NIEUWSBRIEF NIKIM nummer 9 Maart 2010 inleiding Met deze nieuwsbrief wil het NIKIM haar donateurs en andere geïnteresseerden periodiek informeren. De Nieuwsbrief komt twee tot drie maal per jaar uit. Actuele informatie over onze activiteiten, over interessante congressen en links treft u aan op onze site www.nikim.nl.
www.nikim.nl De nieuwe site van NIKIM is inmiddels weer enkele maanden in de lucht. We krijgen veel positieve reacties op de inhoud en nieuwe vormgeving. Ook de ledensite vult zich snel met gedegen achtergrondinformatie en wordt regelmatig bezocht door de leden. De komende periode willen we zowel de inhoud als de functionaliteit en vormgeving van beide sites nog verder verfijnen. Mocht je nog suggesties hebben, dan ontvangen we die graag. basisscholing 'Integrative Medicine Samen met Proeducation organiseert NIKIM in juni een basisscholing Integrative Medicine. De scholing is bedoeld voor paramedici, verpleegkundigen, maatschappelijk werkende en andere professionals binnen de zorgsector, werkzaam binnen instellingen of in de 1e lijn. Meer informatie over de inhoud van de scholing, de dagen en de kosten en de wijze van opgeven vindt u op
http://www.proeducation.nl/integrativemedicine.basiscursus/. online IM cursussen Op zoek naar een leuke (online) cursus op het gebied van Integrative Medicine? Dat is nog niet zo makkelijk te vinden, de keuze is zeer beperkt maar we hebben wat speurwerk gedaan en een paar interessante mogelijkheden gevonden. The Arizona Center for Integrative Medicine heeft bijvoorbeeld korte online cursussen op het gebied van Ayurveda, Nutrition & Cancer en Botanical Foundations. Op http://www.azcim.org/courses is uitgebreide informatie te vinden en staan ook de prijzen. Voor zover wij weten is dit de enige mogelijkheid om onderwijs op afstand te volgen.
Voor wie echt ambitie (en financiële mogelijkheden en tijd) heeft biedt het Center ook nog een Integrative Medicine Fellowship aan, gericht op artsen, nurse practitioners en physician assistants. Het curriculum voor dit Fellowship is ontwikkeld door Andrew Weil en de studie is 1000 uur in twee jaar tijd, met deels online studie. Hierover is meer te lezen op
http://integrativemedicine.arizona.edu/educ ation/fellowship/index.html. Duke Integrative Medicine biedt een programma dat middellang is, de Integrative Health Coach Professional Training Program, waarbij gedurende een aantal maanden vier modules onderwijs wordt aangeboden. Tussen de modules is steeds een pauze van enkele weken ingelast om het geleerde in de praktijk te brengen. Elke module bestaat uit vier lesdagen in één week, van woensdag tot en met zaterdag. Informatie hierover vindt u op
http://www.dukeintegrativemedicine.org/ind ex.php/professional-training/integrativehealth-coach-professional.html. goed nieuws: er ontstaan nieuwe netwerken Recent is er een tweetal netwerken opgericht van specialisten die bezig zijn met Integrative Medicine: Een netwerk van huisartsen en een netwerk van psychiaters. In Amsterdam is een netwerk van huisartsen opgericht welke 1x per 2 maanden bij elkaar komt. De eerstvolgende bijeenkomst is op maandag 22 maart. Meer informatie en aanmelden Amsterdams huisartsen netwerk (ook voor huisartsen buiten Amsterdam toegankelijk): Ilonka Brugemann,
[email protected] tel 06-54632125 Daarnaast is er een oriënterende eerste bijeenkomst van een nationaal netwerk van huisartsen geweest op 10 maart j.l. tijdens de lunch op het congres Integrale Psychiatrie "Zelfhelend vermogen". Meer informatie en aanmelden nationaal huisartsen netwerk: Elkana Waarsenburg ,
[email protected] tel 06-24121760 Het NNIP (Nederlands Netwerk Integrale Psychiaters) heeft op 9 maart j.l. zijn oprichtingsdag gehad. Voor meer informatie en aanmelden bij het Nederlands Netwerk Integrale Psychiaters:
http://www.congresintegralepsychiatrie.nl/N NIP/ Wieny Kampinga, netwerkcoordinator Mr. D.U. Stikkerlaan 1, 9675 AA Winschoten (0597) 456 709
[email protected]
1
studiereis Planetree Planetree Nederland organiseert in mei een studiereis naar Canada en VS naar excellente zorg. Het definitieve programma van de reis is nu bekend. Deze reis is een kans om zelf te proeven, toetsen en ervaren hoe mensgerichte zorg en cultuurverandering in Canada en de Verenigde Staten in de praktijk werkt en hoe Planetree en Magnet kunnen samengaan. Je krijgt inzicht de laatste innovaties van zorginstellingen die mensgerichte zorg, gastvrijheid en duurzame cultuurverandering al jaren lang in praktijk brengen. In principe is dit de laatste reis die we voorlopig op 'open inschrijving' organiseren, dus weet je iemand die mogelijk mee wil/moet, informeer hen dan nog even! Aanmelden
kan
tot
30
[email protected] en de definitief door bij 10 personen.
maart reis
via gaat
zorginspiratie Vorig jaar november leverde NIKIM een bijdrage aan de conferentie Inspiratie voor duurzame gezondheidszorg. Deze conferentie werd georganiseerd door de stichting Inspiratie voor duurzame gezondheidszorg, die innovaties promoot waarin patiënten partner zijn in een duurzaam stelsel van zorg. De stichting is het initiatief van Leo Kliphuis (LVG), Mariet Paes (Provinciale Raad Volksgezondheid en Maatschappelijke Zorg Noord-Brabant), Albert Peters (longarts en voorzitter Zorgnetwerk COPD Gooi en Vechtstreek), Koo Koningsberger (voorheen Verbindend Vernieuwen) en Jan Huisman (partner Adviesbureau Hasper en van der Torn). Bij duurzame gezondheidszorg draait het om gezondheid als uitkomst van een wisselwerking tussen de persoon en z’n fysieke, sociale, economische en maatschappelijke omgeving. Vanwege de overeenkomst in doelstellingen tussen deze stichting en NIKIM is er een intensieve samenwerking op gang gekomen tussen beide organisaties. Over de resultaten van deze samenwerking houden wij u via deze nieuwsbrief en via de site op de hoogte. samenwerking met Louis Bolk Instituut in onderzoek naar Integrative Medicine In 2009 is het NIKIM een strategisch samenwerkingsverband aangegaan met het Louis Bolk Instituut om het onderzoek in Nederland naar (de pijlers) van Integrative Medicine (IM) een impuls te geven. Inmiddels zijn er zes onderzoeksprojecten van start gegaan, o.a. in het Slotervaartziekenhuis te Amsterdam en het Rode Kruis Ziekenhuis te Beverwijk. Binnen de projecten wordt verder onder meer samengewerkt met het Van Praag Instituut en dr. Arine Vlieger van het Antonius Ziekenhuis te Nieuwegein. De eerste onderzoeksresultaten zijn afgelopen november gepresenteerd op het tweede Europese Congres voor Integrative
Medicine in Berlijn en ook op het komende ISCMR congres in mei 2010 Tromsø (Noorwegen) zijn we goed vertegenwoordigd. Via de nieuwsbrief houden we u op de hoogte van de uitkomsten van het wetenschappelijk onderzoek! Hieronder kunt u meer lezen over de onderzoeksprojecten. Heeft u vragen over het lopende onderzoek of wilt u binnen uw zorginstelling ook onderzoek doen naar Integrative Medicine, neemt u dan contact op met dr. Miek Jong van het Louis Bolk Instituut (
[email protected]) of Gabrielle Rutten, NIKIM (
[email protected]). onderzoek naar meningen over IM onder hoger management van zorginstellingen Eind vorig jaar hebben het Louis Bolk Instituut en het NIKIM, in samenwerking met Skipr (crossmediaal platform in de zorg), een landelijk onderzoek uitgevoerd om de kennis en attitude van medisch specialisten en het hoger management in zorginstellingen ten aanzien van Integrative Medicine in kaart te brengen. Een totaal aantal van 162 respondenten heeft een IM vragenlijst ingevuld, waaronder leden van de Raad van Bestuur (9%), (zorg)managers (11%), medisch specialisten (40%), artsen (12%) en overig (29%). Zij zijn werkzaam in ziekenhuizen (38%), GGZ instellingen (20%) en andere zorginstellingen (43%). Een artikel dat gewijd zal zijn aan de uitkomsten van het onderzoek zal binnenkort in het tijdschrift Skipr verschijnen en een wetenschappelijk artikel is in voorbereiding. wie promoveert in Nederland op onderzoek naar IM en CAM? Het Louis Bolk Instituut en het NIKIM voeren een kort inventariserend onderzoek uit om promovendi op het gebied van Integrative Medicine (IM) en Complementaire en Alternatieve Geneeswijzen (CAM) in Nederland in kaart te brengen. Deze inventarisatie is onderdeel van een groter onderzoek van de Europese onderzoeksorganisatie ISCMR (International Society for Complementary Medicine Research). Het onderzoek loopt nog tot en met mei 2010, maar inmiddels zijn er al 20 promovendi bekend die op het gebied van IM of CAM promoveren aan een Nederlandse Universiteit (o.a. Amsterdam, Utrecht, Rotterdam, Nijmegen). de houding van kinderartsen over CAM Recent Nederlands onderzoek heeft aangetoond dat 30 tot 40% van de kinderen die de kinderarts bezoeken in het afgelopen jaar een vorm van complementaire of alternatieve geneeswijzen (CAM) heeft gebruikt, variërend van eenvoudige homeopathische of kruidenmiddelen die bij de apotheek werden gekocht, tot behandelingen bij een therapeut zoals Reiki, osteopathie of
2
acupunctuur. Veel ouders bespreken dit niet of nauwelijks met de behandelend kinderarts. Anderzijds blijkt 60% het erg belangrijk te vinden dat de kinderarts adequate informatie over dergelijke behandelwijzen kan geven. Het doel van dit onderzoek, uitgevoerd door dr. Arine Vlieger (Antonius, Nieuwegein) en dr. Miek Jong (Louis Bolk Instituut), was om via een nationale survey, de attitude van Nederlandse kinderartsen te onderzoeken met betrekking tot complementaire en alternatieve geneeswijzen. In hoeverre maken kinderartsen zelf gebruik van CAM of verwijzen ze door naar CAM artsen/therapeuten? Bespreken kinderartsen CAM met hun patiënten en welke CAM behandelopties zouden ze bij bepaalde ziektebeelden aanraden? Maar liefst 25% van alle kinderartsen in Nederland heeft de enquête ingevuld. De resultaten zullen tijdens het ISCMR congres in mei (Noorwegen) worden gepresenteerd en een wetenschappelijke publicatie is in voorbereiding. onderzoek IM onder verpleegkundigen Het Van Praag Instituut, Nursing, NIKIM en het Louis Bolk Instituut voeren een onderzoek uit naar IM onder Nederlandse en Belgische verpleegkundigen. Dit onderzoek loopt parallel aan het onderzoek van NIKIM, Skipr en het Louis Bolk Instituut onder medisch specialisten en zorgmanagers. Doel van het onderzoek onder verpleegkundigen is vast te stellen in hoeverre Integrative Medicine door hen wordt toegepast en of hiervoor draagvlak is binnen de verschillende zorginstellingen. Ook wordt er gekeken of er verschillen, dan wel overeenkomsten zijn met de uitkomsten uit de enquête onder artsen en managers. De onderzoeksresultaten worden eind maart 2010 verwacht. In het meinummer van Nursing zal een uitgebreid artikel verschijnen over Integrative Medicine en de resultaten van het onderzoek en op 1 juni worden deze resultaten ook op het Congres Integrative Medicine gepresenteerd en besproken. gebruik van traditionele en complementaire geneeswijzen in een multi-etnische kinderpopulatie In het Slotervaartziekenhuis is in samenwerking met het Louis Bolk Instituut een onderzoek gestart naar het gebruik van traditionele, complementaire en alternatieve geneeswijzen (TCA) onder ouders van Turkse, Marokkaanse en Nederlandse kinderen. In het Slotervaart worden veel kinderen met chronische klachten gezien, en bekend is dat mensen met chronische klachten vaak ook TCA behandelmethoden gebruiken. De verwachting is, dat dit ook zo zal zijn op de kinderpolikliniek van het Slotervaart. Dit onderzoek is parallel opgezet aan een onderzoek van professor Nicola Robinson et al van de Thames University in Londen (2008).
Het onderzoek wordt uitgevoerd door een student van de Master Medische Antropologie en Sociologie van de Universiteit van Amsterdam onder leiding van het Louis Bolk Instituut. De hoofdpunten van het onderzoek zijn welke TCA therapieën ouders toepassen als hun kinderen ziek zijn, en welke beweegredenen zij daartoe hebben. Onderzocht wordt, op welke schaal TCA wordt toegepast en of sociaaldemografische kenmerken daarbij een rol spelen. Verder wordt onderzocht welke ideeën ouders hebben over het ontstaan van de ziekte van hun kind, en op welke punten aansluiting kan worden gevonden tussen hun ideeën en gegevens uit evidence based medicine (EBM). Veelal is voor traditionele geneeswijzen geen ‘evidence’ beschikbaar, en over de combinatie van traditionele geneeswijzen met reguliere geneeskunde is vaak weinig bekend. Door pluriformiteit in de keuzes van ouders te erkennen streeft het Slotervaart naar een open dialoog tussen ouders en artsen over de beste en veilige behandelcombinaties voor kinderen. symposium ‘Nieuwe concepten in de zorg’, woensdag 14 april 2010, 17.30 uur tot 20.45 uur, locatie Domus Medica in Utrecht De werkgroep Psychosomatische Obstetrie en Gynaecologie nodigt u uit om te luisteren naar experts op het gebied van nieuwe concepten in de zorg. Naast de opening van mevrouw J. ter Haar, voorzitter WPOG zal gynaecoloog mevrouw A. Omtzigt, werkzaam in het Flevoziekenhuis praten over Planetree, mevrouw K. Bongers, chirurg en bestuurslid NIKIM over integrative medicine in Nederland en in het Slotervaartziekenhuis, de heer J. Caron, orthopedisch chirurg en stafvoorzitter St. Elisabeth ziekenhuis over thema lenig en lief, prof. Dr. J. Kremer, hoogleraar VPG St. Radboud ziekenhuis over web 2.0. Het een en ander wordt afgesloten met een forum discussie en een hapje en drankje.
prikkel je zorg Op 28 en 29 mei a.s. organiseert De Levensboom op haar eigen locatie voor verpleegkundigen en verzorgenden het symposium Prikkel je Zorg Integrative Care. In interactieve workshops zullen zij door boeiende sprekers uitgenodigd worden op diverse manieren naar totale zorg te kijken. Er zal aandacht zijn voor de vier pijlers van Integrative Care: de gelijkwaardige zorgverlenerzorgvrager relatie, preventie en leefstijl, de helende omgeving en natuurlijk complementaire zorg. Sprekers zijn onder meer Ines von Rosenstiel, Gabrielle Rutten over EFT, Lide van der Vegt van Mammarosa en Mischa Nagel van Supplement. Meer informatie:
http://www.levensboom.com/
3
congres Nursing Integrative Medicine Het Van Praag Instituut en Elsevier gezondheidszorg organiseren op 1 juni 2010 een congres over Integrative medicine, speciaal voor verpleegkundigen. Directe aanleiding voor dit congres is de uitkomst van het Integrative Medicine onderzoek dat het Van Praag Instituut, Nursing, NIKIM en het Louis Bolk Instituut uitvoeren onder Nederlandse en Belgische verpleegkundigen. Wat betekenen de IM pijlers eigenlijk voor verpleegkundigen? Wat verandert er in hun dagelijkse zorgpraktijk als de principes van integrative medicine worden toegepast? Deze vragen komen uitgebreid aan bod op het congres Integrative Medicine in interessante presentaties en actieve workshops. Meer informatie of inschrijving:
www.elseviergezondheidszorg.nl/integrative medicine care for the future Op 18 en 19 juni dit jaar zal de tweede conferentie ‘Care for the Future’ in Amsterdam plaats vinden. Op grond van het erg succesvolle eerste congres in oktober 2009 heeft Supplement besloten om jaarlijks een congres te organiseren over Integrative Medicine. Deze tweede conferentie legt de nadruk op het gebruik van complementaire technieken bij de zorg voor patiënten met kanker. De eerste dag bestaat grotendeels uit parallelle workshops en ronde tafel ontmoetingen. De tweede dag beslaat onder meer een plenaire sessie met inmiddels wereldbekend sprekers. Dit onderdeel wordt georganiseerd in samenwerking met de Society for Integrative Oncology. Meer informatie:
http://www.sup.nl/opleiden/careforfuture/ vierde Congres Integrale Psychiatrie "Zelfhelend vermogen" Op 10 maart jl. vond al weer het vierde congres integrale psychiatrie plaats. Dit keer met als thema ‘Zelfhelend vermogen’. Een van de ontwikkelingen, die het congres heeft voortgebracht is de vorming van twee netwerken, een netwerk voor integrale psychiaters en een landelijk netwerk van huisartsen.
http://www.congresintegralepsychiatrie.nl/c ongres_2010/ integrative Medicine door IFMSA voor geneeskunde studenten in Bangkok, Thailand IFMSA (International Federation of Medical Students’ Associations) hield haar jaarlijkse General Assembly, in maart 2010 in Bangkok, Thailand. Meer dan 1000 medische studenten uit 90 landen kwamen bijeen om onder andere te discussiëren over nieuwe projecten, over hun beleid en om bestuursleden te kiezen. Als thema voor de General Assembly maart 2010 is Integrative Medicine gekozen, nadat een prima
proposal door Nederlandse studenten was ingestuurd. Tijdens de General Assembly werden workshops georganiseerd over onder andere complementaire geneeswijzen en Integrative Medicine. Tevens werd er een tijdschrift uitgedeeld over dit belangrijke thema, waarvoor wereldwijd nog weinig kennis onder geneeskundige studenten is. In de PRI General Assembly hebben Ines van Rosenstiel, David Kopsky, IOCOB en Mischa Nagel, eindredacteur Supplement een driedaagse workshop verzorgd over Integrative Medicine voor medische studenten uit verschillende landen zoals Thailand en Taiwan. Er werd gesproken over evidence-based en veilige complementaire geneeswijzen, waar onder meer het IOCOB onderzoek naar doet en een prachtig handzame website voor heeft ontwikkeld. Ook werd de marktwerking van complementaire en alternatieve geneeswijzen behandeld en wereldwijde implementatiemodellen over IM. Er werden trainingen gegeven over culturele verschillen en multidisciplinaire samenwerking binnen de gezondheidszorg. Onderdelen die beide belangrijk zijn voor de implementatie van IM in de toekomst. Na drie dagen was het doel bereikt om de kennis over complementaire geneeswijzen en IM onder de geneeskundige studenten te vergroten. Het was voor ons een prachtige gelegenheid om onze expertise door te geven aan de toekomstige artsen. Te zijner tijd zal er een uitgebreid artikel worden gepubliceerd in het Supplement. verwachte congressen 19-21 mei 2010 5th International Congress on Complementary and Medicine Research, Tromsø, Norway.
http://www.iccmr2010.com/ 1 juni 2010 Congres Integrative Medicine door Nursing in samenwerking met het Van Praag Instituut De Reehorst te Ede
http://www.elseviergezondheidszorg.nl/102 8612/Integrative-Medicine.html 18 en 19 juni 2010 “Care for the future 2010: integrative oncology: a new era in cancer care ” Amsterdam
www.sup.nl 26 – 28 november 2010 Derde Europese congres, Berlijn Andere interessante congressen:
http://www.imjournal.com/index.cfm/fuseac tion/Content.Main/id/47 of http://nikim.nl/?page_id=46
4
over NIKIM Het NIKIM werd opgericht in 2006. Haar doelstellingen zijn het bevorderen van informatie en kennis van Integrative Medicine en een verantwoorde voorlichting daarover aan alle belangengroepen. Activiteiten die NIKIM in Nederland heeft ondernomen zijn onder anderen: 1. De organisatie van studiedagen en wetenschappelijk symposia; 2. Het geven van voorlichting en gastcolleges aan diverse onderwijsinstellingen en organisaties; 3. Het kritisch volgen van en zelf naar voren treden in publieksmedia betreffende Integrative Medicine; 4. Het inventariseren en adviseren van betreffende literatuur en wetenschappelijke onderbouwing in Integrative Medicine; 5. Het stimuleren van onderzoek naar Integrative Medicine en van de publicatie en verspreiding van onderzoeksresultaten; 6. Het actief netwerken met geïnteresseerde specialisten en therapeuten met betrekking tot Integrative Medicine; 7. Het uitgeven van een elektronische nieuwsbrief Integrative Medicine 2 tot 4 maal per jaar; 8. Het actualiseren van de informatie op de website; 9. Het bieden van een doorlopende agenda met nationale en buitenlandse congressen Integrative Medicine. Meer inhoudelijke bijzonderheden zijn te vinden op de website www.NIKIM.nl Op Europees niveau is het NIKIM vertegenwoordigd in de editorial boards van het tijdschrift FACT (Prof. E. Ernst) en de European Journal of Integrative Medicine (Prof. S. Willich). nadere informatie Mocht u naar aanleiding van de nieuwsbrief nader geïnformeerd willen worden over de activiteiten van NIKIM neemt dan contact op via
[email protected]. Wij beantwoorden graag uw vragen. tot slot Wilt u een bijdrage leveren aan de doelstellingen van NIKIM, neem dan eveneens contact met ons op via
[email protected]. Hebt u informatie die interessant kan zijn voor onze donateurs, laat het ons dan weten, dan plaatsen we deze informatie op de site of in de volgende nieuwsbrief.
5
