N i e uw e f i n a nc i e r i ng sv o r m e n v o o r het MKB Verslag van een microconferentie
Ro Braaksma Lia Smit Zoetermeer, juli 2012
ISBN:
978-90-371-1041-8
Bestelnummer: A201208 Prijs:
€ 30,-
Dit onderzoek is gefinancierd door het programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap (www.ondernemerschap.nl). Met dank aan alle nieuwe initiatieven die aan dit onderzoek hebben meegewerkt. Een overzicht vindt u in Bijlage I.
Voor alle informatie over MKB en Ondernemerschap: www.ondernemerschap.nl.
De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM bv. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van EIM bv. EIM bv aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden.
The responsibility for the contents of this report lies with EIM bv. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM bv. EIM bv does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.
Inhoudsopgave
1
Inleiding
5
2
Alternatieve financieringsvormen
7
2.1
Kredietunies
7
2.2
Matchmaking kapitaalzoekers en investeerders
7
2.3
Crowdfunding
8
2.4
Financiering van facturen
8
2.5
Achtergestelde leningen voor het MKB
9
2.6
Leasing
2.7
Beurs voor niet-genoteerde effecten
10
2.8
Andere mogelijkheden: 'bootstrapping'
10
3
Oplossingen voor knelpunten
11
3.1
Dekken alternatieven vraag naar kleinere kredieten?
11
3.2
De belangrijkste knelpunten
11
3.3
Mogelijke oplossingen
12
3.4
Samenwerking
13
9
Bijlage I
Aanbieders nieuwe financieringsvormen
15
3
1
Inleiding
Onderzoek naar de financieringsvraagstukken van het MKB laat het steeds weer zien: juist ondernemers en ondernemingen die betrekkelijk bescheiden bedragen willen lenen voor werkkapitaal, start van een bedrijf, uitbreiding of nieuwe activiteiten, hebben minder kans die te krijgen bij gevestigde financiële instellingen. 1 Natuurlijk zijn de handlingkosten per uitgeleende euro bij kleine bedragen relatief hoger. Daar staat echter een kans op de nieuwe Google of Endemol tegenover. Wanneer er voor de succesvolle ondernemer en onderneming van de toekomst nu onvoldoende geld beschikbaar is, tast dat de welvaart van morgen aan: het schumpeteriaanse proces van creatieve destructie en van opkomst en doorgroei van nieuwe bedrijvigheid verloopt dan trager. Het gegeven dat banken zelf moeten voldoen aan hogere kapitaaleisen (Basel lllakkoord) lijkt een oplossing van het probleem niet dichterbij te brengen. Dat probleem betreft in het bijzonder de kredietverlening voor bedragen van € 50.000 tot € 500.000. Het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie heeft een Expertgroep Bedrijfsfinanciering gevraagd aan te geven hoe de kredietverlening zou kunnen worden verbeterd. Een van de aanbevelingen van deze expertgroep is: vergroting van de financieringskeuzes van in het bijzonder het MKB.2 De grote vraag is: welke alternatieven zijn er voor het MKB, afgezien van lenen bij de bank, uitgeven van aandelen, het zoeken van informal investors of 'fools, family and friends'? EIM is in een miniconferentie nagegaan welke mogelijkheden nieuwe, alternatieve financieringsvormen bieden. Met nieuwe aanbieders, waarvan sommigen pas later dit jaar daadwerkelijk van start gaan, is besproken welke financieringsbedragen zij kunnen bieden, welke knelpunten zij ervaren en welke oplossingen zij hebben bedacht. Deze minirapportage geeft een weergave van de bevindingen.
1
Zie bijvoorbeeld R. Braaksma, L. Smit en W. Verhoeven, Financieringsmonitor 2011. Onderzoek naar de financiering van het Nederlandse bedrijfsleven, EIM, Zoetermeer, 2011: het kleinbedrijf krijgt vaker een weigering op financieringsaanvragen bij banken. De Bank Lending Survey van De Nederlandsche Bank laat bovendien zien dat banken na de kredietcrisis hun acceptatiecriteria voor leningen aan kleine bedrijven meer hebben opgeschroefd dan die voor leningen aan grote bedrijven.
2
Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Naar een gezonde basis: bedrijfsfinanciering na de crisis. Advies van de expertgroep bedrijfsfinanciering, Den Haag, 2011.
5
2
Alternatieve financieringsvormen
Dit hoofdstuk beschrijft enkele alternatieve aanbieders van bedrijfsfinanciering en mogelijke knelpunten die zijn genoemd op het minicongres. Zie Bijlage I voor meer informatie over de beschreven aanbieders.
2.1
Kredietunies K o rt e b esc h ri j v in g Kredietunies zijn coöperaties van ondernemers binnen een branche of regio, die geld inleggen. De coöperatie financiert er leden-ondernemers mee, die geld nodig hebben. Kortom, financiering van ondernemers door ondernemers. Bij de leden is doorgaans ook de expertise aanwezig om kansen en risico's van het gevraagde krediet te kunnen inschatten: zij kennen de ondernemer en kunnen de kwaliteit van zijn plan toetsen aan hun kennis van de markt. Kredietunies bestaan elders al (veel) langer, bijvoorbeeld in de VS. In Nederland is recent een voorzichtige start gemaakt: er zijn enkele pilots gepland en eind 2012 moet het initiatief daadwerkelijk starten. Kredietunies moeten voldoen aan regelgeving voor financiële instellingen die de wetgever niet voor deze coöperaties heeft bedoeld. De Nederlandse Bank en de AFM handhaven echter strak sinds de kredietcrisis, wat de Kredietunies een hoge administratieve lastendruk bezorgt. Verder ervaren Kredietunies weerstand van gevestigde banken, die vermoedelijk vrezen voor verlies van omzet.
M e er inf o rma ti e Zie www.kredietunies.nl.
2.2
Match-making kapitaalzoekers en investeerders Nederland kent verschillende organisaties die ondernemers met een plan maar zonder (voldoende) kapitaal in contact brengen met investeerders die geld willen steken in kansrijke ondernemingen. Kapitaalzoekers zetten hun propositie met plan en benodigd bedrag op de website van de organisatie, en investeerders kunnen naar aanleiding daarvan contact leggen voor een eventuele deal. Zij leveren eigen, dus risicodragend, vermogen, waar zeggenschap en delen in de winst tegenover staan. Deels bieden de matchmakers ook extra service zoals netwerkbijeenkomsten en voorlichting.
K n e lp unt en Organisaties die vragers naar en aanbieders van kapitaal met elkaar in contact brengen, signaleren een toenemende vraag naar hulp bij financiering. Zij komen daaraan deels tegemoet door toegang tot informatie en financieel advies te faciliteren.
M e er inf o rma ti e Zie: www.investeringsplein.nl, www.investormatch.nl, www.kapitaalplaza.nl.
7
2.3
Crowdfunding Crowdfunding doet een beroep op een grote massa anonieme geldverschaffers. Deze steken elk een zelf te bepalen (vaak klein) bedrag in het project van hun keuze: risicodragend kapitaal zonder zeggenschap, dat wel recht geeft op een aandeel in de winst en vaak andere extra's. Voorbeeld is de kroeg waar investeerders korting krijgen op hun pils en grote investeerders een barkruk met hun naam erop. Crowdfunding is een variant van crowdsourcing. Dit werd het eerst toegepast door artiesten (muziek, film) en was in de VS in 2010 al goed voor een miljard dollar aan financiering. Ondernemers op zoek naar kapitaal kunnen zelf een crowd proberen te interesseren in hun ondernemingsplan. Zij kunnen echter met veel minder kosten en moeite aanhaken bij een matchmakerwebsite voor crowdfunding, naar analogie van de in paragraaf 2.2 beschreven formule voor grotere investeringen.
K n e lp unt en Potentiële gebruikers en intermediairs is onvoldoende duidelijk wat crowdfunding precies inhoudt en in hoeverre het voor hen bruikbaar is. Het heeft nog geen naam als bewezen en betrouwbaar alternatief op het gebied van financiering. Verwarrende berichtgeving over de inhoud van de begrippen crowdsourcing en crowdfunding speelt hierbij een rol. Dat vraagt om actie op het gebied van marketing en communicatie. Tevens is niet altijd duidelijk in hoeverre crowdfunding valt onder de Wet op het financieel toezicht (Wft).
M e er inf o rma ti e Zie www.crowdaboutnow.com en www.mkbcrowdfunding.nl.
2.4
Financiering van facturen Lange betalingstermijnen van zakelijke afnemers en te late betaling van rekeningen bezorgen veel MKB-bedrijven liquiditeitsproblemen. Een voorbeeld1: Een middelgroot industrieel bedrijf heeft een product dat internationaal goed aanslaat, maar heeft door acquisities in het verleden nauwelijks eigen vermogen. De crisis brengt een flinke omzetdip mee en acute liquiditeitsproblemen. Een lening met overheidsgarantie zorgt financieel voor lucht. De financiers hebben vertrouwen in de marktvooruitzichten van het bedrijf. Maar als de grootste afnemer een betalingstermijn van 120 dagen oplegt, ontstaan opnieuw liquiditeitsproblemen en dreigt alsnog faillissement. Het bedrijf wordt overgenomen door een informal investor en klimt inmiddels weer uit het dal.
Financiering van de uitstaande rekeningen is een oplossing om toch te kunnen beschikken over voldoende werkkapitaal. Hierdoor worden ondernemers direct geholpen: hun liquiditeit neemt onmiddellijk toe. Trefi heeft een werkwijze waarbij het factuurbedrag gelijk wordt overgeschreven op de rekening van het bedrijf, met flexibeler voorwaarden en een lagere vergoeding dan gehanteerd door
1
8
Bron: Ro Braaksma, Lia Smit en Wim Verhoeven, Financieringsmonitor 2011. Onderzoek naar de financiering van het Nederlandse bedrijfsleven, EIM, Zoetermeer, 2011.
reguliere factoringbedrijven. Er is ook geen verplichting om alle facturen te financieren. Incassokosten zijn voor eigen rekening, wel wordt ondersteuning geboden.
K n e lp unt en Het gaat hier om een complex product dat voor potentiële gebruikers uitleg nodig heeft, zeker over wat het verschil is met klassieke factoring. Dus ook hier is een marketing- en communicatieopgave. Daarnaast kost het tijd om dit systeem van de grond te krijgen. Enerzijds is het nog vrij onbekend bij de doelgroep, anderzijds willen potentiële investeerders graag direct zaken doen.
M e er inf o rma ti e Zie www.trefi.com.
2.5
Achtergestelde leningen voor het MKB Achtergestelde leningen zijn een alternatief in de financieringsmix en aanvullend op een bancaire financiering. Het voordeel is dat de ondernemer het volledige eigendom en de zeggenschap in het bedrijf behoud (geen equity/aandelencomponent) tegen relatief lage kosten. Banken zien een achtergestelde lening als vrijwel gelijkstaand aan eigen vermogen en door dit te versterken, kan een bedrijf makkelijker geld lenen. Het Nederlands MKB Fonds (NMF) maakt bancaire financiering dus eenvoudiger voor MKB-ondernemingen door versterking van het garantievermogen voor de bank. NMF is daarom complementair aan bankfinanciering en niet concurrerend. De selectie en dossiervorming vinden online plaats; daarna gaan ervaren financieringsprofessionals met de ondernemer het gesprek aan en beoordelen zij de 'ondernemer en zijn/haar plan'. Iedere lening zal ter goedkeuring worden voorgelegd aan Agentschap NL/Groeifaciliteit. Hierbij staat de overheid voor een deel van de achtergestelde lening garant. De monitoring van de verstrekte lening zal in combinatie online en fysiek plaatsvinden, waarbij het NMF de ondernemer continue cijfermatige feedback geeft op basis van actuele gegevens om het sturen op gepande aflossing te faciliteren.
K n e lp unt en Uitdaging voor het NMF is een zo spoedig mogelijke go-to-market en het vinden van ervaren expertise in de markt om een goede kredietbeoordeling te doen op basis van hard en soft skills om defaults in de fondsportefeuille te minimaliseren.
M e er inf o rma ti e Zie NMF: www.nederlandsmkbfonds.nl.
2.6
Leasing Leasing is een alternatief voor 'zelf kopen en financieren' waarmee bedrijven hun uitgaven voor machines, apparatuur, transportmiddelen en andere dure aanschaffingen kunnen spreiden in de tijd. Het te financieren object is het onderpand voor de lening.
9
K n e lp unt en Het ontbreken van een borgstellingsmogelijkheid zoals die voor klassiek vreemd vermogen wel bestaat (de BMKB-regeling) is, evenals strengere regelgeving voor financiële instellingen, een obstakel voor een ruimere toepassing van leasing als alternatieve financiering. Ook is het concept 'leasing' bij veel MKB-ondernemers niet bekend en dat belemmert optimaal gebruik ervan.
M e er inf o rma ti e Zie bijvoorbeeld www.nvl-lease.nl (brancheorganisatie leasebedrijven).
2.7
Beurs voor niet-genoteerde effecten De Nederlandse ParticipatieExchange NPEX stelt aanbieders van niet-genoteerde effecten zoals participaties in cv's, obligaties of aandelen in staat deze op een makkelijke manier te verhandelen, namelijk via een veilingsysteem. Kopers en verkopers houden het heft in eigen handen en hoeven er niet meer voor naar de bank of broker. NPEX is een geautomatiseerd en online handelsplatform dat moet uitgroeien tot een volwaardige beurs.
K n e lp unt en Een mogelijk knelpunt voor de alternatieve effectenbeurs is onzekerheid over de continuïteit bij potentiële gebruikers: 'wat gebeurt er met mijn aandelen als de beurs onverhoopt wordt opgeheven?'. Verder is het voor succes noodzakelijk dat de beurs binnen afzienbare tijd voldoende volume en momentum krijgt.
M e er inf o rma ti e Zie www.npex.nl.
2.8
Andere mogelijkheden: 'bootstrapping' Afgezien van de hierboven beschreven alternatieven voor financiering met vreemd vermogen via de bank of met eigen vermogen van aandeelhouders of investeerders, zijn er exotischer alternatieven. In de Engelstalige literatuur worden ze wel aangeduid met 'bootstrapping': alles benutten wat omzet oplevert, kosten bespaart en duur bankkrediet helpt vermijden. Voorbeelden zijn een ICT-bedrijf dat zijn werknemers opties geeft in plaats van een hoog salaris en een glasvezelbedrijf dat zijn klanten zelf de kabels van de straat naar hun woning laat graven in ruil voor een lagere rekening.
10
3
Oplossingen voor knelpunten
Dit hoofdstuk behandelt algemene knelpunten voor (de introductie van) alternatieve financieringsvormen en mogelijke oplossingen daarvoor. Maar om te beginnen nog een belangrijke vraag:
3.1
Dekken alternatieven de vraag naar kleinere kredieten? In hoeverre zijn de in het vorige hoofdstuk beschreven alternatieven een oplossing voor de vraag naar bedragen tussen € 50.000 en € 500.000? Dit is de range waar zich aanbodproblemen voordoen, in het bijzonder voor het MKB.1 Deze vraag is voorgelegd aan aanbieders van alternatieve financiering. Het antwoord: alleen de Nederlandse ParticipatieExchange NPEX richt zich met financiering vanaf € 250.000 vooral op de bovenkant van de markt voor lagere bedragen. De andere kanalen richten zich meer op de vraag naar kleinere financieringen. Zie de onderstaande figuur. Figuur 1
Aanbod van nieuwe financieringsinitiatieven naar bedrag
Hoger dan 1.000.000 500.000-1.000.000
450.000-500.000 400.000-450.000 350.000-400.000 300.000-350.000 250.000-300.000 200.000-250.000 150.000-200.000 100.000-150.000 50.000-100.000 0-50.000 Trefi
CrowdA-
boutNow
MKB-crowd-
funding
NPEX
NMF
Krediet-
unies
Investor-
match
Investe-
ringsplein Bron: Panteia/EIM, 2012.
3.2
De belangrijkste knelpunten Afgezien van de specifiek voor één bepaalde vorm van alternatieve financiering geldende knelpunten zijn er ook enkele knelpunten waar meer alternatieve financieringsvormen mee te maken hebben. Het zijn:
1
Financieringsmonitor 2011, R. Braaksma, L. Smit, W. Verhoeven, Panteia/EIM, Zoetermeer, 2011.
11
1
Gebrek aan bekendheid van potentiële gebruikers en intermediairs met het
2
Regelgeving en toezicht zijn geënt op bestaande financieringsvormen en
3
Voor gevestigde financiële instellingen zijn nieuwkomers potentiële concur-
4
Naamsbekendheid opbouwen en voldoende gebruikers (en financiën) aan-
concept, dus optimale marketing en communicatie is vereist. houden onvoldoende rekening met nieuwe vormen. rentie en het ontstaan van die concurrentie roept weerstand op. trekken voor een levensvatbaar project, kost tijd. Gebruikers en investeerders hebben echter géén tijd en willen direct zaken doen. Dat levert regelmatig spanningen op. 5
Kredietwaardigheidsbeoordeling van vragers om financiering. Voor het kleinbedrijf zijn maar beperkt ratings beschikbaar, zeker voor bedrijven die voornamelijk aan consumenten leveren. Een oordeel op basis van 'soft skills' zoals (vertrouwen in) kennis en kunde van de ondernemer en de potentie van zijn markt, vraagt tijd en stelt extra eisen aan de competentie van de beoordelaar.
3.3
Mogelijke oplossingen Mogelijke oplossingen volgens de deelnemers aan het minicongres, gewijd aan nieuwe financieringsvormen, zijn: M a rk et in g en c om mun i ca t i e − Duidelijk maken wat de verschillende nieuwe financieringsvormen inhouden en er een totaalbeeld van geven. − Een goede communicatiestrategie ontwerpen om ondernemers duidelijk te maken wat voor hen bruikbaar kan zijn. Daarbij rekening houden met het feit dat financiering voor de meeste MKB'ers een instrument is en bovendien een instrument waarmee zij doorgaans niet erg vertrouwd zijn. − Een gezamenlijke website of portal en een mediastrategie waar selectie en presentatie van success stories deel van uitmaakt, evenals scanning op nieuwswaarde van berichten over nieuwe financieringsvormen. Hierbij kan worden gedacht aan de ondernemerskredietdesk: www.ondernemerskredietdesk.nl. − One-stop-shopping bieden aan MKB'ers die financiering zoeken: zij zoeken vaak een totaalpakket van eigen en vreemd, kort en lang vermogen, waarvoor zij zich nu bij verschillende loketten moeten melden. − Rol van de Kamers van Koophandel (in de toekomst met Syntens samen: Ondernemerspleinen) hierbij versterken ('die spreken de taal van ondernemers beter dan de doorsnee financiële adviseur'). − Een goede communicatiestrategie voor financiële intermediairs zoals accountants. − Meer samenwerking met aanbieders van dezelfde en soortgelijke financieringsproducten in het buitenland. − Een keurmerk om het kaf van het koren te scheiden en zo te zorgen voor vertrouwen van ondernemers in nieuwe producten en aanbieders.
R e g e lg ev in g en t oe z i cht − Netwerken, ook via de politiek, om druk uit te oefenen op DNB en AFM, die sterk zijn gericht op de traditionele financiële instituties. − Rondetafelconferenties, discussies, show-cases en dergelijke benutten om alternatieve financieringsvormen onder de aandacht te brengen.
12
W e e rs ta n d b ij g ev e st igd e f ina nc i ë le in st e l li ng en − Samenwerking met banken; duidelijk maken dat nieuwe financieringsvormen eerder aanvulling zijn op dan concurrentie voor het mainstream aanbod. − Kleine kredieten zijn voor banken nauwelijks interessant vanwege de hoge handlingkosten per euro krediet. − Terug naar de basis: een community bank met recht-toe-recht-aan producten, bescheiden overhead en behuizing en focus op nutsbankieren.
Tijd − Richt je op één of enkele niches en onderscheid je in de bediening van die niches. − Gezamenlijk optreden van en samenwerking met aanbieders van andere alternatieve financieringsvormen spaart tijd en geld voor nieuwe financieringsstartups.
K r e d ie twa a r d igh e i ds be oo r d el i ng − Financiers die de ondernemer en zijn markt al goed kennen, hebben een voorsprong bij de beoordeling van soft skills. Voorbeelden zijn locale of branchegebonden kredietunies. − In het belang van lagere handlingkosten dient 'soft skill' rating-informatie meer te worden uitgewisseld tussen financiers.1 De kennis over soft skills van ondernemers is bij meer partijen aanwezig, maar die wisselen hun data doorgaans niet uit. Wie na een afwijzing probeert elders financiering te krijgen, doorloopt de hele beoordelingsprocedure opnieuw. Op dit moment ziet een initiatief voor een Kredietpaspoort het licht. Dit is een goed voorbeeld om de informatie over soft skills uitwisselbaar te maken.
3.4
Samenwerking In de vorige paragraaf is al enkele malen de noodzaak van betere samenwerking genoemd, vooral samenwerking tussen organisaties die nieuwe vormen van financiering aanbieden. Met zulke samenwerking valt in het bijzonder wat te bereiken op het gebied van marketing en communicatie naar de doelgroep MKBondernemers. Maar ze kunnen de handen ook ineenslaan om te lobbyen voor een op de nieuwe financieringsaanbieders afgestemde regelgeving en toezicht. Vertegenwoordigers van de betrokken organisaties, aanwezig bij een aan het onderwerp gewijd minicongres, hebben aangegeven met welke aanbieders zij zouden willen samenwerken. Bij de meeste nieuwe formules blijkt er voldoende grond voor onderlinge samenwerking. Kredietunies, MKB-fonds (achtergestelde leningen), crowdfunding en de beurs voor niet-genoteerde effecten krijgen de meeste stemmen, gevolgd door leasing. Matchmaking en financiering van facturen krijgen er minder. Bij matchmaking is er overigens ook geen financieel product.
1
Er is vooral behoefte aan informatie waarom een aanvraag is afgewezen: te weinig ‘ondernemer’, te kleine markt, te kleine lening (in verhouding tot de handlingkosten) dan wel ‘de verkeerde branche’? Kanttekening: hieraan dienen wel voorwaarden te worden gesteld om te voorkomen dat een aanvrager op grond van één negatieve aantekening overal wordt geweigerd.
13
Deelnemers aan het minicongres stellen vast dat de verschillende formules een aantrekkelijk palet bieden van op elkaar aansluitende mogelijkheden van financiering. Die constatering maakt nog eens duidelijk dat het fundament voor samenwerking aanwezig is. Anderzijds maakt het duidelijk dat ondernemers in de toekomst meer te kiezen hebben op financieringsgebied, als alle initiatieven in de markt actief zijn. Dat vraagt ook om andere en uitgebreidere advisering en begeleiding door financiële adviseurs.
14
BIJLAGE I
Aanbieders nieuwe financieringsvormen
Investeringsplein Naam:
Investeringsplein.nl
Website: Formule:
www.investeringsplein.nl 'Datingsite' voor ondernemers Ondernemers zetten hun propositie op de website, geïnteresseerde investeerders kunnen op basis daarvan contact leggen
Eigen/Vreemd Vermogen:
Eigen vermogen
Distributiekanaal:
www.investeringsplein.nl
Operationeel vanaf:
December 2007
Aantal cliënten:
1.600 actief, 3.500 totaal
Kredietgrootte:
Dekt range van € 50.000 tot € 500.000
Uitstaande financiering:
€ 400 miljoen
Investormatch Naam:
Investormatch BV
Website: Formule:
www.investormatch.nl Matching van ondernemers-kapitaalzoekers met investeerders en (netwerk)service voor beide
Eigen/Vreemd Vermogen:
Eigen vermogen
Distributiekanaal:
www.investormatch.nl, magazine, events
Operationeel vanaf:
Mei 2011
Aantal cliënten:
500
Kredietgrootte:
Van € 100.000 tot € 2.000.000
Uitstaande financiering:
n.b.
Kredietunies Naam:
Kredietunie Nederland
Website: Formule:
www.dekredietunie.nl Financiering door ondernemers, voor ondernemers (coöperatieformule)
Eigen/Vreemd Vermogen:
Vreemd vermogen
Distributiekanaal:
Sectorale en locale/regionale kredietunies
Operationeel vanaf:
Najaar 2012
Aantal cliënten:
n.b.
Kredietgrootte:
b.v.k. < € 250.000
Uitstaande financiering:
n.v.t.
15
Nederlands MKB Fonds Naam:
Nederlands MKB Fonds
Website: Formule:
www.nederlandsmkbfonds.nl Achtergestelde lening, via Groeifaciliteit, om banklening makkelijker te maken
Eigen/Vreemd Vermogen:
Achtergestelde lening die door banken vaak gelijkgesteld wordt aan eigen vermogen
Distributiekanaal:
Direct via internet en B2B via bijvoorbeeld accountmanagers van bank, intermediairs, accountants en brancheverenigingen
Operationeel vanaf:
2 e helft 2012
Aantal cliënten:
n.b. (beoogd: 2012)
Kredietgrootte:
€ 100.000 tot € 1 miljoen
Uitstaande financiering:
n.v.t. (beoogd: € 100 miljoen)
Npex Nederlandse ParticipatieExchange Naam:
Npex Holding BV
Website: Formule:
https://www.npex.nl/ Geautomatiseerd online handelsplatform voor niet-genoteerde effecten
Eigen/Vreemd Vermogen:
Eigen vermogen
Distributiekanaal:
Partnernetwerk
Operationeel vanaf:
Februari 2009
Aantal cliënten:
1.700
Kredietgrootte:
Vanaf € 250.000
Uitstaande financiering:
n.b.
MKB-Crowdfunding Naam:
MKB-Crowdfunding
Website: Formule:
www.mkbcrowdfunding.nl Financiering door eigen ondernemersnetwerk
Eigen/Vreemd Vermogen:
Eigen vermogen
Distributiekanaal:
Diverse MKB-organisaties
Operationeel vanaf:
17-11-2011
Aantal cliënten:
7.500
Kredietgrootte:
€ 20.000 tot € 2,5 miljoen (accent < € 200.000)
Uitstaande financiering
€ 650.000
CrowdAboutNow
16
Naam:
CrowdAboutNow BV
Website: Formule:
www.crowdaboutnow.com Netwerkfinanciering (andere ondernemers, klanten, etc.)
Eigen/Vreemd Vermogen:
Eigen vermogen
Distributiekanaal:
Partnernetwerk (fin. intermediairs, incubators e.a.)
Operationeel vanaf:
15-11-2010
Aantal cliënten:
16
Kredietgrootte:
€ 5.000 tot € 75.000
Uitstaande financiering:
€ 300.000
Trefi Naam:
TREFI
Website: Formule:
www.trefi.nl Management en (voor)financieren van facturen
Eigen/Vreemd Vermogen:
Factoring: dus niet van toepassing
Distributiekanaal:
Internet, intermediairs, banken
Operationeel vanaf:
Maart 2012
Aantal cliënten:
10
Kredietgrootte:
€ 10.000 tot € 250.000
Uitstaande financiering:
€ 125.000
17
De resultaten van het Programma MKB en Ondernemerschap worden in twee reeksen gepubliceerd, te weten: Research Reports en Publieksrapportages. De meest recente rapporten staan (downloadbaar) op: www.ondernemerschap.nl.
Recente Publieksrapportages A201207
20-6-2012
Monitor Inkomens Ondernemers
A201206
20-6-2012
Een typologie van ondernemers met lage inko-
A201205
28-6-2012
Kleinschalig Ondernemen 2012
A201204
30-5-2012
Hoe ondernemend zijn zzp'ers?
A201203
22-5-2012
Duurzaam ondernemen in het kantoorhoudende
A201202
16-4-2012
A201201
4-4-2012
A201113
22-11-2011
Ondernemen in de Sectoren 2011
A201112
22-11-2011
Zelfbewust een Zelfstandige Positie
A201111
21-9-2011
Kerngegevens MKB 2011
A201110
25-8-2011
Financieringsmonitor 2011
A201109
22-8-2011
Arbeidsproductiviteitstrends in klein-, midden- en
A201108
14-7-2011
A201107
19-5-2011
Ondernemen voor de toekomst
A201106
27-4-2011
Trendstudie MKB en Ondernemerschap: Synthese
A201105
20-4-2011
Uitvinders in Nederland
A201104
28-4-2011
Kleinschalig Ondernemen 2010
A201103
10-3-2011
Trendstudie MKB en Ondernemerschap
A201102
8-3-2011
A201101
5-1-2011
A201012
8-12-2010
A201011
16-11-2010
A201010
9-11-2010
A201009
14-10-2010
De arbeidsmarkt van Midden-Nederland
A201008
14-10-2010
Monitor Inkomens Ondernemers
A201007
30-9-2010
Stand van Zaken Zonder Personeel
A201006
23-6-2010
Internationale benchmark ondernemerschap
mens
MKB Vergrijzing en ondernemerschap Hoe werken bedrijven samen in projecten?
grootbedrijf 1995-2015 Global Entrepreneurship Monitor 2010 The Netherlands
Monitor vrouwelijk en etnisch ondernemerschap 2010 Startende ondernemers Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid Global Entrepreneurship Monitor 2009 The Netherlands Ondernemen in de sectoren 2010 – 10 brochures
2010 A201005
31-5-2010
Bedrijfsbeëindigingen in het kleinbedrijf
A201004
april 2010
Octrooien in Nederland
A201003
12-4-2010
Ondernemen voor anderen!
A201002
15-2-2010
Een kwestie van ondernemen
A201001
11-1-2010
Innovatief ondernemerschap in detailhandel, ho-
A200918
1-12-2009
Slim en gezond afslanken
A200917
2-11-2009
Ondernemen in de Sectoren
A200916
30-10-2009
A200915
17-8-2009
Criminaliteitspreventie door kleine bedrijven
A200914
16-6-2009
Global Entrepreneurship Monitor 2008
reca en ambacht
Springen over de Grens
The Netherlands
19
A200913
15-5-2009
Internationale benchmark ondernemerschap
A200912
20-5-2009
A200911
3-4-2009
Kopstaartbedrijven
A200910
1-4-2009
Ondernemerschap in de wijk
2009 Kleinschalig Ondernemen 2009
A200909
27-3-2009
A200908
half juni 2009
Van werknemer tot ondernemer
A200907
24-3-2009
Monitor Inkomens Ondernemers
A200906
19-3-2009
Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid
A200905
17-3-2009
Afhankelijkheid in de metaalsector
A200904
12-3-2009
Beter inzicht in multicultureel ondernemerschap
A200903
5-2-2009
A200902
13-1-2009
Toekomst concurrentiepositie MKB
A200901
13-1-2009
MKB in regionaal perspectief
A200815
19-12-2008
Succes met samenwerking
A200814
16-12-2008
Tijdelijke samenwerkingsverbanden in het Neder-
A200813
8-12-2008
Sociaal ondernemerschap
A200812
8-12-2008
Ondernemen in de Sectoren
A200811
28-10-2008
A200810
23-9-2008
A200809
8-9-2008
Internationale benchmark ondernemerschap
A200808
3-9-2008
Nalevingskosten van wetgeving voor startende
A200807
september 2008
A200806
18-9-2008
A200805
8-7-2008
A200804
14-7-2008
Kleinschalig Ondernemen 2008
A200803
26-6-2008
Ondernemerschap in de regio
A200802
27-3-2008
Herstructurering van winkelgebieden
A200801
25-2-2008
Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid
A200714
21-12-2007
Technologiebedrijven in het MKB
A200713
19-12-2007
MKB in regionaal perspectief
A200712
15-11-2007
Voor het gewin of voor het gezin?
A200711
7-11-2007
A200710
25-10-2007
A200709
13-9-2007
A200708
21-6-2007
Kleinschalig Ondernemen 2007
A200707
21-6-2007
Global Entrepreneurship Monitor 2006 Nederland
A200706
13-6-2007
Een eigen bedrijf: loon naar werken?
A200705
10-5-2007
Internationale benchmark ondernemerschap
A200704
5-4-2007
Dat loont!
A200703
5-3-2007
Bedrijvendynamiek en werkgelegenheid
A200702
1-3-2007
Flexibele arbeid in het MKB
Review: Internationalisering van het Nederlandse MKB
Ten years entrepreneurship policy: a global overview
landse MKB
Ondernemerschap in de zorg In- en uitstroom in de detailhandel
bedrijven Stimulering van ondernemerschap in middelgrote gemeenten HRM-beleid in het MKB Global Entrepreneurship Monitor 2007 The Netherlands
Van onbemind tot onmisbaar Ondernemen in de Sectoren Ondernemerschap in het primair en voortgezet onderwijs
20
