Nieuwe wetgeving op komst

  Zorg – december 2009 

Nieuwe wetgeving op komst  In  aanvulling  op  de  brief  aan  de  Tweede  Kamer  “Ruimte  en  rekenschap  voor  zorg  en  onder‐ steuning”  hebben  Minister  Klink  en  Staatsecretaris  Bussemaker  een  planning  gegeven  voor  een  samenhangend pakket wetsvoorstellen die tussen begin 2010 en zomer 2011 bij de Tweede Kamer  zullen worden ingediend:       cruciale  zorg  financieel  en/of  kwalitatief  in  • Cliëntenrechten zorg   gevaar komt.   • Early warning systeem   Het  early  warning  systeem  is  onderdeel  van  • Continuïteit van zorg   het wetsvoorstel continuïteit van zorg.   • Zorgspecifieke  fusietoets  en  steunver‐ lening       Wetsvoorstel continuïteit van zorg   • Resultaatafhankelijke vergoeding in de  De  beoogde  datum  van  indiening  bij  de  zorg   Tweede  Kamer  is  zomer  2010.  De  bestuur‐   dersaansprakelijkheid gekoppeld aan de meld‐ De Wet Cliëntenrechten Zorg (Wcz)   plicht  van  het  early  warning  systeem  worden  Het  wetsvoorstel  ligt  op  dit  moment  voor  in  dit  wetsvoorstel  uitgewerkt.  De  maatrege‐ advies  bij  de  Raad  van  State.  De  beoogde  len  beogen  de  continuïteit  van  cruciale  datum  van  indiening  bij  de  Tweede  Kamer  is  zorgfuncties  bij  instellingen  in  financiële  begin  2010.  De  Wcz  zal  de  verschillende  problemen  te  waarborgen.  Zorgverzekeraars  wetgeving betreffende kwaliteit en toezicht in  en  zorgkantoren  hebben  een  medeverant‐ de  gezondheidszorg  vervangen.  De  Wet  woordelijkheid voor de continuïteit van zorg.   Toelating  Zorginstellingen  (WTZi),  de  Kwali‐ teitswet  zorginstellingen  (KWZ),  de  Wet      klachtrecht  cliënten  zorgsector  en  de  Wet  Wetsvoorstel  zorgspecifieke  fusietoets  en  medezeggenschap  cliënten  zorginstellingen  steunverlening   zullen worden ingetrokken op het moment dat  De  beoogde  datum  van  indiening  van  het  de  Wcz  in  werking  treedt.  In  de  Wcz  worden  wetsvoorstel  zorgspecifieke  fusietoets  en  de verantwoordelijkheden van het bestuur en  steunverlening bij de Tweede Kamer is zomer  het  toezichthoudend  orgaan,  inclusief  de  2011. In dit voorstel worden de nadere invul‐ verantwoordelijkheid van één bestuurder voor  ling  van  de  verplichte  fusie‐effectrapportage  de  kwaliteit,  de  relatie  tussen  het  bestuur  en  en  de  zorgspecifieke  fusietoets  vormgegeven.  de  medisch  specialist  en  medezeggenschap  De  steunverleninginstrumenten  van  de  NZa  geregeld.   dienen te worden voorgelegd aan de Europese  Commissie.             Early warning systeem   Wetsvoorstel  resultaatsafhankelijke  vergoe‐ Minister  Klink  heeft  de  NZa  gevraagd  samen  ding in de zorg   met  de  IGZ  begin  2010  te  starten  met  de  opbouw  en  het  beheer  van  het  early  warning  De  beoogde  datum  van  indiening  van  dit  systeem.  Doel  van  dit  systeem  is  om  vroeg‐ wetsvoorstel  bij  de  Tweede  Kamer  is  zomer  tijdig  te  signaleren  dat  de  continuïteit  van  2010 en de datum van inwerkingtreding 2011. 

 

Dit  wetsvoorstel  regelt  de  voorwaarden  waaronder  een  resultaatafhankelijke  vergoe‐ ding kan worden gegeven en de beperking van  de  zeggenschap  van  aandeelhouders  in  de  zorg.  Ook  wordt  in  dit  wetsvoorstel  geregeld  onder  welke  voorwaarden  een  kapitaalven‐  

nootschap in de zorg als een maatschappelijke  onderneming kan worden beschouwd.     Pauline Baart  [email protected]   

 

Oordeel medisch tuchtrechter van grote betekenis voor civiele aansprakelijkheid  Op 28 oktober 2009 heeft de rechtbank Utrecht een interessante uitspraak gedaan over de vraag in  hoeverre het oordeel van de tuchtrechter bepalend is voor de beoordeling of een psychiater ook  civielrechtelijk aansprakelijk is. De rechtbank vond dat bij die beoordeling grote betekenis toekomt  aan het oordeel van de tuchtrechter.    De rechtbank Zwolle had eerder, al in 2004, in  De tuchtrechter (zowel in eerste als in tweede  vergelijkbare  zin  geoordeeld.  De  appèlrechter  instantie)  had  geoordeeld  dat  de  psychiater  liet het vonnis van de rechtbank Zwolle (onder  had  gehandeld  in  strijd  met  de  zorgplicht  die  verbetering van gronden) in stand, maar vond  de psychiater op grond van de Wet BIG heeft  het  wel  nodig  te  benadrukken  dat  het  en  legde  de  meest  zware  maatregel  op:  opleggen van de maatregel van een waarschu‐ doorhaling  van  de  algehele  inschrijving.  In  de  wing  door  de  tuchtrechter  niet  zonder  meer  daaropvolgende  schadevergoedingsprocedure  tot  civiele  aansprakelijkheid  leidt  en  bena‐ zag de civiele rechter  zich  vervolgens voor de  drukte  juist  weer  dat  het  medisch  tuchtrecht  vraag gesteld, of de psychiater ook aansprake‐ en het civiele recht verschillende normstelsels  lijk was. De rechter toetste onder  meer of de  kennen  en  verschillende  belangen  nastreven.  psychiater zorgvuldig had gehandeld zoals van  Dat  schept  onduidelijkheid  over  de  toe  te  een  redelijk  bekwaam  en  redelijk  handelend  passen  zorgvuldigheidsnorm.  De  recente  uit‐ psychiater  in  gelijke  omstandigheden  mocht  spraak  van  de  rechtbank  Utrecht  maakt  in  worden  verwacht.  De  rechtbank  vond  dat  de  ieder  geval  duidelijk  dat  het  oordeel  van  de  civiele  rechter  hierover  een  zelfstandig  oor‐ medisch  tuchtrechter  van  groot  belang  kan  deel  moest  vormen,  maar  dat  daarbij  wel  zijn  voor  de  vraag  of  een  arts  ook  civiel‐ grote betekenis toekwam aan het oordeel van  rechtelijk aansprakelijk is. Deskundige bijstand  de tuchtrechter. De tuchtrechter heeft immers  in een tuchtrechtelijke procedure is essentieel,  medische  expertise  die  de  rechtbank  veelal  omdat  de  uitkomst  daarvan  vergaande  niet heeft. Dit betekent volgens de rechtbank  gevolgen kan hebben voor de civielrechtelijke  dat  in  het  geval  een  tuchtrechtelijke  klacht  aansprakelijkheid.  tegen  een  arts  gegrond  verklaard  is,  hogere    eisen mogen worden gesteld aan de stelplicht  Hanneke Klinckhamers  van  de  arts  indien  de  arts  in  de  civiele  [email protected]   procedure  aanvoert  niet  onzorgvuldig  te  heb‐   ben  gehandeld.  De  rechter  vond  het  zeer  Evelien Ligtermoet  onzorgvuldig  en  veroordeelde  de  psychiater  [email protected]  tot een schadevergoeding van € 62.000,‐.        

2 

 

Staatsgarantie voor nieuwbouw curatieve zorginstellingen  Per  23  oktober  2009  kan  de  cure  (algemene  en  academische  ziekenhuizen,  GGZ‐instellingen,  categorale  instellingen  en  zelfstandige  behandelcentra)  gebruik  maken  van  de  regeling  “Garantie  Ondernemingsfinanciering  Curatieve  Zorg”.  Deze  regeling  (hierna:  Regeling  GO  Cure)  biedt  curatieve zorginstellingen de mogelijkheid om voor nieuwbouwprojecten een subsidie in de vorm  van een garantstelling van de Staat te verkrijgen.     het  bouwregime  voor  de  cure  per  1  januari  Op  die  manier  moet  het  makkelijker  zijn  om  2008  is  ontstaan.  Sedert  de  afschaffing  van  banken  over  de  streep  te  trekken  voor  finan‐ het  bouwregime  zijn  zorginstellingen  zelf  ciering van zorgnieuwbouw. De regeling komt  verantwoordelijk  geworden  voor  de  kosten  erop neer dat curatieve instellingen aanspraak  van  hun  vastgoed;  onder  het  bouwregime  kunnen  maken  op  een  staatsgarantie  van  50  stond  de  overheid  nog  garant  voor  de  kapi‐ procent  tot  maximaal  50  miljoen  euro  per  taallasten van zorginstellingen.   instelling. De af te geven staatsgaranties heb‐ ben  een  maximale  looptijd  van  acht  jaar.  Na    afloop van deze  periode  dient herfinanciering  De  afschaffing  van  het  bouwregime  heeft  er  plaats  te  vinden  tegen  marktconforme  voor‐ versterkt  met  de  aanhoudende  onduide‐ waarden.    lijkheid over de vergoeding van de kosten voor  de  nieuwbouw  toe  geleid  dat  diverse  zieken‐     huizen  hun  nieuwbouwplannen  voorlopig  on  Aanvragen  voor  een  garantstelling  kunnen  hold  hebben  gezet.  Of  de  Regeling  GO  Cure  gedurende  één  jaar  na  inwerkingtreding  van  hierin  verandering  zal  brengen  valt  te  betwij‐ de Regeling GO Cure, derhalve tot 24 oktober  felen.  Binnen  de  zorgsector  lijkt  op  dit  mo‐ 2010, door de financier worden aangemeld bij  ment  meer  de  behoefte  te  bestaan  aan  de Minister.  De totale beschikbare garantie is  duidelijkheid  omtrent  de  kapitaallasten  voor  250 miljoen euro.   zorginstellingen.        De  Regeling  GO  Cure  is  een  van  de  maat‐ regelen die de Minister in zijn brief van 26 juni  Fleur Spijker  2009  aan  de  Tweede  Kamer  heeft  aange‐ [email protected]   kondigd  om  de  nadelige  gevolgen  van  de    kredietcrisis  in  de  zorgsector  te  bestrijden.  Valentijn Leijh  Daarnaast  moet  hiermee  de  bouwstop  wor‐ [email protected]    den  doorbroken  die  door  de  afschaffing  van     

3 

 

Private investeringen in de zorg  Private  investeringen  in  de  zorg  hebben  de  maatschappelijke  wind  tegen.  Dat  valt  te  betreuren.  Ervaringen met eerdere privatiseringen laten zien dat het toelaten van externe investeerders, mits  goed  gereguleerd,  leidt  tot  grotere  efficiëntie  ‐    betere  producten  tegen  een  lagere  prijs.  Het  behoeft  geen  betoog  dat  op  dit  gebied  zeker  in  de  zorg  nog  een  wereld  te  winnen  valt.  Sociale  doelen  hoeven  daarvoor  niet  losgelaten  te  worden  –  zoals  dat  ook  niet  nodig  was  bij  de  privatiseringen in de energie en de telecommunicatie.     halverwege  2010  een  wetsvoorstel  aan  de  Om  externe  financiers  aan  te  trekken  zal  wel  Tweede  Kamer  zal  sturen  dat  meer  markt‐ een omslag in het denken over de zorg nodig  werking mogelijk moet maken.   zijn.  Financiers  verwachten  dat  zij,  als  tegen‐ prestatie  voor  hun  bereidheid  om  geld  ter    beschikking te stellen, enige mate van zeggen‐ Uit  zijn  brief  blijkt  dat  de  Minister  dit  wets‐ schap  in  de  onderneming  waarin  zij  partici‐ voorstel  voor  zich  ziet  als  een  ingewikkelde  peren  verkrijgen  en  een  deel  van  de  winsten  balanceeract. Hoewel private investeringen en  van  die  onderneming.  Op  dit  moment  wordt  het  behalen  van  een  “resultaatafhankelijke  investeerders  in  de  zorg  op  beide  gebieden  vergoeding”  voor  geïnvesteerd  kapitaal  (lees:  niet veel geboden.   winstdeel)  mogelijk  moet  worden,  moet  het  “nastreven  van  het  maatschappelijke  belang    centraal”  blijven  staan.  Voor  de  invulling  van  De  WTZi  verbiedt  een  instelling  voor  het  ver‐ de  rechtsvorm  die  zorginstellingen  zouden  richten  van  medisch‐specialistische  zorg  een  moeten hebben zegt de minister aan te willen  winstoogmerk  te  hebben.  Daarnaast  hebben  sluiten  bij  de  nieuw  in  Nederland  te  introdu‐ de meeste zorginstellingen als rechtsvorm een  ceren  figuur  van  de  maatschappelijke  onder‐ stichting,  zodat  –  ook  als  het  toegestaan  zou  neming.  Deze  kent  wel  de  mogelijkheid  om  zijn op grond van de wet – het niet mogelijk is  winstbewijzen  uit  te  geven,  maar  sluit  het  om  te  delen  in  de  winst.  Het  is  immers  niet  verlenen  van  zeggenschap  aan  investeerders  mogelijk om te participeren in het kapitaal van  nadrukkelijk  uit.  Alles  bij  elkaar  lijkt  het  er  stichtingen. Het verkrijgen van zeggenschap is  sterk  op  dat  de  Minister  het  investeren  in  de  bij  aldus  georganiseerde  instellingen  alleen  zorg  wel  mogelijk  wil  maken,  maar  niet  wil  mogelijk door zitting te nemen in het bestuur.  toestaan dat daar ook zeggenschap tegenover  Dat  zal  voor  een  investeerder  –  die  zich  dan  staat.   actief  moet  gaan  bemoeien  met  het  beleid  –  veelal een stap te ver zijn.     Het is daarmee de vraag of marktwerking door    de  aangekondigde  wetswijziging  geholpen  is.  De  Minister  heeft  onder  ogen  gezien  dat  het  Het  lijkt  niet  aantrekkelijk  voor  investeerders  nuttig is om meer marktwerking in de zorg te  om  hun  geld  te  steken  in  een  onderneming  introduceren  en  dat  er  daartoe  het  een  en  waarin  zij  geen  invloed  hebben.  In  dat  geval  ander moet veranderen. Hij kondigde daartoe  kan de investeerder zijn investering immers op  in  een  brief  van  9  oktober  2009  aan  dat  hij 

4 

 

geen  enkele  manier  beschermen.  Hij  heeft  geen  invloed  op  wat  er  met  zijn  investering  gebeurt  (denk  aan:  fusie,  verwatering  of  liquidatie  van  de  rechtspersoon)  of  met  de  onderneming waarin hij participeert (denk aan  het besluiten tot belangrijke wijzigingen in de  strategie  of  het  al  dan  niet  doen  van  inves‐ teringen en desinvesteringen). Ook is niet dui‐ delijk op wat voor een wijze de investeerder in  die  situatie  zeker  stelt  dat  hij  in  voldoende  mate  wordt  geïnformeerd  over  het  wel  en  wee van zijn investering en in de gelegenheid   

is om in voldoende mate de vinger aan de pols  te  houden.  De  zorg  wordt  op  die  manier  wel  een heel onaantrekkelijke investering.     Dat  de  Minister  het  investeren  in  zorg  moge‐ lijk wil maken valt te prijzen. Het is echter de  vraag  of  dit  in  de  huidige  opzet  ook  gaat  lukken.    Joël Erwteman  [email protected]  

 

Wat moet de zorg met de Maatschappelijke Onderneming?  Op  6  juni  jongstleden  is  een  wetsvoorstel  ingediend  bij  de  Tweede  Kamer  tot  invoering  van  een  nieuwe  rechtsvorm  voor  de  maatschappelijke  onderneming.  Ook  voor  zorginstellingen  is  dit  wetsvoorstel van belang, omdat zij die rechtsvorm kunnen aannemen. Voor zorginstellingen is dat  niet verplicht gesteld. De vraag komt daarom op of het aantrekkelijk is te opteren voor de nieuwe  rechtsvorm.    verplicht  te  maken  krijgen  met  een  belang‐ Het  antwoord  van  de  Brancheorganisaties  hebbendenvertegenwoordiging.  Dit  is  een  Zorg (BoZ) van 3 november jongstleden is niet  orgaan  waarin  belanghebbenden  een  belang‐ mis  te  verstaan:  nee,  dat  is  niet  aantrekkelijk  rijke  stem  en  belangrijke  bevoegdheden  en  nee,  het  wetsvoorstel  heeft  geen  meer‐ krijgen  binnen  de  rechtspersoon.  Voor  waarde.  BoZ  onderkent  dat  de  nieuwe  zorginstellingen  kan  bij  belanghebbenden  rechtsvorm  optioneel  is  en  dat  zorginstel‐ zoals bekend worden gedacht aan gemeenten,  lingen die dus links kunnen laten liggen. Toch  patiëntenverenigingen,  andere  zorgorganisa‐ dreigt  het  gevaar  dat  langs  de  achterdeur  ties,  zorgaanbieders,  zorgverzekeraars.  Het  zorginstellingen  worden  gedwongen  de  BoZ  vreest  hier  een  overlap  met  sectorale  nieuwe  rechtsvorm  aan  te  nemen,  bijvoor‐ wet‐ en regelgeving. Het is toch zo dat andere,  beeld  door  sectorale  wet‐  of  regelgeving  of  sectorale wetgeving bij voorbeeld al een stem  door toelatings‐ of financieringseisen.   geeft  aan  bijvoorbeeld  cliëntenraden  en      ondernemingsraden?  Dat  wordt  dus  dubbel‐ De  bezwaren  van  BoZ  richten  zich  vooral  op. De verwarring zal toenemen als de belang‐ tegen  de  besturingsproblemen  die  het  gevolg  hebbendenvertegenwoordiging een ander ad‐ zullen  zijn  van  het  wetsvoorstel.  Als  het  tot  vies geeft dan, zeg, de cliëntenraad.   een wet komt, zullen zorginstellingen die zich  in  de  nieuwe  rechtsvorm  moeten  hullen,     

5 

 

Een  ander  pijnpunt  betreft  de  mogelijkheid  om  bij  derden  financiering  aan  te  trekken  in  de  vorm  van  eigen  vermogen.  Het  wets‐ voorstel  introduceert  hiervoor  winstbewijzen,  maar  het  BoZ  meent  dat  dit  instrument  niet  zal  werken  omdat  de  winstbewijshouders  daarmee  geen  reële  invloed  kunnen  uitoe‐ fenen. Dat moet beter.        

Gezien ook de andere reacties uit het veld van  de maatschappelijke ondernemingen (zo advi‐ seerde  Boekel  De  Nerée  de  brancheorganisa‐ tie  voor  woningcorporaties  Aedes)  lijkt  het  een  zware  dobber  voor  de  regering  om  dit  wetsvoorstel wet te doen worden.    Boudewijn Waaijer  [email protected] 

 

De Zorggroep van Boekel De Nerée  De zorggroep van Boekel De Nerée wordt gevormd door specialisten uit de diverse disciplines. Deze  groep heeft zich gespecialiseerd op een aantal gebieden waaronder zorgvastgoed en samenwerkings‐ verbanden in de zorg. U kunt contact opnemen met de volgende juristen:    Hester Uhlenbroek  Voorzitter; Gezondheidsrecht  Sonja van der Kamp  Vastgoed, Civiel  Frederieke Leeflang  EU & Mededinging  Marein Smits    Corporate/M&A  Boudewijn Waaijer  Notariaat  Hanneke Klinckhamers  Arbeidsrecht  Fleur Spijker    Vastgoed, Bestuursrecht      Voorzitter Zorggroep  Hester Uhlenbroek  T 020 795 32 37  F 020 517 92 40  E [email protected] Contactgegevens  Boekel De Nerée N.V.  Gustav Mahlerplein 2  1082 MA, Amsterdam  Postbus 75510   1070 AM, Amsterdam  T +31 20 795 39 53  F +31 20 795 39 00  E [email protected] www.boekeldeneree.com

6 

 

 

7