VWS en Binnenlandse Zaken en Koninkrijkszaken heeft een aanbeveling gedaan om de functie van gemeentelijk lijkschouwer te laten vervullen door artsen die forensisch geschoold zijn. De certificatie en accreditatie van het onderwijs wordt dan bij het FMG gelegd. De Commissie Kwaliteit Beroepsuitoefening heeft de taak om in brede zin voorstellen te doen voor een kwaliteitsbeleid.
Symposium commissie Aernout Tenhaeff, (for.genk. Amersfoort) Eric Ruiter, (tandarts, Zeist) Rolf Torenbeek, (vanuit de commissie W&O) De symposiumcommissie draagt zorg voor de organisatie van een tweetal (mini)symposia per jaar. Op het eerstvolgende minisymposium zal het beroepsprofiel worden besproken
Commissie Cross Channel Conference 2001 Frits Buijze (for.genk, voormalig voorzitter FMG) Aernout Tenhaeff, (for.genk. Amersfoort) E.W. Free (rustend tandarts Arnhem) Jan Luten (technisch rechercheur Zaanstreek Waterland) A.Visser (hfd stafgroep RIT Driebergen) In april 2001 zal in Nederland de zevende Cross Channel Conference worden gehouden. Regeren is vooruitzien, en ofschoon er nog geen concrete afspraken zijn gemaakt, is er wel reeds een commissie ingesteld die achter de schermen reeds nadenkt over deze internationale happening.
Commissie Forensische Hypnose Barend Cohen, (for genk. Utrecht) voorzitter H.J. Heijboer, (criminoloog Heerlen) secretaris G.A.C. Vervaeke (klinisch- en rechtspsycholoog Leuven België) J. de Winne (rijkswacht Brussel België) V.L.M.G.Martin (neuro-psychiater Merkplas, België) Leo Ligthart (klinisch psycholoog Breda & Middelburg) J.M. O’Breen (socioloog, psychotherapeut, Den Haag) G.M.J.H. Goltstein (klinisch psycholoog, Kerkrade) J.C.P.M. Veth (psycholoog Breda) A.D. Haverkamp (districtspsychiater),
Forensische hypnose kan worden gedefinieerd als een verhoortechniek waarbij de aandacht van de verhoorde heel specifiek kan worden gericht, en waarbij storende invloeden van irrelevante omgevingsstimuli tot een minimum kan worden beperkt. Het doel hiervan is om bij de verhoorde de toegankelijkheid te bewerkstelligen voor valide delictgerelateerde informatie. Forensische hypnose is een omstreden techniek, waarbij zowel vóór- als tegenstanders hun standpunten staven aan verschillende (wetenschappelijke) literatuurbronnen. Bij omstreden onderwerpen bestaat het gevaar dat een discussie verwordt tot een polariserende machtsstrijd tussen vóór- en tegenstanders. De Commissie Forensische Hypnose is momenteel druk doende om een doorgevoerde vorm van protocollering van de techniek en de bijbehorende voorwaarden, alsmede pragmatische regelgeving (inzake o.m. (bij)scholing en certificering, en verplichte videoregistratie van de sessies) tot stand te brengen, ten einde de bruikbaarheid en betrouwbaarheid van deze verhoormethode te verhogen.
Commissie (i.o.) Munchhausen by proxy Mw mr H Gorter (kinderrechter) H van keuken (rechercheur) Dr.drs L.E.E. Ligthart (districtspsycholoog) Mw.mr. C Schaap-Meulemeester (Officier van Justitie) C. Schipper (rechercheur CRI Zoetermeer) Dr. W. Tjon-A-Ten (kinderarts) Mw drs R. Vecht (kinder en jeugd psychiater) Dr. A.D. Haverkamp (districtspsychiater), Huisarts (vacant) Bovengenoemde commissieleden hebben zich verenigd in een landelijke werkgroep Expertisepunt Munchhausen by proxy, en aansluiting gezocht bij het FMG. Gezien de overeenkomst van de bovengenoemde doelstellingen met die van het FMG (art 3, lid I) heeft het bestuur besloten om op de eerstvolgende leden vergadering voor te stellen om deze commissie binnen haar gelederen toe te laten. Het syndroom van Von-Munchhausen by proxy is recentelijk in de maatschappelijke belangstelling komen te staan door enkele zeer indrukwekkende, maar tevens afschuwwekkende video’s gemaakt met een verborgen camera in ziekenhuizen. Het is een ernstige vorm van kindermishandeling waarbij de op gezondheid en welzijn gerichte inspanningen van de medische wetenschap gemaskeerd aangewend worden ten nadele van het kind of jeugdige. Naast beperkte kennis bij de diverse groepen beroepsbeoefenaren (psychiaters, psychologen, kinderartsen en huisartsen) worden er aanzienlijke problemen geconstateerd bij het recherche onderzoek, de civiel- dan wel strafrechterlijke afwikkeling van deze zaken en de hulpverlening, behandeling of bescherming van slachtoffers en daders. Deze commissie (i.o.) heeft als doelstelling: 1 Het geven van informatie en bevorderen van kennis ten aanzien van het syndroom bij diverse beroepsgroepen, rechter en (gerechtelijke) instellingen; 2 Het op verantwoorde wijze bevorderen en initieren van wetenschappelijk onderzoek 3 Het formuleren van een ‘standard of good practice’ ten aanzien van recherche onderzoek en functioneren van de diverse beroepsgroepen, eventueel neergelegd in een protocol 4 Het vormgeven van een ‘trait d’union’ functie tussen beroepsgroepen, recherche en gerechtelijke instanties middels consultatie.
VERTEGENWOORDIGINGEN Centrale redactie van MODUS Het FMG wordt in de Centrale redactie vertegenwoordigd door de voorzitter van de deelredactie (René Stumpel). De centrale redactie komt elke twee maanden bijeen in Zoetermeer om de inhoud van de afleveringen door te spreken en om de bijdragen vanuit de verschillende deelkaternen - waar mogelijk - op elkaar af te stemmen. Ook algemene zaken het tijdschrift betreffende (bijvoorbeeld de praktische gang van zaken met de uitgever), komen in de centrale redactie aan bod. Voorzitter van de Centrale Redactie is H. Pauwels, tevens eindredacteur van Modus. Redactieraad Modus Het FMG wordt in de Redactieraad vertegenwoordigd door het FMG bestuurslid Eric Ruiter. De redactieraad komt twee maal per jaar bijeen, en bepaalt het algemene beleid van het tijdschrift bepaald en neemt besluiten over formele zaken als (verlenging van) het contract met de uitgever, en het Redactiestatuut. Interdepartementale werkgroep Forensische Geneeskunde Het FMG wordt in de Interdepartementale werkgroep Forensische Geneeskunde vertegenwoordigd door de secretaris van het FMG bestuur Daan Botter. De Interdepartementale werkgroep is in 1997 ingesteld om te komen tot een nadere uitwerking van de conclusies en aanbevelingen van de nota van de recherche Advies Commissie “Forensische geneeskunde, een vak apart” uit 1993. Deze commissie zal zich allereerst buigen over een adequate financiering welke voor een kwalitatief goede dienstverlening (incl. opleiding, deskundigheidsbevordering en beschikbaarheidvergoeding) essentieel is. In een later stadium zullen de inhoudelijke aspecten aan de orde komen. European Council of Legal medicine (ECLM) Barend Cohen is Board Member van de ECLM en vertegenwoordigt aldaar het FMG. De ECLM is het officiële orgaan betreffende alle zaken aangaande de gerechtelijke geneeskunde en houdt zich bezig met alle wetenschappelijke, educatieve en beroepsmatige aspecten aangaande de gerechtelijk geneeskunde in Europa. Zij die de gerechtelijke geneeskunde bedrijven dienen gekwalificeerd en gecertificeerd te zijn, en in staat worden geacht om onverwacht en niet-natuurlijk overlijden binnen het kader van het rechtssysteem te onderzoeken, te verslaan (evalueren), en toe te lichten (en zomogelijk te onderwijzen). Begeleidingscommissie Forensische Geneeskunde NSPH Voorheen had de voorzitter van de CWO zitting in de begeleidingscommissie van de NSPH, doch vanwege de zuiverheid is besloten om de toetsing van het onderwijs, door anderen te laten geschieden dan door hen die het onderwijs mee helpen ontwikkelen. Derhalve zal één der leden van de Commissie Kwaliteit Beroepsuitoefening zitting nemen in de Begeleidingscommissie van de NSPH. International Organisation for Forensic OdontoStomatology (IOFOS) De IOFOS is een mondiale vereniging met als doelstelling om de forensische odontologie in de ruimste zin van het woord te ontwikkelen. Zij brengt per kwartaal een Newsletter uit, en presenteert zich regelmatig op allerlei congressen. Het FMG is binnen de IOFOS vertegenwoordigd door haar erelid Free, rustend tandarts te Arnhem.
