Nieuwsbrief van het Forensisch Medisch Genootschap Derde jaargang nummer 2, december 2001, verschijnt tweemaal per jaar

Nieuwsbrief van het Forensisch Medisch Genootschap Derde jaargang nummer 2, december 2001, verschijnt tweemaal per jaar.

Inhoud. 1. Inleiding vice-voorzitter. 2. Van de secretaris. 3. Van de penningmeester. 4. Actualiteiten uit de Vakgroep Forensische Geneeskunde. 5. Modus. 6. Symposia. 7. Samenwerking met de Johannes Wier Stichting. 8. Agenda.

1: Inleiding vice-voorzitter. Het bestuur heeft het de afgelopen maanden bijzonder druk gehad. Niet alleen omdat de ontwikkelingen die in gang gezet zijn om voortgang vragen, maar ook door privé ontwikkelingen van bestuursleden. Onze voorzitter Ina Topman werd geconfronteerd met ziekte van haar partner, die tot eenieders ontsteltenis begin december plotsklaps leidde tot diens overlijden. Kees Faase heeft het FMG niet alleen door zijn hulp aan Ina ondersteund, maar ook heeft hij met zijn ervaring, humor en tact ook het FMG bij het voorjaarscongres de helpende hand toegestoken met het sociale programma voor de buitenlandse gasten en het galadiner. Via deze Nieuwsbrief laat het bestuur de leden weten dat het, naar omstandigheden, redelijk goed gaat met Ina. Een andere ontwikkeling na het succesvol verlopen internationale voorjaarscongres CCC 2001 is dat de voorzitter van de commissie W&O, Eric Blaauw in september te kennen gaf wegens een project in Engeland zijn functie per direct neer te moeten leggen. Tezamen met de verdere ontwikkelingen die in deze Nieuwsbrief worden genoemd kan gezegd worden dat het bestuur terugkijkt op een enerverend jaar, maar met vol vertrouwen de toekomst tegemoet ziet. Aernout Tenhaeff, Vice-voorzitter FMG.

2: Van de secretaris. Na de goedkeuring door de Algemene Ledenvergadering op 5 april 2001 van de plannen voor betaalde secretariële ondersteuning zijn we aan het werk gegaan om de ondersteuning verder gestalte te geven. Het Nederlands Forensisch Instituut in Rijswijk is bereid gevonden om hiervoor menskracht beschikbaar te stellen. De dames Ria de Goey en Mieke Pex zullen het FMG gaan ondersteunen. Zij zullen de ledenadministratie gaan bijhouden. Hiernaast zullen zij het post-, archief- en materiaalbeheer alsook de bestellingen van de FMG arrestantenzorgformulieren afhandelen. Verder zullen zij bij de voorbereiding van nieuwsbrieven en ondersteuning bij het organiseren van de symposia worden ingezet.

De belangrijkste praktische verandering voor de leden en relaties van het FMG is dat het correspondentieadres zal wijzingen. Per 1 december 2001 zal dit zijn: Forensisch Medisch Genootschap p/a Nederlands Forensisch Instituut t.a.v. Mw. R de Goey / mw. M.Pex Postbus 3110 2280 GC Rijswijk tel: 070-4135719 fax: 070-4135455 Email: [email protected]. Vanzelfsprekend blijf ik zelf ook bereikbaar: p/a GGD Zuidoost-Drenthe Minister Kanstraat 33 7811 GN Emmen. Tel: 0591-656587 Email: [email protected]. Peter Letmaath, 1e secretaris FMG.

3: Van de penningmeester. De jaarwisseling staat bijna voor de deur. Voor de financiële wereld betekent dit een majeure operatie waarbij de Gulden wordt vervangen door de Euro. Ook de financiële administratie van de FMG ontkomt niet aan deze verandering. Er is door uw penningmeester een stappenplan gemaakt om de invoering van de Euro probleemloos te laten verlopen. Tot eind december worden alle transacties in Guldens in het grootboek verwerkt. Op 31 december zal de resultatenrekening en de einde jaarsbalans worden opgemaakt in Guldens. Vervolgens moeten voor alle balansposten en openstaande debiteuren rekeningen de Guldens worden afgeboekt en de waarde in Euro’s opgeboekt. Het bestuur heeft gemeend, in tegenstelling tot veel bedrijven om de afronding van Guldens naar Euro’s te laten plaatsvinden in het voordeel van de leden. Dit betekent geen kostenstijging. De volgende tarieven worden voor 2002 gehanteerd: • Contributie FMG was fl 115,00 en wordt € 52,00. • Formulieren arrestantenzorg was fl 0,65 en wordt € 0,29 per stuk. • De gehanteerde tarieven voor de congressen zullen ook geen stijging laten zien. Het tarief is natuurlijk wel afhankelijk van de omvang van het congres. Een ander punt van zorg blijft de betaling van de contributie door de leden. Helaas heeft 12% van de leden de contributie over het jaar 2001 ondanks een herinnering niet voldaan!! Ik verzoek een ieder die zijn lidmaatschapscontributie nog niet heeft voldaan hier zorg voor te dragen. Laurens Tinsel, Penningmeester FMG.

4: Actualiteiten uit de Vakgroep Forensische Geneeskunde. De opleiding tot eerstelijns Forensische Geneeskundige. Het onderwijs in de eerstelijns forensische geneeskunde in Nederland is nog nauwelijks van de grond gekomen. Zowel het onderwijs in het basiscurriculum geneeskunde, als de nascholing van praktiserende artsen en de opleiding van de eerstelijns forensisch geneeskundigen zelf. In Nederland wordt in de basisopleiding geneeskunde vrijwel geen aandacht besteed aan forensische geneeskunde, met als gevolg dat kennis van forensische geneeskunde bij Nederlandse artsen beneden peil is. Het verrichten van een lijkschouw, kennis van postmortale verschijnselen, het vaststellen van de doodsoorzaak, het invullen van de overlijdensverklaring, de begrippen behandelend arts, natuurlijke en niet-natuurlijke dood en het beoordelen en beschrijven van letsels, zijn onderwerpen waarmee elke arts te maken kan krijgen. Elke aanstaande arts zou, naast onderwerpen als gezondheidsrecht, beroepsgeheim en euthanasie, in het basiscurriculum in de belangrijkste forensisch geneeskundige onderwerpen onderwezen moeten worden. De gebrekkige opleiding in forensisch geneeskundige onderwerpen heeft ook gevolgen voor de eerstelijns forensische geneeskundigen. Veel artsen die als eerstelijns forensisch geneeskundige werken hebben geen behoorlijke opleiding in de forensische geneeskunde genoten. Er moet naar gestreefd worden dat alleen forensisch geneeskundig geschoolde artsen bevoegd zijn forensisch geneeskundige werkzaamheden te verrichten. Er moeten vanzelfsprekend voldoende geschoolde forensische geneeskundigen zijn, om deze taken te kunnen uitvoeren. De scholing moet gebaseerd zijn op het door de beroepsgroep van eerstelijns forensische geneeskundigen vastgestelde beroepsprofiel. De BIG-wet vereist bevoegde en bekwame artsen. Uitoefening van de forensische geneeskunde dient parallel te lopen aan de voorwaarden zoals deze zijn verwoord in de BIG-wet. Voor erkenning en registratie zijn een goed opgezette opleiding en een goede organisatie van de eerstelijns forensische geneeskunde met inbreng van FMG, GGD Nederland, KNMG en GHI en overleg met en goedkeuring van de ministeries van Justitie, Binnenlandse Zaken, VWS en Onderwijs van groot belang. Tot de opleiding forensische geneeskunde dienen alleen artsen werkzaam bij een organisatie die eerstelijns forensische geneeskunde uitoefent te worden toegelaten. Een professionele opleiding dient te bestaan uit een theoretisch én een praktisch gedeelte. Het programma van de bestaande cursus forensische geneeskunde met extra aandacht voor onderwerpen als acute geneeskunde, letselbeoordeling en verslaglegging en rechts- en wetskennis. In het praktische gedeelte moet aandacht besteed worden aan de lijkschouw en arrestantenzorg (verslavingszorg, psychiatrie en infectieziekten). Met grote GGD-en moeten samenwerkingsovereenkomsten gesloten worden. Voorwaarden voor vrijstellingen moeten vastgesteld worden. Het leerplan dient te bestaan uit ca. 25 dagen theorie en ca. 25 dagen praktijk. Dit is kort samengevat de zienswijze van de vakgroep over forensisch geneeskundig onderwijs. Vorig jaar werd hierover een rapport uitgebracht waaraan deze samenvatting is ontleend. Dit jaar heeft het FMG opleidingseisen geformuleerd. Kort samengevat wordt gestreefd naar een tweejarige opleiding, gebaseerd op het inmiddels vastgestelde beroepsprofiel, waarin de huidige cursus van 20 dagen uitgebreid wordt met twee weken stage bij een GGD en twee weken stage met nadruk op de curatieve zorgverlening. De ideeën van vakgroep en FMG lopen dus niet erg uiteen. Plannen maken is niet zo moeilijk, ze uitvoeren is een stuk moeilijker. Het is de bedoeling, zo werd vorig jaar in de begeleidingscommissie van de cursus besproken, om in 2002 met de cursus nieuwe stijl te beginnen. Of het er werkelijk van komt, moeten we afwachten. Sommigen vinden de voorstellen te ambitieus. Feitelijk is het opleidingsplan een uitwerking van het beroepsprofiel, dat een weergave is van wat een eerstelijns forensisch geneeskundige ook nu

al moet kunnen en weten. Naar mijn mening is het een basisopleiding, waarin alleen onderwerpen aan de orde komen die elke eerstelijns forensisch geneeskundige (ook nu al) moet beheersen. Zonder deze kennis is een behoorlijke uitoefening van de functie niet mogelijk. Op sommige terreinen (postmortale intervallen, identificatie, wiegendood, kindermishandeling, traumatologie) is specialisatie van een kleinere groep wenselijk. Een moeilijk punt in de uitoefening van de eerstelijns forensische geneeskunde en de opleiding is en blijft de curatieve zorg voor arrestanten en gedetineerden. Vrij algemeen wordt aanvaard dat curatieve zorg deel uit maakt van de eerstelijns forensische geneeskunde. Naar mijn mening moet dit punt vooral aan de orde komen bij de selectie van artsen die eerstelijns forensische geneeskundige taken gaan uitvoeren. In een stage van twee tot vier weken kan men iemand die geen enkele ervaring op dit terrein heeft niet bijscholen tot een acceptabel niveau. Misschien is op dit moment belangrijker nog dan de verbetering van de bestaande cursus, die algemeen door het ontbreken van een praktisch deel als onvoldoende wordt ervaren, het opleiden van de bestaande groep eerstelijns forensische geneeskundigen in Nederland. Een enquête van de Vakgroep Forensische Geneeskunde van GGD Nederland in de zomer van dit jaar wees uit dat vrijwel alle GGD’en forensisch geneeskundige taken uitvoeren. Sommige GGD’en hebben de forensische geneeskunde uitbesteed aan een andere GGD, enkele GDD’en verrichten alleen lijkschouwen, maar doen geen arrestantenzorg. In totaal zijn er ongeveer 300 GGD-artsen die forensisch geneeskundige taken uitvoeren. Uit de enquête bleek dat grofweg de helft van de praktiserende forensisch artsen de cursus forensische geneeskunde van de NSPH niet gevolgd heeft. Het is denkbaar dat deze artsen een goede interne cursus hebben gevolgd, maar het lijkt er op dat er op dit vlak nog het nodige te doen is. Ik hoop dat GGD Nederland, individuele GGD’en, FMG en NSPH ervoor zorgen dat het opleidingsniveau van de in Nederland actieve eerstelijns forensisch geneeskundigen snel op het door de beroepsgroep gewenste en door politie en justitie geëiste peil ligt. Kees Das, Voorzitter Vakgroep Forensische Geneeskunde GGD Nederland.

5: Modus. Uitgave Modus beëindigd. Na de huidige, tiende, jaargang zal het tijdschrift Modus ophouden te bestaan. Dit besluit is genomen door de Stichting Recherche Uitgaven (RUIT), die verantwoordelijk was voor de uitgave. 1 Dit besluit moet worden gezien tegen de achtergrond van groeiende onvrede binnen de wereld van de recherche over het feit dat de gemiddelde rechercheur zich te weinig in het blad herkende en er te weinig van zijn gading in vond. Eén van de redenen daarvoor was weer dat er zo weinig kopij door de desbetreffende deelredactie kon worden aangeleverd. Hetzelfde probleem speelde de afgelopen jaren in toenemende mate ook bij andere deelredacties (er zijn/waren deelredacties van de voormalige rechercheschool in Zutphen (thans Instituut voor Criminaliteitsbeheersing en Recherchekunde), van het Korps Landelijke Politiediensten, van het Landelijk Kontakt (landelijk orgaan van technisch rechercheurs), van het Ministerie van Justitie, van het Nederlands Forensisch Instituut, en tenslotte van het FMG. De deelredactie van het FMG slaagde er de laatste jaren juist goed in om de benodigde kopij voor het FMG-katern bijeen te krijgen. Bij de oprichting van Modus kreeg het FMG acht 1

(Het FMG participeert niet in deze Stichting, maar wel in het tijdschrift Modus door zitting te hebben in de Adviesraad, in de Centrale Redactie en uiteraard door artikelen aan te leveren).

pagina’s in het nieuwe tijdschrift, maar in de praktijk van de laatste jaren vulde het FMG vrijwel altijd beduidend meer pagina’s. Achteraf gezien kan worden vastgesteld dat dit één van de redenen moet zijn geweest, waarom andere dan FMG-lezers zich minder in het blad gingen herkennen. Er wordt nu al geruime tijd gewerkt aan een nieuw blad voor rechercheurs: het Algemeen Recherche Magazine. Het is de bedoeling dat dit blad in hoofdzaak zal worden gevuld met journalistieke (en dus professionele) bijdragen over onderwerpen op het gebied van de recherche. Het is nog niet bekend wanneer het eerste nummer zal verschijnen, aangezien de financiering van het nieuwe tijdschrift nog niet geheel rond schijnt te zijn. Alle rechercheurs in Nederland, en mogelijk ook de leden van het FMG, zullen het tijdschrift kosteloos toegestuurd krijgen. Overigens besloot de algemene ledenvergadering van het FMG, op voorstel van het bestuur, al twee jaar geleden tot het reserveren van een zeker budget voor het laten schrijven van bijdragen door (free lance) journalisten. Dit voorstel vloeide voort uit een indertijd ingezette lijn om Modus – over de gehele breedte van alle deelredacties - een kwaliteitsimpuls te geven. Het heeft niet zo mogen zijn. Modus verdwijnt en daarmee verdwijnt het enige platform in Nederland, waarop over specifiek forensisch geneeskundige onderwerpen en ontwikkelingen kan worden en wordt gepubliceerd. Voor de verdere ontwikkeling van het vak, dat nu juist de laatste jaren in de lift lijkt te zitten, is dat natuurlijk een slechte zaak. Het bestuur bezint zich dan ook op toekomstige mogelijkheden. Eén van de mogelijkheden waarover wordt gepraat, is het periodiek laten verschijnen van een bijlage bij het Algemeen Recherche Magazine. Net als bij Modus het geval is geweest, zou ondersteuning mogelijk geleverd kunnen worden vanuit de redactie van dat blad. Het FMG beschikt immers zelf niet over dergelijke faciliteiten. Dat was indertijd ook één van de redenen om het eigen blad, het Nederlands Forensisch Tijdschrift, op te laten gaan in Modus. Het nieuw leven inblazen van dat tijdschrift zou een andere optie kunnen zijn, evenals het aangaan van een nieuw samenwerkingsverband. Ieder FMG-lid heeft al kunnen merken dat de verschijning van Modus meer en meer achterop raakte. Begin dit jaar verscheen nog een dubbelnummer 5/6 van de jaargang 2000. Van de huidige jaargang zijn tot begin december slechts drie nummers verschenen. Hoeveel het er uiteindelijk zullen worden, valt nog niet te zeggen. De deelredactie heeft haar werkzaamheden inmiddels neergelegd, de afhandeling van enkele lopende zaken (correspondentie, eventuele drukproeven, etc.) zal door ondergetekende worden behartigd. René Stumpel, Voorzitter & secretaris van de deelredactie FMG. N.B. Zoals ieder lid heeft kunnen merken, zijn de nummers van Modus de laatste tijd gebrekkig en onregelmatig verschenen. Tevens ontvangt het bestuur veel klachten van leden die het tijdschrift sowieso niet spontaan ontvangen. Sterker nog de vereniging heeft te maken met opzeggingen daardoor. Zoals eenieder bekend was ook de vorige penningmeester reeds uren zoet met het corrigeren van de fouten van de uitgever en ook Laurens Tinsel weet waar een deel van zijn tijd heengaat. Neem echter contact met ons op indien U Modus niet ontvangen heeft, dan zorgen wij alsnog voor toezending. Het Bestuur zet zich ten volle in om in enigerlei tijdschrift –vorm (een blad, een katern) de forensische geneeskunde door middel van publicaties een eigen (wetenschappelijk) gezicht te geven. Aernout Tenhaeff.

6: Symposia. Middels een brief heeft het Bestuur laten weten dat het geplande symposium over DNA is doorgeschoven naar 12 april aanstaande. Binnenkort is de uitnodiging gereed, maar reserveer alvast de datum! Zie verder onder de agenda.

7. Samenwerking met de Johannes Wier Stichting. Zoals gemeld in de vorige Nieuwsbrief, heeft de Johannes Wierstichting het FMG uitgenodigd om de kennis over en de verspreiding van het Istanbul – protocol in Nederland te vergroten. Samen met Amnesty International en Pharos is begin oktober een symposium met de naam: “Verborgen Wonden” georganiseerd. Hierbij stond de medische rapportage over fysieke en psychische schade bij vluchtelingen centraal. Alhoewel klein van opzet, bleek de opkomst groter dan verwacht en de positieve uitkomst is dat een vervolgplan wordt gesmeed. Alhoewel nog in concept fase vind ik het vertrouwd genoeg om enige opmerkingen te maken. Het Istanbul – protocol, door de United Nations geaccepteerd als model voor rapportage over met name martelingen en mishandeling, geniet nog weinig bekendheid in Nederland. Anders dan Engeland heeft in Nederland de beroepsgroep van artsen hier nog geen actie ondernomen. Naast de bekendheid hierover en de poging om de beroepsorganisaties de uitgangspunten te laten onderschrijven, is er nog meer te doen. Tenslotte zijn forensisch geneeskundigen thuis op het onderhavige terrein, maar is een sterke kwaliteitsimpuls nodig. Een belangrijk argument om nu aandacht te besteden voor dit onderwerp is dat de toelatingsprocedure voor vluchtelingen in Nederland geëvalueerd wordt door de commissie Smeets. De gezamenlijke organisaties hebben daarbij geconstateerd dat het medische onderzoek hierbij nauwelijks voldoende wordt ingezet en dat dit min of meer ‘vrijwillgerswerk’ is (Amnesty International). De komende periode gaat de planontwikkeling door met een brede groep vertegenwoordigers. Aernout Tenhaeff.

8: Agenda. • Het symposium over DNA gaat plaatsvinden op 12 april 2002 in de Jaarbeurs in Utrecht. Na het symposium wordt de Algemene Ledenvergadering gehouden. • Op 2 mei 2002 organiseert de Boerhaave commissie haar symposium. • 2 – 7 september Symposium van the International Association of Forensic Sciences. Montpellier, Frankrijk. • Het FMG zal als initiator meewerken aan een symposium over niet natuurlijk overlijden in het najaar van 2002 (datum nog niet bekend). Aernout Tenhaeff, Vz symposiumcommissie, [email protected]

Colofon: De FMG- nieuwsbrief is de nieuwsbrief van het Forensisch Medisch Genootschap en wordt uitgegeven onder verantwoordelijkheid van het bestuur van het FMG. De eindredactie van dit nummer werd gevoerd door Piet Wels. Artikelen, brieven e.d. bedoeld voor publicatie kunt u sturen aan het secretariaat van het FMG. Het secretariaat van het FMG, tevens secretariaat van de FMG-nieuwsbrief wordt gevoerd door S.P.H. Letmaath 1e secretaris FMG. Het postadres van het F.M.G. is Forensisch Medisch Genootschap p/a Nederlands Forensisch Instituut, t.a.v. Mw. R. de Goey / mw. M. Pex, Postbus 3110, 2280 GC Rijswijk. Tel: 070-4135719 fax: 070-4135455 Email: [email protected]. De secretaris is bereikbaar: p/a GGD Zuid-Oost Drenthe, Minister Kanstraat 33, 7811GN Emmen. Telefoon: 0591-656587 Girorekening: 43.20.962 Bankrekening: 53.41.25.921 ABN-Amro Driebergen-Rijsenburg. Bij overmakingen op giro of bank gaarne vermelden: t.n.v. Forensisch Medisch Genootschap. Verenigingsregister; KvK.Rotterdam nr.40343291.