NIEUWSBRIEF NOVEMBER 2010 HERSTELLING IN DE TROPEN Deze maand zijn Herstelling en partners traditiegetrouw neergestreken in Suriname. Er is weer veel werk verzet. Weliswaar niet onder winterse omstandigheden:- wel bij extreme hitte en vochtigheid. Maar wij calvinisten weten als geen ander: niets schenkt het leven de stervelingen zonder grote moeite. Met onze Surinaamse partner de Stichting Arbeidsmobilisatie en Ontwikkeling (SAO) hebben we lopende projecten opgepakt, en nieuwe, letterlijk en figuurlijk, in de steigers gezet. Kennisoverdracht en deskundigheidsbevordering staan hierbij centraal. Financieel wordt ons werk dit jaar, evenals in 2009, substantieel ondersteund door de Twinning (www.utsn.nl). Ook de gemeente Amsterdam draagt bij. De jarenlange samenwerking tussen Herstelling en de SAO heeft nadrukkelijk de goedkeuring van het stadsbestuur.
Jodensavanne
Ruïne synagoge
. De Jodensavanne is om meerde redenen een unieke plek. De ligging aan de Surinamerivier, de bekoorlijkheid van het terrein, de band met Amsterdam en het bijzondere historische karakter. De site, ook wel Jeruzalem aan de rivier genoemd, is een van de eerste settlements van joden op het westelijk halfrond. Hier werd in 1685 de eerste synagoge in steen gebouwd, getooid met de fraaie naam: Beracha ve Shalom oftewel Zegen en Vrede. De architect is niet bekend maar hij moet volgens deskundigen geïnspireerd zijn geweest door de Portugese synagoge van Amsterdam. Hoewel er wel een opvallend verschil is: de vrouwen zaten in Amsterdam in galerijen boven de mannen, in de Jodensavanne zaten de vrouwen apart. Wegens het unieke karakter probeert de Stichting Gebouwd Erfgoed Suriname(SGES) de site op de werelderfgoedlijst van de UNESCO te krijgen. Van de synagoge die in het centrum van het verdwenen dorp stond, rest alleen nog het fundament. Beter bewaard is de joodse begraafplaats met zijn tientallen grafstenen gebleven. Een paar jaar geleden nauwkeurig geïnventariseerd. Bij het Joodse kerkhof ligt nog een
Albert van de Lugt & Gerard Lutteken, Paramaribo, 17 november 2010
bijzonder kerkhofje. Een laatste rustplaats voor vrijgelaten slaven. Markante houten kruizen markeren de plek waar zij begraven zijn. Je komt op Jodensavanne bekende Amsterdamse namen tegen als Coronel, Berliot en De la Parra. Voor het beheer en onderhoud van de historische site is de Indianen gemeenschap van het aanpalende dorp Redi Doti onmisbaar. Tussen het bestuur van de Jodensavanne en het dorpsbestuur bestaat al een jarenlange vruchtbare band. De Stichting Gebouwd Erfgoed Suriname (SGES) heeft het voornemen maart 2011 de ruïne van de synagoge en de graven van de familie De La Parra te renoveren. Men heeft SAO en Herstelling gevraagd medewerking te verlenen. Een begroting is reeds bij de Nederlandse ambassade ingediend. Bij een positief besluit, wordt de klus uitgevoerd door een aannemer. Volgens het beproefde recept levert de SAO de leerlingen en een instructeur. Herstelling adviseert en stuurt een specialist, een restauratie-metselaar. Het bijzondere is dat 5 jongeren uit Redi Doti als leerlingen bij de SAO ingeschreven worden en mee gaan werken. Door middel van die training krijgen die jongeren een kans om de toekomstige onderhoudsploeg van het complex te worden. De jongentjes staan te trappelen. Toen we de bouwwerkzaamheden kwamen inspecteren, wachtten ze ons verwachtingsvol op in de hoop meteen aan de slag te kunnen. Dat hebben we wel eens anders meegemaakt.
Start beeldenproject
Sao-leerlingen en werkmeester Kuiper
De Stichting Arbeidsmobilisatie en Ontwikkeling (SAO) is in verband met haar 30-jarig bestaan, in mei 2011, gestart met een beeldenproject. Daartoe is een overeenkomst gesloten tussen de school en de directeur Cultuur Stanley Sidoel. Het doel van het project is in diens woorden: meer aandacht schenken aan het behoud en onderhoud van het cultureel erfgoed. Speciaal voor dit project zijn tien beelden uit de historische binnenstad gekozen die de komende maanden een grondige schoonmaakbeurt krijgen. Elk beeld wordt door een basisschool geadopteerd. Herstelling ondersteunt ook hier. Ter voorbereiding hebben we een brochure over het beeldenproject gemaakt. (zie: www.herstelling.nl). Albert van de Lugt & Gerard Lutteken, Paramaribo, 17 november 2010
Het project is in de zogeheten Palmentuin onder grote (media-)belangstelling ten doop gehouden. De spits wordt afgebeten met het subtiele, maar ernstig vervuilde beeldje van de Surinaamse kunstenaar Jozef Klas, ter nagedachtenis aan zijn zoontje, die op een wel zeer tragische wijze in de tuin om het leven is gekomen. De leerlingen van de EBG Renckenwitz basisschool hebben het beeld van Klas in de Palmentuin geadopteerd. Terwijl het kinderkoor van de school het lied Hij zegent jou aanhief, kreeg het beeld zijn eerste, symbolische poetsbeurt. Herstellings werkmeester Kuiper en leerlingen van de SAO tekenden daarvoor. De school zal het beeld elke laatste vrijdag van de maand onderhouden. We doen dit niet zomaar. Het is zeer belangrijk de leerlingen heel vroeg te leren hoe hun liefde voor kunst en cultuur te tonen. Een liefde voor monumenten gaat veel dieper. We praten dan over het onderhoud en behoud daarvan, legt onderdirectrice Sariza Richaards-Heye van de Renckenwitz school uit.
Heropening Petrus- en Paulus Kathedraal
Voor het interieur van de gerestaureerde kathedraal youtube:www.youtube.com/watch?v=gbiVVUekd Pw&feature=related)
Zondag 15 november 2010 heeft na ruim 22 jaar Suriname haar mama-kerki teruggekregen. De grote houten Petrus-en-Pauluskathedraal van Paramaribo is opnieuw aan God opgedragen in aanwezigheid van tout Suriname. Ook president Desi Bouterse en ex-president Ronald Venetiaan gaven acte de presence. Niet toevallig kwamen we onder de genodigden onze ex-collega Romeo Burgos, tegenwoordig partner bij een PWC affiliate, tegen. Een man die het gebouwd cultureel erfgoed een warm hart toedraagt en ons op financieel terrein heeft bijgestaan. De Petrus en Paulus Kathedraal is tussen 1883 en 1885 gebouwd. De kerk is geheel uit hout opgetrokken. Het interieur is van cederhout. Het is het grootste houten gebouw van Latijns Amerika en een van de grootste in de wereld. In Suriname geldt de kathedraal als het enige rijksmonument van dat land, een van de weinige gebouwen met een eigen Surinaamse bouwtraditie. De invloed van de verschillende culturen is overal in de kerk zichtbaar. Albert van de Lugt & Gerard Lutteken, Paramaribo, 17 november 2010
De houten constructie raakte in de loop van de tijd dermate aangetast dat de kerk niet meer te gebruiken viel. Ze verwerd tot een vrijplaats voor junkies en zwervers. Met behulp van Europees geld is het prachtige gebouw geheel gerestaureerd. SAO heeft ook zijn bijdrage geleverd door het opknappen van vele houten kerkbanken. De heropening gebeurde officieel door driemaal op de deur van de kathedraal te kloppen waarbij Psalm 24 werd uitgesproken: Aloude poorten heft uw kroonlijsten op, de koning der glorie moet binnen gaan. De deuren van de kathedraal gingen langzaam open en de processietoet trad de kerk binnen. Daarna werd de hele kathedraal gewijd met zegenwater, zoals ze in Suriname zeggen.
Bestrating van de kathedraal
Van Bastelaar met SAO leerlingen
De heropening van de Kathedraal was een indrukwekkende plechtigheid, ook voor niet gelovigen. Herstelling was uitgenodigd door bisschop De Bekker persoonlijk. In het verleden (en in de toekomst) hebben we met hem samengewerkt tbv het behoud van gebouwd cultureel erfgoed. Bijvoorbeeld bij de renovatie van de rk kleuterschool Elisabeth 1, de oudste kleuterschool van Paramaribo. Goed voorbeeld dat goed volgen en de aanpalende schoolgebouwen worden nu ook onder handen genomen. De Nederlandse ambassade en de Amsterdamse Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling (DMO) droegen bij aan de financiering van de kleuterschool. Vanaf het allereerste uur is DMO-directeur Kanters belangrijk geweest voor ons werk in Suriname. Alle majeure projecten zijn mede door zijn grote betrokkenheid van de grond gekomen. Door het bisdom zijn we benaderd om de bestrating en het plantsoen rondom de kathedraal te verzorgen. Terecht. De afdeling bestrating (i.o.) van de SAO heeft in korte tijd een naam opgebouwd Ze heeft al veel fraai werk in Paramaribo afgeleverd en werkt momenteel aan de bestrating van het nieuwe, prestigieuze Zorghotel aan de Surinamerivier. In de kokende zon en onder zware omstandigheden. De onvermoeibare 76-jarige Van Bastelaar is hier de trekker. Voormalig ondernemer, vakman eerste klas en een man met een groot hart voor zijn pupillen. Albert van de Lugt & Gerard Lutteken, Paramaribo, 17 november 2010
De restauratie van het Kruithuis
SAO leerling aan het werk
Deze zomer is de restauratie van het mooie Kruithuis uit 1740, op het opgeknapte Fort Nieuw Amsterdam, eindelijk van start gegaan. Onder regie van een aannemer werkt een groep leerlingen van de SAO onder de bezielende leiding van werkmeester Henry Lo mee aan dit prachtige object. Twee leerlingen heeft de aannemer in dienst genomen. Twee voor de duur van het project. Vier deskundige werkmeesters van Herstelling hebben op cruciale momenten de restauratie en de begeleiding van de leerlingen met raad en daad ondersteund. De laatste in de rij, werkmeester Zuijdam. De afdeling machinale houtbewerking en metaal van de SAO herstelden ook de antieke luiken van het gebouw in-house. Geadviseerd en geassisteerd door Herstelling werkmeester Groenevelt.
Samenwerkingsovereenkomst
SAO directeur Pina (l), DWI-manager Van Tent en directeur. FNA De Keyzer (r)
Door de SAO, Fort Nieuw Amsterdam en de Amsterdamse gemeentelijk Dienst Werk in Inkomen (DWI) is een overeenkomst ondertekend. In de samenwerkingsovereenkomst is geregeld dat er een dependance van de SAO op Fort Nieuw Amsterdam komt. Een plan, dat al onder oud-directeur van FNA Middelbeek is ontworpen. Namens de DWI tekende manager Van Tent, die belangrijk voorbereidend werk heeft verricht. In de dependance gaan continu 15 leerlingen, indien mogelijk uit het Commewijne-gebied gelegen aan de overkant van de Surinamerivier, vlakbij Paramaribo - aan de slag met trainingen voor allround onderhoudsmedewerker en groenbeheerder. Albert van de Lugt & Gerard Lutteken, Paramaribo, 17 november 2010
Er is geen technische opleiding in Commewijne Er is dus veel behoefte aan. Zeven (7) leerlingen zijn reeds geworven, allen jongens. Bij de overigen denkt men aan moeten meisjes. Er wordt een leslokaal door de leerlingen zelf gebouwd. DWI betaalt de loonkosten voor 1 jaar van de 2 docenten van SAO (met een optie tot nog een jaar). Begin maart gaan we de dependance openen. Er moet hard aan worden getrokken. Men is van goede wil, maar organiseren blijft moeilijk. Komt wel goed: krabben aan beton noemen we dat. Herstelling stuurt in 2011 vier werkmeesters, die instructeurs en leerlingen gaan trainen. Een van de wenselijke objecten is het herstel van het uit 1740 daterende waterreservoir en bijbehorende bakstenen waterlopen.
Schilderen Nola Hatterman Instituut
SAO leerlingen aan het werk
Het NHI is in 2005 volledig gerestaureerd dankzij Herstelling. Maart jongstleden is het statige gebouw door leerlingen van de SAO in de grondverf gezet. Dezelfde ploeg heeft het gebouw nu prachtig afgeschilderd. Het staat er weer spik en span bij. De uitvoering van het project lag in handen van SAO-werkmeester Russel, bijgestaan door Herstellings werkmeester Jones. Een prima samenwerking. De immer actieve directeur Rinaldo Klas, altijd aanwezig op het complex, zorgde voor de inwendige mens. De schildersploeg pakt na het NHI een groot schildersproject aan op de Van Burenstraat. Experts van het grootste Surinaamse verfbedrijf Varossieau zullen daarbij adviseren.
De Bouw- en Konstruktie Sector
De BKS organiseert Surinaamse aannemers, architecten en ingenieursbureaus en timmert langs de weg. De coördinatie ligt in handen van ir. Marcel Meyer, een markante persoonlijkheid. Dankzij Herstellingen hebben de BKS en SAO in de afgelopen maanden Albert van de Lugt & Gerard Lutteken, Paramaribo, 17 november 2010
oriënterende gesprekken gevoerd over nauwe samenwerking. In dat proces zijn nu concrete stappen gezet. Aan de hand van een door Herstelling opgesteld “no-nonsense plan”, met daarin concrete voorstellen, is een doorbraak tot stand gebracht. Na een boeiende en interessante discussie heeft de BKS in beginsel besloten gecertificeerde leerlingen actief te bemiddelen naar haar achterban en die leerlingen toe te laten tot de interne bedrijfsopleidingen. Een werkgroep is ingesteld om de details verder uit te werken. Herstelling en Fundeon (www.fundeon.nl) zijn gevraagd te ondersteunen.
Veiligheid op het werk
Mevr Lilian Wiebers van de UTSN
In juli jl zijn de zes SAO-werkmeesters die deelnemen aan het Twinning programma twee weken in Nederland bij Herstelling te gast geweest. Belangrijk onderdeel van de training was veiligheid op de werkplek. Enerzijds ging het hierbij om (brand) preventie, het voorkomen van ongevallen, anderzijds om nazorg EHBO. De cursus preventie (VCA) is door het ARBO Opleidingsinstituut Nederland ontwikkeld en levert een algemeen erkend diploma op. De cursus werd bij Herstelling verzorgd door docent Hans Kip. De Surinaamse collega’s hadden zich vooraf goed voorbereid. De tweedaagse EHBO-cursus vond plaats op het Regionaal Brandweer Opleiding Centrum op Fort Markenbinnen. Alle Surinaamse collega’s slaagden glansrijk, een collega zakte op een enkel onderdeel. De uitreiking van de diploma’s vond plaats bij de SAO in tegenwoordigheid van minister Kromosoeto van Arbeid Technologie en Milieu (ATM) en mevrouw Wiebers, onze adviseur vanuit de Twinning. Beiden beklemtoonden het belang van het onderwerp en hoopten dat het niet bij de training van de zes instructeurs zou blijven. Ze worden op hun wenken bediend. Werkmeester Kuiper werkt samen met de zes geslaagden aan een organisatiestructuur, en deze week vond (voor het eerst in de geschiedenis van de SAO) een ontruiming van het gebouw plaats. Ook bestaan er plannen om het gehele technische personeel te trainen. Na afloop van de diploma-uitreiking vroeg de inspecteur-generaal van ATM ons of Herstelling niet voor de 20 inspecteurs van het ministerie een training kon verzorgen. In een informele sfeer hebben we minister Kromosoeto later nog twee keer ontmoet en diepgaand gesproken over het beroepsonderwijs en de arbeidsmarkt. De minister prees Herstellings werk en sprak de hoop uit de samenwerking te continueren. Albert van de Lugt & Gerard Lutteken, Paramaribo, 17 november 2010
Ambassadeur Jacobi
Ambassadeur Jacobi
Als we Suriname bezoeken, plannen we een bezoek aan de Nederlandse ambassade in. Onze liaison officer is Sandra Ammersing: charmant, vriendelijk en deskundig. Met haar bereiden we dan het onderhoud met de ambassadeur voor. Ook tijdens deze werkweken. Met alle ambassadeurs van het afgelopen decennium hebben we goede contacten onderhouden, maar met dhr Jacobi in het bijzonder. Afgelopen zomer bezocht hij Herstelling in Amsterdam en liet zich uitvoerig voorlichten. Het gesprek met Nederlands meest bekende ambassadeur was uitermate boeiend en hij nam er de tijd voor. De ambassadeur is in zijn vrije tijd een fervent zwemmer, literatuurliefhebber en voetbalkenner maar daar ging het niet over. Al onze activiteiten passeerden de revue. Aan het slot van de bijeenkomst drukte de ambassadeur ons nog eens op het hart door te gaan met het vele goede werk in Paramaribo.
De Surinaamse methode Herstelling Een van de belangrijke onderwerpen in het tweejarige Twinning-programma is het ontwikkelen van een eigen, breed gedragen didactische aanpak bij de SAO. Een permanent onderwerp van discussie. Tijdens het bezoek van de zes Surinaamse werkmeesters aan Nederland is de methodiek opgenomen in het cursusprogramma. Bedrijfsleider Kerzaan, de erkende specialist bij Herstelling, tekende daarvoor. Veel herkenden de Surinaamse collega’s in de ervaringen en de aanpak van Herstelling. Om dit belangrijke onderwerp te verankeren bij de SAO heeft Kerzaan deze maand voor het voltallige instructeurcorps van de SAO de training overgedaan. Met succes. De resultaten van beide sessies worden o.a. verwerkt in een document, waarin de SAO zijn eigen methodiek zal presenteren. Versurinamiseren noemt Marcel Meyer dat.
Albert van de Lugt & Gerard Lutteken, Paramaribo, 17 november 2010
Certificering van de afdeling metaal
De afdeling metaal van de SAO draait van oudsher en is eigentijds uitgerust (moderne lascabines), er zijn gekwalificeerde werkmeesters, gemotiveerde leerlingen en een goede interne organisatie. Het beste wat de SAO op dit moment te bieden heeft. In het kader van de Twinning worden instructeurs van de afdeling metaal gecertificeerd. Zij krijgen internationaal erkende lasdiploma’s van het Nederlands Las Instituut. Voor Suriname en de SAO heel bijzonder. Het eerste deel van het traject is succesvol afgesloten november 2009. Dit jaar, om precies te zijn op 17 november, vindt de 2e certificering plaats. Simon Hoogendijk, docent lassen bij Herstelling, neemt het examen af. Hij is daartoe door het Nederlandse Las Instituut bevoegd.
Verfconcern Varossieau
Directeur cultuur Sidoel (r) en SAO directeur Pinas
Het (lager) beroepsonderwijs in Suriname is onder de maat en het land ontbeert goede vaklui. Je hoeft geen expert te zijn om dat te kunnen constateren. Voor de toeleverings-bedrijven in de bouw is dat een groot probleem. Met hun producten wordt ondeskundig omgegaan, en zij krijgen daarvan de schuld. Met de directie van het verfconcern Varossieau voeren we daar regelmatig gesprekken over. Varossieau devies is begin bij de bron: train de trainers. Door koudwatervrees aan de kant van SAO is de zaak tot voor kort blijven liggen. Tijdens dit werkbezoek is er wel beweging gekomen. Allereerst beschikt SAO nu over een redelijke schildersopleiding, waardoor SAO beter als gesprekspartner kan fungeren. Ten tweede speelde Herstellings bestuurslid Huizing, deelnemer aan het werkbezoek, een activerende rol. Albert van de Lugt & Gerard Lutteken, Paramaribo, 17 november 2010
Huizing is in het dagelijkse leven directeur HR van enkele Europese business-units van de Amerikaanse multinational PPG, eigenaar van Varossieau. Hij heeft een quick scan gemaakt van de Surinaamse schildersbranche, en de directie van Varossieau heeft voor hem gespreksronden georganiseerd met ondernemers uit de schildersbranche. Het beeld dat daaruit oprees, is niet bepaald positief: de branche is versplinterd, de instroom vanuit het lager beroepsonderwijs onder de maat en er zijn nauwelijks vaklieden voorhanden. Er is geen sprake van een georganiseerde bedrijfstak schilderen met een eigen werkgeversorganisatie, maar schildersbazen maken onderdeel uit van de aannemersbranche. Die discussies daarentegen waren vruchtbaar en de uitkomst positief. In de geest van de BKS willen ook individuele werkgevers wel zaken doen met de SAO. Varossieau zelf heeft aangeboden de SAO-werkmeester schilderen met raad en daad te willen helpen. Afgesproken is dat technische adviseur Romeo Banwarie regelmatig SAO komt adviseren. Eerste advies is afgegeven bij het schoonmaken van het beeldje van Klas in de Palmenuin. Het langere termijn doel is te komen tot een gestructureerde aanpak tussen de opleiding en het bedrijfsleven. Wel moet bedacht worden dat de voorwaarden minder gunstig zijn dan bij de BKS.
Administratieve Organisatie
Bij de inrichting van de Administratie Organisatie (AO) werd/wordt SAO gecoacht door Ahmadali, hoofd interne controle van de DWI. Consciëntieus nam hij de een na de andere afdeling onder handen, en bemoeit zich intussen ook met de automatisering van het voorraadbeheer en het financieel systeem. Een strategische taak, waarvoor nog veel werk verzet moet worden.
Albert van de Lugt & Gerard Lutteken, Paramaribo, 17 november 2010
Vernieuwen van de website SAO De SAO beschikt over een eigen website, maar structuur en onderhoud voldoen niet. Het plaatsen van nieuwe teksten loopt (traag) via derden, en de gepresenteerde informatie is niet samenhangend en moeilijk vindbaar. Geheel vernieuwen van de website bleek bij nader onderzoek beter en goedkoper dan repareren. Met het vernieuwen is een begin gemaakt. Onder leiding van Herstellings voorzitter Sprenger hebben management en betrokken eisen geformuleerd, waaraan de nieuwe website moet voldoen. December-januari wordt de site gebouwd, en maart 2011 in gebruik genomen. Na grondige instructie van de gebruikers mbv van een nog te maken handleiding.
Johan Cruyff Ons werkbezoek verloopt in een positieve sfeer en gezamenlijk boeken we resultaten. Maar, om Cruyff te citeren: één duif maakt nog geen zomer!
Albert van de Lugt & Gerard Lutteken, Paramaribo, 17 november 2010
