Nieuwsbrief. Literatuur STEDELIJK OPVANGINITIATIEF GENT

STEDELIJK OPVANGINITIATIEF GENT Juli 2014 - nummer 24 - jaargang 7

Nieuwsbrief De rode draad door deze nieuwsbrief is literatuur. Op Wikipedia vindt u een overzicht van “de belangrijkste boeken uit de wereldliteratuur”. Aan een honderdtal schrijvers (uit 54 landen) werd gevraagd om een lijst op te stellen van werken die zij de beste en belangwekkendste vonden. De Ilias van Homerus, Don Quichot van Cervantes, de sprookjes van Hans Christian Andersen en de klassiekers van Shakespeare staan er broederlijk naast elkaar. Dostojevski bleek het best vertegenwoordigd te zijn. Wij vroegen enkele bewoners om u te gidsen door hun favorieten en om een lees-tip. Het “beste (soort) boek” blijft natuurlijk afhankelijk van smaak, leeftijd en omstandigheden. Maar zo nu en dan kruipt een auteur onder je huid. Gelukkig leven we in een land waar censuur geen kans krijgt, waar openheid en tolerantie centraal staan en waar visies mogen verschillen en verrijkend kunnen werken. De wereldbibliotheek ligt aan onze voeten, grijp de kans zou ik zeggen. En voor wie nog een stimulans nodig heeft om in een boek te duiken: “Wie schrijft die blijft en wie leest, leeft dubbel!”

Ann Vanheule, Directeur Dienst Asiel- en Vluchtelingenbeleid

Literatuur

Tsjyngyz Ajtmatov

12/12/1928 - 10/06/2008

Aan het woord: N uit Kirgizië Tsjyngyz Ajtmatov is een bekend figuur uit de Kirgizische literatuur. Hij werd geboren in het noorden van Kirgistan (Kirgizië), en zijn naam verwijst naar de eretitel van Dzjengis Khan. In 1990 werd hij ambassadeur van de Sovjet-Unie in Luxemburg. Vervolgens was hij tot maart 2008 ambassadeur van Kirgizië voor Frankrijk en de Benelux en leefde hij in Brussel. Later werd hij ook ambassadeur bij de NAVO, de Europese Unie en UNESCO. Ajtmatov schreef vooral over de folklore en in zijn vertellingen spelen de Kirgizische traditie en cultuur een belangrijke rol. Ajtmatov's doorbraak en hiermee ook zijn bekendste (en later ook verfilmde) werk is de novelle Dzjamilja. Het is een liefdesgeschiedenis die zich afspeelt in Kirgizië ten tijde van de zomer van het oorlogsjaar 1943. Louis Aragon vertaalde het werk naar het Frans en schreef in zijn voorwoord: "Ik zweer het, de mooiste liefdesgeschiedenis ter wereld." En de Duitse zanger Hannes Wader werd erdoor geïnspireerd tot het schrijven van het lied ‘Am Fluss’ (aan de rivier).

Inhoud 1

Voorwoord

2

Aan het woord: N uit Kirgizië over Tsjyngyz Ajtmatov

3

Aan het woord: M uit Irak over auteurs in Irak / Al-Mutanabbi-straat

4

Aan het woord: H uit Irak over literatur, boeken en schrijvers uit Irak en het Midden-Oosten

5

Land in de kijker

6

Land in de kijker (vervolg)

7

Open terugkeercentrum Holsbeek

8

Beleidsvoorstellen vluchtelingenwerk

9

Beleidsvoorstellen (vervolg) / Recept: broodpudding

10

Voorstelling Nils Baetens / Een terugkeerverhaal

11

Asielstatistieken

12

Gezocht / De Bewoners / Colofon

Andere belangrijke werken van Ajtmatov zijn de korte novellen Afscheid van Goelsarý, Het Witte Schip, De dag duurt langer dan een eeuw en De Bouwstijger. Op school heb ik ‘Het Witte Schip ’ gelezen. Het hoofdpersonage van deze novelle is een weesjongen van 7 jaar. Hij woont in Kirgizië, aan de oever van het Issyk-Kul (Warme meer) samen met de jager Orzokul en zijn vrouw Beckey (de tante van de jongen). Maar niemand trekt zich het lot van het kind aan. De jongen kent niet veel vreugde in zijn leven en omdat hij niemand heeft om mee te praten, vertrouwt hij zijn gedachten toe aan levenloze voorwerpen: aan de stenen rondom hem, aan een verrekijker, aan zijn schooltas. In zijn gedachten fantaseert hij over zijn vader die vele jaren geleden verdween. In zijn idee is hij een zeeman die op een mooi wit schip vaart. De jongen wil dan ook in een vis veranderen zodat hij naar het witte schip kan zwemmen. Het einde van het verhaal is tragisch. Het kind dat vernederd is door de wrede en bedrieglijke wereld van de volwassenen, kan dit alles niet langer aanzien. Daarom beeldt hij zich in dat hij in een vis verandert en in het meer zwemt. Niemand merkt uiteindelijk dat de jongen verdwenen is…. Dit boek heeft een diepe indruk op me nagelaten. Het deed me stilstaan bij de wereld waarin we wonen. Wanneer zou er een tijd komen waarin er geen aanslagen meer zijn, waarin mensen stoppen met elkaar te doden, wanneer de waarheid zeggen niet betekent dat je moet lijden? Ik werd me er van bewust dat we ons lot, samen met het lot van anderen, in eigen handen hebben. Hoe onmogelijk dit ook lijkt. Ik raad het boek dan ook aan. Ik ben ervan overtuigd dat mensen die “Het Witte Schip ” lezen, bewuster zullen worden van hun eigen leven, en zullen proberen om het samenleven te verbeteren in een wereld waarin mensen gelukkiger kunnen zijn. 2

Iraakse schrijvers behandelen een breed en erg divers spectrum aan onderwerpen. Dat kan gaan over de Arabische taal en hoe die is ontstaan, over de klassieke oudheid maar ook over de meer hedendaagse geschiedenis. De literatuur omvat politieke en religieuze onder werpen maar ook culturele en sociale vraagstukken en filosofische en psychologische thema’s. Deze worden verwerkt in poëzie, in redekunst en in fictieve en non-fictieve proza.

Aan het woord: M uit Irak

Auteurs in Irak Boeken kopen we traditiegetrouw op de boekenmarkt in Al-Mutanabbi, vooral op vrijdag want dat is onze wekelijkse ontmoetingsdag en het ideale moment om literatuur en ideeën met elkaar uit te wisselen. De slechte financiële situatie waarin veel Irakezen zich tegenwoordig bevinden, maakt dat veel boekenliefhebbers zich tot het internet wenden. Op de digitale manier komen ze goedkoop aan het gewenste leesmateriaal. Voor mij persoonlijk zijn échte boeken nog steeds onvervangbaar en verkies ik deze boven de digitale versie. Noch het internet, noch televisie of welke andere vorm van moderne technologie ook, kan het genot van een papieren boek vervangen. Boeken hebben dan ook een speciale plek in mijn hart. De populairste werken in Irak zijn de literaire werken, zoals deze van Dostojewski, Tolstoj en Gorki. Maar ook biografieën (bv. over het leven van Che Guevara) en boeken over taal en informatica scoren goed. Religieuze boeken met verhalen over onze Profeet en Zijn volgelin-

gen zijn momenteel erg populair, net als onze gebedenboeken. Evenals de werken van Dr. Ali AlWardi ( een erg bekende Iraakse professor sociale historiek) en poëzie van Nizar Qabbani, al-Sayyab en Ahmed Matar. Ik lees graag de Arabische schrijvers Naguib Mahfouz, Gibran Khalil Gibran, Abdel-Halim Mahmoud en Mostafa Mahmoud. Ook de sociaalwetenschappelijke werken door Dr. Al-Wardi en de gedichten van Ahmed Matar, Nizar Qabbani en Farouk Juweidah kunnen me bekoren. Hiernaast waardeer ik buitenlandse auteurs zoals Agatha Christie, Victor Hugo, Che Guevara, Charles Dickens en Tolstoi. Maar mijn absolute nummer een is de schrijfster Ahlam Mosteghanemi. Ik hou van haar oeuvre omdat ik haar schrijfstijl zo romantisch, mooi en gevoelig vind. Ze kan perfect uitdrukken wat vrouwen voelen! Wat me vooral bevalt in literatuur is de aandacht voor het detail en het proberen doorgronden van de menselijke ziel. Op die manier ver-

3

schaffen boeken ons inzicht in onszelf en in zaken die niet altijd voor de hand liggend zijn. Russische literatuur van bv. Tolstoj slaagt er erg goed in om onze innerlijke gevoelens en emoties te uiten. Of ik een aanrader heb, een boek dat iedereen zou moeten lezen? Ja, dat is de verhalenbundel “Kalila en Dimna” (uit het Perzisch in het Arabisch vertaald door Abdullah Ibn al-Muqaffa als “Kalīlah wa Dimnah”). Dit boek telt 5 hoofdstukken en het is een verzameling van fabels uit het dierenrijk, die gelden als metafoor voor onze kennis en onze menselijke moraal. Het is het verhaal van de filosoof Bulba (of Bidaba) die van een Indische koning de opdracht krijgt een allegorisch verhaal te schrijven over de menselijke wijsheid. Heel erg mooi! (nvdr. de hoofdpersonages zijn twee – heel verschillende - jakhalzen, Kalila en Dimna , die leven in een dierenrijk geregeerd door een Leeuwenkoning. Alle thema’s zoals vriendschap, recht, onrecht, samenleven van rassen, cultuur… komen aan bod.)

Aan het woord: H uit Irak

Bij ons in Irak vind je alle soorten boeken, of het nu literaire werken zijn dan wel wetenschappelijke, sociaal-culturele, religieuze of politieke. Ze zijn vrij eenvoudig te verkrijgen en goedkoop. Hetzelfde geldt ook voor buitenlandse boeken.

Literatuur, boeken en schrijvers

Zowel in Bagdad als in andere provincies zijn er veel openbare bibliotheken waar iedereen kan ontlenen. Hiernaast heb je de gespecialiseerde bibliotheken van de universiteiten waar er wetenschappelijke werken ter beschikking zijn, als studiemateriaal. Daar vind je ook recente werken en tijdschriften over o.a. geneeskunde, architectuur en bouwkunde, natuurkunde, biologie en astronomie. Er is ook een ruim aanbod aan boekenwinkels: zo is er in Baghdad de “Al Saray”-markt, gelegen in het oude, historische centrum in de Mutanabbistraat (vernoemd naar de 10eeeuwse Iraakse poëet Al-Mutanabbi). Daar kan je alle soorten (erg) oude en nieuwe boeken kopen en verkopen. De komst van het internet maakt het eenvoudiger om aan leesmateriaal te komen. Vooral voor studenten is dit een zegen.

uit Irak en het Midden-oosten

Censuur en controle door de overheid op boeken is er in Irak nauwelijks. Enkel erg opruiende literatuur die onze overheid beledigt valt hieronder. Bovendien is censuur zinloos want je vindt deze boeken gewoon terug op het internet. Irakezen staan bekend om hun literaire interesses. Veel Iraakse, Arabische (en ook Westerse) schrijvers hebben hun stempel gedrukt op het gedachtengoed van de mensen, op hun ontwikkeling en bezigheden en op het culturele erfgoed. Zo zijn ook verschillende stromingen en ideeën gegroeid binnen de Iraakse maatschappij: bv. de interesse voor het Marxisme of het Leninisme, beïnvloed door belangrijke denkers uit het Midden-Oosten en omstreken. Persoonlijk geniet ik van diverse literatuur, maar wat ik het meeste koester is poëzie en dan vooral deze van Badr Shakir Sayyab en de dichter Marouf al-Rusafi. En ik ben ook erg geïnteresseerd in de mysteries van de Bermuda driehoek en het ontstaan van de mensheid. Mijn huisbibliotheek telt vele boeken: Iraakse, Arabische en buitenlandse. Voor mij zijn Ihsan Abdel Quddous, Mahmoud El Akkad en Elia Abu Madi de beste Arabische schrijvers. Daarnaast lees ik ook erg graag Tolstoj, Victor Hugo en Agatha Christie. Wist je trouwens dat deze laatste een 4-tal jaar in Irak heeft gewoond? Ze schreef er o.a. “Murder on the Orient Express”.

Al-Mutanabbi-straat De Al-Mutanabbi-straat is gelegen tussen de Tigris-rivier en de Al-Rashid- straat, in het historische centrum van Bagdad. De straat dateert nog uit de tijd van het Kalifaat van de Abbasiden en het Ottomaanse Rijk. Het is al lang het literaire centrum in het hart van de stad, dé plek om boeken te kopen, verkopen of te ruilen. Enerzijds vind je er de openbare boekenmarkt waar talloze verkopers vanuit busjes, kraampjes of op de voetpaden hun koopwaar (moderne zowel als oude boeken) slijten. Hiernaast zijn er ook verschillende boekenwinkels en bibliotheken waar je zowel Arabische als Engelse lectuur aantreft. Helaas brandden in 2003 enkele grote bibliotheken af. In tijden van crisis nam de bewuste straat een andere rol aan. Toen Irak en Bagdad in 1991 getroffen werden door economische sancties, brak voor veel mensen een financieel moeilijke periode aan. Dit had ook een effect op de publicatie van boeken en de verkoop ervan. Op dat ogenblik veranderde de Al-Mutanabbi- straat in een plek waar diegenen die het hardst getroffen werden door de economische crisis hun bezittingen konden verkopen.

4

In het eerste kwartaal van dit jaar registreerde de Dienst Vreemdelingenzaken 97 asielaanvragen van mensen afkomstig uit Iran. Daarmee staat het op de 9de plaats, een plaats die het vooral te danken heeft aan de meervoudige asielaanvragen: met 72 meervoudige aanvragen bekleedt het hier immers de 5de plaats. Met 70 erkenningen op een totaal van 134 beslissingen in 2014 heeft het land een erkenningsgraad van 52,2%, waarmee het op de 4de plaats staat.

Land in de kijker

Iran Geografie Iran is een Aziatisch land, tussen de Perzische Golf in het zuiden en de Kaspische Zee in het noorden. In het westen grenst het aan Irak, Turkije, Armenië en Azerbeidzjan en in het oosten aan Turkmenistan, Afghanistan en Pakistan. Iran ligt op de breuklijn van de Euraziatische en de Arabische plaat, waardoor het landschap erg bergachtig is. Het Zagrosgebergte in het westen en de Elboers in het noorden zijn de belangrijkste bergketens. In deze laatste bevindt zich ook de Damavand, een vulkaan die met 5607m het hoogste punt van het land is. De hoogste toppen in de Elboers zijn bedekt met eeuwige sneeuw. In het noordwesten van het land vinden we het Urmiameer terug, met een gemiddelde oppervlakte van 5200km². Het is het grootste meer van Iran en het tweede grootste zoutmeer ter wereld. Ten oosten van het Zagrosgebergte ligt het Hoogland van Iran. In deze woestijn kan de temperatuur ’s zomers oplopen tot 50°C. In het noorden van het land zijn er onder invloed van de Kaspische Zee enkele subtropische wouden.

respectievelijk 16 en 10% van de bevolking. De hoofdstad Teheran is de grootste stad. Perzisch is de officiële taal en voor ongeveer de helft van de bevolking is het ook de moedertaal. Omdat het ook de taal van het onderwijs en de media is, wordt het Perzisch ook door de rest van de bevolking begrepen en gesproken. Andere grote talen zijn Azerbeidzjaans, Koerdisch en Luri.

Demografie Iran heeft bijna 80 miljoen inwoners, van wie ongeveer 61% Perzen zijn. De top drie van etnische groepen wordt verder aangevuld met Azerbeidzjanen en Koerden, goed voor 6

Het Twaalver Sjiisme is de staatsreligie van Iran en heeft een grote invloed op het dagelijkse leven in Iran en op de politiek. 99,4% Van de Iraniërs zijn moslims: ongeveer 90% zijn sjiieten, soennieten maken 10% uit. Daarnaast zijn er enkele andere, kleine gemeenschappen, waaronder christenen, zoroastriërs, joden en hindoes. Deze minderheden zijn in principe erkend en beschermd, hoewel christenen die anderen bekeren wel vervolgd zouden worden.

geestelijken onder leiding van Ayatollah Ruhollah Khomeini een theocratisch regime installeerden in wat bekend staat als de Iraanse Revolutie. Een nieuwe maatschappij, gebaseerd op de sharia en geleid door geestelijken, werd gevestigd. Ayatollah Khomeini bekleedde het ambt van Hoogste Leider van Iran tot zijn dood in 1989, om daarna opgevolgd te worden door Ayatollah Ali Khamenei. In 1997 werd Mohammad Khatami verkozen tot president. Deze hervormingsgezinde president probeerde een aantal veranderingen door te voeren. Conservatieve politieke en geestelijke leiders verhinderden dit, met steun van de veiligheidsdiensten. In 2005 leidde dit tot de verkiezing van Mahmoud Ahmedinejad tot president. Hij volgde een conservatieve lijn en schroefde heel wat veranderingen van zijn voorganger terug. In 2009 werd hij - na betwiste verkiezingen met daaropvolgende onrusten - herkozen met bijna 2/3 van de stemmen.

Economie Export van aardolie en aardgas is bepalend voor de Iraanse economie. Iran beschikt immers over respectievelijk 10 en 15% van de wereldwijde voorraad van deze producten. Andere grondstoffen die in Iran ontgonnen worden zijn o.a. steenkool en koper. Iran zit in de overgang van een planeconomie naar een vrije markteconomie. Maar prijscontrole en subsidiëring wegen op de economie en zetten een rem op private ondernemingen, die vooral terug te vinden zijn in kleinschalige bedrijfjes, landbouw en diensten. Het land heeft ook te kampen met wijdverspreide corruptie en een uitgebreide informele economie. Internationale sancties, ingesteld na de Iraanse Revolutie in 1979 en versterkt door het Iraanse nucleaire programma, verhinderen nucleaire en militaire exporten naar Iran en richten zich tegen de uitvoer van olie en gas. De hierdoor ontstane werkloosheid veroorzaakte een “brain drain”, met veel jonge, hoogopgeleide Iraniërs die in het buitenland een job zoeken. Sinds de verkiezing van de nieuwe, meer gematigde president Ruhani in

juni 2013, zijn de sancties echter versoepeld en lijkt de Iraanse economie aan een heropleving toe.

Geschiedenis en actualiteit Het land Iran bestaat reeds sinds de 6de eeuw voor Christus en is een van de bakermatten van de menselijke beschaving. De naam Perzië, zoals het rijk tot 1935 heette, spreekt vaak meer tot de verbeelding. Doorheen de eeuwen werd het veroverd door Grieken, Arabieren, Turken en Mongolen. Het is een van de weinige landen die in de 18de en de 19de eeuw vrij goed kon weerstaan aan invloeden van het Westen, hoewel er wel invloed was vanuit het Verenigd Koninkrijk en Rusland. De Kaukasus, Tadjikistan, Oezbekistan, Kirgizië en Turkmenistan werden door Rusland op Perzië veroverd. Tot 1979 regeerde de Pahlavi-dynastie met ijzeren hand over het land. De Pahlavi’s verleenden zichzelf de titel van koning of sjah. Het dictatoriale regime werd gesteund door het Westen om geopolitieke en economische redenen. In 1979 moest de sjah in ballingschap gaan, nadat conservatieve 6

In 2013 nam de meer gematigde Hassan Rohani de positie van president over. Hij stelde zich verzoenend op tegenover het Westen. In het najaar van 2013 leidde dat al tot een overeenkomst met de VN Veiligheidsraad over de verlichting van de sancties tegen het regime, naar aanleiding van toenemende openheid over het nucleaire regime van Iran. Feiten en cijfers Officiële naam: Islamitische Republiek Iran Hoofdstad: Teheran Oppervlakte: 1.628.750 km² Bevolking: 79.853.900 Levensverwachting: 70,89 jaar Ter vergelijking: België O: 30.528 km² B: 10.444.268 L: 79,78

Bronnen: CIA World Factbook; laatste update: juli 2013; https://www.cia.gov http://nl.wikipedia.org http://en.wikipedia.org www.diplomatie.be

Bezoek aan Open Terugkeercentrum in Holsbeek Sinds 13 mei 2013 worden gezinnen met minderjarige kinderen zonder verblijfsstatuut die materiële hulp vragen bij het OCMW toegeleid naar het Open Terugkeercentrum van de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) in Holsbeek. Anders dan bij de bewoners van de open terugkeerplaatsen (OTP) sluit de opvang in Holsbeek niet aan op een afgelopen asielprocedure, maar gaat het over gezinnen met kinderen voor wie de termijn van het Bevel om het Grondgebied te Verlaten (BGV) al verstreken is en die dus zonder geldige verblijfsdocumenten in België verblijven. Op 25 maart 2014 bracht Katrien Van Gelder, projectverantwoordelijke vrijwillige terugkeer, een werkbezoek aan dit Open Terugkeercentrum. Het centrum is ondergebracht in een voormalig Formule 1-hotel op een industrieterrein in Holsbeek, in de buurt van Leuven en heeft een capaciteit van 85 personen. Directeur Marijke Deroover benadrukt dat de bedoeling van het centrum is opvang te bieden die gericht is op een duurzame oplossing. Hiertoe krijgen de bewoners al van bij het begin van hun verblijf gedetailleerde informatie over de betekenis van het Bevel om het Grondgebied te Verlaten (BGV), over de kansen op verblijfsrecht van de eventueel nog lopende verblijfsprocedures en over de mogelijkheden van vrijwillige terugkeer. Bewoners krijgen dus zeer snel een realistisch beeld van wat wel en niet mogelijk is, en worden gesensibiliseerd om een beslissing te nemen. Tegelijkertijd worden de nog lopende verblijfsprocedures versneld. Ook start de DVZ een identificatieprocedure zodat bij een eventuele terugkeer naar het land van herkomst - al dan niet vrijwillig - de nodige administratieve formaliteiten reeds vervuld zijn. Er werken 4 coaches in het centrum die de bewoners begeleiden bij deze beslissing: 2 coaches van Dienst

Vreemdelingenzaken en 2 coaches van Fedasil. Deze coaches zijn aanwezig in het gebouw en quasi permanent bereikbaar voor de bewoners. Daarnaast krijgt elk gezin in de loop van het verblijf een aantal structurele gesprekken met de coaches. Ten laatste in week drie wordt aangestuurd op een definitieve beslissing. 30 dagen is weliswaar kort om een dergelijke ingrijpende beslissing te nemen, maar volgens de coaches drukt deze korte termijn de bewoners met de neus op de feiten en maakt het ook duidelijk dat er echt een beslissing moet komen. Gezien het Open Terugkeercentrum nog maar kort bestaat, is de methodiek om deze mensen te begeleiden in het beslissingsproces nog een work in progress. Er is een werkgroep gestart met medewerkers van zowel Fedasil als de DVZ die, op basis van de ervaring van de coaches tot hiertoe, bezig is een methodiek uit te werken voor de begeleiding en de gesprekken met de bewoners. Er gaat ook specifieke aandacht naar het feit dat er steeds minderjarige kinderen bij betrokken zijn. Bewoners die na 30 dagen geen oplossing hebben, worden overgebracht naar de open woonunits van Dienst Vreemdelingenzaken. De familie kan eventueel daar ook nog intekenen op vrijwillige terugkeer. Indien het gezin 7

hier niet voor kiest, wordt overgegaan tot gedwongen terugkeer. In de praktijk keert slechts een klein percentage van de bewoners van Holsbeek vrijwillig terug naar het land van herkomst. Andere gezinnen worden doorverwezen naar andere opvang nadat een nieuwe asielaanvraag in overweging wordt genomen of worden overgebracht naar de open woonunits met het oog op een gedwongen terugkeer. Voor ongeveer de helft van de families wordt geen duurzame oplossing gevonden. Zij verdwijnen meestal nog voor de opvangtermijn van 30 dagen afloopt. Op het moment van het bezoek waren er in Holsbeek vooral gezinnen uit Servië, Kosovo en Rusland (vaak minderheidsgroepen). Het profiel van de bewoners was zeer divers qua leeftijd en gezinssamenstelling. Er komen zowel alleenstaande moeders als gezinnen met kinderen terecht. Het voormalige Formule 1-hotel, met weliswaar erg kleine kamers en beperkte mogelijkheden tot koken en ontspanning, is door de medewerkers zo aangenaam mogelijk ingericht, met vrolijke kleuren en een speelruimte voor de kinderen. Het verblijf in het centrum is sowieso beperkt in de tijd, maar gezinnen die hun kinderen tijdens de duur van het verblijf in het centrum naar school willen sturen, worden hierin ondersteund.

Nieuwe regering

Nieuw (asiel)beleid? De verkiezingen van 25 mei markeerden het einde van Di Rupo I. De regering Di Rupo I kwam tot stand na een lange onderhandelingsperiode, waardoor de ploeg ruim een kwart van de regeerperiode verloren had zien gaan. Maggie De Block, Staatssecretaris van o.m. Asiel en Migratie, bleek de afgelopen jaren een van de meest opgemerkte leden van de regering Di Rupo I. Voor het eerst in jaren kende het Belgische asielbeleid één gezicht en een duidelijk beleid. In de aanloop naar de verkiezingen stelde Vluchtelingenwerk Vlaanderen (VWV) een nota op met een aantal voorstellen. We vatten de thema’s asielprocedure, opvang en terugkeer hier beknopt samen.

• Asielprocedure VWV vraagt een transparante en meer “eerlijke” asielprocedure, en dit op verschillende niveaus. Op het niveau van het CGVS vraagt VWV om het mogelijk te maken om tegenstrijdigheden en ongeloofwaardigheden te bespreken voordat een definitieve beslissing (enkel vatbaar voor beroep) genomen wordt. Daarnaast wordt gepleit voor de afschaffing van de versnelde asielprocedure voor asielzoekers uit “veilige herkomstlanden”. De Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (RvV) moet een volwaardig beroepsmiddel worden, die zelf dossiers kan onderzoeken en waarbij advocaten en asielzoekers effectief gehoord kunnen worden. VWV pleit voor begeleiding en juridisch advies op maat, ook aan het begin van de procedure (DVZ), waar dat nu zeer moeilijk is. Toegankelijke, kosteloze juridische bijstand moet ge8

waarborgd zijn en de kwaliteit moet verbeteren (bv. door aan alle balies opleidingen vreemdelingenrecht in te richten). Staatlozen moeten tijdens hun procedure een tijdelijk verblijfsrecht krijgen. En erkenning zou ook verblijfsrecht moeten impliceren. VWV vraagt om het duidelijke engagement om van resettlement of hervestiging een volwaardig luik binnen het asielbeleid te maken. • Opvang De huidige opvang in drie fasen (collectief, individueel en open terugkeerplaatsen) zou moeten vervangen worden door een korte oriënteringsfase, waarbij men kijkt of de asielzoeker in kwestie beter af is in een collectieve of individuele structuur. Deze laatste verdient de voorkeur, omdat die het best de autonomie van de asielzoekers kan garanderen.

verschillende opvangplaatsen moeten zowel beter in kaart gebracht als beter benut worden. De vrijwillige of gedwongen terugkeer VWV pleit voor de afschaffing van de open terugkeerplaatsen, zodat asielzoekers in hun bekende omgeving en samen met hun vertrouwde begeleiders het terugkeertraject kunnen opstarten. De focus moet liggen op vrijwillige terugkeer in plaats van op gedwongen terugkeer, met gepaste middelen en investeringen in de slaagkansen van re-integratie op lange termijn.

De collectieve opvang kan dan omgevormd worden naar “semi-collectieve” opvang, waarbij zoveel mogelijk autonomie gecombineerd wordt met gemeenschappelijke faciliteiten. Deze vorm van opvang kan aangewezen zijn voor specifieke doelgroepen (bv. alleenstaande ouders of personen met een handicap). Opvang moet er zijn tijdens de volle-

dige asielprocedure, dit is inclusief de beroepsprocedure (en dus ook tijdens cassatieberoep) en ook tot aan de overdracht naar een ander land dat verantwoordelijk blijkt volgens de Dublinverordening. Duidelijke, bindende kwaliteitsnormen voor het volledige opvangnetwerk zijn een must. De specialisaties van de

Er moet controle zijn op de naleving van mensenrechten bij gedwongen uitzetting, die niet meer mogen plaatsvinden naar landen of regio’s in oorlog. Ook nazicht van de efficiëntie en de impact op de mensenrechten van maatregelen als terugnameakkoorden, inreisverboden en het bureau Sefor, is nodig. Voor personen die om uiteenlopende redenen niet terug kunnen keren, wil VWV een oplossing, zodat mensen die niet terug kunnen niet nodeloos opgesloten worden, maar een (tijdelijk) verblijfsstatuut krijgen.

We wachten met u af welke voorstellen het regeerakkoord halen en welke zullen sneuvelen. Voor de integrale nota verwijzen we graag naar de website van Vluchtelingenwerk: www.vluchtelingenwerk.be

Restverwerking in het SOI: BROODPUDDING Ingrediënten • 1/2 liter volle melk • 100 gr bruine suiker • 100 gr witte suiker • 300 gr (oud) brood • 200 gr rozijnen • 5 eieren • 1 vanillestok

Snij het brood in hele kleine stukjes. Giet de warme melk over het brood en plet alles tot een dikke brij. Meng er de rozijnen en de losgeklopte eieren onder. Beboter een bakvorm en giet er het mengsel in, en laat dit 45 minuten bakken in de oven. Serveer lauw of koud. Smakelijk!

Bereiding Verwarm de oven voor op 200° C. Snij de vanillestok in de lengte doormidden, en haal er de zaadjes uit. Verwarm de melk met de suiker en voeg er de vanillestok én de zaadjes aan toe.

Tip: nadat je de zaadjes uit de vanillestok hebt geschraapt, kan je de stok bewaren in een afgesloten pot met witte suiker. Op die manier maak je zelf vanillesuiker. 9

Voorstelling

Nils Baetens Ik ben Nils Baetens, een Pajotse Gentenaar en sinds 1 februari 2014 werkzaam als regionaal terugkeerconsulent bij Fedasil.

den in de Verenigde Staten en werkte er mee aan een onderzoeksproject van Prof. Marc Sommers over jongeren en geweld in Centraal-Afrika.

Mijn interesse voor de Noord-Zuidthematiek werd aangewakkerd tijdens mijn studies Politieke & Sociale Wetenschappen aan de UGent. In het kader van mijn thesis trok ik naar Bujumbura voor een studie rond grondeigendom en vredesprocessen. De re-integratieproblemen van terugkerende vluchtelingen bleken het grootste obstakel te zijn voor een stabiel Burundi.

Na vier jaar in “de privé” gewerkt te hebben, ging ik gericht op zoek naar een job in de asielsector. Zo startte ik in 2012 bij de cel dispatching van Fedasil. Op deze dienst wees ik dagelijks tientallen asielzoekers een opvangplaats toe. Na twee nogal chaotische, maar boeiende jaren op de dispatching ben ik uitermate blij om aan de slag te kunnen als terugkeerconsulent. Op deze manier kan ik opnieuw rond terugkeer en re-integratie werken. Nu wacht mij

Na mijn studies verbleef ik tien maan-

de zware taak om een mythe als Jo Cools te vervangen. Mensen die beslist hebben om terug te keren, kunnen bij ons kantoor aan het Sint-Pietersstation intekenen voor een vrijwillige terugkeer. Iedereen die vragen heeft over vrijwillige terugkeer kan bij ons terecht. Het is een boeiende job, in de mooiste stad ter wereld. Ter info: Loket Vrijwillige Terugkeer Gent Nils Baetens en Jo Cools Tenderstraat 14 - 9000 Gent (09) 235 48 63/64 (0470) 21 53 56

Een terugkeerverhaal Eind november 2013 arriveerden B. en haar volwassen zoon S. uit Kosovo in “De Tussenverdieping”. Moeder en zoon wensten terug te keren naar Servië. Geen van beiden was in het bezit van een geldig identiteitsbewijs. Hun eerste poging om bij de Servische ambassade het noodzakelijke reisdocument (laissez passer) te verkrijgen, was mislukt. Een tweede poging, in aanwezigheid van de projectverantwoordelijke, leverde wel resultaat op. Na de nodige administratieve formaliteiten en de Kerstvakantie, konden B. en S. hun laissez passers afhalen. Migranten uit visumvrije landen zoals Servië die een beroep doen op het programma Vrijwillige Terugkeer, krijgen normaal gezien enkel een vliegtuigticket, maar (ontvangen) geen terugkeerpremie noch re-integratiesteun. Omwille van de medische problematiek van B., het lange verblijf van B. en S. buiten Servië en het feit dat ze behoren tot een minderheidsgroep (Roma, voor wie de

kansen op huisvesting, werk etc. in Servië zeer beperkt zijn) vroeg Caritas een uitzondering op deze regel aan. Fedasil stemde hierin toe. Er werd overeengekomen dat B. en S. tot 500 euro medische kosten voor B. kunnen terugbetaald krijgen en nog eens 500 euro voor huur. Bij aankomst in Servië vond een ontmoeting plaats tussen moeder en zoon en de medewerkers van Caritas Subotica. De helft van het re-integratiebudget gebruikten B. en S. voor de huur van een flat. Het was tot hiertoe nog niet mogelijk naar Caritas Belgrado te reizen omdat B. en S. nog steeds geen identiteitsdocumenten hebben en hun Belgische documenten niet meer geldig zijn. Op dit moment zijn ze stappen aan het ondernemen om dit geregeld te krijgen. Deze identiteitskaart is heel belangrijk omdat ze zich zonder dit document niet kunnen inschrijven voor de sociale zekerheid enz. Het andere deel van het re-integratiebudget wordt ge10

bruikt voor de medicatie van B. Met de gezondheid van B. gaat het immers niet goed. Een lokale zorgverstrekker heeft haar onlangs doorverwezen naar een medisch instituut nabij Novi Sad.

Asielstatistieken

België en de anderen België

Europese Unie

Europa

44 geïndustrialiseerde landen

Aantal

12.500 (10.193 volgens www.cgvs.be)

398.250

484.560

612.730

Trend tegenover 2012

-33%

+32%

+32%

+28%

Top 3 herkomstlanden

DR Congo Guinee Syrië (DR Congo, Guinee en Afghanistan volgens www.cgvs.be)

Syrië Russische Federatie Servië en Kosovo

Afghanistan Syrië Russische Federatie

Syrië Russische Federatie Afghanistan

In België zet de dalende trend in asielaanvragen sinds 2012, zich ook in 2013 voort. Tegenover 2012 werden 26,2% minder aanvragen ingediend. Wereldwijd stijgt het aantal vluchtelingen echter. Het Hoog-Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties (UNHCR) publiceerde hierover een rapport. In dit artikel nemen we enkele (opmerkelijke) cijfers onder de loep.

• In absolute cijfers kreeg Duitsland het meeste asielzoekers over de vloer, gevolgd door de Verenigde Staten en Frankrijk. België staat in dit lijstje op de 14de plaats (komende van de 6de plaats in 2012). Duitsland ontving 18% van alle geregistreerde asielaanvragen in de geïndustrialiseerde wereld. • Hongarije zag het aantal aanvragen in 2013 toenemen met 760% (tot 18.570), Albanië zelfs met 1050% (tot 230). In Hongarije valt vooral de toevloed van aanvragen uit Kosovo op, maar het rapport geeft geen verder uitleg. • België ontving in 2013 1,7 asielzoeker per 1000 inwoners, tegenover gemiddeld 8,6 over de laatste 5 jaar. Ons land staat daarmee op de 9de plaats. Malta en Zweden voeren dit lijstje aan met verhoudingen van ongeveer 20 asielzoekers per 1000 inwoners in 2013. • Syrië is het belangrijkste herkomstland van asielzoekers. In alle 44 landen die in het rapport van de UNHCR opgenomen zijn, kwamen Syriërs op de vlucht aan. Zweden en Duitsland waren met 16.300 en 11.900 aanvragen de belangrijkste ontvangende landen. • Ook het aantal aanvragen van vluchtelingen uit de Russische Federatie piekte in 2013. 2/3 kwam terecht in Polen of Duitsland. • Afghanen vroegen vooral in Turkije om bescherming. 9

Wij zijn - 1 mei 2014

Gezocht

De bewoners: 35 onder wie 12 vrouwen, 14 mannen en 9 minderjarigen

Een wijs man zei ooit: “Wie smaak vindt in het lezen van goede boeken, is bij machte om de eenzaamheid te dragen, waar dan ook en met groot gemak.” Natuurlijk zijn er ook tal van andere redenen om een boek te lezen: louter als tijdverdrijf of om iets te leren… Boeken kunnen een onschatbare bron van informatie zijn: geschiedkundig, geografisch, (geo)politiek, sociaal-maatschappelijk, cultureel, traditioneel,… Door literatuur kunnen onze bewoners kennis maken met onze maatschappij. Helaas zijn veel van hen het Nederlands nog niet genoeg machtig om ten volle van “onze” boeken te kunnen genieten. Om onze bibliotheek wat meer “kleur” te geven, zijn we op zoek naar leesmateriaal: boeken en tijdschriften uit andere landen én in verschillende talen. Want het lezen van een goed boek kan zorgen voor een adempauze in de beslommeringen van alle dag! Heeft u iets voor ons, geef ons dan graag een seintje op 09 267 85 04 (vragen naar Gratiën) of via [email protected]

Nieuwsbrief Stedelijk Opvanginitiatief is een 3-maandelijkse uitgave van: Departement Bevolking en Welzijn Dienst Asiel- en Vluchtelingenbeleid Redactie: Stedelijk Opvanginitiatief Doornzelestraat 15 9000 Gent Tel.: 09 267 85 00 Fax: 09 267 85 09 [email protected]

Eindredactie: Ann Vanheule in samenwerking met de Dienst Communicatie van de Stad Gent

Uit 13 verschillende landen: Afghanistan, Armenië, Burkina Faso, Congo, Irak, Iran, Jemen, Kameroen, Kazachstan, Libanon, Rusland (Federatie), Somalië, Syrië Het team Aantal personeelsleden: 11, onder wie: 4 opvoeders, 2 consulenten, 2 administratief medewerkers, 1 onderhoudsverantwoordelijke, 1 verantwoordelijke ’Project Vrijwillige Terugkeer’, 1 directeur, Aantal vrijwilligers: 5

Met dank aan: Fedasil, EFRO, het Grootstedenbeleid, het Europees Terugkeerfonds en de Stad Gent

Werkten aan dit nummer mee: Ann Vanheule, Katrien Van Gelder, Kris Vanduffel, Lies Bonte, Nigara Sabirova, Yusyf Temizmermer, Gratiën Versijpt, Hassan en May Foto’s: Dienst Asiel- en Vluchtelingenbeleid en Fedasil Verantwoordelijke uitgever: Paul Teerlinck, Stadssecretaris stadhuis, Botermarkt 1, 9000 Gent Met de steun van het Europees Terugkeerfonds - Vooruitgaan door terugkeer