Nieuwe bestuursleden. vereniging kleine kernen noord-brabant Jaargang 11 - nummer 1 - maart leden van de vereniging kleine kernen noord-brabant

or zine vo emaga ti a a m r b a nt info oord-br n t gratis n e e h n r is e kleine k RACHT KERNK de vereniging an leden v

vereniging kleine kernen noord-brabant Jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014

Nieuwe bestuursleden

In deze KERNKRACHT onder andere: Column voorzitter

Pagina 3 Gelóóf in de kansen voor lege kereken

Pagina 5 Senioren en hun zorgen

Op de Algemene Ledenvergadering werden twee nieuwe bestuursleden benoemd, Hanneke Neutkens en Christ-Jan van Bedaf

De Algemene Ledenvergadering van de VKKNB op 12 februari in Den Boogaard, Moergestel ging stipt om 19.30 van start met een welkomstwoord van voorzitter Ingeborg Verschuuren. Aansluitend geeft zij een terugblik op haar eerste jaar als voorzitter en memoreert daarbij een aantal onderwerpen waar het bestuur hard aan getrokken heeft zoals de kerksluitingen, het verdwijnen van de geldautomaten, het armoedebeleid, de brochures die zijn uitgebracht of het onderzoek naar de klantte-

vredenheid. Vervolgens voerde zij de leden door het huishoudelijk deel van de agenda. Als eerste agendapunt het definitief vaststellen van het verslag van de ALV 2013, waarop geen op- of aanmerkingen zijn. Daarna geeft de penningmeester een uitvoerige uitleg over de jaarrekening 2013 en de begroting voor 2014 waarbij vermeld kan worden dat de contributie voor 2014 ongewijzigd blijft. De contributie voor 2015 wordt verhoogd tot € 40,00 per jaar. >>>

Pagina 8 Hier heb je het geld regel het maar

Pagina 10

>>> Het volgende agendapunt is de samenstelling van het bestuur. Jan Backx heeft laten weten dat hij als bestuurslid zal terugtreden en twee nieuwe bestuurleden uit de regio West-Brabant worden voorgesteld. Hanneke Neutkens (voorzitter Dorpsraad Welberg) en Christ-Jan van Bedaf (voorzitter Dorpsraad Achtmaal en eigenaar van de buurtsupermarkt in Achtmaal). De leden gaven hun goedkeuring aan de voordracht, waarna de nieuwe bestuursleden de felicitaties en bloemen in ontvangst nemen. Aansluitend worden de resultaten van het klanttevredenheidsmeting bekend gemaakt. Hieruit kwam ondermeer naar voren dat de dienstverlening van de VKKNB proactiever kan en dat de lijnen tussen dorpsraden en de VKKNB korter moeten. Ook het verbinden van projecten, waardoor kennis en ervaring gedeeld wordt, vind men van groot belang.

Na de pauze haalt vice-voorzitter Willy Donkers samen met bestuursleden enkele projecten voor het voetlicht waarmee zij volop aan het werkt zijn. Zo geeft bestuurslid Ton Schepens inzicht in de problematiek rond de leegstand van kerken, het armoedebeleid en de zorg. Bestuurslid Bert van Kesteren geeft uitleg over het samenwerkingsverband tussen 19 gemeenten in West-Brabant, het nut hiervan voor dorpsraden van dergelijke samenwerkingsverbanden en de problematiek rond het verdwijnen van pinautomaten in de kleine kernen. Vanuit de zaal worden er over de onderwerpen gerichte vragen gesteld waardoor er een levendige discussie onstaat. Vervolgens is het woord aan Erik Kolen van bureau Erasmus die een gloedvol betoog houdt over het K4 project. Aanleiding zijn de dorpsraden van de kernen Oploo, Overloon, Stevensbeek en Westerbeek die graag een plan willen dat hen onderling met elkaar verbindt. Dus gingen de dorpsraden op zoek naar ideeën om dit te realiseren. De VVKNB nam, in de persoon van Wim van Lith het voortouw, ging in gesprek met de vier dorpsraden en bood hulp aan. Hierop werd besloten om samen een project te starten om projectplannen te maken met de bedoeling die later uit te werken tot concrete activiteiten van de vier kernen samen! De kracht van Samenwerken. In deze Kernkracht op pagina 7 een artikel over het K4 project.



Als laatste spreker staat Dick Loeff op het programma met een uiteenzetting over ‘Coöperaties, zorg en diensten in een ondernemende gemeenschap’. Aanleiding was het Platform Zorgcooperatieve Ontwikkelingen Brabant waarmee de VKKNB in 2012 in contact kwam. Het platform is ontstaan omdat er vooral in de SRE-regio zich een aantal initiatieven ontwikkelden die tot verbetering van de zorg en welzijnsstructuur in een kleine kern leiden en daardoor een wezenlijke bijdrage leveren aan de optimalisering van de leefbaarheid in die kleine kernen. Daarnaast werd vastgesteld dat ook andere kleine kernen voornemens zijn om dergelijke projecten op te zetten, maar daar niet de instrumenten of menskracht voor hebben. Daarom is besloten om te starten in het SREgebied en de werkzaamheden in samenwerking met de VKKNB uit te rollen in heel Noord-Brabant. Het platform beoogt met aansprekende en succesvolle voorbeelden de kleine kernen maar ook anderen enthousiast te maken, te motiveren en te ondersteunen om in hun kern op het gebied van zorg en welzijn aan het werk te gaan. Het afgelopen jaar is er al met een 45-tal initiatieven contact geweest. Die zijn bezig en daar gaan we het komende jaar onze aandacht op richten om te kijken hoe we met hen verder kunnen werken. De kracht van Kennisdelen. <<< Hans Ursem jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014

Terugblik eerste jaar Op 12 februari heb ik voor de tweede keer de Algemene Ledenvergadering van onze vereniging mogen voorzitten. Er waren veel dorpsraden aanwezig en zij zorgden voor een goede inbreng. Alweer een jaar voorzitter, het gaat snel. Een mooi jaar waarin hard is gewerkt door alle vrijwilligers. Want dat kenmerkt onze vereniging; de leden van de dorpsraden en de leden van het bestuur VKK werken allen vrijwillig voor de blijvende leefbaarheid van Brabant. En dat is geen vanzelfsprekendheid in deze tijd. Als ik terugblik naar het afgelopen jaar is er veel gebeurd. Werkbezoeken aan onder meer de stichting Eén-Giessen/Rijswijk, Zegge, Heerle, Elsendorp en Galder. Maar ook het werk voor de projecten ‘Tekortkoming in -gemeenschapsdeelname’ in BiestHoutakker en Budel en het project ‘Zorgcoöperatie’ waar veel interesse voor is. Onze deelname aan de Dorpenderby, Brabantlab en het landelijk netwerk kleine kernen (LVKK), te veel om op te noemen. Op 19 februari j.l. is het kerkenatelier in Tilburg georganiseerd samen met andere partijen (monumentenfederatie e.a.) en de provincie. Het is de VKK geweest die er in eerste instantie voor heeft gezorgd dat dit onderwerp op de politieke agenda is gekomen. Het blijkt dat de aanwezige partijen tijdens de bijeenkomst dezelfde conclusie konden trekken. Dit is ook neergelegd in een statement. De problematiek van leegstaande kerken is veel meer dan alleen het vraagstuk religie. Het betreft ook leefbaarheid, geborgenheid, identiteit en sociale cohesie. Niet 15 jaar wachten met de aanpak want dan is het te laat. Een groep jongeren heeft er voor gezorgd dat het onderwerp hip jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014

en actueel is gemaakt. De provincie gaat nu pilots aanpakken om nieuwe bestemmingen mogelijk te maken voor leegstaande kerkgebouwen. We zullen er voor blijven zorgen dat de belangen van de kleine kernen op dit punt behartigd zijn. Het afgelopen jaar hebben we het werkplan 2014 opgesteld. Dit jaar gaan we keukentafelgesprekken inplannen met voorzitters van dorpsraden. We hebben onze bestuursleden gekoppeld aan gebieden in Brabant en die bestuursleden zijn dan ook het eerste aanspreekpunt. Gelukkig laat de ‘Tevredenheidsmeting 2013’ zien dat u in grote lijn tevreden bent over de kennisdeling en belangenbehartiging. Op uw verzoek hebben we twee nieuwe bestuursleden uit West-Brabant benoemd: Hanneke Neutkens uit Welberg en Chris-Jan Bedaf uit Achtmaal. En ook de keukentafelgesprekken worden op uw verzoek ingepland om de lijntjes met het bestuur zo kort mogelijk te houden. We hebben de dorpsraden begin dit jaar gevraagd om na te denken over de toekomst van de Idop’s. Tijdens de ALV op 12 februari j.l. zijn interessante suggesties ingebracht. In het

kort komt het neer op het volgende. Richt je op het doen en minder op dikke plannen en beleidsrapporten. Niet te veel regels aan de voorkant, houd het simpel. Geloof en heb vertrouwen in de deskundigheid van bewoners. Met een paar speerpunten per kleine kern kun je al beginnen met de aanpak. Hierbij is een klein doebudget noodzakelijk. Richt je meer op het sociaal domein en minder op de fysieke omgeving. Zinvolle suggesties die we zullen overbrengen aan het bestuur van de Provincie. Tenslotte refereer ik aan een citaat van Esther Verhoef in het blad Bont: “Buitenlanders vinden Brabant leuker dan Amsterdam.” Ze omschrijft <<< wat bij haar gasten het meest was bij gebleven: het fietsen door de Brabantse kleine kernen, langs idyllische dorpjes met roodwit geblokte vlaggen en gezellige terrasjes. Dit motiveert en geeft het vrijwilligerswerk voldoening. Het fietsseizoen komt er gelukkig weer aan. Het bestuur van de VKK zal zich ook komend jaar blijven inzetten voor het behoud en de belangen van de kleine kernen in Brabant. <<< Ingeborg Verschuuren Voorzitter VKK Noord-Brabant



Samenkomst dorpsraden en stadsraad gemeente Steenbergen Op initiatief van de dorpsraad Welberg zijn vertegenwoordigers van de dorpsraden van de kernen in het West-Brabantse Steenbergen begin januari bij elkaar gekomen voor een onderlinge kennismaking en kennisuitwisseling. Als nieuwkomer was de stadsraad, toen nog in oprichting, ook van de partij. De mensen van de stadsraad konden tijdens de bijeenkomst een beeld krijgen van taken die dorpsraden oppakken en zich ideeën vormen over hoe als stadsraad te kunnen gaan opereren. Maar niet alleen deze nieuwkomers konden hun voordeel halen. Initiatieven Tijdens de bijeenkomst bleek er sprake te zijn in verschil van aanpak van onderwerpen of thema’s, mede afhankelijk van behoeften die er binnen de eigen kern zijn. Zo werken de dorpsraden Dinteloord en Nieuw-Vossemeer vanuit hun opgebouwde expertise graag met project- of werkgroepen. Een aanpak die ook andere dorpsraden aansprak. Themabijeenkomsten voor inwoners en raadsleden worden geïnitieerd en dorpsraden zijn actief op beleid, de inhoud, en de uitvoering. Zo is op dit moment de dorpsraad van Kruisland betrokken bij het plan Waterpoort voor het onderdeel Cruijslandse Kreken. Zie: www.waterpoortwerkt. nl/?s=steenbergen. Een leuk initiatief hierbij is om een verbinding te gaan maken tussen het Ommetje Kruisland en het Ommetje Welberg. Andere initiatieven die in de verschillende kernen gerealiseerd zijn, passeerden de revue: verfraaiing van de kern met bloembakken en een gemeenschappelijk gemaakte sofa, betere inrichting van verkeerssituaties, inrichting van speelvelden voor jong en oud (waarbij Nieuw-Vossemeer meedingt als finalist in de Dorpen Derby), ijsbanen,



De SocialSofa van Dinteloord, vóór de bekleding met ruim 17.000 mozaiektegeltjes

een nieuw MFA in Kruisland, buurtpreventieteams. Belangrijk hierbij is om goede contacten met ambtenaren op het gemeentehuis te onderhouden en nóg belangrijker is het om het eigen netwerk te onderhouden. Want veel van wat gerealiseerd wordt, gebeurt mede dankzij de goodwill van anderen! Stevig aan de slag Voor de langere termijn bleken verschillende dorpsraden aan de slag gegaan te zijn met bijvoorbeeld woon- of zorginstellingen om te inventariseren welke ontwikkeling de kern nodig heeft met het oog op de toekomstige leefbaarheid als het gaat om wonen, zorg en welzijn. De vroegere dorpsontwikkelingsplannen zijn nagenoeg gerealiseerd en het is zaak te anticiperen op vraagstukken rondom krimp. Dat is ook een issue voor de overige dorpsraden. Voor diverse kernen zal ook het nodige gaan veranderen nu eind dit jaar kerken in verschillende kernen van Steenbergen zullen sluiten. Met de vraag over een herbestemming van de kerken kan meteen ook de vraag gesteld worden of de invulling van het hart van het dorp een facelift moet

ondergaan. Hier gaan dorpsraden stevig mee aan de slag. Gratis advies Uit bepaalde voorbeelden van betrokkenheid vanuit de dorpsraden blijkt het een valkuil te zijn om, bij vertegenwoordiging in persoon, door de gemeente als algemene vertegenwoordiging van dorpsraad -en ‘dus’ dorp- beschouwd te worden. Dat zet je klem als persoonlijk vertegenwoordiger en het verdient dan ook aandacht om bij deelname vóóraf scherp voorwaarden te stellen aan je deelnemerschap aan (voorbereidend) overleg. Dorpsraden zelf moeten oog houden voor hun democratische legitimiteit en spreekbuis zijn namens hun gemeenschap. Tot slot is de boodschap: geef niet op! Volhard in je plannen. Hiermee is een korte schets van een leerzame avond gegeven. Het aardige is dat deze gezamenlijke ontmoeting begin april een vervolg krijgt met een keukentafelgesprek met de VKKNB. Dorpsraden van Woensdrecht zijn dan ook van de partij. Wordt vervolgd dus. <<< Hanneke Neutkens voorzitter dorpsraad Welberg jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014

‘Gelóóf in de kansen voor lege kerken’ Veel kerken in Noord-Brabant dreigen de komende jaren hun deuren te moeten sluiten. Is er nog hoop? Ja! Dat maakte de bijeenkomst ‘Maak werk van een lege kerk’ duidelijk. ‘Kansen zijn er genoeg. Maar enige haast is wel geboden.’ Ziedaar de conclusie van een middag vol bevlogen verhalen over de toekomst van kerkgebouwen in Noord-Brabant. Binnen enkele jaren dreigt meer dan de helft van de vijfhonderd kerken zijn oorspronkelijke functie te verliezen. Alle reden voor een inspirerende bijeenkomst, op 19 februari georganiserd door de Werkgroep Vrijkomende Kerken in de voormalige Hasseltse Kerk in Tilburg (nu wijkcentrum De Poorten). De tips tuimelden over elkaar heen. Wisselgeld De St. Gertrudis van Nijvelkerk in Heerle floreert als huisartsenpraktijk, prikdienst, gebedsruimte én dorpshuis. “Een belangrijk element in het succes is wisselgeld,” verklapte André Jansen (Leefbaarheidsgroep Heerle). De parochie zei tegen het bisdom: “Verkoop de kerk aan ons, dan geven wij hem een tweede leven met behoud van de gebedsruimte.” Nog een succesvol voorbeeld is de Annakerk in Breda, die drieduizend vierkante

meter werkplekken herbergt. Peter Stutvoet, directeur Monumenten Fonds Brabant, vatte de ervaringen samen: “Zorg dat je exploitatie klopt, realiseer je dat beleving een belangrijke rol speelt en dat je vandáág moet beginnen.” Toon lef In Helmond hebben ze al twintig kerken herbestemd. Jan van Duren, afdelingshoofd ruimtelijke ordening: “Overleg structureel met de parochie, ontwikkel een visie, toon lef en gelóóf in een gezonde toekomst.” Karin van den Berg (Vereniging Brabantse Gemeenten) adviseerde burgers: “Gebruik leefbaarheid als argument richting gemeenten. Activiteiten dienen niet per se in een gemeenschapshuis plaats te vinden.” Sjaak Cox (PON) deed onderzoek. “Praat als eerste met het kerkbestuur,” adviseerde hij. “Toon respect en houd rekening met hun wensen. Kijk met een ondernemersmentaliteit naar een nieuwe bestemming. Zoek mensen die zich met volle overgave willen inzetten.” Statement De apotheose was de ondertekening van een statement door negen organisaties: “Wees creatief en werk mee aan maatwerkoplossingen. Vorm

Interieur St. Gertrudis van Nijvelkerk Heerle

lokale platforms waar relevante partners aan meedoen.” Ingeborg Verschuuren (Vereniging Kleine Kernen) ziet in het statement een aansporing voor dorpsraden om nú in actie te komen. “Mensen voelen iets als ze een kerk binnengaan. Daar moet je iets mee doen.” En wat kan de provincie Noord-Brabant betekenen? “Wij hebben overzicht,” zei gedeputeerde Brigite van Haaften. “We kunnen partijen met elkaar in contact brengen. We kunnen goede voorbeelden laten zien en helpen ontwikkelen. Zo inspireren we anderen om verleden en leefbaarheid ijzersterk te combineren.” <<<

Extra impuls voor leefbaarheid Met een 3e subsidieronde van Leefbaarheid@Brabant geeft de provincie opnieuw een impuls aan leefbaarheid in Brabant. Na de regeling voor integrale dorpontwikkelingsplannen en 2 eerdere subsidierondes in 2013, is er nu ruim 1,5 miljoen beschikbaar voor initiatieven die de leefbaarheid bevorderen. De aanvraagperiode loopt van 1 april tot en met 30 april 2014. Samenwerken Het Leefbaarheid@Brabant programma geeft, als vervolg op de IDOP-aanpak, steun aan samenwerkingsinitiatieven op het gebied van leefbaarheid. Op deze manier wil de provincie initiatieven die de leefbaarheid verbeteren een steuntje in de rug geven. “Het is niet meer mogelijk om in elk dorp alle voorzieningen te hebben. Er moet samengewerkt worden met andere kernen, alleen op die manier blijven de dorpen in Brabant leefbaar”, stelt gedeputeerde Brigite van Haaften. jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014

Innovatief Leefbaarheid@Brabant (L@B) stimuleert innovatieve aanpak van leefbaarheid. Daardoor kunnen burgers, ondernemers, en regionale netwerken gezamenlijk aan de slag gaan met leefbaarheidsvraagstukken. De provincie ondersteunt op diverse manieren, bijvoorbeeld met advies en begeleiding, onderzoek en kennisdeling, inzet van provinciale netwerken en steunfuncties, en waar nodig ook met een financieel steuntje in de rug. <<<



Netwerk duurzame dorpen: Doe mee!! Iedereen is op zoek naar een aantrekkelijke en duurzame leefomgeving om in te wonen. Met name in kleine kernen staat de leefbaarheid van de eigen leefomgeving onder druk. Voorzieningen verdwijnen, het dorp vergrijst en sociale contacten ontstaan minder snel zoals vroeger het geval was. Gelukkig zijn er veel partijen actief om de leefbaarheid in hun eigen leefomgeving te verbeteren. Naast de overheid en andere organisaties ligt een belangrijke rol bij de inwoners van het dorp zelf. De vereniging kleine kernen ziet in tal van dorpen initiatieven ontstaan om hun eigen leefomgeving aantrekkelijker en duurzamer te maken. Vaak komen deze initiatieven van inwoners zelf. De vereniging kleine kernen gelooft in deze kracht van onderop en is er van overtuigt dat inwoners zelf de belangrijkste schakel vormen om de leefbaarheid in kleine kernen overeind te houden. Voor de uitvoering van uw initiatief hoeft u vaak niet zelf het wiel uit te vinden! Vaak is het zo dat elders in het land een groep inwoners met hetzelfde initiatief bezig is of dit juist succesvol heeft afgerond. Het kan ontzettend handig zijn als ervaringen worden uitgewisseld, zodat uw eigen initiatief een nog groter succes wordt. Vaak is echter niet bekend dat initiatiefnemers uit andere dorpen ook bezig zijn met een gelijksoortig project. Dit is een gemiste kans! Het delen van kennis en ervaringen kan er juist voor zorgen dat uw project naar een hoger niveau wordt getild en nog succesvoller wordt! Netwerkduurzamedorpen.nl Leefbare dorpen zijn bij uitstek ook duurzame dorpen waarin inwoners zelf voor een aantrekkelijke en duurzame leefomgeving zorgen. De kracht van het Netwerk is dat steeds meer dorpen als gemeenschap hun steentje bij gaan dragen aan



een duurzame samenleving en het transitieproces daarmee versnellen. Daarmee ontwikkelen dorpen ook veerkracht om te anticiperen op ontwikkelingen in de komende decennia zoals de vergrijzing, maar ook de gevolgen van klimaatverandering en het zorgzaam omgaan met grondstoffen water en voedsel. De website www. netwerkduurzamedorpen.nl biedt de mogelijkheid om kennis en ervaringen uit te wisselen. Alle voorbeelden van idee tot uitgewerkte of gerealiseerde projecten zijn waardevol om te delen met andere dorpen. Of een dorp nu al grootse initiatieven realiseert of juist een eerste informatieavond organiseert, elke stap telt! In het Netwerk komt u dus eenvoudige en veelomvattende initiatieven tegen. Dorpen beschrijven hun initiatieven en kunnen documenten en ander materiaal uploaden. Als u meer over een bepaald initiatief wilt weten dan kunt u direct contact opnemen met het betreffende dorp en haar initiatiefnemers. Ontmoeten, delen en inspireren De website staat in het teken van ontmoeten, delen en inspireren. Op deze website kunnen initiatiefnemers die de leefbaarheid van hun dorp willen verbeteren elkaar ontmoeten, informatie en ervaringen delen en zo elkaar inspireren om hun eigen project nog succesvoller te maken. Het Netwerk neemt geen standpunten in en representeert de duurzame dorpen niet. Zo is het mogelijk dat iedereen, die een bijdrage aan een

duurzame ontwikkeling in dorpen wil leveren, zich kan verbinden aan het Netwerk. In het netwerk delen dorpen hun initiatieven en projecten op 16 thema’s. Van Kunst & Cultuur en Natuur & Landschap tot Wonen & Leefomgeving en Zorg & Welzijn. Initiatieven staan onderverdeeld per thema en per provincie. Daardoor kunt u snel informatie inwinnen over een project of initiatief dat u interesseert. Tevens zijn er deskundigen en partners te vinden in het netwerk die kunnen helpen om uw project tot een succes te maken. Hoe meld ik me aan? Aanmelden is eenvoudig en is gratis. Ga naar www.netwerkduurzamedorpen.nl. Klik op inschrijven en doorloop de stappen van het inschrijfproces. Zodra u bent aangemeld is uw initiatief of project zichtbaar voor andere dorpen en kan het delen van kennis en ervaringen beginnen! Samen staan we sterk! Door kennis te delen en van elkaar te leren kunnen we samen de leefbaarheid van kleine kernen vergroten. Samen bereiken we meer dan alleen! Bent u bezig met een initiatief of heeft u net een succesvol project afgerond waardoor uw leefomgeving aantrekkelijker is geworden om in te leven? Meld u dan aan op www. netwerkduurzamedorpen.nl. Want samen staan we sterk! <<< Tim Niessen jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014

Samenwerken Leefbaarheid kleine kernen in de toekomst In 2013 is, in het kader van het provinciale programma Leefbaar@ Brabant, een project gestart: K4 Land van Cuijk. Daarbij is het doel om, in samenwerking, economie versterkende projecten te starten die de leefbaarheid van kleine kernen kan versterken. De VKKNB staat al langer stil bij de toekomst van de kleine kernen en ziet in dat kleine kernen de leefbaarheid voor de toekomst niet overeind kunnen houden als er niet samengewerkt gaat worden met andere kernen. Er zal richting de toekomst op een andere manier gedacht moeten worden en de kleine kernen zullen het zelf moeten doen. Dat gebeurt met professionele ondersteuning, in deze situatie door Bureau Erasmus, zodat de organisatie eromheen geen extra belasting geeft voor de dorpsraden. Zelf actie ondernemen In de toekomst zullen mensen zelf voor de leefbaarheid in hun eigen kern moeten zorgen. De samenstelling van de kernen is nu heel anders dan vroeger. Problemen rondom het in stand houden van verenigingen en het ontbreken van voorzieningen zoals voldoende huisvesting voor starters, de sterke vergrijzing enz. bedreigen de leefbaarheid. Leefbaarheid is belangrijk voor de toekomst van de kleine kernen. Daarom is eerst gewerkt aan de Idops op kernniveau. Daar zijn veel projecten op kernniveau uit voortgekomen. Maar we moeten verder kijken en niet stil blijven staan. Er komen meer ouderen en minder jongeren. Die bedreigingen leveren echter weer kansen. Werken aan leefbaarheid is innovatie in de letterlijke zin van het woord. Waar bij de Idops nog op kernniveau gedacht werd, moeten we nu jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014

Kerk en het centrum van Westerbeek

Vrijwilligers van de kerkhofploeg in Oploo

op subregionaal niveau denken en handelen, liefst kernen die tot meerdere gemeenten behoren. Dat is de bedoeling van dit K4-project: kernen die niet te ver uit elkaar liggen en daardoor een samenhang kunnen hebben, gaan gezamenlijk op zoek naar concrete product-markt-combinaties (pmc’s).

bovendien tot een andere gemeente behoort. Het betreft aan elkaar grenzende dorpen, weliswaar verschillend in grootte maar je kunt van elkaar leren. Het gaat om de kruisbestuiving én om wat er gezamenlijk gebruikt/ingezet kan worden. Het is een project van onderop, met inbreng van de mensen zelf. Om die reden is de gemeente er nu ook nog niet bij betrokken.

Samenwerking tussen dorpen Er zal meer samengewerkt moeten worden om doelen te realiseren. Het is niet de bedoeling om bestaande activiteiten uit een andere kern over te nemen, maar: wat kunnen we meer bedenken? Daar moet nu al over nagedacht worden: vooruitdenken. Er komt een nog grotere vergrijzing aan dan waarop gerekend was. Als er minder jongeren in de kern blijven (bijvoorbeeld door gebrek aan huisvesting), betekent dit dat het verenigingsleven en de scholen onder druk komen te staan. Als we dat pas beseffen als het moment aangebroken is, waarop we het als kleine kern niet meer alleen kunnen redden, dan ben je te laat. Er moeten ook economische activiteiten gegenereerd worden want anders heb je geen leefbaarheid. Daarbij willen we vooral ook jongeren bij betrekken. Welke kernen zijn hierbij betrokken: Drie kleine en een grotere kern die

Lokale invulling K4 project In het Land van Cuijk hebben we gekeken naar vier kernen die bij elkaar liggen en dat heeft tot deze samenwerking geleid. Westerbeek was de eerste die benaderd werd en de Dorpsraad Westerbeek was enthousiast. Goede samenwerking levert alleen maar voordeel op én economische activiteiten. Daarna volgden de andere kernen, Stevensbeek, Oploo en Overloon. Met startbijeenkomsten per kern waarop veel ideeën gespuid werden, zijn in totaal 21 project-ideeën geboren waaruit een top 3 selectie van ideeën is gemaakt die in K4verband verder uitontwikkeld kunnen worden. De komende maanden gaan een drietal werkgroepen aan de slag om de invulling van ideeën verder uit te werken. <<< Fotos: Bureau Erasmus/Eric Kolen Wim van Lith



Senioren en hun zorgen Recent stond er een artikel in BN DeStem: KBO Rucphen wil de Seniorenraad terug! Waarom, vroeg ik me af. Blijkbaar is er in het verleden een zelfstandige Seniorenraad in Rucphen geweest, maar dit adviesorgaan is samengegaan met de WMOraad. Volgens KBO Rucphen werkt dit niet. Het één gaat ten kosten van het ander. Volgens de KBO oefenen de WMO-leden te weinig directe invloed uit op bijvoorbeeld de aanpak van de sociale veiligheid in de kernen. In september 2010 is er een WMOwerkgroep opgericht, min of meer, als vervanging van de Senioren- Gehandicapten- en Cliëntenraad. Nu, in 2014, eisen de senioren opnieuw een eigen onafhankelijke Seniorenraad. Een raad die direct zelf contact heeft met het college om gevraagd en ongevraagd advies te geven over zaken die senioren betreft. Ik heb hierover onder andere contact gehad met Christ de Weert, naast

Christ de Weert, voorzitter KBO Hoogerheide gemeente Woensdrecht



een groot liefhebber van tuinieren, ook en vooral anchorman van KBO Hoogerheide, gemeente Woensdrecht. Christ is lid van de WMO-raad, WMO-adviesraad, lid van de KBO cluster Markiezaat, goed voor 3500 leden! De Wet Maatschappelijke Ondersteuning is en wordt meer nog dan nu reeds het geval is een complex gebeuren. De samenwerking met de gemeente Woensdrecht wordt als prettig en constructief ervaren. Door beide partijen. Christ heeft met de pet op van voorzitter KBO, in deze tijd van gemeenteraadsverkiezingen, alle partijen nadrukkelijk aangesproken op hun verkiezingsprogramma. Er moet méér aandacht komen voor de steeds maar groter wordende doelgroep van senioren. Hij vraagt zich oprecht af of gemeenteraden alsook de WMO-raden over voldoende kennis van zaken beschikken. Zorg en welzijn raken mensen. Onherroepelijk komt er in ieders leven een moment waarop deze twee aspecten prioriteit krijgt. In de week van de zorg, van 10 t/m 15 maart, wordt hier op een bijzondere manier aandacht aan geschonken. De ontwikkelingen in de sector zorg en welzijn worden door veel senioren met argusogen gevolgd. Zijn we er met z’n allen wel klaar voor? Klaar voor de gigantische veranderingen in de zorg, inclusief de hierbij horende bezuinigingen? Deze mening wordt ook ondersteund door 46% van de Nederlandse burgemeesters. De stelling; gemeenten moeten groter worden, worden heringedeeld, om beter opgewassen te zijn tegen de rijkstaken die gemeenten er volgend jaar (2015) bij krijgen. Kleinere gemeenten hebben een klein ambtenarenkorps met veel generalisten en te weinig specialisten. Een gemeentelijke herindeling kan een oplossing zijn aldus de burgemeesters. Tevens spreken ze hun zorg uit, en dat is niet

Wethouder Jan Paantjens van de gemeente Halderberge

voor de eerste keer, over de kwaliteit van hun eigen gemeenteraadsleden! Wethouder Jan Paantjens deelt deze bezorgdheid over de veranderingen die op gemeenten afkomen. De nieuwe ontwikkelingen in het kader van de decentralisatie baren hem zorgen. Steeds meer taken worden door de rijksoverheid gedecentraliseerd naar de gemeenten. Op zich prima, maar de vraag is en blijft: zijn alle partijen hier klaar voor! Stichting Landelijk Ondersteuning en Informatiecentrum Seniorenbeleidsadvisering (LOIS) heeft hierover een zeer interessant rapport gepubliceerd met decentralisatie als hoofdonderwerp. Ook deze overkoepelende organisatie maakt zich grote zorgen over de zorgontwikkelingen. Bovendien verandert de manier waarop de zorg wordt georganiseerd grondig. Taken verschuiven naar gemeenten en er wordt fors bezuinigd. De contouren van de nieuwe (zorg) toekomst zijn nog niet helder in beeld. Hoe staat het nu met de indicatie? Wie doet wat? Waar moeten we zijn? Wat kost het? >>>

jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014

>>> Ik had hierover een gesprek met Carol van Zundert, voorzitter van onder andere de Seniorenraad Standdaarbuiten-Noordhoek. Deze raad bestaat sinds 1998 en is onderdeel van de Senioren Advies Raad Moerdijk die uit twaalf kernen bestaat. Carol van Zundert heeft een uitgesproken mening over tal van zaken wat seniorenraden en WMO-raden aangaat. Zo vroeg ik hem bijvoorbeeld hoe hij tegenover een ouderenpartrij bij de komende raadsverkiezingen staat. Antwoord: Waardeloos! Kleine partijtjes die alleen maar een kleine doelgroep vertegenwoordigen zijn niet gewenst. Ook over de bezuinigingen in de zorg heeft hij een uitgesproken mening: bezuinigingen zijn nodig en onontkoombaar. Maar het gaat hem allemaal wat te snel. Elk initiatief van de burgers wordt de nek omgedraaid. De indicatieplicht is gewijzigd, ouderen weten niet meer bij wie men nu moet zijn voor indicatie.

Carol van Zundert, voorzitter van de Seniorenraad Standdaarbuiten-Noordhoek

Langer thuisblijven is prima als het kan, maar wat hierna? De rol van de seniorenraad reikt veel verder dan menig een denkt. Nabuurschap wordt een must, zeker in kleine kernen. Volgens Carol zal het allemaal wel wat minder worden, maar dat is nog steeds meer dan voldoende. Ook hij

is, net als de andere geïnterviewden, de mening toegedaan dat een Seniorenraad geen onderdeel moet zijn van een WMO- raad. Antoon Koevoets, lid Seniorenraad Halderberge

Boeren, burgers en buitenlui Er gebeurd veel in ons Brabantse buitengebied. Zoals de Ruwenbergconferentie begin 2013 waaraan onze voorzitter, Ingeborg Verschuuren, namens de VKKNB heeft deelgenomen. Op deze conferentie is een start gemaakt naar een zorgvuldige en duurzame landbouw in 2020, waarbij onderwerpen als volksgezondheid, dierwelzijn en fysieke leefomgeving op de agenda stonden. Thema’s die ons allemaal aangaan, zeker als de veedichtheid groot is, zoals in OostBrabant. Daarom heeft de VKKNB een bijeenkomst georganiseerd op 17 december 2013 in samenwerking met Netwerk de Peelhorst. Een netwerk aangestuurd door de provincie en waarin alle groeperingen vertegenwoordigd zijn, ook onze kleine kernen vereniging van Noord Brabant. De bestuurders van de dorpsraden in jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014

de regio, Noordoost-Brabant en de Peel waren uitgenodigd. De opkomst was beperkt, een tiental dorpsraden waren vertegenwoordigd. Een voorzichtige conclusie kan zijn dat dit nieuwe onderwerp nog onbekend is en nog niet leeft.

overleg te treden met mensen die in een straal van 500 m rond het bedrijf wonen. De ondernemer zal aan hen moeten uitleggen wat hij op de eerder genoemde thema’s verbeterd, zodat de overlast naar buren, of het dorp beperkt blijft of zal verbeteren.

Wat stond er op de agenda? In de vorm van een keukentafelgesprek hebben we gediscussieerd over de eventuele rol die een dorpsraad kan of moet nemen in de dialoog tussen boeren en burgers bij nieuwbouwplannen van agrarische ondernemers in het buitengebied.

Urgentiegebieden In 2020 zijn er geen gebieden meer met overlast door de veehouderij, zoals nu in de Peel en Kempen. De urgentiegebieden zijn gebieden waar de kwaliteit van de leefomgeving onder de maat is. Gemeenten moeten in de zomer van 2014 deze gebieden in kaart brengen. Er moet een verbeterplan worden opgesteld. We gaan voor en gezonde leefomgeving in heel Brabant!! <<<

Wat is een dialoog? Nu de Brabantse Zorgvuldigheidscore (BZV) door provinciale staten op 18 februari jl. is goed gekeurd, zijn agrarische ondernemers met dieren verplicht bij nieuwbouwplannen in

Willy Donkers, VKKNB Vragen? Bel of mail ons gerust.



‘Hier heb je het geld. Regel het maar.’ Grootse toekomstplannen voor je dorp en dan de kans om een flink bedrag uit een provinciale subsidiepot overhandigd te krijgen. Voor Oosteind een ‘geschenk uit de hemel’, en net zo welkom in Den Hout. De twee Brabantse kerkdorpen van de stad Oosterhout hebben ieder hun eigen verhaal over de totstandkoming en uitvoering van de ‘iDop’: het integrale dorpsontwikkelingsplan. De in 2010 vastgestelde iDops bevatten de toekomstvisie op het dorp voor de komende 10 tot 15 jaar, met concreet uitvoerbare actiepunten ten bate van de leefbaarheid. Wat vooral bijzonder is, is dat de gemeente Oosterhout de touwtjes loslaat en naar beide dorpen een subsidiebedrag van € 231.500 overmaakt. “Ons vertrouwen in deze dorpen is groot. Geheel terecht, zo blijkt”, aldus wethouder Marian JanseWitte, die Sociale Zaken in haar portefeuille heeft. Den Hout Gakkende ganzen op de Houtse Heuvel worden even overstemd door een voorbijrijdende giertank. Bij Dorpshuis Den Brink in Den Hout viert men een klein feestje. Er is verjaardagsgebak. Koos van Arendonk zegt met vriendelijke ogen dat het hier altijd feest is. Hij bloost een beetje verlegen na de vraag of dat geciteerd mag worden. “Bij verjaardagen, en dat zijn er nogal wat met zoveel vrijwilligers, wordt er meestal getrakteerd”, verduidelijkt hij. Bescheidenheid typeert Den Hout. Ze hebben namelijk écht iets moois bereikt. Daarover vertellen Arjen Jongevos en Marieke van Berkel. Als secretaris van de Leefbaarheidwerkgroep Den Hout is Arjen Jongevos medeverantwoordelijk voor het beheren van de iDop-subsidie. Marieke van Berkel heeft als voorzitter van het Dorpshuis Den Brink uitvoering gegeven aan de plannen. Grofweg een kwart van de Den Houtse iDop-plannen is binnen drie jaar gerealiseerd.

10

Arjen Jongevos en Marieke van Berkel bewonderen het canvasdoek. Het oudste document is een ‘boterbriefje’ uit 1872

Zonder slag of stoot ging dat niet. In de grote gemeenschappelijke zaal hangt een bord met de toepasselijke tekst: ‘Het geluk van slagen is: volhouden, moed en geduld.’ Dit is zo vaak tegen elkaar gezegd de afgelopen jaren, dat deze zinspreuk een prominente plaats verdient. Vastberaden waren de dorpelingen vanaf het begin. Van Berkel: “We waren als dorp ervan overtuigd dat het geld in Den Hout moest blijven”. Jongevos knikt instemmend. “Iedereen mocht zijn plan indienen, maar we wilden voorkomen dat het geld zou terugvloeien naar de gemeente omdat wij er onderling niet uitkomen”, zegt Van Berkel. Tot afgelopen zomer waren het gebrek aan parkeerruimte en opzeggingen van huurders de grootste tegenslagen in het Den Houtse project. Vele uren zijn er gestopt in het onderzoeken naar de mogelijkheid om een woonzorgcombinatie voor ouderen te realiseren. Helaas is d at mislukt, omdat de subsidie voor 31 december 2013 moest zijn besteed. Afgelopen zomer is de stekker uit het project getrokken, tot grote spijt van Jongevos. Maar, als het aan hem ligt, komt die woon- en zorgvoorziening er alsnog. Het geld dat ervoor stond gebudgetteerd, is nu besteed aan een prach-

tige multifunctionele ruimte met uitgebreide kookfaciliteiten. Aan de muur van deze ruimte prijkt een meterslang canvasdoek. Van Berkel heeft heel wat uurtjes gestoken in het scannen van allerlei documenten over Den Hout. Het resultaat is verbluffend; een waar erfstuk voor Den Hout. Oosteind In dorpshuis ‘Oostquartier’ vertelt Johan Oomen, voorzitter van Vereniging Belangen Oosteind, het verhaal over Oosteind. Met de repetitieavond van het Gelegenheidsorkest in de Huiskamer, een publiekelijk toegankelijke vergadering in de grote zaal en drie bezette verenigingszalen boven is het een drukke avond in het Oosteindse dorpshuis. Om en nabij 300 mensen, jong en oud, komen hier wekelijks over de vloer. Oomen is vanuit het bestuur zowel bestuurlijk als uitvoerend verantwoordelijk voor het Oostquartier. Hij benadrukt bescheiden dat het vooral een gezamenlijke inspanning is geweest. Zonder de subsidie was dit prachtige dorpshuis er ook gekomen, alleen had het langer geduurd en waren er eerst tweedehands meubelen aangekocht. “Wat dat betreft is de subsidie precies op het goede moment gekomen”, vertelt Oomen. >>> jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014

>>> In Oosteind is pakweg een vijfde van de iDop-plannen gerealiseerd. Een tegenslag in Oosteind is net als in Den Hout het gebrek aan parkeerruimte. Maar waar vooral veel tijd en energie in gaat zitten, is in de rechtszaak die een buurman vanwege geluidsoverlast heeft aangespannen. Bibi Schuurs is buurtcoördinator en fungeert als ‘verbindingsofficier’ tussen de gemeente Oosterhout en de bewoners van de Oosterhoutse kerkdorpen. “De gemeente stimuleert graag lokale initiatieven en denkt graag mee. Wij kunnen de benodigde ruimte, middelen en ondersteuning bieden. In Den Hout en Oosteind is dit zeer succesvol verlopen”, laat ze trots weten. Arjen Jongevos vindt het bijzonder dat de gemeente de subsidie in het geheel heeft overgemaakt naar de dorpen. “We hebben enorm veel vertrouwen vanuit de gemeente gekregen. ‘Hier heb je het geld. Regel het maar. Doe geen gekke dingen. Leg in februari 2014 de financiële verantwoording af.’ Dat is toch wel uniek aan dit project.”

Johan Oomen met op de achtergrond het Gelegenheidsorkest

Het roept de vraag op, wat deze toegewijde dorpelingen met een nieuwe zak geld nog meer voor elkaar zouden kunnen krijgen. Jongevos over Den Hout: “Behalve de woonzorgcombinatie? Wij zouden heel graag het groenonderhoud zelf willen organiseren. Ik ben ervan overtuigd dat wij dat zelf veel sneller, efficiënter en goedkoper kunnen doen.” In Oosteind is de wens om een ‘evenementenplein’ te creëren. Oomen’s

idee is om de parkeerruimte van de voetbalvereniging opnieuw in te richten. Dat zou meteen een oplossing zijn voor hun parkeerproblemen. “Evenementen zoals Koningsdag vieren we nu op een plaats vlak langs de Provinciale weg. Voor kinderen is de veiligheid nu niet optimaal”, benadrukt Oomen. <<< Tekst en beeld: MavaRi (Maartje van Rije)

Dorpen Derby volgen op omroep Brabant! De negen finalisten van de Brabantse Dorpen Derby zijn bekend! Aan de finale doen mee: Boekel, Hoogeloon, Hoogerheide, Maaskantje, Mill, Nieuw-Vossemeer, SintAnthonis, Son en Vierlingsbeek. In totaal zijn 82 projecten en ideeën aangemeld, waarmee bewoners hun dorp door middel van sport en beweging leefbaarder willen maken. De ideeën kwamen uit de hele provincie en bestrijken een heel scala aan thema’s. De deskundige jury, onder leiding van gedeputeerde Cultuur en Samenleving Brigite van Haaften-Harkema, heeft uiteindelijk negen finalisten geselecteerd. Zij winnen in elk geval 10.000 euro voor hun project, en maken in de finale jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014

ook nog eens kans op een van de drie extra geldprijzen. De finalisten krijgen bovendien professioneel advies bij de verwezenlijking van hun project en een bekende Brabantse sporter als coach. De teams zijn nu op weg naar de grote finale op 7 juni die, evenals de route ernaartoe, door Omroep Brabant op televisie wordt uitgezonden. De uitzendingen starten op 30 maart met een tiendelige tvserie. Op 7 juni is live degrote finale te volgen met bekendmaking van de Top 3 en de publieksstemming voor dé winnaar van de Brabantse Dorpen Derby 2014. Alle informatie over de Dorpen Derby: www.brabant.nl/subsites/dorpenderby.aspx

12 april: Inspiratiedag Voor alle initiatiefnemers van de ideeën die de finale van de Dorpen Derby niet hebben gehaald, is er op 12 april een Inspiratiedag, met als thema: Hoe realiseer je een succesvol en duurzaam leefbaarheidsinitiatief? Dit als blijk van waardering voor uw initiatief en om uw idee/project verder te helpen. De dag wordt georganiseerd door de VVKNB in samenwerking met het projectteam van de Brabantse Dorpen Derby. <<< Meer informatie bij: Myriam van Kalken, ambtelijk ondersteuner VKKNB E-mail: [email protected]

11

VBOB Themadag Toekomstige Zorg in Brabant Op 21 oktober 2013 vond de themadag ‘Wat staat er verder te gebeuren met de zorg in Brabant?’ plaats in het provinciehuis in Den Bosch. Deze dag, georganiseerd door het VBOB in samenwerking met de provincie Noord-Brabant, stond in het teken van het realiseren van een toekomstbestendige ouderenzorg in NoordBrabant. Belangrijke thema’s hierbij waren zelfredzaamheid, eigen regie en keuzevrijheid. Het belang van eigen regie en initiatieven voor zorg in Brabant werd onderstreept door Brigitte van Haaften, gedeputeerde Cultuur & Samenleving. Zij wil graag dat iedereen in Brabant mee kan doen en niemand KERNKRACHT is een uitgave van de vereniging kleine kernen noord-brabant en komt tot stand met financiële ondersteuning van de provincie Noord-Brabant. Met bijdragen van: Willy Donkers Myriam van Kalken Antoon Koevoets Wim van Lith Hanneke Neutkens Tim Niessen Maartje van Rije Ingeborg Verschuuren Redactie: Antoon Koevoets Wim van Lith Hanneke Neutkens Tim Niessen Wilma Numans Hans Ursem Realisatie: Ursem Communicatie vereniging kleine kernen noord-brabant Spoorlaan 444 Postbus 3078 5038 CH TILBURG T: (013) 583 99 93 E: [email protected]

12

buitenspel staat. Samenwerken is daarbij het sleutelwoord en de provincie wil dat bereiken met de thema’s leefbaarheid, burgerparticipatie, zorginnovatie en gezondheid. In dorpen en wijken nemen burgers zelf het initiatief om samen hun leefomgeving en zorgvoorzieningen te organiseren: er zijn al meer dan 200 initiatieven in Brabant! In Rosmalen is men zelf al aan de slag gegaan, vertelde Frank van Beers, voorzitter Zorgzaam Netwerk Rosmalen. ‘Zorgen voor’ moet plaatsmaken voor ‘zorgen dat’, waarvoor een nieuwe manier van denken, een kanteling, nodig is. Dit geldt voor alle kwetsbare burgers. In Rosmalen wordt daarvoor een zorgteam van professionals gevormd. Dit team is er vooral op gericht mensen te helpen om de regie in eigen hand te nemen. Gebaseerd op de burenhulp van vroeger is een Vitaliseringsprogramma opgezet voor dorpen en wijken. Daarin ontdekken mensen wat ze zelf en samen met anderen kunnen doen, om lang en gelukkig in hun vertrouwde omgeving te kunnen blijven wonen! In West-Brabant wordt volop gewerkt aan ‘De terugkeer van de wijkzuster’, zoals door projectleider Cecile Dierick van Pottelberghe, werd toegelicht. Daar bestaat nog de regionale kruisvereniging met 28 plaatselijke afdelingen. Samen met Surplus in West Brabant hebben zij de basis gelegd voor de terugkeer van de Wijkzuster. De leden hebben al in 2008 duidelijk aangegeven dat zij de Wijkzuster terug willen. De uitvoering wordt verzorgd door Surplus als zorgorganisatie, maar de kruisvereniging houdt de regie. Men wil naar ‘vraaggestuurde zorg’. De wijkzuster vormt het aanspreekpunt voor alle bewoners in een wijk en werkt nauw samen met anderen in kleine teams van zorgprofessionals in de wijk, waaronder de huisarts. De kracht van de wijkzuster zit in het alledaagse:

De aanpak moet dure zorg voorkomen en op basis van de vraag van de klant eenvoudiger en dichter bij de mensen gebracht worden. Ook het groeiende aantal allochtone ouderen is een punt van aandacht. Ahmed Ait Moa, van Motivaction vertelde over de vraag “Hoe ga je om met ouderwordende ‘Nieuwe Nederlanders?”. Gezien het feit dat het ook voor hen vandaag de dag, zoals elders in de Nederlandse maatschappij, niet meer vanzelfsprekend is dat kinderen voor hun ouders zorgen, is dit een groep die steeds meer een beroep zal gaan doen op de zorg. Een initiatief uit Nuenen is gericht op een burgerinitiatief voor mensen met dementie in Nuenen. Frits Sisselaar, voorzitter PVGE vertelde over dit belangrijke onderwerp waarop nog altijd een taboe heerst. Als gevolg van het ziektebeeld en de omgeving van mensen met dementie, veroorzaakt het een toenemende vereenzaming en isolement. Hij is op zoek naar organisatie-structuren met expertise om met name voor het groeiende aantal thuiswonenden met beginnende vormen van dementie op te kunnen vangen in de eigen omgeving. Met name de groei in aantal in de toekomst vereist een goede keuze in omvang van de schaal van de organisatie. Vanuit de ouderenorganisaties heeft Harrie Dirkx ‘een blik op de toekomst’ gegeven over wonen en zorg. Hij borduurde voort op de opening van Frans Slangen, voorzitter van het VBOB en KBO Brabant, die de ‘eigen regie’ en de ‘eigen verantwoordelijkheid’ als centrale thema’s stelde en ‘samenwerking’ als een belangrijk instrument voor oplossingen aangaf. Hij legde uit dat Brabant een uitzonderlijke provincie is en hij vindt het van belang dat Brabant als provincie deelneemt aan het landelijk overleg. Hij riep de mensen daarom op de handen ineen te slaan. <<< Wim van Lith jaargang 11 - nummer 1 - maart 2014