Nieuwsbrief van de Vrouwengroep en de Raad voor Levensbeschouwingen en Religies te Amsterdam. nr 40 oktober 2009

Nieuwsbrief van de Vrouwengroep en de Raad voor Levensbeschouwingen en Religies te Amsterdam nr 40 oktober 2009

Van de Redactie 1. 2. De Nieuwsbrief verschijnt aan het einde van elke maand. Denkt u eraan, dat kopij dient te worden ingeleverd vóór de 20e van de maand bij de Redactie (zie hierna genoemde namen). De Redactie verzoekt u dringend om vooraf bij de desbetreffende organisatie te checken of uw kopij in onze Nieuwsbrief mag worden opgenomen! De Redactie behoudt zich het recht voor om kopij, die niet relevant is voor de doelgroep van deze Nieuwsbrief, niet op te nemen. 3. De Nieuwsbrief is ook terug te lezen op www.amsterdamsevrouwengroep.nl Redactie: Gerrie van Krevel, 020-6902378 [email protected] Ank Veenstra, 020-6949647 [email protected]

Het ontmoeten van je buurvrouw/buurman tijdens de volgende bijeenkomsten in Amsterdam en omgeving

Aan de deelneemsters van de Vrouwenontmoetingsdagen p 2/ p 3 Verslag 12 e vrouwenontmoetingsdag bij de OMVA 14 juni 2009 p4 t/m/ 8 Amsterdam Dagelijks Tentoonstelling ‘De Joden in Nederland’ (Prikbord) p. 15 Amsterdam do 8 okt Avondlezing ‘Mohammed in woord en beeld’ p. 9 Amsterdam za 10 okt Jubileum ‘Mystiek in de praktijk van alledag’ p. 10 Amsterdam za 10 okt Bezinningsdag ‘De Ruimte van Gods Liefde’ p. 11 Amsterdam za 10 okt Basistraining ‘Huiselijk Geweld’ (Prikbord) p.16 Amsterdam za 17 okt Stadswandeling door Luthers Amsterdam p.11 Amsterdam vrij 23 okt Studiedag ‘Griekse mythologie – goden in beeld’ p. 11 Amsterdam ma 26 okt Avondlezing ‘De Ontvankelijkheid van Oman’ p. 10! Amsterdam di 27 okt Gesprekscyclus ‘Praten over de dood, hoe doe je dat?’p.12 Amsterdam za 31 okt Meditatie en dansdag ‘Engelen hebben geen vleugels nodig’ p. 13 Amsterdam vrij 2 okt Mars voor de vrijheid op de Dam p. 15 /16
Birmingham 15 t/m 18 okt Reis naar Birmingham
Amsterdam do 12 nov Symposium ‘Charter for Compassion’ Uitgebreide informatie over deze twee activiteiten vindt u terug in Nieuwsbrief nr 38 (juli 2009) en op onze website www.amsterdamsevrouwengroep.nl actueel Armoede en Eenzaamheid. Op de website vindt u een verslag van de bijeenkomst “Armoede en Eenzaamheid.” Deze bijeenkomst heeft plaatsgevonden bij Assadaaka in de Meervaart in Amsterdam Zeeburg op 21 september j.l.

Lady`s ramadan Op de website www.amsterdamsevrouwengroep.nl actueel vindt u een kort verslag en een leuke fotoreportage van de3 Ladysramkadan, die 1 septeber is gehouden in de Manveldschool in Bos en Lommer Beste deelneemsters van de Vrouwenontmoetingsdagen. Het bestuur van de Amsterdamse Vrouwengroep heeft uw hulp nodig bij het volgende! Op donderdag 12 november 2009 vindt in een groot aantal steden over de wereld de Lancering plaats van het Charter for Compassion. Het Charter for Compassion is een initiatief van de gerenommeerde Britse schrijfster Karen Amstrong. De Nederlandse presentatie van het Charter for Compassion vindt plaats in de Mozes & Aäron kerk in Amsterdam.. Sprekers tijdens het ochtendprogramma zijn o.a. burgemeester Cohen, de rabijn Awraham Soetendorp, filosoof Tariq Ramadan en de econoom Herman Wijfels. Wilt u 2

meer weten. U kunt dit vinden op www.mozesshuis.nl en www.amsterdamsevrouwengroep.nl Het middag programma bestaat uit workshops en colleges o.a. concrete initiatieven waar Compassie een rol speelt. De Amsterdamse Vrouwengroep verzorgt een van de workshop. We willen met deze workshop laten zien dat compassie in deze ontmoetingsdagen een belangrijke component is. Tijdens deze workshop gaan we als deelnemen ontdekken wat compassie voor onszelf betekent. We zullen de workshop luisteren( 11e Vrouwenontmoetingsdag) en een workshop die we als kerngroep van de Vrouwengroep gedaan hebben, combineren. De laatst genoemde workshop is gegeven door Inica Loe. Zij zal deze workshop op 12 november in de Mozes en Aäron kerk geven. Deze workshop verloopt als volgt: Korte presentatie over de Vrouwengroep en de Vrouwenontmoetingsdagen. In groepen van 8 personen krijgt ieder een puzzelstuk. Op dit puzzelstuk wordt geschreven( ieder voor zich in één woord wat compassie voor je zelf inhoud en vervolgens wordt het puzzelstuk versierd. Daarna wordt in koppels van 2 personen dieper in gegaan op dit woord. Beide deelnemers(sters) ) krijgen ieder 5 minuten de tijd om doormiddel van het stellen van vragen achter het waarom te komen van het opgeschreven woord. Goed, open luisteren is hierbij in onontbeerlijk. Daar na worden de puzzelstukken in elkaar gezet. Evaluatie. Als u die dag in de gelegenheid bent om ons tijdens deze workshop te helpen dan zouden we dit zeer op prijs stellen. We willen u ervaring inzetten tijdens de gesprekken en de doelstelling; “Samen op zoek naar het gemeenschappelijke levensdoel, verdiepen in en kennis vergroten van religieuze tradities, levensopvattingen, spiritualiteit en zingeving”, tot uitdrukking laten komen. We hopen, dat u “Het Charter of Compassion” verder wil uitdragen. Het middagprogramma is in 2 delen zodat u nog een college of workshop kan bezoeken. De uitnodiging, programma( ook van het middagprogramma) en een inschrijf formulier vindt u op www.amsterdamsevrouwengroep.nl. Het wordt een geweldige dag!! Graag tot 12 november. Met vriendelijke groeten Ank Veenstra en Inica Loe

3

Onze dank gaat uit naar de Gemeente Amsterdam Kerk en Wereld Mede door hun financiële bijdrage was deze

Verslag van de 12e vrouwenontmoetingsdag op 14 juni 2009 Wat is een goed mens? Locatie: Organisatie Marokkaanse Vrouwen Mauritskade 22d Amsterdam Impressie De ontmoetingsdagen zijn iedere keer op een andere locatie. Dit keer was het in de zeer sfeervol ingerichte zaal van de Organisatie van Marokkaanse Vrouwen Amsterdam (OMVA). Lange kleurige kussens langs de muren, zilveren theepotten en elegante glazen voor de muntthee gaven meteen de mediterrane sfeer aan. De Joodse spreekster, Rabbijn Navah Tehila Livingstone, kwam binnen en zei dat ze nauwelijks had geslapen; ze vroeg of ze even kon gaan liggen. Natuurlijk kon dat. Voor de Marokkaanse vrouwen kon de dag niet meer stuk: een echte rabbijn die op hun sfeervolle bank een dutje kwam doen, dat zouden ze nog aan hun kleinkinderen doorvertellen. De middag begint met een heerlijke lunch. 85 vrouwen van alle leeftijden en gezindten scharen zich rond de couscous, de pastasalade en het verse fruit. We worden hartelijk welkom geheten door Sheila Gogol, onze dagvoorzitster. De maaltijd wordt voorafgegaan door een minuut stilte: om te danken voor het eten of om ons te verheugen op de mooie middag die we samen door gaan brengen. Er ligt documentatie van verschillende organisaties op de tafel in de gang, en ook een ideeënboek, voor onze suggesties en commentaar. Voor het programma begint is er gelegenheid tot bidden in een andere ruimte in het gebouw. Na de lunch legt Sheila Gogol ons een aantal vragen voor die laten zien dat goed en kwaad nog niet zo eenvoudig zijn. We weten allemaal wat kwaad is: we moorden niet, we stelen niet, daar hoeven wij het niet over te hebben. 4

Maar wat is goed? Wat is een goed mens? En kun je aan iemands uiterlijk, bijvoorbeeld aan het haar, zien of zij een goed mens is? Zowel de vrouwen in Staphorst als veel orthodoxe Joodse vrouwen hebben hun haar bedekt. Een hoofddoek laat zien dat je bescheiden bent, dat je geen hoer bent, dat je je haar alleen aan je echtgenoot laat zien, enfin, dat je goed bent. Maar misschien kun je ook een goed mens zijn met veel zichtbare krullen en een bloesje zonder mouwen met decolleté. Nieuwe immigranten zullen zich misschien wel afvragen wat in Nederland goed is en wat niet. Jongens en meisjes gaan samen naar school, en sommige meisjes vinden het leuk om met jongens te voetballen of uit te gaan. Ben je dan goed of kwaad? Je bent goed als je eerlijk bent. Maar als je eerlijkheid nu kwetsend is voor de ander? Je kunt op heel veel manieren naar goed en kwaad kijken. Voordat Sheila Gogol iets vertelt over het verloop van de dag bedankt ze de Gemeente Amsterdam en de stichting Kerk en wereld, die deze dag door hun financiële bijdrage mogelijk heeft gemaakt en ze bedankt Merijntje Betzema voor de prachtige uitnodigingen die zij iedere keer ontwerpt voor de Vrouwenontmoetingsdag. Een abstract ontwerp waarin de kleuren een verloop laten zien van licht naar donker, van goed naar kwaad en vice versa. Elke kleur is een symbool met verschillende kanten: er kan op ontelbaar verschillende manieren inhoud worden gegeven aan goed en kwaad. Drie spreeksters gaan voor ons een inleiding houden: rabbijn Navah Tehila Livingstone, die later ook met ons zal zingen, moslima Maryam El Idrissi en Inica Loe van de Christengemeenschap. Na afloop zal blijken dat ze alle drie, hoe zeer ze qua uiterlijk ook van elkaar verschilden, ongeveer hetzelfde te zeggen hadden over goed en kwaad. Daarna gaan we in groepen uiteen om met een gespreksleidster over het thema te spreken. Vervolgens horen we een samenvatting van de verschillende gesprekken. Tussendoor worden er verhalen uit verschillende culturen over goed en kwaad verteld, en zal Jolande Drop van JMW (Joods Maatschappelijk Werk) iets vertellen over de door haar zelf samengestelde joodse agenda en moslimagenda. Na het uitwisselen van de ervaringen is het officiële deel van het programma afgelopen. Om vijf uur zal Maria-Luisa Manrique Hehl van Stichting Sta Sterk ons een weerbaarheidtraining geven. Verloop van de middag Onze eerste inleidster is de zingende rabbijn Navah Tehila Livingstone. Zij is geboren in Tel Aviv, Israël, waar ze als kind al muziek studeerde. Ze is actief geweest in kunst en toneel, maar muziek en Thora zijn haar grote passies. Sinds augustus 2008 is zij rabbijn; ze werkt nu bij de Liberale Joodse Gemeente in Utrecht. Ze heeft een eigen muziekensemble, Balev (Licht in het hart). Voor het kind is Goed saai en Kwaad heel spannend. In het scheppingsverhaal was alles goed in het paradijs. Toen kwam de slang en was de mens niet zo gehoorzaam meer. Hij was onrustig en zocht naar spanning. Het lijkt wel of alles eerst uit elkaar moet vallen om zich verder te kunnen ontwikkelen. Zonder duisternis leer je het licht niet kennen. Zonder actie van mijzelf ontstaan er geen goedheid, liefde en schoonheid. Je moet zelf de verantwoordelijkheid nemen en je afvragen: waar kies ik voor. In deze tijd ontbreekt het aan moraal. Als alles goed gaat dan komt de verveling, die omslaat in begeerte. Zelfs op zondag gaan we naar de shopping mall. Geld is onze nieuwe God. Maar we hebben de mogelijkheid gekregen om te kiezen. De Joodse traditie zegt: zorg eerst goed voor jezelf, dan pas kun je voor anderen zorgen. Kies voor het leven. Kies voor God. Onze volgende inleidster is Mairyam El Idrissi. Zij is vrijwilligster bij de Stichting Bar El Huda, een stichting die de belangen behartigt van weeskinderen in Marokko, en 5

ook bij de Stichting Dar el Karam, die gastvrijheid en zorg voor de jeugd beoogt. En beide stichtingen staan voor vrede. De boeken van Allah, die nedergezonden zijn, zijn de grenzen, die wij als moslims naleven. Zij spreken voor zichzelf. We volgen de profeet. Hij is een voorbeeld en leermeester voor ons. Maar we hebben ook zelf hersens gekregen om onderscheid te kunnen maken tussen goed en kwaad. De Koran zegt, volg het goede. Wie geen barmhartigheid geeft, zal het ook niet ontvangen; niemand gelooft tot hij voor zijn broeder wenst wat hij voor zichzelf wenst. Wij kunnen als mensheid onze paar gram hersenen zuiveren van nijd, leugens en jaloezie, zoals een boer eerst het land zuivert voordat hij zaait. Wij als moslims maken zelf het onderscheid naar de leidraad van Mohammed. Zo heeft iedere religie zijn profeet. Alleen God kan zien of ik goed ben. De mensen zien alleen de buitenkant. Een ander kan iets vreselijks zien in wat jezelf goed vindt. We maken allemaal fouten. Ben je dan slecht? Je maakt altijd wel fouten maar je kunt elk moment berouw tonen. Ieder kind wordt zuiver geboren. Het leert dingen overal. Het wordt gevormd; al doende moet een kind het leren. Vergeven en vergeving vragen, aan God en aan elkaar. Er zijn drie in het oog springende statements. 1. Als het evenwicht verstoord is begint het kwaad 2. Begin altijd bij jezelf 3. Vergeld geen kwaad met kwaad. Onze laatste inleidster is Inica Loe. Ze heeft aan de Rietveld Academie een opleiding tot beeldend kunstenaar gevolgd en als docente tekenen gewerkt. Ze is antroposoof en lid van de Christengemeenschap. Ze werkt momenteel in de geestelijke gezondheidszorg en is verder bezig met schrijven en beeldende kunst. Kan het beeld van een goed mens ons helpen om iets van het kwaad te begrijpen? Een goed mens is misschien vooral iemand in evenwicht. Als je in evenwicht bent, ben je minder ontvankelijk voor het kwaad. Er is zowel horizontaal evenwicht (tussen binnen en buiten, ik en de ander) alsook verticaal evenwicht: tussen boven en beneden. Als je alleen maar op de hemel of het hiernamaals gericht bent, vergeet je dat je ook een aardeburger bent. Je vergeet het horizontale vlak. Aan de andere kant kun je ook de hemel zien als een verzinsel. De mens is dan alleen een bundeltje atomen dat uit elkaar valt na de dood. Beide manieren van kijken zijn eenzijdig. De mens is niet meer bij zichzelf maar bij zijn denkbeeld. Hoe kun je een reëel beeld krijgen van het 'grote' kwaad? Sommige daden zijn te groot om door een mens te worden vergeven. Je kunt dan terecht bij de Christus. Hij is de Heer van het karma, omdat Hij ons helpt ons lot te ordenen. Tijdens een bijna doodervaring hebben mensen soms een ontmoeting met Christus, die hen liefdevol tegemoet treedt. Hij veroordeelt hun daden niet. Ooit, in een verre toekomst, zal de aarde de planeet van de liefde worden; wij dragen daar gezamenlijk aan bij. Daarna gaat Nazha El Emhadi, de voorzitster van de OMVA ons wat vertellen over haar organisatie. De OMVA helpt Marokkaanse vrouwen in Nederland en bij de Marokkaanse autoriteiten, wanneer zij geconfronteerd worden met problemen. Bijvoorbeeld bij huiselijk geweld en echtscheiding. Om deze problemen beter te kunnen aanpakken heeft de OMVA het Multi Participatie Centrum OMVA opgericht. In dit centrum kunnen mannen en vrouwen en andere organisaties samenwerken om de veelal verborgen problemen bespreekbaar te maken en aanpakken. Verder organiseert de OMVA cursussen om hun emancipatie en deelname aan de maatschappij te bevorderen, zoals actieve taallessen en computercursussen. Er is 6

een aanbod van workshops, trainingen en studiemiddagen. Er werken ook mannen mee, en er is samenwerking met andere organisaties. Een van de verhalen die tussendoor verteld worden: Twee wolven. Op een avond vertelt een oude Cherokee zijn kleinzoon over de strijd tussen twee wolven die in ons leven. Eentje is slecht: intolerantie, woede, jaloezie, verdriet, spijt, gierigheid, arrogantie, zelfmedelijden, schuldbewustzijn, rancune, minderwaardigheid, leugens, valse trots, superioriteit en ego. De ander is goed: tolerantie, plezier, vrede, liefde, hoop, rust, bescheidenheid, vriendelijkheid, liefdadigheid, empathie, gulheid, waarheid, compassie en geloof. De kleinzoon denkt even na en vraagt zijn grootvader welke wolf wint. De oude Cherokee antwoordt: Degene die je voedt. Motto door Clarence Urmy: niet wat je hebt, maar wat je gebruikt; niet wat je ziet, maar wat je kiest; niet wat eerlijk lijkt, maar wat waar is; niet wat je droomt, maar wat je doet; niet wat je neemt, maar wat je geeft; niet waarvoor je bidt, maar zoals je leeft. Dit zijn de dingen die ontluisteren ofwel zegenen. Dit is de som van menselijk geluk. Na de gespreksgroepen kwamen we weer bij elkaar om elkaars verhalen te horen. Het is belangrijk normen en waarden in de opvoeding mee te geven. Wanneer je zelf rust uitstraalt en geduldig bent kun je veel bereiken. Je kunt je kinderen leren assertief te zijn, maar niet agressief. Verder is het goed om niet altijd meteen te oordelen, maar eerst de feiten te onderzoeken; leren objectief te zijn. Ook kunnen we een goed mens zijn door met elkaar te praten en aandacht voor elkaar te hebben. Dat is vaak al genoeg. Je krijgt er veel voor terug als je mensen met liefde en respect benadert. Maar soms is het moeilijk je eigen kwaad te overstijgen. Het kan ook zijn dat je woedend bent omdat jou iets is aangedaan. Het is goed jezelf niet te forceren daarin. Uit een andere gespreksgroep: de mens kan oordelen en kiezen tussen goed en kwaad. Daarom zijn de (Vedische) Geschriften ook niet bestemd voor planten en dieren, maar voor mensen. Wat is goed: voelen, denken, willen en handelen in harmonie met onze Schepper en Zijn schepping. Goed in allerhoogste zin van de betekenis: absoluut goed is datgene doen wat ons dichter brengt tot God. Slecht in allerhoogste (absolute) zin is alles wat ons verder weg brengt van God. In de Vedische Geschriften staat: manur bhava......wordt mens! Het is dus God Zelf, Die zorgt voor evenwicht tussen goed en kwaad op aarde. Elders: religie draagt geen schuld aan wandaden, begaan in naam van. Maar hoe reageer je als je wordt aangespoord om te geloven in het kwaad van de ander? Is de ander voor jou dan nog een mens? In verschillende groepen werden de ouders als voorbeeld genoemd van het goede. Veel vrouwen hebben te maken gehad met het kwaad. Iedereen gaat daar op haar eigen wijze mee om. Kwaad doet altijd pijn. Vergeven is moeilijk. Het is een lang proces. Mensen wachten vaak op een excuus dat niet komt. Soms is iemand een zwakkeling en kan daardoor niet zeggen: het spijt me. Je leert veel over goed en kwaad in moeilijke momenten. In een andere groep ging het gesprek heel snel de diepte in. Dicht bij onszelf met ervaringen uit het eigen leven. Een van de vrouwen sprak: doordat ik veel heb mee gemaakt is mijn leven nu met veel meer licht. Het goede is veel dieper gekomen. Ik prijs elke dag, dat de zon schijnt en dat ik het zo goed heb. We hebben veel doorgepraat over de inhoud van de inleidingen van de spreeksters. Een moslima vertelde, dat zij soms eigenlijk wel in conflict komt met wat er in de Koran staat. Maar, zegt ze, ik heb daarvoor mijn eigen verstand gekregen om de goede beslissingen te kunnen nemen. Nadenken over alles is heel goed. 7

Onwetendheid en het ontbreken van kennis is vaak oorzaak van het kwaad. Op de Vrouwenontmoetingsdag is er ook een activiteit voor kinderen. Ze gaan met twee begeleidsters naar het vlakbij gelegen Tropenmuseum. In het museum kan o.a. een puzzeltocht worden gedaan. Daarna staan er workshops op het programma: een steelband met Caribische muziek en een wajangpop knutselen van Kantjil, het Indonesische hertje. Het was een groot succes.

Tot slot wordt er een gebed vanuit hete Bahai voorgelezen. Het is het gebed van de eenheid: de gehele aarde als één thuis. Hef hoog het vaandel van de eenheid der mensheid, smeedt de harten samen. Daarna is de officiële afsluiting door Sheila Gogol. Dan gaan de stoelen opzij voor de weerbaarheidstraining. Doel van de training is om de deelneemsters te leren op een positieve manier voor zichzelf op te komen in verschillende situaties. Maria-Luisa houdt een korte inleiding en daarna gaan we in paren oefenen. Het is fijn na al het praten lichamelijk bezig te zijn. Zo kun je niet alleen inhoudelijk maar ook concreet leren grenzen te stellen. Dat kan nodig zijn wanneer je omgaat met het kwaad in het dagelijkse leven. Al met al was het een inspirerende dag. We hebben allemaal met goed en kwaad te maken; de combinatie van inleidingen, verhalen en gesprekken gaf veel verdieping en nieuwe inzichten. Er was ruimte voor ontmoeting en gesprek. En we waren blij met de gastvrijheid van de Marokkaanse vrouwen. Hartelijk dank voor deze bijzondere ervaring! Inica Loe

8

De kunst van de Islam Twee exclusieve avondlezingen vanwege de Vrije Akademie, Keizersgracht 258, 1016 EV Amsterdam, telefoon 0900-4185050, www.kunstgeschiedenis.nl Twee introductiepagina’s uit een koranmanuscript, beginnend met soerat Al Fateha en eindigend met soerat Al Nas Avondlezing: ‘Mohammed in woord en beeld’ Amsterdam, donderdag 8 oktober van 20.00 – 21.00 uur

De kunst van de Islam Karin Braamhorst gaat met u op zoek naar de profeet Mohammed in de Islamitische kunst en literatuur. U wordt meegenomen naar de wonderschone wereld van de Islam, waar ook Bijbelse figuren als Mozes, Jezus en Maria een natuurlijke plaats innemen in deze rijke beeldcultuur. Mohammed wordt beschouwd als één van de profeten, waartoe ook Mozes en Jezus behoren. Alleen werden zij naar één volk gestuurd, terwijl Mohammed van alle volken is. De Islam mag dan voelen als een nieuwkomer in onze cultuur, de lezing maakt zichtbaar dat de Islam en het Christendom dezelfde culturele genen hebben. Laat u intrigeren door de kunst van deze wereldgodsdienst! Locatie: Synagoge Uilenburg, Nieuwe Uilenburgerstraat 91, Amsterdam Kosten: € 12,50 Klik hier voor meer informatie en aanmelding >>

9

Avondlezing: 'De ontvankelijkheid van Oman' Amsterdam, maandag 26 oktober van 19.30 – 20.30 uur

Pracht en praal in de Nieuwe kerk Gelegen aan internationale handelsroutes is Oman al eeuwen een ferme zeehandelsnatie, die veelvuldig contact onderhoudt met andere culturen. De ontvankelijkheid voor stijlinvloeden van buitenaf heeft geleid tot de karakteristieke ontwikkeling van de kleurrijke kunst en cultuur van Oman. Zoals die in De Nieuwe Kerk worden gepresenteerd. Bij binnenkomst stuit de bezoeker meteen al op de pracht en praal van decoreren en versieren volgens de Omaanse traditie, onder meer gevisualiseerd door kleurrijke kleding, schitterende sieraden en wapens. Zowel in de archeologische objecten als in de veel jongere sieraden, kleding en Korans, valt de connectie met buitenlandse ideeën en vormen op. De lezing door Frederike Upmeijer behandelt de culturele kruisbestuivingen die ten grondslag liggen aan de prachtige voorwerpen die u op de tentoonstelling ‘Oman’ kunt zien. Locatie: De Nieuwe Kerk, Dam, Amsterdam Kosten: € 20,-- inclusief entree Nieuwe Kerk Klik hier voor meer informatie en aanmelding >>

Jubileummiddag: ‘Mystiek in de praktijk van alledag’ Amsterdam, zaterdag 10 oktober van 14.00 – 16.30 uur Op deze dag viert de Evangelisch–Lutherse Gemeente Amsterdam het 25-jarig bestaan van het Huis op het Spui, Centrum voor Spiritualiteit. Uitgevoerd wordt o.a. de compositie van organist Wim Diepenhorst voor piano en sopraan: de donkere nacht van de mysticus Jan van het Kruis Sopraan: Nannie Schuller Sprekers: dr. Kees Waaijman en dr Han de Wit Dagvoorzitter: ds Marieke Brouwer Locatie: Oude Lutherse Kerk aan het Spui, Singel 411, Amsterdam Toegang: € 7,50 contant te voldoen aan de zaal. Na afloop wordt u een drankje aangeboden. Reserveren: e-mail: [email protected] o.v.v. aantal gewenste toegangsbewijzen en uw naam of via telefoon 020-6272527. Kaarten liggen klaar op de jubileumdag en zijn af te halen vanaf 13.15 uur Informatie en programma: www.luthersamsterdam.nl 10

Bezinningsdag en gespreksgroep: ‘De Ruimte van Gods Liefde’ Amsterdam, zaterdag 10 oktober van 10.00 – 15.00 uur Soms proef je plotseling onder de drukte van de dag zomaar ineens de adem en de hartslag van de tijd. Er opent zich een ruimte in je waarin je beseft, dat het goed is om te leven waar en zoals je leeft. Natuurlijk roept dit vragen op: van waar wordt je die ruimte gegeven, hoe vind je vaker die rust om van daaruit te werken en er voor anderen te zijn? Deze innerlijke ruimte, de "ruimte van Gods Liefde" is maar één van de vele boeiende thema's die aan de orde kunnen komen. We willen onder deze titel beginnen met een bezinningsdag, die gevolgd wordt door een tweetal gespreksavonden (of meer, bij voldoende belangstelling). Een dag samen stil zijn, lezen van inspirerende teksten, luisteren naar verstillende muziek en met elkaar uitwisselen wat ons naar aanleiding daarvan raakt. Op de gespreksavonden kunnen we hierop doorgaan en eventueel ook nieuwe thema's aansnijden. Code: A 914 A en B Locatie: Ignatiushuis, Beulingstraat 11, Amsterdam Kosten: € 20,-Data gespreksgroep A 914 B: dinsdag 13 en 27 oktober: 19.30-21.30 uur Kosten: bijdrage voor koffie en thee Begeleiding: Henk de Vilder SJ Informatie/aanmelden: [email protected] ; telefoon 020 – 6798207 ; www.ignatiushuis.nl Stadswandeling door Luthers Amsterdam Amsterdam, zaterdag 17 oktober vanaf 10.30 uur Deze stadswandeling - met gids - gaat langs het Luthers erfgoed in Amsterdam. De start is om 10.30 uur op de Haarlemmersluis (naast de haringkraam van Stubbe /tegenover de Ronde Lutherse Kerk vlakbij het Centraal Station) Opgave: alleen via email: [email protected] Informatie: www.luthersamsterdam.nl Studiedag: ‘Griekse mythologie – goden in beeld’ Amsterdam, vrijdag 23 oktober van 10.30 – 16.30 uur Griekse mythen zijn smeuïge verhalen, die niet al te complimenteus zijn voor de goden: de goden zijn overspelig en bedriegen elkaar continu. Hoe is het mogelijk dat de oude Grieken en later de Romeinen in deze goden geloofden? Met de opkomst van het Christendom verdwijnt het geloof in de Griekse goden. Ook de afbeeldingen verdwenen (de Middeleeuwse kerk zag de godenbeelden als gevaarlijke afgods11

beelden), maar met de Renaissance keren de goden weer terug in beeld en schildering. Het geloof in de goden keert echter niet terug. Hoe is het te verklaren dat de christelijke cultuur de Griekse mythen toch weer omarmt? Na de introductie komen in de middag de belangrijkste goden aan de orde. De verhalen die bij deze goden horen worden verteld, daarnaast wordt de afbeeldingtraditie door de eeuwen heen behandeld. Zo valt het op dat Artemis of Diana, godin van de jacht, in de loop van de Oudheid een steeds kortere jurk krijgt en deze na de Oudheid vaak helemaal verliest. Dergelijke opvallende details in de afbeeldingen van goden worden aan de hand van mooi beeldmateriaal geïllustreerd. Tijdens de studiedag wordt een syllabus uitgereikt. Organisatie: De Volkskrant i.s.m. de Vrije Academie voor Kunsthistorisch Onderwijs Locatie: Mozeshuis, Waterlooplein 205, Amsterdam Kosten: € 49,50; Volkskrant-lezers krijgen 5 euro korting. Informatie/aanmelden: telefoon 0900-4185050, www.kunstgeschiedenis.nl Gesprekscyclus: ‘Praten over de dood, hoe doe je dat?’ Amsterdam, dinsdag 27 oktober vanaf 19.15 uur en verder: 3, 10, 17 en 24 november; 1 en 8 december 2009 Het Humanistisch Verbond, Humanitas, de Stichting Humanistische Uitvaartbegeleiding en Yarden organiseren gezamenlijk de gesprekscyclus ‘Praten over de dood, hoe doe je dat?’. Iedereen krijgt vroeg of laat met de dood te maken. Hoe reageer je dan? Wat kun je betekenen voor de nabestaanden? Wat kan en mag er tegenwoordig op uitvaartgebied? Welke plek heeft rouw in onze samenleving? Hoe gaan kinderen om met de dood? Wat houdt orgaandonorschap of euthanasie in? De gesprekscyclus is nadrukkelijk geen lotgenotencontact en ook geen cursus ter deskundigheidsbevordering. Locatie: Humanistisch Verbond, Weteringschans 259, Amsterdam Kosten: € 40,-- voor leden, € 55,-- voor niet-leden Informatie/aanmelden: vóór 15 oktober 2009. Na opgave ontvangt u een aanmeldingsformulier. Informatie bij Landelijk Secretariaat ‘Praten over de dood…’: telefoon 088-927 3284 (Yarden) ; www.humanistischverbond.nl

Meditatie en dansdag: ‘Engelen hebben geen vleugels nodig’ Amsterdam, zaterdag 31 oktober van 10.00 – 16.00 uur Voor Ignatius van Loyola is 'vertroosting' een belangrijke ervaring. Hij ziet dat als een innerlijke aanraking, waarbij men zich tot G'd en het goede aangetrokken voelt. Één van de beelden die de bijbel voor een dergelijke aanraking gebruikt, is dat van de engel. Engelen zijn gestalten die ons laten zien dat de hemelse sferen niet onberoerd blijven door het aardse gewoel - en die ons zo vertroosting schenken. We dansen 12

geïnspireerd door deze, meestal gevleugelde, wezens op religieuze afbeeldingen. En we staan stil bij mensen die ons op bijzondere momenten in ons leven tot het goede doen keren. Deze dag is een lichtvoetige manier om ons innerlijk te laten raken door engelen die ons willen vertroosten. Neem soepele schoenen mee en kleding waarin je je makkelijk kunt bewegen. Code: A 912 Locatie: Ignatiushuis, Beulingstraat 11, Amsterdam Kosten: € 45,-Begeleiding: Riette Beurmanjer, theologe en dansdocente Informatie/aanmelden: [email protected] ; 020-6798207 ; www.ignatiushuis.nl

ARTIKELEN rondom RELIGIE & LEVENSBESCHOUWING

Wat is Hindoeïsme? door Katinka Hesselink Het Hindoeïsme is bekend om haar veelgodendom en als bron van de yogatradities. De betekenis van het woord Hindoeïsme is eigenlijk: geloof van de mensen in India. Dit is een nogal ruime definitie en dat klopt ook: de mensen in India geloven en geloofden de afgelopen 3000 jaar in van alles en nog wat. Het Hindoeïsme is niet een samenhangend geheel, in tegenstelling tot de andere wereldreligies. Het Boeddhisme heeft tenminste nog een centrale figuur ( Boeddha ) waar iedereen zich zegt op te baseren. In het Hindoeïsme is zelfs daarvan geen sprake. Toch zijn er een aantal zaken die de meeste mensen die zich Hindoe noemen, geloven of praktiseren. Naast genoemd veelgodendom kan niet worden genegeerd, dat op het Indiase subcontinent (inclusief Pakistan) de sociale structuur door het kastenstelsel wordt gedomineerd. Rituelen Bekende rituelen uit het Hindoeïsme zijn meditatie en yoga. Dit zijn de rituelen die naar het Westen zijn geëxporteerd en hier populair zijn geworden. Voor Hindoe's zelf zijn echter een heel andere groepen rituelen van centraal belang. Hier wil ik ingaan op de volgende rituelen: • •

Puja: rituele verering van een God Overgangsrituelen (geboorte, huwelijk, dood)

Puja - de verering van een God Puja betekent letterlijk verering. Het gaat hierbij om een vaak complex ritueel, dat zowel in de tempel als thuis kan worden verricht. De kortste puja's zijn niet meer dan een korte offering van een munt, met in ruil van de Godheid een markering op het hoofd. Langere puja's omvatten vaak het wassen van het beeld, het omcirkelen van het beeld, het spreken van heilige verzen (ofwel mantra’s) en het offeren van voedsel en wierook. Het aanwezig zijn of uitvoeren van zo'n ritueel wordt geacht krachtig te zijn, doordat de Godheid wordt aangekeken 13

(darshan). Ook kan het voedsel dat door de God is gezegend vervolgens door de aanwezigen worden gegeten (prasad). Deze rituelen worden in allerlei variaties toegepast bij elk van de Hindoe Goden. Overgangsrituelen Zoals in veel culturen kent het Hindoeïsme rituelen voor belangrijke sociale gebeurtenissen. Geboorte, huwelijk en dood zijn daarbij de vaste terugkerende rituelen die ook in andere culturen een rol spelen. Uiteraard heeft elke cultuur haar eigen riten. De behoefte om dit soort momenten ritueel te vieren is echter universeel. Leringen Omdat het Hindoeïsme een religie is die zeer veel diverse elementen bevat, is er over de leringen weinig definitiefs te zeggen. Je bent Hindoe, omdat je Hindoe geboren bent, niet omdat je in een tempel gezworen hebt een of andere leer te ondersteunen. In de Indische filosofie bestaan atheïsten, monisten en nog allerlei andere typen geloof, waar ik hier niet op door zal gaan. Er valt wel wat te zeggen over de vraag wat de meeste Hindoes geloven. De bekende leringen van Karma en Reïncarnatie staan voor velen centraal. Er zijn echter ook Hindoes die weliswaar in reïncarnatie geloven, maar daarbij toch denken dat een goed lot afgedwongen kan worden door het juist uitvoeren van rituelen. Hierbij wordt er dus vanuit gegaan dat de vrucht van de eigen handelingen vermeden kan worden. Dit gaat rechtstreeks in tegen de leer van karma. Impliciet en expliciet gaan Hindoes van allerlei achtergrond er vanuit dat de goden uiteindelijk een emanatie zijn van één God of goddelijk principe. Dit goddelijke principe (vaak Brahman genoemd) wordt geacht, uiteindelijk, één te zijn met het hoogste in de menselijke geest: Atman. Dus kort: Atman is één met Brahman. Het idee dat alle goden uiteindelijk één zijn, is de centrale leer in de Advaita filosofie. Advaita betekent letterlijk: niet twee. Er is dus niet alleen een eenheid van alle goddelijke wezens, maar zelfs van de ultieme tweeheid: geest en stof (purusha en prakriti). Hier tegenover staat de Dvaita-filosofie die juist de tweeheid benadrukt en dus wel een scheiding ziet op het ultieme niveau tussen geest en stof. ( www.interreligieuze-werkplaats.nl

PRIKBORD Dit kader is ervoor bestemd om niet alleen jullie prikkelende op- en aanmerkingen, maar ook suggesties en vragen hierin op te nemen. Aarzel dan ook niet om binnen dit kader van een nieuwsbrief voor vrouwen van verschillende levensbeschouwingen en religies te reageren. Bovendien wordt hier informatie onder de noemer Opgemerkt: opgenomen

14

Opgemerkt: >>> Onderwerp: Tentoonstelling ‘De Joden in Nederland’ Amsterdam, dagelijks van 11.00 – 17.00 uur, behoudens enkele uitzonderingen; zie hiervoor onderstaande website

Op de galerijen van de Grote Synagoge is de geschiedenis van de Joden in Nederland vanaf hun komst rond 1600 tot 1900 te zien. De tentoonstelling biedt een chronologisch verhaal. Het vervolg, de geschiedenis van 1900 tot nu, is eveneens op de galerijen van de Nieuwe Synagoge te zien. De centrale vraag is wat het betekende om jood te zijn in Nederland in deze periode. Waar kwamen de joodse nieuwkomers in de zeventiende eeuw vandaan en waarom vestigden ze zich in Nederland en speciaal in Amsterdam? Hoe organiseerden de joodse immigranten (de joodse gemeenschap) zich in de dynamische handelsstad Amsterdam? Wat waren hun mogelijkheden? En wat waren hun beperkingen? Aan de hand van objecten uit de eigen collectie maar ook met zeer veel belangrijke bruiklenen komen figuren als Baruch Spinoza, Menasse ben Israël, Sjabtai Tsvi, Lopes Suasso, Mozes Salomon Asser, Jonas Daniël Meijer, Daniël Henriques de Castro en A.C. Wertheim ten tonele. De verhalen over de komst van de Joden in Nederland, het wel en niet slagen van hun integratie, de culturele wisselwerking met niet-joodse landgenoten en het behoud van de eigen identiteit laten zich gemakkelijk vergelijken met actuele situaties en discussies. De tentoonstelling wordt extra toegelicht in een audiotour. Locatie: Joods Historisch Museum, Nieuwe Amstelstraat 1, Amsterdam Kosten: € 9,-Informatie: [email protected] ; telefoon 020-5310310 ; www.jhm.nl >>> Onderwerp: Aanmelding basistraining huiselijk geweld PHV In het najaar gaat vanuit het Platform Huiselijke Vrede de basistraining huiselijk geweld van start. Graag nodigen wij u uit deel te nemen aan deze training. De reeds vastgestelde trainingsdata zijn: 1e dagdeel: dinsdag 15 september 18.00 uur - 22.00 uur 2e en 3e dagdeel: zaterdag 10 oktober 9.30 uur - 17.00 uur Voor deze 3 dagdelen geldt: incl. inloop, koffie/thee, lunch, diner. Locatie: Vrouwen Empowerment Centrum (VEC)Bijlmerdreef 1301, 1103TV Amsterdam Zuidoost Uw deelname is van belang in het kader van het voortzetten van uw activiteiten m.b.t. het bestrijden, signaleren en doorverwijzen bij huiselijk geweld. Meldt u aan voor het volgen van deze training door het inschrijfformulierin te vullen en per mail te retourneren: [email protected] en [email protected] Met vriendelijke groeten, Mevr. R.E.Grames, Voorzitter Stichting WILIMI, 06-42501663. Na gekomen!! De meeste van jullie weten al van de manifestatie aanstaande vrijdag op de Dam. 15

2 oktober is de door de VN uitgeroepen tot de dag van de geweldloosheid. Dit jaar start op deze dag ook de Wereldmars voor de Vrede. Deze mars gaat van Nieuw Zeeland, komt op 6 november in Amsterdam en sluit 2 januari 2010 in Argentië af. Het programma op 2 oktober kun je vinden in de bijlage. Vanuit allerlei plekken in de stad komen "stoeten" naar de Dam lopen. Het Platform voor een Vredescultuur, een samenwerkingsverband van 21 vredesorganisaties, gaat vanaf het Lieverdje om 17.00 met fakkels naar de Dam lopen. We hopen nog meer personen te mobiliseren! Kunt jij komen of mensen uit je achterban? Er lopen meerdere stoeten vanaf allerlei richtingen naar de Dam, rolstoelgebruikers. Afrikaners, jongeren etc.etc. Op de Dam spreekt Jenny namens het Platform voor een Vredescultuur over geweldloosheid en draagt Gerda een gedicht voor. Op de Dam komen kraampjes te staan met allerlei informatie. Het Platform heeft een kraampje samen met WILPF en Vrouwen voor Vrede. Daar liggen ook de boekjes "Beter Geweldloos" van het Platform voor VredesCultuur. Natuurlijk is iedereen welkom bij het Lieverdje, maar het zou fijn zijn als je me laat weten hoeveel mensen via jouw komen. De manifestatie wordt georganiseerd door de Vereniging de Gemeenschap voor geweldloosheid en solidariteit.

16

Programma 2 oktober Wie Zsoka(djémbe) spot wereldmars Welkomstoespraak D.G D.Lipps 80 questions Luna Ku Solo P.v. mens & spirite Julius Joker Eveliene Raging Grannies Zonen van de Zeerover Bol. Ambassadeur Groep antonio Daan Nayla Wereldmars Estee Makampo Video presentatie(NoWar) Jenny watson Jennifer Delano Gerda de boer Surya en Robian Rosaline Hindoe ceremonie Ceremonie wereldmars Jos zandvliet Afsluitend DJ

Wat

Van

Tot

Waar

Djembe video toespraak Rap toespraak Djembe toespraak Rap Zang Mini Mars+toespraak rap toespraak

16:50 17:00 17:05 17:10 17:25 17:30 17:40 17:45 17:55 18:00 18:15 18:35

17:00 17:05 17:10 17:25 17:30 17:40 17:45 17:55 18:00 18:15 18:35 18:40

Plein Podium Podium Podium Podium Plein Podium Podium Podium Podium Podium Podium

Zang en dans Mini Mars+toespraak Buikdans toespraak Instrumenteel video

18:40 19:00 19:10 19:30 19:35 19:50

19:00 19:10 19:30 19:35 19:55 20:00

Dance Court Plein Dance Court Podium Podium Podium

Zang+toespraak Catwalk Gedicht Rap toespraak Ceremonie Ceremonie Zang+paradijsvogels DJ

20:00 20:10 20:20 20:25 20:45 20:50 21:10 21:15 21:30

20:10 20:20 20:25 20:45 20:50 21:10 21:15 21:30 22:00

Podium catwalk Podium Podium Podium Plein Plein plein Podium

17

FEEST- en GEDENKDAGEN uit de interreligieuze kalender 2009 – www.rlrnijmegen.nl en uit www.palet.nl

oktober 2009 KATHOLICISME Als je gelooft, zul je alles krijgen waar je in je gebed om vraagt. Matteüs 21 : 22 oktober

3-9 Soekot – Jodendom

Soekot wordt ook wel Loofhuttenfeest genoemd. Het feest duurt zeven dagen. Het is gebruik om in je eigen tuin een loofhut te bouwen, waarin je elke avond eet. Het feest, oorspronkelijk ook een feest van de late oogst, herinnert aan de tijd dat de Joden in tenten leefden tijdens de veertigjarige tocht door de Sinaï-woestijn, na de vlucht uit Egypte. Men beoefent ook een speciaal zwaairitueel met een bundel van mirretak, een wilgentak en een palmtak, tezamen met een aromatische citrusvrucht.

11

Simchat Tora – Jodendom

Op Simchat Tora wordt gevierd dat de Tora, het voor Joden heiligste deel van de Bijbel, er is. Op deze dag wordt in de synagoge de jaarcyclus van lezing uit de Tora afgesloten en de cyclus van een nieuwe leesronde begint. Het slot van het laatste boek van de Tora wordt gelezen en daarna het eerste stuk van het eerste boek – Genesis. In de synagoge wordt met de Torarollen rondgedanst.

17

Divali – Hindoeïsme

Divali is, net als Holi, een seizoenfeest, maar nu in de herfst. Oorspronkelijk was het een oogstfeest. ‘Divali’ komt van het woord ‘Dipavali’, dat een rij lampjes betekent. Overdag maakt men het huis schoon, men eet geen vlees en drinkt geen alcohol. Men trekt mooie kleren aan. Tegen de schemering steekt men in iedere kamer van het huis – en als het klimaat het toelaat ook buiten op het pad of op het dak – kaarsen aan. Het hoogtepunt vormt de offerdienst voor godin Lakshmi, godin van geluk en licht, rijkdom en voorspoed. Op rivieren en stroompjes worden drijvende lampjes losgelaten. Het symboliseert de overwinning van het goede op het kwade, van het licht op de duisternis.

31

Hervormingsdag – Protestanten

Herdenking van het begin van de kerkhervorming in 1517.

november 2009 SOEFISME De ware godsdienst is voor de Soefi de zee van de waarheid, waarvan al de verschillende geloofsvormen de golven zijn. Hazrat Inayat Khan November 1 2 11 12 24

Allerheiligen – Christendom Allerzielen – Christendom Sint Maarten – Christendom en Antroposofie Geboortedag van Bahá’u’llah – Bahá’í Id Al-Adha – Islam 18

Bij de meeste islamitische en hindoe-feestdagen wordt de precieze datum bepaald door de stand van de maan. Veel islamitische gemeenschappen in Nederland gaan niet uit van de maanstand in Nederland, maar van die in de verschillende islamitische landen. De begindata van de islamitische feestdagen kunnen voor de verschillende groepen dan ook enkele dagen afwijken.

Wilt u de Nieuwsbrief niet meer ontvangen. Meld u dit dan aan de Redactie, via e-mail [email protected] telefonisch 020-6902378 (Gerrie van Krevel) - 020-6949647 (Ank Veenstra)

19