LOGISTICS Elektrische vorkheftrucks door Kurt De Cat
Nieuwe heftrucks voor moeilijke tijden Een half jaar na CeMAT 2008 in Hannover presenteren twee constructeurs een nieuwe range elektrische vorkheftrucks met een hefvermogen van 1,5 tot 2,0 ton. Ze pakken beide uit met een zogenaamd ‘intelligent ontwerp’. Toyota Material Handling Europe beweert onder andere vooruitgang geboekt te hebben op het vlak van compactheid en productiviteit. Hyster claimt een betere ergonomie gecombineerd met een lage costof-ownership.
WAT WIL DE KLANT? De Toyota Traigo 48 is één van de laatste stappen in het tweejarige programma van Toyota Material Handling Europe (TMHE) voor het vernieuwen van de kern van zijn productseries. In de laatste twee jaar heeft de groep vier productseries gelanceerd naast deze elektrotruck: de Toyota Tonero vorkheftrucks met verbrandingsmotor (zie Industrie Technisch Management juni 2007), de BT Levio elektrische pallettrucks en BT Staxio elektrische stapelaars (zie ITM juni 2008) en de
Ook in dit dieselland evolueert de heftruckmarkt stilaan naar meer en meer elektrische machines. Zo zijn er in 2008 in België meer elektrische vorkheftrucks verkocht dan thermische modellen. We hebben het dan over een verhouding van 51,5 procent voor de elektrotrucks en 48,5 procent voor de thermische toestellen (cijfers van eind november 2008). De voordelen van elektrische trucks zijn bekend: geen uitstoot, geluidsarme en onderhoudsvriendelijke AC-elektromotoren, er wordt energie bespaard door middel van het regeneratief remmen, wat dan weer resulteert in minder slijtage aan de remmen, enz. Het grootste nadeel van elektrische trucks zijn de batterijen die moeten opgeladen worden en specifiek onderhoud vergen. Wat zijn de nieuwe tendensen op het vlak van elektrische trucks anno 2009? Industrie Technisch Management zocht het uit aan de hand van twee recent gelanceerde reeksen: de Hyster JXNT/JXNserie en de Toyota Traigo 48.
RV/TMHE
De Toyota Traigo is beschikbaar in modellen met drie en vier wielen, met een laadcapaciteit van 1,5 tot 2,0 ton.
BT Reflex reachtrucks (zie blz. 116 in dit nummer).
RV/TMHE
Toyota Material Handling Europe won met het ontwerp van deze Toyota Traigo 48 elektrische vorkheftruck de ‘iF Product Design Award 2009’ in de categorie ‘Speciale voertuigen/Bouw/Landbouw’.
De Toyota Traigo is beschikbaar in tien modellen, zes modellen met drie wielen en vier vierwielers, met een laadcapaciteit van 1,5 tot 2,0 ton. De lijn wordt geproduceerd op basis van het Toyota Production System in de ISO 14001-gecertificeerde fabriek in het Italiaanse Bologna, een productiesite van 40.000 m2 waar 600 mensen werken. Ook de nieuwe Hyster-range heeft drie- en vierwielers met capaciteiten van 1,5 tot 2,0 ton. Voor het eerst heeft Hyster zijn assortiment driewielers met voorwielaandrijving uitgebreid met een 1,5 ton model. Meer dan negentig procent van de trucks die in Europa worden verkocht, worden geproduceerd in fabrieken in Noord-Ierland, Nederland en Ita-
INDUSTRIE TECHNISCH MANAGEMENT FEBRUARI 2009 ■
91
LOGISTICS Elektrische vorkheftrucks
1
RV/Hyster
2
RV/TMHE
1. Het zogenaamde ‘intelligent design’ van Hyster (hier de J1.6XNT) moet een antwoord bieden op verschillende klantennoden. 2. Bij de Toyota Traigo 48 zorgt het lage dashboard voor een verbeterde zichtbaarheid van de vorktanden.
lië. De productie-eenheden van Hyster Europe zijn ISO 9001- en ISO 14001-gecertificeerd. Elk nieuw truckontwerp wordt tegenwoordig voorafgegaan door uitgebreide marktonderzoeken om uit te vissen wat de klanten het belangrijkst vinden bij de aankoop van een bepaald type truck en hoe de bestaande trucks kunnen verbeterd worden. Zo werkten aan het onderzoek van Hyster meer dan 600 klanten mee, samen goed voor een vloot van 10.000 trucks. In een tweede onderzoeksfase werden gegevens verzameld via gesprekken met servicetechnici, individuele interviews met key-accounts, focusklantengroepen, analyse van de eigen garantie- en servicerapporten, enz. Volgens Toyota draaien de klanteneisen voor een 48-volt vorkheftruck met contragewicht rond veiligheid, productiviteit, duurzaamheid en goede rijeigenschappen. Hyster’s lijstje telt vijf sleutelbegrippen: betrouwbaarheid, low-cost-of-ownership, ergonomie, productiviteit en onderhoudbaarheid. Wat de klant wil, wordt volgens Hyster in de praktijk bepaald door vier actoren: de logistieke manager wil dat de trucks betrouwbaar en efficiënt presteren, hij is op zoek naar een 92
evenwicht tussen snelheid en productiviteit. Al kan snelheid eindigen in beschadigde goederen, vermoeide bestuurders, meer batterijwissels, veiligheidsproblemen, enz. Vanuit het financiële management wordt gekeken naar de winstgevendheid, er moet nu meer met minder budget gebeuren, dat betekent dus balanceren tussen een lage investeringskost (korte termijn) en een lagere costof-ownership (lange termijn). De preventieadviseur en HR kijken naar het evenwicht tussen de kosten en het welzijn van de medewerkers en de bestuurder is vooral vragende partij voor een comfortabele werkplek. Hij spendeert immers acht tot tien uur per dag op zijn heftruck. Ergonomie is dan ook essentieel om productiviteit te halen en om de vacatures voor dit knelpuntberoep in te vullen. Dat is wat Hyster bedoelt met ‘intelligent design’. Het slimme ontwerp moet een antwoord bieden op die verschillende klantennoden. Zeker in moeilijke tijden waar bedrijven geconfronteerd worden met een economische crisis, kredietschaarste, onstabiele energieen grondstoffenprijzen, milieuen klimaatdoelstellingen, enz. Maar er is niet alleen de klant. Een ontwerp moet ook rekening houden met de productie. De truck moet snel, makkelijk en
■ INDUSTRIE TECHNISCH MANAGEMENT FEBRUARI 2009
veilig samen te bouwen zijn, er zijn de techniekers die de truck zullen moeten onderhouden en herstellen. Hoe goed kan de diagnose gesteld worden, hoe vlot zijn de onderdelen bereikbaar? Wat met de toekomst: hoe zal de energiekost en de materiaalkost evolueren? Maar nu terug naar de trucks. VEILIGHEID EN ZICHTBAARHEID Omwille van de veiligheid is elk model van de Toyota Traigo 48reeks voorzien van het Toyota System of Active Stability (SAS), een technologie om de veiligheid van de vorkheftrucks actief te sti-
muleren. Het belangrijkste onderdeel van SAS is de nieuwe snelheidsbeperking bij zijdelingse bewegingen voor modellen met drie wielen, wat zorgt voor zijwaartse stabiliteit bij draaibewegingen. Voor vierwielers is het de SAS slingertopcilinder die voor zijwaartse stabiliteit moet zorgen. Verder zorgt het lage dashboard voor een verbeterde zichtbaarheid van de vorktanden. De instelling van de maximale rijsnelheid draagt bij aan het in acht nemen van snelheidslimieten op de werkvloer en de trucks zijn voorzien van een wielindicator die de positie van de wielen toont, ter ondersteuning van veilig rijgedrag.
RV/Hyster
Hyster leverde inspanningen om het zicht van de bestuurder te maximaliseren. Het nieuwe Vista+mastontwerp zorgt voor een doorzicht van 330 mm tussen de mastkanalen.
LOGISTICS Elektrische vorkheftrucks
Hyster leverde eveneens inspanningen om het zicht van de bestuurder te maximaliseren. De display bijvoorbeeld is in de rechterbovenhoek van de cabine gemonteerd zodat hij geen zicht wegneemt van de bestuurder. Ook het mastontwerp is verbeterd waardoor het gezichtsveld vergroot. De Hyster Vista-hefmasten bieden een maximaal zicht naar voren en op de uiteinden van de vorken. Het nieuwe Vista+mastontwerp, leverbaar voor de 1,5 en 1,6 ton driewieler JXNT- en de 1,6 ton vierwieler JXN-modellen, zorgt voor een doorzicht van 330 mm tussen de mastkanalen. BALANCEREN TUSSEN PRODUCTIVITEIT EN ENERGIECONSUMPTIE De productiviteit van een truck kan gemeten worden door de hoeveelheid uitgevoerd werk af te wegen met de verbruikte energie. De efficiëntie van een truck wordt beïnvloed door heel wat factoren: het al dan niet intelligent inzetten van de trucksystemen, hoe omgaan met motoren, versnellen, remmen, controleerbaarheid van de functies, stabiliteit, visibiliteit, hoe harmonieus rijdt de bestuurder met de truck, enz. Volgens de ontwerpers van de nieuwe Hyster-reeks neemt de
1
RV/TMHE
2
RV/TMHE
1. Het ergonomische ontwerp van de Toyota Traigo 48 uit zich onder meer in deze lage, brede treeplank. 2. De verstelbare stuurkolom en het kleine stuur (diameter 300 mm) moeten de bestuurder een comfortabele werkplek bezorgen.
efficiëntie toe door het toegepaste ‘intelligent ontwerp’. Zo staan de controllers dichter bij de motor, werd 80 procent van de stroomkabel weggenomen en dus ook 80 procent van de kabelverliezen. Hyster deed minder olie in de transmissie om de wrijving te reduceren en de ergonomie te verbeteren. De machines zijn zo ontworpen dat de grootste batterijcapaciteit van de markt ook aan boord van de nieuwe Hystertruck geplaatst kan worden. Om de balans tussen productiviteit en energieverbruik te optimaliseren moeten klanten even
stilstaan bij hun prioriteiten. Voor sommigen is productiviteit het belangrijkste wat dat ook mag kosten aan extra energie. Anderen hebben dan weer liever een normale productiviteit omdat die high throughput niet tot uiting komt in de financiële cijfers, in tegenstelling tot de energiekost bijvoorbeeld. Omdat het hier gaat om twee tegengestelde uitgangspunten creëerde Hyster twee prestatieniveaus in één truck. In de stand ELo (laag energieverbruik) verbruikt de truck volgens Hyster zestien procent minder energie voor hetzelfde werk vergeleken met wat de con-
currentie presteert. In de stand HiP (hoge productiviteit) claimt de constructeur class leading productivity of acht procent meer productiviteit dan wat er op de markt te vinden is terwijl het energieverbruik nog steeds zeer concurrerend is. Hyster plakt er ook budgetten op: per shift kan zo tot 800 euro bespaard worden en ook de CO2 voetafdruk wordt ermee verkleind. KLEINE DRAAICIRKELS Op het vlak van productiviteit schuift Toyota het AC2 aandrijfsysteem naar voor. Dit systeem is gebouwd rond de nieuwe Toyota
1. De nieuwe Hyster elektrische trucks zijn zo ontworpen dat de grootste batterijcapaciteit van de markt ook aan boord van deze machines geplaatst kan worden.
1
94
RV/Hyster
2
■ INDUSTRIE TECHNISCH MANAGEMENT FEBRUARI 2009
RV/TMHE
2. Deze ‘autopedaal’-indeling van Toyota moet zorgen voor een intuïtieve rijervaring, om zo sneller en efficiënter te kunnen werken.
48-volt motoren en controllers. Het zorgt voor hogere rij- en hefsnelheden. Verder is er de Acceloff remfunctie die instaat voor vloeiende rembewegingen. De ‘autopedaal’-indeling van de chauffeurspedalen moet volgens Toyota zorgen voor een intuïtieve rijervaring, om snel en efficiënt te kunnen werken. Het nieuwe compacte chassisontwerp geeft deze truck een korte draaicirkel. De Traigo 48 wordt in de markt gezet als de meest compacte 48volt truck van Toyota ooit, maar concrete cijfers worden niet vermeld. Hyster gaat een stap verder, zij beweren dat hun elektrische vorkheftrucks - door hun compacte ontwerp - sowieso de kleinste draaicirkels hebben. Uit een vergelijkende test met de 1,6 ton driewieler (korte wielbasis) met een europallet (800 x 1200 mm) bleek dat de Hyster-truck op een gangbreedte van 3.254 mm kan draaien of 3,7 procent beter dan het gemiddelde van wat vijf concurrerende trucks presteren. De besturing van de JXN-heftrucks met vier wielen, die zijn voorzien van een ZTR-stuuras (Zero Turn Radius, of een draaicirkel van nul graden), maakt deze heftrucks even wendbaar als een heftruck met drie wielen, met het voordeel van een grotere stabiliteit op ongelijke oppervlakken. Hyster liet de 1,6 ton vierwieler (medium wielbasis) vergelijken met vier andere trucks. De vierwieler heeft voldoende aan 3.409 mm om te draaien of 5,6 procent minder ruimte dan het gemiddelde van wat vier concurrerende trucks halen. WAT IS ERGONOMIE? Het ergonomische ontwerp van de Toyota Traigo 48 uit zich in de lage, brede treeplank en een grote hulpgreep bij de chauffeursingang voor een makkelijke toegang tot de truck. De smalle verstelbare stuurkolom en het kleine stuur (diameter 300 mm) zorgen voor een comfortabele chauf-
feurspositie, terwijl de minihendels een snelle, nauwkeurige en ergonomische hantering van de lading mogelijk maken. Het digitaal display biedt gedetailleerde bedieningsinformatie. De truck produceert een laag trillingsniveau wat het stressniveau en de vermoeidheid bij de chauffeur moet doen dalen. Al werden ook hier geen cijfers bekendgemaakt die een en ander staven.
De stoel in de nieuwe Hysterrange is 2,5 graden uit het midden gericht voor een beter zicht en een optimale plaatsing. RV/Hyster
Toyota Material Handling voorziet optieformules op het vlak van veiligheid, productiviteit en duurzaamheid. Daarmee kunnen klanten aanvullende voorzieningen specificeren op die drie gebieden om te voldoen aan hun specifieke bedrijfseisen.
Hyster worstelde met de vraag hoe je aan een ingenieur vertelt dat de truck ergonomischer moet. Het is makkelijk om het over snelheid te hebben, of gewicht, maar wat is ergonomie? De constructeur zette dan ook een intensief proces op om precies dat te definiëren. Wat is voor een bestuurder een ergonomische truck? Het gaat vaak om eenvoudige zaken zoals de positie van de stoel ten opzichte van de vloerplaat. De stoel in de nieuwe range is 2,5 graden uit het midden ge-
1. Voor toepassingen waarbij ladingen op hoogte of ladingen met veel verschillende gewichten moeten worden gehanteerd, of wanneer op de werkplek snelheidslimieten gelden, biedt de ‘Traigo 48+ Veiligheid formule’ een beperking van de maximale rijsnelheid en acceleratiebeperking met geheven ladingen. Door de indicatie van het laadgewicht kunnen chauffeurs het laadgewicht controleren, ook de controle van de mastkantelhoek is voorzien. In de armsteun kan de claxon en de noodstopknop bediend worden. 2. Voor applicaties waarbij veel achteruit moet worden gereden of voor gebruik buiten of op onregelmatige vloeren, biedt de ‘Traigo 48+ Productiviteit formule’ een achteruitrijgreep met claxonknop en een draaistoel voor ergonomische bediening bij het achteruitrijden. Vorken met hydraulische schokdemping ondersteunen de lading op onregelmatige oppervlakken. 3. Voor toepassingen waarin de heftruck wordt blootgesteld aan corroderende omgevingen of wordt bediend door veel verschillende chauffeurs, biedt de ‘Traigo 48+ Duurzaamheid formule’ een volledig met olie gevulde hefcilinder om corrosievorming in de hefcilinder te voorkomen. Wanneer de vorken omlaag worden gebracht tot het grondniveau komen ze schokvrij neer. Een schoksensor legt schokken tijdens bedrijf vast, om bij te dragen aan goed rijgedrag en om onnodige reparatiekosten te voorkomen.
RV/TMHE
Deze achteruitrijgreep met claxonknop en de draaistoel worden bij Toyota aangeboden in een optiepakket. Bij de Hyster-trucks is de handgreep met claxonschakelaar standaard aan de achterzijde van de cabine gemonteerd om het achteruitrijden eenvoudiger te maken.
INDUSTRIE TECHNISCH MANAGEMENT FEBRUARI 2009 ■
95
LOGISTICS Elektrische vorkheftrucks
chroon sturen. Aan de achterzijde van de cabine is standaard een handgreep met claxonschakelaar aangebracht om het achteruitrijden eenvoudiger te maken. De nieuwe elektrische heftrucks produceren ook minder geluid (56 dba) en minder trillingen (50 procent onder de Europese limiet, aldus Hyster).
1
RV/Hyster
2
RV/Hyster
1. Hyster sleutelde onder meer aan de positie van de stuurkolom ten opzichte van de bestuurder en de pedalen ten opzichte van de voeten, het gaat om millimeters, maar ze zijn volgens de constructeur belangrijk. 2. De nieuwe elektrische heftrucks produceren ook minder geluid (56 dba) en minder trillingen, naar eigen zeggen blijven ze 50 procent onder de Europese limiet.
richt voor een beter zicht en een optimale plaatsing van de stoel. Er is gesleuteld aan de positie van de stuurkolom ten opzichte van de bestuurder, de pedalen ten opzichte van de voeten. Het gaat om millimeters maar ze zijn belangrijk. Zo definieerde Hyster heel wat ergonomische dimensies voor de ingenieurs. Vervolgens bouwden ze hun eerste truck in hout. Daarna volgden labotesten, klantentests, die werden getoetst en gevalideerd met ergonomiespecialisten, enz. En doorheen die verschillende stappen werd het ontwerp meer en meer verfijnd. Een voorbeeld. Uit Hysteronderzoek blijkt dat chauffeurs vooral veel belang hechten aan het eenvoudig op- en afstappen van de truck, aan comfort en gebruiksvriendelijkheid. De helft van de bestuurders springt elke tien minuten op en af de truck. Dat moet dus zo gemakkelijk en veilig mogelijk. De trucks hebben een lage opstaphoogte (500 mm), een handig geplaatste afgeronde handgreep en een armleuning op 96
de stoel. De bestuurder moet de truck vlot kunnen hanteren zonder zijn armen of zijn benen te moeten bewegen. De stuurkolom is zo geplaatst dat er kan gestuurd worden met de linkerhand. Veranderen van rijrichting, alle controlesystemen, de claxon en noodstop, enz. zijn met de rech-
terhand te bedienen. De minihendels zijn ondergebracht in een module op de armleuning die is gevormd naar de hand van de chauffeur. Het stuur kan worden voorzien van een optioneel stuurpakket. Dit omvat een telescopisch verstelbare stuurkolom, een neigingsgeheugenfunctie en syn-
Alle Traigo 48-modellen zijn standaard uitgerust met natte schijfremmen.
RV/TMHE
RV/TMHE
Een zicht op de chauffeurspositie van de Toyota Traigo 48.
■ INDUSTRIE TECHNISCH MANAGEMENT FEBRUARI 2009
LOW COST-OF-OWNERSHIP Hyster claimt dat de nieuwe heftrucks de laagste cost-of-ownership hebben, zowel per uur als per palletbeweging. Dit komt doordat deze heftrucks het laagste energieverbruik in de branche kennen, terwijl ze nog steeds een hoge productiviteit behalen. Ze zijn ontworpen op maximale betrouwbaarheid en geringe onderhoudskosten. Testen die zijn uitgevoerd conform de richtlijnen van de Society of Automotive Engineers (SAE) hebben volgens Hyster aangetoond dat deze heftrucks beter scoren op onderhoudsvriendelijkheid dan de voornaamste concurrenten. Verschillende kleine aspecten maken samen het verschil uit qua betrouwbaarheid. Dat zit in de selectie van de componenten en systemen, honderdduizenden testuren, benchmarktesting, versnelde relialbility testen, enz. Dit allemaal om de ontwerpmaturiteit van de truck te verbeteren. Dit proces resulteerde in de implementatie van de meest recente AC-draaistroomtechnologie voor de hydrauliek- en tractiemotoren via het gebruik van hoogwaardige, duurzame onderdelen, zoals gesloten tractie- en pompmotoren, en een gesloten natte remsysteem; integratie van de VSM (Vehicle System Manager); thermische beveiliging; het gebruik van CAN-bustechnologie, enz. De service-intervallen bedragen duizend uur en verschillende onderdelen die onderhoud vereisen, zijn zo verplaatst, dat ze sneller en eenvoudiger kunnen ■ worden onderhouden. www.industrie.be